Het Houtblad 4/2015 by Het Houtblad

thema: houtskeletbouw juni  • jaargang  • nummer 

www.houtblad.nl

GEMODIFICEERD LOOFHOUT

Ŕ Stijlvol Ŕ Notenhoutachtige uitstraling Ŕ Vormstabiel Ŕ Stootvast Ŕ Uit duurzaam beheerde bossen Ŕ Duurzaamheidsklasse II

FRAKÉ NOIR is een product van Houthandel van Dam.

DOOR EN DOOR...

...STIJL VOL ? k ut oo o h n le taa s! l vo s o’ ijl aar fot t s it te, d ngs d i i er bs ass v e p o n e w toe e et d e w op tig r s h ee n c M ee pra jk ki

A R F

N E K

N R.

facebook.com/materia.nl

@materia

Hout, veelzijdig hĂ¨? Iedere dag komen er materialen op de markt die nog mooier, duurzamer en slimmer zijn dan hun voorgangers. Materia is wereldwijd hierin hĂ¨t leidende informatieplatform. Wekelijks informeren we tienduizenden ontwerpers over de laatste materiaaltrends en zorgen we ervoor dat innovaties van onze partners worden voorgeschreven in markten die voor hen belangrijk zijn. Ook Materia-partner worden? Bel 020 - 713 06 50

www.materia.nl - info@materia.nl

Het grootste gevaar dat een mens bedreigt, is leven op hellende vlakken. Dan is het moeilijk evenwicht houden, maar je blijft wel staan, is der dommen gedachte. De realiteit dicteert echter anders: je schuivert op termijn onherroepelijk de afgrond in. Kwaliteit van leven en werken blijft een opgave. Als illustratie vertel ik hier het verhaal hoe er op de wereld om wordt gegaan met de passing van constructies. In niet-westerse landen rekent men zich rijk met gapende toleranties van  mm, in westerse landen kiert  mm victorie. In Japan daarentegen komen toleranties niet eens in de regelgeving voor! Daarom tonen constructies daar ook altijd opperschoon en bovenperfect. De maatvastheid zal  of  mm zijn. Maar dan ook overal, en niet hier een handvol  mm’s, daar een paar  mm’s en elders een enkele uitschieter van , nu vooruit  mm. Kwaliteit, altijd verbonden met idealen, is iets wat je moet blijven willen. Maar ben je een volhouder of een leeghulzer? Op de Milan Expo zetten  landen hun beste beentje voor met visioenen van voedselvoorziening. Nog niet eens zo lang geleden was het onvoorstelbaar dat zoiets grootschaligs zou kunnen plaatsvinden. Dat stro een betrouwbaar bouwmateriaal kon blijken, was al even zachteiïg. En wat te denken van dorpswijzen die consequent de hemel bestormen met dromen die ze op aarde willen verwezenlijken? Of afwijkelingen die aan het knutselen slaan met de pakken waar anderen slaphandig bij neerzitten? U leest er alles over in dit nummer. Verdraag inspiratie!

hans de groot,

hoofdredacteur

colofon Het Houtblad is een vaktijdschrift over hout en houtproducten in architectuur en bouwen. Het is een uitgave van MYbusinessmedia te Deventer in opdracht van de Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen en Centrum Hout te Almere. Het blad verschijnt x per kalenderjaar en wordt in een oplage van ca. . exemplaren gericht verspreid onder personen, bedrijven en instellingen die professioneel te maken hebben met hout.

uitgave MYbusinessmedia Postbus   AB Deventer Tel. - www.mybusinessmedia.nl

Uitgever: Marjan Leenders

redactie Het Houtblad Postbus   AP Rotterdam Fax: - Internet: www.houtblad.nl E-mail: redactie.houtblad@ mybusinessmedia.nl Hans de Groot (hoofdredacteur) Tel. - E-mail: h.groot@mybusinessmedia.nl Kasper Weigand (eindredacteur) Tel. - E-mail: k.weigand@mybusinessmedia.nl

Margo Verbiest (webredacteur) Tel. - E-mail: m.verbiest@mybusinessmedia.nl

ont werp BladVorm Leiden

opma ak Colorscan, Den Haag – Alphen aan den advertenties Rijn – Doetinchem – Deventer Wilco Stemerdink Tel. -    E-mail: w.stemerdink@mybusinessmedia.nl druk Drukkerij Roelofs Enschede marketing redactieadviesr a ad Judith Verbeek Willem de Bruin (LTL Woodproducts), Tel. - E-mail: j.verbeek@mybusinessmedia.nl Monique Fledderman (NBvT), Ralph Kwist (StoraEnso Timber DIY Products), ir. Eric D. de medewerkers Munck (Centrum Hout), John Ekkelboom, Hilde de Haan, ir. Frans van Nunen (Dekker Hout), John Lewis Marshall (fotografie)

foto’s: www.johnlewismarshall.com

juni 2015 het houtblad

intoler antie

Coverfoto: Chinees paviljoen Milan Expo  Ontwerp: Tsinghua University Beijing + Studio Linc-Arc New York Fotografie: Sergio Grazia Parijs

n i e u w s _____________________ 1 9 , 4 8

t h e m a: h o u t s k e l e t b o u w Houtskeletbouw, dat als bouwmethode in Nederland al bijna vijftig jaar bestaat, is behoorlijk geëvolueerd naar nieuwe vormen. Houtbouw, passief- en actiefbouw en biobased materialen worden zonder problemen in het systeem geïncorporeerd.

masker ade 1

in het vaandel. De hsb-gevels van het nieuwe kantoor zijn bekleed met WaxedWood in de houtsoort Siberisch lariks. _________ 

Al  jaar probeert architect Maarten van der Breggen de bouw open te breken voor houtskeletbouw. Verbazing paart zich aan bewondering voor deze donquichot-nonquichot.

_ 

l e n t (e) Aan de Waal in Nijmegen staat het grootste strobouwproject van

str akke doos

Europa. Het drie en vier etages hoge houten appartementencom-

Bij Brink Climate Systems in Staphorst staat duurzaamheid hoog

plex is gebouwd op initiatief en met hulp van de bewoners. _ 

andere onderwerpen mil an expo 20 15 1

sporthout

mensenwerk

Op de Milan Expo tonen  landen hun ken-

In Sportcentrum Zaandam-Zuid brengt

Het katern Mensenwerk wordt gemaakt sa-

nen en kunnen op voedselvlak. Bij zo’n 

hout schoonheid, sfeer én techniek. Topstuk

men met FNV Bouw, CNV Vakmensen en

paviljoens is hout prominent. Aandacht voor

is het ingenieuze houten plafond in de im-

VVNH. Hierin komen allerlei zaken uit de

de paviljoens van China, Frankrijk, Maleisië

mense sportzaal van speciaal ontwikkelde

houtpraktijk aan bod. _______________

en Slovenië. ________________________



dakelementen. ____________________



Het volgende Houtblad verschijnt op  augustus .

ir. Geert Ravenshorst (TU Delft), Gert-jan de Ruijter (Koninklijke Jongeneel), ir. Edwin Smit (MIII architecten), Patric van der Speld (Hoogendoorn Hout), drs. Helen Visser (Bouwend Nederland), Ad Wesselink (Koninklijke Houthandel G. Wijma & Zonen). Het Houtblad wordt gedrukt op chloorvrij gebleekt papier. De verpakkingsfolie is milieu-vriendelijk, zowel als grondstof als wat betreft de productie en de afvalverwerking. abonnementen Het Houtblad belicht de veelzijdigheid

van hout voor de houten bouwsector. Abonnees profiteren van deze voordelen: - Het vakblad  keer per jaar; - Extra vakinformatie op houtblad.nl; - Wekelijks de digitale nieuwsbrief; - Korting op de Nationale Houtdag. Jaarabonnement Het Houtblad Compleet Nederland € ,-. Jaarabonnement BNA € , Jaarabonnement HIBIN € , Jaarabonnement KIVI NIRIA € , Jaarabonnement NBvT € , Studentenabonnement gratis Prijzen excl. % btw en € , administratiekosten.

VVNH-leden en leden van CNV Hout en Bouw en Bouw- en Houtbond FNV ontvangen Het Houtblad uit hoofde van hun lidmaatschap. Werknemers die geen lid zijn van een van de bonden en in dienst zijn van een houthandelsbedrijf, ontvangen een gratis abonnement na registratie. Zij kunnen zich hiervoor abonneren via www. houtblad.nl/abonneren. Abonnementen worden tot wederopzegging aangegaan. Opzegging uitsluitend schriftelijk uiterlijk drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode. Nadien vindt automatische verlenging plaats.

s n e l z o e k e r s ___________________ 4 9

het houtblad

v v n h - n i e u w s __________________ 3 2

juni 2015

foto: xtu architects parijs/andrea bosio

verder in

MYbusinessmedia legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de abonnementenovereenkomst. Uw gegevens kunnen door MBM of zorgvuldig geselecteerde derden worden gebruikt om u te informeren over relevante producten of diensten. Indien u hiertegen bezwaar hebt kunt u contact opnemen met de uitgever. abonnementenadministratie Postbus ,  AP Rotterdam Tel. - (dagelijks van : tot : uur) Fax: - E-mail: houtblad@mybusinessmedia.nl

copyright Het auteursrecht van de redactionele inhoud van dit tijdschrift wordt voorbehouden. Ongeautoriseerde vermenigvuldiging en/of openbaarmaking van het geheel of gedeelten daarvan, op welke wijze ook, is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming vooraf van Het Houtblad. ISSN: -

Chinees paviljoen. FeeĂŤriek oosters galjoen in stille beweging.

mil a n e x p o 20 15 (1 mei t/m 3 1 o k to b er) Zes maanden lang tonen  landen en drie organisaties op de Milan Expo hun kunnen in gezond, veilig en voldoende voedsel. Om extra aandacht te trekken, zijn de circa  paviljoens toonbeelden van creativiteit. Bij zo’n  speelt hout een prominente rol. In dit eerste artikel aandacht voor de paviljoens van China, Frankrijk, Slovenië en Maleisië.

foto: sergio grazia parijs

h o u t vo o r de pl a ne e t 1

Een veld van 22.000 aluminium halmen onder een golvende Chinese hemel.

De . bamboe panelen van het Chinese paviljoen zijn kriskras belegd met dito shinglestrips.

foto: milan expo/daniele mascolo

Hier en daar is het Franse paviljoen welvend ingedeukt en opgeduwd om de tektonische invloeden van ooit te illustreren.

alle registers worden opengetrokken. Het expoterrein is voorts voorzien van een tentoonstellingstuin met . bomen, waterpartijen en een kanaal. Twee brede lanen, een lange (Decumano) en een korte dwars daarop (Cardo), verdelen het terrein als oud-romeinse heerbanen. Kruispunt is de Piazza Italia. Tal van zijstraatjes op de demontabel ontworpen. Het hele gebied is bovendien

juni 2015

onderverdeeld in subthema’s. Zo is er een Paviljoen Zero dat de geschiedenis van de mensheid via voedsel toont, en een Toekomst Voedsel District, waar wordt uitgelegd hoe technologie de opslag, distributie, verkoop en consumptie van voedsel verandert. En er zijn een Kinder Park en een

Biodiversiteit Park (met enkele ecosystemen).

Je kunt makkelijk twee weken verblijven op het festival-

Clusters Diverse landen bevolken een gezamenlijke

terrein van  ha. Je bezoekt dan tien paviljoens per dag.

reuzenstand in negen verschillende Clusters: Rijst, Cacao

Die tijd neemt natuurlijk niemand. Dus was het voor de

en Chocola, Koffie, Fruit en Groenten, Kruiden, Granen

deelnemende landen zaak hun expobouwsels een maxi-

en Knollen, Bio-Mediterraneum, Eilanden, Zee en Voed-

male magneetwerking te geven. Critici vinden de mani-

sel en Dorre Streken. Zes maanden zullen bij ieder land de

festatie dan één grote kermis van rariteitenkabinetten. De

trefwoorden opklinken van hongeruitbanning, voedsel-

organisatie verwacht niettemin dat  miljoen bezoekers

veiligheid, innovatie, behoud van energie, milieubescher-

op het utile dulci zullen afkomen: informatie in woord en

ming en natuurlijke bronnen. Dat zal wel feestelijk ge-

beeld, met een hapje en drankje uit  verschillende keu-

paard gaan met shows, concerten, kookdemonstraties,

kens. Bij de opening waren al  miljoen kaartjes verkocht.

workshops enzovoorts.

het houtblad

foto’s: sergio grazia parijs

Decumano leiden naar de paviljoens. Die zijn duurzaam

Gezien het grote aanbod is het beter van tevoren een looproute te bedenken, want als je argeloos begint, rennen je benen onmiddellijk de chaos in.

d i t i s wat j e n o e m t dy n a m i e k o p ■ ■ ■

uiter s te spanning Fragiele balans Thema van de wereldtentoonstelling is: Voedsel voor de Planeet, Energie voor het Leven. Daarbij is respect voor de aarde en inachtneming van de fragiele

PAVILJOEN CHINA Een van de indrukwekkendste pa-

balans tussen mens en milieu hoofdzaak. Essentieel is ook

viljoens is dat van China. Het bestaat uit een constructie

dat landen ruimte voor elkaar maken en zich richten op

van gebogen gelamineerd Noors vuren, een dak van .

uitwisseling van ideeën, in een golvend evenwicht van

bamboe lichtgewichtpanelen met kunststof membraan en

idealisme en commercie. Streven is voorts een einde te

tarwestro als vulmateriaal. De panelen in  vormen zijn

maken aan de wilde rondedans van voedselcontradicties.

kriskras belegd met bamboe shinglestrips. Omdat niet al-

Bijna  miljard mensen lijdt honger, in het rijke westen lijdt

leen de panelen, maar ook de stromende strips in zowel de

op termijn hetzelfde aantal aan overgewicht. Nu al sterven

horizontale als verticale als golvende vlakken diagonaal zijn

jaarlijks  miljoen dikkerds aan obesitas en daaraan gerela-

geplaatst, lijkt het paviljoen op een feeëriek oosters galjoen

teerde ziektes. Verbazend genoeg gaat ieder jaar boven-

in stille beweging. Dit is wat je noemt dynamiek op uiterste

dien , miljard ton aan etenswaren ongeproefd verloren.

spanning. Door de openingen tussen de niet-aaneenslui-

Het besef groeit langzaam dat dit niet langer kan voortdu-

tende strips valt er binnen aangenaam gefilterd, maar

ren. Wereldwijd zijn politieke keuzes, duurzame levens-

transparant licht naar binnen. Flauwtjes verwijst de dakbe-

stijlen en technologische vernieuwingen nodig om de

dekking naar de symmetrische pannendaken van wel-

weegschaal van voedselvoorziening nauwkeurig te ijken:

eer-China. Maar even zo waar imiteren de shingles bossen

een balans tussen beschikbaarheid en consumptie.

bamboebladeren. Ze geven textuur en diepte aan het gebouw, wat het grote volume relativeert (, x , m).

Duurzaam demontabel Tijdens de Milan Expo worden hierop, in een mix van kennisdelen en genieten, voluit

Opvallende contouren Om goed voor de dag te ko-

de overlevingspijlen gericht. Dat gebeurt met presenta-

men, is het ontwerp een duoprestatie van Studio Link-Arc

ties, aangevuld met conferenties, evenementen en optre-

(link-arc.com) te New York, geleid door Yichen Lu die eer-

dens. Elk land heeft ook een speciale landendag, waarop

der werkte met Frank Gehry, Steven Holl en Morphosis, en

Mascotte Milan Expo.

Behalve opzij hangen ook tal van foto’s: xtu architects/andrea bosio

voedselverworvenheden rijp in de kastjes boven je hoofd, als zwaarden van Damocles.

Binnen het Franse paviljoen vormen de ruiten, rechthoeken en vierkanten van de gelamineerd-houtconstructie één

foto’s: sono architects ajdovščina

gigantische concaafkast.

Sloveens paviljoen. Vijf prismatische gevelconstructievormen vormen uiterst expressieve vlakken.

Achter de gevels tref je groene gebieden aan, die de culinaire diversiteit van ‘s lands 24 gastronomische regio’s uitstallen.

tiviteit te verleggen. Dat geldt zeker ook voor het compleet houten paviljoen, waarmee Frankrijk z’n kwaliteiten als landbouwland toont: Verschillende manieren van voedselproductie en -voorziening. Het paviljoen drukt de kraak en smaak van keuken en wijncultuur in al z’n verscheidenheid uit door vormen die tegelijk het hele Franse grondgebied als deellandschappen verbeelden. Het ontwerp is

de Industriële Revolutie zal inluiden, concentreren de architecten zich zwaar op stedelijke landbouw en experimenteel onderzoek. Als gevolg ontwerpen ze vruchtbare energieplus-gebouwen in samenwerking met industrieen, chemici en constructeurs. De gevel van het paviljoen dient bijvoorbeeld als traliewerk voor hopplanten. Aan het eind van de Expo wordt geoogst.

Ingedeukt en opgeduwd Concreet is het paviljoen (. m) een markthal, waar alle voedselproducten samenkomen: vrije ruimtes als virtuele kraampjes onder een rekenaars van de Tsinghua University te Beijing, waar Lu

kolossaal overkoepelend dak. Als gebouwd landschap, uit-

ook doceert. Het expositiethema Land van Hoop, Voedsel

gedrukt in de hexagonale vorm van Frankrijk, schildert het

voor het Leven wordt verbeeld door de opvallende contou-

letterlijk in geuren en kleuren de geografische diversiteit

ren van het paviljoen: het is een versmelting van stads-

van de regio’s, de unieke akkerproducten, de culinaire tra-

silhouet en golvend landschap. Hoop ontstaat wanneer

dities, maar ook biotechnologische onderzoeksresultaten

stad en natuur harmoniëren, is de gedachte. Het ontwerp

en genetische ontdekkingen. Hier en daar is het volume

combineert de traditionele Chinese bouwwijze van gesta-

welvend ingedeukt en opgeduwd om de tektonische in-

pelde liggers met moderne, geavanceerde constructietech-

vloeden van ooit te illustreren. Ziet het paviljoen er buiten

nieken, waardoor bijvoorbeeld het dak (. m ) de

nog redelijk strak uit, binnen nemen golvende sinuspatro-

hoofdexpositieruimte in één beweging van  m overspant.

nen de overhand. Ze geven de hoorn des overvloeds van



Frankrijks territoria aan, en wel als heuvelend landschap

Opeenvolgende ruimtevelden Duidelijk is dat stan-

op z’n kop. De begane grond herbergt expositieruimtes

daard niet het uitgangspunt is geweest. Integendeel word

rond de markt. Op de eerste verdieping bevinden zich

je opgenomen in een reeks opeenvolgende ruimtevelden.

kantoren en VIP-ruimtes, de tweede etage is restaurant.

Rondom het paviljoen presenteert een heus tarweveld de landbouwtraditie van China. Als je het paviljoen binnen-

Chaos is ordening De buitenste rimpelconstructie van

gaat, daal je daarin af, wat je een alles begrijpende boeren-

schuinse, doorgekoppelde rechthoekkolommen is van ge-

blik geeft. Direct daarop word je geconfronteerd met een

lamineerd Frans lariks, de binnengewelven van zowel be-

interactieve multimediale akkerinstallatie van . alu-

vallig buigende als wild golvende liggers zijn van gelami-

minium halmen. Die maakt je weer stadse heerschappijer,

neerd Frans vuren. De laatste vormen samen de ruiten,

waardoor de wereld er zo slecht aan toe is. Eromheen zijn

rechthoeken en vierkanten van één gigantische concaaf-

akker- en cultuurvoorbeelden uit diverse Chinese provin-

kast. Voor de binnenconstructie zijn . rechte en 

cies bezienswaardig. Via een hellingbaan kom je tot een

gebogen vuren delen gebruikt, voor de gevel  lariks

overzicht over de multi-feedy tentoonstelling. De halmen

elementen; in totaal zijn dat . onderdelen ( m).

blijken voorzien van led-lampjes, waardoor een enorm

De imponerende kathedraal bewijst opnieuw wat tegen-

scherm ontstaat, waarop je - o, spectaculum - video’s van

woordig met cnc-machines mogelijk is in prefab hout. De

landelijk Chinees leven ziet. Het vervolg is een multimedi-

uiterst ingewikkelde onderdelen van het interieur, bomen

ale ruimte waar je op film betrokken wordt bij het jaarlijkse

in abstractie, bereiken moeiteloos de perfecte eenheid.

Lentefestival. De laatste stap is er een naar buiten. Daar, op

Chaos is ordening, net als de natuur. Behalve opzij hangen

het dakterras, ontvouwt zich het schouwspel over de Expo.

ook tal van voedselverworvenheden rijp in de kastjes boven je hoofd, als zwaarden van Damocles: regionale spe-

FRANS PAVILJOEN De wereldtentoonstellingen

cialiteiten, delicatessen, heilzame kruiden, wijnen en

worden meestal aangegrepen om de grenzen van de crea-

voorbeelden van agro-ecologie. Dat maakt het bezoek

het houtblad

overtuigd dat de biotechnologische transformatie de Der-

juni 2015

van XTU architectes uit Parijs (x-tu.com). Er heilig van

foto: sono architects ajdovščina

juni 2015 Tussen de geveldelen van het Sloveens paviljoen lichten op willekeurige plaatsen witte staalprofielen op. Zo wordt de nerfconstructie van boombladeren nagebootst.

Zeer bijzonder is dat de zaden van het Maleisische paviljoen zijn uitgevoerd in de jongste houtinnovatie: gelamineerd keruing.

Deels zijn de wanden van het Maleisische paviljoen bespannen met tentdoek als projectiescherm, …

… dat ‘s avonds buiten in allerlei kleuren oplicht.

foto’s: milan expo

het houtblad

MALEISISCH PAVILJOEN Dit paviljoen (. m), ontworpen door Hijjas Kasturi Associates te Kuala Lumpur (hijjaskasturi.com), wil tegelijk een hommage zijn aan het eigen regenwoud en de onuitputtelijke mogelijkheden van de grondstof hout. Overkoepelend thema is Towards a Sustainable Food Ecosystem. De inzending is een samenstel van vier enorme rond-elliptische elementen waarvan twee op elkaar -, die rijst- en andere zaden voor-

juni 2015

stellen. De nummers  en  zijn , x , m,  en  , / en  x / mm. Onderling zijn ze verbonden met hellingbanen van biobased rijstvliesmateriaal. Ze portretteren enerzijds de kiemkracht van het regenwoud

en anderzijds de culturele rijkdom van Maleisië. Zeer bijzonder is dat deze levensvormen zijn uitgevoerd in de

het houtblad

foto: milan expo/daniele mascolo

x , c.q. , x , m; de houtafmetingen zijn  x

jongste houtinnovatie: gelamineerd keruing. Door de constructie als geodetische koepels ontstaan binnen wandloze oftewel geheel vrije ruimtes. Daarin zijn allerlei interactieve exposities ondergebracht, een restaurant en

extra spannend, ook omdat je mond wijd openstaat van

café. Deels zijn de wanden bespannen met tentdoek als

bewondering.

projectiescherm, dat ‘s avonds buiten in kleuren oplicht.

SLOVEENS PAVILJOEN Het idee voor de bijdrage van Italiës buurland is Ik voel Slovenië. Groen. Actief. Ge-

b i n n e n n e m e n g o lv e n d e s i n u s pat r o n e n

zond. Rode draad is een serie interactieve elementen en ar-

de overhand

chitecturale vormen door het hele paviljoen (. m). Verantwoordelijk voor het ontwerp is SoNo Architects te Ajdovščina (sono.si).Vijf prismatische gevelconstructies,

Toverwoord Maleisië beantwoordt de complexe ma-

op termijn vanbinnen en vanbuiten groengestoffeerd, vor-

terie van voedselvoorziening vanuit historisch, cultureel,

men uiterst expressieve vlakken, die meteen de aandacht

antropologisch, medisch, technisch, wetenschappelijk,

trekken. Ze symboliseren verschillende gecultiveerde

economisch en ecologisch eetpunt. Basis is het National

landbouwkavels van Slovenië en staan ook voor funda-

Key Economic Area Agriculture-programma, dat klein-

mentele ideeën over duurzame ontwikkeling. Het land wil

schalige landbouw omvormt tot de sleutel voor economi-

verschillende zelfkwaliteiten over het voetlicht brengen:

sche ontwikkeling. Duurzame landbouw bant armoede

de uitgestrekte bossen, de massa’s meren en rivieren, de

uit, bevordert privé-investeringen en maakt ecologische

charmes van zee en kustlijnen, de weelde van de natuur en

voedselproductie gaande. Hogere kwaliteit en exportver-

de variëteit van flora en fauna. Devies: natuurlijke schoon-

groting zijn andere speerpunten. De materialisering be-

heid inspireert altijd tot actief en gezond leven.

wijst dat Maleisië voorloper in innovatie is. Het gelamineerde keruing is in Europa getest op brandwerendheid

Nerfconstructie Achter de gevels tref je groene ge-

en buigsterkte. Balans is bij Maleisië het toverwoord. •

bieden aan, die vooral de culinaire diversiteit van ‘s lands

hans de groot

 gastronomische regio’s uitstallen als sleutel tot duurzaam voedsel en kwaliteit van leven. De voedselpracht gaat vergezeld van wijnweelde, want van wijngaarden geeft Slovenië goed thuis. Ook is het voor % bebost,

CO-VOETAFDRUK

wat tot uitdrukking komt in het paviljoen. Het bestaat

In het Chinese paviljoen is  m Noors vuren toege-

vooral uit hout, een combinatie van houtskeletbouw en

past, in het Franse  m Frans vuren en lariks, in het

kruislaaghout, en glas. De westzijde kent grotendeels

Sloveense  m Sloveens vuren en in het Maleisische

driehoekige glazen ramen van buitenformaat, de andere

 m keruing. Dit betekent een CO-vastlegging van

zijdes zijn voornamelijk gesloten met veelkantige vuren

. kg. Het compenseert de uitlaatgassen van

gevelbekleding. Tussen de delen lichten op willekeurige

een middenklassenauto over .. km, of het

plaatsen witte staalprofielen op. Op deze manier wordt

jaarlijkse elektragebruik van . huishoudens.

subtiel de nerfconstructie van boombladeren nagebootst.

■ ■ ■

juni 2015

m a s k e r a d eb o u w s ys t e e m (1) he t b eg in (1989 -20 02)

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: www.johnlewismarshall.com

het houtblad

Adverium Drachten (1999). De 16,5 m hoge voorgevel van vooroverhellende kolommen is bepaald indrukwekkend te noemen.

juni 2015 het houtblad

Het Adverium is een mix van traditionele en hout(skelet)bouw.

Al  jaar probeert architect Maarten van der Breggen de onwillige bouw open te breken voor houtskeletbouw. Hoewel hij ook is afgestudeerd als stedenbouwkundige, dwong zijn hsb-missie hem ertoe de grote lijnen enigszins los te laten voor het niveau van details en verbindingen. Verbazing paart zich aan bewondering voor deze donquichot-nonquichot.

Van der Breggen is al enige tijd de pensioengerechtigde

andere bewoordingen. Tegenwoordig gaat het erom dat

leeftijd gepasseerd. Hij is langzamerhand toe aan (kennis-)

je moet ontwerpen in dienstbaarheid aan de opdracht-

overdracht, stribbelt hij tegen. Nieuwe opdrachten in beton,

gever, de koper/huurder, het milieu. Wel was hij altijd

kalkzandsteen en staal neemt hij niet meer aan, alleen met

weemoedig realist genoeg om te beseffen dat het aanne-

de door hem ontwikkelde bouwmethode Maskerade gaat

mers niet te doen is om een gevuld hart, maar om een ge-

hij nog even door. Hij blijft erin geloven dat zijn systeem -

vulde portemonnee. ‘Bovendien doen ze hun hele werk-

zowel zéér standaard als zéér ontwerpvrij - de toekomst

zame leven liefst hetzelfde kunstje. De innovatiekracht

heeft, niet alleen voor aannemers, maar ook voor zelfbou-

van de bouwsector is echt ontstellend laag.’ Om zijn bu-

wers. Gelukkig is zijn ontwikkelingsgang er nooit één van

reau draaiende te houden, heeft hij daarom in alle syste-

stroefheid en droefheid gebleven. Waardering heeft hij ze-

men ontworpen. In  won hij zelfs de Aluminiumprijs.

ker gevonden, ook in de vorm van prijzen. Het Houtblad heeft hem altijd trouw gevolgd; de eerste van circa tien pu-

Haringkavel Boskoop Een andere karaktertrek is dat

blicaties verscheen in de eerste jaargang: nummer /.

hij graag de diepte ingaat. Als architect heeft hij dat gedaan met hout dat hij gevoelsmatig-verstandelijk een ‘super-

Weemoedig realist Zijn idealisme zit in zijn karakter,

interessant’ materiaal vindt. ‘Houtbouw liep toen nog ver

zegt hij zelf, maar is ook geworteld in de tijd toen hij af-

achter op andere methodes, daarom heb ik me er extra

studeerde met een hsb-opbouw op het Liesveldviaduct in

voor ingespannen.’ Hij had het geluk dat hij vanuit organi-

Vlaardingen (). ‘Sociaal-maatschappelijk was destijds

saties, zoals Centrum Hout en de Vereniging van Hout-

het modewoord. Architecten waren toen nog belangrijk,

skeletbouwers (VHSB), ondersteuning kreeg. Zo kon hij

ze moesten iets voor mensen betekenen. We ontwierpen

zich ontwikkelen tot hsb-architect pur sang. Een van zijn

dus geen bungalows, maar sociale woningbouw.’ Dat hu-

eerste projecten was Haringkavel te Boskoop ():

manisme is hij altijd blijven vasthouden, al naar de tijd in

veertig woningen op een krappe inbreidlocatie waar juist

foto’s: cees quakkelaar zwolle

houtskeletbouw door z’n grote flexibiliteit goed kon wor-

Meerlaagse houtskeletbouw

een uitstekende gelegenheid de door hen gepropageerde

den ingeklemd. Een rij van zeven woningen is in anders-

Aalsmeer (1999) was onder-

bouwmethode bij een breder publiek bekend te maken.

bouw. Hij kreeg steun van de NOVEM (Nederlandse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Milieu), thans Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) gehe-

deel van het kennisdiffusieproject Meerverdiepingenbouw in hout.

heid, bewonersoordeel en kosten. ‘Onlangs is met bewoners en woningbouwvereniging Trifolium het -jarig jubileum gevierd. Beide partijen zijn nog steeds tevreden. Het onderhoud over al die jaren is minimaal geweest.’

den en twijfels uit te bannen.’

Adverium Drachten Rond de eeuwwisseling reali-

ten. De mogelijkheden van hsb werden onderzocht op het vlak van energiegebruik, geluid, techniek, uitvoerbaar-

‘Het was een waardevolle stap vooruit om wijzer te wor-

Aalsmeer, juni . V.l.n.r.

seerde Van der Breggen enkele mijlpalen die de weg om-

bestaand appartementenge-

hoog verder plaveiden naar zijn universele bouwsysteem

bouw, parkeergarage (waarboven het atrium nog moet verrijzen) en hsb-gebouw.

Maskerade. Het is het tijdsgewricht van Nationale Pakketten, Voorbeeldprojecten Duurzaam en Energiezuinig Bouwen, IFD-bouwen (Industrieel, Flexibel, Demontabel) en Actieprogramma % meer hout in de bouw. Het

Kattenbroek Amersfoort  was het jaar dat

eerste is het Adverium langs de A bij Drachten (),

Nederland voor het eerst kennismaakte met bouwen

een diensten- en expositiecentrum voor de verzamelde

woonprogramma’s op tv. RTL  kwam met de serie Een

bouw (Het Houtblad /). Huurders waren het DuBo

eigen huis, een plek onder de zon die tot  zou doorlopen. Centrum Hout was als sponsor betrokken bij het programma. Het Houtblad publiceerde erover in nummer /. Na een reeks over het verbouwen en onderhou-

‘ d e i n n ovat i e k r ac h t va n d e b o u w s e c to r i s echt ontstellend laag’

■ ■ ■

den van een bestaande woning volgde een -delige serie over het bouwen van je eigen huis. Invalshoek was het zelf afbouwen van een cascowoning. In de experimen-

Centrum van de drie noordelijke provincies, bouwers, ar-

teerwijk Kattenbroek te Amersfoort werden in slechts

chitecten, adviesbureaus, makelaars, hypothekers, pro-

twee maanden tijd drie hsb-woningen opgetrokken, één

jectontwikkelaars, toeleveranciers en dergelijke. Intussen

vrijstaand, twee geschakeld. Qua vorm zagen ze eruit als

heeft ook hier de crisis daden tot woorden gemaakt: het

kubusachtige vuurtorens. Architect was Maarten van der

Adverium is nu een zalencentrum voor bijeenkomsten,

Breggen, bouwheer de VHSB. Beide partijen zagen hierin

symposia en conferenties.

pingen-hsb te bundelen en te verspreiden. Activiteiten

IFD-paviljoen Drachten

bestaat uit drie delen: hoofdgebouw, hoog glazen entree

waren: de uitgaves Handboek Houtskeletbouw en Meer-

(2002): grote sprong naar de

annex atrium en tweelaagse bouw met showrooms, be-

laagse houtskeletbouw Aalsmeer, artikelen, video, cd-rom,

kleed met western red cedar. Bij Van der Breggen moet je

studie op kosten en milieuprestaties (Eco-Quantum),

vaak houtskeletbouw schrijven als hout(skelet)bouw. Hier

STABU-voorbeeldbestekteksten, symposia en excursies.

perfectionering van de systematiek die standaarddetails koppelt aan flexibiliteit van plattegronden t/m de gevels.

zijn trouwens alleen de gevels in hsb. De constructie van het hoofdgebouw bestaat uit kolommen en liggers van gelami-

Diverse voordelen Uit de studie kwam naar voren dat

neerd lariks; los erin staat een drieverdiepingenkantoor in

alleen houtskeletbouw in aanmerking kwam op deze krap-

traditiebouw. De , m hoge voorgevel van vooroverhel-

pe inbreidlocatie. De kosten- en milieuvergelijking met

lende kolommen is bepaald indrukwekkend te noemen. Het

gietbouw en kalkzandsteen gaf diverse voordelen van hsb

dak van het binnenplein heeft een stervormige vierkoloms-

aan:  extra parkeerplaatsen in de kelder door het lichte

constructie onder liggers van maximaal  m lang, alles in

gewicht, minste bouwoverlast en bouwafval, meeste prefa-

gelamineerd vuren. Duurzaamheidsmaatregelen waren he-

bricage, lage woonlasten, kortste bouwtijd, enige bouw-

melwateropvang voor de toilettenspoeling,  m zonne-

methode met groenfinanciering en vernieuwbaar materiaal.

panelen, passieve zonne-energie en lichtsensors.

Voorts zijn er geluidstesten uitgevoerd aan vier verschil-



lende plafond-vloerconstructies: een standaardconstruc-

Aalsmeer Het tweede project trok eveneens veel pers,

tie (zwevende dekvloer, underlayment, balklaag, steen-

en onderzoek: meerlaagse houtskeletbouw Aalsmeer

wol, metalen veerregels, twee gipsplaten) en drie daarop

(; Het Houtblad /). Het betrof een u-vormig

geënte varianten. De variant, gelijk aan de standaardversie

appartementengebouw van twee en drie verdiepingen,

maar waarbij het underlayment is verzwaard met twee

geflankeerd door blokken van vijf rijtjeswoningen. Als

gipsplaten, voldeed het best aan de toenmalige eisen van

onderdeel van het kennisdiffusieproject Meerverdiepin-

lucht- en contactgeluidsisolatie: ≥  c.q.  dB.

genbouw in hout van Centrum Hout en SBR werd het ondersteund door het ministerie van Economische Zaken,

IFD-paviljoen Drachten Derde project. Belangrijke

APA - The Engineered Wood Association, Vereniging Van

partner in zijn bevlogen zoektocht naar een volmaakt

Nederlandse Houtondernemingen (VVNH), VHSB en

bouwsysteem was houtskeletbouwer VDM uit Drachten.

Gyproc. Doel was de kennis van gewone en meerverdie-

Samen hadden ze onder andere Kattenbroek en het

Maximale flexibiliteit en indeelbaarheid.

juni 2015 het houtblad

tekening: maarten van der breggen architecten rotterdam/drachten

foto: www.johnlewismarshall.com

foto: het houtblad/hans de groot

Vooroverhellende kolommen Het utiliteitsgebouw

Opbouw verdiepingsvloer.

bouwden ze in  een projectpaviljoen van drie hsb-

foto: www.johnlewismarshall.com

tekening: maarten van der breggen architecten rotterdam/drachten

Adverium gedaan. Pal naast dit DuBo-verzamelgebouw

de gewone hsb, waar de overspanning van voor- naar achtergevel verloopt, met een dragende binnenwand als

woningen onder een oplopende portaalconstructie van

Hsb betekent niet per se ook

noodzakelijke ondersteuning. De liggers zijn stijf en tril-

gelamineerd vuren met lessenaarsdak: een woonwerk-,

houten gevelbekleding.

lingsvrij. Om later de gevels te kunnen wijzigen of weg-

sociale huur- en zorgwoning, elk met een andere gevel-

halen, zijn ze niet-dragend. Met een beugelsysteem kun-

bekleding (metselwerk, keramische tegels, plaatmateriaal).

nen zowel gevels als kozijnen worden verwijderd. De

De Stuurgroep Experimentele Volkshuisvesting (SEV) ver-

vloerdragende bouwmuren zijn  mm dik.

leende het initiatief de IFD-status. Drijfveren waren tegemoetkoming aan individuele woonwensen, inspireren van

Houtinnovatieprijs  Na het IFD-paviljoen vol-

woningbouwverenigingen, gemeentes, projectontwikke-

tooide hij in woord en tekening de Maskerade-systema-

laars en particulieren over het IFD-karakter van houtskelet-

tiek. Daarvoor ontving Van der Breggen de Houtinnova-

bouw en zelf experimenteren met nieuwe ideeën.

tieprijs . De jury is vol lof over deze manier van modulair bouwen met architectonische en stedenbouw-

Grote sprong Van der Breggen maakte met het IFD-

kundige kwaliteiten. Zij concludeert dat het innovatieve

paviljoen een grote sprong naar de perfectionering van

en breed inzetbare systeem ruimschoots tegemoetkomt

zijn systematiek die alzijdige standaarddetails koppelt aan

aan de huidige wensen van bouw én bewoners. Over de

flexibiliteit van plattegronden t/m de gevels. Resultaat

techniek, de details en volgende projecten gaat artikel .

zijn levensbestendige oftewel groei- c.q. krimpwoningen

Want volgens Van der Breggen is niets geheim, maar alles

die met de leeftijd van de bewoners van gedaante en

openbaar. Bouwen is van iedereen. •

functie kunnen veranderen. Optoppen en uitbreiden zijn

hans de groot

mogelijk, maar ook indelingen met kantoor- en zorgfuncties. Om de indelingsvrijheid te vergroten, werkt Van der Breggen voor het eerst met grotere vloerelementen van

Maarten van der Breggen spreekt over  jaar houtskeletbouw tijdens de Internatio-

, x , m, waarin Kerto-S een belangrijk onderdeel is.

nale Houtdag . Datum, plaats en programma worden binnenkort bekend. Voor

De overspanningsrichting is van bouwmuur tot bouw-

informatie/aanmelding: www.houtblad.nl.

muur, zodat geen ondersteuning nodig is. Dit wijkt af van

toonstellingen en publicaties. De redactie sig-

derland. Jaarboek / vormt het internati-

naleert een einde aan de grote productie van

onale visitekaartje voor de Nederlandse

unieke stedelijke iconen, al staan er wel twee

bouwkunst. De redactie beschrijft de dertig

veel gelauwerde en bejubelde Rotterdamse in

opmerkelijkste projecten van het voorbije jaar

het overzicht die met kop en schouders boven

en behandelt de belangrijkste ontwikkelingen

alles uitsteken: Rotterdam CS en de Markthal

De uitgave (ISBN ----; 

en trends die de Nederlandse architectuur be-

(ook op de cover). Maar voor het overige be-

pp., met talrijke kleuren- en zwart-wit-

invloeden. In deze editie staat ook weer een

vat de uitgave meer renovatie, instandhouding

afbeeldingen) is voor € , te bestellen

jaaroverzicht van prijzen, prijsvragen, ten-

en hergebruik dan nieuwbouw.

bij naibooksellers.nl.

PERGOLA MET HOUTEN LAMELLENDAK HOC-LADDER ten leverbaar. Het strakke, moderne design is ontwikkeld samen met productontwikkelaars. Dit resulteert in een functioneel, minimalistisch ontwerp van topkwaliteit. De lamellen zijn met een afstandsbediening af te stellen op de hoeveelheid zon. Livinshades wordt geïnLivinlodge: strak, modern design.

tegreerd met een bijgebouw, functioneert als aanbouw of als alleenstaande pergola. Zij-

Het Hout Opleidings Centrum (HOC)

Livinlodge presenteert Livinshades, een serie

wanden, regen- en/of windsensor en sfeer-

heeft de inschrijving geopend voor een

pergola’s met houten lamellendak. Deze

verlichting behoren eveneens tot de mogelijk-

aantal cursussen voor de houthandel:

unieke en ecologische oplossing voor zonwe-

heden. Livinlodge is onderdeel van Carpentier

ring in de tuin wordt geleverd met open of ge-

Hardwood Solutions. Voor informatie:

CTH Basiskennis: ,  september, , 

sloten zijwanden; er zijn verschillende varian-

livinshades.be.

oktober; examen  november . CTH Naaldhout: , november,  de-

OMZET BOUW BLIJFT GROEIEN

cember; examen  december . CTH Loofhout: ,  januari,  februari;

Het eerste kwartaal  steeg de omzet van

neel, zagen hun omzet fors stijgen. De omzet

examen  februari .

de bouw met ruim % ten opzichte van de-

van grotere bedrijven steeg minder hard. Ver-

CTH Plaatmateriaal: , ,  maart; exa-

zelfde periode vorig jaar. Dat blijkt uit de

der nam het vertrouwen van bouwonderne-

men  april .

Kwartaalmonitor van het CBS. Het is het

mers toe. Ook is de waarde van de afgegeven

CTH Bouwen met Hout: ,  mei; exa-

tweede kwartaal van groei op rij. Vooral klei-

bouwvergunningen gestegen en wordt er

men  mei .

ne bedrijven, met minder dan tien man perso-

meer nieuwbouw opgeleverd.

CTH Bouwmaterialen: ,  november, ,  december . Gecertificeerd sorteerder naaldhout: , ,  september ; retraining:  en

AMSTERDAMSCHE

FIJNHOUT Houtexpert sinds 1898

Van plank tot bundel voor u in bestek gezocht T. 020 - 6882100 | www.f ijnhout.nl

 september . Basiscursus Hout en Plaatmateriaal: is een schriftelijke cursus en kan op elk moment worden gestart. Wilt u een cursus toegespitst op uw bedrijf? Dat kan! Alle cursussen kunnen als maatwerk worden gegeven. Voor informatie/aanmelding: info@houtopleidingscentrum.nl, houtopleidingscentrum.nl. •

het houtblad

Het tweetalige (NL/EN) Architectuur in Ne-

juni 2015

ONMISBAAR OVER ZICHT NEDERLANDSE ARCHITECTUUR

s trow ijk a a n de wa a l ie wa n len t Aan de Waal in de Nijmeegse wijk Lent staat sinds kort het grootste strobouwproject van Europa. Het drie en vier etages hoge houten appartementencomplex is gebouwd op initiatief en met hulp van de bewoners.

foto: wen versteeg lent

tekening: orio architecten nijmegen

Hout(stro-skelet)bouw is snelbouw.

Plattegrond begane grond.

Op de voorgrond het multifunctionele gebouw met onder andere restaurant, keuken en distributiecentrum voor biologische groenten.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: wen versteeg lent

De bewoners hebben samen met vele vrijwilligers de strobalen zelf in de wanden (en daken) aangebracht.

Ongeveer zeven jaar geleden ontstond het plan een stro-

gerealiseerd. Opvallend is de grote variatie in bouwstij-

gebouw te realiseren voor een grote woongemeenschap.

len en bouwmaterialen: staal, baksteen, leisteen, hout.

telt dat zij en haar vrienden destijds voor stro kozen, omdat

Rustiek gebouw Een van de meest in het oog sprin-

het een hernieuwbare grondstof is. ‘Bovendien kun je

gende panden is dat van IEWAN: het heeft een opper-

strobouw ook deels zelf doen, wat kosten bespaart. Tradi-

vlakte van ruim . m, varieert in hoogte van één tot

tionele bouw viel voor ons af, omdat bouwpuin erg milieu-

drie en vier etages en de gevels zijn vrijwel compleet in

vervuilend is. Verder wilden we graag een helofytenfilter

hout uitgevoerd. Niet zichtbaar is dat achter die gevels

om het eigen afvalwater mee te reinigen, een pelletkachel

overal strobalen zijn aangebracht ter isolatie. Het is een

voor het opwarmen van de woningen en zonnepanelen op

modern, maar tevens rustiek gebouw voor in totaal 

de daken voor het opwekken van elektriciteit.’

huishoudens van verschillende samenstelling. Naast de

juni 2015

Een van de vijf initiatiefnemers was Hanneke Beld. Ze ver-

appartementen staat een groot multifunctioneel gebouw, waarin onder andere een restaurant, keuken en distribu-

wen was een voorwaarde, maar ook moest het een so-

tiecentrum voor biologische groenten zijn gevestigd. Dit

ciaal huurproject worden. Via Woningbouwvereniging

gebouw heeft een houten draagconstructie van gelami-

Gel- derland (WBVG), die zich inzet voor collectief

neerde kolommen en liggers.

het houtblad

Sociaal huurproject Niet alleen ecologisch bou-

wonen in zelfbeheer, kwamen de plannenmakers bij de grotere woningstichting Talis terecht. Beld: ‘We hebben

Bouwen met stro Ontwerper van De Strowijk, zo-

deze woningbouwcorporaties, het waterschap, de ge-

als de bewoners het complex zelf noemen, is Michel

meente, de provincie en architect Michel Post gezamen-

Post (ORIO architecten Utrecht), met wie de initiatief-

lijk aan tafel uitgenodigd. Zo konden ze met elkaar praten

nemers al in een vroeg stadium contact opnamen. Hij is

over de haalbaarheid van onze ideeën.’

tevens voorzitter van Strobouw Nederland. Post publiceerde in  het boek Bouwen met Stro, een uitgave

Effectieve aanpak Dit bleek een effectieve aanpak

vol achtergronden over bouwen met strobalen en uit-

van de Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Nijmegen

gebreide beschrijvingen van gerealiseerde projecten in

(IEWAN), onder welke naam ze zich voortaan presen-

ons land. ‘Ik bouw uitsluitend ecologisch. De mens en

teerden. De reacties waren positief: na uitwerking van

zijn gezondheid staan daarin centraal. Ik gebruik zoveel

een ontwerp paste het plan binnen de voorwaarden

mogelijk natuurlijke materialen. Hout en stro gaan

van Talis en kon het project worden gefinancierd, de

hand in hand. Stro heeft een hoge isolatiewaarde, is ge-

verhuur zou via WBVG verlopen en provincie en ge-

luiddempend en zorgt voor een goede vochtregulering.

meente waren bereid subsidies te verstrekken. Cle-

Hout is natuurlijk, heeft sfeer, voelt goed en daarom

mens Nolten, projectleider Vastgoed bij Talis, legt uit

pas ik het graag toe.’ Omdat Post ook in Nijmegen met

dat IEWAN eigenlijk mooi past binnen het nieuwe be-

een bouwbedrijf wilde werken dat al ervaring had met

leid van de corporatie. ‘Daarin speelt duurzaamheid

strobouw, schoof hij Vastbouw naar voren.

een belangrijke rol. Daarnaast zijn we de laatste jaren steeds meer bezig met bewonersparticipatie, ook bij nieuwbouwprojecten. Dit project sluit aan op dat streven. Het was leerzaam met een bewonersgroep samen te wer-

het proces verliep heel snel en zonder kopzorgen

ken vanaf het plan tot en met de oplevering.’

Plant Je Vlag Naast de steun van financiers was er

Zonder kopzorgen Om het appartementencomplex

ook een mooie bouwlocatie gevonden. Enkele jaren

volgens de wensen van de toekomstige bewoners te

geleden heeft de gemeente Nijmegen in De Waal-

bouwen, gingen Post en Vastbouw uitgebreid met hen in

sprong, het nieuwe stadsdeel ten noorden van de Waal,

gesprek. Beld vertelt dat de groep bewoners inmiddels

een voormalig tuin- en landbouwgebied beschikbaar

fors was gegroeid. ‘In  hadden we via Facebook en

gesteld waar mensen zelf als particulier opdrachtgever

andere kanalen onze plannen kenbaar gemaakt en een

hun droomhuis kunnen laten bouwen. Onder de noe-

informatiemiddag georganiseerd. Naderhand kon ieder-

mer Plant Je Vlag zijn er ruim  kavels uitgegeven.

een een motivatiebrief sturen. Doorslaggevend was of

Iedereen bepaalt voor zover mogelijk zelf de plaats,

belangstellenden bereid waren mee te helpen met de

perceelgrootte en woningontwerp en -indeling. De ge-

bouw en zich wilden inzetten voor het collectief.’

meente stimuleert toekomstige bewoners de handen

Nadat de architect een uitgebreide lezing had gegeven

uit de mouwen te steken. Bedoeling is dat de wijk zich

over ecologisch bouwen, werkten de bewoners de ideeën

organisch ontwikkelt. Een groot aantal woningen is al

in groepjes uit. Post: ‘Zonder deze participatie was het

■ ■ ■

Detail gevel-verdiepings-

juni 2015

tekening: orio architecten nijmegen

vloer-woningscheidende wand.

het houtblad

De strowanden zijn bekleed met OSB.

Door te spelen met de dakhellingen en de gevelbekleding (horizontaal, verticaal) is een aantrekkelijk geheel

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: wen versteeg lent

ontstaan.

nooit zo’n succes geworden. De bewoners deden hun

horizontaal aangebracht, wat een speels karakter geeft.

huiswerk goed en kwamen telkens met nieuwe ideeën. Ze

Het hout is overal onbehandeld, behalve op de bene-

werkten naar buiten als één groep, waardoor het proces

denetage. Daar zijn de delen brandvertragend geïm-

heel snel en zonder kopzorgen verliep. Dat gold ook voor

pregneerd, waardoor ze bovendien minder snel grijs

de gesprekken met de huishoudens afzonderlijk, waarin ze

worden. Post: ‘De Accoya kozijnen zijn evenmin be-

de indeling van hun eigen appartement konden aangeven.’

handeld en daarmee onderhoudsarm. We hebben

uit houtskeletbouw; de afstand tussen de staanders is

Vastbouw heeft de kozijnfabrikant zover gekregen tien

aangepast aan speciale strobalen van  x  x  cm. In

jaar fabrieksgarantie te geven op de verbindingen.

deze geperste balen heeft de producent uitsparingen ge-

Voor zover ik weet, is dat de eerste keer voor een on-

freesd, waardoor ze mooi op elkaar kunnen aansluiten

behandeld Accoya kozijn.’

als planken met messing en groef. De bewoners hebben samen met vele vrijwilligers de strobalen zelf in de wan-

Vluchtweg, balkon, zonwering Tussen de twee

den (en daken) aangebracht. Tevoren waren  mm dikke

hoofdgebouwen van drie en vier etages, die in een hoek

OSB- platen aangebracht, waartegen de strobalen kon-

van ° ten opzichte van elkaar staan, bevindt zich een ge-

den worden opgestapeld. De platen zorgen er tevens

meenschappelijke daktuin met daaronder een wintertuin.

voor dat de gebouwen wind- en waterdicht zijn. De

Aan de zijde van het binnenterrein zijn aan de gevels  m

deelnemers leerden tijdens workshops de stro- en

brede buitengalerijen bevestigd, inclusief zware verbin-

kalkzandsteenmuren aan de binnenzijde af te werken

dingstrappen. Deze galerijen fungeren als vluchtweg, bal-

met enkele leemlagen.

kon en, evenals de uitstekende daken, zonwering voor de onderliggende etages. Hoewel de bewoners de voorkeur

Angst De woningscheidende kalkzandsteenmuren

hadden voor Europees hout, zijn de galerijen in zwaar

dienen om contactgeluid te voorkomen. Bijzonder is

tropisch FSC-hardhout uitgevoerd vanwege de Bouw-

dat tussen deze muren woningscheidende houten vloe-

besluit-eisen voor brand. De kolommen en liggers zijn van

ren zijn aangebracht. Normaal zijn die van beton, maar

bilinga. Het hekwerk en de dekken van galerijen en daktuin

de bewoners wilden alleen ecologische materialen. Er

zijn van azobé. De vloerdelen liggen strak tegen elkaar aan

was volgens Post wel de angst dat er aan de randen van

om eventuele brandoverslag naar boven te vertragen.

de vloeren geluidslekken zouden ontstaan.’ Daarom bestaat de vloer uit prefab dozen van twee

Oude boerderij Afgelopen april is De Strowijk opgele-

lagen hout met daartussen steenwol: licht, geluidsiso-

verd. Daarna kan de aanleg van het helofytenfilter, de

lerend en brandvertragend. Erop zit een cementdek-

moestuin en de fruitboomgaard beginnen. Het afvalwater

vloer (+ vloerverwarming). Deze massa houdt ook

dat straks gereinigd uit het helofytenfilter komt, wordt ge-

geluid tegen. Verder staan de kalkzandsteenmuren

bruikt voor de toiletten en wasmachines. Beld is trots en te-

, m uit elkaar. Omdat we wilden werken met nor-

vreden met het behaalde resultaat na vele jaren inspanning.

male balkafmetingen en standaard hart-op-hartmaten

‘Het is een nieuwbouwhuis, maar als je binnenkomt, voelt

van  cm, kon die overspanning niet groter worden.’

het meteen heel gezellig aan. Alsof je in een oude boerderij komt. Ook de buitenkant straalt die sfeer uit. Voorheen za-

Onbehandeld hout De buitenkant van de appar-

ten op dit terrein boeren en tuinders. Ons gebouw sluit dus

tementen bestaat voor % uit stuc en voor % uit

bijzonder mooi aan op de historie van dit gebied.’ •

fijnbezaagde gepotdekselde douglas geveldelen. Op sommige gevels zijn deze delen verticaal, op andere

john ekkelboom

Locatie: Laauwikstraat Lent, Nijmegen Opdrachtgevers: Talis en IEWAN Ontwerp: ORIO architecten Nijmegen (orioarchitecten.nl); Michel Post Houtconstructeur: Ingenieursburo Meijer & Joustra Heerenveen (imj.nl) Bouwfysisch adviseur: Nieman Groep Utrecht (nieman.nl) Bouwbedrijf: Vastbouw Oost Rijssen (vastbouw.nl) Douglas gevelbekleding: Oude Hengel Gildehaus, Bad Bentheim (oude-hengel.nl) Gelamineerd vuren: Heko Spanten Ede (hekospanten.nl) Hsb-elementen: Fortress Poland Korpele (fortress-poland.pl)/Vastbouw Polen Szczecin (vastbouw.nl) Bilinga/azobé balkons/galerijen: Wijma Kampen (wijma.com) Accoya kozijnen: Verweij Houttechniek Woerden (verwey-ht.nl) Bouwoppervlak: hoofgebouw  m, bijgebouw  m Bouwperiode: Maart  - april  Bouwkosten: € ..,- (excl. btw)

het houtblad

Accoya, dat eerst nog een azijnachtig gas uitademt.

juni 2015

roestvaststalen beslag toegepast, metaal roest snel bij

Enkele leemlagen De Nijmeegse Strowijk bestaat

dr ij v en o p lu c ht k a n to o r b r ink clim at e s y s t em s Bij Brink Climate Systems in Staphorst staat duurzaamheid hoog in het vaandel. Niet vreemd dat bij de nieuwbouw van dit bedrijf veel hout is toegepast. De gevels van het kantoorgedeelte zijn geheel bekleed met WaxedWood in de houtsoort Siberisch lariks.

foto: www.johnlewismarshall.com

Het kantoor is bewust parallel aan de A geordend, zodat het vanaf daar een blikvanger zou worden.

Het interieur heeft een strakke moderne uitstraling met veel wit en opvallende kleu-

Plattegrond eerste verdieping. Legenda. 1. Hoofdtrappenhuis

4. Vide expeditie

7. Vide poederlakinstallatie

2. Air Experience Center

5. Loopbrug

8. Vide productie

3. Kantoren R&D

6. Kantoren productie

9. Vide magazijn

tekening: nieuwenhuis bouwbedrijf rijssen

foto’s: www.johnlewismarshall.com

raccenten.

holding Centrotec, in zee met een Berlijns architecten-

Staphorst. Het bedrijf is gespecialiseerd in luchtverwar-

bureau. Dat had een prachtig ontwerp gemaakt, maar de

ming en ventilatie. Het interieur van het kantoorgedeelte

uitwerking overschreed het beschikbare budget twee-

van ruim . m heeft een strakke moderne uitstraling

maal. Dus gingen de plannen in de ijskast, totdat de

met veel wit en opvallende kleuraccenten. De  m hoge

Brink-directie in  werd uitgenodigd voor de opening

deurkozijnen zijn van gelamineerd Europees eiken, waar-

van de nieuwbouw van Intergas Verwarming, leverancier

in de belendende glaspanelen via sponningen zijn gemon-

van HR-ketels in Coevorden. Hijmissen en collega’s wa-

teerd. Veel kantoorruimten staan sinds medio  nog

ren onder de indruk en vroegen wie het gebouw had ge-

leeg. Hijmissen licht toe dat het gebouw op de gewenste

realiseerd en voor welk bedrag. Gezien het ontwerp, de

toekomstige groei is voorbereid. ‘Uiteraard hebben wij

hoogwaardige afwerking en de aantrekkelijke bouwprijs

ook geleden onder de economische recessie, maar lang-

namen ze snel daarna contact op met Nieuwenhuis

zaamaan zitten we weer in de lift. Ons nieuwe gebouw

Bouwbedrijf in Rijssen, die dit project in bouwteam had

heeft voldoende capaciteit om de huidige productie te

gerealiseerd. Aan de hand van de gewenste vierkante me-

verdubbelen. Die groei zal vooral komen vanuit het bui-

ters, de functies van de beoogde nieuwbouw, de

tenland. We exporteren nu al % binnen Europa.’

prestatie-eisen - bijvoorbeeld een thermische waarde van



juni 2015

In de ijskast Eerst ging Brink, onderdeel van de Duitse

rondleiding door het nieuwe gebouw aan de A in

het houtblad

Trots geeft commercieel directeur Wim Hijmissen een

Rc = , m.K/W - en een schetsje van de gevel, maakte

Air Experience Center In de nu nog lege ruimte van

algemeen directeur Jacob Kolk samen met zijn ontwerper

 m verduidelijkt hij: ‘In dit kantoordeel komt binnen-

John ter Haar binnen drie weken een ontwerp. Kolk: ‘Dat

kort ons Air Experience Center, waar we klanten en archi-

presenteerden we bij Brink in Staphorst. Er was nog een

tecten ontvangen en laten ervaren wat lucht voor je doet

andere aannemer ingeschakeld. Beide plannen zijn ge-

en hoe schone lucht, comfort en duurzaamheid kunnen

toetst door de eigen architect van de Duitse holding. Van-

samengaan.’ Bezoekers kunnen verderop in het be-

wege ontwerp en prijs kregen wij de opdracht.’

drijfspand de productie zien. Daar bevindt zich nog eens . m productie-, magazijn- en expeditieruimte. Een

de opdr acht is verworven op

loopbrug op enkele meters hoogte geeft een mooi over-

ontwerp en prijs

zicht. ‘De productiehal hebben we goed laten isoleren. Dat geldt ook voor de vloer, waarin een leidingnetwerk ligt voor warm en koud water uit de bodem. Zo creëren we in deze hal een mooie basistemperatuur in winter en

Design & Build Het bijzondere van Nieuwenhuis

zomer en zorgt een luchtinstallatie voor een gezond bin-

Bouwbedrijf is dat het een ontwikkelende aannemer is,

nenklimaat. In de kantoren hebben we betonkernactive-

die alle disciplines zelf in huis heeft. ‘De opdrachtgever

ring aangevuld met een luchtinstallatie. Daar kunnen onze

kan echt alles aan ons overlaten,’ zegt Kolk. ‘In principe

medewerkers in iedere ruimte zelf de temperatuur instel-

hoeven we na oplevering alleen de sleutel te overhandi-

len en via een CO-sensor de ventilatie regelen.’

gen. Ongeveer % van onze klanten maakt hier gebruik van. Ook bij Brink ging het om een Design & Build-

Duurzame uitstraling Omdat het onpraktisch en

opdracht, maar tijdens het hele ontwerpen bouwproces

nefficiënt was dat Brink in Staphorst op drie locaties was

zijn ze er wel nauw bij betrokken geweest.’ Dat de gevel

gevestigd, besloot de onderneming enkele jaren geleden

van het kantoor geheel met hout bekleed moest worden,

een nieuw onderkomen te laten bouwen. Daarvoor werd

was voor de aannemer uit Rijssen vrij nieuw. Voor een

op het industrieterrein langs de A een kavel van

juiste houtkeuze deed ontwerper Ter Haar voorstellen,

. m gekocht. Vanwege karakter en doelstelling van

die samen met mensen van Brink bij referentieprojecten

het bedrijf moest het een gebouw met internationale uit-

zijn bekeken.



straling worden. Hijmissen: ‘We wilden niet alleen dat het comfortabel en energiezuinig werd, maar ook dat het

Egaal vergrijsd Zo bezochten ze een brede school in

een duurzame uitstraling zou krijgen. In dat concept past

Bilthoven en een autobedrijf in Beilen, waar in beide ge-

zichzelf vernieuwend hout natuurlijk fantastisch.’ De

vallen FSC-gecertificeerd WaxedWood (Siberisch Lariks)

commercieel directeur heeft vanuit Brink twaalf jaar in het

van Foreco Dalfsen als gevelbekleding is toegepast: ver-

bestuur gezeten van de Vereniging van Houtskeletbou-

duurzaamd en van een wasemulsie voorzien, wat ener-

wers (VHSB). ‘Wij zijn deelnemer daarvan, omdat we

zijds de houdbaarheid vergroot en anderzijds de werking

ook toeleverancier zijn van hsb-bedrijven. In die hoeda-

met circa % vermindert. Ter Haar: ‘Die school is onge-

nigheid bemoei ik me regelmatig met het thema: meer

veer zes jaar geleden gebouwd, het autobedrijf is drie jaar

hout in de bouw.’

oud. Zo kon onze opdrachtgever zien hoe dat hout zich in

■ ■ ■

Voor de montage zijn alle maatafwijkingen in kaart gebracht. Hierdoor zijn de aansluitingen van gevelvlakken en overstek foto’s: www.johnlewismarshall.com

overal gelijk.

Geveldoorsnede. Legenda. 1. Monolith afgewerkte

6. Waterkerende folie

staalvezelbetonvloer

7. Hsb-element

2. Puinbed

8. Dampwerende folie

3. Isolatie

9. Terrastegel op tegeldrager

4. Metalen sandwichpaneel

10. Betonnen systeemvloer

5. WaxedWood-delen

11. Staalconstructie

De  m hoge ruimtes creëren veel licht en ruimte.

(Siberisch lariks)

12. Aluminium dakkap     

De aluminium waterslagen lopen achter de delen door. Zo ontstaan geen waterstrepen op de gevel.

 

   





   

tekening: nieuwenhuis bouwbedrijf rijssen



de loop der jaren gedraagt en welke kleurverandering het

aan kwaliteitsklasse B en dus vrijwel geen noesten en an-

ondergaat onder invloed van zon en regen. In beide ge-

dere gebreken bevat. Om overmatige vervorming en

vallen zagen de gevels er nog uitstekend uit en was het

scheurvorming te voorkomen, gebruiken we uit de stam

oorspronkelijk groenbruine hout mooi egaal vergrijsd.

voor gevelbekleding alleen de side boards en geen hout

Gezamenlijk hebben we toen besloten dit houtproduct

uit het hart, dat onvoorspelbaarder is. Groot voordeel van

toe te passen.’

Siberisch lariks is dat het een hoge natuurlijke duurzaam-

slagenlandschap, een landschap met een verkaveling in

der kwetsbaar voor schimmels en insecten. Het hout heeft

smalle banen. In het beeldkwaliteitsplan van de gemeente

een DUBOkeur-certificaat. Dit pand heeft niet voor niets

staat vermeld dat gebouwen haaks op deze slagen moeten

, ster gekregen volgens de GPR Gebouw-normering.’

staan. Volgens Ter Haar zou het nieuwe pand van Brink

In de vijf categorieën daarvan waren de scores: energie:

dan met de zijkant naar de A staan. ‘Wij vonden dat het

,; milieu:,; gezondheid: ,; gebruikskwaliteit: ,;

parallel aan de snelweg moest komen, zodat het vanaf

toekomstwaarde: ,.

daar een blikvanger zou worden. Door het sterke ontwerp kregen we toestemming het gebouw toch op deze

Vijftien jaar garantie Voor de montage bracht

manier te situeren.’ Op de onderste bouwlaag, waarvan

Nieuwenhuis alle maatafwijkingen in kaart en stelde de

de gevels zijn bekleed met donkergrijze verticale metalen

definitieve maatvoering vast. Hierdoor zijn de aanslui-

sandwichpanelen, torent op een deel daarvan het stoere

tingen van de gevelvlakken van kantoor en onderzijde

houten kantoorgedeelte. De houten tweeverdiepingen-

overstek overal gelijk. De totale afwijking over het hele

doos loopt bij de hoofdingang door als een fors overstek,

geveloppervlakte is maximaal  mm. Volgens Swager

steunend op stalen v-kolommen.

komt dit mede doordat Foreco alle hsb-elementen en planken zelf heeft gemonteerd. Door de hoge montage-

Als vingers De gevels van het kantoor, een staalcon-

kwaliteit, waarbij een vast nagelpatroon werd toegepast,

structie ingevuld met hsb-elementen, zijn bekleed met

kon het bedrijf een onderhoudsvrije garantie bieden van

onbehandelde verticale delen Siberisch Lariks Waxed-

vijftien jaar op de delen. Ontwerper Ter Haar wijst naar

Wood ( x  mm), met ertussen smalle naden. Op ver-

de metalen antracietkleurige kozijnen in de houten ge-

diepingshoogte steken ze als vingers in elkaar en geven zo

vels. ‘Die hebben we zelf ontworpen en afgestemd op de

elegant de verdieping aan. Aan de onderzijde van het

handelsmaat van de planken. De aluminium waterslagen

overstek lopen de belijningen van de planken en de naden

lopen achter de delen door en zijn in het patroon van de

strak door met die van de gevels. De delen - in totaal .

houten geveldelen opgesloten. Zo ontstaan geen water-

m gevel en  m plafond - zijn gemonteerd op hsb-ele-

strepen op de gevel. Mede door de intensieve samenwer-

menten, waarin  m vuren is verwerkt en die op hun

king met Foreco hebben we dit pand tot in detail perfect

beurt zijn bevestigd op de staalconstructie. De elementen

uitgewerkt.’ •



van  x , m, met een hoge isolatiewaarde, brandwe-

john ekkelboom

rend- en luchtdichtheid, heeft Nieuwenhuis Bouwbedrijf zelf ontworpen en binnen de eigen holding door de prefab afdeling laten produceren. CO-VOETAFDRUK

Fijnbezaagde zichtzijde De toepassing van het hout

In het project is onder andere  m Siberisch lariks

gebeurde in overleg met Foreco Houtconstructies.

WaxedWood en  m vuren toegepast. Dit betekent

KlaasJan Swager, bij dit bedrijf verantwoordelijk voor de

een CO-vastlegging van . kg. Het compen-

marketing en innovatie, vertelt dat een fijnbezaagde

seert de uitlaatgassen van een middenklassenauto

zichtzijde is geadviseerd. ‘Daardoor wordt de oppervlak-

over . km, of het jaarlijkse elektragebruik van

tespanning van het hout verlaagd en ontstaan er minder

 huishoudens.

defecten. We selecteren alleen hout dat minimaal voldoet

Locatie: Wethouder Wassebaliestraat , Staphorst Opdrachtgever: Brink Climate Systems Staphorst (brinkclimatesystems.nl) Design & Build: Nieuwenhuis Bouwbedrijf Rijssen (bouwbedrijfnieuwenhuis.nl) Leverancier WaxedWood: Foreco Dalfsen (foreco.nl) Bruto vloeroppervlak: . m Bouwperiode: Juli  - juli  Bouwkosten: €  miljoen

het houtblad

de koudere gebieden van herkomst. Daardoor is het min-

juni 2015

heid heeft, doordat de bomen relatief langzaam groeien in

Slagenlandschap Kenmerkend voor Staphorst is het

VVNH-nieuws wordt gepubliceerd onder verantwoordelijkheid van de Koninklijke Vereniging Van Nederlandse

het houtblad

Houtondernemingen te Almere.

Bij Centrum Hout vond op  mei jl. weer een Hout-café plaats. Dit keer stond dat in het teken van social media. Hoewel de houthandel langzaam maar zeker de mogelijkheden van bijvoorbeeld Facebook, LinkedIn en Twitter verkent, is het gebruik ervan nog lang geen gemeengoed. Marieke Krijger van Mediabureau Zigt praatte op  mei de  deelnemers

foto’s: kees de vries rotterdam

juni 2015

H O U T- C A F É B R E N G T M O G E L I J K H E D E N SOCIAL MEDIA IN BEELD

bij over de diverse social media die er zijn, de verschillende gebruikers en mogelijkheden en de do’s en don’ts. Zigt is onder andere het bureau dat de succesvolle social media-campagne van Vrienden #vanhout draait in opdracht van de houtsector. Tweede spreker was Kees Hoogendoorn van

Het gebruik van social media is

Alblas Hout. Als fervent social-mediagebrui-

nog lang geen gemeengoed.

ker heeft hij veel praktijkervaring. Hij roept de sector op de vele mogelijkheden die social media bieden te benutten om het product hout zo goed mogelijk over het voetlicht te

Als fervent social-mediage-

brengen. Ook geïnteresseerd in dit thema?

bruiker heeft Hoogendoorn

Zie www.centrum-hout.nl.

veel praktijkervaring.

H O U T H A N D E L V O E LT N O G G E E N H E R S T E L Ondanks dat de verwachtingen voor de bouw

VVNH uitvoerde, geeft % van de leden aan

jaar zien teruglopen van  miljoen kuub in de

in  positief zijn, is er bij de houthandel

de gevolgen van de verslechterende econo-

goede periode van - tot circa , mil-

nog geen duidelijk herstel merkbaar. Dat

mie aan den lijve te ondervinden. Daarvan

joen kuub vorig jaar. Die afname van bijna %

blijkt uit een conjunctuurenquête die in op-

maakt % zich zelfs in ernstige mate zorgen

is op geen enkele manier gevolgd door een-

dracht van de Koninklijke VVNH is uitge-

en % zegt voor het eigen voortbestaan te

zelfde afname van het aantal bedrijven. Een

voerd. Directeur Paul van den Heuvel: ‘Hoe-

vrezen. De houthandel geeft aan in de afgelo-

prijsmarkt is het gevolg.

wel we links en rechts van ons een voorzichtig

pen jaren met een strakker debiteurenbeleid,

optimisme zien ontstaan, kunnen we dat als

besparingen op loonkosten, afbouw van de

Reserves Bij het aantrekken van de markt

houthandel in onze resultaten nog allesbehal-

voorraad en scherper inkopen te trachten het

verbetert de economische positie van de

ve terugzien. Als laatcyclische branche zitten

hoofd boven water te houden. Bijna een

houthandelsbedrijven in eerste instantie niet

wij nog middenin een proces van kosten-

kwart van de bedrijven verwacht dat de

automatisch mee. De reserves zijn in de crisis

reductie en margedruk.’

bouwbranche pas na  of later weer enigs-

verdampt en de financiering is door oplopende

zins op het niveau van  zal komen. De

betalingstermijnen en faillissementen in onder

Meting In de Conjunctuurmeting die USP

Nederlandse houthandel heeft de jaarlijkse af-

andere de timmerindustrie kritisch: meer om-

Marketing Consultancy in opdracht van

zet houten plaatmateriaal in Nederland in zes

zet betekent meer debiteuren en voorraad. •

1PIJL_

MENSENWERK Integratie cao’s: wel zo eerlijk De houthandel is in beweging. Met name de grote houthandelsbedrijven verkopen behalve pagina

 

hout steeds meer producten die ook worden verkocht in de sector bouwmaterialen. Maar er zijn nog wel steeds twee cao’s: de cao Houthandel en de cao HIBIN (bouwmaterialen). FNV Bouw is al langer met werkgevers in gesprek om deze twee cao’s te integreren tot één cao. Hierdoor gaan voor alle werknemers in beide sectoren dezelfde arbeidsvoorwaarden gelden. Dat is wel zo eerlijk.

pagina

  

Draagvlak Er zijn nog meer voordelen. Met één cao wordt het draagvlak groter. Dat van de cao Houthandel is de laatste jaren onder druk komen te staan. De organisatiegraad is fors gedaald, waardoor het lastiger wordt de cao algemeen verbindend te verklaren. Het gevaar dreigt dat werkgevers in de toekomst helemaal geen cao Houthandel meer willen afsluiten. De werkgevers van beide cao’s staan niet negatief tegenover het streven om de twee cao’s te integreren tot één cao. Ook hier is sprake van vergaande samenwerking. Er worden zelfs fusiegesprekken gevoerd tussen de VVNH en de HIBIN.

pagina

Struikelblokken Niets staat een integratie van cao’s in de weg, zou je denken. Werknemers blij, werkgevers blij. Toch zijn er nog struikelblokken. Hoewel de verschillen tussen de twee cao’s niet zo groot zijn, geldt dat niet voor de pensioenafspraken in de cao’s. Die zijn zo verschillend, dat integratie niet zomaar mogelijk



is. Nog een struikelblok: er moeten eerst twee nieuwe cao’s zijn afgesloten. Het heeft geen zin ‘verouderde’ cao’s te integreren. Zeker als het gaat om de cao HIBIN is er nog een oorlog te winnen. Al sinds  zitten werknemers in deze sector zonder cao. Eerst dus nieuwe cao’s. Dan gaan we pas verder praten over het integreren van deze cao’s. Uiteraard gaan we daar dan met u over in gesprek.

pagina

Hans Crombeen, bestuurder FNV Bouw en cao-onderhandelaar

  DIT KATERN VERSCHIJNT 4X PER JAAR IN HET HOUTBLAD IN SAMENWERKING MET CNV VAKMENSEN, FNV BOUW EN KONINKLIJKE VVNH

MENSENWERK

NIEUWS FNV BOUW

DE FNV WIL ECHTE BANEN IN CAO’S De FNV vindt dat mensen met een tijdelijk contract eerder een vast con-

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

fatsoenlijk inkomen. Daarover moeten in cao’s afspraken worden gemaakt. Dat kondigde de FNV aan tijdens een grote manifestatie in

foto: rob huibers utrecht

juni 2015

tract moeten krijgen. Dat is een baan met respect, zekerheid en een

Amsterdam op  mei jl., de Dag van de Arbeid.

Cao Houthandel FNV-voorzitter Ton Heerts: ‘We hebben straks een wet die meer zekerheid moet bieden, die tijdelijk werk moet omzetten in een echte baan. Er zijn al bedrijven waarmee we cao-afspraken hebben gemaakt. Dat moet overal, in alle cao’s! Werkgevers die daar onderuit proberen te komen, klagen we aan.’ Vanaf  juli treedt de Wet

niet meer eindeloos op tijdelijke contracten aan het werk te houden.

Werk en Zekerheid in werking. Dat is een gevolg van de afspraken uit

Ook in de cao Houthandel wil de FNV afspraken maken over het beper-

het sociaal akkoord. De werkgevers hebben ermee ingestemd mensen

ken van onzekerheid door de Wet Werk en Zekerheid.

Z Z P ’E R PA S O P VOO R O PLIC H T E R S! een waardeloos en duur advertentiecontract

Van Landschot. Ook komt het voor dat er

of voor vermelding op een website. Ook komt

gevraagd wordt een formulier te onderteke-

het regelmatig voor dat zzp’ers een brief krij-

nen om ergens vanaf te komen of te bevesti-

gen die van een officiële instantie lijkt te zijn,

gen dat bepaalde informatie juist is. Als de

maar dat niet is. Er wordt echter wel een

zzp’er tekent, zit hij ineens ongewild aan een

betaling geëist.

contract vast. Door sluwe vragen, schimmige teksten en dreigementen hoopt de oplichter

Sluwe vragen De naam van de officiële in-

dat de zzp’er toch een handtekening zet, tele-

stantie wordt dan misbruikt om de zzp’er over

fonisch mondeling instemt of een

te halen tot het doen van een betaling. Soms

betaling doet. Overkomt u zoiets, bel dan de

Zzp’ers worden vaak telefonisch, schriftelijk

worden er namen gebruikt die sterk lijken op

FNV, tel. - (werkdagen van .

of per email benaderd voor het sluiten van

bestaande organisaties zoals Gouden Gids of

- . uur).

M O N D I A A L F N V H A A LT G E L D O P V O O R N E PA L De aardbevingen in Nepal hebben het hele

en meer dan honderd gewonden. ‘Het is af-

t.n.v. Mondiaal FNV onder vermelding van

land ontwricht en daarmee ook de vakbewe-

schuwelijk,’ zegt beleidsmedewerker Wilma

Nepal. •

ging daar. Op de Dag van de Echte Banen op

Roos. ‘Nepal is een erg arm land dat lange tijd

 mei haalde Mondiaal FNV in totaal .,

politiek instabiel was en een zeer verdeelde

euro op voor de slachtoffers van de aardbe-

vakbeweging had. Nu was het net een beetje

vingen. De FNV verdubbelt de opbrengst via

aan het opkrabbelen; er is jaren geleden een

het net opgerichte ‘Rapid Action voor interna-

platform van vakbondsfederaties opgericht,

tionale solidariteit’ met maximaal . euro.

waar juist de laatste tijd goede berichten van-

Het geld wordt in overleg met de partner in

daan kwamen. Door de aardbeving is het le-

Nepal bestemd.

ven geheel ontwricht. Ze hebben dus echt hard hulp nodig.’

Sherpa’s Een van de vakbonden die ondersteund moet worden, is de sherpa-vakbond

Doneren? Wil je ook geld geven? Stort

Unitrav, die al twaalf doden heeft te betreuren

dan een bedrag op NL INGB   

MENSENWERK

ARTIKEL FNV BOUW

ZEILENDE HANDEL

handelsvaart laten herleven. Op dit moment wordt de Nordlys, een houten logger uit , gerestaureerd. Scheepsbouwer Jorne vertelt over hun werk.

Het dek wordt gemaakt van grenen, waar mogelijk gebruiken we bij deze klus kwartiers gezaagd hout. Dat zorgt ervoor dat het dek zo min mogelijk werkt of droogscheuren gaat vertonen. Voor de zware verbanddelen proberen we zoveel mogelijk eiken te gebruiken. De zogenaamde “jufferblokken” waar we de tuigage mee spannen, worden van essen gemaakt. Zonder de inzet van een grote groep vrijwilligers zouden we de klus

foto: mike raanhuis wageningen

niet kunnen klaren: vrijwilligers van allerlei achtergron-

Bouwmeester Jorne Langelaan.

den en nationaliteiten. Eerste vereisten zijn flexibiliteit, teamgeest en doorzettingsvermogen. Kennis en ervaring zijn handig, maar op de werf krijg je die snel genoeg.’

De Nordlys De Nordlys, een houten logger uit , is het oudste schip ter wereld dat nog in de vrachtvaart is. Het is het tweede schip dat het drietal in de vaart brengt. Daarvoor hebben ze Fairtrainsport opgericht. Onder het motto: van A naar B zonder Co willen de drie zeemannen de zeilende handelsvaart laten herleven.

Statement ‘Bijna het hele interieur en de stuurhut zijn

Jorne, Arjen en Andreas hebben de Nordlys voor het

gestript. We hebben twee nieuwe waterdichte schotten

symbolische bedrag van  euro over kunnen nemen van

aangebracht, spanten en dekbalken vervangen, dek ver-

de vorige eigenaar, een Noor die zelf stopte met varen

vangen en opnieuw gebreeuwd, de achtersteven totaal

maar zijn schip graag voor de zeilende handelsvaart wil-

vernieuwd, een nieuw achterdekhuis en nieuw vooron-

de behouden. De Nordlys zal vooral de Europese wate-

derluik gebouwd - de lijst is eindeloos. Eerst hebben we

ren gaan bevaren.

de motor eruit gehaald. Als statement, om te laten zien

Voor de financiering van de restauratie en de eerste rei-

dat het ons serieus is wat betreft het voorkomen van

zen is er een partenrederij opgericht die driehonderd

schadelijke uitstoot. Er wordt alleen gezeild met dit

parten van elk duizend euro uitgeeft. Bij zo’n rederij

schip! Op dit moment maken we onder andere dekbal-

wordt het eigendom van het schip in parten verdeeld om

ken die de fundering vormen voor het luikhoofd. Eerst

de risico’s te spreiden. Financiers beslissen mee en delen

worden de dekbalken met de kettingzaag, adze (dissel,

in de eventuele winst. Er zijn nog parten beschikbaar:

red.) en elektrische schaaf grof gevormd. Daarna wor-

www.fairtransport.eu. •

den ze met handschaven, beitels en ander klein gereedschap op maat in de bestaande constructie geïntegreerd.

eva prins

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

Jorne Langelaan, Arjen van der Veen en Andreas Lackner werken aan de restauratie van oude schepen. Zo willen zij de zeilende

juni 2015

N I EU W L E V EN VO O R H O U T EN LO GG ER

MENSENWERK NIEUWS

CNV VAKMENSEN

juni 2015

STRENGERE CONTROLE OP CAO-NALEVING

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

dupeer je de gehele markt,’ verklaart Erik

als buitenlandse werknemers in Nederland

Maas, die namens CNV Vakmensen bestuur-

komen werken en dat niet doen volgens de

der en cao-onderhandelaar in de houtsector

wettelijke verplichtingen.’ In de houtsector

is. In eerste instantie moeten de cao-partijen

zijn er helaas ook voorbeelden te vinden van

er zelf voor zorgen dat de afspraken in een

bedrijven die zich niet aan de gemaakte

collectieve arbeidsovereenkomst worden na-

cao-afspraken houden. ‘Bijvoorbeeld bij som-

gekomen. Maar omdat het steeds moeilijker

mige bedrijven in de tentoonstellingsbouw.

wordt toezicht te houden, krijgt CNV Vak-

Zij laten bouwers uit het buitenland, onder

mensen nu hulp van het ministerie van Sociale

cao-loon, een paar dagen overkomen. Op die

Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Maas:

manier ontstaat oneerlijke concurrentie, want

Concurrentie Het komt steeds vaker voor

‘Met een speciaal inspectieteam, de zoge-

die buitenlandse bouwers zijn goedkoper. Ik

dat werkgevers cao-afspraken negeren. Ook

noemde Inspectie SZW. Bij duidelijke geval-

roep mensen op vermoedens van het niet na-

in de houtsector ontstaat er oneerlijke con-

len van het niet naleven van de cao kan dit

leven van de cao te melden bij hun bestuur-

currentie door het niet naleven van de cao.

team worden ingeschakeld. Dat kan bijvoor-

ders. De waarde van de cao is namelijk groot,

‘Maar door je als werkgever zo op te stellen,

beeld het geval zijn bij schijnconstructies. Of

maar dan moet deze wel worden nageleefd.’

C H EC K J E VA K A N T I E G E L D Krijgt u in mei vakantiegeld van uw werkgever? En

geval zijn.’ In de tool dient u onder andere uw bru-

weet u wat de hoogte van dit bedrag is? CNV Vak-

toloon en de hoogte van het vakantiegeldpercenta-

mensen heeft een speciale tool ontwikkeld, waar-

ge in te voeren. Dit percentage ligt vaak op %,

mee u dit bedrag kunt berekenen. Iedereen kan op

maar er zijn sectoren waarin een hoger percentage

cnvvakmensen.nl gebruik maken van deze tool. ‘De

wordt gehanteerd. Een voorbeeld hiervan is de tim-

tool is leuk voor mensen die van tevoren willen kij-

merindustrie, waar het percentage ,% is.

ken om hoeveel vakantiegeld het gaat,’ vertelt Elise Foppen van CNV Vakmensen. ‘Maar de check is

Tool De speciale vakantiegeldtool vindt u via

ook heel belangrijk. Deze winter hebben we loon-

www.cnvvakmensen.nl/vakantiegeld. Hebt u twij-

controlechecks gedaan en daaruit bleek dat er nog

fels of uw vakantiegeld wel klopt? Laat het dan

regelmatig fouten in loonberekeningen zitten. Ook

controleren door één van onze specialisten via

voor de berekeningen van vakantiegeld kan dat het

  .

C N V VA K M E N S E N: G E E N V E R S O B E R D P E N S I O E N CNV Vakmensen maakt zich hard voor de pen-

zelfde pensioenopbouw als in de voorgaande

moment met elkaar eens. In sectoren als de

sioenen van werknemers in de Hiswa en hout-

jaren. Nog niet alle werkgevers zijn het op dit

Hiswa en houtverwerkende industrie kan een

verwerkende industrie. Als het aan de meeste

achteruitgang in de pensioenopbouw hard

werkgevers ligt, wordt de pensioenpremie van

aankomen. Wij gaan dan ook niet akkoord met

werkenden in deze sectoren in  naar be-

een versobering vanaf .’

neden bijgesteld. En dat is voor CNV Vakmensen onacceptabel. ‘Een versobering van het

Ontwikkeling Bent u benieuwd naar de

pensioen is voor ons niet bespreekbaar,’ laat

laatste ontwikkelingen op het gebied van uw

vakbondsbestuurder Erik Maas, onder andere

cao? Houd dan de nieuwsberichten op onze

verantwoordelijk voor de cao-onderhandelin-

website www.cnvvakmensen.nl in de gaten.

gen in de Hiswa en houtverwerkende indu-

Per sector vindt u niet alleen de cao, maar ook

strie, weten. ‘Wij maken ons sterk voor een-

het laatste nieuws. •

MENSENWERK ARTIKEL

CNV VAKMENSEN

WERK EN ZEKERHEID Zekerheid (WWZ). Dit om te inventariseren of de wet, ook wel Flexwet genoemd, tot misstanden leidt. Inmiddels hebben zich enkele honderden werknemers gemeld.

Meer duidelijkheid Per  juli veranderen de ontslagregels. Deze regels zouden werknemers met tijdelijke contracten meer duidelijkheid en zekerheid moeten bieden. ‘Maar in de aanloop naar  juli zien wij steeds vaker dat werkgevers de WWZ gebruiken om tijdelijke krachten te dumpen,’ zegt Arend van Wijngaarden van het CNV. De afgelopen weken zijn daar voorbeelden van geweest bij ING, in de vleessector en bij de Belastingdienst. ‘Wij vrezen dat die voorbeelden slechts het topje van de ijsberg zijn. De praktijk strookt niet met de intentie van de wet en de afspraken die wij hebben gemaakt in het Sociaal Akkoord.’

Gedupeerd Inmiddels zijn bij het CNV-meldpunt enkele honderden meldingen binnengekomen vanuit allerlei sectoren. ‘Het is nog te vroeg stevige conclusies te trekken over sectoren of werkgevers,’ aldus Van Wijngaarden. ‘Maar dat er misstanden zijn, is duidelijk. We roepen iedereen die vermoedt dat de werkgever de nieuwe ontslagregels probeert te ontlopen, op zich te melden. Maak ook je collega’s attent op het meldpunt.’ Een greep uit de binnengekomen reacties:

MELDPUNT

‘Ik werk in de houtverwerkende industrie en heb maandag te

Het CNV roept iedereen op misstanden naar aanleiding van de Flexwet te mel-

horen gekregen dat mijn contract niet wordt verlengd. Vanwege

den op www.cnvmeldpunt.nl. Is er reden de werkgever aan te spreken, dan doet

de nieuwe wetgeving, zo is dat letterlijk tegen mij gezegd. Ze

het CNV dat. Wil je niet dat we je werkgever aanspreken maar heb je wel erva-

beëindigen bijna alle huidige tijdelijke contracten vóór  juli om te

ring met misstanden als gevolgen van deze nieuwe wet, laat het ons vooral

voorkomen dat iemand in aanmerking komt voor een vergoe-

weten. Zo krijgen we beter inzicht in de omvang van de problematiek en hoe

ding. Ik heb notulen waarin dit letterlijk zo staat.’

die zich in de verschillende sectoren voordoet. Op de website van het meldpunt is voor iedereen informatie te vinden over de WWZ. Alle werknemers met een

‘Ik heb een flexcontract sinds  in de schoonmaaksector en

tijdelijk contract, uitzend- of payrollovereenkomst en een oproepcontract kun-

heb het reuze naar mijn zin. Ik moet helaas mijn baan vaarwel

nen door de nieuwe wet worden geraakt. Het gaat om ongeveer een op de drie

zeggen net zoals heel veel anderen hier […] Wij worden ver-

werkenden in Nederland. Onder jongeren is dit zelfs twee op de drie.

vangen door een hele nieuwe groep. Ik ben vreselijk teleurgesteld. Misschien kunt u iets voor ons betekenen?!’ •

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

CNV heeft een meldpunt geopend voor werknemers die te maken hebben met misstanden door de nieuwe Wet Werk en

juni 2015

cn v s ta rt meld p u n t mi s s ta nd en fle x w e t

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

juni 2015

MENSENWERK INTERVIEW CNV VAKMENSEN

MENSENWERK

INTERVIEW CNV VAKMENSEN

CARRIÈRESWITCH

den verloor hij zijn baan, maar ambachtswerk oefent hij nu nog altijd uit. Deels in loondienst en deels als zelfstandige grafkistenmaker. De eerste handgemaakte kisten zijn inmiddels verkocht.

Vakman Het is misschien een opmerkelijke carrière-

als ondernemer. In de eerste maanden hield ik me één

switch. Toch maakte Gerjan Bastiaan ‘m ruim een half

dag in de week bezig met het maken van kisten. De ove-

jaar geleden. Van vakman in de orgel- en meubelbouw

rige dagen werkte ik bij een bedrijf in de interieurbouw.

werd Bastiaan grafkistenmaker. ‘In  begon ik als

Dat was goed te combineren omdat mijn baas met mij

loopjongen bij een orgelbouwer,’ vertelt hij. ‘Ik deed dat

meedenkt. Als ik bijvoorbeeld op dinsdag een kist moest

na schooltijd, omdat ik het prachtig vond. Drie jaar later,

afleveren, kon ik een werkdag met een andere ruilen. In

toen ik  jaar was, ben ik in vaste dienst getreden.’

overleg is veel mogelijk, als je maar met elkaar blijft praten.’

Ambachtsman Bastiaan priegelt vervolgens dertien jaar lang aan de meest specifieke orgelonderdelen. Tot

Geen seconde spijt Inmiddels houdt Bastiaan zich

drie jaar geleden. ‘Vanwege de crisis werd ik ontslagen

meer dagen in de week bezig met het maken van graf-

door mijn baas. Ik heb nog wel enkele maanden door-

kisten. ‘In het begin maakte ik één kist per week, maar

gewerkt, maar vervolgens moest ik echt op zoek naar

dat zijn er nu wel meer. Uiteindelijk hoop ik er vijf dagen

ander werk.’ De ambachtsman belandt bij een jachten-

in de week aan te kunnen werken. Bijna alles aan de

bouwer. ‘Maar dat werk is veel productiematiger. Als

grafkist maak ik met de hand. Van de handgrepen tot de

orgelbouwer werk je met een klein team aan een mooi

bekleding. Alleen het kussentje en de deken worden

instrument, je bent echt een ambachtsman. Dat was daar

niet door mij gemaakt. Die naait mijn moeder. Door mijn

niet het geval. Na drie maanden hield ik het voor ge-

carrièreswitch zijn er wel wat andere activiteiten bijge-

zien.’

komen, maar spijt heb ik nog geen seconde gehad. Plezier in je werk is belangrijk, ik ga iedere dag fluitend

Stap gewaagd Bastiaans ogen worden geopend bij

naar mijn werk.’

een grafkistenmaker in Utrecht, waar hij een tijdje meeloopt. ‘Het met de hand maken van grafkisten is, net als het maken van orgels, een vak voor ambachtslieden. Dat

VR A AG JAMES!

zag ik wel in Utrecht. Vergeleken met orgelbouw is graf-

James is dé onafhankelijke expert als het gaat om

kisten maken misschien net wat meer rechttoe rechtaan

loopbaanontwikkeling. Als u, net als grafkistenma-

werk. Ik zag bij die grafkistenmaker dat er wel geld te

ker Gerjan Bastiaan, nadenkt over een nieuwe stap

verdienen was met het maken van kisten. Toen de graf-

in uw carrière, kunt u aankloppen bij James. Via

kistenmaker er in mijn woonplaats Kampen mee stopte,

James beschikt u over uw eigen ontwikkelingsbud-

heb ik de stap gewaagd.’

getten, zodat u zelf de regie over uw loopbaan houdt. Daarnaast kan James u een loopbaan- of

Blijven praten Bastiaan besluit niet alleen te gaan

inzetbaarheidsscan aanbieden. Meer weten? Bel

werken als grafkistenmaker, maar doet dit ook nog eens

met James via tel. -. •

als zelfstandig ondernemer. ‘Ik heb mezelf ingeschreven

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

Als orgelbouwer priegelde Gerjan Bastiaan () uit Kampen dertien jaar lang aan klavieren en orgelpijpen. Drieënhalf jaar gele-

juni 2015

meu b elb o u w er i s n u g r a fk i s t enm a k er

MENSENWERK

ARTIKEL VVNH

KENNISLOKET HOUT juni 2015

g ro ei m a a k t h o u t k enni s e s s en t ieel

Hout Opleidings Centrum (HOC) is hét kennisloket voor de houthandel, dat als onafhankelijke organisatie zorgt voor de scholing van werkgevers en werknemers in de houthandel. Juist in deze periode van aantrekkende economie is er een toenemend belang

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

te investeren in kennis om deze groei te kunnen verzilveren binnen het eigen bedrijf.

Regelgeving Het HOC biedt ook opleidingen die nodig zijn om als bedrijf te kunnen blijven voldoen aan geldende eisen vanuit de bouw-, weten regelgeving. De cursus Erkend sorteren is bijvoorbeeld relevant als u als houthandel in eigen huis hout op sterkte sorteert. Binnen de Europese richtlijnen voor de CE-markering van constructiehout geldt de eis dat men de kundigheid van de sorterende werknemers aannemelijk maakt. Het certificaat Erkend sorteerder is hiervoor een hele goede en door de controlerende instanties, zoals het ILT (Inspectiedienst Leefomgeving en Transport), geaccepteerde methode. Nu de economie voor de houthandel weer lijkt aan te trekken, ontstaat er binnen de houtsector een hernieuwde be-

Aanbod Een greep uit het aanbod aan cursussen en

hoefte aan kennis en geschoold personeel. Ondanks dat er

trainingen voor de houthandel:

tijdens de recessie regelmatig afscheid moest worden •

Commercieel Technisch medewerker Houthandel

len. Niet alleen door een achterblijvend aanbod, maar

•

Basiscursus Hout en Plaatmateriaal

vooral door het ontbreken van de benodigde kennis van

•

Basiskennis houtsorteren (in-company)

het houtvak bij sollicitanten. Deze kennislacune kan wor-

•

Gecertificeerd Sorteerder Loofhout

den ondervangen door het bij-, her- of omscholen van

•

Gecertificeerd Sorteerder Naaldhout

bestaand personeel of het opleiden van nieuw personeel.

•

Implementatie CE-markering

Het kennisloket HOC kan u hierbij ondersteunen en zorgt

•

Retraining Gecertificeerd sorteerder naaldhout

tevens voor de kwaliteitsbewaking van de opleidingen,

•

Specialist Naaldhout.

genomen van personeel met houtkennis, zijn de vacatures

(CTH)

die op dit moment weer ontstaan maar moeilijk in te vul-

gegeven door HMC Cursus en training. Voor het volledige aanbod verwijzen wij u graag naar de

Schoolbank Voor het opleiden van verkooppersoneel

geheel vernieuwde website van het HOC:

is de basiscursus Commercieel Technische Medewerker

www.houtopleidingscentrum.nl. •

voor de Houthandel (CTH) een gedegen opleiding waarmee personeel snel(ler) inzetbaar is. Ook ondersteunt HOC de instroom direct vanuit de schoolbank,

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met

zoals leerwerktrajecten met vmbo-leerlingen, die dan

het HOC: tel. - of info@houtopleidings-

verder intern opgeleid kunnen worden. Verder zijn er

centrum.nl.

opleidingen voor logistiek en administratief personeel.

MENSENWERK VRAAG AAN

FNV BOUW

wordt beëindigd, terwijl dat nog niet is verlopen. Er is geen werk meer en zijn werkgever wil dat Sjors vrijwillig uit dienst gaat. Hij belooft hem nog twee maanden salaris te betalen en vakantiegeld. Sjors neemt contact op met de FNV.

van kracht wordt, heeft iedereen voortaan recht op een ‘transitievergoeding’ in plaats van een ontslagvergoeding (transitie = overgang, dat wil zeggen van de ene baan naar een andere). De kantonrechtsformule verdwijnt.

Hoe hoog is deze ontslagvergoeding? Vanaf  juli  krijgt elke werknemer bij ontslag na ten minste  jaar dienstverband een transitievergoeding, met een maximum van € .,-. Voor mensen die per jaar meer dan € .,- verdienen, is de vergoeding maximaal een jaarsalaris. De vergoeding wordt berekend naar het aantal gewerkte jaren (= anciënniteit). Voor de eerste tien gewerkte jaren krijg je een derde maandsalaris per jaar en voor alle jaren daarna een half

Chris Pennarts

maandsalaris. In een sociaal plan kunnen vakbonden met het bedrijf altijd ook hogere vergoedingen dan de transitievergoeding afspreken. In sommige gevallen hoeft een bedrijf geen transitievergoeding te betalen. Kijk op fnv.nl of neem contact met ons op. Bel -

Moet ik een ontslagvoorstel tekenen?

 (ma t/m vrij . - . uur).

Nee, teken nooit zomaar voor je ontslag. Dat kan heel verkeerd voor je uitpakken. Stelt je baas voor je dienstverband te beëindigen, neem dan direct contact met ons volgen voor je hebben. Je kunt bijvoorbeeld een lagere

OOK EEN VR AAG AAN FNV BOUW?

werkloosheidsuitkering krijgen (WW). Een ontslag met

Misschien gaat je bedrijf failliet, heb je een conflict

wederzijds goedvinden komt tot stand door het tekenen

op je werk of dreigt je werkgever met ontslag. Als lid

van een vaststellingsovereenkomst of beëindigingsover-

van de FNV kun je gratis gebruikmaken van onze

eenkomst. Dus: komt je werkgever met een voorstel

juridische afdeling. Een jurist met kennis van jouw

voor ontslag, laat hem dit voorstel dan op papier zetten,

cao en ontslagrecht onderzoekt je situatie en neemt

teken niets en neem altijd contact op met ons!

als het nodig is contact op met je werkgever. Als het

op. Meewerken aan je eigen ontslag kan vergaande ge-

nodig is, stapt hij voor je naar de rechter. Bel -

Heb ik recht op een ontslagvergoeding? Met de nieuwe Wet Werk en Zekerheid die op  juli a.s.

 (ma t/m vr . - . uur) •

h e t h o u t b l a d MENSENWERK

Sjors werkt in een houthandel. Hij heeft een tijdelijk contract. Op een dag krijgt hij van zijn werkgever te horen dat zijn contract

juni 2015

VR AGEN AAN FNV BOUW

Voor het plafond is een ingenieuze oplossing bedacht op basis van kruislaaghout, met weldoordachte verbindingen.

b innen de lijnen, b u ite n d e r eg e l s s p o rtcen t rum z a a n s ta d -z u id

foto’s: daan dijkmeijer aarle-rixtel

De tapse eiken trap bij de entree is meteen ook tribune en zitbank.

In Sportcentrum Zaandam-Zuid brengt hout schoonheid en sfeer, maar ook technisch is het knap ingezet. Topstuk is het houten plafond in de immense sportzaal van speciaal voor dit project ontwikkelde dakelementen. Maximale lengte  m: dakconstructie, akoestische voorziening, verlichtingsarmatuur en plafondbekleding ineen.

De maatvoering 45/70 x 20 mm komt op verschillende plaatsen in het gebouw terug, zoals hier in de

juni 2015

Accoya wandbekleding.

Dwarsdoorsnede.

het houtblad

1. Sportzaal 2. Opslag 3. Kleedkamers 4. Scheidsrechter en Eerste Hulp 5. Kleedkamers voor scheidsrechter en sportleraren 6. Gang 7. Kamer sportleraren

Vooral de textuur relativeert het grote volume.

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: daan dijkmeijer aarle-rixtel

tekeningen: uarchitects eindhoven

Plattegrond begane grond. Legenda.

Het sportcentrum laat zien dat het loont buiten de kaders

materiaal. Hierin zitten een paar ramen, maar ‘s avonds

te denken. Architect Emile van Vugt (UArchitects Eindho-

licht het ook elders op: erachter gaan nog enkele ramen

ven) wijst direct in de entreehal al een voorbeeld aan.

verborgen. En zelfs overdag stralen de gevels als er zon-

Daar is een brede taps toelopende eiken trap meteen ook

licht over strijkt.

meubelstuk, want de treden hebben aan de rechterkant steeds een dubbele hoogte. Zo kan de trap ook een tribu-

Hollende benen Wat het centrum extra schoonheid

ne en elke dubbele tree een zitbank zijn.

geeft (bij utilitaire gebouwen zeldzaam), is dat er aan de is. Die zijn binnen het hoofdvolume weggewerkt. Zelfs de deuren van de containerruimte zijn vrijwel onzichtbaar:

een wachtruimte moest bevatten. ‘Zoiets als bij de tand-

het metselwerk zet zich hierover voort. Ook heeft elke

arts?’ hadden de architecten verbaasd geïnformeerd. Dat

kant ramen, bij sportzalen ongebruikelijk, maar wat

was nou ook weer niet de bedoeling, en zo ontstond het

UArchitects onontbeerlijk vond voor een vriendelijk ge-

wilde idee deze vrolijkmakende trap de plaats van zo’n

bouw. De mogelijkheden waren beperkt, sportende kin-

wachtruimte te laten innemen. Die vormt nu het visite-

deren mogen niet zomaar door iedereen bekeken wor-

kaartje van het gebouw: binnen als mooie eerste kennis-

den, en invallend zonlicht mag sporters niet verblinden.

making en buiten als sierlijk houten silhouet dat de hoek

De ramen kregen daarom ongebruikelijke hoogten. Een

vormt van de hal. De houten gevelvlakken zijn mooi ge-

aantal is aangebracht op vloerniveau: je ziet dan enkel

maakt: oranjebruine Accoya delen met een wisselende

hollende benen. De overige zijn heel hoog, de sporters

breedte van / x  mm dikte. Dat ritme blijkt een

niet tot last.

het houtblad

Wachtruimte In het programma van eisen was hier niet om gevraagd, wel stond daarin dat het sportcentrum

juni 2015

buitenkant geen spoor van leidingen of installaties te zien

terugkerend thema in het hele sportgebouw.

Synergie Grondslag van de opdracht was dat twee praktijkscholen (Pascal-Zuid en De Faam, beide grenzend aan

het loont buiten de kaders te denken

de bouwlocatie) nieuwe sportzalen nodig hadden. Maar de opdrachtgever, gemeente Zaandam, had extra aspiraties. Ze zag in dat zo’n nieuw en kostbaar sportgebouw

Warming-up Het boeiendst is het gebouw aan de

meer doelen kon dienen. Dat bepaalde de opdracht voor de

westkant, waar in een deels verzelfstandigd bouwdeel al-

architecten: zij bedachten vormen door dubbelgebruik en

les is ondergebracht wat de sportzalen ondersteunt. Dit

kruisbestuiving. De sportzalen die overdag bij de school

entreegebouw telt twee verdiepingen die in horizontale

horen, worden ‘s avonds en in het weekend gebruikt door

richting scheef op elkaar staan. Op de begane grond zijn

buurtbewoners en verenigingen. Daarom zijn ze voorzien

douches, kleedkamers en toiletten; daarboven zijn een

van luxe tribunes op een balkon. De kantine is uitgevoerd

vergaderruimte en de horeca. Die scheve plaatsing is weer

als goed geoutilleerde horecavoorziening en daardoor me-

typisch zo’n vondst die op velerlei manieren gunstig uit-

teen geschikt als leerrestaurant voor de praktijkschool.

pakt. Buiten wordt de plompe doosvorm van het bouwwerk effectief doorbroken. Temeer daar het bovenste vo-

Textuur De hoofdvorm van het sportcentrum is log.

lume meteen flink uitkraagt aan de hoofdstraat De Weer,

Dat was onvermijdbaar; het overgrote deel van het ge-

en zo een luifel vormt boven de hoofdingang. Binnen zijn

bouw bestaat uit drie aaneengeschakelde sportzalen; een

de ruimten er boeiender door, met verbredingen en ver-

doos van circa  x  x  m. Rondom dit gegeven heeft

smallingen. Dat geeft een dynamiek die in de aankleding

UArchitects alles uit de kast gehaald om er alsnog een

en met kleurpatronen nog is aangezet. ‘Dat stimuleert

interessant, verwelkomend baken in de wijk Poelenburg

beweging. De warming-up begint hier al voordat je bij de

van te maken. Van Vugt: ‘We denken altijd meteen in te

kleedkamers bent.’

gebruiken materialen.’ Zo ook hier in Zaandam, waar vooral de textuur het grote volume aanvaardbaar moest

Tassenbank Hier, in dit entreegebouw, speelt hout een

maken. Het hele bouwwerk kreeg daarom een stoere

aanzienlijke rol. Naast de eiken trap zijn plafonds en wan-

voet: een met steen bekleed basement. ‘Het is betonsteen

den bekleed met een open wandbekleding van Accoya, in

in standaard waalformaat, maar we hebben zelf het reliëf

hetzelfde ritme als buiten bij de trap te zien was: / x

ontworpen, en de steen klamp (op z’n zijkant, red.) laten

 mm. Dit patroon herhaalt zich boven in het restaurant,

metselen, in blokpatroon en dus niet in metselverband.’

waar de wand achter de bar aldus is uitgevoerd in zwart

De hogere geveldelen kregen juist een heel licht aanzien.

gebeitst Oregon pine. Verrassend is hier ook de zogehe-

Hier is gekozen voor opaal polycarbonaat, matglasachtige

ten tassenbank, een typerende architectenvondst. Het

■ ■ ■

fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: daan dijkmeijer aarle-rixtel

juni 2015 het houtblad

De eiken trap vormt nu het visitekaartje van het gebouw: binnen als mooie eerste kennismaking en buiten als sierlijk Accoya silhouet.

De architect stond erop dat de perforaties in het plafond vanaf de grond als gaatjes herkenbaar bleven.

In plaats van een balbestendig systeemplafond een luxe plafond van kruislaaghout en wanden van berkentriplex.

programma van eisen vroeg om een kast voor de sporttas-

montage mogelijk werd. In één week zat het hele dak erop.’

sen. De architecten zagen niets in zo’n gevaarte in ‘hun’

Oudhaarlem: ‘Dat was ook financieel gunstig, voor zowel de

mooie restaurant en bedachten daarom dit meubelstuk.

gemeente als ons.’ Met bouwfoto’s verheldert hij hoe ge-

Het lijkt gewoon een stevige bank maar er kunnen inder-

werkt is: ‘De stalen portaalspanten van de zaal hebben een

daad óók tassen op. Het bekende ritme ( x  mm

hart-op-hartafstand van circa , m, en de dakelementen

breed) is hier uitgevoerd in eiken, ditmaal  mm dik.

kunnen steeds drie tot vier spanten overspannen: circa  en weldoordachte verbindingen. Zoals de koppelbalken die

sing is in de sportzaal, een immense ruimte die met tus-

precies boven de stalen spanten vanuit de zaal onzichtbaar

senwanden in drie ruimten te verdelen is. UArchitects

blijven. Hierdoor loopt de dakvloer, zoals de architect wilde,

besloot grote wanddelen plus het plafond volledig te be-

schijnbaar naadloos achter de spanten door. En zelfs de licht-

kleden met hout. Voor de wanden is gekozen voor ber-

lijnen zijn volmaakt in de platen geïntegreerd.

kentriplex en voor het plafond bedachten de architecten een ingenieuze oplossing: open dakelementen van

Fraaie textuur Van Vugt was niet direct voor deze op-

Lignatur. Van Vugt heeft een model hiervan nog altijd in

lossing gewonnen en volgde kritisch waar deze afweek

zijn auto liggen: een hol blok met aan de bovenzijde hout,

van de plannen. Extra aandacht ging naar de kleur: de ar-

aan de onderzijde een akoestische plaat met perforatiepa-

chitect had bepaald dat het vuren van het plafond en het

troon, en binnenin een holle ruimte die deels is gevuld

berkentriplex van de wanden dezelfde tint moesten krij-

met geluidsabsorberend materiaal. Wonderschoon leek

gen, white wash. Dat vergde vele proefstukken, maar is

hem dit, zeker voor een sportzaal, waar men normaliter

uiteindelijk goed gelukt. Er bleef één punt over, waar hij

genoegen neemt met een balbestendig systeemplafond.

letterlijk tot het ‘gaatje’ ging: zijn zorg betrof de maat van de gaatjes in de platen (onderzijde dakelementen). Ze

Dakelementen Hier was het aannemer Lokhorst die

hebben een belangrijke akoestische functie. Het zaalgeluid

buiten de paden dacht. Projectleider Wouter Oudhaar-

gaat er doorheen en dooft dan in de deels met houtwol

lem: ‘Als aannemer onderzoeken we altijd of zo’n voor-

gevulde ruimte erachter. Voor de akoestiek maakt de pre-

geschreven element ook voor ons optimaal is. Na onder-

cieze grootte niet veel uit, maar voor de architect luisterde

zoek bleek dat hier niet het geval, maar we kwamen in

het nauw: hij stond erop dat ze vanaf de grond als gaatjes

gesprek met Jongeneel Projecten. Dat bedrijf heeft toen

herkenbaar bleven. Ze zijn nu Ø  mm en ze bewijzen zijn

speciaal voor dit gebouw dakelementen ontwikkeld die

gelijk: zo’n fraaie textuur was anders niet bereikt. •

ten minste gelijkwaardig zijn aan wat de architect had ge-

hilde de haan

kozen, maar nu op basis van Dickholz (kruislaaghout) van het Oostenrijke bedrijf Binderholz. Oudhaarlem: ‘De gelijkwaardigheid van de platen werd ook bevestigd door akoestisch adviseur Peutz, nadat deze de elementen had

CO-VOETAFDRUK

doorgerekend voor alle belangrijke geluidsfrequenties.’

In het project is  m vuren in het dak/plafond toegepast. Dit betekent een CO-vastlegging van .

Onzichtbaar Paul Oerlemans, directeur Jongeneel Pro-

kg. Het compenseert de uitlaatgassen van een mid-

jecten, legt uit waarom de ontwikkelde dakelementen de

denklassenauto over . km, of het jaarlijkse

voorkeur kregen. ‘De dimensies maar ook de verbindings-

elektragebruik van  huishoudens.

middelen waren er expliciet op gericht dat een zeer snelle

Locatie: Sportcentrum Zaanstad-Zuid, De Weer , Zaandam Opdrachtgever: Gemeente Zaandam Ontwerp: UArchitects Eindhoven; Emile van Vugt en Misak Terzibasiyan (uarchitects.com) Aannemer: Lokhorst Bouw en Ontwikkeling Beverwijk (lokhorst.nl) Constructeur: Ingenieursbureau Bolwerk Weekers Deurne (bolwerkweekers.nl) Vuren dak-/plafondelementen sportzaal, berkentriplex (wandbekleding sportzaal), eiken (trapbekleding, tassenbank, toegangsdeuren), Accoya (buitenmuur trappenhuis, wanden en plafond gangen, interieur begane grond), Oregon pine (donkere achterwand horeca) en mahonie (binnenkozijnen): Jongeneel Projecten Utrecht (jongeneelprojecten.nl) Bouwperiode:  december  -  februari  (sportinrichting, restpunten en inhuizen tot mei ) Oppervlak:  m Bouwkosten: € , miljoen (incl. installaties e&w, excl. btw en terreininrichting)

het houtblad

Ingenieuze oplossing De omvangrijkste houttoepas-

juni 2015

 m, bij , m breed.’ Wat bijzonder goed beviel, waren de

juni 2015

SOLID WOOD VIERT H O U TA R C H I T E C T U U R Solid Wood van ar-

Rotterdam Centraal is het BNA Beste Gebouw

baar vervoer gecreëerd, en tussen de voor- en

chitect Joseph Mayo

van het Jaar . De ontwerpers, Team CS,

achterzijde van het station, maar ook een

is een belangrijke uit-

zijn er volgens de jury in geslaagd een moder-

grandioze entree naar de stad.’ Zie voor overi-

gave die informeert

ne overstapmachine te maken. ‘De jury heeft

ge (categorie)winnaars: gebouwvanhetjaar.nl.

over de laatste ont-

gezocht naar zaken waar iets op aan te mer-

wikkelingen in mo-

ken viel; ze vond ze niet. Rotterdam Centraal

Het Houtblad schreef uitgebreid over dit

derne houtarchitec-

is in elk opzicht een fantastisch gebouw, dat

houtrijke project in nummer /.

tuur. Met de komst

klinkt als een klok: het Beste Gebouw van

van nieuwe houtbouwsystemen en producten

,’ aldus juryvoorzitter Wim Pijbes. ‘De

als kruislaaghout kan hout volwaardig concur-

jury is diep onder de indruk van de wijze

reren met beton en staal, óók voor hoogbouw.

waarop Team CS met een groot gebaar een

De nieuwe houtarchitectuur biedt tevens legio

veelvoud aan ruimtelijke vraagstukken heeft

kansen voor duurzaam bouwen en nieuwe

weten op te lossen. Door de overkapping van

constructies en esthetiek. Hout wordt steeds

de stationshal door te trekken tot de ingang

onmisbaarder in het gebouwde landschap. En-

van de metro, is niet alleen een logische ver-

kele onderwerpen: houtarchitectuur geplaatst

binding tussen boven- en ondergronds open-

S TA R T S E I N V O O R P L AT F O R M Z E E R ENERGIEZUINIGE NIEUWBOUW In Zeist werd op  mei het startsein gege-

in historische context, hout voor duurzaam

ven voor het nieuwe platform Zeer Ener-

bouwen en recente ontwikkelingen in brand-

giezuinige Nieuwbouw (ZEN) voor de

veiligheid en construeren. Daarnaast beschrijft

Klant. De EU streeft naar bijna energieneu-

het boek een reeks projecten van over de hele

trale nieuwbouw per  december . Dit

wereld: Engeland, Noorwegen, Zweden,

streven wordt waarschijnlijk per  januari

Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Noord-

 wettelijk verankerd in het Bouwbe-

foto: jannes linders

het houtblad

ROTTERDAM CENTR AAL BNA BESTE GEBOUW VA N H E T J A A R 2 0 15

Amerika, Nieuw-Zeeland en Australië. Een absolute aanrader! De uitgave (ISBN --;  pp., met vele kleuren en zwartwitafbeeldingen) is voor $ . te bestellen bij routledge.com.

Rotterdam CS: grandioze entree.

sluit. Inmiddels zijn er diverse woningconcepten in ontwikkeling die tegemoetkomen aan energieneutrale of zelfs energieleverende nieuwbouw. Bij ZEN voor de Klant wordt de scope verbreed. Het gaat niet alleen om techniek en kosten. De klant zit

IPC-PROJECT LEVERT BIOBASED BOUWPRODUCTEN OP

voortaan aan het stuur en niet de steeds strengere regelgeving, legt het platform uit.

foto: het houtblad/hans de groot

Het gaat innovatief aan de slag met wensen In het

getekend met De Rijksdienst voor Onderne-

van consumenten voor wooncomfort, ge-

ICDuBo in

mend Nederland (RVO). ‘Dat is een fantas-

zondheid, binnenklimaat en betaalbaar-

Rotterdam

tisch resultaat,’ zegt Monique Fledderman,

heid. Voor deze omslag is een verdergaan-

zijn vijftien

die vanuit de NBvT het project twee jaar

de innovatie nodig in de woningbouw.

biobased

lang begeleidde. ‘In de bouw bestaat nog

Lid-ondernemingen van de vier branche-

bouwpro-

steeds grote angst om met concurrenten

verenigingen van het Lente-akkoord, te

ducten te

samen te werken. Samenwerking is echter

weten Aedes, Neprom, Bouwend Neder-

Front: ervaring over biobased

zien van het

een voorwaarde om als mkb-bedrijf en als

land en NVB, gaan ervaring opdoen met

bouwen bijeengebracht.

IPC-project

branche tot innovatie te komen. De ketensa-

bijna energieneutrale woningbouwprojec-

Biobased Ge-

menwerking die ontstaan is, geeft deze

ten. Die zal breed worden gedeeld. Bij de

bouwschil. Daarin hebben twaalf FRONT-

groep een groot concurrentievoordeel. En

startbijeenkomst werd kennis uitgewisseld

runners hun ervaring met biobased bouwen

dat is een zeer positieve ontwikkeling voor

over de thema’s: bewonerscommunicatie,

bijeengebracht. De Nederlandse Branchever-

de timmerindustrie. De naam van deze fron-

bewonersbegeleiding door het bouwpro-

eniging voor de Timmerindustrie (NBvT)

tiers is dan ook FRONT.’ De producten be-

ces, monitoring klanttevredenheid, klant-

heeft als penvoerder met twaalf mkb-bedrij-

staan uit gevels, kozijnen en deuren, hang-

wensen over comfort en gezondheid. •

ven het Innovatieve Prestatie Contract (IPC)

en-sluitwerk, coating en hout.

Boogaerdt Hout

Voor adviezen die écht hout snijden!

Haasnoot Bruggen BV Postbus 3025, 2220 CA Katwijk (ZH) T 071 - 402 17 44 F 071 - 403 05 91 E info@haasnootbruggen.nl I www.haasnootbruggen.nl Overbruggen in hout, staal en composiet.

Woodteq Houtconstructies

Jutestraat 22, 7461 TR Rijssen Postbus 43, 7460 AA Rijssen T 0548 - 70 13 61 F 0548 - 70 13 41 I www.woodteq.nl E info@woodteq.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies liggers, kolommen, Multiplan dakplaten en Profidecke vloerelementen.

coatings www.houtbedrijvendokter.nl +31 (0)6 54 31 41 21 info@houtbedrijvendokter.nl

Ingenieursbureau Evan Buytendijk BV Regentesselaan 7, 7316 AA Apeldoorn I www.evanbuytendijk.nl E info@evanbuytendijk.nl Advies, begeleiding, (groeps)certificering FSC/PEFC, PEFC boscertificering, CE markering, EUTR/FLEGT, opleidingen & trainingen

afzuiginstallaties

C-Techniek B.V. Chemieweg 71, 1422 DX Uithoorn T +31-2977-52785 I www.c-techniek.com E info@c-techniek.com Filter en afzuiginstallatie voor de industrie.

Meerdink Bruggen Parallelweg 2, 7102 DE Winterwijk T 0543 – 51 35 41 F 0543 – 520935 E bruggen@meerdink.nl I www.meerdinkbruggen.nl Ontwerp, prefabricage en plaatsing in het werk van bruggen in hout, staal en composiet

gecertificeerd hout

Keurhout Postbus 1380, 1300 BJ Almere T 036 - 5494068 F 036 - 5321029 E info@keurhout.nl I www.keurhout.nl Handelsketen voor legaliteit en duurzaamheid.

gelamineerde houtconstructies

Dorpsstraat 88, 2931 AG Krimpen aan de Lek T 0180 - 551552 F 0180 - 510776 E info@boogaerdt.nl I www.boogaerdthout.nl

Carpentier Hardwood Solutions Abeeldreef 15 8760 Meulebeke T +32 51 488961 F +32 51 488965 I www.carpentier.be Specialiteit : Europees hardhout vnl eiken, beuken, thermo & Amerikaans hardhout

Norway Coatings B.V. Postbus 43079 3540 AB UTRECHT T +31 (0)88 450 5400 I www.norwaycoatings.nl E info@norwaycoatings.nl

houtconstructies

Withagen Houtprodukten BV

Exportweg 1, 9482 WP Tynaarlo T 0592 - 274280 F 0592 - 273524 E info@withagenhoutprodukten.nl I www.withagenhoutprodukten.nl Lijmhout op hoog niveau! Specialist in gelamineerd hout voor constructies en kozijnen. Vilam® Lariks en vuren voor kozijnen met KOMO en PEFC certificaat. Bouwteam projecten; ontwerp, levering en montage van constructies.

houtexpeditie

Coillte Panel Products Louis Eijssenweg 3A8 6049 CD Herten The Netherlands T +31 (0) 475 399740 F +31 (0) 475 310271 E info@coillte.com I www.coillte.com

DLH Nederland B.V.

C/O Noorderlaan 125 2030 Antwerpen T +32 3 542 63 70 F +32 3 542 18 94 E info.nederland@dlh-group.com I www.dlh-nederland.com Specialist in gecertificeerd hout uit duurzaam beheerde bossen (o.a. CIB).

ARCOS houtconstructies

Holtrop & Jansma B.V. Rondweg 43, 9101 BE Dokkum Postbus 56, 9100 AB Dokkum The Netherlands T +31 (0)519 32 91 00 F +31 (0)519 32 91 10 I www.holtrop-jansma.com E info@holtrop-jansma.com

Postbus 83, 5490 AB Sint-Oedenrode T 0413 - 767 200 F 0413 - 767 201 E info@arcoshoutconstructies.nl I www.arcoshoutconstructies.nl Ontwerp, engineering, levering en montage van gelamineerde houtconstructies, Profidecke , Multiplan en Multibox dakpanelen

Wood Products Logistics BV

Strevelsweg 700 sub 113 3083 AS Rotterdam T 010 4104670 F 010 4104680 E info@wpl.nu I www.wpl.nu No. 1 in houtexpeditie WPL - de logistieke dienstverlener

houthandel

Greenwood International BV Postbus 52, 1930 AB Egmond aan Zee T 072 5069540 F 072 5069541 E info@greenwoodtimber.nl I http://www.greenwoodtimber.nl Kwaliteit schept duidelijkheid

algemeen Derix

J en J Personeelsmanagement b.v. Noorderpad 24, 1674 NS Opperdoes T 0227-822425 E jenj@tip.nl I www.jenjpersoneelsmanagement.nl Bemiddelaar tussen kandidaat en opdrachtgever

Postbus 356, 5400 AJ Uden T 0413 - 261738 F 0413 - 252280 E info@derix.nl, I www.derix.nl Producent van gelijmde-gelamineerde houtconstructies, zie: www.derix.nl Engineering, Levering en Montage tevens gelamineerde vloerelementen en ronde kolommen. Gelamineerd hout CNC bewerkt.

Van den Berg Hardhout BV

2e Industrieweg 19 3411 ME in Lopik T +31 (0)348 820000 F +31 (0)348 820008 E info@vandenberghardhout.nl I www.vandenberghardhout.nl Importeur en groothandel van FSC® gecertificeerd tropisch hardhout. Ruw en geschaafd, uit voorraad en op aanvoer! Hout en vertrouwd!

Wijma Kampen B.V. Haatlandhaven 3, 8263 AS Kampen T 038 - 3316444 F 038 - 3322040 E wijma@wijma.com I www.wijma.com “Betrouwbaarhout” voor GWW als damwanden, gordingen, palen of fenderhout of complete houconstructies zoals: sluisdeuren, bruggen, geluidswanden, geleiderail of galerijen voor de bouw.

juni 2015

bruggen

het houtblad

adviesbureau

LTL Woodproducts

vloeren/dekken

LTL Woodproducts B.V.

juni 2015

GWW Houtimport

Bezoekadres: Bedrijfsweg 11, 3411 NV Lopik T (0348) 55 00 09 F (0348) 55 33 38 E verkoop@gwwhoutimport.nl I www.gwwhoutimport.nl Duurzaam geproduceerd hout voor de weg- en waterbouw uit voorraad leverbaar!

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

het houtblad

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport. Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

Houtgroep van Drimmelen B.V. Postbus 39, 3330 AA Zwijndrecht T 078 - 6107207 F 078 - 6101151 E info@drim.nl I www.vandrimmelen.nl Leverancier voor de bouw, handel en industrie van vurenhout, plaatmateriaal, prefab timmerwerk en alle mogelijke bewerkingen.

Postbus 3007, 2935 ZG Ouderkerk a/d IJssel T +31 (0)180 - 688688 F +31 (0)180 - 681463 I www.heuvelman-hout.nl Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel voor Rotterdam onder nr. 29020842

Postbus 1025, 2302 BA Leiden T 071 - 5316431 E info@noordmanhout.nl I www.noordmanhout.nl Breed in Hout en Plaat Houtbewerking en Logistiek

Postbus 191, 4130 ED Vianen T 0347 - 374844 F 0347 - 377908 E verkoop@ltl.nl I www.ltl.nl Of het nu om Tropisch, Europees of Noord-Amerkaans hardhout gaat, wij verzekeren u continuïteit en kwalteit door een klantgerichte benadering.

Foreco Dalfsen B.V.

Postbus 73, 7720 AB Dalfsen Dalmsholterweg 5, 7722 KJ Dalfsen T 0529-431548 F 0529-432198 E info@foreco.nl I www.foreco.nl Compleet assortiment hout voor GWW en B+U.

Hout en Plaat Groningen BV Postbus 9128, 9703 LC Groningen T 050 - 3116674 F 050 - 3113111 E info@hpgroningen.nl I www.hpgroningen.nl Specialist in Naaldhout, Loofhout & Plaatmateriaal. Wij beschikken over uitgebreide houtbewerkingsfaciliteiten. FSC : SKH-COC-000033 PEFC : SKH-PEFC-COC-5018

Foreco Houtconstructies

Postbus 472, 4200 AL Gorinchem De Vort 1, 4225 SH Noordeloos T 0183-582556 F 0183-581077 E info@forecohoutconstructies.nl I www.forecohoutconstructies.nl Specialist in geveltimmerwerk en lichte prefab houtconstructies.

houtinformatie www.houtinfo.nl Koninklijke Jongeneel B.V. Postbus 49, 3500 AA Utrecht T 030 - 2346347 F 030 - 2318817 E info@jongeneel.nl I www.jongeneel.nl Uw partner in de bouw, overal in Nederland

Houtinformatielijn T 0900 - 5329946 (15 cpm) I www.houtinfo.nl 24 uur per dag, 7 dagen per week.

internet

Nonhebel

Nobelstraat 24, 5051 DV Goirle T 013 - 5301924 F 013 – 5301925 E contact@nonhebel.nl I www.nonhebel.nl Dé antislip specialist voor houten ondergronden. Leverancier van DuraGrip antislip coating.

vacuümpompen

Becker Druk- en vacuümpompen B.V.

Postbus 573, 8440 AN Heerenveen Eurolaan 11, 8466 SM Nijehaske. T 0513 - 651800 F 0513 - 651855 E info@beckerdvp.nl I www.beckerdvp.nl Topleverancier van vacuümpompen.

vlamvertragers voor hout

Fire-resistant BV

Postbus 4377, 3006 AJ ROTTERDAM T 010 –4137661 F 010 –4363757 E info@fire-resistant.nl I www. Fire-resistant.nl Specialist in het vlamvertragend behandelen van alle houtsoorten, parket en plaatmateriaal.

www.houtblad.nl Digitaal archief en foto’s bestellen.

SNELZOEKERS Voor slechts € 425,- per gekozen rubriek worden uw bedrijfsgegevens (inclusief kleurenlogo en informatieregel) voor de periode van 1 jaargang opgenomen.

Ja, ik reserveer een rubrieksvermelding in SNELZOEKERS Rubriek: ...................................................................................................................................................................................... Bedrijfsnaam: .............................................................................................................................................................................. Adres: .......................................................................... PC + Woonplaats: .............................................................................. Tel./Fax: ..................................................................................................................................................................................... E-mail: ............................................................................... Internetadres: .............................................................................. Informatieregel: .......................................................................................................................................................................... U kunt dit formulier faxen naar MYbusinessmedia, 010 - 289 40 61. Of opsturen (zonder postzegel) naar Antwoordnummer 90543, 3009 VB Rotterdam. Eerst meer informatie? Bel met MYbusinessmedia, 010 - 289 40 69 (Margarita Robertson).

www.jongeneelprojecten.nl

Flame Delay FX Pro ®

Brandvertragend behandelde Houtproducten • niet hygroscopisch • volledig fixerend • niet uitloogbaar • kleurloos • geschikt voor onbehandelde toepassing in weer en wind • gebaseerd op Polymeer technologie