Nr 3 2015 by Het Houtblad

thema: plaatmaterialen mei  • jaargang  • nummer 

www.houtblad.nl

GEMODIFICEERD LOOFHOUT

Ŕ Stijlvol Ŕ Notenhoutachtige uitstraling Ŕ Vormstabiel Ŕ Stootvast Ŕ Uit duurzaam beheerde bossen Ŕ Duurzaamheidsklasse II

FRAKÉ NOIR is een product van Houthandel van Dam.

DOOR EN DOOR...

...STIJL VOL ? k ut oo ho an le a ol r st o’s! v l t tij aa fo t s e, d gs i d it in er bs ass v o e p n e w toe e et d e w op tig r s h ee n c M ee pra jk ki

A R F

N E K

N R.

Gereedschappen voor architecten en constructeurs

STUDIEDAG KRUISLAAGHOUT Ervaar op welke wijze u effectief een gebouw met kruislaaghout kunt ontwerpen en realiseren

[ 18-06-2015 ] Ter plaatse Tijdens een bezoek aan een producent van kruislaaghout (Derix gelijmde houtconstructies) ziet u hoe kruislaaghout wordt geproduceerd

Lezingen Van ontwerp tot en met realisatie – u kunt deze dag interessante lezingen verwachten over het werken met kruislaaghout, een van de belangrijkste bouwmaterialen van de toekomst

Uit de praktijk Uit de eerste hand hoort u wat de ervaringen zijn van architecten, constructeurs en bouwondernemingen met het snel én sterk bouwen met kruislaaghout

Vragen en antwoorden Gebruik deze dag om informatie op te doen en uit te wisselen, vragen te stellen aan experts op het gebied van kruislaaghout en om uw netwerk uit te breiden

Locatie: Niederkrüchten en Mönchengladbach (Duitsland), circa 110 kilometer vanaf Arnhem Wanneer: 18-06-2015

Voor meer informatie en GRATIS inschrijving zie: www.houtblad.nl/kruislaaghout

Georganiseerd door

b eg i n t e e rg e b e z i n t Deze aanvalshouding propageert Daan Roosegaarde, stijgende ster in het bedenken van ideeen die dwaas lijken maar wijs blijken. Of eurovast: geld blijft voor velen de strohalm in het ploeterfoeterveld dat wereld heet. In een mix van lateraal denken en boerenslimheid, van verbeelding en gewoon goed uit je doppen kijken ontwikkelt Roosegaarde plannen die zowel de glimlach van de esthetiek als de slimlach van de functionaliteit als de grimlach van het verdienmodel tevoorschijn toveren. Dat creativiteit ons ware gereedschap is, heeft hij weer eens uit de ondersneeuw gehaald. Maar ook nu hij naam heeft, voert hij nog vaak verbeten gevechten tegen windmolens die onafgebroken ‘jamaars’ rondwieken, zo vertelde hij op Building Holland jl. Terwijl, leven we niet ongeveer allemaal onder NAP? En tuimelt er ooit nog wel eens iemand van de roltrap? Moeten dus zijn groen oplichtende weglijnen worden verboden, omdat de regelgeving deze kleur niet kent? Uitgaande van het oude bestaande - onze identiteit -, voegt hij nieuwe dingen toe. Zo werd een schilderij van Vincent van Gogh onderlegger voor een gloeispikkelfietspad. En luchtvervuilingsmateriaal perst hij, keihard als diamant, tot koolstof voor schone smogringen. Wat dat betreft zou Het Houtblad heel goed Houtgaarde kunnen heten. Ieder nummer breekt een lans voor het overgrenzende en gedurfde. Zoals in deze editie: gevelbekleding als horizontale schoepen, liggers als vliegtuigvleugels, een terminal met eierlandschap en een vreemd vertrouwde schuurkantoorwoning met zwart geblakerde gevels en triplex interieur. Vouw van je bankbiljetten dus visionaire vliegtuigjes.

hans de groot hoofdredacteur

co l o f o n Het Houtblad is een vaktijdschrift over hout en houtproducten in architectuur en bouwen. Het is een uitgave van MYbusinessmedia te Deventer in opdracht van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen en Centrum Hout te Almere. Het blad verschijnt x per kalenderjaar en wordt in een oplage van ca. . exemplaren gericht verspreid onder personen, bedrijven en instellingen die professioneel te maken hebben met hout.

uitgave MYbusinessmedia Postbus   AB Deventer Tel. - www.mybusinessmedia.nl

Uitgever: Marjan Leenders

redactie Het Houtblad Postbus   AP Rotterdam Fax: - Internet: www.houtblad.nl E-mail: redactie.houtblad@ mybusinessmedia.nl Hans de Groot (hoofdredacteur) Tel. - E-mail: h.groot@mybusinessmedia.nl Margo Verbiest (webredacteur) Tel. - E-mail: m.verbiest@mybusinessmedia.nl

advertenties opma ak Wilco Stemerdink Colorscan bv Den Haag, www.colorscan.nl Tel. -    E-mail: w.stemerdink@mybusinessmedia.nl druk marketing Drukkerij Roelofs Enschede Judith Verbeek redactieadviesr a ad Tel. - E-mail: j.verbeek@mybusinessmedia.nl Willem de Bruin (LTL Woodproducts), Monique Fledderman (NBvT), medewerkers Ralph Kwist (StoraEnso Timber John Ekkelboom, Hilde de Haan, DIY Products), ir. Eric D. de John Lewis Marshall (fotografie) Munck (Centrum Hout), ir. Frans van Nunen (Dekker Hout), ont werp ir. Geert Ravenshorst (TU Delft), BladVorm Leiden Gert-jan de Ruijter (Koninklijke Jongeneel),

foto: holzleimbau derix niederkrüchten

foto: michel van den berg leeuwarden

Coverfoto: Heydar Aliyev International Airport Bakoe, Azerbeidzjan Ontwerp: Autoban Istanboel Fotografie: Kerem Sanliman Istanboel

v v n h - n i e u w s __________________ 22 p r o d u c t ________________________ 4 4

Houtachtige plaatmaterialen worden al meer dan een eeuw in de bouw toegepast, zowel functioneel als esthetisch. De ontwikkeling is stormachtig geweest, waarbij niet alleen de kwaliteit omhoog is gesprongen, maar ook het aantal typen en soorten sterk is gegroeid.

richtlijnen

het roer om

Houtachtige plaatmaterialen zijn beschikbaar in een groot aantal

Volg je impulsen. Hollandse randstad wordt Brabants platteland,

verschillende typen, dikten en maten, desgewenst voorzien van

stedelijk designmanager verhoffelijkt tot landelijk gastheer, het

gipsen interieur van de kantoorwoning verandert in triplex. __ 

andere onderwerpen wat e r ta n d e n

voor af vliegen

pop wordt vlinder

De Watercampus is een icoon voor Leeu-

Na uitbreiding is Oslo Airport in  ge-

Een vliegveld als anonieme doorgangsplaats.

warden geworden door de vijfhoekige vorm

schikt voor  miljoen luchtreizigers. De ver-

Dat is anders met de nieuwe terminal van

én de unieke hellend-horizontale gevelbe-

groting vindt in etappes plaats. Een impone-

Heydar Aliyev International Airport in Ba-

kleding van western red cedar, die er huizen-

rende rol is vastgelegd voor gelamineerd

koe, Azerbeidzjan met zestien houten co-

hoog omheen wervelt. ________________



hout. ______________________________ 

cons als aanlokkelijke blijfplaatsen. _____  Het volgende Houtblad verschijnt op  juni .

ir. Edwin Smit (MIII architecten), Patric van der Speld (Hoogendoorn Hout), drs. Helen Visser (Bouwend Nederland), Ad Wesselink (Koninklijke Houthandel G. Wijma & Zonen). Het Houtblad wordt gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. De verpakkingsfolie is milieu-vriendelijk, zowel als grondstof als wat betreft de productie en de afvalverwerking. abonnementen Het Houtblad belicht de veelzijdigheid van hout voor de houten bouwsector. Abonnees profiteren van deze voordelen: - Het vakblad  keer per jaar;

- Extra vakinformatie op houtblad.nl; - Wekelijks de digitale nieuwsbrief; - Korting op de Nationale Houtdag. Jaarabonnement Het Houtblad Compleet Nederland € ,-. Jaarabonnement BNA € , Jaarabonnement HIBIN € , Jaarabonnement KIVI NIRIA € , Jaarabonnement NBvT € , Studentenabonnement gratis Prijzen excl. % btw en € , administratiekosten. VVNH-leden en leden van CNV Hout en Bouw en Bouw- en Houtbond FNV ontvangen Het Houtblad uit hoofde van hun lidmaatschap. Werknemers

die geen lid zijn van een van de bonden en in dienst zijn van een houthandelsbedrijf, ontvangen een gratis abonnement na registratie. Zij kunnen zich hiervoor abonneren via www. houtblad.nl/abonneren. Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzegging uitsluitend schriftelijk uiterlijk drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Nadien vindt automatische verlenging plaats. MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst. Uw gegevens kunnen door MBM of zorgvuldig geselecteerde derden

s n e l z o e k e r s __________________ 4 5

t h e m a: p l a at m at e r i a l e n

allerlei afwerkingen voor zowel in- als exterieur. ___________ 

mei 2015

n i e u w s __________________________ 1 4

het houtblad

foto: www.johnlewismarshall.com

verder in

worden gebruikt om u te informeren over relevante producten of diensten. Indien u hiertegen bezwaar hebt kunt u contact opnemen met de uitgever. abonnementenadministratie Postbus ,  AP Rotterdam Tel. - (dagelijks van : tot : uur) Fax: - E-mail: houtblad@mybusinessmedia.nl

copyright Het auteursrecht van de redactionele inhoud van dit tijdschrift wordt voorbehouden. Ongeautoriseerde vermenigvuldiging en/of openbaarmaking van het geheel of gedeelten daarvan, op welke wijze ook, is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming vooraf van Het Houtblad. ISSN: -

h o u t o p water wat erc a m p u s leeu wa r d en

Volgens opdrachtgever gemeeente Leeuwarden moest het nieuwe hoofdkwartier van de Watercampus een icoon voor de stad worden. Dat is gelukt door de vijfhoekige vorm ĂŠn door de unieke hellend-horizontale gevelbekleding van western red cedar, die huizenhoog om het gebouw wervelt. Het gat van de waterhoos, het atri-

foto: renĂŠ de wit breda

um, is een hart van stilte en licht.

tekeningen: coĂśperatie gear leeuwarden

mei 2015

Detail eerste en tweede gevel. Legenda. 1.

Lamel western red cedar

Gebogen gelamineerd iroko spant

Willemsanker

Kokerprofiel

Plattegrond tweede verdieping. Legenda.

Glazenwasbordes

1. Vergaderruimte

7. Dakterras

Vliesgevelsysteem, Colorbel-paneel, hsb-gevel

2. Sanitair

8. Bedrijfsrestaurant boven

Kanaalplaatvloer, druklaag, cementdekvloer

3. Schoonmaak/facilitair

9. Noodtrappenhuis

4. Kantoor

10. Werkplekken westzijde

5. Opslag

11. Atrium

6. Werkplekken oostzijde

foto: rob hoekstra kalmthout

Op de hoeken zitten speciale passtukken die per cnc zijn gerond.

foto: renĂŠ de wit breda

het houtblad

Om de verschillende hellingshoeken te maken, zitten de lamellen vast aan in drie richtingen verstelbare stalen consoles.

drinkwater wereldwijd, er intrek. Naar andere partners

lend waterrijke gemeente met grachten en kades, en zelfs

wordt nog gezocht. Met optimistisch oog op de toekomst

een heus riviertje: de Potmarge. De hoofdstad van Frys-

werd gedacht aan . m kantooroppervlak in een op-

lân, met een prachtig historische centrum, ligt midden in

bouw van vijf eenheden. Maar toen de crisis water achter

deze grasgroene provincie als blauw knooppunt van de

de dijk gooide, zandzakte het enthousiasme snel. Hopen

Waddenzee via het merengebied naar het IJsselmeer. In

werd hozen, eerst tot een meerhalvering van . m,

tien jaar tijd is de gemeente middelpunt van de Neder-

en uiteindelijk is nu . m gerealiseerd, met een voor-

landse en Europese watertechnologie geworden.

zichtige gedachte aan een tweede volume. Strikte eis was

mei 2015

Hoewel Leeuwarden geen havenstad is, is het een opval-

van meet af aan een hoogduurzaam gebouw neer te zetten volgens het BREEAM-NL-certificaat. Op de parameters Management, Gezondheid en comfort, Energie,

sustainable water technology afficheerde, eerst met twaalf

Transport, Water, Materialen, Afval, Landgebruik en eco-

mensen, nu met . De opgave om wereldwijd schone,

logie, Vervuiling en Innovatie is een totaalscore van

veilige en rendabele drinkwatervoorzieningen, afvalwa-

,% behaald: BREEAM-NL Excellent. De epc ligt met

terzuiveringen en waterdistributies te creëren geschiedt

, op minder dan % van de eis (,).

het houtblad

Hand-in-hand Dat nam in  een aanvang, toen het bedrijf Wetsus zich als European centre of excellence for

theoretisch én praktisch in een hand-in-hand met ondernemers en wetenschappers van honderd internationale bedrijven en twintig Europese universiteiten. De voorbeeldige samenwerking blijkt uitzonderlijk vruchtbaar. Zo

een pr achtig algevelbeeld, ver ander e n d a l s n i m m e r r u s t e n d wat e r

zijn er al  nieuwe ondernemingen ontstaan, variërend van Metalmembranes (membranen voor vloeibare en gasfiltering) tot Hydrowashr (automatische handenwas-

Duurzame watermaatregelen Naast zaken als be-

sers zonder zeep, gespetter en handdoekjes). Wetsus

tonkernactivering, biogas, warmteterugwinning, lucht-

maakte school in het gebouw van Hogeschool Van Hall

warmtepomp, zonne-energie, behoefteafhankelijke ven-

Larenstein (VHL), University of Applied Sciences, maar

tilatie, demontabiliteit en flexibele indeling is volop

groeide daar volledig uit.

ingezet op duurzame watermaatregelen, wat leidde tot een %-score op de parameter Water. Te noemen zijn:

Overtuigd en overvloedig In de voormalige Johan-

koeling/verwarming door waterverneveling, hergebruik

nes de Doperkerk naast de VHL zetelen twee andere wa-

hemelwater, grijswater-, geelwater- en zwartwatersyste-

terinstituten, waarmee Wetsus de WaterCampus vormt:

men, waterloze urinoirs, vacuümtoiletten, besparende

Water Alliance, een samenwerkingsverband tussen over-

koudwaterkranen, hergebruik afvalwater (voor onder-

heid, kennisinstellingen en bedrijfsleven in innovatieve

zoek), watermeters, afsluitbare waterleidingen toiletten

watertechnologie, en Centre of Expertise Water Techno-

en lekdetectie hoofdwatermeters.

logy voor toegepast wateronderzoek. In dit kennispark werd ruimte gevonden voor de nieuwe vestiging van

Krachten bundelen Enkele Friese architecten vroe-

Wetsus. Opdrachtgever is de gemeente Leeuwarden die

gen zich al langer af waarom grote projecten in de regio

de ambitie heeft de Europese hoofdstad van watertechno-

meestal door niet-Friese collega’s worden ontworpen.

logie te worden. Met steun van de provincie Fryslân en

Bart Zantman (AchterboschZantman architecten Leeu-

een vorstelijke EU-subsidie investeert zij daarin overtuigd

warden): ‘Dat heeft te maken met de manier van Europe-

en overvloedig. Het nieuwe pand, onder de pars-pro-toti-

se aanbesteding oftewel met je omzetcijfers en referen-

sche naam WaterCampus, is een vijfhoog bedrijfsverza-

ties, waardoor kleinere bureaus steeds achter het net

melgebouw van kantoren, laboratoria, ontmoetingsruim-

vissen. Dat moet anders, zeiden mijn collega Hans Ach-

tes en een parkeervoorziening: samen in een gebouw

terbosch en ik. Daarom zochten we contact met drie an-

zitten geeft nóg meer synergie. Omdat Leeuwarden Cul-

dere bureaus in de provincie om de krachten te bundelen.’

turele Hoofdstad van Europa  wordt, komt er voorts

Dat werd Coöperatie GEAR (Fr.: Samen: Eng.: Versnel-

aan de noordkant een watersciencepark, waardoor het

ling), waarin verder Borren Staalenhoef Architecten

kantoorgebouw grotendeels wordt omringd door water.

Leeuwarden/Amsterdam, Jelle de Jong architekten Lemmer en TWA architecten Burdaard zijn vertegenwoor-

Hopen werd hozen Behalve Wetsus, dat de tweede

digd. Dat het werkte, bleek toen ze al snel de opdracht

en derde verdieping bevolkt, neemt ook de Noorse Aqua

voor WaterCampus binnenhaalden. Om het ontwerppro-

Nirvana Foundation (ANF), gericht op schoon en veilig

ces soepel te laten verlopen, spraken ze af dat steeds twee

■ ■ ■

foto’s: rob hoekstra kalmthout

Zicht op de watervaltrap, waarvan de treden bij het midden ritsachtig samenspoelen, een

foto: michel van den berg leeuwarden

ambachtelijk meesterstuk in gewhitewasht FSC-Sloveens eiken.

Doorsnede van de eerste (entree) naar de vierde verdieping.

Bij kunstlicht toont het atrium dramatisch. In het glazen zaagtanddak is . m aan zonnepanelen opgenomen.

Het binnenplein wordt op de verdiepingen omzoomd door de kantoren. Brede galerijen lopen ervoor langs, loopbruggen schieten naar de

foto: rené de wit breda

overkant.

bureaus zich over een opdracht zouden ontfermen. Hier

zijn die van een waterfilter of membraan. Maar ook als je

zijn dat Bart Zantman en Doeke van Wieren (TWA archi-

niet weet, wie er binnen huizen, gaan de gedachten en-

tecten) geworden.

thousiast ten rondedans: de romp van een VOC-schip in werk of, volgens een insinieur, een SCHIPBREUK! Kort-

van opdrachtgever Leeuwarden, ter onderstreping van de

om, beslissend kenmerk van een icoon is het enigmatische

gemeente als waterstad, moest het kantoor tevens passen

karakter ervan dat onmiddellijk de fantasie voedt. Boven-

in de context van omringende bouwwerken, water en

dien, doordat het volume achter houthorizontalen schuil-

wegen. Dat zou gebeuren in een beoogd programma van

gaat, is de vorm hoogst geheimzinnig. En doordat de half-

. m , te realiseren in vier fasen. Om dit te faciliteren,

open begane grond (parkeergarage, labs, trillingsvrije

kwamen we uit op het principe van celdeling.’ Voor een

ruimte elektronenmicroscoop, douches, opslag, fietsen-

mooie en organische aansluiting werden dat vijfhoekige

stalling) in zwart is gehouden, wordt het lichtbruine ge-

cellen; op de noordelijke ribbe kan toekomstige groei

bouw als het ware opgetild, zodat het zich nog nadrukke-

plaatsvinden. De nu gerealiseerde ‘moedercel’ is zo ook te

lijker presenteerblaadjet.



het houtblad

Vijfhoekige vorm Zantman: ‘Behalve de icoonwens

mei 2015

aanbouw, een kantoor in de steigers als permanent kunst-

zien als een hart (atrium) met vijf gevels eromheen; deze zijn op de maat van de betonnen kanaalplaatvloeren ,

Dynamische zwiep Er is vernuftig met de demonta-

m diep. De hoofdconstructie is van brandwerend gecoat

bele gevelbekleding van PEFC-gecertificeerd western red

staal. Als thermische schil bestaan de buitenmuren uit

cedar gespeeld. Het plan de lamellen automatisch be-

houtskeletbouw c.q. vliesgevels met drievoudig glas in

weegbaar op zonnestand te maken, sneuvelde onmiddel-

FSC-gecertificeerde sapeli mahonie kozijnen (Rc = 

lijk: dat zou een godsvermogen kosten. Maar gelukkig

m .K/W). Ervoor is als tweede gevel een horizontale sta-

heeft de architect nu de computer als rekenvriend. Zo kon

peling van houten lamellen geplaatst, in een rol van zon-

de gevelbekleding D worden ontworpen én prefab ge-

wering en lichtsturing.

cnc’t. Berekend op de hoge of lage stand van de zon in zo-



mer en winter, optimale breedte en onderlinge afstand

Zwierende schaatssporen De uiteindelijke materia-

hebben alle lamellen ( x  x  mm) een andere hel-

lisering was de resultante van een lang proces. Aanvanke-

lingshoek. Waar zich openbare gebieden bevinden, zijn

lijk werd het atrium afgepaald door een geweven stabili-

ze wat opgetild om meer licht door te laten. Het sterkst

teitsconstructie van kruiselingse spanten à la de Accoya

gebeurt dat bij de entree, waar de lamellen er in een fan-

bruggen in Sneek, door AchterboschZantman architecten

tastisch dynamische zwiep overheen curven. Op de hoe-

samen met Onix uit Groningen ontworpen. De gevels be-

ken zitten speciale passtukken die per cnc zijn gerond. Zo

vatten véél glas, als verwijzing naar de vroegere glastuin-

is een prachtig algevelbeeld ontstaan van open-gelo-

bouw rondom. Tegen opwarming zou het glas worden beplakt met een elfstedentocht van ijsbloemen. Dit was

co m p o s i t i e va n wo e l e n d e m at e r i e l i j -

echter te bedenkseld en gaf niet de juiste balans. ‘Wetsus,

nen en wielende lichtlijnen

die ontzettend hechtte aan een duurzame uitstraling, vroeg toen of we de warme houtsfeer ook niet buiten konden realiseren. We hebben toen enkele opties bekeken: eerst het netkouseffect naar de gevel gebracht en

ken-dicht-geloken-open, veranderend als nimmer rus-

zelfs ook gespeeld met wilgentenen.’ Naast esthetisch

tend water.

kon het hout tevens een functionele invulling krijgen als zonwering en lichtgeleider. Daardoor werden de kruise-

Invloed van water Aan de binnenkant zijn de schoe-

lingen steeds horizontaler om ten slotte als reusachtige

pen voor effectieve lichtwering voorzien van opzetstuk-

luxaflex te eindigen, in zwierende schaatssporen de kras-

ken. Om de verschillende hellingshoeken te maken, zitten

sige gevelbaan rond.

ze vast aan in drie richtingen verstelbare stalen consoles. Deze zijn bevestigd op gebogen spantbenen van gelami-

Enigmatische karakter Wanneer is een gebouw een

neerd iroko ( x  mm), die op hun beurt weer zijn

icoon? Volgens Zantman is dat het geval, als iets niet let-

verbonden met een staalconstructie aan de buitengevel.

terlijk laat zien wat het is, maar verschillende betekenis-

Tussen de staalconstructie, grotendeels elegant achter het

sen toelaat. Behalve de al genoemde associaties voegen er

hout verscholen, hangen de glazenwassersbordesroosters

zich inderdaad direct andere bij. De eerste twee zijn die

aan stalen trekstangen. Het western red cedar zal lang-

van golven of waterrimpelingen. Een heel andere kant op

zaam en niet overal even gelijkmatig vergrijzen. Om de

■ ■ ■

foto: rob hoekstra kalmthout

mei 2015 Aan de zuidzijde van de atriumverdiepingen liggen achter de lamelbekleding mandioqueira buitenterrassen die als

foto: michel van den berg leeuwarden

een cascade in elkaar neerstromen.

Noodtrappenhuis: machtig Escher-achtig schouwspel van joyeus uitwaaierende tredes, van smal naar breed.

Een gebouw is een icoon, als het niet letterlijk laat zien wat het is, maar verschillende betekenissen toelaat.

foto: renĂŠ de wit breda

het houtblad

door een perpetuum mobile ontstaat van denkbeeldige

voor de huurder was dat een probleem. Leeuwarden zei

meanderstromen. In de PU-vloer van het driedimensiona-

dat een natuurlijk gebouw ook natuurlijk mag ogen. En

le ontmoetingsplein is vaagstrepig een vervaarlijke draai-

Wetsus stelde: laat de invloed van water maar zien, daar

kolk aangebracht. De blonde kleurstelling van grijs, wit en

zijn wij immers ook mee bezig. Zelf vind ik dat het mooie

bruin, haast kleurloos als water, ademt rust. Planten bren-

van hout: als je goed detailleert, zal de tijd er positief op

gen er nog groen. Voor de transparantie zijn de borstwe-

inwerken. Zilvergrijs voegt het zich in de omgeving. Bij

ringen van de balustrades niet dicht, maar aangegeven

andere materialen gebeurt het omgekeerde: die worden

met drie planken en een afdekker in gewhitewasht

in de tijd lelijker.’

Sloveens eiken ( x  c.q.  mm). Alle plafonds in dit gesprinklerde openbare gebied zijn voorzien van akoesti-

Ritsachtig samenspoelen De entree op eenhoog is

sche open lattenplafonds in dezelfde houtsoort ( x 

bereikbaar met een trap, belegd met treden van FSC-ge-

mm). Aan de zuidzijde van de atriumverdiepingen liggen

certificeerd Braziliaans mandioqueira ( x  mm).

achter de lamelbekleding buitenterrassen die als een cas-

Deze eerste verdieping is geheel ingeruimd voor labora-

cade in elkaar neerstromen; de dekken bestaan uit man-

toria. Slechts een ervan is zichtbaar voor publiek: alle on-

dioqueira delen ( x  mm).

derzoek is patentgericht. Via een grandioze watervaltrap, waarvan de treden bij het midden ritsachtig samenspoe-

Machtig schouwspel Dat hoogste kwaliteit voorop-

len - een ambachtelijk meesterstuk in gewhitewasht FSC-

stond, toont ook het noodtrappenhuis. Meestal worden

Sloveens eiken van Miedema HoutIndustrie uit Leeuwar-

dit soort voorzieningen als tweederangsruimtes behan-

den -, kom je in het driehoge atrium.

deld. Maar hier vormen de trappen een machtig Escherachtig schouwspel van joyeus uitwaaierende tredes, van

Wonderbaarlijke compositie In dit hoogtepunt zijn

smal naar breed. Het gebouw stáát, dat kan al het water

openheid, lichtsterktes, lijnen, materialen en neutraaltin-

van de zee niet afwassen. •

ten in absolute balans. Het licht komt niet alleen gefilterd

hans de groot

van de vijfzijkanten, maar ook in bakken vanboven door het glazen zaagtanddak; de zuidelijke ziggen zijn bekleed met . m zonnepanelen, waardoor de elektrakosten nul zijn. Kijk je vanuit het restaurant het atrium in, dan zie

CO-VOETAFDRUK

je een wonderbaarlijke compositie van woelende mate-

In het project is circa  m hout ( m western red

rielijnen en wielende lichtlijnen, in kalme wanorde: een

cedar,  m iroko,  m eiken,  m mandioqueira)

zelden waargenomen fenomeen in een gebouw.

toegepast. Dit betekent een CO-vastlegging van . kg. Het compenseert de uitlaatgassen van een

Vervaarlijke draaikolk Het binnenplein wordt op de

middenklassenauto over .. km, of het jaarlijk-

verdiepingen omzoomd door de kantoren. Brede galerijen

se elektragebruik van  huishoudens.

lopen ervoor langs; op de etages drie en vier schieten ze

Locatie: Oostergoweg , Leeuwarden Opdrachtgever: Gemeente Leeuwarden Ontwerp: Coöperatie GEAR Leeuwarden (gear.nu) Landschapsontwerp: GEAR, veenenbos en bosch landschapsarchitecten Arnhem (veenenbosenbosch.nl) Aannemer: BAM Utiliteitsbouw, regio Noordoost Groningen (bamutiliteitsbouw.nl) Bouwkundige en constructieve engineering: BAM Advies & Engineering Bunnik (bamadvies-engineering.nl) Constructeur: Wassenaar Ingenieurs Haren (wassenaarbv.nl) Terreininrichting: Thomassen Akkrum Leeuwarden (thomassen-akkrum.nl) Western red cedar geveldelen/gelamineerd iroko spantbenen: Heko Spanten Ede (heko. nl) Houtskeletbouw, vliesgevels, sapeli mahonie kozijnen: TGM Asten (tgm.nl) Eiken timmerwerk (traptreden, leuningen, borstweringen atrium), mandioqueira buitentrap en terrassen: Miedema HoutIndustrie Leeuwarden (miedemahoutindustrie.nl) Eiken lattenplafonds: Unipé Afbouw Peize (unipe.nl) Eiken meubilair: Slowwood Leeuwarden (slowwood.nl) Bebouwd oppervlak: . m Bouwperiode: Oktober  - januari  (Opening: september ) Bouwkosten: ± €  miljoen

mei 2015

als loopbruggen schuin en dwars naar de overkant, waar-

borstelen. Zantman: ‘Noch voor de opdrachtgever, noch

het houtblad

zoveel tijd moet je de algen aan de noordkant er noest af

het houtblad

Coillte Panel Products levert SmartPly OSB

men zorgt het opensource-systeem ook voor

aan het WikiHouse, een non-profitproject

een kleinere ecologische voetafdruk. Het

dat een opensource-bouwpakketsysteem

OSB is zeer geschikt voor de opensource-

ontwikkelt.

ontwerpen van WikiHouse. Het materiaal is

Iedereen kan de kant-en-klare bouwteke-

sterk en veelzijdig en leent zich voor con-

ning voor een huis downloaden en waar ook

structieve toepassingen in droge en vochtige

ter wereld de onderdelen produceren of uit-

ruimtes. RDM Makerspace verwerkt het

zagen. De onderdelen kunnen vervolgens

plaatmateriaal tot kant-en-klare bouwele-

worden samengevoegd tot een WikiHouse.

Iedereen kan de onderdelen waar ook ter wereld

menten, die zonder bevestigingsmateriaal in

Naast vermindering van huisvestingsproble-

produceren.

elkaar kunnen worden geklikt.

PRITZKER PRIZE VOOR FREI OTTO De Duitse architect Frei Otto ontvangt pos-

meer het glazen tentdak van

tuum de Pritzker Architecture Prize . Otto

het Olympisch stadion in

overleed op  maart jl. op -jarige leeftijd.

München voor de OLympi-

Een dag later werd de prestigieuze prijs aan

sche Spelen van . Ook

hem toegekend. Het Pritzker-comité noemt

voor het houtvak heeft hij

Otto een voorbeeld voor vele generaties ar-

veel betekend. Hij ontwierp

chitecten.

onder meer het dak voor de

‘Zijn invloed zal blijvend worden gevoeld,’

Multihalle in Mannheim

aldus het comité. De architect ontwierp onder

().

foto: frei otto

mei 2015

OSB VOOR WIKIHOUSE

Dak multifunctionele hal Mannheim.

T O O L K I T V O O R D U U R Z A A M B I N N E N K L I M A AT Hoe brengen diverse partijen een duurzaam

presenteerden de toolkit op  april jl. tijdens

en comfortabel gebouw tot stand waarin ge-

Building Holland. Met de kaarten willen zij de

bruikers tevreden en comfortabel kunnen

bewustwording vergroten over de aandachts-

wonen, werken en leren?

punten in een duurzaam integraal ontwerpproces. De kaarten hebben thema’s als moti-

Een compacte toolkit van tien kaarten helpt

vatie, inspiratie, team en ambitie en kunnen

opdrachtgevers samen met architecten en

tijdens meetings als tastbaar discussiestuk op

De toolkit voor meer bewustwording tijdens het

adviseurs deze vragen te beantwoorden. Initi-

tafel liggen om het integrale proces te onder-

ontwerpproces.

atiefnemers iLINQ, TVVL en BNA Onderzoek

steunen.

VEEL VR AAG NAAR GEZONDE WONINGEN Frisse lucht en veel daglicht in huis vinden

Groep en is het eerste dat aantoont hoe Euro-

voor daglicht en gezonde binnenlucht. ‘Daar-

Europeanen het belangrijkst voor hun ge-

peanen prioriteiten stellen als het aankomt op

om moet de bouwindustrie de bevolking

zondheid. Dit geeft de bouwindustrie een nog

renoveren en investeren in hun huis. Zes op

beter informeren over de voordelen van een

vrijwel onontgonnen marktpotentieel voor

de tien Europeanen is bezorgd over de lucht-

gezond woonklimaat, om zo het marktpoten-

gezonde woonoplossingen, stelt de nieuwe

kwaliteit in hun huis. Toch investeren ze eer-

tieel te ontsluiten waar onze nieuwe studie op

studie Healthy Homes Barometer. Het onder-

der in comfort en functionaliteit - voordelen

wijst,’ zegt Michael K. Rasmussen, marke-

zoek is uitgevoerd in opdracht van de Velux

voor de korte termijn - dan in voorzieningen

tingdirecteur van de Velux Groep.

53.000 NIEUWEWONINGEN IN 2017

VIER HOUTEN WOONTORENS IN STOCKHOLM

In  worden naar verwachting . nieuwe woningen opgeleverd. Dit aantal stijgt naar . in  en . in . Dat blijkt uit de nieuwste ramingen van BouwKennis. De verwachte stijgende trend komt onder andere

mei 2015

tot stand door een toename van de orderportefeuilles bij bouwbedrijven en een groeiend aantal aangevraagde bouwvergunningen. Het herstel wordt gedragen door commerciële bouwers. De woningbouw in opdracht van

corporaties stabiliseert op een laag niveau. De

het houtblad

markt voor nieuwbouw trekt de komende jaren flink aan. Consumenten hebben steeds meer vertrouwen in de economie en de woningmarkt, inkomens nemen toe en de werkgelegenheid trekt langzaam aan.

foto: tham & videgård stockholm

‘A F S C H A F F E N B T W VERLAGING ONVER ANTWOORD VROEG’ ‘Het afschaffen van de btw-verlaging komt echt veel te vroeg voor onze kwetsbare branche en de bouw,’ zegt BNA-directeur Fred Schoorl. Per brief is een maatregel aangekondigd, waar-

In Stockholm worden vier woontorens van hout gebouwd.

door per  juli  het btw-tarief voor renovaties van  naar % wordt opgetrokken. ‘De

Tham & Videgård Arkitekter uit Stockholm

bruikt, wat het energiegebruik tot een mini-

verlaging uit  heeft werk opgeleverd. Het is

heeft een complex met vier houten woon-

mum beperkt, aldus Tham & Videgård. De

onverstandig als door dit soort maatregelen het

torens ontworpen. De torens met elk twin-

drie vleugels krijgen een sedumdak. Op de

licht aan het eind van de tunnel weer uitgaat,

tig verdiepingen komen te staan in het

daken van de woontorens komen zonnepa-

juist nu het iets beter met architecten gaat.’ De

Stockholmse Frihamnen, het voormalig ha-

nelen en een wintertuin. Het complex is

btw-verlaging naar % voor woningrenovaties

vengebied dat ontwikkeld wordt tot stede-

ontworpen in opdracht van projectontwik-

heeft de architectenbranche volgens BNA-cij-

lijk gebied. Ze worden met elkaar verbon-

kelaar Folkhem, die gespecialiseerd is in

fers naar schatting €  miljoen extra omzet en

den door vleugels van drie woonlagen.

houtbouw. Het is de bedoeling dat de bouw

 manjaren werk opgeleverd.

Voor de bouw wordt uitsluitend hout ge-

in  van start gaat.

HOC-CUR SUSSEN 20 15 Het Hout Opleidings Centrum (HOC)

Open dag hbo-AD Bouwtoelevering: 

heeft de inschrijving geopend voor een

juni bij Avans Hogeschool Breda.

aantal cursussen voor de houthandel: - CTH Bouwen met hout:  mei,  mei; examen  juni. - CTH Commercie:

Wilt u een cursus toegespitst op uw bedrijf? Dat kan! Alle cursussen kunnen als maatwerk worden gegeven. Voor infor-

,  september,  oktober; examen

matie/aanmelding: info@houtopleidings-

 oktober.

centrum.nl, houtopleidingscentrum.nl. •

mei 2015 het houtblad

v lieg end v ur en u i t b r eid ing o slo a ir p o rt g a r d er mo en

mei 2015 foto: holzleimbau derix niederkrüchten/peter leenders

het houtblad

In  kwam de hoofdluchthaven van Noorwegen gereed, in Gardermoen,  km ten

Houten dak van de westterminal, bestaande uit een primai-

noorden van Oslo. Die kon toen  miljoen passagiers aan. In , bijna twintig jaar later, is het vliegveld geschikt voor  miljoen luchtreizigers. De uitbreiding vindt in etappes plaats. Een imponerende rol is, net als toen, ook nu vastgelegd voor gelamineerd hout.

re constructie van gebogen liggers en een secundaire van vakwerken.

afbeelding + tekening: oslo airport gardermoen

mei 2015

Artist’s impression westterminal.

Het kolossale houten dak van de westterminal meet  x  m.

foto’s: holzleimbau derix niederkrüchten/peter leenders

het houtblad

Aan de uiteinden verjongen de liggers zich tot diagonale vleugeltippen, onder en opzij ellipsvormig afgerond.

Tekening hoofdligger met secundaire constructie.

kelnieuwe (noord)pier (. m). De capaciteit in de

niet alleen functioneel aan de laatste stand der vervoers-

nieuwe westterminal gaat omhoog met  extra check-in-

logistiek moest voldoen, maar ook aan een architecto-

balies. Ook komt er een nieuw bagageafhandelingssys-

nisch buitengewoon esthetische uitstraling. Dat Noorwe-

teem. De constructie startte in  en is in  klaar. Het

gen als bos- en houtland hierin tot uitdrukking moest

treinstation, dat nu dus centraler komt te liggen, wordt

komen, lag voor de hand. Het vliegveld bestond in 

eveneens groter en bovendien opener. Het krijgt een

uit een aankomst- en vertrekhal, met aan beide kanten

kersvers dak. De bouw loopt van  tot lente . Wat

twee pieren en loodrecht erop het treinstation. Hiervan-

de noordpier betreft, er waren al twee pieren: één voor

daan raakt de hogesnelheidstrein het hart van Oslo in 

internationale vluchten aan de oost- en één voor binnen-

minuten.

landse aan de westkant. De oostpier met een gebied voor

mei 2015

Belangrijke eis was destijds en is ook nu dat de luchthaven

non-Schengenvluchten is met het oog op de toekomst verlengd. De bouw van de noordpier loopt eveneens van

paald opzienbarend. De daken van aankomst- en vertrek-

 tot . Hij is bedoeld voor beide soort vluchten;

hal, pieren en station zijn uitgevoerd in gelamineerd vuren

een verdieping scheidt de passagiers van elkaar. Hij is 

liggers op gevorkte stalen kolommen. De twintig dubbele

m lang, met zeventien platforms waarvan elf direct met

vakwerkliggers van de hal golven liefst  m lang door de

een brug verbonden aan de terminal. Aan het begin be-

ruimte. Doordat ze zijn opgevuld met berkentriplex en el-

vinden zich nieuwe winkels en restaurants. De noordpier

liptisch zijn afgerond hebben ze de gestroomlijnde dyna-

heeft een afwijkend moderner ontwerp, in hout.

het houtblad

Huzarenstuk in hout De realisering in  was be-

miek en allure van vliegtuigvleugels. Het Houtblad publiceerde over dit huzarenstuk in hout in nummer /. De nieuwe uitbreiding past in het ontwikkelingsproces van alle  Noorse luchthavens die onder het bevel van

e n o r m e e n c o m p l e x e h o u ta f m e t i n g e n b i j e e n e x t r e m e m a at va s t h e i d

staatsonderneming Avinor staan. Hiervoor wordt tot  €  miljard uitgetrokken. Zo’n € , miljard komt ten goede aan het hoofdvliegveld in Gardermoen. Na  (

Sneeuw als koelmiddel Het overvloedige houtge-

miljoen passagiers; . per dag) moet deze grootste

bruik in de drienieuwbouw heeft ook te maken met het

vlieghalte van Scandinavië doorgroeien naar  miljoen

gestelde uitgangspunt van duurzaamheid: het behalen

luchtvaarders. Vergeleken bij Schiphol gaat het om een

van BREEAM Excellent. Uiteindelijk dragen vooral de

half zo kleine vluchtpost. In  vervoerde onze nationa-

houttoepassingen en de energievoorzieningen hieraan

le mainport  miljoen reizigers. Met een nieuwe aan-

bij. Bij de realisering zijn en worden volop gerecyclede

komst- en vertrekhal en nieuwe pieren wordt dit in 

materialen ingezet, milieuvriendelijke isolatie en beton in

 miljoen.

een mengsel van cement en afval, en trouwens ook gratis daglicht. De gebouwenvermeerderingen zijn bovendien

Aangroei van . m De aangroei van Garder-

passiefgebouwd. Samen zullen ze % minder energie

moen behelst . m; daarnaast wordt ook de infra-

opsouperen dan de bestaande terminal. De vergroting van

structuur rondom verbeterd. De aankomst- en vertrekhal,

het station is erop gericht de komende en gaande reiziger

de westterminal, wordt verlengd, in dezelfde architectuur

te bewegen de milieuvriendelijke trein te pakken (nu

als de oudbouw (. m ). Het station zit ertussen om

%, wat al bijzonder hoog is, straks %). Heel apart

de loopafstanden kort te houden. Verder komt er een fon-

voor een vliegveld is de inzet van rioolwater voor de ver-



warming. En uniek in de wereld is dat tot . m sneeuw van steeds de laatste winter, afgedekt met isolerend zaagsel, in de zomer als koelmiddel gaat dienen, en

Studiedag Kruislaaghout

wel van de noordpier.

Derix gelijmde houtconstructies, leverancier van alle gelamineerd vuren dakconstructies aan Oslo Airport,

Ellipsvormige dubbelliggers De nieuwe westtermi-

organiseert samen met Het Houtblad op do  juni a.s.

nal ( x  m) sluit zich, als eerder gezegd, bij de archi-

een gratis Studiedag Kruislaaghout voor architecten en

tectonische vorm van de oosthal aan. De hoofddraagcon-

constructeurs in Niederkrüchten (bezoek fabrieken)

structie bestaat uit zeven golvende dubbele langsliggers

en Mönchengladbach (lezingen). Behalve over kruis-

van gelamineerd vuren, elk steunend op twee kolommen

laaghout is er ook aandacht voor het hier beschreven

van gewapend beton met een tussenafstand van  m. Ook

Oslo Airport. Voor informatie/aanmelding: p.  van

hier zijn de kolommen uitgerust met stalen vorken,  m

dit nummer, www.houtblad.nl/kruislaaghout.

hoog. De totale kolomhoogte bedraagt , c.q. , m. Aan de vliegveldzijde kragen de aan de onderkant ellips-

■ ■ ■

mei 2015 Artist’s impression noordpier.

foto: holzleimbau derix niederkrüchten/peter leenders

tekening: akt ii londen

het houtblad Tekening noordpier:  dubbele portaalboogspanten in gelamineerd vuren.

Het grootste spant is 47 m breed.

Artist’s impression nieuwe situatie Oslo Airport 2017.

afbeeldingen: oslo airport gardermoen

worden gefabriceerd en samengevoegd. Vanwege het

geltippen, aan de zijkant eveneens ellipsvormig afgerond.

vervoer van Duitsland naar Noorwegen moesten ze wel

Feitelijk zijn het vakwerken met een boven- en ondergor-

in onderdelen worden gemaakt. Hiervoor heeft Derix een

ding; de tussenliggende diagonalen zijn bekleed met vuren

speciale blokpers ontwikkeld om de delen aan elkaar te

duplexplaat. De afmetingen van de boven- en ondergor-

lijmen. De vleugelvormige bewerking van al die spanten

ding zijn  x  respectievelijk  x . mm en van

was vanzelfsprekend arbeidsintensief en kostbaar, evenals

de diagonalen  x  en  x  mm. Tussen deze

alle boringen en oppervlaktefrezingen. Met geoptimali-

hoofdconstructie loopt in de dwarsrichting de secundaire

seerde freeswerktuigen lukte het een schaafkwaliteit van

constructie van in totaal  vakwerkliggers, hart op hart 

het uiterlijk te realiseren, die nabehandeling overbodig

m, met een overspanning van  m en een constructie-

maakte. In totaal is . m PEFC-gecertificeerd gelami-

hoogte van , m. De boven- en ondergordingen ( x

neerd vuren en  ton aan stalen verbindingsmiddelen

/ mm) zijn van sterkteklasse GLh, voor de diago-

gebruikt, en voorts . bouten en . schroeven.

nalen ( x  en  x  mm) volstond GL.

Rustgevend genoegen Voor alle partners stond Ellipsvormige buis De noordpier ( x  m), die

kwaliteit bovenaan. Daarom voerde een gecertificeerde

trechterachtig begint, gaat na ongeveer  m over in een

instelling tijdens het hele productieproces aanvullende

platte ellipsvormige buis ( m breed,  m hoog). De

controles uit. De TU München bouwde een monitoring-

draagconstructie ervan is één lange poort van  dubbele

systeem in, dat het klimaat en de variërende houtvochtig-

portaalboogspanten in gelamineerd vuren:  verschillen-

heid binnen de dwarsdoorsnedes op diverse meetpunten

de in het trechterdeel en  identieke in het tunneldeel; de

bijhield. Ook logistiek zijn vele zeilen bijgezet om alle ele-

breedste is  m. De tweelingspanten, hart op hart  cm,

menten - de grootste met afmetingen van  x  m - onder

hebben elk afmetingen van  x / cm. Net als bij de

iedere weersomstandigheid exact op tijd in het montage-

golvende goliathliggers in de westterminal zijn de ver-

proces aan te leveren. De elementen zijn tegen beschadi-

schillende onderdelen met ingelaten stalen verbindings-

ging uiterst zorgvuldig ingepakt in folie. Het vervoer ge-

middelen aan elkaar gezet. Alles is eenmaal transparant

schiedde met vrachtwagens en de veerpont ter montage.

gebeitst met een BSH-Varnisch. De kopse kanten zijn

Het eindresultaat mag er zijn. Door de lichte kleur van al

voorzien van een sealer. Om krimpen zwelgedrag op te

het hout trekken de kolossale afmetingen de ruimtes ab-

nemen, zijn de boorgaten in staal en hout iets ruimer ge-

soluut niet uit proportie. Het is integendeel een rustge-

nomen. In plaats van glimmend metaal heeft het dak een

vend genoegen er rond te langzamen en je met trage tred

buitenbekleding van Zweeds eiken delen.

en onwillige schoen naar je gate te spoeden. •

Extreme maatvastheid De reusachtige gelamineerd

hans de groot

vuren elementen zijn prefab vervaardigd door Holzleimbau Derix te Niederkrüchten. Niet alleen de enorme en complexe afmetingen waren een uitdaging voor het be-

CO-VOETAFDRUK

drijf, maar ook de extreme eisen aan de maatvastheid

In het project is circa . m gelamineerd vuren toe-

(Null-Toleranz). Alles moest hemelsbreed . km noor-

gepast. Dit betekent een CO-vastlegging van

delijker exact in elkaar passen. De onderneming beschikt

.. kg. Het compenseert de uitlaatgassen van

echter over zes volautomatische vijfassige cnc-machines,

een middenklassenauto over .. km, of het

waarvan drie grote portaalinstallaties; ze kunnen elemen-

jaarlijkse elektragebruik van . huishoudens.

ten tot  m aan, op wereldniveau een record. Daarmee

Locatie: Edvard Munchs veg, Gardermoen, Noorwegen Eigenaar: Avinor Oslo (avinor.no) Opdrachtgever: Oslo Lufthavn Gardermoen (avinor.no) Ontwerp: Team_T (Nordic - Office of Architecture Oslo/Kopenhagen/Londen (nordicarch.com); COWI Oslo (cowi.no); Norconsult Sandvika (norconsult.no); Aas-Jakobsen Oslo (aaj.no); Per Rasmussen Vøyenenga (ipras.no)) Aannemer dakconstructie: Kruse Smith Kristiansand (kruse-smith.no) Constructeur: Sweco Norge Oslo (sweco.no) Leverancier/montage gelamineerd vuren: Holzleimbau Derix Niederkrüchten (derix.de) Vervoer gelamineerde liggers: Ernst Laumeyer Westerkappeln (laumeyer.de) Bebouwd oppervlak: . m (westterminal . m; noordpier . m) Bouwperiode: Juni  - april  Bouwkosten: ± € , miljard; gelamineerd vuren elementen: ± € , miljoen

mei 2015

konden de gigaspanten nauwkeurig en in hoge kwaliteit

m. Aan de uiteinden verjongen ze zich tot diagonale vleu-

het houtblad

vormige dubbelliggers  m uit en aan de stationkant ,

AARDBEVINGSBESTENDIG BOUWEN MET HOUTSKELETBOUW Beter presteren In opdracht van de Ne-

mei 2015

foto: www.johnlewismarshall.com

derlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is bevingen op verschillende bouwwijzen te kwantificeren. Hierin zijn ook enkele hsbwoningen opgenomen. Uit een snelle inventarisatie naar het schadebeeld aan woningen op een aantal plaatsen in het aardbevingsgebied in de provincie Groningen blijkt nu al dat hsb-woningen beter presteren dan naastgelegen woningen, opgetrokken in traditionele

Aardbevingsbestendige hsb: utiliteitsbouw. Dorpsschoolhuis De Nije Bân Pingjum (Fr.); ontwerp: N2 archi-

bouwmaterialen. Dit wordt door de bewoners

tekten Rotterdam.

bevestigd.

‘Metselwerk is slecht bestand tegen aardbe-

ceerde aardbevingen), die onlangs is gepubli-

Verplicht NPR  is in de ontwerpfase.

vingen, dat zal vrijwel altijd tot schade lijden.

ceerd door NEN. Licht bouwen, zoals in hout,

Er kan nog worden gereageerd. De uiteinde-

Het toepassen van houtskeletbouwhuizen is

voorkomt scheuren en verkleint de kans op in-

lijke norm moet als verplicht worden aange-

een van de mogelijkheden om de kans op scha-

storten, zo blijkt nu ook uit rekenvoorbeelden.

wezen in het Bouwbesluit. In de tussentijd

de te beperken (lichter materiaal, flexibeler).’

wordt de richtlijn echter wel gehanteerd als

Houtskeletbouw Bij houtskeletbouw,

leidraad bij het beoordelen van bouwaanvra-

NPR  Deze aanbeveling is opgenomen

mits goed ontworpen, kunnen krachten die

gen in Noord-Nederland.

in de Impact Assessment van de stuurgroep

bij aardbevingen in de constructie ontstaan,

NPR ‘Aardbevingsbestendig bouwen’ en

eenvoudig worden afgedragen. Dit voorkomt

Meer informatie over NPR  is te vinden

overgenomen in de Ontwerp Nationale Prak-

scheurvorming en mogelijk instorting. Naast

op: http://www.rijksoverheid.nl/onderwer-

tijk Richtlijn  (NPR : Beoordeling

beperking van financiële schade heeft dat ook

pen/aardbevingen-in-groningen/documen-

van de constructieve veiligheid van een gebouw

grote invloed op het gevoel van algemene en

ten-en-publicaties/rapporten////

bij nieuwbouw, verbouw en afkeuren - Grond-

persoonlijke veiligheid, dus op de gezondheid

impact-assessment-nederlandse-praktijk-richt-

slagen voor aardbevingsbelastingen: Geïndu-

van bewoners.

lijn-aardbevingsbestendig-bouwen.html.

foto: degroot vroomshoop

foto: xella bouwsystemen gorinchem

het houtblad

een meetnet uitgezet om het effect van de

Houtskeletbouw voorkomt scheurvorming en

Aardbevingsbestendige hsb: woningbouw. Passiefhuisbouw Velve-Lindenhof Enchede; ontwerp: Beltman

mogelijk instorting.

Architecten Enschede.

VVNH-nieuws wordt gepubliceerd onder verantwoordelijkheid van de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen te Almere.

mei 2015

N I E U W E R E E K S H O U T- C A F É S

In de Engelse bouwregelgeving is een maximum bepaald voor de CO-uitstoot van nieuwe gebouwen. De campagne Wood for Good van de Engelse houtsector speelt hierop in door aan een breed publiek het gunstige effect van houtgebruik op CO-reductie uit te leggen. Dit wordt Mediabureau Zigt licht tijdens het Hout-café op 19 mei a.s. de do’s and don’ts van het gebruik van social

gedaan in een animatie, bestaande uit drie

media toe.

korte verhalen: Follow the tree - The story of carbon in trees. In het eerste deel, The

Na het succes in  opent Centrum Hout

eerst de do’s and don’ts van het gebruik van

tree story wordt inzichtelijk gemaakt hoe

ook in  z’n deuren voor het Hout-café.

social media toelichten. Vervolgens neemt

een naaldboom CO vastlegt in een perio-

Laat u informeren en inspireren en combineer

Kees Hoogendoorn van Alblas Hout het

de van  jaar. Het vertelt hoe deze boom

het nuttige met het aangename. Op  mei en

woord. Hij is fervent gebruiker van onder an-

CO uit de lucht haalt en opslaat in hout en

 juni a.s. staan er twee actuele thema’s op

dere Facebook en Twitter. Hij praat de aan-

daarbij voor elke m hout liefst  kg CO

het programma. Bent u er ook (weer) bij?

wezigen bij over hoe hij social media inzet bij

vastlegt. Deel  The hectare story laat zien

zijn bedrijfsvoering en wat hem dit brengt.

hoe het kan dat het bos op haar beurt liefst

Presentaties van experts Met het

Het Hout-café op  juni staat in het teken van

 ton CO opneemt en vastlegt. Het af-

Hout-café wil Centrum Hout medewerkers

de laatste ontwikkelingen op verfgebied en

sluitende deel  The house story legt uit

van de houthandel en belangstellenden infor-

wetgeving ten aanzien van brand.

hoe kan worden voldaan aan de eisen voor CO-reductie door hout toe te passen in

meren over nieuwe ontwikkelingen en inspireren en nieuwe inzichten bieden tijdens een

Informatie Vanaf . uur opent het

gebouwen. Bekijk de animatie met de QR

informele setting. Het programma bestaat uit

Hout-café z’n deuren en bent u welkom voor

of kijk op woodforgood.com.

korte, krachtige presentaties van experts uit

koffie of thee. Om . uur start het infor-

het werkveld. Ook is er volop gelegenheid

matieve programma. Rond . uur ronden

voor het stellen van vragen en discussie. Na

we af en staan er een hapje en drankje voor u

het informatieve gedeelte kan men onder het

klaar. Het Hout-café vindt plaats bij de Ko-

genot van een hapje en drankje bijpraten met

ninklijke VVNH in Almere; de locatie is goed

vakgenoten.

bereikbaar met de trein ( minuten lopen vanaf station Almere-Buiten). Ook is er volop

Sociale media, verf, brand Op  mei

parkeergelegenheid bij de deur. In verband

organiseert Centrum Hout een Hout-café dat

met de organisatie wordt een onkostenver-

in het teken staat van het gebruik van social

goeding van € ,- gevraagd. De bijdrage van

media en de kansen en mogelijkheden die

(medewerkers van) VVNH-leden wordt be-

deze de houthandel kunnen bieden. Het me-

taald door de VVNH. Zij hebben daarmee

Animatie ‘Follow the tree - The story of

diabureau Zigt, dat ook betrokken is bij de

gratis toegang. Aanmelden kan via info@cen-

carbon in trees’.

‘Vrienden #vanhout’-campagne, zal aller-

trum-hout.nl. •

het houtblad

HOUT IN DE BOUW T E G E N K L I M A AT V E RANDERING

v lieg en i s w eg v linder en he y da r a li y e v in t er n at i o n a l a ir p o rt b a ko e, a zer b eidz j a n

Een vliegveld is een doorgangsplaats waar je je ogen zelden de kost geeft, compleet in beslag genomen als je bent door de reisbestemming die als een magneet aan je trekt. Anders is het met de nieuwe reizigersterminal in Bakoe, waar zestien grotere en kleinere houten cocons zich presenteren als aanlokkelijke verblijfplaatsen.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: sergio ghetti florence

De dynamiek van vliegen. Het flinterdunne dak rimpelt als een reuzenmanta, de entree lijkt op een babyroggetje.

De Amerikaans wit eiken fineren overlappen het tussenliggende berkentriplex en

2. Gebogen spantbenen van abachi. 3. Staalprofiel.

foto: sergio ghetti florence

1. Amerikaans wit eiken gefineerd berkentriplex.

Drukte van driehoeken. Zicht op de tweede verdieping met cocons.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: kerem sanliman istanboel

Opbouw cocons. Legenda.

tekening: autoban istanboel

elkaar, zodat een rijk geschubd uiterlijk ontstaat.

islamitisch land is en dat ook de architect uit een gelijkge-

baseerd op het logo van Azerbaijan Airlines: een driehoek

lovig land komt: Turkije. De moslimcultuur is immers

met naar binnen buigende (concave) lijnen. Bij het gebouw

sterk decoratief gericht, omdat mens en dier niet mogen

zijn de punten afgerond. Ook verder keert deze meetkun-

worden afgebeeld. De fantasie laat zich echter niet door

dige figuur volop terug, in de plafonds, vloeren en cocons,

reliregels knevelen: door de locatie waar staartkleurige

tevens als zeshoeken (zes driehoeken) en ruiten (twee ge-

vliegtuigen met strakgespannen vleugels aankomen en

spiegelde driehoeken). Door je ogen te sturen kun je talrij-

vertrekken, is de eerste associatie er één van kolossale

ke kleine en grote ontdekken. Het basisontwerp van Arup

poppen waaruit na verloop van tijd vlinders als fleurige

is uitgewerkt door de Australische vestiging van Woods

lakens wegwapperen, en een tweede die van vogelnesten

Baggot. Omdat de hoofdstad in een aardbevingsgebied

waarin voorwereldlijke gevedertes van het kaliber ar-

ligt, zijn de complete staalconstructie en de betonnen on-

chaeopterix hun supereieren aan het uitbroeden zijn. Dat

dergrond flexibel in elkaar gestoken om de aardschokken

is dus op het indirecte randje, want toegegeven, de dieren

adequaat te ontkrachten. Niet alleen in de holronde, zwáár

zelf zie je niet.

overhellende buitengevels is glas toegepast, maar ook in de

mei 2015

Snelheid en dynamiek De vorm van de terminal is ge-

het houtblad

Misschien heeft het ermee te maken dat Azerbeidzjan een

halftransparante, zeshoekige daklichten in het flinterdunne

Warme gastvrijheid Hoe dit ook zij, de eerste impuls

dak dat rimpelt als een reuzenmanta. Daardoor baden de

van architectenbureau Autoban uit Istanboel was ‘warme

ruimtes in het licht. Gelijkvormige lichtelementen geven

gastvrijheid’ te scheppen. Het bureau, opgericht door

‘s avonds kunstzicht. Het dak wordt ondersteund door

Sefer Çag lar en Seyhan Özdemir, heeft sinds de oprich-

boomachtige kolommen van gebouwen verdiepingshoge

ting in  snel naam gemaakt, doordat de architecten

lengte. De sfeer is er een van grootschalige snelheid en

iedere opdracht als verhalenvertellers benaderen. Dit leidt

dynamiek in de kleuren wit, grijs en taupe. Kortere, echte

tot bijzondere ontwerpen met een heldere verhaallijn en

bomen tinten alle openbare ruimtes groen.

levendige details in een grenzeloze wereld oftewel tot simpele vormen en rijke materialen in een ruimtelijke omgeving. De terminal, circa  km ten noordoosten van Bakoe en opgeleverd in september , is royaal op tijd

poppen wa aruit vlinder s als fleurige lakens wegwapperen

klaar om de sport(liefhebb)ers van de allereerste Europese Spelen  ( t/m  juni) te ontvangen; in  sporten wordt er strijd geleverd op  onderdelen. De lucht-

Babyrogachtig overstek Het luchthavengebouw is

haven is nu geschikt om jaarlijks meer dan  miljoen

vier verdiepingen hoog. De entree bestaat uit een samen-

passagiers te verwelkomen, een verdubbeling van wat het

stel van twee platte, slurfachtige sluizen met daartussen

was. Aldus wordt de status als mainport van de Kaukasus

een doorgang onder een babyrogachtig overstek. Op de

aanzienlijk versterkt.

begane grond bevinden zich het check-ingebied, bagageophaalpunt en in de afgeronde hoeken de buslounge en

Politieke probleem Azerbeidzjan ligt op de grens van

twee zogenaamde Salam lounges voor de happy flew van

Oost-Europa en West-Azië. In dit grootste en dichtstbe-

businessclass reizigers die altijd geldvrede hebben. De

volkte land van de Kaukasus wonen , miljoen mensen;

eerste verdieping is ingeruimd voor een eetplein, kanto-

% hangt redelijk vrijzinnig de islam volgens de sjiitische

ren, paspoortcontrole Aankomst en zes aankomstpieren.

variant aan. Behalve aan de Kaspische Zee grenst het, te-

De vertrekhal is gesitueerd op de tweede verdieping met

gen de klok in, aan Rusland, Georgië, Armenië en Iran.

paspoortcontrole Vertrek, zes vertrekpieren, belastingvrij

Hoofdstad Bakoe spreidt zich voor het oog van haar ,

winkelen, in de open ruimte uitgebreide wachtruimtes bij

miljoen inwoners amfitheaters geplooid uit aan de Kaspi-

de pieren en de sociale zone met cocons. Op de derde

sche Zee. Tientallen eilanden in dit grootste (zout)meer

etage is nog een klein gebied met een entreelounge en de

ter wereld behoren eveneens tot ‘s lands grondgebied. De

twee andere luxe Salam lounges. De tafels en stoelen in

geschiedenis van de Kaukasus is altijd roerig geweest.

alle loungefaciliteiten zijn deels van massief Amerikaans

Kort na de opheffing van het sovjetrijk, waartoe het be-

wit eiken en deels van witeikengefineerd berkentriplex.

hoorde, herkreeg Azerbeidzjan z’n onafhankelijkheid

Alle voorzieningen van logistiek, verwarming en ventila-

(). Nog datzelfde jaar scheidde het grotendeels Ar-

tie zijn gerealiseerd volgens de laatste stand van energie-

meens-christelijke gebiedsdeel Nogorno-Karabach zich

zuinige zaken.

af, evenals enkele andere regio’s. Voor dit bijzonder ingewikkelde politieke probleem is nu, bijna  jaar later, nog

Visuele visitekaartjes De opdracht aan Autoban was

geen oplossing gevonden.

in het interieurontwerp rekening te houden met de Azer-

■ ■ ■

. m Amerikaans wit eikenfineer is terechtgekomen in de boogvullingen van vloerranden en relingen op de verdiepingen die de gebouw-

mei 2015

hoge open ruimte omzomen.

het houtblad

Plattegrond tweede verdieping. Legenda. 1. Vertrekpieren 2. Cafélounges 3. Sociale zone van cocons 4. Paspoortcontrole Afreizen 5. Belastingvrij winkelen

De cocons zitten op het snijpunt van architectuur en kunst en creëren een tegelijk aantrekkelijk en intrigerend landschap binnen het enorme luchthavengebouw.

foto’s: kerem sanliman istanboel

tekening: autoban istanboel

6. Wachtruimtes

een menselijke inslag kreeg. Niet de snelle afhandeling en

ronding ruitgewijs overlappen. Daarop zijn vervolgens

doorstroming waren eerste prioriteit, maar de huiselijk-

berkentriplex panelen, van dezelfde ruitvorm en tweezij-

heid en gerieflijkheid voor de luchtreizigers. En dat moest

dig gefineerd met Amerikaans wit eiken, geschroefd. Het

zich vertalen in een moderne hedendag van traditioneel

mat gebeitste hout heeft een mooie, rustige kleur die van

ontwerp. Welbeschouwd zijn luchthavens altijd visuele

wit via geelbruin naar middelbruin verloopt. In totaal is

visitekaartjes, omdat daar het eerste contact met een land

. m van dit fineer gebruikt; nog eens . m is

wordt gelegd. Niettemin munt dit soort locaties overal ter

terechtgekomen in de boogvullingen van vloerranden en

wereld uit in een technische uniformiteit van afstandelijke

relingen op de verdiepingen die de gebouwhoge open

steriliteit en van onpersoonlijke stemmen die uit luidspre-

ruimte omzomen. Voor het idee, de grootste cocon is

kers echoën. Autoban wilde dat per se doorbreken, al

bekleed met . van deze sandwichpanelen in veertig

kostte het heel wat toeristische overredingskracht om alle

verschillende afmetingen. Gemiddeld bedragen deze  x

meewerkende partijen te overtuigen. Op basis van Auto-

 en  x  cm. Alle panelen zijn  mm dik.

bans narratieve ontwerpfilosofie was het niet anders dan logisch om niet-anonieme vormen en materialen in de ab-

Microarchitectuur De elementen zijn geprefabri-

stracte context van het luchthavengebouw te plaatsen.

ceerd in Ankara onder supervisie van enkele professoren Constructie aan de Middle East Technical University

Nieuwe vliegveldervaring De interieurelementen

(METU) aldaar; zij berekenden de statische balans van de

in FSC-gecertificeerd hout, steen en textiel en de bijbeho-

panelen. Bij de productie van al die ingewikkelde, steeds

rende lichtschema’s geven zo een aparte, contrasterende

andere panelen werden niet alleen vaklui ingeschakeld,

draai aan de standaard luchthaventypologie. Synthetische

maar ook cnc-machines en lasersnijders. Aannemer

materialen als plastic waren uit den boze. Hout was voor

MAPA Construction Company bouwde eerst een testmo-

de cocons het meest geëigend. Architect Sefer Çag^ lar:

del op volledige schaal. Architect Seyhan Özdemir: ‘We

‘Luchthavens verpletteren passagiers met hun schaal en

hebben de microarchitectuur van cocons en andere inte-

technische aanblik. Daarom viel de keuze op hout, niet al-

rieurcomponenten in het grotere geheel doorgevoerd om

leen om de warme tactiliteit en het comfortabele thuisge-

één krachtig vloeiende eenheid te krijgen. Wij geloven

voel dat het geeft, maar ook om de passagiers een geheel

dat architectuur en interieurontwerp een naadloze sa-

nieuwe vliegveldervaring te bieden. Bovendien was het

menhang moeten vertonen.’ Dit en de hoge esthetische

door de innovatieve productiemethodes een op-en-top

waarde leiden tot het meest gehoorde commentaar: je

praktisch materiaal voor de terminal.’ De cocons zitten op

waant je helemaal niet op een luchthaven. En daarmee

het snijpunt van architectuur en kunst en creëren een te-

heeft Autoban haar bestemming bereikt. •

gelijk aantrekkelijk en intrigerend landschap binnen het

hans de groot

enorme luchthavengebouw.

Veertig afmetingen Er zijn in totaal zestien cocons zorgvuldig in de ruimte van de tweede verdieping geor-

CO-VOETAFDRUK

dend, elf massieve en vijf met open structuur, volgens vijf

In het project is onder andere , m Amerikaans wit

basistypes. Reikend van , tot , m hoog, hebben ze

eikenfineer en  m berkentriplex toegepast. Dit be-

alle een andere vorm (schelp, ton, bol) en invulling, zoals

tekent een CO-vastlegging van . kg. Het com-

twee cafés, champagne en kaviaar-bar, theehuis, kinder-

penseert de uitlaatgassen van een middenklassenauto

speelplaats, spa- en schoonheidssalon, muziek-en-boe-

over .. km, of het jaarlijkse elektragebruik

kenwinkel, internetzaak, check-in en bagagestalling. De

van  huishoudens.

stalen constructies zijn voorzien van gebogen abachi stij-

Locatie: AZ, Khazan Baku, Azerbeidzjan (airport.az) Opdrachtgever: Azerbaijan Airlines Baku (azal.az) Basisontwerp: Arup (arup.com) Ontwerp: Woods Baggot Perth (woodsbaggot.com) Interieurontwerp: Autoban Istanboel (autoban.com) Constructeur: Buro Happold Engineering Dubai/Londen (burohappold. com) Aannemer: MAPA Construction Company Ankara (mng.com.tr) Dak: Okyanus Grup Istanbul (okyanusgroup.com) Leverancier Amerikaans wit eiken timmerwerk: YOPA Ankara (yopamobilya.com) Bebouwd oppervlak: . m Bouwperiode: Juni  - september  Bouwkosten: N.b.

mei 2015

len (,- m lang) die diagonaal in elkaar kepen en zo de

het houtblad

beidzjaanse cultuur, wat ertoe leidde dat de aankleding

Velvet State op het Roskilde Festival ; ontwerp: Simon Hjermind Jensen (Shjworks Kopenhagen). Okoumétriplex, aan elkaar gezet met bouten en polycarbonaat stiksels.

h o u tac hti g e pl a atm ater i a len r i ch t lijnen vo o r g eb ru ik en v erw er k ing Houtachtige plaatmaterialen zijn beschikbaar in een groot aantal verschillende typen, dikten en maten, desgewenst voorzien van verschillende op de toepassing afgestemde afwerkingen. Door hun kwaliteit en esthetische en technische eigenschappen vinden ze brede toepassing in de bouw in zowel in- als exterieur.

Plaatmaterialen, vervaardigd van grondstoffen uit duur-

kan zijn, is het van groot belang de plaatmaterialen op de

zaam beheerde bossen en voorzien van een keurmerk, zijn

juiste wijze te verwerken en zorgvuldig in het werk aan te

ruim voorhanden, zodat ze ook uit milieuoogpunt een

brengen. Ze leveren dan een optimale bijdrage aan een

kwalitatief goede keuze zijn. Ze worden veel gebruikt voor

hoogwaardige kwaliteit van bouwen, met een lange le-

gevels en bekistingen. Omdat hier de belasting erg hoog

vensduur.

mei 2015 het houtblad

foto’s: joubert group st-jean d’angely

Strak dakoverstek in witgeschilderd okoumétriplex.

Richtlijnen opvolgen Om optimaal gebruik te maken

Detaillering van groot belang Van groot belang voor

van alle kwaliteiten en eigenschappen van houtachtige

het behalen van de beoogde levensduur is de detaillering.

plaatmaterialen, is het goed een aantal eenvoudige richtlij-

Het opsluiten van vocht heeft vroeg of laat effect op de es-

nen voor gebruik en verwerking op te volgen bij ontwerp

thetische en soms technische prestaties. Het is daarom

en uitvoering. Zo kunnen onbedoelde tekortkomingen in

goed naast de materiaalkeuze en te kiezen afwerking zorg-

materiaalkeuze, detaillering, opslag en transport, verwer-

vuldig te detailleren. Zorg altijd dat vocht zo min mogelijk

king en bevestiging in de toepassing worden vermeden. Dit

kan indringen en zo nodig weer kan ontsnappen.

voorkomt onnodige kosten voor herstel of voortijdig onderhoud en sterkt het klantvertrouwen. Houtachtige plaat-

Verwerking en afwerking Naast een zorgvuldig ont-

materialen verdienen de zorg die hoort bij een mooi en

werp en dito bestekomschrijving is het belangrijk uitvoe-

duurzaam product.

rende partijen te wijzen op het juist verwerken en aanbrengen van houtachtige plaatmaterialen. Zie onderstaande

Materiaalkeuze Bij het toepassen van houtachtige

richtlijnen. Voor aanvullende richtlijnen zij verwezen naar

plaatmaterialen is het van belang het juiste basisproduct te

KVT ‘ en de BRL’s  ‘Houten gevelelementen’ en

kiezen op basis van de voor de toepassing specifieke bouw-

 ‘Filmvormende coatings voor toepassing op hout’.

fysische of esthetische eigenschappen, en daarop de bewerking, afwerking, detaillering en montage af te stem-

Transport en opslag

men. Voor zowel constructieve als niet-constructieve

• Leg plaatmateriaal liefst in onverwarmde en geventileer-

buitentoepassingen is een groot aantal plaatmaterialen beschikbaar. Afhankelijk van de esthetische en technische

de opslagruimtes buiten invloed van wind, regen of zon. • Leg plaatmateriaal op pallets of op regels met een

kwaliteiten en de gewenste levensduur (tijdelijk of perma-

hart-op-hartafstand van  mm. Leg bij meer pakket-

nent) kan men kiezen voor plaatmaterialen als triplex (loof-

ten boven elkaar er balkjes tussen recht boven elkaar, zo

en naaldhout), OSB of tegenwoordig zelfs gemodificeerd

blijven de platen recht (zie figuur ).

MDF. Ze zijn alle te leveren in verschillende typen, kwali-

• Stapel losse platen niet meer dan circa  m hoog.

teiten, maatvoeringen en afwerksystemen. De leverancier

• Leg de zijkanten van plaatmateriaal recht boven elkaar,

helpt graag bij het kiezen van het juiste product.

zo wordt beschadiging van hoeken en randen en ver-

foto: joubert group st-jean d’angely

Figuur . De platen op een

illustraties: atelier ed boelaarts de heurne

mei 2015

Okoumétriplex is zeer geschikt voor gevelbekleding.

vlakke ondergrond met vol-

het houtblad

doende ondersteuning opslaan. Bij meer pakketten de balkjes recht boven elkaar plaatsen. Figuur . Schroefgaten in de plaat voorboren met een diameter gelijk aan de steel van de schroef. Vervolgens met een verzink- of soe-

kleuring van het oppervlak voorkomen. • Schuif gecoate platen bij het oppakken niet over elkaar, dat voorkomt krassen en beschadiging.

vereinboor de schroefkop

Figuur . Schematische voorstelling van juist

verzinken.

ventileren. • Gebruik bij plaatmateriaal in een vochtige of buitenomgeving altijd roestvaststalen schroeven. • Schroefgaten voorboren met een diameter gelijk aan de steel van de schroef. Vervolgens met een verzink- of

Op de bouwplaats • Leg plaatmateriaal nooit in vocht of vuil, alleen op een droge en vlakke ondergrond en gebruik op de bouwplaats balkjes of een pallet. • Leg het plaatmateriaal onder een goed ventilerend zeil.

soevereinboor de schroefkop verzinken (zie figuur ). • Een Torx-schroef kan bij volledig afgewerkte triplexplaten een goede optie zijn. • Handmatig nagelen wordt afgeraden vanwege mogelijke beschadigingen aan het oppervlak. • Het gebruik van nieten is niet wenselijk, doordat het op-

Zagen

pervlak in de praktijk te veel beschadigd wordt.

• Handzaag: gebruik een scherp, fijngetand zaagblad met minimaal  tanden per  mm. • Cirkelzaag: gebruik een scherp, fijngetand hardmetalen

Schroefafstanden bij triplex • Bij plaatdikten tot  mm:  mm afstand houden.

zaagblad, laat de zaagtanden  à  mm door het plaat-

• Bij plaatdikten vanaf  mm:  mm afstand houden.

oppervlak steken.

• Hoeken:  mm uit de hoek afstand houden.

• Bij decoratieve, voorbehandelde of Paint-platen wordt, ter voorkoming van beschadigingen van de coating, het gebruik van een voorritser aanbevolen.

• Randen:  mm uit de rand afstand houden. • In geval van spijkers de onderlinge afstanden met % verminderen.

• Een slechte ondersteuning vergroot de kans op een slechte zaagsnede. Borg de plaat tijdens het zagen daar-

Lengte bevestigingsmiddelen

om goed.

• Schroeven: . x de plaatdikte. • Spijkers:  tot  x de plaatdikte.

MONTAGE Zichtbare montage Nagels en schroeven zijn de meest

Blinde montage Vanwege de vele mogelijke combina-

geëigende bevestigingsmiddelen.

ties van montagesystemen en plaatmaterialen valt hier

Figuur . Goed uitgevoerde hoekaansluiting met voldoende

foto’s: kon. vvnh almere/eric de munck

dilatatie.

Figuur . Rond de randen af met minimaal R, hierdoor dekt de verflaag in gelijke laagdikte. Bij een niet-afgeronde rand komt er nauwelijks verf op de scherpe rand.

Boeiborden zijn een bekende toepassing.

geen eenduidig advies over te geven. Vraag de leverancier

• Zorg voor voldoende ventilatie aan boven- én onderzij-

om het juiste montagesysteem voor het specifieke project.

de van het geveldeel; zie figuur . • Plaatmateriaal dat onderdeel uitmaakt van het gevelele-

Afwerking Laat de verfleverancier adviseren over de

ment, moet in het geheel voldoen aan de KVT ‘, uitge-

keuze van het juiste verfsysteem en de verwerking hiervan.

geven door de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT).

Toepassing aan de gevel In buitentoepassingen wordt

• Zorg altijd voor een tussenruimte tussen de platen van 

plaatmateriaal vrijwel altijd blootgesteld aan wind, regen en

mm. Dit geldt ook voor de aansluiting op andere bouw-

zonlicht (uv-straling). Vanwege deze belasting gelden voor

delen, bijvoorbeeld kozijnen. Door deze dilatatie kun-

plaatmateriaal aan de gevel aanvullende richtlijnen. Door

nen de randen eenvoudig worden onderhouden en heb-

deze nauwgezet op te volgen is het mogelijk een mooie ge-

ben de platen ruimte om iets te werken.

vel te maken met een lange levensduur. Laat de leverancier

• Panelen mogen nooit in verstek worden verbonden. Een

adviseren over het juiste plaatmateriaal voor uw specifieke

correcte hoekoplossing waarbij rekening gehouden is

toepassing.

met dilatatie, toont figuur .

Ventilatie en dilatatie De kwaliteit en levensduur van

Instructiefilm ‘Ventileren en dilateren!’ De bo-

een gevelbekleding, vakvulling of boeibord van plaatmate-

vengenoemde richtlijnen zijn samengevat in een korte film

riaal worden in belangrijke mate bepaald door de mogelijk-

over het maken van een juiste geveltoepassing in houtach-

heid van het afvoeren van vocht uit de constructie:

tig plaatmateriaal. Scan om deze te bekijken QR-code  op

• Zorg voor ventilatie! Maak een regelwerk achter de pla-

p. .

ten, zodat voldoende ventilatieruimte ontstaat. • Breng regelwerk verticaal aan; gebruik, wanneer dit niet

Randafwerking Het belang van een goede randafwer-

kan, een dubbel regelwerk van verticaal achterhout met

king ligt ‘m met name hierin dat vochtindringing zoveel

daarop horizontaal regelwerk. Gebruik bij houten regel-

mogelijk uitblijft. Daarmee wordt ongewenste zwelling

werk hout van duurzaamheidsklasse  of , of verduur-

voorkomen, waardoor ook de beschermende afwerklaag

zaamd hout.

intact blijft:

Figuur . Goed uitgevoerde horizontale naad met

foto: kon. vvnh almere/eric de munck

afschuining.

Dilatatie aanhouden bij de aansluitingen. Figuur . Voorbeeld uitvoering dakoverstek.

• Rond de randen af met minimaal R, hierdoor dekt de

Toepassing als betonbekisting Funderingen, wan-

verflaag in gelijke laagdikte; zie figuur . Scherpe hoe-

den, trappen, maar ook complexe betonvormen worden

ken verhogen de kans op scheurvorming in afwerklaag.

veelal gestort in bekistingen en mallen van houtachtige

• Schuin de randen aan de onderkant af. Hierdoor wordt

plaatmaterialen. Deze zijn bij uitstek geschikt voor beton-

vocht weggevoerd naar de buitenkant en krijgt het geen

bekistingen door hun bewerkbaarheid, sterkte-eigen-

kans in de verbinding te kruipen; zie figuur .

schappen en flexibiliteit. De geëiste oppervlakteklasse,

• Vul eventuele gaatjes (gaps) in de randen en werk de

sterkte, repetitiefactor en de eventuele gewenste afteke-

randen af met een speciaal hiervoor ontwikkeld product.

ning zijn bepalend bij de juiste plaatkeuze. Door de zware

Breng dit op volgens voorschrift van de fabrikant; zie fi-

belasting bij montage en storten gelden aanvullende richt-

guur . Om voldoende laagdikte te verkrijgen, moet men

lijnen.

bij voorkeur een kwast gebruiken.

Ondersteuning en afdichting Afwerking buiten • Werk schroefgaten altijd onmiddellijk af met een

• Zorg voor een goede ondersteuning, afgestemd op de maximaal noodzakelijke drukkracht en doorbuiging.

niet-krimpend, overschilderbaar en voor de toepassing

Vraag aan de leverancier om sterktecijfers om de juiste

geschikt vulmiddel.

ondersteuning te berekenen. Let daarbij goed op even-

• Volg de adviezen van de verffabrikant op. • Voor de afwerking van KOMO-gecertificeerde toepassingen gelden de richtlijnen van de SKH-publicaties  ‘Overzicht van toegelaten afdichtmiddelen voor de timmerindusten’ en - ‘Beoordelingsgrondslag voor afdichtmiddelen voor de timmerindustrie’.

tuele verschillen in sterkte in de lengte- en breedterichting. • Breng een geschikt afdichtmiddel of compriband aan tussen de platen om verlies aan specie te voorkomen. • Op alle (zaag)kanten en doorboringen minimaal twee lagen watervaste coating aanbrengen.

Enkele montagevoorbeelden Voor uitvoering dak-

Montage Blind schroeven geeft gewoonlijk het mooiste

overstek: zie fig. 8. Voorbeeld aanbrengen boeibord: zie

resultaat. Is dit niet mogelijk, dan:

fig. 9.

• Schroeven altijd voorboren.

Figuur . Vul eventuele gaatjes (‘gaps’) in de randen en werk Afbeelding . QR-code :

film ‘Ventileren en dilateren’.

film ‘Instructiefilm Betontriplex’.

foto: upm-kymmene hilversum

Afbeelding . QR-code :

hiervoor ontwikkeld product.

illustraties: atelier ed boelaarts de heurne

de randen af met een speciaal

Figuur . Voorbeeld aanbrengen

Door de zware belasting bij montage en storten gelden aanvullende richtlijnen

boeibord.

voor betontriplex.

• Breng twee lagen watervaste coating aan over de gestopte schroefgaten.

• Behandel de plaat na het schoonmaken weer met een ontkistingsolie.

• Bij zichtbare montage de schroefkop niet volledig verzinken, maar  mm boven het plaatoppervlak houden

Beschadiging en reparatie

vanwege zwelling van de plaat.

• Voorkom beschadiging van de coating door de trilnaald.

• Schroeven minimaal  mm vanaf de plaatrand.

• Lichte beschadigingen kunnen worden gerepareerd met

• Schroeven minimaal  mm uit de hoek.

een tweecomponentenvulmiddel, al blijven deze zich

• Voor zichtwerk klasse A en B: schroeven  mm dieper

wel aftekenen in het betonoppervlak.

dan het plaatoppervlak en afdichten met tweecomponentenpasta. • Nagelen alleen bij vloer/tafelbekistingen (nooit bij klasse B).

Schrikeffect Afhankelijk van het type bekistingsplaat kan deze na langdurige droge opslag bij eerste gebruik lokaal zwellen (het zogenaamde schrikeffect) en mogelijk aftekenen in het beton. Kies daarom de juiste bekistings-

Zie ook de aanwijzingen in CUR  ‘Schoonbeton - speci-

plaat en zorg dat deze in de bekisting de tijd krijgt het vocht

ficatie, uitvoering en beoordeling van betonoppervlakken

te verdelen.

waaraan esthetische eisen worden gesteld’.

Instructiefilm Betontriplex Bovengenoemde richtlijOliën en reinigen

nen zijn samengevat in een korte film over het maken van een

• Het is belangrijk de bekistingsplaten voor het eerste ge-

betonbekisting. Scan hiervoor QR-code .

bruik grondig te voorzien van een ontkistingsolie. • Het gebruik hiervan bepaalt mede de repetitiefactor van

Informatie Voor informatie over eigenschappen, gecer-

de bekistingsplaat en ook de kwaliteit van het betonop-

tificeerde leveranciers en duurzaam inkopen: houtdatabase.

pervlak.

nl. Voor vragen over de toepassing van plaatmateriaal:

• Maak de bekistingsplaat onmiddellijk na het lossen

Houtinformatielijn, tel. - (€ , p/m). •

schoon door deze met water af te spuiten en verwijder vastzittend vuil met een spatel.

eric de munck

LIGNA 2015 Innovations – Solutions – Efficiency ■ Internationaal ontmoetingspunt voor de totale houtbranche met meer dan 1.500 bedrijven uit 46 landen. ■ Ontdek alle technische innovaties en oplossingen uit de houtbe- en verwerkingsindustrie. ■ Wees er bij - nu uw ticket registreren!

11 t/m 15 mei 2015 ▪ Hannover ▪ Duitsland ligna.de

Making more out of wood

Hannover Consultancy B.V. ▪ Tel. +31 18 4 69 30 50 ▪ info@hf-netherlands.com ▪ Twitter: @HCnederland

AMSTERDAMSCHE

FIJNHOUT Houtexpert sinds 1898

Van plank tot bundel voor u in bestek gezocht T. 020 - 6882100 | www.f ijnhout.nl

LTL Woodproducts Voor al uw houttoepassingen Leyenaar Taapken Lamaker B.V. Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN Nederland

Tel. +31 (0) 347 374 844 Fax. +31 (0) 347 377 908 E-mail: verkoop@ltl.nl Internet: www.ltl.nl

G R AT I S E - N I E U W S B R I E F H E T H O U T B L A D? MELD U AAN OP W W W. H O U T B L A D. N L!

Gelamineerd hout, een duurzame bron van inspiratie Wij bouwen bewust met hout Voordelen van bouwen met gelamineerde houtconstructies t SFMBUJFG MBBH FJHFOHFXJDIU

t HPFEF DPOTUSVDUJFWF FJHFOTDIBQQFO

t CSBOEWFJMJH

t EVVS[BBN

t SFTJTUFOU UFHFO DIFNJTDIF FO BHSFTTJFWF NJMJFVT

t HSPUF POUXFSQWSJKIFJE

t HPFEF CPVXGZTJTDIF FJHFOTDIBQQFO

t OBUVVSMJKL FO NPPJ PN UF [JFO

T +31 (0)546 666 333

Gelijmde Houtconstructies is onderdeel van De Groot Vroomshoop Groep

I www.degrootvroomshoop.nl

b e w u s t b o er en in b r a b a n t d e k emp vo rt um-mu llem

Dat is ongeveer het verhaal van Antoine Achten. Afkom-

Hij koos voor een landelijk leven als moderne herbergier

stig uit Venray trok hij voor zijn opleiding en bijbehorende

in de geboortestreek van zijn voorgeslacht. Zijn vrouw

beroep van communicatie- en designconsultant dertig

zou via haar werk voeling met de randstad blijven houden,

jaar geleden naar de grootste snelsteden van ons land,

maar de nieuwgebouwde eigenwoning, vonden echtelie-

Amsterdam en Rotterdam, om zich daarna met vrouw en

den en kroost, moest beslist in Kalmpjes-Rustigoord

drie zoons te herijken op de toekomst.

staan.

Soms is het goed je impulsen te volgen. Een overzichtelijk leven staat vaak gelijk aan een wezenloos ronddralen. Dus het roer om, Hollandse randstad wordt Brabants platteland, afstandelijk designmanager wordt sociaal gastheer… Eens even internetten welke archi-

foto’s: www.johnlewismarshall.com

tect daarbij iets kan ontwerpen. Hm, uit Groningen? Hm, meteen doen!

Langgevelboerderij Als opdrachtgever had hij enkele

woonkeuken, twee bed and breakfast-verblijven (elk 

vastomlijnde ideeën over de multifunctionele woning. Het

m) en een vergaderruimte. De woonfaciliteiten zetten zich

moest zijn geënt op de hoeves uit de omgeving, de Brabant-

op de verdieping voort met woonkamer, kindergebied met

se langgevelboerderij. In een lange rechthoek zijn hierbij

drie bedsteden en speelklimmeubel en ouderslaapkamer.

voorhuis, stal en schuur achter elkaar gepositioneerd. De

Googelend op boerderijen en schuren stuitte Achten al snel

lengte was nodig om achter elkaar plaats te creëren voor

op architectenbureau Onix NL uit Groningen, dat groot is

Vergaderzaal met eiken meubilair en betimmeringen in araucotriplex die doorlopen in de gang. Helemaal rechtdoor de woonkeuken; ervoor links de toegangsdeuren tot de

mei 2015

gastenverblijven.



 



 



tekeningen: onix nl groningen

het houtblad

Plattegrond begane grond. Legenda. 4. Gastenverblijven

2. Gang

5. Woonkeuken

3. Vergaderzaal

6. Trap naar eerste verdieping

Detail gevel-dak.

Woonkeuken. Een trapboekenkast in araucotriplex als nieuw interieurfenomeen.

foto’s: www.johnlewismarshall.com

1. Entree

liet hij als eerste ontwerpschets merelgeluiden horen. Associatief leidde dat tot het zwarte volume en het snaveloranje blanke hout. De langsgevel op het noorden is geheel zwart, met daarin als ruime insnijding de entreepartij van blank iroko geveltimmerwerk. Beide kopse gevels beginnen zwart en gaan dan zigzaggend over in sterk verticale blanke iroko stijlkozijnen. De zuidelijke langsgevel die

mei 2015

uitzicht biedt op het landschap, is bijna geheel kozijn op een zwarte T in het midden na. Doordat het dak ook zwart is, lijkt het of de merel in duikvlucht is. Een andere gedachtesprong is het afpellen van de donkere schil, waardoor je bij het lichte, kwetsbare innerlijk komt. De verticale lijnen

van gevelbekleding en stijlen relativeren de horizontaliteit

het houtblad

van het boerderijtype. De kozijnen werken bovendien van opzij als gordijnen, waardoor je niet naar binnen kunt kijInterieur gastenverblijf in Brabants geel en iroko geveltimmerwerk.

ken: een typisch Onix-spel van to kozijn or not to kozijn.

Prima uitvalsbasis Het beeld van de merel had te maken met het oudste landschap van Nederland aldaar: de geworden in het ‘vreemd vertrouwd’ omgaan met archety-

Maasheggen, een cultuurnatuur van percelen, verdeeld

pische vormen.

door ineengegroeide meidoorn- en sleedoornheggen. Landbouw en veeteelt waren er eeuwenlang de middelen

Perfect imperfecte Het budget was beperkt. Hoewel

van bestaan. Het tweelingdorp Vortum-Mullem zelf, val-

de lange logementwoning er vanbuiten behoorlijk fors

lend onder Boxmeer, is een prima uitvalsbasis naar histo-

uitziet, merk je binnen toch een zekere krapte. Behalve

risch interessante, kortbije bestemmingen als Nijmegen,

door het ruime programma dat erin moest worden onder-

Cuijk, Grave, Venlo, Overloon, Essen en Kleve. Voorts is

gebracht komt dit doordat het volume bezuinigingsgewijs

het een van de pleisterplaatsen van het Pieterpad, Neer-

met , x , m is ingekrompen. Complete hout(skelet)-

lands langste wandelroute van Pieterburen in opper-Gro-

bouw was te duur, reden waarom de woonwerkvoorzie-

ningen naar de Sint-Pietersberg in neder-Limburg. Ook

ning in hybridebouw is uitgevoerd. Architect Haiko Meijer

de Staatsbossen met heide en zandverstuivingen groeien

van Onix NL vindt low budget echter eerder een uitdaging

om de hoek. Het waren allemaal redenen voor Achten aan

dan een beperking. ‘Ook een veranda is wegbezuinigd.

de rand van dit natuurgebied een woon-verblijf-vergader-

Maar elk plan moet in zichzelf zo sterk zijn, dat het iets kan

centrum te stichten.

missen. Het past bij onze visie van het perfect imperfecte.’

Waarheid der onzekerheid Het resultaat is een abstracter archetype van een langgevelboerderij: strak-

zonder onzekerheid vind je niets nieuws uit

zwarthouten gevels, strakzwartpannen dakvlakken. Maar Meijer greep iedere kans om te spelen met vormen en betekenissen, te verrijken, te vereenvoudigen en op losse

Elegante omslag Bijdragend aan het abstracte beeld in

schroeven te zetten, in het speciale Onix-idioom. Boven

het geschakeerde landschap zijn de zwarte, borstelig ruwe

alles torent de waarheid der onzekerheid, zonder echter

gevels, waarvoor gebrand inlands douglas is gebruikt. Dit

dat dit tot multitasten leidt. ‘Het ideale realiseren is niet

nieuwe FSC-gecertificeerde product van Zwarthout uit

mogelijk, alleen het tijdelijke. Zo geloof ik in de uniciteit

Laren grijpt terug op de oude Japanse techniek shou-sugi-

van de locatie: elke locatie heeft z’n eigen huis. Je kunt

ban (gebrande ceder geveldelen). De eerste experimenten

dus niet iets bedenken dat overal past. We onderzoeken

met lariks (shou-karamatsu-ban) nagelde architect-direc-

nu bijvoorbeeld oude gebinten om te komen tot een nieu-

teur Pieter Weijnen op zijn woning op IJburg; zie Het

we locatiespecifieke verleidelijkheid: gebinteergebegint.

Houtblad /. Inmiddels levert hij verschillende vari-

Zonder onzekerheid vind je niets nieuws uit.’

anten in diverse houtsoorten. Hier is verticaal geordende open gevelbekleding van Naoshima Douglas (shou-

Merel in duikvlucht Nieuw is dat hij de laatste tijd ook

dagurasu-ban) toegepast in drie afmetingen (//

poëzie in zijn architectuur brengt. Bij de eerste bespreking

x  mm), dosse gezaagd douglas dat diep is ingebrand.

■ ■ ■

Woonkamer op de eerste verdieping met tralievide. Links is het driezonendomein nog net zichtbaar.

De jongenswereld met getimmerde bedsteden en MDF-studie-/klimmeubel. De wand rechts is betimmerd met Shodoshima: dosse gezaagd douglas dat is gebrand, geborsteld, gebrand en geolied.

Links de privĂŠwoning, rechts de zakelijke vertrekken. Van daaruit volop zicht op het oudste landschap van Nederland,

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

de Maasheggen.

Hierdoor krijgt het hout een prachtig houtskoolachtig aan-

Onix, het megameubel, keert terug in de trap en de daaraan

zien dat al naar de zonwerking in zilver-, grijs- en bruintin-

vastgeklonken tweehoge boekenkast in araucotriplex; de

ten opglanst. Door het kwetsbare brosse oppervlak vraagt

boekenplanken fungeren als verspringende leuning.

het een speciale geschroefde montage. Volgens voor-

Meijer: ‘Een trap kan vastzitten aan een meubel, zelf meu-

schrift moet houten gevelbekleding vanwege opvliegend

bel worden of onderdeel zijn van een vloer.’

Jeugdig timmerwerk Op de verdieping is over de vol-

horizontale planken die eenvoudig te vervangen zijn.

le lengte één wand betimmerd met Shodoshima, een an-

Beeldspelend heb je nu in plaats van een broek met te kor-

dere blakervariant: dosse gezaagd douglas dat is gebrand,

te broekspijpen een pantalon met een elegante omslag.

geborsteld, gebrand en geolied. Door de glans komt de levendige nerfstructuur sterk naar voren. De woonkamer en

Robuust, eerlijk, ruig Als scherp contrast is het inte-

ouderslaapkamer op de respectieve koppen bestaan voor

rieur een stuk lichtergekleurd en daardoor ook intiemer.

de vergezichten grotendeels uit iroko verticaalkozijnen.

Voor een groot deel zijn de ruimtes betimmerd met mooi

Achter de bank in de woonkamer zit een halfopen vide van

vlammend PEFC-gecertificeerd araucotriplex (Chileens

iroko stijlwerk naar de keuken. De binnenaftimmering van

radiata pine-triplex). Dat kwam tegemoet aan de planop-

het scharnierdak is in het zicht gelaten. Het Fins vurentri-

vatting van zowel Achten als Meijer: robuust, eerlijk, ruig,

plex is onbedoeld gewhitet in plaats van gewhitewashed.

in lijn met het schuurachtige karakter. Door de grote op-

De naden zijn subtiel aan het oog onttrokken door twee

pervlakken blijft het beeld rustig. Dat begint al meteen bij

latjes naast elkaar. De jongenswereld in het midden is een

de entree, waar de gangwanden en deuren ermee zijn be-

feest van jeugdig timmerwerk. De zijwanden zijn uitge-

kleed; de laatste geven toegang tot het bedrijfsgedeelte

voerd in araucotriplex, evenals de langswand waarachter

van vergaderzaal en twee gastenverblijven links en tot de

rauwe bedsteden zijn getimmerd. Midden in de ruimte is

privévertrekken rechts. Ook de betonnen breedplaatvloer

een MDF-klim- en studiemeubel geplaatst als speel- en

van de verdieping is hier en elders basic grijs in het zicht

leerrots in Brabants goudoker.

gehouden. De cementdekvloer ligt overal met een geelachtige PU-coating onder de voet. Brabants geel, een

Ruig esthetisch Zo is ook dit lageprijsproject ter goede

goudoker bekend van omringende boerderijen, is een

bestemming gekomen. Als vanouds is Onix erin geslaagd

andere vaste waarde die eenheid schept, in wandvlakken

perfect met hout te detailleren. Meijer: ‘Ik weet dat we

en het meubilair van tafels en stoelen.

daarom bekend staan. Maar voor ons is de tactiliteit van hout belangrijker dan de techniek.’ En daarmee raken we

Open en dicht De vergaderzaal (voor -, maximaal 

aan weer een paradox van dit bureau: ruig esthetisch. •

personen) zit op het zuidoosten. De hoek bestaat groten-

hans de groot

deels uit verdiepingshoge kozijnen. Achten heeft speciaal eiken vergadermeubilair laten ontwerpen. De twee bed and breakfast-vertrekken, gespiegeld ten opzichte elkaar, zijn

CO-VOETAFDRUK

voorzien van toilet, douche, koelkast, kluisje, wifi, maar

In het project is circa  m aan houtproducten toegepast ( m

voor de rust niet van tv. Op de andere (zuidwest)hoek be-

gebrand douglas,  m araucotriplex, , m Fins vurentriplex,

vindt zich de woonkeuken die door de enorme raampartijen

 m iroko en , m MDF). Dit betekent een CO-vastlegging

haast een buitenruimte lijkt. Aan de gevels valt trouwens

van . kg. Het compenseert de uitlaatgassen van een

een andere Onix-onzekerheidsironie op: het verwisselen

middenklassenauto over . km, of het jaarlijkse elek-

van open en dicht. De gevels zijn open kozijnen, de ramen

tragebruik van  huishoudens.

(spuiluiken) en deuren zijn dicht. Een ander thema van

Locatie: Provincialeweg b, Vortum-Mullem Opdrachtgever: Familie Achten (dekemp-vortum.nl) Ontwerp: Onix NL Groningen (onix.nl); Haiko Meijer; Peter van der Knoop, Koen Looman Aannemer: GE-Bouw Oirlo-Landhorst Venray (ge-bouw.nl) Constructeur: Bouw- en constructieadviesbureau Horst Assen (horst-assen.eu) Leverancier/montage Naoshima Douglas/Shodoshima: Zwarthout Laren (zwarthout.com) Leverancier araucotriplex (Varelplex): Jongeneel Venlo (jongeneel.nl) Leverancier dakelementen: Linex Hulst (linexprefabdak.com) Leverancier iroko geveltimmerwerk: Gerrits Machinaal Timmerwerk Groeningen (gerritskozijnen.nl) Bebouwd oppervlak:  m Bouwperiode: Februari - november  Bouwkosten: N.b.

het houtblad

Onix-oplossing is hier de ruimte opgevuld met dubbele

mei 2015

vocht en vuil  cm boven het maaiveld starten, maar als

SNELLE SCHROEFMACHINES Metabo heeft zes nieuwe, lichte en compacte schroefmachines: drie snoer- en drie accumodellen. Ze zijn geschikt voor het bevestigen van gipsplaten op hout of metaal. Twee schroef-

mei 2015

machines zijn met . omwentelingen per minuut de snelste accuschroefmachines op de

het houtblad

markt, waaronder de SE  LTX . Daarmee kan snel resultaat worden geboekt. De universeel inzetbare modellen SE  en SE  LTX  zijn ook geschikt voor het bevestigen van gipsplaten op metalen onderconstructies. De SE  en de SE  LTX  zijn speciaal ontworpen voor de zwaardere schroefwerkzaamheden van gipsvezelplaten op houten onderconstructies. Op alle machines past het magazijn SM - voor schroeven van  tot  mm lengte. Voor informatie: metabo.nl. De nieuwe compacte schroefmachine van Metabo.

EENVOUDIG DEUREN VERKOPEN Albo Deuren brengt een nieuwe binnen-

ken en maakt deuren van onder andere FSC-

deurbrochure uit: Eenvoudig deuren verko-

en PEFC-gecertificeerde houtsoorten. Het

pen. Alle deurmodellen en bijbehorende

bedrijf, met productielocaties in Albergen,

accessoires worden hierin gepresenteerd in

Duitsland en Roemenië, is totaalproducent

drie verschillende sferen: New Fashioned,

van binnen- en buitendeuren en onder-

Forever en Country Field.

scheidt zich op het gebied van voorraad en

Hillhout introduceert deze zomer een

Ook de website albodeuren.nl is vernieuwd.

productiemogelijkheden. Voor informatie:

nieuwe overkapping, de Urban Living. De

Albo Deuren beschikt over diverse keurmer-

albodeuren.nl.

overkapping is verkrijgbaar in vier forma-

V R I J S TA A N D E OVERKAPPING

ten en is gemaakt van PEFC-gecertificeerd vuren. Het hout is verduurzaamd

BR ANDVERTR AGEND HOUTPRODUCT

(geïmpregneerd) tegen houtrot voor een lange levensduur. De gelamineerde ko-

Veteka FireProtect voldoet

lommen ( x  cm) vormen de basis van

aan Euroklasse-B.

de overkapping, het dak is afgewerkt met EPDM. Alle zijden van de overkapping zijn gedeeltelijk of helemaal dicht te maken met wandelementen en extra staanders. Hiervoor biedt Hillhout vier verschillende houten wandelementen: geheel dicht, met klein of groot raam of een wandelement met deels blinden om te kunnen spelen met de lichtinval. Voor informatie: hillhout.com. •

Houtindustrie Veteka presenteert Veteka

met steeds strengere regels rondom brand-

FireProtect, een brandvertragend hout-

veiligheid.

product dat voldoet aan Euroklasse-B, ook als

Voor binnentoepassingen heeft Veteka Fire-

het behandeld wordt met een speciaal

Protect geen verdere behandeling nodig,

verfsysteem.

maar kan het product blank worden gelakt of

Veteka FireProtect, ontwikkeld in nauwe sa-

voorzien van andere verfapplicaties. Voor

menwerking met Remmers Bouwchemie, is

buitengebruik wordt Veteka FireProtect af-

brandvertragend geïmpregneerd, waardoor

gewerkt met een matte, transparante verf

het voldoet aan Euroklasse-B volgens NEN-

(Induline LW-) of matte, dekkende verf

EN -. Er is een groeiende behoefte in de

(Induline DW-).

De Urban Living overkapping is verkrijgbaar in

markt naar brandvertragend hout in verband

Voor informatie: veteka.nl.

vier formaten.

Boogaerdt Hout

Voor adviezen die écht hout snijden!

Haasnoot Bruggen BV Postbus 3025, 2220 CA Katwijk (ZH) T 071 - 402 17 44 F 071 - 403 05 91 E info@haasnootbruggen.nl I www.haasnootbruggen.nl Overbruggen in hout, staal en composiet.

Woodteq Houtconstructies

Jutestraat 22, 7461 TR Rijssen Postbus 43, 7460 AA Rijssen T 0548 - 70 13 61 F 0548 - 70 13 41 I www.woodteq.nl E info@woodteq.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies liggers, kolommen, Multiplan dakplaten en Profidecke vloerelementen.

coatings www.houtbedrijvendokter.nl +31 (0)6 54 31 41 21 info@houtbedrijvendokter.nl

Ingenieursbureau Evan Buytendijk BV Regentesselaan 7, 7316 AA Apeldoorn I www.evanbuytendijk.nl E info@evanbuytendijk.nl Advies, begeleiding, (groeps)certificering FSC/PEFC, PEFC boscertificering, CE markering, EUTR/FLEGT, opleidingen & trainingen

afzuiginstallaties

C-Techniek B.V. Chemieweg 71, 1422 DX Uithoorn T +31-2977-52785 I www.c-techniek.com E info@c-techniek.com Filter en afzuiginstallatie voor de industrie.

Meerdink Bruggen Parallelweg 2, 7102 DE Winterwijk T 0543 – 51 35 41 F 0543 – 520935 E bruggen@meerdink.nl I www.meerdinkbruggen.nl Ontwerp, prefabricage en plaatsing in het werk van bruggen in hout, staal en composiet

gecertificeerd hout

Keurhout Postbus 1380, 1300 BJ Almere T 036 - 5494068 F 036 - 5321029 E info@keurhout.nl I www.keurhout.nl Handelsketen voor legaliteit en duurzaamheid.

gelamineerde houtconstructies

Dorpsstraat 88, 2931 AG Krimpen aan de Lek T 0180 - 551552 F 0180 - 510776 E info@boogaerdt.nl I www.boogaerdthout.nl

Carpentier Hardwood Solutions Abeeldreef 15 8760 Meulebeke T +32 51 488961 F +32 51 488965 I www.carpentier.be Specialiteit : Europees hardhout vnl eiken, beuken, thermo & Amerikaans hardhout

Norway Coatings B.V. Postbus 43079 3540 AB UTRECHT T +31 (0)88 450 5400 I www.norwaycoatings.nl E info@norwaycoatings.nl

houtconstructies

Withagen Houtprodukten BV

Exportweg 1, 9482 WP Tynaarlo T 0592 - 274280 F 0592 - 273524 E info@withagenhoutprodukten.nl I www.withagenhoutprodukten.nl Lijmhout op hoog niveau! Specialist in gelamineerd hout voor constructies en kozijnen. Vilam® Lariks en vuren voor kozijnen met KOMO en PEFC certificaat. Bouwteam projecten; ontwerp, levering en montage van constructies.

houtexpeditie

Coillte Panel Products Coillte Panel Products Louis Eijssenweg 3A8 Louis Eijssenweg 3A8 6049 CD Herten 6049 CD Herten The Netherlands The T +31 Netherlands (0) 475 399740 F (0)(0) 475 475 310271 T+31 +31 399740 E info@coillte.com F +31 (0) 475 310271 I www.coillte.com E info@coillte.com I www.coillte.com

DLH Nederland B.V.

C/O Noorderlaan 125 2030 Antwerpen T +32 3 542 63 70 F +32 3 542 18 94 E info.nederland@dlh-group.com I www.dlh-nederland.com Specialist in gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen (o.a. CIB).

ARCOS houtconstructies

Holtrop & Jansma B.V. Rondweg 43, 9101 BE Dokkum Postbus 56, 9100 AB Dokkum The Netherlands T +31 (0)519 32 91 00 F +31 (0)519 32 91 10 I www.holtrop-jansma.com E info@holtrop-jansma.com

Postbus 83, 5490 AB Sint-Oedenrode T 0413 - 767 200 F 0413 - 767 201 E info@arcoshoutconstructies.nl I www.arcoshoutconstructies.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies, Profidecke , Multiplan en Multibox dakpanelen

Wood Products Logistics BV

Strevelsweg 700 sub 113 3083 AS Rotterdam T 010 4104670 F 010 4104680 E info@wpl.nu I www.wpl.nu No. 1 in houtexpeditie WPL - de logistieke dienstverlener

houthandel

Greenwood International BV Postbus 52, 1930 AB Egmond aan Zee T 072 5069540 F 072 5069541 E info@greenwoodtimber.nl I http://www.greenwoodtimber.nl Kwaliteit schept duidelijkheid

algemeen Derix

J en J Personeelsmanagement b.v. Noorderpad 24, 1674 NS Opperdoes T 0227-822425 E jenj@tip.nl I www.jenjpersoneelsmanagement.nl Bemiddelaar tussen kandidaat en opdrachtgever

Postbus 356, 5400 AJ Uden T 0413 - 261738 F 0413 - 252280 E info@derix.nl, I www.derix.nl Producent van gelijmde-gelamineerde houtconstructies, zie: www.derix.nl Engineering, Levering en Montage tevens gelamineerde vloerelementen en ronde kolommen. Gelamineerd hout CNC bewerkt.

Van den Berg Hardhout BV

2e Industrieweg 19 3411 ME in Lopik T +31 (0)348 820000 F +31 (0)348 820008 E info@vandenberghardhout.nl I www.vandenberghardhout.nl Importeur en groothandel van FSC® gecertificeerd tropisch hardhout. Ruw en geschaafd, uit voorraad en op aanvoer! Hout en vertrouwd!

Wijma Kampen B.V. Haatlandhaven 3, 8263 AS Kampen T 038 - 3316444 F 038 - 3322040 E wijma@wijma.com I www.wijma.com “Betrouwbaarhout” voor GWW als damwanden, gordingen, palen of fenderhout of complete houconstructies zoals: sluisdeuren, bruggen, geluidswanden, geleiderail of galerijen voor de bouw.

mei 2015

bruggen

het houtblad

adviesbureau

LTL Woodproducts

vloeren/dekken

LTL Woodproducts B.V.

mei 2015

GWW Houtimport

Bezoekadres: Bedrijfsweg 11, 3411 NV Lopik T (0348) 55 00 09 F (0348) 55 33 38 E verkoop@gwwhoutimport.nl I www.gwwhoutimport.nl Duurzaam geproduceerd hout voor de wegen waterbouw uit voorraad leverbaar!

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

het houtblad

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

Houtgroep van Drimmelen B.V. Postbus 39, 3330 AA Zwijndrecht T 078 - 6107207 F 078 - 6101151 E info@drim.nl I www.vandrimmelen.nl Leverancier voor de bouw, handel en industrie van vurenhout, plaatmateriaal, prefab timmerwerk en alle mogelijke bewerkingen.

Postbus 3007, 2935 ZG Ouderkerk a/d IJssel T +31 (0)180 - 688688 F +31 (0)180 - 681463 I www.heuvelman-hout.nl Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel voor Rotterdam onder nr. 29020842

Postbus 1025, 2302 BA Leiden T 071 - 5316431 E info@noordmanhout.nl I www.noordmanhout.nl Breed in Hout en Plaat Houtbewerking en Logistiek

Postbus 191, 4130 ED Vianen T 0347 - 374844 F 0347 - 377908 E verkoop@ltl.nl I www.ltl.nl Of het nu om Tropisch, Europees of Noord-Amerkaans hardhout gaat, wij verzekeren u continuïteit en kwalteit door een klantgerichte benadering.

Foreco Dalfsen B.V.

Postbus 73, 7720 AB Dalfsen Dalmsholterweg 5, 7722 KJ Dalfsen T 0529-431548 F 0529-432198 E info@foreco.nl I www.foreco.nl Compleet assortiment hout voor GWW en B+U.

Hout en Plaat Groningen BV Postbus 9128, 9703 LC Groningen T 050 - 3116674 F 050 - 3113111 E info@hpgroningen.nl I www.hpgroningen.nl Specialist in Naaldhout, Loofhout & Plaatmateriaal. Wij beschikken over uitgebreide houtbewerkingsfaciliteiten. FSC : SKH-COC-000033 PEFC : SKH-PEFC-COC-5018

Foreco Houtconstructies

Postbus 472, 4200 AL Gorinchem De Vort 1, 4225 SH Noordeloos T 0183-582556 F 0183-581077 E info@forecohoutconstructies.nl I www.forecohoutconstructies.nl Specialist in geveltimmerwerk en lichte prefab houtconstructies.

houtinformatie www.houtinfo.nl Koninklijke Jongeneel B.V. Postbus 49, 3500 AA Utrecht T 030 - 2346347 F 030 - 2318817 E info@jongeneel.nl I www.jongeneel.nl Uw partner in de bouw, overal in Nederland

Houtinformatielijn T 0900 - 5329946 (15 cpm) I www.houtinfo.nl 24 uur per dag, 7 dagen per week.

internet

Nonhebel

Nobelstraat 24, 5051 DV Goirle T 013 - 5301924 F 013 – 5301925 E contact@nonhebel.nl I www.nonhebel.nl Dé antislip specialist voor houten ondergronden. Leverancier van DuraGrip antislip coating.

vacuümpompen

Becker Druk- en vacuümpompen B.V.

Postbus 573, 8440 AN Heerenveen Eurolaan 11, 8466 SM Nijehaske. T 0513 - 651800 F 0513 - 651855 E info@beckerdvp.nl I www.beckerdvp.nl Topleverancier van vacuümpompen.

vlamvertragers voor hout

Fire-resistant BV

Postbus 4377, 3006 AJ ROTTERDAM T 010 –4137661 F 010 –4363757 E info@fire-resistant.nl I www. Fire-resistant.nl Specialist in het vlamvertragend behandelen van alle houtsoorten, parket en plaatmateriaal.

www.houtblad.nl Digitaal archief en foto’s bestellen.

SNELZOEKERS Voor slechts € 425,- per gekozen rubriek worden uw bedrijfsgegevens (inclusief kleurenlogo en informatieregel) voor de periode van 1 jaargang opgenomen.

Ja, ik reserveer een rubrieksvermelding in SNELZOEKERS Rubriek: ...................................................................................................................................................................................... Bedrijfsnaam: .............................................................................................................................................................................. Adres: .......................................................................... PC + Woonplaats: .............................................................................. Tel./Fax: ..................................................................................................................................................................................... E-mail: ............................................................................... Internetadres: .............................................................................. Informatieregel: .......................................................................................................................................................................... U kunt dit formulier faxen naar MYbusinessmedia, 010 - 289 40 61. Of opsturen (zonder postzegel) naar Antwoordnummer 90543, 3009 VB Rotterdam. Eerst meer informatie? Bel met MYbusinessmedia, 010 - 289 40 69 (Margarita Robertson).

facebook.com/materia.nl

@materia

Hout, veelzijdig hĂ¨? Iedere dag komen er materialen op de markt die nog mooier, duurzamer en slimmer zijn dan hun voorgangers. Materia is wereldwijd hierin hĂ¨t leidende informatieplatform. Wekelijks informeren we tienduizenden ontwerpers over de laatste materiaaltrends en zorgen we ervoor dat innovaties van onze partners worden voorgeschreven in markten die voor hen belangrijk zijn. Ook Materia-partner worden? Bel 020 - 713 06 50

www.materia.nl - info@materia.nl

Flame Delay FX Pro ®

Brandvertragend behandelde Houtproducten • niet hygroscopisch • volledig fixerend • niet uitloogbaar • kleurloos • geschikt voor onbehandelde toepassing in weer en wind • gebaseerd op Polymeer technologie