Hb07 2016 lr by Het Houtblad

november  • jaargang  • nummer 

www.houtblad.nl

HOUTSCHUUR VAN EUROPA

KEUZE UIT EEN VOORRAAD VAN 130.000 M3 - MEER DAN 100 HOUTSOORTEN VANDECASTEELE HOUTIMPORT BERGSTRAAT 25 | B-8511 AALBEKE WWW.VANDECASTEELE.BE

MATTHIAS@VANDECASTEELE.BE | +31 653 284 285 CARL@VANDECASTEELE.BE | + 32 475 41 44 44

HOUTDAG 2016 hét event voor de houtbranche Waar topsprekers hun geschiedenis met hout vertellen. Met twee interactieve rondetafelsessies en met een interessante informatiemarkt waar mensen uit de branche elkaar ontmoeten en kunnen netwerken.

2016

Beeld: © Création Holz Herisau

Laatste kans voor inschrijving!

DAG

THEMA: HOUT DUBBELPLUS INSPIREREN • INFORMEREN • IMPLEMENTEREN Voor wie? Architecten Constructeurs Adviseurs Beleidsmakers Overheden Docenten/studenten Houthandelaren Aannemers

Dagvoorzitter: Atto Harsta Oliver Sterl* architect HoHo Wien (84 m hoog, 24 verdiepingen!) Hermann Blumer superhoutconstructeur (bekend van o.a. Shigeru Ban). Tevens masterclass! Mieke Oostra lector Innovatieve technologie bouw Saxion Enschede Matthijs Zeelenberg architect én projectontwikkelaar

Waar & wanneer: Donderdag 24 november 2016 12.30 - 18.30 uur Philharmonie Haarlem Prijzen: Houtblad-abonnee Niet-abonnee Student

€ 95,€ 195,€ 50,-

* Gesponsord door Koninklijke Jongeneel

Profileren?

Meld u nu aan!

Wilt u uw bedrijf profileren tijdens de Houtdag 2016? Neem dan contact op met onze media-adviseur: Wilco Stemerdink T. 06 83 170 818 E. w.stemerdink@mybusinessmedia.nl

Kijk voor het volledige programma en inschrijven op: www.houtdag.nl

n ov e m b e r 2 0 1 6 het houtblad

i n d e va a s o f o p d e ru i t e n? ‘Bekijk het altijd ook van de andere kant,’ stelt de geniale houtconstructeur en visionaire productontwikkelaar Hermann Blumer, spreker op de komende Houtdag (www.houtdag.nl). Laten we de proef op de som nemen en hersengymnastieken met een eenvoudig woord: bloem. Dat gaat natuurlijk als een tgv, de woorden van kleurrijke soorten en bonte variëteiten geuren buitelend over elkaar heen - wie o wie durft onze creativiteit bestrijden?! Maar wie onder ons denkt bij bloem eigenlijk aan de betekenis ‘meel’? Voor een groot deel is een wendbare geest aanleg, voor een kleiner brokje kun je jezelf erin kruiswoordpuzzelen. Bij Blumer is het een godsgeschenk van dna. Hij krijgt zijn invallen en ingevingen vooral ‘s nachts of ‘s morgensvroeg, momenten wanneer de stilte op z’n verwachtingsvolst is en de ideeën rijp voor het plukken staan voor wie z’n geest op de vlijm heeft. Essentieel is wel dat altijd de wil aanwezig moet zijn. Het is een instelling waarbij je iedere dag test of het ijs houdt, of het nu zomer of winter is. Is dat slim? Dat is ronduit dom, vooral bij bikiniweer! Maar met dergelijk (wan)gedrag kun je álles winnen. Ik raad u derhalve dringend aan naar de Houtdag te komen. Het komt niet vaak voor dat je een genie te horen krijgt. En die belangwekt ook nog over dé wandel des levens: beter natte sokken dan droge hersenen.

hans de groot, hoofdredacteur

co l o f o n Het Houtblad is een vaktijdschrift over hout en houtproducten in architectuur en bouwen. Het is een uitgave van MYbusinessmedia te Deventer in opdracht van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen en Centrum Hout te Almere. Het blad verschijnt x per kalenderjaar en wordt in een oplage van ca. . exemplaren gericht verspreid onder personen, bedrijven en instellingen die professioneel te maken hebben met hout.

uitgave MYbusinessmedia Postbus   AB Deventer Tel. - www.mybusinessmedia.nl

Uitgever: Marjan Leenders

redactie Het Houtblad Postbus   AB Deventer Tel. - Internet: www.houtblad.nl E-mail: redactie.houtblad@ mybusinessmedia.nl

Margo Verbiest (webredacteur) Tel. - E-mail: m.verbiest@mybusinessmedia.nl

Hans de Groot (hoofdredacteur) Tel. -; - E-mail: h.groot@mybusinessmedia.nl

marketing Stella de Jong Tel. - E-mail: s.jong@mybusinessmedia.nl

Kasper Weigand (eindredacteur) Tel. - E-mail: k.weigand@mybusinessmedia.nl

ont werp BladVorm Leiden

opma ak Colorscan bv, www.colorscan.nl advertenties Wilco Stemerdink druk Tel. -    E-mail: w.stemerdink@mybusinessmedia.nl Drukkerij Roelofs Enschede

medewerkers John Ekkelboom, Hilde de Haan, John Lewis Marshall (fotografie)

h o l z e r wa c h e n

b o u w e n i s l e u k!

Hermann Blumer is een houtconstruc-

Twee houtsoorten maken de bosvilla

teur en productontwikkelaar van eenza-

Haagwijk in Voorschoten weldadig. Bin-

me klasse. Geheim voor zijn roem is zijn

nen straalt warm eiken meubilair, buiten

even simpele als doeltreffende levens-

blinkt zilvergrijs NobelWood. Veel raffi-

motto: ‘Bekijk het altijd van de andere

kant.’ __________________________ 

nement schuilt in de details. ______

Coverfoto: Aspen Art Museum Ontwerp: Shigeru Ban Architects Tokio/ Parijs/New York Fotografie: Michael Moran New York

verder in

snelheidsrecords pronkjuwelen

De wielerbaan van Omnisport in Apel-

Drie appartementengebouwen staan als

doorn heeft sinds kort een nieuw houten

heldere accenten op het terrein van De

dek. Omdat het binnenklimaat sterk vari-

Hafakker in Noordwijkerhout. Ze vallen

eert, viel de keuze weloverwogen op het

op door hun strakke vormen en fijnzinni-

zeer vormstabiele Accoya. ______

ge gevelbekleding. _____________ 



v v n h - n i e u w s __________________ 2 4 o n d e r a rc h i t e c t u u r ________ 4 8 s n e l z o e k e r s ___________________ 4 9

synergie De dakconstructie is het opvallendste deel van het nieuwe entreegebouw van de Keukenhof. Het constructief ontwerp is optimaal uitgewerkt binnen de estheti-

Het volgende Houtblad

sche randvoorwaarden. ________

verschijnt op  december .

redactieadviesr a ad Willem-Jan Bluyssen (Accsys Technologies PLC), Monique Fledderman (NBvT), Ro Koster (RO&AD Architecten), dr. René Klaassen (SHR), Dennis Leegwater (Leegwater Houtbereiding), ir. Eric D. de Munck (VVNH/Centrum Hout), ir. Natalie Prinsen (SBRCURnet), ir. Vincent Raadschelders (Raadschelders Bouwwadvies), dr. ir. Geert Ravenshorst (TU Delft), ir. Gertjan de Ruijter MBA (Koninklijke Jongeneel), ir. Edwin Smit (MIII architecten) Het Houtblad wordt gedrukt op chloorvrij gebleekt papier.



De verpakkingsfolie is milieu-vriendelijk, zowel als grondstof als wat betreft de productie en de afvalverwerking. abonnementen Het Houtblad belicht de veelzijdigheid van hout voor de houten bouwsector. Abonnees profiteren van deze voordelen: - Het vakblad  keer per jaar; - Extra vakinformatie op houtblad.nl; - Wekelijks de digitale nieuwsbrief; - Korting op de Nationale Houtdag. Jaarabonnement Het Houtblad Compleet Nederland € , Jaarabonnement BNA € ,

Jaarabonnement HIBIN € , Jaarabonnement KIVI NIRIA € , Jaarabonnement NBvT € , Studentenabonnement gratis Prijzen excl. % btw en € , administratiekosten. VVNH-leden en leden van CNV Hout en Bouw en Bouw- en Houtbond FNV ontvangen Het Houtblad uit hoofde van hun lidmaatschap. Werknemers die geen lid zijn van een van de bonden en in dienst zijn van een houthandelsbedrijf, ontvangen een gratis abonnement na registratie. Zij kunnen zich hiervoor abonneren via www. houtblad.nl/abonneren.

Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzegging uitsluitend schriftelijk uiterlijk drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Nadien vindt automatische verlenging plaats. MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst. Uw gegevens kunnen door MBM of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten of diensten. Indien u hiertegen bezwaar hebt kunt u contact opnemen met de uitgever.

abonnementenadministratie Postbus ,  AB Deventer Tel. - (dagelijks van : tot : uur) Fax: - E-mail: houtblad@mybusinessmedia.nl copyright Het auteursrecht van de redactionele inhoud van dit tijdschrift wordt voorbehouden. Ongeautoriseerde vermenigvuldiging en/of openbaarmaking van het geheel of gedeelten daarvan, op welke wijze ook, is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming vooraf van Het Houtblad. ISSN: -

n ov e m b e r 2 0 1 6 het houtblad

foto: fred draisma apeldoorn

foto’s: www.johnlewismarshall.com

he t hero n t wa k en va n h o u t her m a nn b lumer , v i s i o n a ir g enie De Zwitser Hermann Blumer is een houtconstructeur en productontwikkelaar van eenzame klasse. Van jongs af aan trok het doorgronden der dingen zijn aandacht. Geheim voor zijn roem is zijn even simpele als doeltreffende levensmotto: â&#x20AC;&#x2DC;Bekijk het altijd ook van de andere kant.â&#x20AC;&#x2122;

foto: crĂŠation holz herisau/jongoh kim

Haesly Nine Bridges Golf Resort Yeoju, Zuid-Korea; ontwerp: Shigeru Ban. Eten tussen de boomtoppen op de bovenste verdieping.

foto: © shigeru ban architects europe/jean de gastines architectes/metz métropole/ centre pompidou-metz/roland halbe

n ov e m b e r 2 0 1 6 het houtblad

Centre-Pompidou-Metz naar ontwerp van Shigeru Ban. Het gerealiseerde dak was tegelijk wereldprimeur en wereldwonder.

Blumer creëerde het BSB-verbindingssysteem (Blumer-System-Binder), … … een nieuwe, revolutionaire vorm van

Hij bedacht de Brusselse knoop voor koepels.

foto’s: hermann blumer waldstatt

foto: uwe röder bischweiler

hout verbinden.

Hij ontwikkelde de wanden plafondelementen van Lignotrend mee. Groupe Scolaire Pasteur Limeil-Brévannes; ontwerp: R2K Architecte Grenoble.

Hij was de bedenker van het dooselement (Lignatur). Met elkaar verbonden via messing en groef ontstaat een slank vlak met een prachtige schijfwerking.

In  namen vader Jakob en oom Hans de zaken over. In

de grootste voorlopers die dit materiaal als het beton van

 ging de laatste verder als architect. De familie Blu-

de ste eeuw op de kaart heeft gezet met grensverleg-

mer (vijf dochters, twee zoons, twee Tibetaanse pleeg-

gende uitvindingen en onmogelijke houtconstructies.

kinderen) betrok in  het grootvaderlijk huis. Eén na

Hout zit niet langer in het verdomhoekje van brandvaar-

oudste Hermann volgde zijn timmermansopleiding in Vil-

digheid, oorverdoving en rotjeweg. Dat was anders toen

lars-sur-Ollon, in het westen van Zwitserland (-

in de jaren  en  het ingeslapen natuurmateriaal

). Terug in Waldstatt drong zijn talent hem tot stude-

werd voorbijgesneld door de ‘moderne’ bouwstoffen

ren. Rekenen was altijd al z’n fort geweest. Bij complexe

beton en staal, en het vervolgens overhaast gedroogd de

opgaven kwamen de oplossingen in de nacht. In drie jaar

schade wilde beperken met wat er aan inadequate verbin-

deed hij de middelbare school (-), waarna hij zijn

dingsmiddelen voor het spijkeren lag.

constructeursdiploma cum laude haalde aan de ETH in Zürich (-). Voor zijn afstudeerscriptie koos hij

Nieuwe renaissance De kreeftengang keerde rond

als enige van zijn  medestudenten voor ‘ouderwets’

 en vooral na  toen door een nieuwe generatie

hout: een brug en een hal. Op een goed geluk-brief werd

houtadepten en door groeiend computergebruik hout

hij wetenschappelijk assistent aan de TU Karlsruhe (-

weer z’n eigen ritme vond met intrinsieke verbindings-

). Daar berekende hij de spanningen van gekromde

technieken, cnc-machines en nieuwe vormen. Het verlo-

gelamineerdhoutliggers voor zadeldaken.

ren terrein was teruggewonnen, het tijdperk van knoeihet-zelvers voorbij. Regelgeving voor hout is niet langer

BSB-verbindingssysteem Zijn onderzoekende geest

gebaseerd op materiaalroddel. Vuur, weer en geluid zijn

ging op innovaties af, waarbij de praktijk nooit ver weg

geen gezworen vijanden meer. Blumer behoort tot de

was: hout leer je niet, dat ervaar je. In  trad hij in

belangrijkste profeten van de nieuwe houtrenaissance:

dienst van het vaderlijk bedrijf J. Blumer. Van -

voor hem zijn de mogelijkheden van hout bij  m hoog

leidde hij dit met zijn broer Christian, vanaf  alleen.

zeker niet uitgeput. En dat geldt zowel in technologisch,

Hij bouwde een nieuwe zagerij, kozijnfabriek en zaaghal.

ecologisch als economisch opzicht. Hij ontwaart een grote

In deze praktijkjaren liep hij steeds tegen de verouderde

toekomst voor loofhoutsoorten als beuken met betere

verbindingstechnologie aan. Hij broedde op een idee dat

sterkte-eigenschappen dan naaldhout, en voor hout dat is

vorm kreeg bij het constructeursbureau SJB.Kempter.Fit-

versteend met kiezel, wat de sterkte, houdbaarheid en

ze in Herisau, dat hij met twee anderen oprichtte ();

brandwerendheid positief beïnvloedt. Ook ziet hij syner-

het heeft nu zes vestigingen. In  startte hij er een be-

gieën met andere materialen, zij het houtgebaseerd.

drijf voor (BSB-Holzkonstruktionen) en in  vond het BSB-verbindingssysteem (Blumer-System-Binder) de

Plotselinge mutaties Blumers concepten zijn zo sim-

eerste realisering. Het gaat om een zowel functioneel als

pel, dat je je eerst afvraagt of ze werken en vervolgens

esthetisch hoogwaardig systeem van staafvormige gela-

waarom niemand er eerder op kwam. Nu eindige materi-

mineerdhoutelementen, staalplaten en stalen stiften die

alen hun laatste gebruik naderen, ontwaart hij in het bos

samen een optimale krachtsoverdracht bewerkstelligen.

de toekomst van de mensheid. Hij acht hoegenaamd de

Het is modulair en geschikt voor overspanningen tot 

natuur een inspiratiebron van vooruitgang, omdat zij tot in

m. Tot ver buiten Zwitserland vindt het nu toepassing.

de perfectie construeert, en dat zonder stalen verbindingsmiddelen! Zoals er via plotselinge mutaties nieuwe

Lignatur De uitvinding was mijlpaal en doorbraak voor

varianten ten leven springen, zo moeten ook architect en

houtbouw, wat gepaard ging met cad-cam- en cnc-tech-

constructeur zich daarvoor openstellen. Te lang hebben

nologie, leidend tot steeds exactere berekeningen en ver-

houtgetrouwen op de wet van de remmende voorsprong

fijndere uitvoeringen. Het was tevens de start van hoog-

geconservatiefd, waardoor hout een zielige bejaarde

kwalitatieve prefabricage en snellere bouwtijden.

werd. Naar zijn overtuiging komt het daarentegen de ere-

Tezelfderperiode () kwam een tweede ontdekking:

plaats van eerstekeusmateriaal toe. Hout is verleden en

dooselementen voor vloeren, wanden en daken, onder de

toekomst tegelijk. Alle geheimen ervan zijn nog niet eens

naam Lignatur op de markt gebracht. Het product werd

onthuld, en zelf moeten we permanent beter worden.

vervolgens vervolmaakt met hoogfrequente lijmtechnologie. Vóór die tijd had hout, vooral in de toepassing vloe-

Ingewikkelde opgaven Zijn grootvader begon in

ren, terrein verloren aan z’n zwaarlijvige neefje beton op

 een timmerbedrijf en meubelmakerij te Waldstatt in

brandwerendheid, geluidsisolatie, constructiehoogte en

n ov e m b e r 2 0 1 6

noordoost-Zwitserland. Voor de deur kwam een zagerij.

eeuw het centennium van hout wordt. Hij is wél een van

het houtblad

Blumer () is niet de eerste of enige die zegt dat deze

Haesly Nine Bridges Golf Resort Yeoju, Zuid-Korea; ontwerp: Shigeru Ban. Drie van de 

Frezen aan de constructie van hoofdkantoor Tamedia te Zürich. Blumer bedacht en bouwde

samen met een machi-

het houtblad

cnc-machine.

nefabrikant de eerste

Het volstrekt onuitvoerbare project kwam er op hoop van zekerheid.

foto’s: blumer-lemann gossau

n ov e m b e r 2 0 1 6

boomstructuren.

Knooppunt Tamedia-gebouw.

foto: didier boy de la tour parijs

Hoofdkantoor Tamedia; ontwerp: Shigeru Ban. Het stelsel van vuren kolommen en liggers, als meccano in elkaar passend en vastgezet met penverbindingen, is één groot meubel.

licht én sterk én beschuttend dak van . m te bereke-

ongeveer dezelfde draagkracht als massieve balken, maar

nen voor het nieuwe museum Centre Pompidou-Metz;

zijn minstens even sterk als je ze verbindt met messing en

zie ook de uitgebreide beschrijving in nummer /.

groef. Dan ontstaat een slank vlak met een prachtige

Extra complicatie was dat de netwerkschaal in zeskants-

schijfwerking. De holle ruimtes dienen voor leidingen en

vormen alle richtingen op wimpelt en rimpelt. Blumer

geluidsisolatie. De minpunten werden omgebogen tot-

bracht wat eerste ideeën in, die Ban echter als te massief

pluspunten in het kwadraat.

afwees. Als zo vaak bracht ook hier de morgenstond uit-

n ov e m b e r 2 0 1 6

trilling. Dooselementen (scheelt de helft in hout) hebben

komst, toen om . uur zijn oog op station Gossau op de bovenleidingen viel: sportrijke ladders op hun kant. Dát

eerder gesteld, de machinerieën voor deze uitvindingen

moest het leidende principe worden, en hij rekende ver-

te bedenken. De ontwikkeling van prototypes naar de uit-

volgens nog anderhalf jaar aan de deken van circa .

eindelijke machines is net zo’n boeiend verhaal van blij-

dubbelgekromde elementen van gelamineerd Oostenrijks

bergen en domperdalen. Samen met een machinefabriek

en Zwitsers vuren met . knooppunten. Naar deze

ontwikkelde Blumer - het beeld ervan zag hij in de mor-

eerste ingeving is het dak te zien als een eindeloze herha-

genvroegte - de eerste cnc-machine ter wereld, de Ligna-

ling van ladders, zij het met kruisende sporten. Voor een

matik (). In wijdere zin trok deze hele vruchtbare

betere krachtenverdeling en het zelfdragend vermogen is

verstrengeling van vinden en maken het hout weer op in

het niet in twee maar in drie lagen opgebouwd ( x  = 

de vaart der materialen. Als eeuwenouder onder de

sublagen). De cnc-productie nam tien maanden in beslag,

grondstoffen volgde het een pad van verjonging tot high-

de montage nog eens vier. Het gerealiseerde dak was te-

tech materiaal. En voortdurend stond Blumer aan de wieg

gelijk wereldprimeur en wereldwonder.

het houtblad

Boeiend verhaal Niet minder belangrijk was, zoals

van vele productontwikkelingen. Om slechts een paar te noemen: de Brusselse knoop (verbinding voor koepels; ), Lignotrend (wanden plafondelementen; ), Novatop (plafondpanelen; ), verbindingssysteem

h e m e l s e g e n i a l i t e i t g a at s a m e n m e t aardse boerenslimheid

voor vrije vormen (), waterwerend hout (beukentriplex; ) en X-vloer (hout-betonvloer; ). Daarbij zoekt hij altijd naar de vereenvoudiging. Moet iets in

Golfresort Yeoju () De bevriende architecten

veertien dagen, dan zegt hij na een nachtje bedvernuft:

Kevin Yoon uit Seoul en Shigeru Ban uit Tokio ontwierpen

‘Het kan in drie dagen.’

het Haesley Nine Bridges Golf Resort in Yeoju, Zuid-Korea: een razend ingewikkelde rechthoek van ruiten en

Création Holz In z’n eigen kanton Appenzell floreerde

zeskanten ( x  m), voorstellend een bos van  bomen

de houtbouw: stallen, schuren, een- en meergezinswo-

met uitwaaierende kronen in gelamineerd vuren; zie ook

ningen, sporthallen, bruggen. Blumer AG groeide uit tot

/. Het tweezijdig lasten afdragende takkennetwerk

een onderneming met  werknemers. Zelf werd hij di-

loopt aan één kant over in de , m uitkragende luifel. Net

recteur van Bois Vision  (-), een organisatie

als bij echte boomtakken is geen staaf recht, alle opper-

die namens de Zwitserse houtbranche de landtentoon-

vlakken zijn enkel- en grotendeels dubbelgekromd. Op de

stelling Expo. voorbereidde. Daarna zette hij het HWZ

kroonelementen rust een draagrooster van primaire en

(Holzwerkstoffzentrum) in Leibstadt op () en ver-

secundaire liggers, aan de bovenzijde afgesloten door vu-

volgens met enkele partners Création Holz in Herisau

ren drielaagsplaten, waarin  daklichten (elk Ø  m) zijn

(), waarin een aantal topbedrijven in hout zijn ver-

geïntegreerd. Hier kwam Blumers eureka-moment ‘s

enigd. Dit bureau heeft talrijke spraakmakende hout-

morgens vroeg om . uur: een innovatief verbin-

bouwprojecten constructief en prefabricerend begeleid.

dingsconcept van paarsgewijs geschroefde en gelijmde

Want architecten kregen weer oog voor ultramodern hout

liplassen. De bestaande cad-programma’s waren niet toe-

en voor Blumer, bij wie hemelse genialiteit samengaat

reikend, reden waarom diverse bedrijven aan de helse be-

met aardse boerenslimheid. Onder hen zijn beroemde

rekeningen deelnamen, waarbij ook kennis uit de auto-in-

ontwerpers als Peter Zumthor, Daniel Liebeskind, Herzog

dustrie en NURBS-modellen (Non-Uniform Rational

& De Meuron én zijn verwante geest Shigeru Ban.

B-Spline Surfaces) werden samengebracht. Het volstrekt onuitvoerbare project kwam er op hoop van zekerheid.

Centre Pompidou-Metz () De kunst van construeren met hout is slankheid. Voor die opgave zag Blu-

Hoofdkantoor Tamedia Zürich () Het zeven-

mer zich gesteld toen Shigeru Ban hem in  vroeg een

laagse hoofdkantoor van de Zwitserse mediagroep Tame-

■ ■ ■

Hoofdkantoor Swatch Biel; ontwerp: Shigeru Ban. Halfrond gewelfde netwerktekening: création holz herisau

artist’s impression: shigeru ban tokio/parijs/new york

constructie van 33 x 26 m.

Het door Shigeru Ban ontworpen Cité Musicale te Parijs strekt zich uit in de vorm van een kolossale, elliptische netwerkschaal van  m lengte.

De vierkante doos van Het Aspen Art Museum naar ontwerp van Shigeru Ban heeft een algehele ordening van transparantie, openheid en lange zichtlijnen.

Het dak is opgebouwd uit Kerto S-vakwerkstaven, berken kronkelstaven en gelamineerd Oregon pine randbalken.

Het Aspen Art Museum ( x  x  m) heeft een algehele

niet alleen de grootste van Zwitserland, maar ook in el-

ordening van transparantie, openheid en lange zichtlij-

kaar is gestoken zonder stalen verbindingsmiddelen of

nen; zie ook /. Beide straatgevels op het noorden

lijm; zie ook /. Moderniteit en Japans-Zwitserse

en oosten zijn bekleed met grootformaat schermen van in

traditie gaan hier samen. Het stelsel van vuren kolommen

elkaar geweven banen van zachtbruin Prodema, afge-

en liggers, als meccano in elkaar passend en vastgezet met

werkt met okouméfineer. De echte bezienswaardigheid is

penverbindingen, is één groot meubel. De  m hoge vier-

de driedimensionale Houten Dakconstructie. Het transpa-

kante liggers zijn fors:  x  mm. Ze worden inge-

rant gebeitste ruimtevakwerk, ondersteund door gevork-

klemd door dubbele liggers (elk  x  mm). Het ge-

te witstalen kolommen, geeft een prachtige diepte en

heel wordt strak getrokken door ovale balken ( x 

schoonheid aan het verschijnsel plafond. Het is opge-

mm), die door de hele constructie lopen. De ovale vorm

bouwd uit Kerto S-vakwerkstaven, berken kronkelstaven

geeft een hogere stijfheid dan een ronde. De . onder-

en gelamineerd Oregon pine randbalken. Het berken

delen zijn met toleranties van slechts  mm in elkaar gezet.

weefsel, dat in twee schuine richtingen golft, heeft raak-

Ontwerp, productie en montage vereisten een speciale

vlakken aan het boven- en ondervakwerk. Op die punten

D-modellering die in de houtbouw nog niet wijd ver-

zijn ze met steeds één schroef blind vastgezet. De mees-

breid is. In de kolomovalen zitten beukentriplexringen

terhand van Ban en Blumer is direct herkenbaar.

van  mm dik verborgen, die de spanningen opvangen, welke het vuren niet zouden aankunnen. Een gedach-

Swatch ()/Cité Musicale () Op dit mo-

teflits bracht deze reddende oplossing. Blumer herinnerde

ment lopen twee nieuwe Ban-Blumer-projecten. Het

zich dat bij de sloop van de oude familiezagerij in  de

hoofdkantoor van Swatch in Biel heeft een slangvormig

zwaarstbelaste maar nog steeds functionerende onder-

uiterlijk, gerealiseerd in een halfrond gewelfde netwerk-

delen van haagbeuken waren, de hardste Europese loof-

constructie ( x  m). Dit project is zo ingewikkeld, dat

houtsoort. Goed geheugen, snel klaar.

drie vestigingen van SJB.Kempter.Fitze zijn ingeschakeld. Wel zo grensverleggend is het nieuwe muziekgebouw Cité Musicale op het Parijse Île Seguin in de Seine. Het strekt zich uit in de vorm van een kolossale, elliptische netwerkschaal van  m lengte. En zo glimlachen Ban en Blumer elke keer om hun jongensavontuurlijke hogezeebeteugelingen. Gaat niet, bestaat niet. •

hans de groot

Literatuur. Ralph Brühwiler, Holz kann die Welt verändern. Wie Hermann Blumer dem Werkstoff Holz zu neuem Wachstum verhilft. Appenzeller Verlag Herisau ,  pp. Het rijk geïllustreerde boek is voor ± € , te bestellen via appenzellerverlag.ch. Op de Houtdag kan dat met een aantrekkelijke korting.

HOUTDAG 

foto’s: michael moran new york

Hermann Blumer spreekt over zijn carrière als houtgenie tijdens Houtdag  (donderdag  november, Philharmonie Haarlem). ‘s Morgens houdt hij een masterclass voor Nederlandse collega-constructeurs. Voor informatie/aanmelding: www.houtdag.nl.

n ov e m b e r 2 0 1 6

Aspen Art Museum () De vierkante doos van

Ban-Blumeravontuur: de gelamineerdhoutconstructie is

het houtblad

dia, houthoogbouw van  m, was eveneens een wild

ut hardho m a a z r uu 100% d ar leverba d a a r r at Uit voo g op ma in k r e w Houtbe

Je kans op succes groeit elke dag. Als architect verrast u opdrachtgevers met uw ontwerpen. Ontdek hoe u gebruik kunt maken van hout als duurzaam, natuurlijk bouwmateriaal. Hardhout met een robuuste uitstraling, goed voor een succesvol ontwerp. Terwijl uw idee wordt gerealiseerd, groeit er allang weer een andere boom. Wij inspireren u graag.

HARDHOUT VOOR EEN MOOIERE WERELD

vandenberghardhout.com

W W W. J O N G E N E E L . N L

s ta mme tje s va n s ib er i s c h l a r ik s d e h a fa k k er n o o r dw ijk er h o u t

Drie appartementengebouwen staan als heldere accenten op het terrein van De Hafakker in Noordwijkerhout, ĂŠĂŠn bij de ingang, twee achteraan. Ze vallen bepaald op door hun strakke vormen en oranjeachtige gevelbekleding van Siberisch lariks. De gevels zijn al lichtjes aan het vergrijzen, op termijn voegen ook deze gebouwen zich gewillig in de omgeving.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

n ov e m b e r 2 0 1 6

Detail gevel-verdiepingsvloer.

Situatieschets.

Plattegrond 1ste verdieping grote



 



gebouw. Legenda.

 



 



 

 





 



 



  







 





 







 

 



Woonkamers

Douches/toiletten

Gang

Vluchttrap

Berging

Gemeenschappelijke woonkamer

Kantoor

Techniek

Linnen

10. Werkkast 11. Trappenhuis/lift

Uit de gevels van het grote gebouw aan de zijde van de waterspeeltuin treden forse balkons naar buiten.

foto: www.johnlewismarshall.com

tekeningen: groosman rotterdam

het houtblad

weinige locaties waar nog kon worden gebouwd. Verder

bebouwd is geraakt, zo’n mengelmoes is het van bouw-

waren er twee plaatsen achter op het terrein. Bewust heb

stijlen: jaren -rijtjeshuizen, witte schimmelbouw,

ik de gebouwen dezelfde signatuur gegeven.’ Al eerder

ik-dodende antroposofie… Het onbestemde beeld van

had hij, toen nog werkend bij een ander architectenbu-

ratjetoe in recht, rond en meander wordt versterkt, door-

reau, twee plannen voor opdrachtgever Raamwerk ont-

dat er stedenbouwkundig op klooilijnen is geordend. De

worpen: het rondgebouw Strandwal en de rechthoek

woningen zijn bereikbaar gemaakt in een kriskras van

Veranda met ijle glasluifelgalerij. Deze bouwwerken zijn

klinkerwegen en tegelpaden, en trottoirs die op dit stap-

alzijdig geopend op de omgeving als losse objecten in het

voetse binnenterrein overbodig zijn. Met schrale proza-

groen. Het waren de enige twee die waren bekleed met

begroeiing is gepoogd het stenige leefmilieu te verland-

hout (western red cedar), wat ook nu nog z’n heilzame

schappelijken.

effect heeft op de sfeer en de beleving. Zeker in de zorg

n ov e m b e r 2 0 1 6

Je ziet duidelijk dat het hele gebied over tientallen jaren

is het een feitelijk onmisbaar therapeutisch gevoelsmate-

Verborgen schuilhoekjes De bewoners zijn echter

riaal.

teur van Groosman en ontwerper van de drie gebouwen

Eén detail Het was even nadenken hoe de nieuwe ont-

met in totaal  appartementen. En dan bedoelt hij vooral

werpen zich moesten verhouden tot de antroposofische

de mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke of

woonelementen van Alberts & Van Huut, die in gedateer-

gedragsmatige beperking, die een belangrijk deel van de

de kabouterstijl het besloten terrein tamelijk dominant

woongemeenschap uitmaken. Ze hebben zich deze mi-

dooraderen. ‘Ze hebben wel een menselijke schaal, maar

crokosmos met al z’n verborgen schuilhoekjes helemaal

zijn toch zo dogmatisch ontworpen, dat je er qua exploi-

eigengemaakt. Op de feestelijke openingsdag van  sep-

tatie, flexibiliteit en onderhoud weinig mee kan. Door

tember jl. toonden zij wie het geluk van een nieuw ap-

hun typische stijl is het lastig daar iets naast te zetten.’

partement in de drie volumes te beurt was gevallen, hún

Er is niet gekozen voor een halfbakken compromis, maar

gebouw en hún schat-kamer apetrots aan alleman en alle-

voor duidelijk contrasterende vormen die er als heldere

vrouw. Hoe kritisch moet je eigenlijk zijn? Toch mag met

Hollandse luchten tegen afsteken. Het zijn simpele bouw-

de gisse bewoners worden gezegd: de driebouw geeft

volumes die door hun sculpturaliteit moeten spreken.

wél het diepste gevoel van verrukking van deze hele bin-

‘Het is eigenlijk maar één detail,’ vat Siebers samen,

nenwereld. Voor een deel vervangen ze zorghuizen aan

‘strak, eenduidig, helemaal hout.’ Een rol speelde ook

de Duinrand en Fresiahof, die qua voorzieningenniveau

zeker dat de budgetten in de zorg stiefmoederlijk laag

diep in de ste eeuw waren blijven hangen.

zijn. Maar iemand van scherpte weet uit het minimale

het houtblad

uitermate tevreden, vertelt Mark Siebers, architect-direc-

altijd het maximale te halen. En dan werkt tevens mee dat

Schitterend tegenwicht De Hafakker is onderdeel

aannemer Thunissen en gevelbekleder Jongeneel Projec-

van stichting Raamwerk die in de Duin- en Bollenstreek

ten vakwerk van hoge kwaliteit hebben geleverd.

ondersteuning en begeleiding geeft aan ruim  cliënten met genoemde beperkingen, van jong tot oud. Zij verzorgt faciliteiten van wonen, dagbesteding en (para)medische zorg in Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk,

s t r e n g i n d e h o r i z o n ta l e l i j n , l o s in het verticale vlak

Noordwijkerhout, Sassenheim, Voorhout en Rijnsburg. Belangrijk uitgangspunt is omgekeerde integratie: mensen met en zonder handicap tussen elkaar in laten wonen en

Omboomd waterzicht Alle drie gebouwen, die wor-

functioneren. Zo ontstaat een gezonde balans van mens-

den gekenmerkt door insnijdingen op twee tegenoverlig-

leven, omdat beide groepen elkaar aanvullen, de ene

gende hoeken, zijn elk iets anders geboetseerd. Het grote

meer met het verstand, de andere meer met het gevoel.

rechthoekige complex bij de ingang is in een knik gelegd,

In onze mammoetmaatschappij die steeds meer een schif-

subtiel maar beeldversterkend. Uit de gevels aan de zijde

tende individuenklontering wordt, vormen deze klein-

van de waterspeeltuin treden buitenruimtes naar buiten

schalige gemeenschappen een schitterend tegenwicht van

in de vorm van forse balkons, waarvandaan de bewoners

samenhangers.

een prachtig omboomd waterzicht hebben. De twee andere volumes zijn kleiner en eenvoudiger. Bij deze beide

Therapeutisch gevoelsmateriaal Om de woonom-

is de entree in de hoek geluifeld, de achterste heeft er bo-

geving voor iedereen nog aantrekkelijker te maken, is bij

vendien een v-vormige uitstulping. In dit laatste gebouw

de entree een waterspeeltuin voor jong en oud gecreëerd.

huizen cliënten die zelden buiten mogen komen. Hun bui-

En juist hierlangs is het grootste van de drie appartemen-

tenruimte of dakterras op de tweede verdieping is daarom

tencomplexen geplaatst. Siebers: ‘Het was één van de

van hoog hekwerk voorzien. Bij de andere pendant valt

■ ■ ■

Het was even nadenken hoe de nieuwe ontwerpen zich moesten verhouden tot de antroposofische woonelementen van Alberts & Van Huut

n ov e m b e r 2 0 1 6

(midden).

het houtblad

De grootste bijdrage aan de abstracte, beeldhouwkundige kwaliteit levert de open verticale gevelbekleding van FSC-gecertificeerd Siberisch lariks.

Het achterste gebouw heeft een v-vormige uitstulping bij

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

de entree links.

dat veel lager uit, terwijl er bij het entreegebouw normale

kozijnen met halfdiepe dito dagkanten steeds tot op bijna

balkons met glazen balustrades zijn. Ontsierend bij de

de vloer doorgezet, zodat ze optimaal zicht naar buiten

twee ‘zusjes’ zijn de luchtbehandelingsinstallaties die de

hebben. Als doorvalbeveiliging dient hardglas. Opvallend

aannemer abusievelijk als esthetische elementen promi-

is dat de ramen asymmetrisch in de verdiepingen zijn ge-

nent aan de dakrand heeft gepositioneerd.

plaatst. ‘Voor het beeld heb ik welbewust voor willekeur in het verticale vlak.’ Zo schots als de kozijnen over de ge-

uitgevoerd in kalkzandsteen met betonnen breedplaat-

vels zijn gescheefd, zo ijzig strak is de indeling van de ge-

vloeren en houtskeletbouwgevels. In alledrie gaat het

bouwen geaccentueerd met aluminium profielen. Ragfijn

steeds om een eenvoudige structuur van een hoofdcor-

zet dat profiel zich voort in de drie entreeluifels van het

ridor met aan weerszijden appartementen, bestaande uit

knikgebouw, een detail dat met een stille estafetteglim-

een woonkamer en een douche/toilet. In het grote entree-

lach door de een is bedacht en door de ander uitgevoerd.

volume vormen ze, op de eerste en tweede verdieping, eenheden van  x  =  appartementen met ieder een ge-

Vier wisselende breedtes De grootste bijdrage aan

meenschappelijke woonkamer (eten, tv-kijken, samen-

de abstracte, beeldhouwkundige kwaliteit van de zorgge-

zijn). In beide andere gebouwen gaat het per verdieping

bouwen levert de open verticale gevelbekleding van FSC-

om steeds zes appartementen en een gemeenschappelijke

gecertificeerd Siberisch lariks. Omdat het geld voor een

woonkamer, in totaal  x  =  leefeenheden. Het knik-

voorvergrijzer ontbrak, is gekozen voor een houtsoort die

bouwwerk is op de begane grond in tweeën gedeeld met

geleidelijk naar grijs verkleurt. Al is het op zich jammer

een medisch centrum (arts, tandarts, fysiotherapie, logo-

dat de mooie oranje kleur van het lariks verdwijnt. Het

pedie en bijbehorende ruimtes) en een dagbestedingsdeel

fijnbezaagde hout is door Leegwater Houtbereiding ver-

met diverse groepsruimtes en onder andere ook een snoe-

duurzaamd met Woodlife HL-, het beganegronddeel

zelruimte voor de aangename massering der zintuigen.

tevens met de brandvertrager Flame Delay FX Pro. Met veel liefde heeft Jongeneel Projecten de delen op de ge-

Flexibiliteit koning De entreepartijen van deze twee

vels genageld: strak, vakbekwaam én met de bolkoppen

zorgdiensten zitten op de koppen, de ingang voor de be-

op het hout. Het Siberisch lariks is in vier wisselende

woners in de knik van de langsgevel aan de andere kant

breedtes toegepast:  x /// mm.

van de waterspeeltuin. De woningen zijn ongeveer allemaal gelijk. ‘Kenmerk van de zorg is dat flexibiliteit koning

Fijnzinnige allure Juist dat geeft de minimalistische

is, en dat al dwingend na een paar jaar. Er moest dus een

architectuur een prachtig fijnzinnige allure die de drie

grote mate van herindeelbaarheid zijn.’ Door het beperk-

gebouwen in één klap tot de kostbaarste pronkjuwelen

te budget heeft Raamwerk de interieuraankleding zelf

van de Hafakker promoveert. •

gedaan. Daarbij drong de architect wel aan op regie, op-

hans de groot

dat er geen chaotische verrommeling zou ontstaan. Zo hebben alle hoofdgangen een houten plafond en mochten de bewoners voor één wand in hun interieur uit vijf kleuren kiezen, met bijpassende gordijnen. Op die manier

CO-VOETAFDRUK

konden ze hun droompaleisjes iets eigens geven. Bij alle

In het project is ongeveer  m Siberisch lariks toege-

zelfstandigheid kunnen ze via een zorgoproepsysteem

past. Dit betekent een CO-vastlegging van . kg.

dag en nacht contact houden met de begeleiding.

Het compenseert de uitlaatgassen van een middenklassenauto over . km of het jaarlijkse elektra-

Stille estafetteglimlach Omdat de zorgcliënten rela-

gebruik van  huishoudens.

tief veel binnen zitten, heeft de architect de aluminium

Locatie: Strandwal , Noordwijkerhout (grote gebouw: Zeereep -; twee kleine gebouwen: Duinrand -) Opdrachtgever: Raamwerk Noordwijkerhout (hetraamwerk.nl) Ontwerp enconstructie: Groosman Rotterdam (groosman.com) Aannemer: Thunissen Bouw Heemstede (thunissen.nl) Werkvoorbereiding/projectleiding/ uitvoering/montage Siberisch lariks gevelbekleding: Jongeneel Projecten Utrecht (thans: Keppelink Projecten en Handelsmaatschappij Vriezenveen; jongeneelprojecten.nl) Behandeling Siberisch lariks: Leegwater Houtbereiding Heerhugowaard (leegwater.nl) Bruto vloeroppervlak:  m Bouwperiode: Maart  - juli  (Opening:  september ) Bouwkosten: N.B.

het houtblad

Massering der zintuigen De drie zorggebouwen zijn

n ov e m b e r 2 0 1 6

gekozen. Daarbij was ik streng in de horizontale lijn en los

LIGNO Dak ®

Eenvoudig te monteren, akoestiek en zichtonderzijde gereed.

Kruislaaghout van Lignotrend af fabriek geleverd met een afgewerkte onderzijde en een geluidsabsorberend oppervlak – daardoor wordt de bouwtijd aanzienlijk korter, en de binnenafbouw is vrijwel meteen gereed. architectonisch hoogwaardige hout-onderzijde bijvoorbeeld kwastvrij dennen werkzaam tegen nagalm en geluidspegel bouwbiologisch gecertificeerd

LIGNOTREND GmbH Landstrasse 25 D-79809 Weilheim Tel.: +49 (0)7755 9200-0

www.lignotrend.com

GRATIS E-NIEUWSBRIEF HET HOUTBLAD?

LTL Woodproducts Voor al uw houttoepassingen Leyenaar Taapken Lamaker B.V. Kamerlingh Onnesweg 7, 4131 PK VIANEN Postbus 191, 4130 ED VIANEN Nederland

Tel. +31 (0) 347 374 844 Fax. +31 (0) 347 377 908 E-mail: verkoop@ltl.nl Internet: www.ltl.nl

MELD U AAN OP WWW.HOUTBLAD.NL!

Natuurlijk Geveladvies “Innovita is voor ons de autoriteit bij het toepassen van hout in onze projecten.” Arie van der Neut - Architect/partner - Studioninedots

FSC Basralocus: veelzijdig afwerkbaar en super robuust en duurzaam

Dumowood: naaldhout met afwerking én 15 jaar garantie

telefoon 0 6 - 5 3 8 6 2 3 5 4

Remmers GW310 beits transparant op FSC Sucupira amarela

Natural Cladding: het nieuwe Western Red Cedar, maar dan beter

Nederlands hout kan prima in gevels verwerkt worden

e-m a i l : a nd rie s@innovita -a dvie s . nl | www.na tuurlijkge vela dvie s . n l

LEEGWATER VERDUURZAAMT BOUWEN IN HOUT

WWW.LEEGWATER.NL

n ov e m b e r 2 0 1 6 het houtblad

Houtcafés worden druk bezocht.

HOUTCAFÉS: KORT EN KR ACHTIG BIJSPIJKEREN De Houtcafés van Centrum Hout: zo langza-

de houtsector inspireren, nieuwe inzichten

onderwerpen die aan bod komen, zijn gevari-

merhand een begrip in de sector. Het zijn in-

bieden en hun kennis vergroten. Er worden

eerd: soms wat meer algemeen en soms heel

formatieve bijeenkomsten, gehouden in een

korte en krachtige presentaties gegeven door

specifiek voor een bepaald vakgebied binnen

informele setting. De bijeenkomsten duren

experts uit het werkveld. De Munck: ‘Na de

de houtbranche. Het komt voor dat een on-

maximaal twee uur en gaan over hout en hout-

presentatie en het beantwoorden van de vra-

derwerp te specifiek voor mij is, dan ga ik er

toepassingen in de breedste zin. Eric de Munck

gen, praten we na en netwerken we met een

niet naartoe. Maar dan weet ik wel mensen

van Centrum Hout: ‘Deze Houtcafés zijn een

hapje en een drankje. Een simpele maar doel-

binnen ons bedrijf aan te wijzen voor wie het

goede aanvulling op de andere kennisbronnen,

treffende opzet, die ervoor zorgt dat de Hout-

wél interessant en nuttig is. Die kennis komt

zoals cursussen, vakliteratuur en het nieuws. Ik

cafés druk bezocht worden.’

zo via de juiste mensen in ons bedrijf.’

zie het als hele concrete bijspijkeruurtjes.’

Breed aanbod Ad van der Heijden, direc-

Kenmerkend voor het ondernemen in deze

Samen met het Hout Opleidings Centrum

teur van Gooskens Hout is erg te spreken over

periode, is de snelheid waarmee ontwikkelin-

(HOC) en het Fonds Onderzoek, Opleidin-

de Houtcafés. ‘Hout is een vak en als het goed

gen gaan. Dat is in de houtsector niet anders.

gen en Arbeidsverhoudingen (O.O.&A.) wil

is, wil je daar gewoon alles van weten.’ Zelf is

Van der Heijden: ‘En dan is het handig dat

Het Centrum Hout hiermee medewerkers in

hij niet altijd bij alle Houtcafés aanwezig: ‘De

zo’n Houtcafé daar direct aandacht aan be-

AGENDA HOUTCAFÉS Datum

Thema

Onderwerpen

Donderdag

Hout en coatings

Ontwikkelingen in verfsystemen, aandachtspunten,

 december 

- ontwikkelingen en coatings in de praktijk -

voor- en nadelen en voorkomen bouwfouten.

Donderdag

Plaatmaterialen in de toepassing

Plaatmaterialen toepassingsgericht adviseren, bouwfouten

 januari 

- Materiaalkennis als basis voor succes -

voorkomen.

Donderdag

Naaldhout sorteren

Beoordeling van naaldhout op visuele en sterkte

 februari 

- van NEN  tot CE-markeren -

eigenschappen, regels en de praktijk.

Donderdag

EUTR en FLEGT

Houtverordening, Due diligence, herkomst, producten, hand-

 maart 

- over wetgeving en handhaving -

having in NL en Europa, repercussies, etc.), en FLEGT/SVLK.

VVNH-nieuws wordt gepubliceerd onder verantwoordelijkheid van de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse

n ov e m b e r 2 0 1 6

Houtondernemingen te Almere.

tor cruciaal en vormen een zeer waardevolle

in Drenthe en Groningen de kop op staken,

basis voor iedereen in de houtsector. Die ken-

Informatie

werd een Houtcafé georganiseerd over hout

nis moet iedereen gewoon weten en uitdra-

Het Houtcafé staat in het teken van

in de bouw: Houtskeletbouw bestand tegen

gen!’ Van der Heijden is het daarmee eens:

kennisoverdracht aan medewerkers van

trillingen. Maar ook onderwerpen als energie-

‘Verkopen gaat uiteindelijk niet meer over de

bedrijven aangesloten bij de cao Hout-

neutraal bouwen en CE-certificering komen

prijs. Waar het om gaat is de extra waarde, de

handel. Daarom wordt voor de organisatie

aan bod.’ De Munck: ‘De Houtcafés over ver-

kennis over toepassingen van het hout over-

slechts een vergoeding van € ,- p.p.

anderingen in de weten regelgeving worden

brengen op de afnemers. Met bijvoorbeeld

gevraagd. De bijdrage van (medewerkers

ook altijd druk bezocht. Medewerkers moe-

deze lca-studies heb je een flinke basis, een

van) VVNH-leden wordt betaald door

ten hier nu eenmaal van op de hoogte zijn. Ze

bewijs als het gaat om de voordelen van het

de VVNH. Zij hebben daarmee gratis

lezen het wel in de vakliteratuur, maar een

hout. Als je dat tijdens een gesprek aan je

toegang. Overige belangstellenden zijn

concrete en korte verdiepingsslag maken

klant kunt meegeven, ben je goed bezig. Niet

natuurlijk van harte welkom.

wordt erg op prijs gesteld.’

alleen voor de klant, maar eigenlijk voor de Voor informatie kunt u contact opnemen

Kennisdelen De Munck vindt het delen

de week nog door een klant gevraagd om iets

met Eric D. de Munck: e.de.munck@

van kennis enorm belangrijk voor de hele

over de CE-certificering en de ontwikkelin-

centrum-hout.nl, tel. -. Aan-

houtsector. ‘Dit jaar hebben we lca-studies

gen in de hout te vertellen aan zijn medewer-

melden kan via info@centrum-hout.nl. •

voor damwanden en fietsbruggen laten uit-

kers. Ik doe dat, het is onze taak om de kennis

voeren. De uitkomsten zijn voor de houtsec-

van hout het te verspreiden.’

foto’s: centrum hout almere/kees de vries

hele bos- en houtsector. Toevallig ben ik van

het houtblad

steedt. In de periode waarin de aardbevingen

Het Houtcafé staat in het teken van kennisoverdracht aan medewerkers van bedrijven aangesloten bij de cao Houthandel.

waterva l in v ur en en t r eeg eb o u w k eu k enh o f li s se

De dakconstructie is het opvallendste onderdeel van het nieuwe entreegebouw van de Keukenhof. Door een nauwe samenwerking tussen Mecanoo en IMd Raadgevende Ingenieurs is het constructief ontwerp optimaal uitgewerkt binnen de esthetische randvoorwaarden. Door slim om te gaan met het constructiehout bleef het materiaalgebruik beperkt.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

n ov e m b e r 2 0 1 6

tekeningen/foto: imd raadgevende Ingenieurs rotterdam

Opbouw dak.

het houtblad

Overzicht kolomvrije deel van het dak.

Exploded view.

Een enorme constructieve uitdaging was het kolomvrij realiseren van de doorgang.

neerde liggers. Doordat de gelamineerde en doosliggers

den bouwdelen. De houten dakconstructie verbindt beide

op elkaar aansluiten, zou dit esthetisch gezien geen een-

delen met elkaar, zodat een grote poort ontstaat. Deze is

heid vormen. Daarom is tevens een variant bekeken van

de toegang voor de jaarlijks  miljoen mensen die tijdens

gelamineerde liggers in combinatie met een boxliggersys-

het seizoen van acht weken het park bezoeken. Het casca-

teem dat een vergelijkbaar uiterlijk heeft. Ook dit is vrij

dedak is opgebouwd uit vijf treden met een breedte van

nieuw in Nederland. Deze boxliggers, eveneens van Ker-

, m en een totale hoogtesprong van , m. Het vormt

to, zijn samengesteld uit een onder- en bovenregel van

de verbinding tussen het eenlaagse gebouwdeel, waarin

gelamineerd hout, met daartussen twee Novatop-panelen

onder andere een restaurant en de toiletten zich bevin-

van  mm dik. Voor dit laatste systeem is vervolgens ge-

den, en het tweelaagse volume met op de begane grond

kozen, waarbij de boxliggers de rol van secundaire liggers

de kassa’s en de souvenirwinkel en op de verdieping de

spelen. Niet alleen kon zo het mooie uiterlijk gehandhaafd

kantoren.

blijven, maar ook kon de dakconstructie op deze manier

n ov e m b e r 2 0 1 6

Het imposante entreegebouw bestaat uit twee geschei-

Raster van driehoeken De brede kolomvrije door-

voordeel op voor de onderliggende constructie en de fun-

gang en de schuine vorm in de plattegrond werkt uitnodi-

dering. En in de holle boxliggers kan tevens isolatie, ver-

gend voor de bezoekers om vanaf het nieuwe plein het

lichting en leidingwerk worden geïntegreerd, waardoor

park binnen te gaan. Het bevordert zowel het zicht als de

ze een dubbele functie vervullen. Het fijne is bovendien

doorstroming. De transparantie van de dakconstructie,

dat dit een kostenreductie van de dakconstructie geeft.

het houtblad

veel lichter worden uitgevoerd. Dat levert verder een

en daarmee de hoeveelheid daglicht onder de doorgang, versterkt dat nog meer. Het beeldbepalende dak wordt gevormd door een raster van driehoeken. Vanuit architectonisch oogpunt is gekozen voor het materiaal hout. De hoogte van de elementen is eveneens bepaald door

va n u it a rc h it e c to n i s c h o o g p u nt i s g e koz e n vo o r h e t m at e r i a a l h o u t

de architectuur. De standaardhoogte van , m zorgt voor de mogelijkheid grote overspanningen te realiseren. Ter plaatse van de daksprongen is zelfs de dubbele hoogte

Prachtige synergie Een enorme constructieve uitda-

constructief beschikbaar. Hiervan is aan weerszijden van

ging was het kolomvrij realiseren van de doorgang. Hier-

de doorgang in het midden ook gebruikgemaakt.

voor zijn overspanningen tot , m en uitkragingen tot een maximale afmeting van  m gerealiseerd. De grote

Gewichtsbesparing IMd Raadgevende Ingenieurs

overspanningen worden overbrugd door gelamineerd

koos ervoor het rasterwerk van driehoeken op te delen in

vuren liggers met afmetingen van  x . mm (h.o.h.

hoofdliggers en secundaire liggers en zo het constructieve

, m). Doordat ze schuin liggen ten opzichte van de stra-

systeem helder en eenvoudig te houden. Dit betekent dat

mienen is de eigenlijke overspanning nog groter. Tussen

de hoofdliggers overal kunnen doorlopen en de secundai-

de liggers in zitten korte vuren exemplaren, uitgevoerd als

re ertussen kunnen worden aangebracht, waardoor de

boxliggers, met dezelfde afmetingen en hetzelfde uiter-

onderlinge verbindingen eenvoudig te houden zijn. Waar

lijk, wat de driehoeksvorm in het dak completeert. De

geen raster van driehoeken zichtbaar is door de aanwezig-

gelamineerde liggers dragen hun krachten af op hun pen-

heid van verlaagde plafonds, is vanwege de kosten beslo-

danten bij de overgang van de treden. Door constructief

ten het dak dicht te leggen met eenvoudige houten dak-

gebruik te maken van de grote hoogte bij deze dakspron-

dozen. Er zijn meerdere varianten onderzocht om de

gen was het mogelijk de grote uitkragingen van maximaal

dakliggers te kunnen uitvoeren. De gedachten van de ar-

 m te realiseren. Dit geeft een prachtige synergie tussen

chitect gingen uit naar gelamineerde liggers. Omdat dit

constructie en esthetica.

een zeer zwaar dak zou opleveren en constructief gezien niet alle liggers de aanwezige hoogte van , m nodig had-

Eén lengte Deze dubbelhoge liggers hebben een door-

den, heeft IMd Raadgevende Ingenieurs gekeken naar va-

snede van  x . mm en kragen aan beide zijden van

rianten met een gewichtsbesparing.

het gebouw uit. Het was daarom noodzakelijk ze uit één lengte te maken. De totale lengte van de liggers bedraagt

Boxliggersysteem Eén variant is die met Kerto Maxi-

 m, wat met een hoogte van , m niet vervoerbaar is

doosliggers. In tegenstelling tot het buitenland is dit in

over de weg. Hierdoor moesten ze in de hoogte worden

Nederland een redelijk nieuwe toepassing. Nadeel voor

gedeeld. Ze zijn op de bouwplaats op elkaar gezet en

dit project is dat ze een ander uiterlijk hebben dan gelami-

mechanisch gekoppeld en gelijmd. De uitdaging bij de

■ ■ ■

Prachtige synergie tussen constructie en

n ov e m b e r 2 0 1 6

esthetica.

het houtblad

De algehele transparantie van de dakconstructie wordt binnen versterkt door daklichten.

Het cascadedak is opgebouwd uit vijf treden met een breedte van 21,6 m en een totale hoog-

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

tesprong van 1,6 m.

constructie was zelfs nog groter, doordat de kolommen

lijnen uit betonnen kolommen die de eerste verdiepings-

waarop de dubbelhoge gelamineerde ligger steunt, in het

vloer en het dak dragen.

sa’s namelijk ook nog een uitkraging. Hier waren evenmin

Verbindingen De verbinding van de boxliggers aan de

kolommen gewenst. De dubbelhoge gelamineerde liggers

gelamineerde liggers konden door het lokaal tijdelijk

moesten dus bovendien nog worden opgevangen door

weglaten van de panelen volledig verdekt worden uitge-

liggers met een uitkraging in de andere richting in het dak.

voerd. Ze waren hierdoor tevens eenvoudig uitvoerbaar.

Gezien de beperkte beschikbare hoogte en de grote

Ook ter plaatse van de opleggingen van de gelamineerde

krachten zijn deze van staal.

spanten zijn de verbindingen verdekt uitgevoerd. Bij de

n ov e m b e r 2 0 1 6

gebouw staan. De verdiepingsvloer heeft boven de kas-

doorgang in het midden van het gebouw vangt een staal-

Stabiliteit Om de windkrachten die op het dak werken schijf. Die voert de windkrachten af naar de onderliggende stabiliteitselementen. De schijf is gerealiseerd door de vuren liggers die als vormvaste driehoeken werken en

p r a c h t i g e s y n e r g i e t u s s e n c o n s t r u ctie en esthetica

waar geen driehoeken aanwezig zijn, door de houten dakdozen. De stabiliteit van het gebouw is bij elk van de twee bouwdelen anders gerealiseerd. In het eenlaagse deel

constructie de hoge gelamineerde liggers op. Op de bega-

worden de horizontale krachten afgedragen naar de sta-

ne grond was sterk de wens de kolommen verder terug te

len portalen in de gevels en naar het in de wand wegge-

plaatsen. Dit is gerealiseerd door de gelamineerde liggers

werkte windverband in het midden van het gebouw. De

op te vangen via een hulpconstructie. Gezien de beperkte

posities van de stabiliteitselementen zijn zodanig gesitu-

beschikbare hoogte en de grote krachten zijn deze liggers

eerd, dat vrijwel de gehele ruimte vrij indeelbaar is. Dat-

in staal uitgevoerd.

zelfde geldt voor het tweelaagse gebouw dat in een be-

Het nieuwe entreegebouw van de Keukenhof wordt ko-

tonnen draagconstructie is uitgewerkt.

mend seizoen  in gebruik genomen, het kantoorgedeelte vanaf oktober . •

Vrij indeelbaar Door deze constructie met kolommen ontstaat een vrij indeelbare plattegrond, waardoor het gebouw heel flexibel is. De levensduur wordt hiermee

dennis rietdijk, saskia frijns imd raadgevende ingenieurs rotterdam

aanzienlijk vergroot. De plaatsing van de kolommen is afgestemd op de indeling van de plattegrond. Daarmee is rekening gehouden om de krachtswerking in de hoofdliggers zoveel mogelijk gelijk te houden. De keuze van het

CO-VOETAFDRUK

constructieprincipe is per bouwdeel aangepast aan het

In het project is  m vuren (gelamineerd, Kerto, No-

gebruik en de optredende belastingen. Dit resulteert in

vatop-panelen) toegepast. Dit betekent een CO-vast-

een optimaal gebruik van de gekozen materialen. De con-

legging van . kg. Het compenseert de uitlaat-

structie van het eenlaagse bouwdeel bestaat uit slanke

gassen van een middenklassenauto over .. km

stalen kolommen, deze hoeven alleen het dak te dragen.

of het jaarlijkse elektragebruik van  huishoudens.

De constructie van de hogere bouwhelft bestaat in hoofd-

Locatie: Stationsweg A, Lisse Opdrachtgever: Stichting Keukenhof Lisse (keukenhof.nl) Bouwmanagement: Brabanders Bouw Advies Bureau (brabandersbouwadvies.nl) Ontwerp: Mecanoo Delft (mecanoo.nl) Aannemer: Van Wijnen Dordrecht (vanwijnen.nl) Constructeur: IMd Raadgevende Ingenieurs Rotterdam (imdbv.nl) Detailengineering: IBT Amsterdam (bouwtechniek.nl) Gelamineerd vuren, Kerto-boxliggers, Novatop-panelen: Heko Spanten Ede (hekospanten.nl) Bruto vloeroppervlak : ca. . m Bouwperiode: September  - september  Bouwkosten: N.B.

■ ■ ■

het houtblad

op te kunnen nemen, is het gehele dakvlak uitgevoerd als

Material Xperience

Het jaarlijkse materiaalevenement voor creatieve professionals

6 â&#x20AC;&#x201C;10 Februari 2017 Jaarbeurs Utrecht

Alles is Materiaal! Material Xperience, het jaarlijkse materiaalevenement voor creatieve professionals, vindt volgend jaar plaats van 6 - 10 februari in Jaarbeurs Utrecht. Gedurende het vijfdaagse evenement, inspireren we je met meer dan 100 exposanten, een bomvol sprekersprogramma en natuurlijk de nieuwste materialen uit de onafhankelijke Materia collectie.

Haal je gratis kaart op www.materialxperience.com

facebook.com/materia.nl

Hoofdsponsor

@MX2017

In samenwerking met

Media Partners

NOBELWOOD® Innovatief van Foreco, met

Een geniaal alternatief voor tropisch hardhout

Grondstof naaldhout

• Hernieuwbare grondstof • Snelgroeiend dennenhout • Uit duurzaam beheerd bos

Eco friendly

• 100% organisch • Toepasbaar zonder coating • Gelijkmatige vergrijzing en onderhoudsvrij

Bio modificatie

• Tot in de kern gemodificeerd • Op basis van biopolymeren • Versterkt door cross-linking

Bio based

• Biopolymeren uit rietsuikerstengels • Volledig recyclebaar • 100% hernieuwbaar

Lange levensduur

• Getest op duurzaamheidsklasse I • Minder scheurvorming • Toepasbaar in damp-open constructies

info@foreco.nl

www.foreco.nl

technologie

n o b el in de n at u ur b o s v ill a h a ag w ijk vo o r s ch ot en

n ov e m b e r 2 0 1 6 fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: martijn heil/de architectuurguide

het houtblad

Twee contrasterende houtsoorten maken deze moderne schuurwoning weldadig. Binnen straalt de warme houtkleur van eiken meubelelementen. Buiten heeft het huis een wonderschone schil van zilvergrijs NobelWood. Veel raffinement schuilt in de details: subtiele luifels aan weerszij, een subliem verborgen rookkanaal, een majesteitelijk kattenluikje.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: martijn heil/de architectuurguide

Het echte hart: een langgerekte woonkeuken, direct achter de hal, waar je het bos ten volle ervaart.

Daglicht dendert in de hal binnen via een brede glasstrook in

tekening: architect eigen huis leiden

het dak, dwars door een deels glazen verdiepingsvloer.

Detail gevel-dak-zoldervloer.

tropisch hardhout kan meten. Daartoe is het naaldhout

reau architect eigen huis, uitsluitend gericht op particulie-

geïmpregneerd met biopolymeren (een afvalproduct van

re opdrachtgevers die ‘hun droomhuis’ willen bouwen.

suikerriet), waarbij het % aan gewicht wint. Nobel-

De vrolijke bravoure is geen loze kreet. Dat bewijst een

Wood valt in duurzaamheidsklasse , is oersterk en zeer

bosvilla in Voorschoten, gebouwd op Landgoed Duiven-

vormvast. Voor de bosvilla is, aldus KlaasJan Swager van

voorde waar een kleine woonbuurt van acht villa’s en een

Foreco, speciaal foutvrij radiata pine gekozen, waardoor

appartementengebouw wordt gerealiseerd. Het droom-

dit NobelWood nog eens extra mooi en egaal vergrijst. En

huis staat in een hoek van dat buurtje, pal tegen het bos.

het is opvallend glad, want het was al bezaagd voordat het

Die speciale locatie sprak de opdrachtgevers aan, ook

werd verduurzaamd, maar het is later als eindproduct ook

wilden ze best een schuurwoning, zoals in het beeldkwa-

nog eens geschaafd. ‘Het heeft wel wat van teak, nu.’

n ov e m b e r 2 0 1 6

Bouwen is leuk!’ opent de infopagina van het jonge bu-

liteitsplan voor deze unieke kavel werd gesuggereerd. De

Ongevoelig voor rot Versluis beziet het met voldoe-

ning die tussen de bomen past en waar je het bos beleeft.

ning. Met ijzeren consequentie koos hij dit NobelWood

Maar wat hun huis nog sterker kenmerkt, is het onmis-

voor álle houttoepassingen buiten, zelfs voor de planken-

kenbare plezier waarmee het is ontworpen en gemaakt,

vloer van de veranda, de achterconstructie van de open

met sprankelende vondsten.

gevel en de tuintafel. Wat zeer bevalt is de gelijkmatige

het houtblad

bosvilla is nu af, de bewoners zijn zeer tevreden: een wo-

vergrijzing die al is ingezet, ook bij de luifels en overstek-

Subtiele variaties Architect Tijmen Versluis geeft een

ken. Maar eveneens de mate van duurzaamheid woog

rondleiding. ‘Uitgangspunt was: het simpel houden, mini-

voor de architect zwaar. Hij heeft het gevelhout niet laten

malistisch maar niet koud.’ Dat bracht een uiterst overzich-

afschuinen, zelfs niet bij de luifels waar de schuine daklat-

telijke indeling en consequent materiaalgebruik, waarbij

ten nu afwateren op de bovenkanten van de staande de-

alle houttoepassing is gebaseerd op lange levensduur bij

len. Dat kan geen kwaad, verzekert Versluis. ‘NobelWood

minimaal onderhoud. Maar van daaruit ontpopten zich vele

is zodanig verduurzaamd, dat de celstructuur is veranderd.

subtiele variaties: invullingen en details die de hoofdlijnen

Het is ongevoelig voor rot en dat geldt ook voor de kopse

ondersteunen en toch allemaal net anders zijn. Op het eer-

kanten. Een schuine kant zou vocht sneller kunnen afvoe-

ste gezicht heeft het huis de oervorm van een schuur: een

ren, maar we hebben het hier versimpeld.’

rechthoekig blok met in de lengterichting een zadeldak. Net als bij de meeste schuren ligt de hoofdentree (hier de voordeur) ongeveer midden in een lange kant.

‘het simpel houden, minimalistisch ma ar niet koud’

Abstracter Tegelijk is alles anders dan een schuur, vooral abstracter. Zo heeft het hele huis een houten schil over het dak én alle dichte gevelvlakken. Die wordt aan

Zilvergrijs vlak Een wandeling rond het huis bewijst

beide uiteinden zelfs nog voortgezet langs de terrassen.

zijn gelijk. Alle latten staan strak in het gelid, zowel op de

De schil is uitgevoerd als open verticale gevelbekleding.

dakvlakken als in de wanden. De bevestiging is vlekke-

Simpel houden ging hier ver: alle delen zijn even breed

loos. Bij de dichte wanden dakdelen gebeurde dit met

( x  mm, hart op hart  mm). Bij de muren omspan-

nagels, terwijl bij de luifels het hout is voorgeboord en

nen ze de hele lengte, bij de dakhelling was vallende

met licht verdiepte schroeven is bevestigd aan holle stalen

lengte onontbeerlijk. Alleen voor beide uiteinden is een

strippen. De woning oogt aldus als een sculptuur, temeer

subtiele variant bedacht. Hier zijn de planken iets smaller:

daar geen uitsteeksel is getolereerd. De dakgoot is verho-

 x  mm. Doordat de hart-op-hartafstand hetzelfde

len aangebracht, en alle installaties komen uit in sparingen

blijft, zijn er dus bredere tussennaden ( i.p.v  mm). De

achter het hout. Voor de schoorsteen is een mooie oplos-

schil is hier semitransparant, wat ook past bij hun functie:

sing ontworpen. Het huis heeft gaskachels, dus gas- en

het omheinen van een terras.

rookafvoer waren via het dak nodig. Dit geschiedt nu via een kanaal dat in het dakvlak is te herkennen als een zil-

NobelWood Versluis behoort (nog) niet tot de aan

vergrijs vlak van geperforeerde roestvaststalen planken.

houtarchitectuur verknochte architecten. Maar omdat

Deze hebben exact de breedte van de daklatten, maar alle

hout bij deze opdracht paste, verdiepte hij zich grondig in

rook gaat er doorheen.

de mogelijkheden. Hij kwam uit op NobelWood van Foreco Dalfsen. Het betreft radiata pine dat via ingenieuze

Sculpturale opzet Zelfs zonnepanelen zijn geweerd

biomodificatie is omgevormd tot een product dat zich met

van het dak; de opdrachtgevers wilden ze wel, voldoende

■ ■ ■

Zonnepanelen zijn geweerd van het dak. Als variant flankeren er nu

n ov e m b e r 2 0 1 6

 de oprijlaan.

het houtblad

Plattegrond begane grond/1ste verdieping.

tekening: architect eigen huis leiden

Legenda. 1. Woonkamer

10. Inloopkast

2. Woonkeuken

11. Badkamer

3. Dinerruimte

12. Logeerkamer

4. Berging

13. Werkkamer

5. Bijkeuken

14. Wasruimte

6. Entree

15. Glazen vloer

7. Garderobe

16. Berging

8. Veranda

17. Slaapkamer

9. Slaapkamer

18. Badkamer

foto’s: martijn heil/de architectuurguide

Met ijzeren consequentie koos de architect NobelWood voor álle houttoepassingen buiten.

muur. En ronduit meesterlijk zijn de verschuifbare alumi-

ren versterken de sculpturale opzet; de kozijnen vallen

nium schermen die de keuken van de kamers scheiden.

zoveel mogelijk weg achter het hout (op de kiepramen

Uitgeschoven ervaar je zitkamer, keuken en eetkamer als

na). Een hoogstandje is de glazen bergingsdeur, zorgvul-

drie afzonderlijke vertrekken. Weggeschoven vormen ze

dig verstopt achter het NobelWood; zelfs het scharnier

één weldadig groots geheel. Ook op de etage is contact

valt binnen het gevelvlak (tussen twee diep afgeschuinde

met de omgeving uitgebuit. Hier zijn op de woninguitein-

planken in, waardoor de deur mooi open kan). Er is één

den twee ruime slaapkamers met als plafondhoogte de

uitzondering: een speciaal ontworpen kattenluikje (beter:

open kap en  m hoge ramen.

een kattentunnel, vanwege de dikke, geïsoleerde muur). De omlijsting ervan steekt pront naar buiten, maar dit

Kletsnat serviesgoed Binnen is veel minder hout dan

gebeurt dan ook aan de achterzijde van het huis, pal tegen

buiten. Het vele glas en grijswit gestuukte wanden domi-

de bosrand.

neren. Dat hout toch toonaangevend is, komt doordat ook hier steevast één houtsoort is toegepast: Slavisch eiken.

Panoramisch raam Binnen biedt het huis een heel an-

Alle deuren zijn ervan gemaakt, eveneens alle vaste, door

dere sensatie. Onder de ingetogen, zilvergrijze buitenschil

de architect ontworpen meubelelementen als haardkast

gaat een vrolijke, lichte woning schuil. ‘Alles is ontworpen

en keukenmeubel. Hetzelfde eiken is in de hal prominent

vanuit de ervaring die het biedt.’ Belangrijkste doel: con-

aanwezig als robuuste trapleuning met hek. Er was wel

tact met de omgeving. Het bos moest overal aanwezig

een probleem: de verschillende onderdelen kwamen van

zijn, en anders wel het daglicht. Dit ervaar je al bij binnen-

diverse leveranciers en verschillen nogal in kwaliteit. De

komst in de royale hal. Daglicht dendert hier binnen via

meubelstukken zijn van massief eiken of eikentriplex, de

een brede glasstrook in het dak, dwars door een deels gla-

deuren hebben eikenfineer. De precieze kleur, vlam en

zen verdiepingsvloer. In deze hal is een (stalen) trap naar

nerfrichting wijken dan ook nogal af. Dit is ondervangen

boven, hier ook zijn kasten, maar vooral is dit het voor-

door al het eiken exact gelijk te behandelen met het jonge

portaal van het echte hart: een langgerekte woonkeuken,

product Rubio Monocoat. Dat gaat op moleculair niveau

direct achter de hal, waar je het bos ten volle ervaart. Een

een verbinding aan met het hout dat het verduurzaamt.

panoramisch raam (breed en hoog , x , m) toont

Het bevat water noch oplosmiddel en is na aanbrengen

overdonderend de dichtbegroeide bosrand, op krap twee

onzichtbaar. Alle eiken oogt nu onbehandeld, toch kun je

meter afstand.

er probleemloos kletsnat serviesgoed op zetten. En daarmee is dit hout meteen een volwaardige tegenhanger van

Eigen sfeer Dergelijke ervaringen biedt deze bosvilla

het NobelWood buiten. •

overal. Elk uitzicht heeft een eigen sfeer. Links van de

hilde de haan

keuken is een zitkamer, met glaspui op het westen. Deze ruimte grenst aan een overdekt terras plus weidse tuin; hiervandaan ook kun je buurpanden zien. Rechts van de keuken is de eetkamer, eveneens met op kop een glazen

CO-VOETAFDRUK

pui. Je kijkt naar het oosten, het mooiste stukje van het

In het project is onder andere , m NobelWood (ra-

landgoed, met landerijen waar vaak herten lopen. Dit

diata pine) toegepast. Dit betekent een CO-vastleg-

overzichtelijke interieur kent net als de buitenkant verras-

ging van . kg. Het compenseert de uitlaatgassen

sende onderdelen. Zoals het verticale binnenraam tussen

van een middenklassenauto over . km of het

hal en zitvertrek; steelse blikken zijn er mogelijk naar bei-

jaarlijkse elektragebruik van , huishoudens.

de kanten. Uitsteeksels zijn ook hierbinnen effectief ge-

Locatie: Haagwijk , Voorschoten Ontwerp: architect eigen huis Leiden (architecteigenhuis.nl) Aannemer: WBM, Wassenaarse Bouwmaatschappij Wassenaar (wassenaarsebouwmaatschappij.com) Constructeur: Construct Leiderdorp (construct.nl) NobelWood: Foreco Dalfsen (foreco.nl) Interieurbouwer (kasten, keuken): MAAT-meubelmakers IJlst (maatmeubelmakers.nl) Tuinontwerp: Bart Hoes -Ontwerpburo voor tuin en landschap Vogelenzang (barthoes.nl) Bouwperiode: Oktober  - juni  Oppervlak:  m Bouwkosten: N.B.

n ov e m b e r 2 0 1 6

weerd: een ventilatierooster oogt als een omlijst strookje

ant flankeren er nu  de oprijlaan. Ook de ramen en deu-

het houtblad

om het hele huishouden van stroom te voorzien. Als vari-

Hoe prikkel jij de markt voor gecertificeerde producten? Kom jij ook 1 dec.? pefcnederland.nl Voor al uw hout en houtconstructies van engineering tot en met montage

Zoek naar FSCÂŽ producten.

Haatlandhaven 3, 8263 AS Kampen +31 (0) 38 33 16 444 / www.wijma.com

www.accoya.com

DUURZAAM, STABIEL EN ECOLOGISCH LANGE LEVENSDUUR

DIMENSIESTABIEL

PERFECT TE COATEN

Accoya® wordt van hout uit duurzaam beheerde bossen gemaakt, is niet giftig en heeft een revolutie op het gebied van houttechnologie ontketend: – Uitmuntende duurzaamheid. Minimaal 50 jaar bovengronds of 25 jaar in grond - en/of watercontact – Uitzonderlijk dimensiestabiel – Ideaal voor afwerking – Constante kwaliteit door en door – Hout uit duurzaam beheerde bossen – Ecologisch – Verkrijgbaar met FSC®-certificering – Met Cradle to Cradle Gold certificaat

Accoya® en het Trimarque Device zijn gedeponeerde handelsmerken in eigendom van Titan Wood Limited, een volledige dochteronderneming van Accsys Technologies PLC, en mogen niet worden gebruikt of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming.

RhinoPlex hét alternatief voor okoumé Een volwaardig alternatief voor alle multiplexen in buitentoepassing. Maar dan nog duurzamer, goedkoper, gemakkelijker om te verwerken, altijd FSC® gecertificeerd én volop verkrijgbaar. Dát is RhinoPlex, een nieuwe multiplex op basis van populieren. Stiho is de eerste aanbieder van deze multiplex op de Nederlandse markt. RhinoPlex heeft duurzaamheidsklasse 2-3. Het is perfect geschikt voor buitentoepassing. Het eerste project met RhinoPlex is al opgeleverd: de Lite Home in Breda, waar het nieuwe multiplex als gevelbekleding is gebruikt. Naast RhinoPlex zijn RhinoPrime en RhinoPaint verkrijgbaar bij alle vestigingen van Stiho. RhinoPaint is direct afschilderbaar. RhinoPrime kan na licht opschuren worden afgelakt.

stiho.nl

s tr a k en k rom n ov e m b e r 2 0 1 6

accoya w ieler b a a n omni s p o rt a peld o o r n

het houtblad

De wielerbaan van Omnisport in Apeldoorn heeft sinds kort een nieuw houten dek. Omdat het binnenklimaat in de hal nogal varieert, is gekozen voor het zeer vormstabiele Accoya. Het wachten is nu op nieuwe snelheidsrecords.

n ov e m b e r 2 0 1 6 foto: sda velodromes stompetoren

het houtblad

De sporttempel werd acht jaar geleden geopend. De

kampioenschappen mogen worden gehouden. Exploitant

enorme hal van bijna . m heeft zowel een wieler-

Libéma organiseert daarnaast evenementen als AFAS

als atletiekbaan. Het is de thuisbasis voor trainingen van

Tennis Classics met vermaarde oud-kampioenen, de start

de nationale selectie baanwielrennen. Ook heeft het de

van de Giro d’Italia, Stad in Bedrijf voor ondernemend

A-status, waarmee het de enige accommodatie in Neder-

Apeldoorn, popconcerten en musicals. Tevens biedt

land is waar op beide sportgebieden Europese en wereld-

het gebouw, eigendom van de gemeente Apeldoorn,



Omnisport Apeldoorn, ontworpen door FaulknerBrowns Architects uit Newcastle upon

n ov e m b e r 2 0 1 6

foto: libéma rosmalen/gert bonestroo

Tyne, trekt al van verre de

het houtblad

aandacht.

Na de sloop van de Siberisch lariks bovenlaag is de hier en daar beschadigde onderlaag van  gelamineerd vuren spanten exact hersteld.

Precisiewerk in Accoya van

foto’s: sda velodromes stompetoren

topspecialisten.

onderdak aan de Promenade, de Business Lounge en het

Echter, enkele jaren geleden ontstonden gaandeweg

Sportcafé, die allemaal breed inzetbaar zijn.

problemen met de baan. Deze liet splinters los, waardoor werd SHR uit Wageningen ingeschakeld. Projectleider

worpen door FaulknerBrowns Architects uit Newcastle

Houtsoorten René Klaassen vertelt dat de bestaande baan

upon Tyne, gespecialiseerd in sporthallen. Architect San-

niet meer kon worden hersteld en dat de aanleg van een

der Douma van Sander Douma Architecten uit Stompeto-

nieuwe vloer de enige oplossing was. ‘Omnisport dient

ren bouwde de wieler- en atletiekbaan. Bij de wielerbaan

multifunctioneel voor allerlei evenementen. Er zitten

trad hij tevens op als adviseur; hij geldt inmiddels als auto-

soms ook duizenden mensen in. Het gevolg is dat het kli-

riteit op dat vlak. Zelfs heeft hij er een aparte firma voor

maat sterk kan wisselen, van heel droog tot behoorlijk

opgericht: SDA Velodromes. Begin deze eeuw stoorde hij

vochtig. Samen met een klankbordgroep hebben we ge-

er zich als amateurwielrenner aan dat de wedstrijden op

zocht naar een houtsoort die niet gevoelig is voor wisse-

de half overdekte betonnen wielerbaan in Alkmaar niet

lingen in luchtvochtigheid.’

het houtblad

Internationale belangstelling Omnisport is ont-

n ov e m b e r 2 0 1 6

vallende wielrenners gewond raakten. Voor de oorzaak

doorgingen als het regende. Hij maakte een nieuw ontwerp dat in  leidde tot een volledig overdekte wieler-

Laag evenwichtsvochtgehalte Projectleider na-

baan met een kom van Siberisch lariks. Dit project viel in

mens de gemeente Apeldoorn voor de baanvervanging

goede aarde en kreeg veel internationale belangstelling,

was Wout Poulisse van de eenheid Vastgoed & Grond.

met verschillende opdrachten als gevolg. Er liggen nu

Evenals Douma was hij jaren amateurwielrenner. Sinds

wereldwijd  indoor- en outdoorwielerbanen van SDA

enkele jaren is hij ook wielertrainer op de weg en de baan.

Velodromes: in Nederland, Engeland, Spanje, Grieken-

De opgedane kennis en ervaring heeft hij ingebracht in de

land, China, Brazilië, Mexico, Rusland, Georgië, Bulgarije,

klankbordgroep. ‘Hierin hadden alle belanghebbenden

Iran, de Verenigde Arabische Emiraten (VAR) en Austra-

zitting, zoals de Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie,

lië.

Libéma en de plaatselijke wielervereniging AR&TV De Adelaar. Iedereen leverde input en uiteindelijk kwamen

Mooier en strakker De meeste wielerbanen van SDA

we samen met SHR tot de conclusie dat Accoya het ge-

Velodromes zijn van hout. Enkele zijn van beton, zoals die

schiktst voor deze wielerbaan is.’ Klaassen vult aan dat dit

in Iran, Mexico en een van de twee in de VAR. Die zijn

een logische keuze was gezien het wisselende klimaat in

allemaal voorzien van een epoxy deklaag om het geheel

de hal. Hij omschrijft het FSC-gecertificeerde Accoya als

mooi vlak te maken. Volgens Douma zijn deze nationale

heel stabiel. ‘Het is geacetyleerd radiata pine dat door

pistes prima, maar voor internationaal snelle banen prefe-

deze chemische modificatie een heel laag evenwichts-

reert hij toch hout. ‘Hout kun je mooier en strakker aan-

vochtgehalte heeft. Door een goede kwaliteitscontrole op

brengen, tot exact op de millimeter. Ook is dat materiaal perfect om krommingen mee aan te brengen. Je kunt een helling van bijvoorbeeld ° heel soepel laten overlopen

hout is perfect om krommingen

naar een van ° door de spanten eronder zeer nauwkeu-

mee aan te brengen

rig te maken en te plaatsen.’ Hij heeft inmiddels verschillende houtsoorten toegepast. Indoor gaat het in de meeste gevallen om Noord-Europees of Siberisch lariks, zoals

het ingangsmateriaal en vervolgens op het eindmateriaal

in Alkmaar. Voor de eerste buitenbaan die hij in Athene

leveren ze een perfecte grondstof voor de wielerbaan af.’

bouwde, gebruikte hij de Afrikaanse houtsoort afzelia. ‘Die baan is later voor de Olympische Spelen van 

Onderconstructie intact Voor Douma is Accoya als

opnieuw geschuurd en overdekt. Voor buitenbanen ge-

gezegd geen onbekende. Als pionier heeft hij dit hout al

bruiken we tegenwoordig Accoya, hout van de hoogste

eerder toegepast voor outdoorwielerbanen in Georgië,

duurzaamheidsklasse .’

China en Assen. Gezien de ervaringen - in China kan de temperatuur variëren van -  tot +  °C - durfde hij deze

Vallende wielrenners Evenals in Alkmaar kreeg

keuze voor de binnenbaan in Apeldoorn wel te garande-

Omnisport in  een wielervloer van Siberisch lariks.

ren. Hij benadrukt dat dit niet betekent dat hij voortaan al-

Douma vertelt dat dit hout voor indoorbanen erg geschikt

leen nog Accoya toepast. Het is namelijk veel duurder dan

is, omdat het heel fijndradig en vrij taai is. De keuze was

lariks, dat in een stabiel binnenklimaat en zorgvuldig ge-

destijds ook gebaseerd op positieve ervaringen elders.

legd prima voldoet. De baan in Apeldoorn was de eerste

■ ■ ■

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: fred draisma apeldoorn

De internationale wielerunie UCI heeft de officiĂŤle goedkeuring afgegeven voor wedstrijden op het hoogste niveau.

Vlakke baan, snelle tijd.

oude dek eerst zorgvuldig gedemonteerd. Volgens Dou-

bocht op tot °. Begin augustus is de baan door de UCI

ma was het erg belangrijk dat de onderconstructie van 

geïnspecteerd, waarna deze internationale wielerunie de

gelamineerd vuren spanten zoveel mogelijk intact bleef,

homologatie (officiële goedkeuring) heeft afgegeven. Er

zodat hij die kon hergebruiken. ‘Tijdens de sloop van die

mogen weer wedstrijden op het hoogste niveau worden

bovenlaag bleef het ondergedeelte natuurlijk niet geheel

verreden, zoals dezer dagen de wereldbekerwedstrijd

onberoerd. Waar nodig hebben we dat hersteld. Daarna

( t/m  november).

konden we de Accoya latten bevestigen.’

Passie Door de gezamenlijke aanpak is het probleem in Kwartiers aanzicht Willem-Jan Bluyssen, salesmana-

Apeldoorn naar ieders tevredenheid goed opgelost. ‘De

ger van Accsys Technologies, legt uit dat zij de Accoya

baan is stijf, ligt er vlak en strak bij, voelt snel en de eerste

balken in ruwe maat van  x  mm hebben geleverd

reacties van de gebruikers zijn dan ook zeer positief,’ zegt

aan Houthandel Boogaerdt in Krimpen a/d Lek. ‘Daaruit

projectleider Poulisse. Ook Douma kijkt voldaan terug op

heeft deze Accoya-distribiteur telkens vier latten zo ge-

de goede samenwerking en is ervan overtuigd dat de ren-

zaagd, dat ze een kwartiers aanzicht hebben. Aldus creëer

ners veel plezier van de nieuwe baan zullen hebben. ‘Ik

je een zo stabiel en vlak mogelijke vloer met zo min mo-

verwacht dat die sneller is geworden. Accoya is stabiel

gelijk risico op vervormingen en splintervorming. Dit is

voor een wielerbaan.’ Hoewel al enkele jaren pensioen-

een eis van de gemeente Apeldoorn om de hoge kwaliteit

gerechtigd, zet de wielerbaanbouwer zijn passie met SDA

van de vloer te waarborgen. Vanwege de kromming van

Velodromes voort. ‘Toevallig ben ik zojuist bij Houthandel

jaarringen kunnen de balken niet over het geheel kwar-

Boogaerdt geweest om een partij lariks te bekijken voor

tiers gezaagde latten leveren. Dus bleven er langs de

een indoorbaan in Zuid-Korea. Het is moeilijk in die

randen zogenaamde aflopers over, waarvoor een andere

houtsoort geschikte lengtes te krijgen. Verder is de fijn-

bestemming is gevonden. Overigens vergrijst de blonde

dradigheid ervan erg belangrijk. Volgend voorjaar gaan

kleur van Accoya niet, omdat het binnen is toegepast.’

we die baan bouwen. Verder ben ik in Maleisië aan het praten over een buitenbaan. Dat wordt uiteraard weer

Officiële goedkeuring Op de nieuwe  m lange

Accoya. In Nederland zijn er nog geen plannen, maar ik

kombaan ligt nu in totaal  km Accoya latten ( x 

zou nog graag een baan in het zuiden van ons land willen

mm, met lengtes van , of  m). Omdat de gedemon-

realiseren.’ •

teerde lariks latten  mm breed waren, scheelt de extra

john ekkelboom

breedte van de Accoya delen bijna  km aan naden, waarmee de rolweerstand van de baan prettig afneemt. Aangezien in het hout een zeer kleine hoeveelheid van het ingebrachte azijnzuuranhydride achterblijft, is gekozen

CO-VOETAFDRUK

voor roestvaststalen nagels. Ongeveer . zijn erin

In het project is onder andere  m Accoya toegepast.

geschoten, heeft Douma uitgerekend. De baan is boven

Dit betekent een CO-vastlegging van . kg. Het

de zwarte lijn  m breed, eronder zit  cm Côte d’Azur,

compenseert de uitlaatgassen van een middenklassen-

een blauwe band waarop de renners kunnen uitrijden.

auto over . km of het jaarlijkse elektragebruik

Opdat ze er aan de buitenzijde van de baan niet afkukelen,

van  huishoudens.

zit daar een  cm hoge boarding. De straal in de bocht is

Locatie: De Voorwaarts , Apeldoorn Opdrachtgever: Gemeente Apeldoorn Gebruikers: wielerclub(s), wielerunie, recreanten Ontwerp Omnipsport: FaulknerBrowns Architects Newcastle upon Tyne (faulknerbrowns. co.uk) Ontwerp, aannemer, houtconstructeur wielerbaan: Sander Douma Architecten, SDA Velodromes Stompetoren (cyclingtrack.com) Producent Accoya: Accsys Technologies Arnhem (accoya.com) Leverancier Accoya: Houthandel Boogaerdt Krimpen a/d Lek (boogaerdthout.nl) Bouwperiode: Mei - juni  Bouwkosten: N.B.

n ov e m b e r 2 0 1 6

 m, de helling van het rechte stuk ° en die loopt in de

het houtblad

waar splintervorming optrad. SDA Velodromes heeft het

ONDER ARCHITECTUUR

n ov e m b e r 2 0 1 6

POLDERSCHOOL IN GESOIGNEERDE SCHUUR Installatiezolder Het gebouw is bijzon-

bouwontwerp met twee herkenbare lang-

der goed geïsoleerd, laat veel daglicht bin-

werpige volumes, met een dubbele knik en

nen en houdt zonnewarmte buiten. Boven

een opwippend dak, dat ruimte biedt voor de

in de nok is een installatiezolder vrijgehou-

speellokalen. De schuurvorm heeft extra na-

den, die grenst aan de gangzones en de toi-

druk doordat het dak en de gevel in één mate-

letten, waar de plafonds lager zijn dan in de

riaal zijn uitgevoerd.

lokalen.

Blond hout Het basismateriaal van de gevel De brede school Waterrijk is het nieuwe on-

bestaat uit een potdekselprofiel in een koel-

derkomen van de Immanuelschool en de Stich-

grijze tint. Dit is gecombineerd met blond

ting Junis Kinderopvang. Het ontwerp moest

hout om de kleurstelling vriendelijker en uit-

naadloos passen in de waterrijke en groene

nodigend te maken. De pigmenthoudende

omgeving. Er moest niet alleen volop licht,

transparante afschilderlaag Woodstain draagt

groen en veiligheid zijn voor leren en spelen,

bij aan duurzaamheid en gaat vergrijzing te-

maar ook ruimte om in te spelen op onderwijs-

gen. Het blonde hout komt ook terug in het

veranderingen in de toekomst.

interieur, in de dakspanten en vaste inrichting.

HOC-LADDER

CTH Commercie: ,  november en 

’S WERELDS EERSTE GEBOUW IN KRUISLAAGTULPENBOOMHOUT

december; examen  december. Praktijkopleider: ,  november en , 

In het Verenigd Koninkrijk is de bouw gestart

december .

van ’s werelds eerste permanente gebouw foto: drmm londen

het houtblad

Schuurvorm Atelier PRO bedacht een ge-

van kruislaaghout waarvoor hardhout als basis dient. Het gaat om het zorgcentrum Maggie’s Oldham, een ontwerp van dRMM. Maggie’s Oldham is een zorgcentrum voor kankerpatiënten. Bij het project is onder meer

CTH Naaldhout: ,  maart,  april ; examen  april. CTH Loofhout: , mei . Een praktijkdag in week /; examen  juni (. - . uur).

de American Hardwood Export Council

hoge sterkte-gewichtsverhouding en zorgt

(AHEC) betrokken. ‘We hebben het kruis-

voor een verfijnde afwerking.

laaghout uit Amerikaans tulpenboomhout in

CTH Plaatmateriaal: ,  september . Een praktijkdag in week /; exa-

samenwerking met AHEC verder ontwikkeld

The Smile De grenzen van het materiaal zijn

om zijn lichtheid, kracht en warmte,’ zegt di-

verder opgezocht in The Smile. Deze ambitieu-

recteur en tweemaal Houtdag-spreker Alex

ze installatie voor het London Design Festival

CTH Bouwen met hout: ,  november

de Rijke van architectenbureau dRMM. ‘Dat

 is ontworpen door Alison Brooks Archi-

; examen  november.

alles past bij het concept van Maggie’s.’

tects, eveneens in samenwerking met AHEC en Arup.

Endless Stair Het kruislaagtulpenboom-

men  oktober.

Basiscursus Hout en Plaatmateriaal: is een schriftelijke cursus en kan op elk moment

hout is voor het eerst ingezet, toen dRMM

Beton van de ste eeuw ‘En nu is het ‘t

samenwerkte met de AHEC en ingenieursbu-

cruciale moment voor de moderne bouw,’ zegt

reau Arup bij de tijdelijke Endless Stair, een

De Rijke. De architect voorspelde in  al dat

Wilt u een cursus toegespitst op uw be-

Escher-achtige sculptuur voor het London

kruislaaghout het beton zou worden van de

drijf? Dat kan! Alle cursussen kunnen als

Design Festival in .

ste eeuw. Deze week werden de massieve

maatwerk worden gegeven. Voor infor-

Sindsdien is er steeds meer aandacht voor de

panelen van kruislaaghout bij Maggie’s Old-

matie/aanmelding: info@houtopleidings-

voordelen van kruislaaghout ten opzichte en

ham afgeleverd. Naar verwachting is het zorg-

centrum.nl. •

staal. De hernieuwbare grondstof heeft een

centrum in de zomer van  klaar.

worden gestart.

adviesbureau

opdrachtgever

bruggen

Voor adviezen die écht hout snijden!

Carpentier Hardwood Solutions Haasnoot Bruggen BV Postbus 3025, 2220 CA Katwijk (ZH) T 071 - 402 17 44 F 071 - 403 05 91 E info@haasnootbruggen.nl I www.haasnootbruggen.nl Overbruggen in hout, staal en composiet.

www.houtbedrijvendokter.nl +31 (0)6 54 31 41 21 info@houtbedrijvendokter.nl

Ingenieursbureau Evan Buytendijk BV Withagenweg 36, 7384 SB Wilp T 055 3014754 I www.evanbuytendijk.nl E info@evanbuytendijk.nl Advies, begeleiding, (groeps)certificering FSC/PEFC, PEFC boscertificering, CE markering, EUTR/FLEGT, opleidingen & trainingen

afzuiginstallaties

C-Techniek B.V. Chemieweg 71, 1422 DX Uithoorn T +31-2977-52785 I www.c-techniek.com E info@c-techniek.com Filter en afzuiginstallatie voor de industrie.

Holtrop & Jansma B.V. Rondweg 43, 9101 BE Dokkum Postbus 56, 9100 AB Dokkum The Netherlands T +31 (0)519 32 91 00 F +31 (0)519 32 91 10 I www.holtrop-jansma.com E info@holtrop-jansma.com

Meerdink Bruggen Parallelweg 2, 7102 DE Winterwijk T 0543 – 51 35 41 F 0543 – 520935 E bruggen@meerdink.nl I www.meerdinkbruggen.nl Ontwerp, prefabricage en plaatsing in het werk van bruggen in hout, staal en composiet

gecertificeerd hout

Woodteq Houtconstructies

Abeeldreef 15 8760 Meulebeke T +32 51 488961 contact plate 18/1/11 I Dutch www.carpentier.be Specialiteit : Europees hardhout vnl eiken , themisch essen en thermisch naaldhout (thermowood)

coatings

Coillte Panel Products Coillte Panel Products

Handelsweg 22, 7451 PJ Holten Postbus 43, 7460 AA Rijssen T 0548 - 70 13 61 F 0548 - 70 13 41 I www.woodteq.nl E info@woodteq.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies liggers, kolommen, Multiplan dakplaten en Profidecke vloerelementen.

Norway Coatings B.V. Postbus 43079 3540 AB UTRECHT T +31 (0)88 450 5400 I www.norwaycoatings.nl E info@norwaycoatings.nl

houtexpeditie Keurhout Postbus 1380, 1300 BJ Almere T 036 - 5494068 F 036 - 5321029 E info@keurhout.nl I www.keurhout.nl Handelsketen voor legaliteit en duurzaamheid.

gelamineerde houtconstructies

Wood Products Logistics BV

Strevelsweg 700 sub 113 3083 AS Rotterdam T 010 4104670 F 010 4104680 E info@wpl.nu I www.wpl.nu No. 1 in houtexpeditie WPL - de logistieke dienstverlener

DLH Nederland B.V.

C/O Noorderlaan 125 2030 Antwerpen T +32 3 542 63 70 F +32 3 542 18 94 E info.nederland@dlh-group.com I www.dlh-nederland.com Specialist in gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen (o.a. CIB).

Greenwood International BV

Derix

Herenbrinksweg 3b 8144 RC Lierderholthuis T 0572-366280 M 06-57930394 E j.borreman@derix.nl I www.derix.nl Producent van gelamineerdhoutconstructies; zie www.derix.nl Engineering, productie, levering en montage van gelamineerde houtconstructies, liggers, kolommen en kruislaag houten onderdelen (CLT / X-lam)

Van den Berg Hardhout BV

2e Industrieweg 19 3411 ME in Lopik T +31 (0)348 820000 F +31 (0)348 820008 E info@vandenberghardhout.nl I www.vandenberghardhout.nl Importeur en groothandel van FSC® gecertificeerd tropisch hardhout. Ruw en geschaafd, uit voorraad en op aanvoer! Hout en vertrouwd!

Withagen Houtprodukten BV

Noorderpad 24, 1674 NS Opperdoes T 0227-822425 E jenj@tip.nl I www.jenjpersoneelsmanagement.nl Bemiddelaar tussen kandidaat en

E info@coillte.com I www.coillte.com

houthandel

algemeen

J en J Personeelsmanagement b.v.

Louis Eijssenweg 3A8 Louis Eijssenweg 3A8 6049 CD Herten 6049 CD Herten The Netherlands T +31 (0) 475 399740 The Netherlands F +31 (0) 475 310271 T +31 (0) 475 399740 E info@coillte.com +31 (0) 475 310271 IF www.coillte.com

Exportweg 1, 9482 WP Tynaarlo T 0592 - 274280 F 0592 - 273524 E info@withagenhoutprodukten.nl I www.withagenhoutprodukten.nl Lijmhout op hoog niveau! Specialist in gelamineerd hout voor constructies en kozijnen. Vilam® Lariks en vuren voor kozijnen met KOMO en PEFC certificaat. Bouwteam projecten; ontwerp, levering en montage van constructies.

Boogaerdt Hout

Dorpsstraat 88, 2931 AG Krimpen aan de Lek T 0180 - 551552 F 0180 - 510776 E info@boogaerdt.nl I www.boogaerdthout.nl

Postbus 52, 1930 AB Egmond aan Zee T 072 5069540 F 072 5069541 E info@greenwoodtimber.nl I http://www.greenwoodtimber.nl Kwaliteit schept duidelijkheid

Wijma Kampen B.V. Haatlandhaven 3, 8263 AS Kampen T 038 - 3316444 F 038 - 3322040 E wijma@wijma.com I www.wijma.com “Betrouwbaarhout” voor GWW als damwanden, gordingen, palen of fenderhout of complete houtconstructies zoals: sluisdeuren, bruggen, geluidswanden, geleiderail of galerijen voor de bouw.

LTL Woodproducts

vloeren/dekken

LTL Woodproducts B.V.

GWW Houtimport

Bezoekadres: Bedrijfsweg 11, 3411 NV Lopik T (0348) 55 00 09 F (0348) 55 33 38 E verkoop@gwwhoutimport.nl I www.gwwhoutimport.nl Duurzaam geproduceerd hout voor de weg- en waterbouw uit voorraad leverbaar!

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!” WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

Houtgroep van Drimmelen B.V. Postbus 39, 3330 AA Zwijndrecht T 078 - 6107207 F 078 - 6101151 E info@drim.nl I www.vandrimmelen.nl Leverancier voor de bouw, handel en industrie van vurenhout, plaatmateriaal, prefab timmerwerk en alle mogelijke bewerkingen.

Postbus 3007, 2935 ZG Ouderkerk a/d IJssel T +31 (0)180 - 688688 F +31 (0)180 - 681463 I www.heuvelman-hout.nl Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel voor Rotterdam onder nr. 29020842

Postbus 1025, 2302 BA Leiden T 071 - 5316431 E info@noordmanhout.nl I www.noordmanhout.nl Breed in Hout en Plaat Houtbewerking en Logistiek

Postbus 191, 4130 ED Vianen T 0347 - 374844 F 0347 - 377908 E verkoop@ltl.nl I www.ltl.nl Of het nu om Tropisch, Europees of Noord-Amerkaans hardhout gaat, wij verzekeren u continuïteit en kwalteit door een klantgerichte benadering.

Foreco Dalfsen B.V.

Postbus 73, 7720 AB Dalfsen Dalmsholterweg 5, 7722 KJ Dalfsen T 0529-431548 F 0529-432198 E info@foreco.nl I www.foreco.nl Compleet assortiment hout voor GWW en B+U.

Hout en Plaat Groningen BV Postbus 9128, 9703 LC Groningen T 050 - 3116674 F 050 - 3113111 E info@hpgroningen.nl I www.hpgroningen.nl Specialist in Naaldhout, Loofhout & Plaatmateriaal. Wij beschikken over uitgebreide houtbewerkingsfaciliteiten. FSC : SKH-COC-000033 PEFC : SKH-PEFC-COC-5018

Foreco Houtconstructies

Postbus 472, 4200 AL Gorinchem De Vort 1, 4225 SH Noordeloos T 0183-582556 F 0183-581077 E info@forecohoutconstructies.nl I www.forecohoutconstructies.nl Specialist in geveltimmerwerk en lichte prefab houtconstructies.

houtinformatie www.houtinfo.nl Koninklijke Jongeneel B.V. Postbus 49, 3500 AA Utrecht T 030 - 2346347 F 030 - 2318817 E info@jongeneel.nl I www.jongeneel.nl Uw partner in de bouw, overal in Nederland

Houtinformatielijn T 0900 - 5329946 (15 cpm) I www.houtinfo.nl 24 uur per dag, 7 dagen per week.

internet

Nonhebel

Nobelstraat 24, 5051 DV Goirle T 013 - 5301924 F 013 – 5301925 E contact@nonhebel.nl I www.nonhebel.nl Dé antislip specialist voor houten ondergronden. Leverancier van DuraGrip antislip coating.

vacuümpompen

Becker Druk- en vacuümpompen B.V.

Postbus 573, 8440 AN Heerenveen Eurolaan 11, 8466 SM Nijehaske. T 0513 - 651800 F 0513 - 651855 E info@beckerdvp.nl I www.beckerdvp.nl Topleverancier van vacuümpompen.

vlamvertragers voor hout

Fire-resistant BV

Postbus 4377, 3006 AJ ROTTERDAM T 010 –4137661 F 010 –4363757 E info@fire-resistant.nl I www. Fire-resistant.nl Specialist in het vlamvertragend behandelen van alle houtsoorten, parket en plaatmateriaal.

www.houtblad.nl Digitaal archief en foto’s bestellen.

SNELZOEKERS Voor slechts € 425,- per gekozen rubriek worden uw bedrijfsgegevens (inclusief kleurenlogo en informatieregel) voor de periode van 1 jaargang opgenomen.

Ja, ik reserveer een rubrieksvermelding in SNELZOEKERS Rubriek: ...................................................................................................................................................................................... Bedrijfsnaam: .............................................................................................................................................................................. Adres: .......................................................................... PC + Woonplaats: .............................................................................. Tel./Fax: ..................................................................................................................................................................................... E-mail: ............................................................................... Internetadres: .............................................................................. Informatieregel: .......................................................................................................................................................................... U kunt dit formulier faxen naar MYbusinessmedia, 010 - 289 40 61. Of opsturen (zonder postzegel) naar Antwoordnummer 90543, 3009 VB Rotterdam. Eerst meer informatie? Bel met MYbusinessmedia, 06-83 17 08 18 (Wilco Stemerdink).

GEMODIFICEERD LOOFHOUT

DOOR EN DOOR STIJLVOL

• Stijlvol • Notenhoutachtige uitstraling • Vormstabiel • Stootvast • Uit duurzaam beheerde bossen • Duurzaamheidsklasse I • Geleverd onder KOMO® productcertificaat

FRAKÉ NOIR is een product van Houthandel van Dam.

ns ee e jk g ki hti ? ut rac o h p le ook ! l o s lv n o’ tij staa fot s it r gs r d daa sin e s ov ite, pa e n s e b o et e t w ew r ee d M op

A R F

N E K

N R.

Flame Delay FX Pro ®

Brandvertragend behandelde Houtproducten • niet hygroscopisch • volledig fixerend • niet uitloogbaar • kleurloos • geschikt voor onbehandelde toepassing in weer en wind • gebaseerd op Polymeer technologie