Lr htb041802

juni 2018 • jaargang 30 • nummer 4

www.houtblad.nl

Paviljoen Duivenvoorde Architect 70f Architecture Fotograaf Luk Kramer

HĂŠt hardhout alternatief voor gevels

Houtdag 2018 - hét event voor bouw en architectuur Waar topsprekers hun bevlogenheid voor hout overdragen. Met interactieve rondetafelsessie, rondleiding en creatieve informatiemarkt. Waar mensen uit bouw en architectuur elkaar ontmoeten en netwerken.

THEMA: HOUT OP TRIOMFTOCHT INSPIREREN • INFORMEREN • IMPLEMENTEREN Waar & wanneer: Donderdag 15 november 2018 12.30 - 19.00 uur Hotel Jakarta, Java-eiland Amsterdam Voor wie?

• Architecten • Constructeurs • Adviseurs • Beleidsmakers • Aannemers • Overheden

• Docenten/studenten • Houthandelaren

EXTRA! Rondleiding houthoogbouwproject Hotel Jakarta

Rune Abrahamsen (directeur Moelven Limtre, Noorwegen), Zuivere houthoogbouw is realiteit Fabian Scheurer* (partner Design-to-Production Zürich), Het onmisbare cad-cam/cnc-aandeel binnen het bouwproces Ro Koster en Ad Kil (RO&AD Architecten), Absurdisme in de architectuur Atto Harsta (transitiestrateeg, omBouwer, aanjager, innovator & inspirator) De ongekende mogelijkheden van engineered wood Daniele Tanzi (architect 3D Modeling), Een vernieuwend knooppunt in hout * Gesponsord door Leegwater Houtbereiding

Profileren?

Prijzen

Wilt u uw bedrijf profileren tijdens de Houtdag 2018?

€ 95

Houtblad-abonnee

Neem dan contact op met Stella de Jong

€ 195

Niet-abonnee

T. 0570 504331 E. s.jong@mybusinessmedia.nl

€ 50

Student

Kijk voor het volledige programma en inschrijven op: www.houtdag.nl

foto: peter de ruig den haag

juni 2018

6 s n e l ko o k f u t u u r Deze eeuw revolutionaliseert de bouw. Daarbij spelen mensachtige machines een radicale rol. 3D-printers drukken kant-en-klare gebouwen af. Robots zijn druk in de fabriek én op de bouwplaats.

En een leger van drones snort rond in diverse functies. Ze worden de boekhouders van de materiaalstromen en de inspecteurs van gewone, moeilijk bereikbare en levensgevaarlijke locaties (daken). Ervoor en erna zijn ze de bouwopzichters van de voortgang c.q. de controleurs op bouwfouten. Ook speuren ze als politieagenten naar bouwillegaliteiten. Tevens treden andere nieuwe processen in werking. Het datasysteem blockchain houdt als een blocnote de uitvoeringspraktijk bij. De biotechnologie brengt de natuur in de bouw met levende organismes, zoals bacteriën. Dat geeft unieke of hybride bouwmaterialen, hetzij gekweekt in het laboratorium, hetzij ter bouwlocatie. Zoals bakstenen met neonatuurchips die zonlicht, afvalwater en lucht ten nutte maken. En samen kunnen bedenker en bouwer via virtual, augmented en mixed reality één op één gebouwen visualiseren en realiseren. Zo ook ondergaat de wereld een metamorfose naar steeds meer stad, waarin informatie- en communicatiestromen de infrastructuur vormen. Zeker staat het belang van de kwetsbare mens voorop.

Of ontaardt alle toekomstmuziek in toekomstmisère?

38

hans de groot, hoofdredacteur

colofon Het Houtblad is een vaktijdschrift over hout en houtproducten in architectuur en bouwen. Het is een uitgave van MYbusinessmedia te Deventer in opdracht van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen en Centrum Hout te Almere. Het blad verschijnt 8x per kalenderjaar en wordt in een oplage van ca. 4.200 exemplaren gericht verspreid onder personen, bedrijven en instellingen die professioneel te maken hebben met hout.

uitgave MYbusinessmedia Postbus 58 7400 AB Deventer Tel. 0570-504300 www.mybusinessmedia.nl

Brandmanager: Suzanne Wanders

redactie Het Houtblad Postbus 58 7400 AB Deventer Tel. 0570-504300 Internet: www.houtblad.nl E-mail: redactie.houtblad@ mybusinessmedia.nl Hans de Groot (hoofdredacteur) Tel. 06-46387884 E-mail: h.groot@mybusinessmedia.nl Kasper Weigand (eindredacteur) Tel. 0570-504374 E-mail: k.weigand@mybusinessmedia.nl

Margo Verbiest (webredacteur) Tel. 0570-504329 E-mail: m.verbiest@mybusinessmedia.nl

medewerkers John Ekkelboom, Hilde de Haan, John Lewis Marshall (fotografie)

advertenties Reinier Lolkes de Beer a.i.

Tel. 06-83332045 E-mail: r.lolkesdebeer@mybusinessmedia.nl

ont werp BladVorm Leiden

marketing Stella de Jong Tel. 0570-504331 E-mail: s.jong@mybusinessmedia.nl

druk Drukkerij Roelofs Enschede

opma ak Colorscan bv, www.colorscan.nl

foto: art&build parijs/kozlowski

het houtblad

4

juni 2018

Coverfoto: Groupe scolaire Louis de Vion Montévrain Ontwerp: Vincent Parreira Atélier Architecture Parijs Fotografie: Luc Boegly Parijs

verder in

24

het houtblad

foto: luc boegly paris

5

o n d e r a rc h i t e c t u u r ___ 2 2 , 4 4 v v n h - n i e u w s __________________ 2 3 s n e l z o e k e r s ___________________ 4 5

prinses má xima centrum

prikkeldr a ad in hout

fr anse revolutie

Zolang er patiënten zijn, heb je als architect

De scholengemeenschap Louis de Vion lijkt

Volgens Art&Build Architect moet het 31 m

de zorgplicht van een ziekenhuis een opti-

wel een fort. Niet alleen de witte muren zijn

hoge kantoor Opalia een precedent worden

indrukwekkend, maar ook de imponerende

van houtbouw die betonbouw vervangt.

maal werkend medicijn van te maken. Dat geldt zeker voor een kinderziekenhuis. __

6

douglas overstekken en uitbouwen. ___

24

Deel 18 in de serie over houthoogbouw. _ 38

meesterlijk samenspel

bouwexpo tiny housing

FARO ontwierp een Haags dierenziekenhuis

Ze zijn er in vele maten en in talloze vormen:

als een symfonie in hout: buiten inlands la-

tiny houses. Opvallend is de verscheidenheid

riks en zwarthout, binnen nogmaals lariks,

van expressievormen. De een staat op wie-

Het volgende Houtblad

grenentriplex en douglas rondhout. ____ 14

len, de ander lijkt op een voetbal. ______ 32

verschijnt op 24 augustus 2018.

redactieadviesr a ad Willem-Jan Bluyssen (Accsys Technologies PLC), Monique Fledderman (NBvT), Ro Koster (RO&AD Architecten), dr. René Klaassen (SHR), Dennis Leegwater (Leegwater Houtbereiding), Erik Leeuw (Houthandel van Dam), ir. Eric D. de Munck (VVNH/Centrum Hout), ir. Vincent Raadschelders (Raadschelders Bouwwadvies), dr. ir. Geert Ravenshorst (TU Delft), ir. Edwin Smit (MIII architecten)

verpakkingsfolie is milieuvriendelijk, zowel als grondstof als wat betreft de productie en de afvalverwerking.

milieu Het Houtblad wordt gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. De

Jaarabonnement Het Houtblad Compleet Nederland € 176,95 Jaarabonnement BNA € 115,-

abonnementen Het Houtblad belicht de veelzijdigheid van hout voor de hout- en bouwsector.

Abonnees profiteren van deze voordelen: - Het vakblad 8 keer per jaar; - Extra vakinformatie op houtblad.nl; - Wekelijks de digitale nieuwsbrief; - Korting op de Nationale Houtdag.

Jaarabonnement HIBIN € 115,Jaarabonnement KIVI NIRIA € 115,Jaarabonnement NBvT € 115,Studentenabonnement gratis Prijzen excl. 6% btw en € 3,95 administratiekosten.

Bedrijven aangesloten bij Fonds OO&A ontvangen Het Houtblad gratis. VVNH-leden krijgen Het Houtblad automatisch toegestuurd.

Leden van CNV Vakmensen en FNV Bouwen & Wonen én werkzaam in houthandelsbedrijven, ontvangen een gratis abonnement na registratie via www.houtblad.nl/abonneren.

Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan.

Opzegging uitsluitend schriftelijk uiterlijk drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode.

Nadien vindt automatische verlenging plaats.

MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst.

Uw gegevens kunnen door MBM of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten of diensten.

Indien u hiertegen bezwaar hebt kunt u contact opnemen met de uitgever.

abonnementenadministratie Postbus 58, 7400 AB Deventer Tel. 0570-504325 (dagelijks van 09:00 tot 17:00 uur) Fax: 0570-504393 E-mail: houtblad@mybusinessmedia.nl copyright Het auteursrecht van de redactionele inhoud van dit tijdschrift wordt voorbehouden. Ongeautoriseerde vermenigvuldiging en/of openbaarmaking van het geheel of gedeelten daarvan, op welke wijze ook, is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming vooraf van Het Houtblad. ISSN: 0923-5574

g eb o u w va n he t k ind pr in s e s m ĂĄ x im a cen t rum vo o r k in d ero n co lo g i e u t r ech t

architect de zorgplicht er een optimaal meewerkend medicijn van te maken. Dat geldt zeker een ziekenhuis voor kinderoncologie, de laatste plaats waar je mensjes zou wensen. Gelukkig kan hij van de nood een jeugd maken: het genezingspercentage is op weg naar 100.

foto’s: ronald tilleman rotterdam

Een ziekenhuis is pas geslaagd als het overbodig is. Maar zolang er patiĂŤnten zijn, heb je als

foto’s: derako ‘t zand/peter de ruig

Begane grond.

De gekleurde streepjescodes van dna-wetenschappers zijn vertaald in verticale lijnen op de witte gevel. Links de verbindingsbrug naar het Wilhelmina Kinderziekenhuis.

2e etage.

tekening: prinses máxima centrum utrecht

Het welkom bij de entree is warm met het plafond van de entreeluifel in ThermoWood Fraké.

Op de begane grond (en 1ste verdieping) zitten de ondersteunende functies. In het linkerdeel op alle verdiepingen de onderzoeksafdelingen. Op de tweede (en derde verdieping) bevinden zich rechts van de schuine lijn de 24 uurszorg en links de 9-5 uur-zorg.

LIAG architecten en bouwadviseurs, dat de opdracht voor

ontwerpmethode die niet over één nacht bewijs gaat.

het Prinses Máxima Centrum won, is géén ziekenhuis-

LIAG zelf had bij de ontwerpfase drie maanden een arts

bouwer. Dat klinkt alarmerend welluidend. Projectarchi-

en psychologe in dienst.

Kamer 15 Streven was dat niet langer gesproken zou

wilde namelijk het zorggebouw op een nieuwe manier

worden over ‘een patiënt op kamer 15’. Essentieel voor

ontwikkelen: vanuit het kind.’ Voor hij architect in Ne-

deze opzet zijn de ouder-kindkamers, gezamenlijke ver-

derland werd, had hij een zorgverleden in zijn vaderland

blijfsruimtes die met een schuifwand kunnen worden ge-

Duitsland. Hij deed zijn vervangende dienstplicht in een

tweeëndeeld voor soms gewenste afzondering. De 87 ou-

ziekenhuis en werkte daarna nog als verpleegkundige in

der-kindkamers beschikken over een eigen douche, toilet,

een bejaardentehuis. Die belangrijke praktijkervaring

radio, tv, internet én balkon. Ouders en kinderen moeten

bracht hij mee. ‘Maar ook doen we bij LIAG veel scholen,

het gebouw even balkonsgewijs kunnen verlaten. De 1

dus we weten hoe kinderen hun omgeving beleven en

minuut-regel moet ervoor zorgen dat ouders binnen een

hoe we ruimtes voor hen moeten creëren.’ Tijdens de se-

minuut vanaf bijvoorbeeld pantry’s en eet-/huiskamers

lectie werd nog geen ontwerp gevraagd - alleen van een

bij hun zoon of dochter zijn. Ook zijn er leeftijdsgebon-

klein stukje gebouw -, wél hoe ze er als bureau tegenaan

den voorzieningen, zodat alle kinderen hun eigen pad van

keken.

ontwikkeling kunnen volgen.

90% genezenen Per jaar krijgen zo’n zeshonderd kin-

Twaalf ziekenhuizen Bögl vertelt dat het ontwerp-

deren enige vorm van kanker; circa een kwart overlijdt er-

team van tevoren twaalf ziekenhuizen heeft bezocht en

aan. Voor wie geneest, kunnen de zware behandelingen

geanalyseerd. Er zijn namelijk ontzettend veel factoren

negatieve gevolgen hebben. Voorheen vonden zorg, on-

die het welbevinden van patiënten beïnvloeden. ‘Dat le-

9

het houtblad

geen vijf ziekenhuizen moest hebben ontworpen. Men

juni 2018

tect Thomas Bögl: ‘In de aanbesteding stond dat je nog

derzoek en opleiding in Nederland met versnippering van kennis en verslinding van geld plaats aan zeven universi-

een ontwerpmethode die niet over taire medische centra. Om in 2025 boven de 90% geneze-

é é n n ac h t b e w i j s g a at

nen uit te komen, worden in het Prinses Máxima Centrum alle specialismes integraal gebundeld; er werken ruim duizend mensen. Daarbij is een verzekerde toekomst van de kinderen het wenkende perspectief: niet alleen hun

verde kostbare informatie op, bijvoorbeeld over akoes-

genezing via modernste zorg en grensverleggend onder-

tiek. Je hoort voortdurend geluiden van mensen, van ap-

zoek, maar ook hun evenwichtige sociale en leerontwik-

paraten. En elk geluid geeft stress. Als architect moet je

keling, onder nastreving van de normale gezinssituatie.

elk stressgevend element waar mogelijk elimineren.’ Ook

Daarom is ook in de naamgeving geassocieerd met prin-

in de kamer zelf zijn er hinderlijke geluiden, zoals het pie-

sessen en sprookjes. FSC-gecertificeerd hout speelt een

pen van een infuuspomp. In het Prins Máxima Centrum

geruststellende rol in de aankleding.

zijn deze apparaten dan ook buiten de kamer geplaatst.

Verder is er over geuren nagedacht. Een gevolg van che-

Glas-in-loodervaring Het Prinses Máxima Centrum,

mo kan zijn dat kinderen weerzin tegen voedsel krijgen.

het grootste kinderkankercentrum van Europa, vormt een

Dus waar plaats je de keuken van het restaurant en waar

vaste drie-eenheid met het Wilhelmina Kinderziekenhuis

de keukens van de eet-huiskamers? Dat was een heel ge-

(WKZ) en het UMC Cancer Center Utrecht op De Uithof.

puzzel.

De eerste twee zijn via een verbindingsbrug op tweehoog met elkaar verbonden, zodat jongeren vanuit het centrum

Gekleurde streepjescodes Volgens een ander erva-

voor operaties naar het ziekenhuis kunnen worden gere-

ringsfeit ontwikkelen kinderen zich het best in interactie

den. De slingerende brug, die eveneens door LIAG is ont-

met leeftijdsgenoten. Daarom is het Prins Máxima Cen-

worpen, is aan weerszijden voorzien van kleurige glas-

trum niet op ziektebeelden ingericht en dus geen ijzeren

panelen. Zo hebben de patiënten onderweg een aparte

harnas dat loodzwaar om je heen valt. Wat het meest op-

glas-in-loodervaring van 160 m lang. De speciale verbin-

valt aan het gebouw in beton en staal is de witte alumini-

ding is tot stand gekomen bij de eerste ideeënvorming

um gevel rondom met verticale kleuraccenten. De kleur is

rond het nieuwe centrum. Experts en ervaringsdeskundi-

bepaald, vertelt Bögl, door de associaties die je met een

gen uit de medische en niet-medische wereld waren hier-

ziekenhuis hebt: witte jassen, rouw in sommige culturen,

bij betrokken. Leidraad was evidence based design, een

maar vooral positiviteit en optimisme. ‘Kleuren zijn voor

■ ■ ■

juni 2018 het houtblad

10

tekening: liag den haag

In de hal laddert een bamboe trappenstelsel zich statig naar boven, met bordessen als rusten op de verdiepingen. Het plafond sluit aan in bamboe.

De Tienerlounge hangt als een rugzak aan de tweede etage boven een binnentuin.

foto’s: derako ‘t zand/peter de ruig

Horizontaal principedetail dakrandaansluiting.

kinderen heel belangrijk. De gekleurde streepjescodes

tio’s zijn bekleed met ThermoWood Fraké (6.000 m2).

waarmee dna-wetenschappers werken, hebben we ver-

Preciezer, overal waar kinderen op uitkijken, is hout toe-

taald in die verticale lijnen. Als je om het gebouw heen-

gepast. ‘Dat geeft een warm, positief gevoel. Het relati-

loopt, verandert het steeds in beleving en is het minder

veert de spanning ook. Gebleken is dat dergelijke wanden

wit dan je denkt.’

de genezing bevorderen.’ Bögl vindt dat een houten gevel

Dat geldt niet alleen de vorm, maar ook het uiterlijk. Zo

tra beleefruimte voor de kinderen aangegeven. Dat is ge-

heeft hij gekozen voor een gevelsysteem met drie lamel-

realiseerd door een officiële én een informele route door

afmetingen (90/115 /140 mm). Met één breedte krijg je

het gebouw. Het vrije zwerven komt zeker van pas voor

één dreunend vlak, met drie breedtes componeer je ritme

broers en zussen van de zieke, die zich op een gegeven

in de gevels. Kinderen moeten ordenend kunnen fantase-

moment toch vervelen. Om voldoende te bewegen en de

ren. ‘Het is nu eenmaal een groot gebouw, dus hebben

ontwikkeling van kinderen ook tijdens de ziekte zoveel

we steeds geprobeerd de schaal te breken. Binnen hebben

mogelijk door te laten gaan, zijn er speciale voorzieningen

we dat bijvoorbeeld gedaan door de kolommen langs de

en ruimtes in het gebouw. In de Ontdekhoek op de eerste

gevels te laten verspringen, zodat kinderogen geen einde-

etage kun je je verdiepen in de werking van het lichaam

loze afstanden zien.’

en de verhouding tussen ziekte en lijf, en je kunt je er samen met een arts voorbereiden op een behandeling. De

Willekeurige patronen In het gevelhout zit dezelfde

Tienerlounge hangt als een rugzak aan de tweede etage

breedte geen twee keer na elkaar, noch horizontaal, noch

boven een binnentuin. Dit is voor wat oudere patiënten

verticaal. ‘Je ziet alleen wisselende stramienen oftewel

de wereld van gamen, chillen en sportprogramma’s, mu-

willekeurige patronen,’ stelt Edwin Gerritsen, commerci-

ziekvideo’s en films bekijken op een groot scherm. De

eel verantwoordelijke van leverancier Derako Internatio-

Bouwplaats die van de tweede naar de derde verdieping

nal. ‘Het was een enorme klus om alles uit te rekenen en

doorloopt, is voor hen wier wereld zich nog opbouwt in

voor Eskra Bouw om te monteren, maar met het door ons

lego. Het Park op de derde etage achter de verpleegafde-

ontwikkelde façadesysteem, gebaseerd op een fixing sys-

lingen is voor algemeen leeftijdsgebruik, dus ook voor de

teem van aluminium profielen en prefab clips, is dat uit-

ouders. Je kijkt er uit op landgoed Oostbroek.

stekend te realiseren.’ Het project is in BIM uitgewerkt, alle profielen zijn vooraf uitgewerkt en genummerd. Het

Overvloedige houtaccenten Wat iedere ziekte-

Derako-systeem heeft een optimale ventilatie, is duur-

claustrofobie moet uitsluiten en dat máákt het Prinses

zaam en onderhoudsvrij. Omdat de architect een levendi-

Máxima Centrum, is de volstrekte openheid en ruimtelijk-

ge oftewel vergrijzende gevel wilde, is het fraké alleen

heid. Dit komt tot uitdrukking in de lichte en heldere kleu-

brandvertragend behandeld. Gerritsen: ‘Dat is gedaan

ren, het vele daglicht van opzij en vanboven via doorkijk-

met een permanente brandvertrager op basis van zich aan

jes, vides, patio’s en daklichten. De vorm met inhammen

het hout hechtende polymeren. Zo loogt het middel niet

speelt hierin eveneens een kardinale rol: je moet altijd

uit.’

naar buiten kunnen kijken. Geslotenheid leidt ertoe dat je je slechter kunt oriënteren, en heeft een tunneleffect op

Schitterende ervaringsruimte Als uitermate mooi

het ziek zijn. Het welkom bij de entree is warm door een

binnen/buiten-effect kun je in de centrale hal meteen

dek met zitblokken en aan weerszijden een afrastering in

rechtuit doorlopen naar een van de binnentuinen en het

Braziliaans cumaru. Het plafond van de entreeluifel is uit-

landschap in. De hal zelf is trouwens een schitterende erva-

gerust met ThermoWood Fraké: Afrikaans limba dat ther-

ringsruimte, waarin een bamboe trappenstelsel zich statig

misch is gemodificeerd van houdbaarheidsklasse 4 naar 1.

naar boven laddert, met bordessen als rusten op de verdie-

Om het centrum heenlopend, vallen hoegenaamd de vele

pingen. De trapafzetting met verticale delen zoekt het rijm

houtaccenten op, met name aan de achterzijde.

met de horizontale stijlen van het daklicht. Enkele plafonds, uitgevoerd in bamboe, completeren het beeld, eveneens in

Ordenend fantaseren Daar treffen de twee grote in-

drie lamelafmetingen: 88/113/138 mm (600 m2). Ook op

hammen, die zijn bedoeld om het landschap optimaal naar

de oncologieafdeling is dit Derako-open lineair multi-pa-

binnen te halen. Feitelijk zijn het twee bouwblokken met

neel plafondsysteem in Bamboe SP naturel met whitewash

elk tevens een besloten binnentuin; een ervan, als sport-

toegepast. Boven dit systeem van T-rails en snelhangers

tuin ingericht, is gesponsord door het Nederlands voet-

kan het leidingwerk worden weggewerkt. De buitenkozij-

balelftal. De gevels van deze buitennissen en binnenpa-

nen hebben een eiken binnen- en een aluminium buiten-

11

het houtblad

Vrij zwerven In het programma van eisen was 10% ex-

juni 2018

voor kinderen er niet egaal, maar levendig uit mag zien.

juni 2018

foto: derako ‘t zand/peter de ruig

het houtblad

12

Als mooi binnen/ buiten-effect kun je in de centrale hal meteen rechtuit doorlopen naar een van de binnentuinen en het landschap in.

kant; alle binnenkozijnen zijn van eiken. De vloerafwerking en de kleurstellingen zijn door de interieurarchitect

CO2-VOETAFDRUK

bepaald. Het is als een stalenmonstering in een vloeren-

In het project is onder andere 200,5 m3 hout toegepast

winkel: veel in oranje en verder in wit, geel, grijs, nephout-

(177,5 m3 fraké, 12 m3 eiken en 11 m3 cumaru). Dit bete-

print… Toch is een prachtig, licht Gesundkunstwerk gereali-

kent een CO2-vastlegging van 224.069 kg. Het com-

seerd: als de nood aan het kind is, doe je er alles voor. •

penseert de uitlaatgassen van een middenklassenauto over 1.882.933 km of het jaarlijks elektragebruik van

hans de groot

248 huishoudens.

Locatie: Heidelberglaan 25, Utrecht Opdrachtgever: Bestuur Prinses Máxima Centrum Utrecht (prinsesmaximacentrum.nl) Ontwerp: LIAG architecten en bouwadviseurs Den Haag (liag.nl) Aannemer: Bouwconsortium Pro Liberis (VolkerWessels-ondernemingen: Visser & Smit Bouw Rotterdam (visserensmitbouw.nl)/Boele & van Eesteren Rijswijk (boele.nl)/HOMIJ Constructeur: Zonneveld ingenieurs Rotterdam (zonneveld.com) Fraké en bamboe plafond-/gevelbekleding: Derako International ‘t Zand (derako.com); bamboe: Moso International Zwaag (moso.eu); montage: Eskra Bouw Nootdorp (eskrabouw.nl) Eiken/aluminium buitenkozijnen: Norwin Gorinchem (norwin.nl) Eiken binnenkozijnen, vuren/triplex stelkozijnen: Timmerfabriek Rihado Ottoland (rihado. nl) Cumaru dekken/banken/afrastering entree: Van der Tol Hollandsche Rading (vandertolbv.nl) Bamboe trappen: Wolter Tijdink Borculo (woltertijdink.nl); bamboe: MOSO International Zwaag (moso.eu) Bruto vloeroppervlak: 44.800 m2 Bouwperiode: Januari 2016 - 18 mei 2018 (Opening: 5 juni 2018 door koningin Máxima) Bouwkosten: € 191 miljoen (incl. apparatuur en overige inventaris)

Solid Wood Systems

b ruinz wa rte vac ht d ier enh o s pi ta a l en -a m b u l a n ce d en h a ag FARO ontwierp een Haags dierenziekenhuis als een symfonie in hout. Inlands lariks siert in variaties de zuidgevels, zwarthout maakt de buitenschil robuust. Binnen is een meesterlijk samenspel van houtelementen: lariks liggers, Russisch grenentriplex plafondplaten en een loopbrug met rondhouten (inlands douglas) leuningen en dek.

foto’s: www.johnlewismarshall.com

foto’s: www.johnlewismarshall.com

juni 2018 het houtblad

16

Een L-vormig hoofdgebouw omzoomt de noordoostkant van het gebied: gebrand douglas en blank lariks.

Situatie/plattegrond. Legenda.

1. Hoofdgebouw: entree, verblijven voor knaagdieren, volièrevogels, koudbloedigen, fretten, nachtverblijf, quarantaines, keukens, kantine, directiekamer, kantoor projectmanager, kantoortuin, meldkamer/kantoor,

1

Een gelamineerd lariks ligger (200 x 300 mm) in het hoofdkantoor overspant 4 m.

2

tekening: faro lisserbroek

3

techniek, server, werkkamer 2. Bijgebouw: verblijven voor geiten, pony’s, paarden, sier-/postduiven, landbouwhuisdieren, knaagdieren, noodopvang, opslag, keuken, containers, quarantaines 3. Oude bunker

gan: ‘Als je niet voor mensen bouwt, voor wie dan wel?’

Baljon ontwierp een strak ingericht landschap rondom

Prompt kwam er een meervoudige opdracht voor dieren.

de uitgegraven bunker. Die is nu een historisch anker

Opdrachtgever was de Haagse stichting Dierenhospitaal

waaromheen het dierenhospitaal een fraaie randbebou-

en -ambulancedienst. Directeur Piet Smit, blij met het re-

wing vormt. Een L-vormig hoofdgebouw omzoomt de

sultaat, weet nog precies waarom hij FARO koos. ‘Archi-

noordoostkant, een kleinere stal vult een deel van de

tect Jurgen van der Ploeg kwam meteen bij ons kijken.

zuidoostrand. De hele situatie straalt geborgenheid uit.

Daardoor wist hij precies wat nodig was, hij was echt in

De kleuren van de nieuwbouw versterken dat nog. De

dieren geïnteresseerd. Hij zag dat katten graag in de zon

achterzijden zijn zwart (óók fijn voor de buren die het

zitten, die hebben nu een buitenkooi op het zuiden. Zieke

gebouw zo nauwelijks zien), de voorkant is warmbruin.

katten echter zoeken het donker op; de quarantaineruim-

De dakvorm werkt eveneens mee: een asymmetrisch za-

ten liggen op het noorden.’

deldak dat langs de hele voorzijde uitkraagt. Daar wordt

juni 2018

een bunker - restant van de Atlantikwall - verborgen was.

17

het houtblad

Een kwinkslag van het lot leek het. FARO koos als slo-

het overstek ondersteund door ranke houten kolommen,

Stressbeperking Hij vervolgt: ‘Maar Van der Ploeg

en overhuift zo een beschut, droog buitengebied (met

dacht óók aan de mensen en waarschuwde ons voor een

daarin onder meer de riante buitenkooien van katten).

te groot gebouw: dat zouden de buren niet prettig vinden.

De honden kregen daarom een vleugel waar ze hun ge-

Zwarthout Volledige houtbouw bleek financieel niet

blaf niet kunnen horen.’ Sinds afgelopen mei is het ge-

haalbaar, en was als zichtwerk vanwege de hygiëne in de

bouw in gebruik. Ook architect Van der Ploeg is tevre-

dierenverblijven ook niet echt geschikt. Voor de construc-

den. ‘Het fijne was dat deze opdrachtgever een maatpak

tieve muren is daarom kalkzandsteen toegepast. Je ziet

vroeg: hij had specifieke eisen en wilde het allerbeste.

het niet, want in uiterlijk en sfeer bleef houtbouw volledig

Stressbeperking is voor zieke dieren van essentieel belang, dus moest elke behuizing zijn toegesneden op het

‘ i k dac h t e e r s t: vo o r d i e r e n l i g t d e specifieke dier. Dat kunnen honden, katten, konijnen en duiven zijn, maar ook papegaaien, fretjes, reptielen, soms

s ta n d a a r d l a a g ’

zelf wilde dieren. Ik dacht eerst: voor dieren ligt de standaard laag. Nee dus: veel voorzieningen zijn hier ziekenovereind, met alle verscheidenheid die juist dit bouwma-

huiswaardig.’

teriaal biedt. Dat toont vooral het hoofdgebouw, met dat

Buitenplaats Oosterbeek De Haagse dierenambu-

kleurcontrast tussen voor- en achterzijde. Bij betere be-

lance, zoals de stichting wordt genoemd, is in 1972 opge-

schouwing is nog meer te zien. De zwarte gevelbekle-

richt, als eerste in Nederland. Inmiddels is ze de grootste

ding bestaat uit gepotdekselde planken (183 x 25 mm),

van vele. Haar dienstauto’s trekken er jaarlijks zo’n 18.000

in twee soorten. Een deel bestaat uit het zwarthout Tono-

keer op uit om gewonde of zieke dieren in de regio Den

sho, waarvoor FSC-douglas planken volgens een Japans

Haag op te halen. In 1993 verwierf ze een eigen gebouw

procedé gecontroleerd zijn gebrand. Een ander deel is

(100 m2) op de huidige locatie: de Haagse buitenplaats

minder duur zwartgeverfd douglas (Cape Cod). Juist de

Oosterbeek. Dat bouwwerk werd in 2003 verdubbeld in

combinatie is mooi, en zelfs hiermee is gevarieerd. Aan de

omvang, maar was in 2006 weer te klein. Nu werd bere-

achterkant is de verhouding tussen geverfd en zwarthout

2

kend dat 1.000 m nodig was. Nieuwbouw bleek toen

2:1; aan de zijkant 1: 2. Het ruige Tonosho domineert zo

voordeliger dan uitbreiden, bovendien kon men duurza-

de zijde die bij aankomst in het zicht is.

mer bouwen. Kunst was zo’n plan te realiseren. Het budget was beperkt; de stichting wordt grotendeels gefinan-

Variatie nog groter De lichte voorkant van het ge-

cierd door sponsoren en uit legaten.

bouw toont uitsluitend FSC-gecertificeerd Europees en inlands lariks; de variatie is hier nog groter. Zo is dit hout

Asymmetrisch zadeldak Een doorbraak bracht land-

toegepast als open gevel (90 x 19 mm, tussennaden 5

schapsarchitect Baljon in 2010. Die stelde voor het hele

mm), maar ook als kolommenrij (220 x 60 mm) onder het

terrein van het oude dierenhospitaal te herinrichten. Het

uitkragende dak, zij het in spintvrije gelamineerde versie.

was daar een rommeltje, waar naast het hoofdgebouw

De kolommen zijn samengesteld uit drie parallelle delen,

een ratjetoe aan stallen, hokken en schuren stond. Par-

waartussen de hemelwaterafvoer perfect is weggewerkt.

keerplaatsen waren er ook, rond een forse heuvel waarin

Zelfs de Franse balkonhekjes en blankgelakte kozijnen

■ ■ ■

foto’s: www.johnlewismarshall.com

juni 2018 het houtblad

18

Het kleinere gebouw ademt dezelfde stijl. De bunker rechts is een overblijfsel van de Atlantikwall uit de Tweede Wereldoorlog.

.natuursteen

vernsterbank 170x15 mm

multiplex 12 mm, geschilderd

6

6

.dagkant

220 x 25 mm, douglas pine geschilderdzwart

Detail opbouw wand.

Zicht vanuit het hoofdgebouw op het kleinere gebouw en uitgegraven bunker.

Onderkant van de rondhouten loopbrug in de entreehal.

. aluminium lekdorpel

.waterkerende

folie

tekening: faro lisserbroek

.opbouw wand Rc > 6,0 m²K/W -zwarthouten potdekseldelen (werkend 183 mm) -vert. houten lat 40x40 mm -hor. houten lat 40x40 mm -isobouw SlimFort 181 mm -PS isolatie 40 mm -kalkzandsteen 150 mm

ten en de entreehal. Omdat die niet in lariks verkrijgbaar

delleur Jesse Kat voor FARO de bouw begeleidde, wijst

zijn, is gezocht naar een vergelijkbaar alternatief: Russisch

erop hoe bijzonder dat is. ‘Lariks buitenkozijnen krijg je

grenentriplex. Toonaangevend zijn verder twee gelami-

in de woningbouw nooit voor elkaar, zelfs niet als deze

neerde lariks liggers, als overspanning waar stenen muren

zoals hier door een overstek worden beschermd. Hier

achterwege bleven. Die in het hoofdkantoor is 4 m lang

ging de opdrachtgever niet alleen af op garanties, maar

(bij 200 x 300 mm); de ander bij de entreehal zelfs 11 m

liet hij zich ook leiden door zijn idealen. Hij zocht met ons

(200 x 400 mm).

juni 2018

zijn van lariks. Wouter van der Stap, die samen met mo-

wat optimaal mogelijk was. Dan wil je liefst geen hardhout, dat langzaam groeit en ver moet reizen. Lariks is re-

Ambachtelijke houtbouw Het sterkste staaltje hout-

latief goedkoop, groeit razendsnel en komt van dichtbij.’

bouw is de loopbrug in de hal. De functie is belangrijk: zij 19

Verkeerde partij Zelfs de onderzijde van het overstek

vleugel. Maar vooral biedt ze een topbeleving: je overziet

is bekleed met lariks (rabat). Dat was eigenlijk niet de be-

hiervandaan gebouw en terrein. De brug is een pronkstuk

doeling, verklapt Van der Stap. Volgens ontwerp moest

van ambachtelijke houtbouw. Zowel de leuningen als het

het patroon van de open gevel onder het overstek doorlo-

brugdek zijn van rondhout. Van der Stap memoreert hoe

het houtblad

verbindt de ruimten op de etages van de lange en korte

pen. Door een verkeerde partij hout (130 mm breed) sloot dat niet mooi aan op de gevel. De aanpasbaarheid van

d e a a n pa s b a a r h e i d va n h o u t g a f hout gaf alsnog een mooie oplossing. De planken op het

alsnog een mooie oplossing

overstek hebben nu om en om een ingefreesde sleuf op een derde van hun breedte. De aansluiting met de gevel is er spannender door geworden, met een fraai willekeurig patroon.

het FARO-team hiervoor naar een werf in Hierden toog, en uit duizenden bomen deze inlands douglas stam uit-

Russisch grenentriplex Ook binnen is hout uitbun-

zocht. Die is toen nog een jaar te drogen gelegd, en is ver-

dig aanwezig. Dat begint met de lariks binnenkozijnen,

volgens gezaagd tot sieraad van het Dierenhospitaal. •

zowel bij kamerdeuren, tussenramen als glazen tussenwanden. Hierdoor is, zelfs in de meest gespecialiseerde

hilde de haan

ruimten, altijd ergens wel de warme houtkleur te zien.

Maar vooral in de grote ruimten, waar normaliter alleen mensen komen, is flink uitgepakt. Deze zijn buiten her-

CO2-VOETAFDRUK

kenbaar aan hun grote ramen. Zoals de hoofdingang, met

In het project is onder andere 17 m3 lariks toegepast (12

achterliggende vide, gelegen in de hoek van de L: de hele

m3 lariks, 6 m3 (gebrand) douglas). Dit betekent een

voorpui is hier van glas, in lariks gevat. Zo ook heeft de

CO2-vastlegging van 15.222 kg. De Europese bossen

gebouwhoge instructiezaal (korte vleugel) een raam over

slaan deze hoeveelheid op in 1 seconde. Het compen-

vrijwel de hele zuidkant. De belangrijkste kantoorruimte

seert de uitlaatgassen van een middenklassenauto over

op eenhoog in de noordwesthoek heeft zelfs een open

127.916 km of het jaarlijks elektragebruik van 16 huis-

hoek van glas. In al die grote ruimten brengt hout extra

houdens.

cachet. Steevast zijn er houten plafonds in alle grote ruimLocatie: Oosterbeek 5, Wassenaar Opdrachtgever: Stichting Dierenhospitaal en Ambulancedienst Den Haag Architect: FARO architectuur stedenbouw research Lisserbroek (faro.nl); Jurgen van der Ploeg, Arjenne van Berkum, Wouter van der Stap, Jesse Kat Landschapsontwerp: Lodewijk Baljon Landschapsarchitecten Amsterdam (baljon. nl) Constructeur: SWINN Gouda (swinn.nl) Aannemer: C. van der Grift Harmelen (cvandergrift-bouw.nl) Lariks gevelhout, Cape Cod-gevelbekleding, western red cedar boeilijsten, grenentriplex plafondplaten, lariks kolommen: Stiho Utrecht (stiho.nl) Gebrand gevelhout Tonosho (douglas): Zwarthout Leersum (zwarthout. com) Lariks en Oregon pine kozijnen: Timmerfabriek Geurts Oudewater (timmerfabriekgeurts.nl); lariks: Dekker Hout Den Haag (dekkerhout.nl); Oregon pine: Houthandel Hout Krimpen a/d Lek (boogaerdthout.nl) Rondhout (inlands douglas) loopbrug hal: RHS rondhout Hierden (rondhout.com) Bouwperiode: December 2016 mei 2018 Bruto vloeroppervlak: 1.248 m2 Bouwkosten: ± € 1,5 miljoen

■ ■ ■

Infomercial

Het product dient de mens

Tuinkantoor: strak ontwerp, natuurlijke uitstraling, hoge kwaliteit. Ontwerp: Studio Segers Maaseik.

Met vooruitziende blik is Carpentier Hardwood Solutions het laatste crisisdecennium doorgekomen.

Door concentratie op vier à vijf houtsoorten en door toegevoegde waarde aan de producten is gekozen voor een weg die

genoot Stefan Vander Stichele en broer Kristof de bedrijfsleiding voert. ‘Wij zijn heel sterk in dit product.’

Goede bedrijfsvoering Voor een goede bedrijfsvoering is het nodig, stelt Stefan Vander Stichele, dat je scherp op jezelf en scherp op de markt

nergens doodloopt. Nu de crisis geweken is, kan het bedrijf de verworven

bent. Het is een voortdurend heen en weer schakelen en daarbij jezelf te positioneren met een welom-

voorsprong uitbouwen.

schreven identiteit, zodat je voor iedereen herkenbaar bent. ‘We zijn behalve houtleverancier, zager

Dat bleek tijdens de Ontdekkingsdagen die het be-

kan bieden. Architect Wouter Callebaut (Callebaut

en bewerker ook aanbieder geworden van een groei-

drijf in april 2018 had georganiseerd en waarop

Architecten uit Gent) was speciaal uitgenodigd om

ende reeks houtproducten. In de loop der jaren heb-

nieuwe ontwikkelingen en innovaties werden gepre-

voor tweehonderd genodigden te spreken over de

ben we onze markt steeds verder uitgebreid naar

senteerd. Ook heeft het oog gekregen voor architec-

bijzonder indrukwekkende restauratie van het Pre-

Nederland, Engeland, Frankrijk, Duitsland, Oost-

ten, dé voorschrijvers van materialen en producten.

dikherenklooster te Mechelen. ‘Wij hebben aan dit

Europa, China enzovoorts.’ Steeds grotere nadruk

Ze worden betrokken bij productontwerpen en be-

mooie project oude, winddroge eiken balken gele-

krijgen de systeem-ontwikkeling en prefabricage

zocht om ze te attenderen op wat de onderneming

verd,’ vertelt Heidi Carpentier, die samen met echt-

van (bij)gebouwen, gevelbekleding, terrassen, tuin-

Nieuwe cabane voor optimaal buitenleven. Ontwerp: Bjorn Verlinde exteri-

Mensen zoeken houtaccenten in het interieur: plafond in gemodificeerd naaldhout,

eur-interieur Roeselare.

wit afgewerkt en geborsteld.

Moderne woning met bijpassende schuifpoort.

afscheidingen en dergelijke. Bij dat proces worden

(HOTwood - Heated Outdoor Timber) voor allerlei

behalve architecten ook constructeurs aangetrok-

toepassingen. Nog relatief nieuw is gebrand eiken

ken. Doel is de klant de hoogste kwaliteit te garan-

volgens de oude Japanse techniek Shou Sugi Ban;

deren en maximaal te ontzorgen bij de montage.

dit houtproduct is ook verkrijgbaar in essen, grenen

Een belangrijk nieuw instrument is de Carpentier-

en douglas, alle in verschillende oppervlakafwerkin-

app, die alles van ontwerp tot prijs in één klap dui-

gen. Een vaste waarde is gevelbekleding in een toe-

De nieuwe lounge in thermisch gemodificeerd essen.

delijk maakt. Vander Stichele: ‘Je kunt onmiddellijk

nemende reeks profileringen en kleuren; deze kan

Ontwerp: Mathias De Ferm Antwerpen.

zaken doen. Dat is voor zowel de klant als voor ons

blind worden bevestigd met het eigen unieke Quick-

prettig.’

Clip®-systeem.

Optimalisatie machinepark Ter ondersteu-

Observatie Recent is het besluit gevelbekleding

Carpentier Hardwood Solutions NV |

ning van alle activiteiten heeft het machinepark een

naar binnen te halen als wand- en plafondbekleding.

Abeeldreef 15, 8760 Meulebeke | België |

optimalisatie ondergaan met een nieuwe cnc-machi-

Vander Stichele: ‘Woningen worden steeds moder-

+32 (0)51 48 89 61 | www.carpentier.be |

ne (snel, precies, duurzaam), borstelmachine (extra

ner en strakker. Daarom zoeken mensen houtaccen-

info@carpentier.be

accentuering van het houtoppervlak) en zaagmachi-

ten, óók in hun interieur.’ Het is een observatie die

ne (voor eiken balken). Het bewust PEFC- en FSC-

bewijst dat Carpentier Hardwood Solutions ontwik-

gecertificeerde Carpentier Hardwood Solutions is

kelingen in de maatschappij onmiddellijk opmerkt,

toonaangevend in thermisch gemodificeerd essen

en invult.

ONDER ARCHITECTUUR

juni 2018

CONCEPT VOOR 62-HOOG IN HOUT Hickok Cole Architects maakte een concept

hout als een alternatief om de uitdaging van

voor drie houten wolkenkrabbers die de gla-

klimaatverandering aan te gaan. ‘Het wordt

zen skyline van Philadelphia moeten doorbre-

tijd dat ontwikkelaars, architecten en beleids-

ken. De twee hoogste torens zijn 62 verdie-

makers terugkeren naar hout, het enige echt

pingen hoog. Het concept dong mee in de

hernieuwbare materiaal.’ Innovaties in hout-

Skyhive Skyscraper Challenge.

constructies, waaronder de kruislaaghout-

ontwerpwedstrijd was de rol van de wolken-

eerd voor houten hoogbouw.

krabbers in de toekomst te verbeelden. Het

Drie torens Het ontwerp bestaat uit drie

concept van Hickok Cole Architects haalde de

torens, waarvan er twee worden verbonden

shortlist en kreeg een eervolle vermelding.

met een brug. In de hoogste twee torens van

beeld: hickok cole architects washington

Eervolle vermelding De opdracht van de

het houtblad

technologie, hebben de mogelijkheid gecre22

62 verdiepingen komen kantoren, de derde

Alternatief voor staal en beton Het ar-

wordt een woontoren van 40hoog met school

chitectenbureau uit Washington wil met het

en winkels op de begane grond. In het con-

Timber Towers-concept de haalbaarheid aan-

cept is 58.750 kuub hout verwerkt. De kolom-

tonen van massiefhouten hoogbouw als alter-

men en liggers en windverbanden zijn van

natief voor staal en beton. Het bureau ziet

kruislaaghout.

TORONTO BOUWT 14-HOOG IN HOUT De Universiteit van Toronto heeft plannen

ligheid en snellere bouwtijd gaan universitei-

Ontario erkent de voordelen van bouwen met

voor een toren in hout met veertien verdie-

ten steeds vaker over tot houthoogbouw. Dit

hout en verstrekt subsidie. De houten toren in

pingen. De wolkenkrabber komt op de cam-

is een internationale trend.

Toronto wordt deels gefinancierd met over-

pus in Toronto. Naar verwachting wordt dit

heidssubsidies en via fondsen, geeft Delgado

het hoogste hybride gebouw van Ontario.

Voordelen bouwen met hout ‘Er zijn

Vorige maand maakte het George Brown Col-

veel overtuigende argumenten voor het ge-

lege in Toronto nog bekend een toren van elf

bruik van hout,’ zegt Gilbert Delgado, hoofd

Finalist Bij de wolkenkrabber werkt de uni-

verdiepingen in hout te willen bouwen. Van-

Universitaire planning, ontwerp en bouw aan

versiteit samen met Patkau Architects uit Van-

wege de lage CO2-voetafdruk, de brandvei-

de Universiteit van Toronto. De overheid van

couver, MacLennan Jaunkalns Miller Archi-

aan.

tects (MJMA) uit Toronto en Blackwell Structural Engineers. Eerst was het de bedoeling te bouwen met staal, maar na onderzoek besloot de universiteit over te gaan op hout.

De betrokken architectenbureaus waren tevens finalist voor de ontwerpwedstrijd van het George Brown College.

beeld: patkau architects/mjma

Kolommen en liggers De nieuwe toren wordt een hybride hout-betonconstructie.

Voor de kolommen en liggers wordt gedacht aan kruislaaghout. Verdere details zijn nog niet bekend. Het plan verkeert nog in de ontwerpfase. Bij de uitwerking wordt het Mass Timber Institute betrokken. De bouw kan op zijn vroegst eind 2019 van start gaan.

V VNH-AANDEEL DUUR ZAAM GEPRODUCEERD HOUT STIJGT IN 2017

juni 2018

VVNH-nieuws VVNH-nieuws wordt gepubliceerd onder wordt gepubliceerd onder verantwoordelijkheid verantwoordelijkheid van de Koninklijke van de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen Houtondernemingen te Almere. te Almere.

23

De leden van de VVNH importeerden in 2017

het houtblad

ca. 1.9 miljoen m3 hout en plaatmaterialen (0,2 miljoen m3 meer dan 2016), waarvan 91,9% met een certificaat van duurzaam bosbeheer (PEFC en FSC).

Jaarlijks monitort de VVNH de duurzame herkomst van het geïmporteerde hout dat haar leden op de Nederlandse markt hebben gebracht. De VVNH doet dit vanuit het belang van duurzaam geproduceerd hout en duurzaam beheerde bossen. Hout is immers hét biobased materiaal dat bijdraagt aan klimaatdoelstellingen, mits afkomstig uit duurzaam beheerde bossen.

Gematigd hardhout De rapportage laat

men met 23 partijen, waaronder ministeries,

Stijgende lijn Uit de rapportage blijkt dus

een stijging zien voor alle categorieën. Voor

instellingen, vakbonden en branches, aan het

dat de leden ca. 1.9 miljoen m3 hout en plaatma-

hardhout is het aandeel van 61,4% in 2016 ge-

verder verduurzamen van de Nederlandse

terialen importeerden, waarvan 91,9% met een

stegen naar 64,1% in 2017. Nieuw in deze rap-

markt. Het convenant werkt zowel aan de

certificaat van duurzaam bosbeheer (PEFC en

portage is echter de splitsing van hardhout in

vraag vanuit de markt als de aanbod vanuit het

FSC). Ten opzicht van 2016 (90,2%) is dit een

gematigd en tropisch hardhout. Van deze ca-

bos. Het convenant loopt tot en met 2020.

groei van 1,7%. VVNH directeur Paul van den

tegorieën werden respectievelijk 46,6% en

Heuvel: ‘We zijn blij met de verder stijgende lijn,

66,1% met duurzaamheidscertificaat geïm-

VVNH De Koninklijke Vereniging Van Ne-

omdat ons dat dichterbij het realiseren van onze

porteerd. Bij naaldhout steeg het aandeel van

derlandse Houtondernemingen (VVNH) is de

doelstelling brengt, te weten ‘duurzaam geprodu-

97,9% in 2016 naar 98,4% in 2017. En tot slot

overkoepelende brancheorganisatie van 215

ceerd hout, de norm in Nederland’. Voor al het

is er ook bij de plaatmaterialen een stijging te

groothandelsbedrijven in hout en plaatmateri-

materiaalgebruik geldt dat aantoonbaar duurza-

zien van 92,3% in 2016 naar 93,5% in 2017.

aal, inclusief filialen. De meerderheid van alle

me productie een belangrijke voorwaarde is en

werknemers in de bedrijfstak (circa 4.900) is

met deze resultaten tonen we aan dat we daar-

Ambitie De ambities van de VVNH liggen

werkzaam bij de VVNH-lidbedrijven. Meer

aan voldoen. Op deze wijze laten we zien dat we

overigens nog hoger. Via het Convenant Be-

informatie over de VVNH is te vinden op

werken aan de biobased economy.’

vorderen Duurzaam Bosbeheer werkt zij sa-

www.vvnh.nl.

te pa ard, te z wa ard! we ga an weer leren! g ro u p e s co l a i r e lo u i s d e v i o n m o n t é v r a i n Het complex van scholengemeenschap Louis de Vion lijkt wel een fort. Niet alleen de witte muren zijn indrukwekkend, maar zeker ook de imponerende overstekken en uitbouwen in ingewikkeld douglas traliewerk, die als vervaarlijk prikkeldraad afstand creëren.

foto’s: luc boegly parijs

Het ontwerp ontleent ongetwijfeld inspiratie aan het nabije Disneyland Parijs.

foto’s: luc boegly parijs

juni 2018

De school heeft de vorm van een steelpan. Achter de kleuterschool, rechts de basisschool. Op de overgang het witte

26

het recreatiecentrum.

tekening: vincent parreira atélier architecture parijs

het houtblad

kubusgebouwtje van

B

Legenda.

A

Plattegrond begane grond.

A. B. 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

Binnenhof kleuterschool Schoolplein basisschool Entree kleuterchool Hal Lerarenkamer Kleuterlokalen Slaapzaal Bibliotheek Kleine hof Motorieklokaal Linnenkamer Overdekte binnenplaats Entree basisschool Hal Leslokalen Multifunctionele ruimte Overdekte corridor Eetzaal kleuters Eetzaal basisschoolleerlngen Kantoor Wasserette Afval Droogruimte Hal recreratiecentrum Aanpasbare ruimte Nablijflokaal Directiekamer Medische kamer Ziekenzaal Reparatieruimte Conciërgewoning Toiletten Opslag Onderhoud Garderobe Kleuterinspecteur Ventilatieruimte Elektra

Zicht vanuit de binnenhof op v.l.n.r. het recreatiecentrum, overdekte binnenplaats en lagere school.

Door het robuuste uiterlijk is ook een grottenstelsel van

der zijn samengesteld met dampopen folie, 200 mm dikke

prehistorische holbewoners een legitiem beeld, al is de

glaswol, vochtwerende folie en het genoemde horizonta-

verschijningsvorm wel erg orthogonaal. Het uiterlijk van

le latwerk. De gevelconstructie daarop is geprefabriceerd

een bastion speelt overigens vooral aan de noordkant,

in panelen van 10 m2. Al het hout is PEFC-gecertificeerd.

Dichterlijke ontladingen Volgens de architect

vestingmuur uitrijzen. Opvallend is de school voor kleu-

(Vincent Parreira Atélier Architecture Parijs) moesten

ters en basisschoolleerlingen in ieder geval wel in de klei-

meervoudige profielen en kalme ritmes in de vormge-

ne gemeente Montévrain (10.000 bewoners), 9 km ten

ving een vanzelfsprekende natuurlijkheid ademen. Re-

westen van Disneyland. De plaats maakt deel uit van 26

peterende vormen geven in dat geval bij uitstek de be-

gemeentes die samen de lichtelijk virtuele stad Marne-la-

nodigde gemoedsrust, hier uitgedrukt in een eindeloze

Valleé vormen in het departement Seine-et-Marne, ten

herhaling van verticaal en horizontaal geörienteerde

oosten van Parijs. En dan tel je meteen 300.000 inwoners.

ruitvormen; op de smalle randen van de overstekken

De 26 nederzettingen liggen als zwerfkeien ingebed in

gaan ze over in v-vormen. De salmiakken worden aan

het platteland van landschappen, landerijen en akkers.

de achterkant prachtig gerasterd door de op en neer flit-

27

het houtblad

schillende vorm en hoogte geheimzinnig boven de witte

juni 2018

waar gesloten douglas wyberpatroonkubussen van ver-

sende stijlen. In plotselinge dichterlijke ontladingen zijn

Zachtzinnige allure De tijd heeft in Montévrain niet

de wybervormen her en der ook in de witbetonnen

stilgestaan: de school past binnen een bebouwde omge-

wanden als ruitige raamstroken uitgespaard, als Arabi-

ving die sterk ecologisch is opgezet. Het zogeheten Eco-

sche accenten in deze multiculturele school. Het raam-

quartier, verdeeld in vier ontwikkelingsgebieden, beslaat

glas in de kleuterschool is voorzien van twee of drie rijen

een voormalig akkerareaal van 20 ha, omringd door im-

witte wybertjes, onder, midden, boven, opdat niemand

mense landbouwbedrijven. Het was geenszins de bedoe-

erdoorheen loopt. Enige beteugeling van de eco-chaos

ling dit omvangrijke terrein om te zetten in een meedo-

die natuur heet, kreeg noodzakelijk grond. Bovendien

genloze overstedelijking die iedere natuuruiting tot op de laatste aardkluit zou verpulveren. Duurzame materialen

architectuur werkt ha ar ontwerpen met een zachtzinnige allure waren bijvoorbeeld zeer aanraadzaam. Ook iets als het hergebruik van regenwater is

steeds bij tot een nieuw heden

toegepast. Uitgangspunten waren er vijf. Allereerst moest er een bevredigende coherentie zijn tussen de oude en nieuwe bebouwing. Tweedens moest een algeheel kwali-

blijft de natuur in grote lijnen altijd hetzelfde, terwijl de

teitsstreven de plannen schragen en dragen. Ten derde

architectuur haar ontwerpen steeds tot een nieuw heden

moest er meer natuur in de gemeente komen met nadruk

bijwerkt. Er is derhalve gezocht naar een evenwichtige

op biodiversiteit. Een uitgebalanceerde mix van wonin-

verhouding tussen stoere stedelijkheid (de witbetonnen

gen, activiteiten, voorzieningen en openbare ruimtes was,

basis) en zachte bekroning (de warme houtlaag).

ten vierde, strikte voorwaarde. En vijfde overkoepelende richtlijn was de realisering van een duurzame wijk die zo-

Ongelooflijke precisie Hoewel de school een groot

wel bewoners als bedrijven als andere buurtbevolkers een

oppervlak in beslag neemt, lijkt het met één en twee ver-

honk van hoge leefbaarheid zou bieden.

diepingen redelijk bescheiden. De begane grond toont de witbetonnen strakheid, de verdieping - oftewel wanden

Dubbel maaswerk En zo is de school voor 500 kinde-

en overstekken - de grijshouten overvloed. De gesloten-

ren in het ecokwartier dan geworden: een toonbeeld van

heid van de wandvlakken kan ineens openklappen, door-

passiefbouw met een optimale luchtdichtheid in een mo-

dat de gevelbekleding voor de ramen (met drievoudig

dernistische constructie van stralend wit prefab beton op

glas) naar boven kan scharnieren. Deze vouwramen, die

de begane grond en op de verdieping een prefab douglas

mechanisch worden bediend, vormen samen met de ge-

constructie die uitbundig met een dubbel maaswerk van

vels een knap stukje vakwerk van producent Arbonis in

voorvergrijsd douglas is afgewerkt. De buitenste ruiten-

hun ongelooflijke precisie van prefabricage. Dat geldt

laag met kruisende balken van 50 x 100 mm is vastgezet

trouwens ook voor alle overgangen van wanden naar

op een tweede laag van verticaal stijlwerk (50 x 50 mm).

overstekken en voor de exact doorlopende knikken in de

De tweedelige gevelverbeelding is bevestigd op een

uitkragingen van boven- naar zij- naar onderkant.

zwartgeschilderd horizontaal latwerk (30 x 30 mm) dat weer op de buitenwanden is geschroefd. Bij deze wanden

Steelpan De school heeft de vorm van een steelpan.

gaat het om douglas platen van 10 x 3,5 m (l x h), die ver-

Het wordt tot een rechthoek met één schuine zijde door

■ ■ ■

foto’s: luc boegly parijs

Gang in de kleuterschool. Ook de banken zijn van douglas.

Het uiterlijk van een bastion: gesloten douglas wyberpatroonkubussen van verschillende vorm en hoogte rijzen geheimzinnig boven de witte vestingmuur uit.

Binnenhof van het kleuterdomein als een geheime speelplaats met speelelementen, verspreide bomen, heuvel met glijbaan en omzomend houten plankier.

gras. De kleuterschool bevat naast acht speellokalen een varia aan ruimtes, van slaapzaal tot fijne-motorieklokaal,

Detail gevelbekleding met vouwraam.

theek. Er is ook nog een intieme overdekte minipatio. De basisschoolleerlingen hebben eveneens een corridorach-

leslokalen zijn op de verdieping. In de verste hoek bij het schoolplein zit de conciërgewoning.

juni 2018

tige beslotenheid aan het plein. De meeste van hun twaalf

Voorzichtige vingertoppen Het miniatuurdorp is een microkosmos die vanbuiten zwijgt, maar vanbinnen spreekt met gekleurde wanden, grote lariks kozijnen en veel licht dat vanboven op verschillende manieren bin-

het schoolplein voor de leerlingen van de basisschool. In

nenvalt tot in de verste uithoeken van het schoolcomplex:

het midden is met witte lijnen een veld voor verschillende

vrij door de grote ramen, gefilterd door de houten tralie-

balspelen afgezet. Enigszins verdoezeld door schooltuin-

werken, gebroken door de houten luifels en gekleurd

tjes sluiten terzijde drie parkeerstroken (36 auto’s) op het

door de daklichten in onder andere de kantines. In sommi-

plein aan. Op de overgang van steel en pan staat een

ge ruimtes schieten de plafonds naar dubbele hoogtes om

tweelaags wit kubusgebouwtje: het recreatiecentrum

de kinderen nieuwe ruimtelijke ervaringen te geven. In

waar 160 kinderen tegelijkertijd kunnen verblijven. Tij-

enkele hoge ruimtes gaat de techniek schuil. De gescha-

dens vakanties kan het een buurtfunctie vervullen om lan-

pen kinderwereld hier is niet afgepast, maar biedt steeds

derige inbraken tegen te gaan. In de steel en op de verdie-

verrassingen, alles bedoeld om ze door architectuur te

ping en het verlengde ervan zijn de basisschoolleerlingen

prikkelen anders naar de wereld te kijken. De wanden in

ondergebracht. Op de verdieping verbindt een glazen

gangen en klaslokalen hebben een ruwbetonnen opper-

loopbrug de basisschool met het vrijetijdscentrum.

vlak, die noden tot een tactiliteit van voorzichtige vingertoppen. Het groene dak, zichtbaar vanuit de houten volu-

Geheime speeltuin In de eenlaagse pan worden de

mes op de etage, is als een prairie. Of als verplaatst

kleuters voorgekookt voor de grote school. Ze zijn strikt

akkerland van ooit. Kwetterend delen de mensjes in dit

gescheiden van de basisschoolleerlingen die al harde

paradijs de realiteiten van hun gedroomde wereld. •

knuistjes hebben gekregen. Beide groepen hebben ook elk een eigen entree: met tongewelven, die meteen op-

hans de groot

vallen binnen alle geometrieën. Beiderlei eetzalen zitten in het pandeel naast elkaar, maar zijn eveneens wederzijds ontoegankelijk. In het midden van het kleuterdomein be-

CO2-VOETAFDRUK

vindt zich een schitterende binnenhof met speelelemen-

In het project is onder andere 1.162 m3 Frans douglas

ten, verspreide bomen, heuvel met glijbaan en omzomend

toegepast. Dit betekent een CO2- vastlegging van

houten plankier. Door de douglas uitkragingen aan drie

958.569 kg. De Europese bossen slaan deze hoeveel-

kanten is de beschermende beslotenheid voor het spul

heid op in 1 minuut, 10 seconden. Het compenseert

maximaal, als een geheime speeltuin waar ze zich uitgela-

de uitlaatgassen van een middenklassenauto over

ten kunnen bewegen en elkaar alleen zachtjes kunnen be-

8.055.202 km of het jaarlijks elektragebruik van 1.065

zeren. Aan één zijde gaat de tuin over in een overdekte

huishoudens.

binnenplaats met een oneffen ondergrond van zand en Locatie: 31, avenue de la Société des Nations, Montévrain Opdrachtgever: Gemeente Montévrain via Aménagement 77 Melun (amenagement.fr) Ontwerp: Vincent Parreira Atélier Architecture Parijs - AAVP (aavp-architecture. com); Vincent Parreira, Nicolas Fontaine Descambres, Baptiste Egea Landschapsontwerp: Atelier Roberta Parijs (atelierroberta.com) Constructeur: DVVD Parijs (dvvd.fr) Aannemer: Cari Thouraud Fayat Bordeaux (cari.fr) Houtconstructies, gevelconstructie: Arbonis Parijs (arbonis.com) Bruto vloeroppervlak: 5.187 m2 Bouwperiode: December 2014 - september 2016 Bouwkosten: € 11,6 miljoen

29

het houtblad

tekening: vincent parreira atélier architecture parijs

van linnenkamer tot wasserette, van ziekenzaal tot biblio-

Het Houtblad is een platform voor vakprofessionals over hout, bouw en architectuur. Het magazine richt zich voornamelijk op beslissers in de bouw. De inhoud weerspiegelt de veelzijdigheid van hout en de talloze mogelijkheden die het biedt. Het Houtblad besteedt aandacht aan architectuur en constructieve en bouwfysische aspecten. Het is opiniërend, adviserend en gezaghebbend.

Na jarenlang het boegbeeld te zijn geweest van Het Houtblad gaat onze hoofdredacteur in het najaar van 2018 met pensioen. Wij zijn daarom op zoek naar een net zo gedreven, creatieve en inspirerende

H O O F D R E DAC T E U R HET HOUTBLAD 24-36 UUR PER WEEK Jouw werkzaamheden Je verzorgt geheel zelfstandig de redactionele content voor het merk en de daarmee samenhangende multimediale uitingen, zoals het vakblad, de website, nieuwsbrieven, specials en events.

Hiervoor initieer en onderhoud je samenwerkingsverbanden met marktpartijen en freelancers. Je houdt zicht op belangrijke contentstromen en zoekt naar nieuwe stromen. In nauwe samenwerking met de afdelingen Marketing en Sales ontwikkel je multimediale product-marktcombinaties, waarbij jij de belangrijke brug vormt tussen redactie en commercie. Je bewaakt de verhoudingen tussen beide zorgvuldig.

Je ontwikkelt een visie op multimediaal uitgeven vanuit de content, met een belangrijke positie voor online innovatie en ontwikkeling van events.

Jij bent/jij hebt/jij kunt • een afgeronde opleiding hbo-journalistiek • een aantal jaren ervaring als (hoofd)redacteur • affiniteit met hout, bouw of architectuur • een hands-on mentaliteit en pakt proactief eigen projecten, zoals events, op en brengt die tot het gewenste resultaat • netwerken en communiceren met mensen uit verschillende achtergronden. Je kunt collega’s inspireren, ook door je creativiteit en innovatief vermogen • een goed taalgevoel, je beheerst de Nederlandse en Engelse taal mondeling en schriftelijk uitstekend en presenteren voor een groep gaat je gemakkelijk af • besluiten nemen en kunt deze ook motiveren • stressbestendig, flexibel en kunt snel schakelen.

Wij bieden MYbusinessmedia biedt je een jaarcontract of freelance contract met mogelijkheid tot verlenging en goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Daarnaast vinden we het belangrijk dat je in een dynamische en ambitieuze omgeving de ruimte krijgt te pionieren en jezelf verder te ontwikkelen.

Reageren Wij ontvangen graag jouw motivatiebrief en cv vóór 11 juli 2018 via solliciteren@mybusinessmedia.nl.

Als je vragen hebt over de inhoud van de werkzaamheden, dan kun je voor 11 juli contact opnemen met Suzanne Wanders, brandmanager, s.wanders@MYbusinessmedia.nl, tel. 06-50991762.

Wij zijn MYbusinessmedia Het is onze ambitie de mkb’ers van Nederland te informeren, te inspireren en te helpen hun klanten te bereiken en te binden. Daar zetten we ons elke dag met passie en veel plezier voor in.

MYbusinessmedia voorziet de mkb’er en vakprofessional van actuele en relevante informatie op en over zijn vakgebied. We produceren tientallen marktleidende vakbladen, websites, nieuwsbrieven, apps en events voor de sectoren: fashion, automotive, food, zorg, engineering, (maak)industrie en de maritieme sector. Bij MYbusinessmedia (Deventer) werken zo’n 90 gedreven en betrokken professionals.

Geen acquisitie

Het STIP bedrijfskeurmerk garandeert: 100% hout uit verantwoord beheerd bos.  Ì °ÓòíÅ ý â‰Ì–³ â Ë í ° í ]c.VЄ– âí³Ĕ –‰‰í

! ! ! ! " # - !! %

+

* # # "

œÓÓâ   Ì « ‰––â œ³í  âœ – âí³Ĕ –‰í³ Є³Ìæí Åų̫

( 0 ! " % ! ) '&&3 ! " # +

( ! !

! $ $ + (

" " , ( !# ! " , 1 + ! ! ! . /+

T 0317 – 45 34 25

HECO®-Schrauben Innovatie.

Veiligheid.

Toekomst.

GRATIS E-NIEUWSBRIEF HET HOUTBLAD? Kwaliteit en perfectie van profs voor profs

HECO-Schrauben GmbH & Co. KG, Dr.-Kurt-Steim-StraÃ&#x;e 28, D-78713 Schramberg Telefoon: +49 (0)74 22 / 9 89-0, E-mail: info@heco-schrauben.de Agent Benelux: Jac. Lowie & Zoon bv, Korte Brinkweg 37-B, 3761 EC SOEST Telefoon: +31 (0) 35 / 54 159 58, E-mail: office@lowie.nl

MELD U AAN OP WWW.HOUTBLAD.NL!

veel wo ning, w eini g o pperv l a k s lim fi t en t in y-a a l m er e-p o o rt

Ze zijn er in veel maten, maar vooral in talloze vormen: tiny houses. De wens om kleiner te wonen waaide de Atlantische Oceaan over en zette onder andere in Almere voet aan Nederlandse wal. Wat opvalt is de verscheidenheid van expressievormen. De een staat op

foto: adrienne norman photography amsterdam

wielen, de ander heeft de gedaante van een voetbal enzovoorts.

Het toegepaste constructietriplex bespaart een extra afwerklaag en past goed bij de identiteit van de

tekeningen: ana rocha architecture den haag

woning.

Slim Fit. Situatieschets/plattegrond begane grond , 1ste en 2e verdieping.

Slim Fit (4 x 4 m) voldoet ruimschoots aan de gestelde eis in oppervlak van twee parkeerplaatsen (25 m²).

foto’s: christiane wirth photography den haag

Om ruimtelijkheid te creëren, moet je relaties met de omgeving aangaan.

een natuurlijke keuze. ‘Het is duurzaam en je kan er slank

lijken en geschikt zijn voor een brede toepassing. Tiny-A

mee bouwen. Bovendien heeft het een aangename sfeer.

en Slim Fit van respectievelijk Daan Bakker en Ana Rocha

De gevel is bekleed met thermisch gemodificeerd Stellac

zijn daar voorbeelden van. ‘Vanaf het moment dat ik over

ayous (abachi; duurzaamheidsklasse 1). Deze Afrikaanse

de Tiny House Movement hoorde, was ik enthousiast,’

houtsoort behoeft geen onderhoud en vergrijst na ver-

vertelt Ana Rocha, ontwerpster van Slim Fit. ‘Direct ont-

loop van tijd.’ Alleen voor het interieur moest ze conces-

sprongen er ideeën voor typologieën. Deels ook omdat ik

sies doen. ‘De voorkeur ging uit naar een beplating van

zelf de wens koester binnenstedelijk kleiner te gaan wo-

Kerto, die brandwerendheid en thermische en akoestische

nen met minder spullen. Dat ik dat tot op heden niet heb

isolatie optimaal garandeert. Omdat deze platen niet op

gedaan, komt omdat daar in mijn woonplaats Den Haag

tijd leverbaar waren, koos ik voor constructietriplex. Ach-

weinig mogelijkheden voor zijn.’

teraf ben ik hier zeer tevreden over: het bespaart een ex-

juni 2018

Maar er zijn ook modellen die meer toekomstbestendig

35

tra afwerklaag en past goed bij de identiteit van de woning.’

het houtblad

Bouwexpo Tiny Housing Toch bleef die gedachte in haar hoofd ronddwarrelen en de prijsvraag van de gemeente Almere voor de Bouwexpo Tiny Housing in Al-

Compact bouwen Het kostenaspect komt in de ge-

mere-Poort (bouwexpo-tinyhousing.nl) was voor Rocha

sprekken met beide architecten een aantal keren voorbij.

dé stimulans om haar gedachten te concretiseren. ‘We

‘Klein bouwen is niet voordelig, zeker niet als je een seri-

hebben echt kleine woningen nodig in de steden. De

eus tiny house-alternatief wilt bieden,’ stelt Daan Bakker.

meeste mensen denken dan: maar waar? En toch, als je

‘Een voorbeeld: alle installaties zijn noodgedwongen

door een stad loopt, zie je dat de infrastructuur vaak niet

overgedimensioneerd. En een hei-installatie voor vier

optimaal wordt benut, dat er relatief veel ruimte verloren

heipalen is bijna net zo kostbaar als voor twintig palen.

gaat aan parkeerplaatsen én dat er nog braakliggende per-

Door de lichte constructie van Tiny-A ben ik er nog steeds

celen zijn. De stad biedt dus nog steeds volop ruimte om te verdichten, maar dan moeten we wel compacter bou-

z o e k t o c h t n a a r o p t i m a l e b e n u twen.’

t i n g va n d e r u i mt e Twee parkeerplaatsen Slim Fit was voor Rocha een zoektocht naar optimale benutting van de ruimte. ‘Daarbij keek ik vooral naar de letterlijke voetafdruk. Deze mocht

van overtuigd dat schuimbeton ook mogelijk was. De ge-

niet groter zijn dan twee parkeerplaatsen. Op dat opper-

meente wilde echter traditioneler bouwen en heien van-

vlak wilde ik een volwaardig huis realiseren.’ Slim Fit vol-

wege de slechte ondergrond.’ Ondanks de kosten gelooft

doet daar ruim aan. Het oppervlak van twee parkeerplaat-

ook Bakker dat tiny housing in een behoefte voorziet.

sen bedraagt 25 m2, terwijl dat van Rocha’s huis iets meer

‘Anders dan Ana keek ik naar een manier om compact te

dan 4 x 4 m meet. ‘Het uitdagendst was het huis te laten

bouwen in de natuur. Belangrijk vond ik de woning zo

voldoen aan de Bouwbesluit-eisen, omdat deze zijn geënt

economisch mogelijk op een kavel te plaatsen, zodat aan

op standaardwoningen. Daardoor werd de trap - uit kos-

twee zijden genoeg ruimte overblijft voor een tuin.’

tenoverweging wilde ik werken met standaardelementen - uiteindelijk bepalend voor de buitenmaat van 4,07 x 4,07

Omlijste energievoorziening De afwisseling van

m.’ Maar dat was niet de enige uitdaging. Ook qua con-

open en gesloten maakt de gevel van Tiny-A erg aantrek-

structie moest Slim Fit goed worden doorgerekend. ‘Zoals

kelijk. Waar de ene schuine zijkant straks begroeid zal

hij hier in Almere staat, lijkt het een kleine uitkijktoren:

zijn, heeft de andere kant een energieopwekkende func-

slank en hoog. Bovendien is de locatie windbelast. Voor

tie. Leuk detail is dat hout de pv-panelen omlijst, waar-

de stabiliteit moesten we heien en de wanden mochten

door ze één geheel vormen met dak en gevels. Zo geslo-

niet slanker dan 340 mm worden.’

ten als de voorkant is door de houten façade, zo open is de achterkant met ramen van vloer tot nok. ‘Het gevelhout is

Ruimtelijkheid Rocha’s wens was binnen en buiten op

FirmoWood, inlands vuren dat thermisch is gemodificeerd

elkaar te betrekken. ‘Om ruimtelijkheid te creëren, moet

door Houtverwerkingsindustrie Fransen uit Deurne (naar

je relaties met de omgeving aangaan. Op de begane grond

duurzaamheidsklasse 2-3, red.). Het is afgewerkt met een

geven schuifdeuren toegang tot de tuin, terwijl de woon-

natuurlijke beits.’ Daarnaast valt de zonoriëntatie op, een

kamer op de eerste verdieping grote ramen vanaf de vloer

principe dat vaak gebruikt wordt bij passiefhuizen. ‘Het

heeft, waardoor er geen visuele obstakels zijn.’ Hout was

was in eerste instantie niet mijn opzet een energieneutraal

■ ■ ■

Exploded view.

In een tiny house neemt een trap veel ruimte in. Oplossing: een ladderachtige molenaarstrap. Hij volgt de dakhellingshoek (68°) en is verwerkt in de ruimtescheidende kast van betonplex.

Tiny-A. Klein bouwen is relatief duur. Een scharnierkap is dan een relatief goedkoop onderdeel.

Door de volledig glazen pui stroomt het licht naar

foto’s + tekening: daf-architecten rotterdam

binnen tot aan de andere kant van de woning.

lijk van de panelen de sfeer van het huis bepaalt, wilde ik

verlegde ik mijn grenzen en heb ik enorm veel geleerd.

een triplex afwerking in plaats van standaard wit geplasti-

Bijvoorbeeld om epc-berekeningen te optimaliseren. Nor-

ficeerde spaanplaat.’ Dit triplex is vervolgens gezeept, zo-

maal besteedde ik dit altijd uit, maar voor zo’n kleine wo-

dat de wanden vuilafstotend zijn. Ook is het gebruikt voor

ning moet je steeds op zoek naar de juiste oplossingen,

de brede plint waarin alle installaties zijn verwerkt. ‘Het

daardoor was ik min of meer gedwongen het zelf op me

leidingwerk in de elementen doen, is lastig. Daarom is dit

te nemen.’

een mooie oplossing die optisch niet stoort.’ Vanaf de plint gaan de leidingen naar de meterkast en de verdie-

Speels element Wie Tiny-A betreedt, wordt verrast

pingsvloer waarin de elektra- en waterleidingen en lucht-

door de ruimte. Je komt binnen via de keuken. Deze heeft

behandelingskanalen zijn opgenomen.

juni 2018

huis te creëren,’ zegt Bakker eerlijk. ‘Maar gaandeweg

1,80 m. Maar het oog van de bezoeker wordt met name

Molenbouwtechniek Behalve de energetische eisen

37

naar de woonkamer getrokken. Door de volledig glazen

vormden ook de afmetingen van de woning bij Bakker

pui aan de achterzijde stroomt het licht naar binnen tot

een uitdaging. ‘Ook mij kostte de trap hoofdbrekens. De

aan de andere kant van de woning. Dit vergroot niet al-

Bouwbesluit-eisen zijn behoorlijk streng. Het moet steeds

leen het huis optisch, maar geeft ook een gevoel van vrij-

veiliger in huis en in het verlengde daarvan wordt de trap

heid, doordat vanuit ieder deel van het huis zicht is op de

steeds luier. Bovendien neemt hij in zo’n klein huis relatief

het houtblad

een normale maatvoering met twee aanrechtbladen van

omgeving. Opvallend zijn daarnaast de hanenbalken, die

veel ruimte in.’ De architect kon echter een beroep doen

extra dieptewerking geven. Bakker: ‘De langst leverbare

op kennis die hij jaren geleden vergaarde bij de recon-

dakplaat bepaalde de hoogte van het huis. Er zat echter te

structie van een uitkijktoren op de Zaanse Schans. ‘De

veel speling in de platen om een bouwvergunning te krij-

molenbouwtechniek vormde daar de basis en zo raakte ik

gen, daarom zijn er hanenbalken geplaatst. Deze zorgen

bekend met de ladderachtige molenaarstrap, waarbij je

net als de verdiepingsvloer voor extra stabiliteit. Eerst

maar één voet op een tree zet.’ Bij Tiny-A volgt de trap de

vond ik dat ontsierend, maar kijkers zien dat heel anders.

hoek van de dakhelling (68°) en is verwerkt in de ruimte-

Zij vinden het een speels element met mogelijkheden, bij-

scheidende kast van betonplex. •

voorbeeld om een hoogslaper te creëren.’

k atja van roosmalen Mooie oplossing Was bij Slim Fit de trap beslissend voor de afmetingen, bij Tiny-A bepaalde het dak de grootte. Bakker: ‘Klein bouwen is relatief duur. Een dak

CO2 -VOETAFDRUK

is dan een relatief goedkoop onderdeel. Wij kozen voor

In SlimFit en Tiny-A is onder andere 28,8 m3 hout toe-

Unilin-scharnierkappen met de maximale lengte van

gepast (Slim Fit: 8,4 m3 vuren en 2,4 m3 Stellac ayous

8.200 mm. De kap is in één dag geplaatst. Daarnaast le-

(abachi); Tiny-A: 18 m3 vuren). Dit betekent een CO2

verde het bedrijf de SIPs-sandwichpanelen (Structural In-

-vastlegging van 16.895 kg. Het compenseert de uitlaat-

sulated Panel system, red.), binnenwanden en vloeren,

gassen van een middenklassenauto over 141.982 km of

zodat alles goed op elkaar is afgestemd.’ Het enige waar

het jaarlijks elektragebruik van 16,5 huishouden.

hij nog wel mee zat was de aankleding. ‘Omdat het uiterSLIM FIT Locatie: Alseïdenstraat, Almere-Poort Opdrachtgever: Elements Interactive Almere (elements.nl) Ontwerp: ANA ROCHA architecture Den Haag (anarocha.nl) Aannemer, interieurbouwer: Goedhart Bouw Almere (goedhartbouw.nl) Constructeur: ATKO advies en engineering Rotterdam (atko.nl); Meijer & Joustra Heerenveen (imj.nl) Bruto vloeroppervlak: 50 m2 Bouwperiode: September 2017 - januari 2018 Bouwkosten: € 120.000,-, incl. installaties en interieur TINY-A Locatie: Alseïdenstraat 4, Almere-Poort Opdrachtgever, ontwerp: DaF-architecten Rotterdam (dafarchitecten.nl) Aannemer: Goedhart Bouw Almere (goedhartbouw.nl) Constructeur: Atko advies en engineering Rotterdam (atko.nl) FirmoWood: Houtverwerkingsindustrie Fransen Deurne (fransen-deurne.nl; firmowood. nl) Wanden en dakplaten: Unilin Oisterwijk (unilininsulation.nl) Kozijnen: Timmerfabriek Hardeman Lunteren (whardeman.nl) Bruto vloeroppervlak: 50 m2 Bouwperiode: September 2017 - december 2017 Bouwkosten: € 115.000,-, incl. installaties en interieur

pa r i s s ’Ê v eille k a n to o rg eb o u w o pa li a pa r ij s Ook Parijs en Frankrijk kunnen inmiddels bogen op een hoogste gebouw in stad en land: het 31 m hoge appartementengebouw Opalia van acht etages (en tweelaagse parkeerkelder eronder). Volgens ontwerper Art&Build Architect moet het een precedent worden van houtbouw die betonbouw vervangt. Deel 18 in de serie over houthoogbouw.

foto’s: art&build parijs/kozlowski

juni 2018 het houtblad

40

Er waren bijzondere geluidsmaatregelen nodig. Dus heeft het kantoorgebouw aan deze zijde een innovatieve dubbele gevel met

tekening: art&build parijs

40 cm tussenruimte.

Situatieschets.

Binnen is het (kruislaag)hout zoveel mogelijk in het zicht gelaten. Dat geldt voor de wanden en voor 60%

foto’s: art&build parijs/kozlowski

van de plafonds.

Opalia heeft de vorm van een hockeystick. De stok ligt

maaswerk van schuinse minigolfjes. Feitelijk zijn dit ven-

langs een smalle strook naast de lange verdiepte Boule-

tilatiesleuven rechts voor de kozijnen van de binnengevel.

vard Périphérique, de krul draait naar de gelijkvloerse

In het interieur zit te dezer plaatse een lang verticaal ko-

Avenue de la Porte d’Ivry die als viaduct de boulevard

zijn dat met een klink te openen is. De ventilatie is dus

overdwarst. Nadere plaatsbepaling: de houthoogbouw

handmatig te regelen.

Zuivere compositie De sleuven hebben als effect dat

Het stadsdeel, waarin veel Aziatische migranten China-

de binnenramen van Afrikaans moabi met aluminium

town houden, wordt gekenmerkt door hoge ge- bouwen

strips zich optisch allemaal aan de rechterzijde achter de

die voor een groot deel ook de wolken krabben. In het

voorzetramen tonen. Aan drie kanten worden de grijs ge-

steengeweld past Opalia qua hoogte goed, maar wijkt het

schilderde kozijnen omvat door douglas gevelbekleding

verademend af door de houten uitstraling, zeker ook door

(120 x 18 mm), verticaal geordend, blank, met messing en

het pandemonium van kruisende verkeerswegen op de

groef, genageld, voorverouderd en voorvergrijsd. Het

hoek. In Parijs is hout zeker geen gangbare materialisering.

drievoudige glas van de buitenste gevel hoeft in de opzet

Hier gaat het gewoon in gesprek met de stenen omgeving.

met jaloezieën niet gekleurd of halfdoorschijnend te zijn,

41

het houtblad

op de linkeroever van de Seine in het 13e arrondissement.

juni 2018

is gesitueerd vlak naast de binnenring van Parijs, ten zuiden

maar kan helder blijven, waardoor de douglas gevelbekle-

Kloek met kuikens Het kantoor is het eerste houten

ding prominent zichtbaar is. Vormgeving en regelmatige

gebouw van Art&Build Architect, dat behalve in Parijs ook

ritmiek maken de dubbele gevel tot een prachtig zuivere

vestigingen in Brussel en Luxemburg heeft. Nieuwe hoog-

compositie, óók door de poëtische afbuiging de hoek om

projecten in hout te Bordeaux en Nantes liggen inmiddels

naar de Avenue de la Porte d’Ivry. De drietrapsopbouw

op de tekentafel. Naar de naam wil het bureau creativiteit

van Opalia draagt hier wel zo zeker aan bij. Aan het begin

en techniek laten samenvloeien. Ook hier speelt het opde-

van Opalia is de voorzetgevel de glazen omhulling van een

tijdse mirakelproduct kruislaaghout een doorslaggevende

driehoog toegangsatrium. De overgang in kantoor start

rol. Art&Build verricht er tevens onderzoek naar, waarvan de resultaten zullen worden gepubliceerd. Nog vaak valt

dichter bij de stichtende toekomst hout af, zo is de ervaring, omdat het voor beslissers-metkortetermijnblik te duur is vergeleken bij dommekracht-

dan bij het vernielende verleden

beton. Wat hier hielp, is dat de gemeente Parijs dichter bij de stichtende toekomst staat dan bij het vernielende verleden en derhalve het milieu als een kloek met kuikens koes-

eveneens driehoog, om vervolgens in stappen naar vijf en

tert. Daardoor ook won het architectenbureau met het ont-

acht verdiepingen op te klimmen. Ter accentuering zigzagt

werp de competitie van dit grootschalige project (2012).

na het atrium een witte dak-geveltrim mee naar boven.

Bovendien zou in Opalia de dienst Publieke Werken van het Parijse gemeentehuis, de Direction des Constructions

Oasische binnentuin Het beeld aan de andere kant

Publiques et de l’Architecture (DCPA), worden gevestigd

van het gebouw sluit daarbij aan, maar is niettemin com-

en dan moet je wel het duurzame voorbeeld geven.

pleet anders. De alertstand waarop je aan de stedelijke lawaaikant wordt gezet, vloeit hier kalmpjes weg in de lafe-

Maaswerk van minigolfjes Ter locatie stond eerst

nis van een oasische binnentuin. De gebouwkrul draait

een geluidswand van 12 hoog, wat aangeeft dat er bijzon-

toe naar een ongeveer evenhoog buurgebouw en creëert

dere geluidsmaatregelen nodig waren. Dus heeft het kan-

zo een gesloten binnenterrein. Dat is tussen enkele loop-

toorgebouw aan deze zuidwestzijde een innovatieve dub-

paden gestoffeerd met gras, bomen, randbegroeiiing en

bele gevel met 40 cm tussenruimte. Niet alleen fungeert

een houtomheind speelplaatsje overdwars. De krul is aan

deze als akoestisch scherm tegen het verkeersgedaver

de onderkant getrapt open, en boven ongelijkdaaks met

en de onzichtbare fijnstofwolken van dagelijks 270.000

de stok, zodat enig gevoel van hoge claustrofobie alleszins

(vracht)auto’s, maar ook als buffer tegen te veel zonne-

ontbreekt. De douglas gevelbekleding hier is direct met

warmte; het zonlicht zelf wordt gekeerd met jaloezieën

de ogen aanraakbaar, wat de gemoedsdruk al evenzeer

voor de ramen. Gewoonlijk bestaat een dubbelgevel uit

verlaagt. Ontspannen breken stalen strepen de gevels ter

één wand met tweevoudige en één met enkele beglazing.

plaatse van de verdiepingen. Verspringende stalen bal-

Door de tussenzone al of niet te ventileren hou je het ge-

kons, waarvan de stijlen het rijm zoeken met de verticale

bouw op warmtebalans. Bij Opalia gaat het bij de buiten-

geveldelen, verschaffen leven in de schouwerij. Datzelfde

ste gevel om een soort verticale stalen voorzetramen die

doen de spijlen van een stalen hek dat de privétuintjes van

onderling verbonden zijn via langwerpige strips met een

de beganegrondbewoners afpaalt.

■ ■ ■

tekening: art&build parijs

Vormgeving en regelmatige ritmiek maken de dubbele gevel tot een prachtig zuivere compositie, óók door de poëtische afbuiging de hoek om.

foto’s: art&build parijs/kozlowski

Detail dubbel gevel.

De gebouwkrul draait naar een evenhoog buurgebouw en creëert zo een gesloten binnenterrein. De getrapte opening en de ongelijkdaaksheid voorkomen claustrofobie.

als randbalken van de vloerplaten; ter brandbescherming zijn ze bekleed met kruislaaghout. Het kantoor wordt in de getrapte opening met douglas plafond gedragen door stalen kolommen, gevuld met beton. Ze staan ook, grijs geschilderd, centraal op de verdiepingen.

Juiste materiaal Motto was toch ook wel: gebruik het juni 2018

juiste materiaal op de juiste plaats. Boven de ramen functioneren de stalen liggers bijvoorbeeld als lateien, hout zou daar moeten worden overgedimensioneerd. De drie kruislaagvuren groendaken op drie-, vijf- en achthoog worden tegen aantasting door de vochtige grondlaag met planten 43

beschermd door een ventilatieruimte die ertussen zit. De

het houtblad

verwarming verloopt via een luchtbehandelingsinstallatie op het hoogste dak, die koude lucht distribueert over verwarmingstoestellen die als lange kokers langs de plafonds op alle verdiepingen lopen. De leidingen zijn in de kruislaagvuren vloeren opgenomen; ze zijn bedekt met tapijt.

De gemiddelde vloeroverspanning bedraagt 11,5 m (4,84 + 6,66 m).

Edelhout Er was vrijheid elke verdieping een iets andere plattegrond te geven, wat met houtbouw geen enkel

80% in hout Opalia is voor 80% in hout uitgevoerd, al-

d e a n d e r e k a n t va n h e t g e b o u w i s

les FSC-gecertificeerd: een draagconstructie van Zweeds

compleet anders

en Fins gelamineerd vuren kolommen (240 x 320 mm), buiten- en binnenwanden, vloeren en daken van Oostenrijks kruislaaghout (vuren) en gevelbekleding van inlands

probleem is. In het atrium staat, als symbool voor de ma-

douglas (met dertig jaar garantie). De laatste houtsoort is

terialisering van het gebouw, een spectaculaire balie van

afkomstig van bomen uit de Morvan, een bergachtig ge-

gebogen kruislaaghout. Het hout is binnen zoveel moge-

bied twee uur rijdens ten oosten van Parijs. De gebruikte

lijk in het zicht gelaten. Dat geldt voor de wanden en voor

lamineerlijm is oplosmiddel- en formaldehydevrij. Spaan-

60% van de plafonds. Het lichtjes gewhitewashte hout

ders en zaagsel dienden voor de verwarming van de fa-

brengt letterlijk en figuurlijk meer lichtheid in de heerlijk

briek, waar de producten vandaan komen. De overige

hoge ruimtes (3,55 m). Doordat het hele gebouw vrijwel

20% wordt uitgemaakt door beton en staal. De tweelaag-

compleet in de fabrieken is geprefabriceerd, is de kwali-

se parkeerkelder (105 auto’s) en de grondplaat zijn van

teit hoog, de milieuverstoring laag, de bouwprijs redelijk

gewapend beton, evenals de liftschacht die de stabiliteit

en de montage snel (zes maanden). Opaal is een edel-

verzorgt. De gelamineerd vuren kolommen, die de druk

steen, Opalia een edelhout. •

opnemen, worden aangevuld met stalen liggers, die de trek voor hun rekening nemen. De laatste dienen tevens

hans de groot

Locatie: 2 avenue de la Porte d’Ivry, Parijs Opdrachtgever: Bedier Est Invest Parijs (parisbedierportedivry.fr) Verhuurder: Quartus Parijs (groupe-quartus.com) Ontwerp: Art&Build Parijs (artbuild.eu) Constructeur: SNC-Lavalin Parijs (snclavalin.com) Aannemer houtconstructie/gevelbekleding/gelamineerd hout: Briand Construction Bois Vallet (constructionbois.groupebriand.fr) Kruislaaghout: KLH Massivbau Teufenbach-Katsch, Oostenrijk (klh.at); Lignatec SAS/KLH Sainte Marguerite (lignatec.fr) Moabi kozijnen: Menbat Questembert (menbat. com) Stalen constructie-elementen: Briand Construction Métallique Les Herbiers (constructionmetal.groupebriand.fr) Bruto vloeroppervlak: 6.078 m2 Bouwperiode: Maart 2016 - juli 2017 Bouwkosten: € 15 miljoen

■ ■ ■

juni 2018

HOUT DR A AGT NIEUWE ENTREE KONING WILLEM I COLLEGE Nieuwe Architecten heeft onlangs de Europe-

De nieuwe entree krijgt een hoofdconstructie

se aanbesteding voor vernieuwing en uitbrei-

van hout. ‘Daarmee wordt het een duurzaam

ding van het Koning Willem 1 College in Den

visitekaartje voor de Onderwijsboulevard,’

Bosch gewonnen. In het voorlopig ontwerp

legt het Delftse Nieuwe Architecten op zijn

van het nieuwe entreegebouw is de hoofdrol

website uit.

weggelegd voor hout.

S P E K TA K E L S T U K I N HOUT VOOR Z WARTE WOUD

44

Twee campussen De mbo-school Koning

entreegebouw gemaakt aan het voorplein van

het houtblad

Nieuwe entree In de eerste fase wordt het Willem I College wil de diverse locaties bin-

de Onderwijsboulevard. De nieuwe entree

nen en buiten Den Bosch in het nieuwe ge-

moet het college toegankelijker en zichtbaar-

Architectenbureau Sturm und Wartzeck

bouw aan de Onderwijsboulevard concentre-

der maken. In het atrium worden de verschil-

bedacht een nieuw bezoekers- en infor-

ren. Zodoende komen er twee campussen op

lende afdelingen met elkaar verbonden.

matiecentrum met uitkijktoren voor Natiobeeld: nieuwe architecten delft

loopafstand van elkaar. De tweede is de bestaande campus aan de Vlijmenseweg.

Hout duurzaam visitekaartje De locatie aan de Onderwijsboulevard krijgt tevens een nieuw entreegebouw van zo’n 5.000 m2. Er wordt een aansluiting gemaakt met het bestaande gebouw en de patio wordt overkapt.

nalpark Schwarzwald. Het spektakelstuk wordt op een 915 m hoge berg in hout gebouwd. De bouw start deze junimaand. In 2020 moet het opengaan.

Zilverdennen Inspiratie vonden de architecten van Sturm und Wartzeck uit Dipperz in omgevallen dode bomen in de bossen. De horizontale blokken met een of twee verdiepingen variëren in lengte (8-

HOUTPROJECTEN IN JAARBOEK ARCHITECTUUR IN NEDERLAND

65 m) en worden ogenschijnlijk schots en scheef op elkaar gestapeld. Een voetgangersbrug, een Skywalk, verbindt het be-

In Pakhuis De Zwijger in Amsterdam is op 8

en ze beschrijft de belangrijkste ontwikkelin-

zoekerscentrum met een 35 m hoge uit-

mei jl. het Jaarboek Architectuur in Nederland

gen die de Nederlandse architectuur beïn-

kijktoren met een helling van 15 graden.

2017/2018 gepresenteerd. In deze 31ste editie

vloeden. Het jaarboek bevat tevens een over-

Voor het centrum wordt voornamelijk zil-

worden 31 projecten gepresenteerd, waaron-

zicht van de belangrijkste prijzen, prijsvragen,

verdennen uit het Zwarte Woud gebruikt.

der fraaie houtprojecten.

tentoonstellingen en publicaties van het afgelopen jaar.

Elk jaar presenteert een driekoppige redactie

Voor het spektakelstuk wordt gelamineerd hout voor de kolommen en liggers en kruis-

in deze publicatie een selectie bijzondere pro-

Houtprojecten In het jaarboek staan on-

laaghout voor de wanden ingezet. Het be-

jecten die in het voorbije jaar zijn opgeleverd,

der meer fraaie houtprojecten, zoals het Pa-

zoekerscentrum wordt bijna volledig in hout

viljoen Circl van de Architekten Cie., uitkijk-

gebouwd. Tegen de gevels en op de platte

toren Pompejus van RO&AD architecten,

daken komen houtsnippers. De constructie

Musis Sacrum van van Dongen Koschuch ar-

van de uitkijktoren wordt van staal.

chitects, Van Eesteren Paviljoen van Korteknie Stuhlmacher Architecten en Tiny Houses Al-

Het bezoekers- en informatiecentrum

mere-Poort van Ana Rocha en Daan Bakker.

wordt 3.000 m2 groot, waarvan 1.000 m2

Van het laatste project staat op p. 32vv. in deze

bestemd is voor een permanente tentoon-

editie een beschrijving.

stelling. Daarnaast zijn er tijdelijke esposities en worden er lezingen gegeven. In het

Informatie Het Jaarboek Architectuur in

centrum komen tevens congreszalen, een

Nederland 2017/2018 (ISBN 978-94-6208-

bistro en een bioscoop. Bezoekerscentrum

430-8, 178 pagina’s) kost 39 euro 95 en is ver-

en uitkijktoren worden gebouwd door

krijgbaar via NAi Boekverkopers.

Züblin Timber.

beeld: bloomimages/sturm und wartzeck dipperz

ONDER ARCHITECTUUR

adviesbureau

bruggen

Voor adviezen die écht hout snijden!

Carpentier Hardwood Solutions Haasnoot Bruggen BV Postbus 3025, 2220 CA Katwijk (ZH) T 071 - 402 17 44 F 071 - 403 05 91 E info@haasnootbruggen.nl I www.haasnootbruggen.nl Overbruggen in hout, staal en composiet.

www.houtbedrijvendokter.nl +31 (0)6 54 31 41 21 info@houtbedrijvendokter.nl

Ingenieursbureau Evan Buytendijk BV Withagenweg 36, 7384 SB Wilp T 055 3014754 I www.evanbuytendijk.nl E info@evanbuytendijk.nl Advies, begeleiding, (groeps)certificering FSC/PEFC, PEFC boscertificering, CE markering, EUTR/FLEGT, opleidingen & trainingen

afzuiginstallaties

C-Techniek B.V. Chemieweg 71, 1422 DX Uithoorn T +31-2977-52785 I www.c-techniek.com E info@c-techniek.com Filter en afzuiginstallatie voor de industrie.

Holtrop & Jansma B.V. Rondweg 43, 9101 BE Dokkum Postbus 56, 9100 AB Dokkum The Netherlands T +31 (0)519 32 91 00 F +31 (0)519 32 91 10 I www.holtrop-jansma.com E info@holtrop-jansma.com

Meerdink Bruggen Parallelweg 2, 7102 DE Winterwijk T 0543 – 51 35 41 F 0543 – 520935 E bruggen@meerdink.nl I www.meerdinkbruggen.nl Ontwerp, prefabricage en plaatsing in het werk van bruggen in hout, staal en composiet

gecertificeerd hout

Woodteq Houtconstructies Handelsweg 22, 7451 PJ Holten Postbus 43, 7460 AA Rijssen T 0548 - 70 13 61 F 0548 - 70 13 41 I www.woodteq.nl E info@woodteq.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies liggers, kolommen, Multiplan dakplaten en Profidecke vloerelementen.

coatings

Norway Coatings B.V. Postbus 43079 3540 AB UTRECHT T +31 (0)88 450 5400 I www.norwaycoatings.nl E info@norwaycoatings.nl

Louis Eijssenweg 3A8 6049 CD Herten The Netherlands T +31 (0) 475 399740 F +31 (0) 475 310271 E info@coillte.com I www.coillte.com

DLH Nederland B.V.

Keurhout Postbus 1380, 1300 BJ Almere T 036 - 5494068 F 036 - 5321029 E info@keurhout.nl I www.keurhout.nl Handelsketen voor legaliteit en duurzaamheid.

gelamineerde houtconstructies

Wood Products Logistics BV Strevelsweg 700 sub 113 3083 AS Rotterdam T 010 4104670 F 010 4104680 E info@wpl.nu I www.wpl.nu No. 1 in houtexpeditie WPL - de logistieke dienstverlener

C/O Noorderlaan 125 2030 Antwerpen T +32 3 542 63 70 F +32 3 542 18 94 E info.nederland@dlh-group.com I www.dlh-nederland.com Specialist in gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen (o.a. CIB).

houthandel Greenwood International BV

Derix Herenbrinksweg 3b 8144 RC Lierderholthuis T 0572-366280 M 06-57930394 E j.borreman@derix.nl I www.derix.nl Producent van gelamineerdhoutconstructies; zie www.derix.nl Engineering, productie, levering en montage van gelamineerde houtconstructies, liggers, kolommen en kruislaag houten onderdelen (CLT / X-lam)

Van den Berg Hardhout BV 2e Industrieweg 19 3411 ME in Lopik T +31 (0)348 820000 F +31 (0)348 820008 E info@vandenberghardhout.nl I www.vandenberghardhout.nl Importeur en groothandel van FSC® gecertificeerd tropisch hardhout.

Ruw en geschaafd, uit voorraad en op aanvoer! Hout en vertrouwd!

Withagen Houtprodukten BV

Noorderpad 24, 1674 NS Opperdoes T 0227-822425 E jenj@tip.nl I www.jenjpersoneelsmanagement.nl Bemiddelaar tussen kandidaat en opdrachtgever

Coillte Panel Products

houtexpeditie

algemeen

J en J Personeelsmanagement b.v.

Abeeldreef 15 8760 Meulebeke T +32 51 488961 I www.carpentier.be Specialiteit : Europees hardhout vnl eiken , themisch essen en thermisch naaldhout (thermowood)

Exportweg 1, 9482 WP Tynaarlo T 0592 - 274280 F 0592 - 273524 E info@withagenhoutprodukten.nl I www.withagenhoutprodukten.nl Lijmhout op hoog niveau! Specialist in gelamineerd hout voor constructies en kozijnen. Vilam® Lariks en vuren voor kozijnen met KOMO en PEFC certificaat.

Bouwteam projecten; ontwerp, levering en montage van constructies.

Boogaerdt Hout Dorpsstraat 88, 2931 AG Krimpen aan de Lek T 0180 - 551552 F 0180 - 510776 E info@boogaerdt.nl I www.boogaerdthout.nl

Postbus 52, 1930 AB Egmond aan Zee T 072 5069540 F 072 5069541 E info@greenwoodtimber.nl I http://www.greenwoodtimber.nl Kwaliteit schept duidelijkheid

Wijma Kampen B.V. Haatlandhaven 3, 8263 AS Kampen T 038 - 3316444 F 038 - 3322040 E wijma@wijma.com I www.wijma.com “Betrouwbaarhout” voor GWW als damwanden, gordingen, palen of fenderhout of complete houtconstructies zoals: sluisdeuren, bruggen, geluidswanden, geleiderail of galerijen voor de bouw.

LTL Woodproducts

vloeren/dekken

LTL Woodproducts B.V.

GWW Houtimport Bezoekadres: Bedrijfsweg 11, 3411 NV Lopik T (0348) 55 00 09 F (0348) 55 33 38 E verkoop@gwwhoutimport.nl I www.gwwhoutimport.nl Duurzaam geproduceerd hout voor de weg- en waterbouw uit voorraad leverbaar!

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/ schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u graag bij de levering van het juiste hout!”

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 2741 DA WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

Houtgroep van Drimmelen B.V. Postbus 39, 3330 AA Zwijndrecht T 078 - 6107207 F 078 - 6101151 E info@drim.nl I www.vandrimmelen.nl Leverancier voor de bouw, handel en industrie van vurenhout, plaatmateriaal, prefab timmerwerk en alle mogelijke bewerkingen.

IJsseldijk Noord 172 2935 BM Ouderkerk aan den IJssel T +31 (0)180 - 688688 F +31 (0)180 - 681463 I www.heuvelman-hout.nl Specialist in maatwerk

Hout en Plaat Groningen BV Postbus 9128, 9703 LC Groningen T 050 - 3116674 F 050 - 3113111 E info@hpgroningen.nl I www.hpgroningen.nl Specialist in Naaldhout, Loofhout & Plaatmateriaal. Wij beschikken over uitgebreide houtbewerkingsfaciliteiten.

FSC : SKH-COC-000033 PEFC : SKH-PEFC-COC-5018

Nonhebel Nobelstraat 24, 5051 DV Goirle T 013 - 5301924 F 013 – 5301925 E contact@nonhebel.nl I www.nonhebel.nl Dé antislip specialist voor houten ondergronden.

Leverancier van DuraGrip antislip coating.

Foreco Dalfsen B.V. Postbus 73, 7720 AB Dalfsen Dalmsholterweg 5, 7722 KJ Dalfsen T 0529-431548 F 0529-432198 E info@foreco.nl I www.foreco.nl Compleet assortiment hout voor GWW en B+U.

Foreco Houtconstructies Postbus 472, 4200 AL Gorinchem De Vort 1, 4225 SH Noordeloos T 0183-582556 F 0183-581077 E info@forecohoutconstructies.nl I www.forecohoutconstructies.nl Specialist in geveltimmerwerk en lichte prefab houtconstructies.

vacuümpompen

Becker Druk- en vacuümpompen B.V. Postbus 573, 8440 AN Heerenveen Eurolaan 11, 8466 SM Nijehaske.

T 0513 - 651800 F 0513 - 651855 E info@beckerdvp.nl I www.beckerdvp.nl Topleverancier van vacuümpompen.

vlamvertragers voor hout

houtinformatie Fire-resistant BV www.houtinfo.nl Koninklijke Jongeneel B.V.

Postbus 1025, 2302 BA Leiden T 071 - 5316431 E info@noordmanhout.nl I www.noordmanhout.nl Breed in Hout en Plaat Houtbewerking en Logistiek

Postbus 191, 4130 ED Vianen T 0347 - 374844 F 0347 - 377908 E verkoop@ltl.nl I www.ltl.nl Of het nu om Tropisch, Europees of Noord-Amerkaans hardhout gaat, wij verzekeren u continuïteit en kwalteit door een klantgerichte benadering.

Postbus 49, 3500 AA Utrecht T 030 - 2346347 F 030 - 2318817 E info@jongeneel.nl I www.jongeneel.nl Uw partner in de bouw, overal in Nederland

Houtinformatielijn T 0900 - 5329946 (15 cpm) I www.houtinfo.nl 24 uur per dag, 7 dagen per week.

Postbus 4377, 3006 AJ ROTTERDAM T 010 –4137661 F 010 –4363757 E info@fire-resistant.nl I www. Fire-resistant.nl Specialist in het vlamvertragend behandelen van alle houtsoorten, parket en plaatmateriaal.

internet

www.houtblad.nl Digitaal archief en foto’s bestellen.

SNELZOEKERS Voor slechts € 425,- per gekozen rubriek worden uw bedrijfsgegevens (inclusief kleurenlogo en informatieregel) voor de periode van 1 jaargang opgenomen.

Ja, ik reserveer een rubrieksvermelding in SNELZOEKERS Rubriek: ......................................................................................................................................................................................

Bedrijfsnaam: ..............................................................................................................................................................................

Adres: .......................................................................... PC + Woonplaats: ..............................................................................

Tel./Fax: .....................................................................................................................................................................................

E-mail: ............................................................................... Internetadres: ..............................................................................

Informatieregel: ..........................................................................................................................................................................

U kunt dit formulier mailen naar MYbusinessmedia, orders@houtblad.nl. Of opsturen (zonder postzegel) naar Antwoordnummer 7, 7400 VB Deventer. Eerst meer informatie? Bel met MYbusinessmedia, 06-83 17 08 18 (Wilco Stemerdink).

• Stijlvol • Notenhoutachtige uitstraling • Vormstabiel • Stootvast • Uit duurzaam beheerde bossen • Duurzaamheidsklasse I

G EMODIFICE E R D LOOFHOUT

DOOR EN DOOR STIJLVOL

L

FRAKÉ NOIR is een product van Houthandel van Dam.

Voor meer info over dit stijlvolle hout kijk eens op de website, daar staan ook enkele prachtige toepassingsfoto’s!

O

I

A R F

N E K

N R.

Brandveiligheid gaat boven alles Leegwater 1e in Nederland met CE-markering (NEN 14915)

Leegwater loopt voorop in het vinden van wegen die het toepassen van hout in de bouw veiliger en duurzamer maken. Als eerste in Nederland kan Leegwater nu brandvertragend behandelde massief houten wand- en gevelbekleding leveren met CE-markering (NEN 14915). Inclusief een prestatieverklaring met de essentiële kenmerken van het gevelproduct.

Hiermee bent u er zeker van dat het gevelproduct getest en volgens de Europese technische specificaties beoordeeld is. Het zelf ontwikkelde en gepatenteerde product dat Leegwater gebruikt om het hout de brandwerende eigenschappen te geven, is: Flame Delay® PT.

• Gesloten en open gevelsystemen, verticaal en horizontaal toepasbaar, in verschillende kopmaten en profielen • Toepassingen voor binnen en buiten • Flame Delay® PT laat de technische eigenschappen van het hout (waaronder sterkte en duurzaamheid) intact • Niet-giftig en onschadelijk voor het milieu • Naar wens kan het gevelproduct binnen de certificering met verschillende verfsystemen in elke gewenste kleur afgewerkt worden

Zekerheden en mogelijkheden met Flame Delay® PT

Kijk ook op: leegwater.nl/producten/brandvertraging

• Brandklasse B-S2, d0 • Voorzien van CE-markering en prestatieverklaring (NEN 14915) • Alle gangbare profielen in 12 houtsoorten leverbaar (waaronder: vuren, grenen, douglas, western wed cedar en thermisch gemodificeerd hout)

Vraag uw leverancier om een actueel overzicht van de geteste houtsoorten.

www.leegwater.nl/producten/brandvertraging