Κατώφλια, γέφυρες & σύνορα σε μια ενωμένη Ευρώπη

Κατώφλια, γέφυρες & σύνορα σε µια ενωµένη Ευρώπη Ζ α µπόπουλ ος ∆ηµήτρης

Ε . Θ . Χω ρ ο τ α ξί α ς 9 ο υ Ειδικ ά θέ µα τ α α νά πτ υ ξης τ ο υ χ ώ ρ ο υ διδάσ κο υ σ ε ς: Π . Θ ε ο δω ρ ά Κ. Β α λ ε ρ ι ά νο υ

Φεβρουάριος 2016

εξ ώ φυ λλο - ο πισθόφυλ λ ο “ κι’ εν ώ όλ οι οι Έλ λ ηνε ς αγ απ ηµέ νοι κ αι µο νι α σ µέ νο ι ” ε ρ γά ζο ντ α ι πυ ρ ετ ω δ ώς” γ ια την ε νοποίηση της Ευρώπης...... Το M e g a Ch anne l έ ψ α ξε κα ι β ρ ή κε τ ο υς π ρωτοπ όρους” Οι Α υ θα ίρ ετ ο ι. Mega Ch annel, 1989

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ε ι σ α γ ω γ ή . Η αρ χ ι τ εκ τ ον ι κ ή τ ου τ οί χου ε υρ ύτ ε ρ η π ρ οβ λ η µ α τικ ή. Το οξύµορο τ ου εδα φ ι κ ού κατακε ρ µ ατ ι σ µ ο ύ µ ε θοδ ολ ογ ί α . π α ρ ά δ ε ι γ µ α . Τρ απ εζογρα µµά τ ι α ευρώ : Οι α στ α θεί ς ε υ ρ ω π αϊ κέ ς “ κατ ασ κε υές ” σ υµ π ε ρ ά σ µ α τ α . Α. Ευρώ πη - Ευρω πα ϊ κ ή Έν ω ση - Ευρω ζ ώ ν η Β. Οι κ ον οµι κ ές δι α φ οροποι ή σει ς Γ. Όρι α εθν ώ ν ∆. Τα σύν ορα τ ω ν εθν ώ ν & ο ρόλος τ ω ν πόλεων ε π ί λ ογ ος . Η δ ι απ ρ αγµά τ ευση «επί τ η ς γη ς » ΠΑ ΡΑ Ρ Τ Η Μ Α ΧΑ Ρ ΤΩΝ ΠΑ ΡΑ Ρ Τ Η Μ Α Ε Ι ΚΟ ΝΩ Ν

ε ισα γ ωγ ή Σχέδι ο π λ ήρ ους α ποκ οπ ής τ ης Ε λ λ ά δ α ς α π ό τ ο ν ε υ ρ ωπ α ϊ κ ό κ ο ρ µ ό µ ε τ η ν ο χύ ρ ωσ η τ ων συν όρων –µετά την ΠΓ∆Μ- κ α ι τ ης Βουλ γα ρ ία ς ώ στ ε ν α α π ο κ λε ι σ τ ε ί κ ά θ ε δ ι έ ξ ο δ ο ς τ ων π ρ ο σ φ υ γ ι κ ών / µεταν αστευτι κών ροώ ν α πό τ ην Ε λ λ ά δ α προς τη ν Ευ ρ ώπ η , β ρ ί σ κ ε τ α ι σ ε ε ξ έ λι ξ η σ ύ µ φ ων α µ ε δηµοσί ευµα της Κ αθ ηµε ριν ής (1) . Το γεγον ό ς α υτ ό ε ίν α ι στ ην π ρα γµ α τ ι κ ό τ η τ α έ ν α α π ό τ α π ο λλά π ρ ο β λε π ό µ ε ν α τ ο υ « ευρωπαϊ κού σχεδ ίου Β» για τ ην α ν τ ιµε τ ώ πιση τ η ς π ρ ο σ φ υ γ ι κ ή ς κ ρ ί σ η ς τ ο ο π ο ί ο σ υ µ π ε ρ ι λα µ β ά ν ε ι τώρα στη «δεύτερη ε υ ρω πα ϊκ ή γρα µ µ ή ά µ υν α ς » κ αι τ η Β ο υ λγ α ρ ί α , µ ε τ ά τ η ν Π Γ∆ Μ . Η προσφυγικ ή κ ρ ίση ε ίν α ι ξ α ν ά πα ρού σ α , γ ι α ν α µ α ς υ π ε ν θ υ µ ί σ ε ι µ ε τ α ξ ύ ά λλων , ν α ξεχάσουµε τον ορ ισµ ό τ ω ν συ ν όρω ν µ ε τ ην α υστ η ρ ή τ ο υ ς έ ν ν ο ι α κ α ι γ ι α ν α µ α ς κ α λέ σ ε ι ν α τ α επαν ατοποθετή σου µ ε , ν α τ α α φ α ιρέ σουµ ε ή ε ν π ά σ ε ι π ε ρ ι π τ ώσ ε ι ν α τ α ε π α ν α ξ ι ο λο γ ή σ ο υ µ ε κ α ι ν α τ α κατατάξ ουµε χω ρι κ ά κ α ι ποιοτ ικ ά .

Η αρχ ιτεκτονική του τοίχου

Το θ έµα τ ου ορίου, έ ν α κ α τ ’ ε ξ οχ ήν α ρ χ ιτ εκ τ ο ν ι κ ό ζή τ η µ α , α ν α κ ύ π τ ε ι ξ α ν ά . Λ έξ ει ς ό π ω ς “ έ ν ω ση χ ώ ρ ω ν ” ή “ ο ριοθ έ τ η σ η ” , π ο υ χρ η σ ι µ ο π ο ι ο ύ ν τ α ι κ α τ ά κ ό ρ ο ν σ τ ι ς δι ορθώ σει ς των σπ ουδ α στ ικ ώ ν α ρ χ ιτ ε κ τ ο ν ικ ώ ν θε µ ά τ ων κ α ι σ υ ν ο δ ε ύ ο ν τ α ι α π ό π ρ ά ξ ε ι ς π ο λι τ ι κ ή ς (δεχόµεν οι ότι “πολ ιτ ικ ή ε ίν α ι ο α γώ ν α ς µ ε τ α ξ ύ τ η ς έ ν ωσ η ς κ α ι τ ο υ δ ι α χωρ ι σ µ ο ύ ” ) (2 ) , π α ί ζο υ ν καθ ορι στι κό ρόλ ο στ ην κ λ ίµα κ α τ ης χ ω ρ οτ α ξ ία ς , α φ ο ύ δ η µ ι ο υ ρ γ ο ύ ν ε ξ ί σ ο υ χωρ ο λε ι τ ο υ ρ γ ι κ έ ς ε ν ό τ η τ ε ς, οµάδες «κυττάρω ν » που συν ε ργά ζον τ α ι κ α ι τ α υτ όχ ρ ο ν α α π ο κ λε ι σ µ έ ν ε ς ζών ε ς π ε ρ ι ο χών . Έτσι , θ α µ π ορούσα µ ε ν α ισχ υ ριστ ούµ ε π ως ο λό γ ο ς κ α ι ο τ ρ ό π ο ς π ο υ σ υ ν δ έ ο ν τ α ι έ ν α καθ ι στι κό µε µι α κ ουζ ίν α , σε µ ια κ α τ οικ ία , για ν α ε ξ υ π η ρ ε τ η θ ο ύ ν κ ά π ο ι ε ς α ν ά γ κ ε ς µ ε τ ο ν β έ λτ ι σ τ ο δυν ατό τρόπο δεν α πέ χ ε ι πολ ύ α π ό τ ις στ ρ α τ ηγικ έ ς σ ύ ν δ ε σ η ς κ α ι σ υ ν ε ρ γ α σ ί α ς κ ρ α τ ών . Η αρχι τεκ τ ο ν ικ ή συν ίστ α τ α ι στ ην α ν ά λ υ ση κ α ι ε ύ ρ ε σ η τ ων κ α τ ά λλη λων τ ρ ό π ων ο ρ ι ο θ έ τ η σ η ς ή έν ω σης που µε τη σε ιρ ά τ ο υς θ α δ ηµιουργήσουν τ ι ς α ν ά λο γ ε ς σ χέ σ ε ι ς µ ε τ α ξ ύ τ ων χρ η σ τ ών σ τ ο χώρ ο . Κάπω ς έτσι , µας ε πιτ ρέ π ε τ α ι η µ ε τ ά βα ση α πό τ ην κ λί µ α κ α τ ο υ δ ι π ό λο υ τ ο ί χο ς- π α ρ ά θ υ ρ ο σ ε α υ τ ή τ ο υ συν όρου- περάσµατ ο ς . Υπό αυτή τ ην ο π τ ικ ή, ε π ιχ ε ιρ ε ίτ α ι µια σύ ν τ ο µ η α ν α σ κ ό π η σ η τ ων ο ρ ί ων ε ν τ ό ς κ α ι ε κ τ ό ς τ ο υ - ε ν δυν άµει εν οποι η µέν ου- ε υρω πα ϊκ ού χ ώ ρου, που στ ό χο έ χε ι τ η ν κ α τ α ν ό η σ η τ ο υ π ε ρ ί π λο κ ο υ µ η χα ν ι σ µ ο ύ κατακερµατι σµού το υ ε δ ά φους , τ ου συν όρου.

(1) ε φ . Κ αθ η µ ε ρ ιν ή 3 /2/2016, άρθρο “Σχέ δ ι ο γ ι α ν έ ου ς φράχτες στα σύνορα” (2) P i e r Vi t t o ri o A u re li “T he po ss i bi li ty o f a n a bso lute archit ect ure”

ε υρ ύτ ε ρ η π ρ οβ λ η µα τικ ή

Το ο ξ ύ µο ρ ο τ ο υ ε δ α φ ι κ ο ύ κ α τ α κ ε ρ µα τ ι σ µ ού

Ο θ ε µε λ ια κ ό ς χ α ρα κ τ ήρα ς τ ο υ σ υ ν ό ρ ο υ Η ικ α ν ό τ ητ α κ α ι η α ν ά γ κ η τ ο υ α ν θ ρ ώπ ο υ ν α ε λέ γ χε ι τ ο π ε ρ ι β ά λλο ν τ ο υ κ α ι ν α κ υ ρ ι α ρ χεί σ την “ t erra i nc og ni t a” , ε π ιζ ητ ώ ν τ α ς τ η ν α σ φ ά λε ι ά τ ο υ , ε ί ν α ι ί σ ως τ α π λέ ο ν χα ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά γ ν ωρ ί σ µ ατα της ύ π α ρξ ης τ ου. Πρ οκ ε ιµ έ ν ου, όµ ως, ν α ε π ι τ ύ χε ι τ ο σ τ ό χο τ ο υ α υ τ ό , α π α ι τ ε ί τ α ι έ ν α σ τ έ ρ ε ο , σ ταθερ ό “ ε δ ά φ ος ” , µ ε τ η βοήθ ε ια τ ου ο π ο ί ο υ θ έ τ ε ι τ α ό ρ ι α τ η ς κ υ ρ ι α ρ χί α ς τ ο υ , τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς, τ η ς Επ ι κ ράτει άς τ ο υ. Ορ ίζον τ α ς έ τ σι µια ε π ιφά ν ε ι α π ά ν ω σ τ ο έ δ α φ ο ς, ο ρ ι ο θ ε τ ε ί α υ τ ο µ ά τ ως µ ι α π ε ρ ι ο χή , η ο π ο ί α εί να ι υ π ό τ ον π λ ήρ η έ λ ε γχ ό τ ου. Ε ίν α ι οι θ ε µε λ ιώ σε ις π ο υ µ ε τ ο ν τ ρ ό π ο τ ο υ ς δ ι α σ φ α λί ζο υ ν έ ν α ν κ ο ι ν ό τ ό π ο κ α ι ε π ο µ έ ν ως την ύ π α ρξ η κ ά θ ε κ οιν ω ν ία ς , κ ά θ ε κ ο ι ν ό τ η τ α ς ό ν τ ων σ τ ο ν π λα ν ή τ η . Η π α ρ ά δ ο σ η , η θ ρ η σ κ ε ί α , τ α έθι µα, δ ρ ουν π ολ λ έ ς φ ορέ ς ω ς ό ρια - σ ύ ν ο ρ α , ως σ τ ο ι χε ί α ε ν ο π ο ι η τ ι κ ά , τ α ο π ο ί α σ υ ν δ ι α µ ο ρ φ ών ο υ ν γα ί ες κ ο ιν οτ ήτ ω ν . Οι θ ε µ ε λ ιώ σε ις α υ τ έ ς, ο ι θ ε µ ε λι ώσ ε ι ς τ ων λα ών , γ ί ν ο ν τ α ι σ υ χν ά α ν τ ι κ ε ί µ ε ν ο έ ρ ε υ να ς κ αι α ποτ ε λ ο ύν µ ια δ ιε ρώ τ ηση στ ο κ α τ ά π ό σ ο ε ί ν α ι α π α ρ α ί τ η τ ε ς α υ τ έ ς ο ι “ σ τ α θ ε ρ έ ς” γ ι α τ η ν ό π ο ι α εξέλι ξη τ ης α ν θ ρω πότ ητ α ς . Τέ τ ο ιου ε ίδ ους µ ε τ α φ ο ρ ι κ έ ς θ ε µ ε λι ώσ ε ι ς, α π ό τ η µ ι α ε ξ α σ φ α λί ζο υ ν τ η σ υ ν έ χε ι α , α λλά από την ά λ λ η ε ίν α ι τ α υ τ οχ ρ όν ω ς κ α ι π ρ ά ξ ε ι ς π ρ ωτ α ρ χι κ έ ς, ο ι ο π ο ί ε ς ο ρ ί ζο υ ν µ ι α α ρ χή , έ ν α ν Λ ό γ ο κ α ι ε π ο µένως έ ν α τ έ λ ο ς . Αποτ ε λ ο ύν ρ ίξ ε ις µ ε τ ο π α ρ ε λθ ό ν , ι σ τ ο ρ ι κ έ ς σ τ ι γ µ έ ς π ο υ δ ι α χωρ ί ζο υ ν π ε ρ ι ό δ ο υ ς µ ετα ξύ τ ο υς , α λ λ ά π α ρά λ λ ηλ α α ποτ ε λ ο ύ ν κ α ι χωρ ο χρ ο ν ι κ έ ς µ ε τ α β ά σ ε ι ς- σ η µ ε ί α ά ρ θ ρ ωσ η ς. Η π λ α τ φ όρµ α τ ου ε δ ά φους Μέ σω τ ης δ ια δ ικ α σίας τ η ς θ ε µ ε λί ωσ η ς, δ ε ν µ π ο ρ ο ύ µ ε π α ρ ά ν α π ρ α γ µ α τ ε υ τ ο ύ µ ε τ ο έ δ α φο ς , το ο π οίο δ ε ν α π οτ ε λ ε ί α πλ ώ ς µι α ε π ι φ ά ν ε ι α έ δ ρ α σ η ς γ ι α τ α κ τ ί ρ ι α , ο ύ τ ε α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ό σ τ ο ι χε ίο υ πό σχ ε δ ια σµ ό. ∆ε ν α ποτ ε λ ε ί ιδ ιω τι κ ό α γ α θ ό π ρ ο ς κ α τ α ν ά λωσ η , α φ ο ύ σ τ η ν π ρ α γ µ α τ ι κ ό τ η τ α ο ι “ κ ά τ ο χοί ” το υ , θ α ν ό ν τ ε ς κ α ι α γέ ν ν ητ ο ι, ε ίν α ι ά π ε ι ρ ο ι . Α π ό τ η ν ά λλη , τ ο έ δ α φ ο ς δ ε ν ε ί ν α ι ο ύ τ ε δ η µ ό σ ι ο α γ α θ ό , υ πό την έ ν ν ο ια ό τ ι δ ε ν υπ ά ρχ ε ι έ ν α Κ ρ ά τ ο ς ή κ ά π ο ι α κ ε ν τ ρ ι κ ή Εξ ο υ σ ί α σ τ η ν ο π ο ί α ν α α ν ή κ ε ι . Έτ σ ι λο ι π ό ν, εί ναι έ ν α στ ο ιχ ε ίο κ οιν ό, α λ λ ά τ α υ τ ό χρ ο ν α κ α ι έ ν α σ τ ο ι χε ί ο “ ξ έ ν ο ” . Λόγω α κ ρ ιβώ ς α υτ ού τ ο υ χα ρ α κ τ ή ρ α τ ο υ , ως ε ν δ ι ά µ ε σ ο µ ε τ α ξ ύ ι δ ι ωτ ι κ ο ύ κ α ι δ η µ ο σ ί ο υ α γα θ ο ύ, τ ο έ δ α φ ος α π οτ ε λ ε ί « π ε δ ί ο » π ο λι τ ι κ ών δ ι ε κ δ ι κ ή σ ε ων , σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ων κ α ι σ υ ρ ρ ά ξ εων. Η ο ριοθ ε τ ήση, η ε δ α φ ικ ή κ υρια ρ χί α , τ ο σ ύ ν ο ρ ο τ ο υ Κ ρ ά τ ο υ ς, η Επ ι κ ρ ά τ ε ι α , ε ί ν α ι π ο λι τ ι κ ο ο ι κ ο νο µι κ ά κ ε κ τ ηµέ ν α π ου σχ ε τ ίζο ν τ α ι ά µ ε σ α µ ε τ ο έ δ α φ ο ς ό π ως α υ τ ό β ρ ί σ κ ε τ α ι σ τ ο µ ι κ ρ ο σ κ ό π ιο της γε ω - π ολ ιτ ικ ής . Άλ λ ω στ ε , κ α τ ά τ ο γ ε ωγ ρ ά φ ο Yve s La c o ste , η γ ε ωγ ρ α φ ί α ( ως χα ρ τ ο γ ρ ά φ η σ η τ η ς γης ) χ ρησιµ οπ οιε ίτ α ι ω ς ε π ί τ ο π λ εί σ τ ο ν γ ι α τ η ν κ ή ρ υ ξ η π ο λέ µ ο υ (3 ) .

(3 ) Yves Lacost e “ La Géographie ça sert d ' ab ord à faire la g u err e”

Όµως το έ δ α φος , α ν κ α ι δ υν α τ ό ιστ ορικ ό κ α ι π ο λι τ ι σ τ ι κ ό σ τ ο ι χε ί ο - κ ο ι ν ό π ε δ ί ο ό λων τ ων αν θρώπι ν ων δρασ τ ηριοτ ήτ ω ν , σύµ βολ ο τ ου α γροτ ικ ο ύ φ ρ ο ν ή µ α τ ο ς, σ τ ο ι χε ί ο γ ο ν ι µ ό τ η τ α ς, α π α ρ α ί τ η τ ο γ ι α τη δι αι ώ ν ι ση της ζ ω ής µέ σω τ ης κ α λ λ ιέ ργε ια ς κ α ι τ η ς τ ρ ο φ ή ς - δ ε ν π α ύ ε ι ν α α π ο τ ε λε ί ε ρ γ α λε ί ο άσκηση ς πολ ι τι κή ς , για έ ν α ν πρόσθ ε τ ο λ ό γο, δ ιό τ ι κ α θ ο ρ ί ζε ι “ τ α υ τ ό τ η τ α ” . Εί ν α ι ε κ ε ί ν ο τ ο ο π ο ί ο περι κλ εί ει όλ ο το πα ρε λ θ ό ν τ ω ν λ α ώ ν , τ ο οπ οίο α ν α µ έ ν ε ι ν α α π ο κ α λυ φ θ ε ί . Κ ά θ ε σ κ ά ψ ι µ ο τ η ς γ η ς µ α ς φέρν ει αν τι µέτωπους µ ε µια κ α λ ά κ ρ υµ µ έ ν η µν ήµ η , η ο π ο ί α δ ι α τ η ρ ε ί τ α ι κ ά τ ω α π ό τ ι ς α ν α ρ ί θ µ η τ ε ς στρώ σει ς εδάφους . Η ε κ σκ α φή κ α ι η ε κ χ έ ρσω ση, κ ι ν ή σ ε ι ς σ τ ε ν ά σ υ ν δ ε δ ε µ έ ν ε ς µ ε τ η ν π ρ ά ξ η τ η ς θεµελ ί ωση ς τω ν κ τ ιρίω ν , ε ίν α ι τ α υτ όχ ρ ον α ε ν δ υν ά µ ε ι κ ι ν ή σ ε ι ς α ρ χα ι ο λο γ ι κ έ ς, κ ι ν ή σ ε ι ς φ α ν έ ρ ωσ η ς ή και απόκρυψης τ ου πα ρε λ θ ό ν τ ος . Η µε τ α κ ίν ησ η τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς µ π ο ρ ε ί ν α γ ί ν ε ι η α φ ο ρ µ ή µ ι α ς εξ ι στόρηση ς, αλ λ ά κ α ι ο πρόλ ο γος ε ν ός ε θ ν ικ ού α φ η γ ή µ α τ ο ς. Το έ δ α φ ο ς ή κ α λύ τ ε ρ α ο χε ι ρ ι σ µ ό ς τ ο υ , αποφασί ζει τί αξ ί ζε ι ν α µ ν ηµ ον ε ύε τ α ι κ α ι τ ί ν α ξ ε χν ά τ α ι , τ ί θ α ε ί ν α ι µ έ ρ ο ς τ ο υ τ ε ρ ά σ τ ι ο υ ε θ ν ι κ ο ύ terrain και τί οχι . Τα “ τ ιµ ηµ έ ν α χ ώ µ α τ α ” , που π ολ λ ά κ ι ς έ χο υ ν “ π ο τ ι σ τ ε ί µ ε α ί µ α α γ ων ι σ τ ών ” , ε ί ν α ι ε κ ε ί γ ι α ν α “θυµούν τα ι” ν α δ ια χ ω ρίζουν , ν α ο ριοθ ε τ ο ύ ν , κ α ι έ τ σ ι τ ο έ δ α φ ο ς, α π ό ο ι κ ο υ µ ε ν ι κ ό , παν αν θρώπι ν ο π ε δ ίο δ ρά σης , ε κ φυλ ίζ ε τ α ι σ ε ε ρ γ α λε ί ο ε θ ν ι κ ι σ τ ι κ ή ς π ρ ο π α γ ά ν δ α ς κ α ι εξ αν δραποδι σµού. Έτσι , βρισκ όµ α στ ε α ν τ ιµέ τ ω ποι µε τ ο ε ξ ή ς ο ξ ύ µ ο ρ ο σ χή µ α : Το έ θ ν ο ς, η ε θ ν ι κ ή ι δ έ α µ ε τ ο φαν τασι ακό που τη συν οδ ε ύε ι, συν δ έ ε τ α ι µ ε τ ο Κ ρ ά τ ο ς, τ η ν α ν ά γ κ η δ ι ο ί κ η σ η ς κ α ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ς ευρω στί ας, µέσω τ ης ( γε ω ) π ολ ιτ ικ ής κ α ι έ τ σι µ α ζ ί σ υ ν - κ α θ ο ρ ί ζο υ ν τ α σ ύ ν ο ρ α - ό ρ ι α π ά ν ω σ ε έ ν α κ α τ ά τ’ άλ λ α εν ι αί ο έδα φος , σε έ ν α µ η π ε π ε ρα σµ έ ν ο π ε δ ί ο τ ο ο π ο ί ο υ π ά ρ χε ι γ ι α ν α ε δ ρ ά ζε ι α ν ε ξ α ι ρ έ τ ως κάθ ε αν θρωπογεν ή δ ρα στ ηριότ ητ α .

µε θ οδολ ογ ία

Οι ευρωπ α ϊκ έ ς σχ έ σε ις ε ίν α ι πιο α στ α θε ί ς α π ’ ό τ ι φ α ί ν ε τ α ι . Α υ τ ή ε ί ν α ι κ α ι η υ π ό θ ε σ η εργασί ας, η οποί α α ν α δ ύ ε τ α ι α π ό τ ον τ ρόπ ο σχ ε δ ι α σ µ ο ύ τ ων “ χα ρ τ ο ν ο µ ι σ µ ά τ ων τ η ς Ευ ρ ώπ η ς” , τ ο οποί ο εί ν αι και το κ ύριο π α ρά δ ε ιγµ α π ου χ ρ ησιµ οπ ο ι ε ί τ α ι ως ε ι σ α γ ωγ ή . Οι σχέσεις α υτ έ ς ε κ φ ρά ζον τ α ι στ ο χ ώ ρο µ έ σ ω τ ων ε π ι µ έ ρ ο υ ς σ υ ν ό λων π ο υ π ρ ο κ ύ π τ ο υ ν α π ό ορι οθ ετή σει ς. Έτσι, τ ο ο ξ ύµ ορο σχ ήµ α τ ο υ κ α τ α κ ε ρ µ α τ ι σ µ ο ύ τ ο υ ε ν ι α ί ο υ ε δ ά φ ο υ ς π α ί ρ ν ε ι σ ά ρ κ α κ α ι οστά στη ν περί πτω ση τ ω ν συν όρω ν ε ν τ ό ς τ ης “ Ε ν ω µ έ ν η ς Ευ ρ ώπ η ς” , τ α ο π ο ί α κ α ι ε ξ ε τ ά ζο ν τ α ι σ τ η ν παρούσι α εργασί α. Τα όρι α α υ τ ά α ξ ίζ ε ι ν α µ ε λ ε τ ηθ ο ύν α πό πολλέ ς σ κ ο π ι έ ς, α λλά ε δ ώ ε ξ ε τ ά ζο ν τ α ι µ ε β ά σ η µ ό ν ο τρει ς άξ ον ες. Εί ν α ι ό ρια γε ω γρ α φικ ά - γε ω πολ ιτ ικ ά , ό ρ ι α ο ι κ ο ν ο µ ι κ ά κ α ι π ο λι τ ι σ τ ι κ ά . Τέλ ος, επ ιχ ε ιρ ε ίτ α ι έ ν α ς α πολ ο γισµ ός κ α ι µ ι α δ ι ε ρ ώτ η σ η γ ι α τ ο ν ρ ό λο π ο υ π α ί ζο υ ν ο ι π ό λε ι ς και οι δι κτυώσει ς τ ο υς στ α ε θ ν ικ ά σύ ν ορα .

παράδειγµα Τρα π ε ζο γ ρ α µµά τ ι α ε υ ρ ώ . Ο ι α σ τ α θ ε ί ς ε υ ρ ω πα ϊ κ έ ς “ κ α τ α σ κευές ” Τα τ ρα π ε ζογρα µ µ ά τ ια ε υ ρ ώ κ υ κ λο φ ο ρ ο ύ ν γ ι α π ρ ώτ η φ ο ρ ά ε π ι σ ή µ ως τ η ν 1 η Ι α ν ο υ α ρ ί ο υ το υ 1999 στ ις πρώ τ ε ς 14 χ ώ ρε ς τ η ς Ευ ρ ωζών η ς, ε ν ώ σ τ η ν Ελλά δ α φ τ ά ν ο υ ν κ α θ υ σ τ ε ρ η µ έ ν α κα τά 2 α κ ριβώ ς χ ρόν ια , α φού α ρ χ ικ ά ε ί χε π ρ ο η γ η θ ε ί ο α π ο κ λε ι σ µ ό ς τ η ς χώρ α ς α π ό τ η σ υ µ µ ε τ ο χή τ η ς σ την Ε υ ρω ζ ώ ν η έ ω ς ό τ ου ικ α ν οπ οι ο ύ σ ε τ α κ ρ ι τ ή ρ ι α ε ι σ ό δ ο υ σ ε α υ τ ή . Η π ρότ α ση τ ω ν g en e ri c α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ών κ α τ α σ κ ε υ ών π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ι σ τ α χα ρ τ ο ν ο µ ί σ µα τα , ε π ιλ έ γε τ α ι έ π ε ιτ α α πό δ ια γω ν ι σ µ ό , ξ ε χωρ ί ζο ν τ α ς α ν ά µ ε σ α σ ε 4 2 σ υ µ µ ε τ ο χέ ς κ α ι α ν ή κ ει σ το ν α υστ ρια κ ό γρα φίστ α Ro b er t K a l i n a , ο ο π ο ί ο ς κ α ι τ η ν υ λο π ο ι ε ί τ ο 1 9 9 6 . Οι α ρχ ιτ ε κ τ ο ν ικ έ ς κ α τ α σ κ ε υ έ ς α ν α π α ρ ί σ τ α ν τ α ι σ α ν κ α ρ ι κ α τ ο ύ ρ ε ς α π ό ε π τ ά ξ ε χωρ ι σ τά α ρχ ιτ ε κ τ ο ν ικ ά “ στ υλ ” τ ης ιστ ο ρ ί α ς τ η ς Ευ ρ ώπ η ς. Ξ ε κ ι ν ών τ α ς α π ό τ ο ν κ λα σ σ ι κ ό ρ υ θ µ ό , κ α θώς το α ν α γρα φόµ ε ν ο ποσό α ν ε β α ίν ε ι , σ υ ν ε χί ζο υ µ ε µ ε τ ο ρ ωµ α ν ι κ ό , τ ο γ ο τ θ ι κ ό ρ υ θ µ ό , τ ο ν α ν α γ ε ν ν η σ ι α κ ό , το µ π α ρόκ , δ ια ν ύ ουµ ε τ ην ε π οχ ή τ ο υ σ ι δ ή ρ ο υ κ α ι τ ο υ γ υ α λι ο ύ σ τ ο χα ρ τ ο ν ό µ ι σ µ α τ ων 2 0 0 ε υ ρ ώ, γι α να κ α τ α λ ήξ ο υµ ε στ η µ ον τ έ ρν α α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ή τ ο υ 2 0 ο υ α ι ών α σ ε µ ωβ α π ο χρ ώσ ε ι ς. Η κ α τ ηγοριοπ οίηση αυ τ ή µ π ο ρ ε ί ν α υ π ο ν ο ε ί ό τ ι µ ι α ν έ α κ ο ι ν ή α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ε π ο χή ε ι σά γεται µ ε τ ην υιοθ έ τ ηση τ ο υ ν έ ο υ νο µ ί σ µ α τ ο ς (4 ). Θ α µ π ο ρ ο ύ σ ε ε π ί σ η ς ν α ε ρ µ η ν ε υ θ ε ί ως µ ι α “ β ι τρ ί να” α ξ ιοσηµ ε ίω τ ω ν τ ε χ ν ολ ο γικ ώ ν ε π ι τ ε υ γ µ ά τ ων τ ων ε υ ρ ωπ α ϊ κ ών κ ο ι ν ο τ ή τ ων α π ε ι κ ο ν ί ζο ν τ α ς υ π ά ρ χ ο υ σ ες κ α τ α σκ ε υα στ ικ έ ς δ ο µ έ ς - τ ο µ έ ς σ τ η ν ι σ τ ο ρ ί α τ η ς α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ή ς. Το π α ρ ά δ ο ξ ο ό µ ως σ τ η ν π ε ρ ίπτωσ η τ ου ε υρώ , ε ίν α ι ότ ι τ α α ρχι τ ε κ τ ο ν ή µ α τ α τ ων τ ρ α π ε ζο γ ρ α µ µ α τ ί ων δ ε ν ύ π η ρ ξ α ν π ο τ έ . Α π ο τελο ύ ν α ν α π α ρα στ ά σε ις δ υ ν ητ ικ ώ ν κ α τ α σ κ ε υ ών , π ά ν ω σ ε χα ρ τ ο ν ο µ ί σ µ α τ α π ο υ α ν τ ι π ρ ο σ ωπ ε ύ ο υν µι α συγκ ε κ ριµ έ ν η α ν τ α λ λ α κ τ ικ ή α ξ ί α , τ α υ τ ό χρ ο ν α χρ η σ τ ι κ ά , π ο λύ τ ι µ α κ α ι κ ο ι ν ό τ ο π α . ∆ε θ α µ π ορούσε ό µ ως ν α γ ί ν ε ι α λλι ώς. Σ ε κ ά θ ε ά λλη π ε ρ ί π τ ωσ η , θ α π ρ ο κ α λο ύ τ α ν π ολι τι κ ή α ν τ ιζ ηλ ία α πό τ ην π λ ε υ ρά τ ω ν κ ρ α τ ών π ο υ δ ε θ α “ ε κ π ρ ο σ ωπ ο ύ ν τ α ν ” µ ε τ η γ έ φ υ ρ ά τ ο υ ς. Η σ υ γ κ α τάθεσ η για συ ν ε ργα σία , έ ν ω ση κ α ι γεφ ύ ρ ωσ η δ ι α φ ο ρ ών , δ ε ν ε ξ α φ α ν ί ζε ι τ ι ς π ο λι τ ι κ έ ς δ ι α µ ά χε ς, δ ι ε κ δ ι κ ήσ ει ς π ου µ π ορούν ν α ε µ φα ν ιστ ούν ο π ο υ δ ή π ο τ ε . Η “ έ ν ω ση” , η “ α νο ι χτ ό τ η τ α ” π ο υ η Ευ ρ ωζών η υ π ό σ χε τ α ι , ε ί ν α ι κ α ι τ ο θ έ µ α των χ α ρ τ ον οµ ισµ ά τ ω ν τ ο υ κ οιν ο ύ ν ο µ ί σ µ α τ ο ς. Κ α τ ’ε ξ ο χή ν α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ έ ς κ α τ α σ κ ε υ έ ς “ ε ν ώσ εων”, γέ φυρε ς , κ α τ ώ φ λ ια , α ν οιχ τ ά π α ρ ά θ υ ρ α π ρ ωτ α γ ων ι σ τ ο ύ ν υ π ό έ ν α σ κ ο π ό : τ η ν κ α τ ά ρ γ η σ η τ ων σ υ νό ρ ων, τ ην ε δ α φικ ή ε ν οπ οίηση για µ ια ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή κ α ι ε π ο µ έ ν ως κ ο ι ν ων ι κ ο π ο λι τ ι κ ή ε υ η µ ε ρ ί α . Π α ρ ό λα υτά κ α ι π α ρόλ η τ ην κ α λ ή δ ιά θ ε ση α π ό ό λε ς τ ι ς π λε υ ρ έ ς γ ι α σ υ ν ε ρ γ α σ ί α , έ ν α τ ό σ ο α π λό γ ε γ ο ν ό ς, έ ρ χετα ι να µ α ς υ π ε ν θ υµ ίσε ι π ω ς κ α ι τ ο π ι ο φ α ι ν ο µ ε ν ι κ ά α σ ή µ α ν τ ο ζή τ η µ α , ε ί ν α ι υ π ό δ ι α π ρ α γ µ ά τ ε υ σ η . Το σχ έ δ ιο τ ου K a li na , λο ι π ό ν ε ί ν α ι ά κ ρ ως π ο λι τ ι κ ό , α φ ο ύ ο ί δ ι ο ς π ρ έ π ε ι ν α σ ι γ ο υ ρ ε υ τ ε ί ό τι ο ι γέ φυρε ς που σχ ε δ ιά ζ ε ι δ ε µ ο ι ά ζο υ ν σ ε κ α µ ί α υ π α ρ κ τ ή κ α τ α σ κ ε υ ή κ ά π ο ι α ς χώρ α ς- µ έ λο υς της Ε υ ρω ζ ώ ν ης . Σ τ ην προσπ ά θ ε ιά τ ο υ α υ τ ή , ο K a l i n a α π λο π ο ι ε ί τ ι ς κ α τ α σ κ ε υ έ ς, α ν α π α ρ α σ τ ών τ ας τες α φα ιρε τ ικ ά , χ ω ρίς ν α στ οχ ε ύ ε ι σ τ ο ν α φ α ί ν ο ν τ α ι σ τ έ ρ ε ε ς. Η Ευ ρ ωπ α ϊ κ ή Κ ε ν τ ρ ι κ ή Τρ ά π ε ζα ό µως , δ υσα ρε στ ε ίτ α ι κ α θ ώ ς κ ρίν ε ι ό τ ι τ α σ χέ δ ι α κ α τ α λή γ ο υ ν υ π ε ρ β ο λι κ ά µ η ρ ε α λι σ τ ι κ ά . Η α ν α π α ρ άσ τα σ η τ υχ ό ν ε ύθ ρα στ ω ν γε φ υρώ ν σ τ α χα ρ τ ο ν ο µ ί σ µ α τ α , θ α µ π ο ρ ο ύ σ ε ν α ε π ι φ έ ρ ε ι α π ο σ τ α θ ε ρ ο π ο ί η ση σ το συν ά λ λ α γµ α τ ο υ ε υ ρώ . Τέ λ ο ς σ ε α υ τ ή τ η ν ι σ τ ο ρ ί α β ά ζε ι η σ υ µ β ο λή τ ε σ σ ά ρ ων µ η χα ν ι κ ών , ο ι ο πο ί ο ι κ α λ ο ύν τ α ι ν α ε λ έ γξ ο υν κ α τ α σκ ε υ α σ τ ι κ ά κ α ι ν α κ ά ν ο υ ν τ ι ς τ ε λι κ έ ς δ ι ο ρ θ ώσ ε ι ς σ τ α σ χέ δ ι α τ ων γ εφ υ ρ ών τ ου K a li na , σε σχ έ δ ια που δ ε ν ε π ρ ό κ ε ι τ ο π ο τ έ ν α υ λο π ο ι η θ ο ύ ν (5 ). Το ότ ι σχ έ δ ια κ α τ α σ κ ε υ ών π ο υ δ ε ν π ρ ο ο ρ ί ζο ν τ α ι γ ι α υ λο π ο ί η σ η κ α ι µ ά λι σ τ α κ ρ ίνο ντα ι “ α στ α θ ή” θ α µ π ορούσα ν ν α ε π η ρ ε ά σ ο υ ν τ η λε ι τ ο υ ρ γ ί α τ ο υ ε γ χε ι ρ ή µ α τ ο ς τ η ς Ευ ρ ωζών η ς ε ί ν αι ένα α κ όµ η γε γον ός τ ο οπ οίο µ α ς β ά ζε ι σ ε π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς σ κ έ ψ ε ι ς γ ι α τ η ν π ρ α γ µ α τ ι κ ή σ τ α θ ε ρ ό τ η τ ά της . Σ υµ π ε ρα σµ α τ ικ ά , η π ε ρ ι π έ τ ε ι α τ ο υ σ χε δ ι α σ µ ο ύ τ ων τ ρ α π ε ζο γ ρ α µ µ α τ ί ων ε υ ρ ώ ε κ τ ό ς το υ ό τι κ α τ α δ ε ικ ν ύε ι τ ον ά µ ε σο συσ χε τ ι σ µ ό τ ων α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ών σ υ µ β ό λων µ ε τ η ν ά σ κ η σ η π ο λ ι τι κ ής , φα ν ε ρώ ν ε ι τ ο π όσο ε ύθ ρα στ ε ς µ π ο ρ ε ί ν α ε ί ν α ι ο ι π ο λι τ ι κ έ ς ε ν ο π ο ί η σ η ς. Μ α ς δ ε ί χν ε ι τ ο π ό σ ο εύ κ ο λα τ οπ οθ ε τ ούν τ α ι ό ρια , σύν ορα , φ ρ α γ µ ο ί , β έ τ ο σ ε υ π ο τ ι θ έ µ ε ν α σ τ έ ρ ε ε ς α π ό π ε ι ρ ε ς ε ν ο π ο ί ησ ης , συµ φω ν ίε ς , γέ φ υρε ς . Πό σο ε ύ κ ο λα δ ι ε κ δ ι κ ή σ ε ι ς σ ε κ ά θ ε ζή τ η µ α , α π ό τ ο π ι ο α π λό έ ως τ ο π ι ο σ ύ νθετο , κ α λ ύ π τ ον τ α ι α π ό κ ά π οια – π ολλέ ς φ ο ρ έ ς κ α ι α ρ χι τ ε κ τ ο ν ι κ ή - ρ η τ ο ρ ι κ ή σ τ α θ ε ρ ό τ η τ α ς κ α ι α σ φ ά λε ια ς κ αι π ώ ς τ ε λ ικ ά τ ο έ δ α φος ισο ρρ ο π ε ί κ α ι σ υ ν δ έ ε ι ε υ α ί σ θ η τ α τ ο υ ς κ ό σ µ ο υ ς τ η ς σ υ µ φ ων ί α ς και της δ ια φω ν ία ς µ έ σω τ ης δ ια π ρα γµ ά τ ε υ σ η ς.

(4) D i e de ri k de Koning, Laura van Sant en, Thomas Cat t rysse “Four concept s and a fu n eral” (5 ) Ant i Heinonen, “The fi rst eu r os”

συµπε ρ ά σµα τα Α. Ε υ ρ ώ πη- Ε υ ρ ω πα ϊ κ ή Έ ν ω σ η- Ε υ ρ ω ζ ώ ν η Τα ευρωπαϊ κά σύνορα Έω ς τη ν πε ρίοδ ο τ ου Ψυχ ρ ού Πο λ έ µου, η έκ τ α σ η τ η ς Ευ ρ ώπ η ς ή τ α ν , α ν κ α ι α υ θ α ί ρ ε τ α , λί γ ο πολ ύ, γεω πολ ι τι κ ά κ α θ ο ρισµ έ ν η. Γε ω π ολ ιτ ικ έ ς σ υ ν τ ε τ α γ µ έ ν ε ς, σ υ µ φ έ ρ ο ν τ α κ α ι ε κ τ ι µ ή σ ε ι ς προσδι όρι ζαν τη ν έ κ τ α ση τ ης Ε υ ρώ πης , κ α θ ώς ά λλο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς ( ι σ τ ο ρ ι κ ο ί , π ο λι τ ι σ τ ι κ ο ί , γ εωγραφι κοί ) εί χαν α τ ο ν ήσε ι ή έ π α ιζ α ν δ ε υ τ ε ρε ύον τ α ρ ό λο , µ π ρ ο σ τ ά σ τ ι ς π ο λι τ ι κ έ ς δ ι ε κ δ ι κ ή σ ε ι ς. Σ ε κάποι ο βαθ µό, τα όρια τ ης Ε υρώ πης προσδ ιορ ί σ τ η κ α ν α π ό τ ι ς Ην ωµ έ ν ε ς Π ο λι τ ε ί ε ς κ α ι τ ι ς γ εωπολ ι τι κές τους ε πιλ ο γέ ς . Μετά το πέ ρα ς α υτ ής τ ης χ ρον ικ ής πε ριόδ ο υ , ό µ ως, τ α ό ρ ι α / σ ύ ν ο ρ α τ η ς Ευ ρ ώπ η ς µ έ ν ο υ ν ν α επαν ακαθορι στούν µε τ ην α ξ ιοπ οίηση ν έ ω ν κ ρ ιτ ηρ ί ων . Η Ευ ρ ώπ η α π ο τ ε λε ί τ η γ η ρ α ι ό τ ε ρ η , α λλά κ α ι ταυτόχρον α τη ν εό τ ε ρη ήπ ε ιρο, α φ ού τ ο 60% τ ω ν σ υ ν ό ρ ων τ η ς δ ι α µ ο ρ φ ώθ η κ ε µ έ σ α σ τ ο ν 2 0 ο α ι ών α . Η γεω γραφι κή κα ι πολ ιτ ικ ή τ ης έ κ τ α ση κ α ι τ α υτ ό τ η τ α ε ί ν α ι τ ώρ α υ π ό ε π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ µ ό , α φ ο ύ καν έν α από τα κρ ιτ ήρια π ου π α λ α ιό τ ε ρα ε ίχ α ν ξ εχα σ τ ε ί κ α ι τ ώρ α π α ρ ο υ σ ι ά ζο ν τ α ι ξ α ν ά ( ι σ τ ο ρ ι κ ά , πολ ι τι στι κά, θ ρη σκ ε υ τ ικ ά ) δ ε δ ίν ε ι α δ ια µφισβήτ ητ ε ς α π α ν τ ή σ ε ι ς γ ι α τ α ε υ ρ ωπ α ϊ κ ά ό ρ ι α , ε ι δ ι κ ά ό σ ο ν αφορά την ευρωπα ϊκ ή θ έ ση χ ω ρώ ν ό π ω ς η Ρ ω σία κ α ι η Το υ ρ κ ί α . Η αν ταγω ν ιστ ικ ή προσέ γγιση π ρος τ η Ρ ω σ ί α ε ξ α κ ο λο υ θ ε ί ν α υ π ά ρ χε ι , κ α θ ώς κ α ι η α π ο τ ρ ο π ή τη ς επέκτασής της ρ ω σικ ής ε π ιρροής στ ο χ ώ ρο τ ης Ν.Α . Μ ε σ ο γ ε ί ο υ . Όσον αφο ρά τ ην Το υρκ ία π α ρουσιά ζον τ α ι δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ έ ς π τ υ χέ ς. Η Το υ ρ κ ί α ε ί ν α ι π λή ρ ως εν σω µατωµέν η στο δ υτ ικ ό α µ υν τ ικ ό σύστ ηµ α ( Ν ΑΤΟ ) κ α ι θ ε ωρ ε ί τ α ι µ έ ρ ο ς τ η ς Ευ ρ ώπ η ς, ε ν ώ η Άγ κ υ ρ α επι δι ώκει ν α αν αλ α µβά ν ε ι ρόλ ο “ π ε ριφε ρε ια κ ής δ ύ ν α µ η ς” σ ε σ χέ σ η µ ε τ η ν Ευ ρ ώπ η (6 ) . Υπ’ αυτήν τ ην έ ν ν οια , τ α σύν ορα τ ης Ευ ρ ώπ η ς δ ι α χέ ο ν τ α ι σ τ ο σ ύ ν ο λο τ η ς ε δ α φ ι κ ή ς επι κράτει ας τη ς Ε λ λ ά δ α ς ― α ν ά λ ογα συ µ βα ίν ε ι κ αι σ τ ι ς ά λλε ς χώρ ε ς π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ι σ τ α ν ό τ ι α κ α ι αν ατολ ι κά σύν ορα τ ης Ε υρώ πης . Ε τ σι, µ π ορούµ ε ν α α ν τ ι λη φ θ ο ύ µ ε τ η ν ο τ ι ο α ν α τ ο λι κ ή Ευ ρ ώπ η ως έ ν α ν µεταβατι κό χώ ρο, όπ ου ο κ ο ιν ω ν ικ ό ς α π οκ λ ε ισµ ό ς ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι σ ε ε δ α φ ι κ έ ς, θ ρ η σ κ ε υ τ ι κ έ ς κ α ι οι κον οµι κές συν θήκ ε ς α ποµ όν ω σης . Ε υρω παϊ κή Έν ωση & Σ έ ν γκ ε ν Ά µεσα συ ν δ ε ό µ ε ν ο µε τ ο ε υ ρύτ ε ρο θ έ µα τ ων ο ρ ί ων τ η ς Ευ ρ ώπ η ς ε ί ν α ι τ ο ε ι δ ι κ ό τ ε ρ ο θ έ µ α των ορί ω ν τη ς Ευ ρω πα ϊκ ής Έ ν ω σης ( κ α ι σε µικ ρότ ε ρ ο β α θ µ ό τ ο υ ΝΑΤ Ο ) . Το θ έ µ α α υ τ ό έ χε ι ά µ ε σ ε ς πρακτι κές δι αστάσε ις µ ε π ε ρίπ λ ο κ ε ς πολ ιτ ικ έ ς κ α ι ο ι κ ο ν ο µ ι κ έ ς π τ υ χέ ς. Το ζή τ η µ α δ η µ ι ο υ ρ γ ε ί τ α ι βέβαι α από τη ν αν ά δ ε ιξ η τ ης Ε υ ρω πα ϊκ ής Έ ν ω ση ς σ ε θ ε σ µ ι κ ό π λα ί σ ι ο σ τ α θ ε ρ ό τ η τ α ς, ε υ η µ ε ρ ί α ς, δηµοκρατί ας και α σφά λ ε ια ς στ ην Ε υ ρώ πη κ α ι τ ην τ α υ τ ό χρ ο ν η ε π ι δ ί ωξ η τ ο υ σ υ ν ό λο υ σ χε δ ό ν τ ων ευρω παϊ κώ ν χωρώ ν ν α προσχ ω ρήσουν στ ην Ε . Ε. Η Ευ ρ ωπ α ϊ κ ή Έν ωσ η , η ο π ο ί α ως Ευ ρ ωπ α ϊ κ ή Κοι ν ότη τα ξ εκι ν ά τ ο 1957 µ ε έ ξ ι α ρχ ικ ά ιδ ρ υτ ικ ά κ ρ ά τ η - µ έ λη ( Γα λλί α , Γε ρ µ α ν ί α , Ι τ α λί α , B e n e l u xΒ έλ γι ο, Λ ουξ εµβο ύ ργο, Ολ λ α ν δ ία ) , έ χ ε ι ήδ η α υξ ή σ ε ι τ ο ν α ρ ι θ µ ό τ ων µ ε λών τ η ς σ ε 2 8 , µ ε τ η ν προσχώ ρη ση της Κροα τ ία ς τ ο 2013. Η δι άστα ση τ ω ν ε υ ρω πα ϊκ ώ ν συν όρω ν α π ο κ τ ά ε ν τ ο ν ό τ ε ρ α ε ξ έ χο ν π ο λι τ ι κ ό π ε ρ ι ε χό µ ε ν ο κατόπι ν της Συν θήκ ης Άµ στ ε ρν τ α µ , σύ µ φω ν α µ ε τ η ν ο π ο ί α τ α ε ξ ωτ ε ρ ι κ ά σ ύ ν ο ρ α τ η ς Ε.Ε. συµπερι λ αµβάν ον τ α ι στ ο υς στ ό χ ο υς τ ης κ οιν ής ε ξ ωτ ε ρ ι κ ή ς π ο λι τ ι κ ή ς κ α ι π ο λι τ ι κ ή ς α σ φ α λε ί α ς (Κ ΕΠΠΑ ). Στο χώ ρο τ ης Ε . Ε . , ο ι δ ια δ ο χ ικ έ ς δ ιε υ ρύν σ ε ι ς, κ α ι ι δ ι α ί τ ε ρ α η δ ι ε ύ ρ υ ν σ η µ ε τ η Φ ι λα ν δ ί α τ ο 1 995, αν έδει ξ ε µι α ν έ α δ ιά στ α ση στ ην προβλ ηµα τ ι κ ή τ ων σ υ ν ό ρ ων , δ ε δ ο µ έ ν ο υ ό τ ι δ η µ ι ο ύ ρ γ η σ ε γ ι α πρώ τη φορά κοι ν ά σύν ορα µε τ α ξ ύ Ε . Ε . κ α ι Ρ ω σία ς . Ε π ί σ η ς, η δ ι α δ ι κ α σ ί α ν έ α ς δ ι ε ύ ρ υ ν σ η ς µ ε τ ι ς χώρ ε ς τη ς Α ν ατολ ι κής Ευ ρ ώ πης τ ο 2004 κ α ι τ ο 2007 ( π. χ . Π ο λων ί α , Σ λο β α κ ί α , Ο υ γ γ α ρ ί α , Β ο υ λγ α ρ ί α ) θ έ τ ε ι σει ρά ν έων προβλ ηµά τ ω ν π ου συ ν δ έ ον τ α ι µε τ α σ ύ ν ο ρ α τ η ς Έν ωσ η ς – π ρ ο β λή µ α τ α π ο υ έ χο υ ν πολ ι τι κές, αµυν τι κ έ ς , π ολ ιτ ιστ ικ έ ς π λ ε υ ρέ ς . Σ τ ην ί δ ι α λο γ ι κ ή , η µ ε γ ά λη σ υ ζή τ η σ η γ ύ ρ ω α π ό µ ι α ευρω παϊ κή προοπτ ικ ή για τ ην Το υρκ ία έ χ ε ι ω ς κ ύ ρι ο σ η µ ε ί ο α ν α φ ο ρ ά ς τ ο θ έ µ α τ ων σ υ ν ό ρ ων .

(6) Ε. Ανδρικοπούλου- Γρ. Καυκαλάς “Ο νέος ευρωπαϊκός χώρος,”

Σ τ ο π λ α ίσιο τ ης Ε υρωπ α ϊ κ ή ς Έν ωσ η ς, τ ο 1 9 8 5 δ η µ ι ο υ ρ γ ε ί τ α ι η π ρ ώτ η Ζ ών η Σ έ ν γ κ ε ν σ ε έναν κ λ οιό πέ ν τ ε τ ό τ ε κ ρ α τ ώ ν µ ε λών τ ων Ευ ρ ωπ α ϊ κ ών Κ ο ι ν ο τ ή τ ων ( Β έ λγ ι ο , Γε ρ µ α ν ί α , Γα λλί α, Λο υξ ε µ βούργο, Ολ λ α ν δ ία ) . Η Σ υ µ φ ων ί α Σ έ ν γ κ ε ν α φ ο ρ ά π ι ο ε ξ ε ι δ ι κ ε υ µ έ ν ε ς κ ο ι ν έ ς π ο λι τ ι κ έ ς ως πρ ο ς τ ην π ροοδ ε υτ ικ ή κ α τ ά ρ γηση τ ων ε λέ γ χων σ τ α κ ο ι ν ά σ ύ ν ο ρ α , τ η ν κ α θ ι έ ρ ωσ η τ η ς ε λε ύθερ ης κ υ κ λ ο φορία ς για πρόσω πα κ α ι υ π η κ ό ο υ ς τ ων κ ρ α τ ών π ο υ σ υ µ µ ε τ έ χο υ ν σ τ η Σ υ µ φ ων ί α , κ α θ ώς κ αι α στ υ ν οµ ικ ή κ α ι δ ικ α στ ικ ή συν ε ρ γ α σ ί α . Το κέντρο βάρους των ευρωπαϊκών συνεργασιών παραµένει µέχρι και σήµερα στην κεντροδυτική Ευρώπη (χάρτης Ι), ενώ η Ελλάδα χωροθετείται στην περιφέρεια του κύκλου επιρροής των ευρωπαϊκών στρατηγικών και βρίσκεται αρκετά αποκοµµένη (σε σχέση µε την Πορτογαλία παραδείγµατος χάριν) λόγω της ύπαρξης των χωρών της Βαλκανικής χερσονήσου οι οποίες για µια σειρά από ιστορικούς λόγους δε συµµετέχουν στις περισσότερες οικονοµικές συµµαχίες του ευρωπαϊκού χώρου. Το γεγονός αυτό, µπορεί µεν να φέρνει την Ελλάδα σε µια πλεονεκτική θέση σε σχέση µε τις βαλκανικές χώρες, αλλά από την άλλη επαναπροσδιορίζει τη θέση της ως προς το κεντροευρωπαϊκό κέντρο λήψης αποφάσεων και θέτει κρίσιµα ερωτήµατα περιφερειακής ανάπτυξης (7 ) . Ε υ ρω ζ ώ ν η Η Ε υ ρω ζ ώ ν η θ α µπ ο ρ ο ύ σ α µ ε ν α π ο ύ µ ε ό τ ι ως « έ ν ωσ η » υ π ο κ α θ ι σ τ ά τ ο ν α ρ χι κ ό ρ ό λο της Ε υ ρω πα ϊκ ής Οικ ο ν οµ ικ ής Κ ο ιν ό τ η τ α ς ( Ε.Ο .Κ .) τ ο υ π ρ ο ά γ γ ε λο υ τ η ς Ευ ρ ωπ α ϊ κ ή ς Έν ωσ η ς, µ ε τ η ν έννο ι α ότ ι α φορά ζ ητ ήµα τ α κ α θ α ρά ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ς κ α ι ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή ς π ο λι τ ι κ ή ς, τ η ς ι δ έ α ς ε ν ό ς ενι α ί ο υ ν οµ ίσµ α τ ος µε τ α ξ ύ τ ω ν κ ρ α τ ών µ ε λών . Τα τ ρα π ε ζογρα µ µ ά τ ια ε υ ρ ώ, µ α ζί µ ε τ α κ έ ρ µ α τ α ε υ ρ ώ, α π ο τ ε λο ύ ν τ η φ υ σ ι κ ή µ ο ρ φ ή τ ο υ ευ ρ ώ, τ ου κ οιν ού ν οµ ίσµ α τ ος κ ά ποιων χωρ ών τ η ς Ευ ρ ώπ η ς, ο ι ο π ο ί ε ς ο ι κ ε ι ο θ ε λώς κ α τ α ρ γ ο ύ ν τ ο ε θ ν ι κ ό το υ ς ν όµ ισµ α κ α ι π ροσχ ω ρούν στ η γ ν ωσ τ ή ζών η τ ο υ ε υ ρ ώ, η ο π ο ί α υ ι ο θ ε τ ε ί τ ο ε υ ρ ώ κ α ι τ ο α ν α γ ν ωρ ί ζ ει ως µ ον α δ ικ ό ν όµ ιµ ο χ ρ ήµ α . Η ν οµ ισµ α τ ικ ή πολ ιτι κ ή τ ων κ ρ α τ ών τ η ς Ευ ρ ωζών η ς έ χε ι π α ρ α χωρ η θ ε ί σ τ η ν Ευ ρ ω παϊ κ ή Κ ε ν τ ρικ ή Τρ ά π ε ζ α κ α ι δ ε ν α σκ ε ί τ α ι π ι α α π ό τ α κ ρ ά τ η µ έ λη , ε ν ώ η ά σ κ η σ η δ η µ ο σ ι ο ν ο µ ι κ ή ς π ο λ ι τι κ ής ε ίν α ι α κ ό µ α στ ην ε υχ έ ρ ε ια τ ω ν κ ρ α τ ών . Α ν π α ρ α χωρ η θ ε ί κ α ι α υ τ ή σ τ η ν ΕΚ Τ , τ ό τ ε θ α µ π ο ρ ο ύ σ α µε να φα ν τ α στ ούµ ε µ ία π λ ήρ η οικ ο ν ο µ ι κ ή ο λο κ λή ρ ωσ η σ α ν ο µ ο σ π ο ν δ ί α ( κ ά τ ι σ α ν “ Ην ωµ έ ν ε ς Π ο λι τεί ες Ε υ ρώ πης ” ) . Τότ ε τ α κ ρά τ η δ ε ν θ α έ χο υ ν κ α µ ί α ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ε ξ ο υ σ ί α σ τ η ν ε π ι κ ρ ά τ ε ι ά τ ο υ ς, ό π ως α κ ρ ι β ώς κ α ι ο ι Πολ ιτ ε ίε ς στ ις Η ΠΑ. Αυ τ ό ό µ ως α π έ χε ι π ο λύ α π ό τ η ν π ρ α γ µ α τ ι κ ό τ η τ α , κ α θ ώς κ α µ ί α χώρ α δ εν ε ίν α ι δ ια τ ε θ ε ιµέ ν η - τ ο υλ ά χ ιστ ο ν π ρ ο ς τ ο π α ρ ό ν - ν α α π ο λέ σ ε ι ο λο κ λη ρ ωτ ι κ ά τ η ν ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ε ξο υ σ ί α στ ην ε π ικ ρά τ ε ιά τ ης . Το κ οιν ό ν όµ ισµ α σε κ ά θ ε π ε ρ ί π τ ωσ η δ ε ν π α ύ ε ι ν α α π ο τ ε λε ί φ υ σ ι κ ή υ π ό σ τ α σ η κ α ι ε γγύ ησ η µ ια ς συµ φω ν ία ς µε τ α ξ ύ Κ ρ α τ ών , µ ι α ς ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή ς κ α ι ν ο µ ι σ µ α τ ι κ ή ς σ υ µ µ α χί α ς µ ε τ ο υ ς δ ι κ ο ύ ς της κ ώ δ ικ ε ς κ α ι κ α ν όν ε ς . Πα ρ ’ ό λα υ τ ά , η σ υ µ µ α χί α α υ τ ή κ ά θ ε ά λλο π α ρ ά ε υ ρ ωπ α ϊ κ ή θ α µ π ο ρ ο ύσ ε να χ α ρ α κ τ ηριστ ε ί, δ ε δ οµ έ ν ου ό τ ι σ υ µ µ ε τ έ χο υ ν µ ό λι ς 1 9 α π ό τ α 5 0 Κ ρ ά τ η π ο υ α ν ή κ ο υ ν γ ε ωγ ρ α φ ι κ ά σ τη Γηρ α ιά Ή πε ιρο. Υπό τ ην π ροϋ π ό θ ε σ η ό τ ι σ τ η ν Ευ ρ ωζών η , α ν ή κ ε ι η π λε ι ο ψ η φ ί α τ ων χωρ ώ ν της Ε υ ρω πα ϊκ ής Έ ν ω σης ( 19 α πό τ α 2 8 κ ρ ά τ η - µ έ λη ) , θ α µ π ο ρ ο ύ σ α µ ε ν α ι σ χυ ρ ι σ τ ο ύ µ ε ό τ ι η χρ ή σ η κ α ι δ ια κ ίν ηση τ ου κ οιν ού α υτ ού ν ο µ ί σ µ α τ ο ς, β α σ ί ζε τ α ι κ α ι µ π ο ρ ε ί ν α β α σ ί σ ε ι έ ν α ν κ ο ι ν ό σ τ ό χο , ένα ιδ ε ώ δ ε ς π ου α φορά τ ην Ε . Ε. κ α ι κ α τ ’ ε π έ κ τ α σ η µ π ο ρ ε ί ν α χα ρ α κ τ η ρ ι σ τ ε ί κ α τ ’ ε υ φ η µ ι σ µ ό ν ως “ ε υρω πα ϊκ ό” . Απ ’ τ ην ά λ λ η, έ ν α ά λ λο π α ρ ά δ ο ξ ο π ο υ ε π ε κ τ ε ί ν ε ι τ α σ ύ ν ο ρ α τ ων χωρ ι κ ών ε ν ο τ ή τ ων Ευ ρ ω ζ ώνη – κ α ι ε π οµ έ ν ω ς κ α ι τ ης Ε . Ε . - εί ν α ι τ ο γ ε γ ο ν ό ς ό τ ι σ ε α υ τ έ ς α ν ή κ ο υ ν κ α ι π ε ρ ι ο χέ ς π ο υ δ ε ν α ν ή κ ο υ ν σ την Ε υ ρώ πη γε ω γρα φικ ά , όπ ω ς η Μ α ρ τ ι ν ί κ α κ α ι η Γο υ α δ ε λο ύ π η σ τ η ν α ν α τ ο λι κ ή Κ α ρ α ϊ β ι κ ή θ ά λα σ σ α ως α π οικ ίε ς τ ης Γα λ λ ίε ς κ α ι ο ι Α ζό ρ ε ς ως α π ο ι κ ί ε ς τ η ς Π ο ρ τ ο γ α λί α ς. Μ έ σ ω τ η ς χρ ή σ η ς τ ο υ ε υ ρ ώ ως µ ον α δ ικ ό ν όµ ιµ ο ν όµ ισµ α σε ν η σ ι ά τ ο υ Ατ λα ν τ ι κ ο ύ , κ α τ α δ ε ι κ ν ύ ε τ α ι ξ α ν ά η σ χε τ ι κ ό τ η τ α τ ων ο ρ ί ω ν πο υ δ ηµ ιουργούν τ α ι α π ό τ ις ο ικ ον ο µ ι κ έ ς σ υ µ φ ων ί ε ς, τ α ο π ο ί α δ ε ν ε π α λη θ ε ύ ο ν τ α ι µ ε τ α φ υ σ ι κ ά σ ύ ν ορ α.

(7 ) Στ. Κυβέλου ”Από τη χωροταξία στη χωροδιαχείριση”

Β . Ο ι κ ο ν ο µι κ έ ς δ ι α φ ο ρ ο πο ι ήσ ε ι ς Οι οι κονο µ ικ έ ς δ ια φ οροπ οιήσε ις ο δ ηγού ν σ ε ο ρ ι ο θ ε τ ή σ ε ι ς. Το µ ε γ α λε π ί β ο λο σ χέ δ ι ο τ η ς εγκαθί δρυση ς τη ς Ε ν ια ία ς Ε σω τ ε ρ ικ ής Αγορά ς α πέ β λε π ε σ τ η ν κ α τ ά ρ γ η σ η τ ων « ε σ ωτ ε ρ ι κ ών σ υ ν ό ρ ων » αν άµεσα στα κράτη- µ έ λ η τ ης Έ ν ω σης , ε ν ώ ο τ ρ ίτ ος π υ λών α ς τ η ς Σ υ ν θ ή κ η ς M a a s tri c h t σ τ ό χε υ ε α κ ρ ι β ώς σε αυτή τη δι ευκόλ υ ν ση τ ης ε λ ε υθ ε ρία ς τ ης δ ια σ υ ν ο ρ ι α κ ή ς δ ι α κ ί ν η σ η ς π ρ ο σ ώπ ων κ α θ ώς κ α ι σ τ ο ν έλ εγχο τω ν εξ ω τερ ικ ώ ν συ ν όρω ν τ ης Ε . Ε . (8) Τα κράτη τ ης ε υ ρω ζ ώ ν ης α λ λ ά κ α ι τ ης Ε Ε ε ί ν α ι δ ι α φ ο ρ ο π ο ι η µ έ ν α ως π ρ ο ς τ ο µ έ γ ε θ ο ς κ α ι τ ι ς επι δόσει ς της οι κο ν ο µ ία ς τ ο υς . Γε ω γρα φικ ά , ο Βο ρρ ά ς έ χε ι κ α λύ τ ε ρ ε ς ε π ι δ ό σ ε ι ς κ α ι κ α λύ τ ε ρ ο β ι ο τ ι κ ό επί πεδο από τον Νότ ο. Η Γε ρ µ α ν ία ( η ισχ υρότ ε ρη οι κ ο ν ο µ ί α τ η ς ΕΕ) , ο ι σ κ α ν δ ι ν α β ι κ έ ς χώρ ε ς, η Γα λλί α εί ν αι σε σαφώς κα λ ύ τ ε ρη κ α τ ά στ α ση α π ό τ ην Ι σπ α ν ί α , τ η ν Ι τ α λί α , τ η ν Ελλά δ α ο ι ο π ο ί ε ς π ά σ χο υ ν α π ό σοβαρότερα ελ λ είµ µ α τ α . Ι δ ια ίτ ε ρη κ α τ ηγο ρία ε πί σ η ς, α π ο τ ε λο ύ ν κ α ι τ α κ ρ ά τ η τ η ς Κ ε ν τ ρ ι κ ή ς κ α ι Ανατολ ι κή ς Ευρώ πης , π ου ά ν ηκ α ν στ ην π ρώ ην Ε Σ Σ ∆ , τ α ο π ο ί α υ π έ σ τ η σ α ν τ η ν ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή µ ε τ ά β α σ η τ η ς δεκαετί ας του ‘ 90. Εί κοσι χρόν ια µ ε τ ά , ο ι δ ια φοροπ οιήσε ις α υ τ έ ς κ λυ δ ων ί ζο υ ν τ η ν σ υ ν ο χή τ ο υ ε υ ρ ωπ α ϊ κ ο ύ χ ώρου δη µι ουργώ ν τ α ς υπ οε ν ότ ητ ε ς κ α ι ο ικ ον οµ ίε ς π ο λλών τ α χυ τ ή τ ων . Ό π ως φ α ί ν ε τ α ι κ α ι σ τ ο χά ρ τ η Ι Ι , η δι χοτόµη ση της Ευρώ πης σε δ υ τ ικ ή κ α ι α ν α τ ολ ικ ή ε π ι β ε β α ι ών ε τ α ι κ α ι α π ό τ α ο ι κ ο ν ο µ ι κ ά κ ρ ι τ ή ρ ι α τ ο υ ΑΕΠ. Ωστόσο, η Ευρώ πη στ ρ έ φε τ α ι στ ην Αν α τ ολ ή κ α ι π ι ο σ υ γ κ ε κ ρ ι µ έ ν α σ τ η ν π ε ρ ι ο χή τ η ς Κ α σ π ί α ς Θ ά λ ασσας και τω ν χ ω ρώ ν τ ης Ε υ ρα σία ς , σε α µ φ ι λε γ ό µ ε ν ε ς π ε ρ ι ο χέ ς γ ι α τ ο ν π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ µ ό τ ων ευρω παϊ κώ ν συν όρ ω ν . Ο λ ό γος γι’ α υτ ό έ γκ ε ιτ α ι στ α σ η µ α ν τ ι κ ά α π ο θ έ µ α τ α π ε τ ρ ε λα ί ο υ π ο υ β ρ ί σ κ ο ν τ α ι στη ν περι οχή και στ ην π ροσπ ά θ ε ια χ ω ρώ ν κ α ι ε τα ι ρ ε ι ών ν α τ α α ξ ι ο π ο ι ή σ ο υ ν , α ν ε ξ α ρ τ η τ ο π ο ι ών τ α ς εν εργει ακά τη ν Ευ ρώ πη α π ό τ η Ρ ω σία . Ι δ ια ίτ ε ρα ση µ α ν τ ι κ ή π τ υ χή τ ο υ γ ε ωπ ο λι τ ι κ ο ύ π ρ ο β λή µ α τ ο ς τ η ς περι οχή ς εί ν αι η µ ε τ α φορά τ ο υ πε τ ρε λ α ίο υ κ α ι φ υ σ ι κ ο ύ α ε ρ ί ο υ σ τ ι ς α γ ο ρ έ ς τ η ς ∆ ύ σ η ς, µ ε τ η ν κατασκευή τω ν κα τ ά λ λ ηλ ω ν α γω γώ ν , κ α ι η ε πιλ ο γ ή τ ων χωρ ών γ ι α τ η δ ι έ λε υ σ ή τ ο υ ς. Π α ρ α τ η ρ ε ί τ α ι λοι πόν µι α πρόσφα τ η σχ ε τ ικ ά έ ν τ α ξ η τ ω ν χ ω ρ ώ ν Κ Α Κ σ τ ο ν ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ε υ ρ ωπ α ϊ κ ό χώρ ο , µ ε ό λε ς τ ι ς αβεβαι ότη τες γύρω α π ό τ α ε υρω πα ϊκ ά όρια . Α πό τη ν άλ λ η, π α ρά τ ις δ ια φ οροπ οιήσε ις , π ρ έ π ε ι ν α α ν α φ ε ρ θ ε ί π ως α υ σ τ η ρ ά ο ι κ ο ν ο µ ι κ ά ό ρ ι α σήµερα δεν υπάρχ ο υν ( ε κ τ ό ς α πό τ η Β. Κ ορέ α ) . Η π ρ α γ µ α τ ι κ ό τ η τ α α π ό τ ο 1 9 9 0 µ ε τ η ν π τ ώσ η τ η ς ΕΣ Σ ∆ , εί ν αι παγκοσµι οποιηµ έ ν η κ α ι α υτ ό π ου π α ρα τ ηρο ύ µ ε ν α ε π ι κ ρ α τ ε ί ε ί ν α ι µ ί α ο λο έ ν α α υ ξ α ν ό µ ε ν η αλ λ η λ εξ άρτη ση δι ε θ ν ώ ς , τ ό σο σε π ολ ιτ ικ ό όσο κ α ι σ ε ο ι κ ο ν ο µ ι κ ό ε π ί π ε δ ο . Οι πολ υεθ ν ικ έ ς ε τ α ιρ ίε ς , τ ο ε λ ε ύ θ ε ρο ε µ π ό ρ ι ο , ο ι δ ι ε θ ν ε ί ς α π ο ρ ρ υ θ µ ι σ µ έ ν ε ς κ ε φ α λα ι α κ έ ς ροές εί ν αι κάποι ες ε κ φ ά ν σε ις τ ης π α γκ οσµ ιοπ οίηση ς π ο υ π ρ ο δ ί δ ο υ ν α κ υ ρ ώσ ε ι ς ο ι κ ο ν ο µ ι κ ών σ υ ν ό ρ ων , τουλ άχι στον µε τον τ ρ όπ ο π ου υπ ήρχ α ν στ ο π α ρε λ θό ν .

Γ. Ό ρ ι α ε θ ν ώ ν Η “ευρω π α ϊκ ή ιδ έ α ” υπ ά ρχ ε ι ήδ η α πό τ ο ν 1 4 ο α ι ών α κ α ι ε ί ν α ι ά µ ε σ α σ υ ν δ ε µ έ ν η µ ε τ η ν φεουδαρχί α και τον χ ρ ιστ ια ν ισµ ό. Η π ολ ιτ ικ ο οικ ον ο µ ι κ ή ε ξ ο υ σ ί α α σ κ ε ί τ α ι α π ό τ ο ν α υ τ ο κ ρ ά τ ο ρ α σ τ η ν κάθ ε αυτοκρατορία , ε ν ώ η πολ ιτ ισµικ ή α π ό τ ον Π ά π α . Π ο λλο ί τ ό τ ε υ π ο σ τ ή ρ ι ζο υ ν τ η ν ι δ έ α µ ι α ς ευρω παϊ κής εν ότητ α ς στ α πλ α ίσια τ ης χ ρ ιστ ια ν ο σ ύ ν η ς, µ ε τ η ν έ ν ν ο ι α µ ι α ς έ ν ωσ η ς χρ ι σ τ ι α ν ών ηγεµόν ων , η οποί α ό µ ω ς τ ε λ ικ ώ ς υ π ον οµ ε ύε τ α ι α π ό τ η Μ ε τ α ρ ρ ύ θ µ ι σ η κ α ι α ρ γ ό τ ε ρ α α π ό τ η Γα λλι κ ή Ε παν άσταση η οπο ία α λ λ ά ζ ε ι ά ρ δ ην τ ο φε ουδ α ρχ ικ ό σ ύ σ τ η µ α κ α ι γ ε ν ν ά τ ο έ θ ν ο ς κ ρ ά τ ο ς. Με τη δηµ ιουργία ε θ ν ώ ν κ ρ α τ ώ ν , τ α οπ ο ί α α υ τ ο π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζο ν τ α ι δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ά µ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς - γι ατί πλ έον µι λ άµ ε για έ θ ν η κ α ι όχ ι για α υ τ οκ ρα τ ορ ί ε ς- τ α ο π ο ί α έ χο υ ν δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ έ ς δ ο µ έ ς, θ ε σ µ ο ύ ς, αξ ί ες, ι στορί α και συλ λ ογικ έ ς µν ήµ ε ς , η ε υρω πα ϊκ ή ι δ έ α µ ε τ α τ ο π ί ζε τ α ι σ ε µ ί α έ ν ωσ η λα ών . Γι α α υ τ ό και έχει οµοσπον δ ια κ ή χ ροιά .

(8) Π. Ιωακειµίδης “Η έκταση και τα σύνορα του ευρωπαϊκού χώρου”

Έ ξ ω α πό τ ο ν ε υ ρω πα ϊ κ ό χώρ ο , η π α γ κ ο σ µ ι ο π ο ί η σ η θ ε ωρ ε ί τ α ι ό τ ι έ χε ι ως β α σ ι κ ή σ υ ν έ πει α τη δ ιά βρω ση κ α ι τ η β α θ µ ια ία ε ξ ά λε ι ψ η τ ων ε θ ν ι κ ών α λλά κ α ι τ ων ε δ α φ ι κ ών σ υ ν ό ρ ων ( te rrit o ria l b o r d ers , f r o nt i ers ) . Η ε ξ έ λ ιξ η α υ τ ή θ έ τ ε ι γ ε ν ι κ ό τ ε ρ α π ρ ο β λή µ α τ α γ ι α τ η θ έ σ η , τ η ν τ α υ τ ό τ η τ α κ αι το ρόλ ο τ ο υ ε θ ν ικ ο ύ κ ρ ά τ ους στ ο σ η µ ε ρ ι ν ό δ ι ε θ ν έ ς σ ύ σ τ η µ α τ ων ο λο έ ν α β α θ ύ τ ε ρ α α λλη λε ξ α ρ τ ώµενων σχ έ σε ω ν . Κ ρίσιµ ο κ οµ µ ά τ ι τ ης ε υ ρ ωπ α ϊ κ ή ς π ο λι τ ι κ ή ς ε ί ν α ι η κ α τ α σ κ ε υ ή τ ο υ σ ύ γ χρ ο ν ο υ ε υ ρ ωπα ϊ κ ο ύ ιδ ε ώ δ ο υς . Το ιδ ε ώ δ ε ς ή τ ο α φ ή γ η µ α ε ί ν α ι ί σ ως τ ο π ι ο σ η µ α ν τ ι κ ό ε ρ γ α λε ί ο ε ν ο π ο ί η σ η ς, η ι δ ρ υ τι κ ή π ρά ξ η, τ ο κ ο ιν ό κ α τ α στ α στ ικ ό τ η ς ε υ ρ ωπ α ϊ κ ή ς ο µ ά δ α ς, τ ο ο π ο ί ο υ π ο σ τ η ρ ί ζε τ α ι α π ό κ ο ι ν ά σ ύµβ ο λα όπ ω ς η κ οιν ή σηµ α ία ή ο ε υρωπ α ϊ κ ό ς ύ µ ν ο ς “ Ω δ ή σ τ η χα ρ ά ” . Α π ό τ ο θ ε σ µ ό τ η ς Γι ο υ ρ ο β ί ζι ο ν , µ έχ ρ ι τα ε π ιδ οτ ούµ ε ν α ε κ π α ιδ ε υτ ικ ά π ρ ο γ ρ ά µ µ α τ α Ερ ά σ µ ο υ ς, δ ι α φ α ί ν ε τ α ι η τ ά σ η τ η ς Ε.Ε. γ ι α τ η ν ό σ µωσ η π ολ ιτ ισµώ ν κ α ι τ η δ ηµ ιουργία τ η ς κ α ί ρ ι α ς τ α υ τ ό τ η τ α ς τ ο υ ε υ ρ ωπ α ϊ ο υ π ο λί τ η . Σ τ ο σ η µ ε ί ο α υ τ ό κ α ι σ ε συν δ υα σµ ό µε τ ο β λ έ µµ α τ ης Ευ ρ ώπ η ς π ρ ο ς τ η ν Ευ ρ α σ ί α π ο υ π ε ρ ι γ ρ ά φ η κ ε π ρ ο η γ ο υ µ έ ν ως, θα ήταν ε ν δ ια φέ ρον ν α σηµ ε ιώ σο υµ ε π ως τ ο Α ζε ρ µ π α ϊ τ ζά ν σ υ µ µ ε τ έ χε ι σ τ η Γι ο υ ρ ο β ί ζι ο ν γ ι α π ρ ώτ η φ ο ρ ά το 2006, η Αρ µ ε ν ία τ ο 2007 κ α ι η Γε ωρ γ ί α τ ο 2 0 0 8 . Πα ρ ά τ ην π ροσπ ά θ ε ι α δ η µ ι ο υ ρ γ ί α ς α υ τ ο ύ τ ο υ κ ο ι ν ο ύ ε υ ρ ωπ α ϊ κ ο ύ ι δ ε ο λο γ ι κ ο ύ π λα ι σ ί ο υ , ο ι δ ιά φορε ς µορφέ ς ε θ ν ικ ιστ ικ ώ ν µ ε ι ο ν ο τ ι κ ών α ν α β ι ώσ ε ων ε µ µ έ σ ως π λη ν σ α φ ώς, θ έ τ ο υ ν π ρ ο β λήµατα συν όρω ν στ ο ν ε υρω πα ϊκ ό χ ώ ρ ο ( χά ρ τ η ς Ι Ι Ι ) . Τα σύν ορα α υ τ ά πολλέ ς φ ο ρ έ ς τ ί θ ε ν τ α ι ε ν τ ό ς τ ο υ ί δ ι ο υ έ θ ν ο υ ς- κ ρ ά τ ο υ ς κ α ι ο δ η γ ο ύ ν σ ε α π οσχ ίσε ις , ό π ω ς στ ην π ε ρ ί π τ ωσ η τ η ς π ρ ώη ν Γι ο υ γ κ ο σ λα β ί α ς, α λλά κ α ι τ α ε π ί κ α ι ρ α α ι τήµατα α π οσχ ίσε ω ν στ ην Κ α τ α λ ο ν ία κ α ι σ τ η Σ κ ωτ ί α . Το β έ τ ο π ο υ ά σ κ η σ ε η Ελλά δ α σ τ η ν έ ν τ α ξ η τ η ς Π Γ∆Μ σ το Ν ΑΤΟ τ ο 2008 έ χ ε ι ω ς β ά ση ξ α ν ά ε θ ν ι κ ο ύ ς λό γ ο υ ς κ α ι δ ε ν π α ύ ε ι ν α ο ξ ύ ν ε ι τ ο κ λί µ α σ τ α Β α λκ άνι α. Τέ λ ος , α κ ό µ α µια β α σ ι κ ή π α ρ ά µ ε τ ρ ο ς π ο υ α ν α δ ύ ε ι ε θ ν ι κ έ ς δ ι α φ ο ρ έ ς ε ί ν αι το µ ε τ α ν α στ ε υτ ικ ό. Η S a s ki a S a s se n υ π ο σ τ η ρ ί ζε ι ό τ ι “ ε ν ώ η ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή π α γ κ ο σ µ ι ο π ο ί ησ η α π οε θ ν ικ οπ οιε ί τ ις ε θ ν ικ έ ς ο ι κ ο ν ο µ ί ε ς, η µ ε τ α ν ά σ τ ε υ σ η ε π α ν ε θ ν ι κ ο π ο ι ε ί τ η ν π ο λι τ ι κ ή ” (9 ) . Π ρ άγµα τι , τ ην ίδ ια στ ιγµ ή π ου η ε υρω πα ϊ κ ή π ο λι τ ι κ ή ε λέ γ χε ι τ ι ς ε θ ν ι κ έ ς ο ι κ ο ν ο µ ί ε ς τ ων Κ ρ α τ ών - Μ ε λών τ ης , τι ς ροέ ς τ ο υ κ ε φα λ α ίο υ κ α ι τ ω ν υ π η ρ ε σ ι ών τ ο υ ς, τ η ν ί δ ι α α υ τ ή σ τ ι γ µ ή α π ο δ ί δ ε ι µ ε µ ε γ α λο π ρ έ π ει α σ τα κ ρά τ η τ ο κ υρία ρχ ο δ ικ α ίω µα / υ π ο χρ έ ωσ η ν α ε λέ γ χο υ ν τ α σ ύ ν ο ρ α τ ο υ ς, σ α ν α ή τ α ν µ ό ν ο δ ι κ ά τ ο υ ς κ α ι όχ ι τ ης Ε υ ρώ πης . Σ υµ π ε ρα σµ α τ ικ ά , η π α γ κ ο σ µ ι ο π ο ί η σ η σ ε π ο λι τ ι σ µ ι κ ό ε π ί π ε δ ο δ ε ν ε ί ν α ι τ ό σ ο ε µ π ε δ ω µένη. Υπ ά ρχ ε ι φ υσικ ά µ ία α δ ια µ φι σ β ή τ η τ η ε π ι κ ρ ά τ η σ η τ ων δ υ τ ι κ ών π ρ ο τ ύ π ων , α π ό τ ο 1 9 9 0 κ α ι µετά π α γκ οσµ ίω ς , α λ λ ά ο ι λ α ο ί τ ης ε υ ρ ώπ η ς α υ τ ο π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζο ν τ α ι π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ε θ ν ι κ ά π α ρ ά ως ε υ ρ ω πα ί ο ι , σε α ν τ ίθ ε ση µ ε τ ις Η ΠΑ π. χ . ό π ο υ ο ι λα ο ί α ι σ θ ά ν ο ν τ α ι π ρ ώτ α α µ ε ρ ι κ α ν ο ί κ α ι έ π ε ι τ α ν ε ο ϋ ρ κ έ ζο ι .

(9 ) Sask ia Sassen “Χ ωρίς Έλ εγχο; Η Εθνικ ή Κυριαρχία, η µετανάστευ ση κα ι

η ιδιότητα του πολ ίτη στην εποχή της παγκ οσµιοποί η ση ς ”

∆. Τα σ ύ ν ο ρ α τ ω ν ε θ ν ώ ν & ο ρ ό λο ς τ ω ν πό λε ω ν Η σχετι κ ό τ ητ α κ α ι α π ροσδ ιοριστ ία τ ω ν εθ ν ι κ ών σ υ ν ό ρ ων , η ε υ ε λι ξ ί α τ ο υ ς α ν ά λο γ α µ ε τ ι ς οι κον οµι κοπολ ι τι κ έ ς στ ρα τ ηγικ έ ς , σε συν δ υα σµ ό µ ε τ η ν α π ο δ υ ν ά µ ωσ η τ η ς σ η µ α σ ί α ς τ ο υ έ θ ν ο υ ς ως σ τοι χεί ο συν εκτι κ ότ ητ α ς τ ου “ λ α ού” µα ς π ροκ α λ ο ύ ν ν α σ τ ρ έ ψ ο υ µ ε τ ο β λέ µ µ α µ α ς σ τ ι ς π ό λε ι ς, ο ι οποί ες αν αδύον τα ι ω ς ο ν ούµ ε ρο έ ν α π υρήν α ς συ ν ο χή ς τ ο υ ν έ ο υ “ π λή θ ο υ ς” (1 0 ) . Οι πόλ εις µε τ ις συ ν δ έ σε ις τ ο υς πα ρά γ ο υ ν σ ή µ ε ρ α , ί σ ως π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο α π ό π ο τ έ έ ν α υπερ-δί κτυο που α ιω ρ ε ίτ α ι ν ε φ ε λ ω δ ώ ς πά ν ω α π ό τα ε δ α φ ι κ ά σ ύ ν ο ρ α . Ο ι δ ι κ τ υ ώσ ε ι ς τ ων ε υ ρ ωπ α ϊ κ ών πόλ εω ν αποτελ ού ν έ ν α µε γά λ ο “ α τ ού” κ α ι πρό κ λη σ η γ ι α τ ο µ έ λλο ν τ η ς Γη ρ α ι ά ς Ηπ ε ί ρ ο υ . Η συγκέν τρωση της ιστ ορικ ής π α ρά δ οσης , τ ης ο ικ ον ο µ ι κ ή ς ε υ ρ ωσ τ ί α ς, τ ο υ κ ο ι ν ων ι κ ο ύ κ α ι π ο λι τ ι σ τ ι κ ο ύ δυν αµι κού, αλ λ ά κ α ι τ ω ν κ ο ιν ω ν ικ ώ ν προβλ ηµά τ ων κ ά ν ο υ ν τ ι ς π ό λε ι ς σ η µ α ν τ ι κ έ ς, σ ε β α θ µ ό π ο υ τ ο 1 998 ει σάγεται τ ο “ Πλ α ίσιο ∆ρά σης για τ ην Αει φ ό ρ ο Α σ τ ι κ ή Α ν ά π τ υ ξ η ” σ τ η ν Ε.Ε. Η σ τ ρ α τ η γ ι κ ή ορι στι κοποι εί ται τ ο 2004, µε κ ύριο στ όχ ο τ η “ χ ά ρ α ξ η π ο λι τ ι κ ών γ ι α τ ι ς π ό λε ι ς” κ α ι τ η σ τ α δ ι α κ ή , ισόρροπη αν άπτυξ ή τ ο υς µέ σω ε ν ια ίω ν π ρογρα µ µ ά τ ων .

∆ ί κτυο MEDN ETA - ο λ ό γος στ ις π όλ ε ις ; Χαρακτη ριστ ικ ό πα ρά δ ε ιγµ α δ ικ τ ύ ω σης α π ο τ ε λε ί η π ε ρ ί π τ ωσ η τ η ς M EDNETA , τ ο υ προγράµµατος δι α συ ν ορια κ ής συ ν ε ργα σία ς µε σ ο γ ε ι α κ ών π ό λε ων σ τ ο π λα ί σ ι ο τ ο υ ε υ ρ ύ τ ε ρ ο υ ευρω παϊ κού προγρ ά µ µ α τ ος για τ η Με σό γε ιο τ ο οπ ο ί ο ξ ε κ ι ν ά ε π ι σ ή µ ως κ α ι χρ η µ α τ ο δ ο τ ε ί τ α ι α π ό τ ο 2 007. Η συσπεί ρω ση τ ω ν π όλ ε ω ν ME D N E TA στ οχ εύ ε ι κ υ ρ ί ως σ τ η ν α ν ά δ ε ι ξ η τ η ς κ ο ι ν ή ς π ο λι τ ι σ τ ι κ ή ς κλ η ρον οµι άς της Με σογε ίου σε µ ια π ροσπ ά θ ε ια ά µ β λυ ν σ η ς τ ων “ ο ρ ί ων ” , δ ι α φ ο ρ ών – κ α ι ε π ο µ έ ν ως και εν τάσεων - µε τ α ξ ύ τ ω ν α ν ο µ οιογε ν ώ ν λ α ώ ν πο υ ι σ τ ο ρ ι κ ά τ η ν π ε ρ ι κ λε ί ο υ ν ( χά ρ τ η ς Ι V ) . Την τελ ευ τ α ία δ ε κ α ε τ ία π α ρα τ ηρούν τ α ι β ή µ α τ α σ ε κ α τ η γ ο ρ ί ε ς χώρ ο υ π ο υ π ρ ωτ ύ τ ε ρ α θ α αποκαλ ούσαµε αυστ ηρά ε ξ ω - ε υρω πα ϊκ ούς . Η Ε υρώπ η κ α ι η Ευ ρ ωπ α ϊ κ ή Έν ωσ η σ τ ρ έ φ ο ν τ α ι λο ι π ό ν σ τ η Λ εκάν η της Μεσογ ε ίου, στ ρέ φον τ α ι στ η Μέ ση Αν α τ ο λή κ α ι σ τ ι ς χώρ ε ς τ η ς Ευ ρ α σ ί α ς γ ι α ν α σ υ ζη τ ή σ ο υ ν τα σύν ορα και γι α ν α δ ηµ ιουργήσουν δ ικ τ υώ σε ις . Η περί πτ ω ση τ ης ME D N E TA, όµ ω ς ε ίν α ι ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ α γ ι α τ ρ ί α α κ ό µ η δ ε δ ο µ έ ν α . Π ρ ώτ α α π ό όλ α, επει δή ο λ όγος φ α ίν ε τ α ι ν α π ε ρν ά στ ις πόλ ει ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο α π ό κ ά θ ε ά λλη φ ο ρ ά . Η σ υ µ µ ε τ ο χή των χωρώ ν σε συ µ µ α χ ίε ς όπ ω ς η Ε υ ρω πα ϊκ ή Έν ωσ η ε ί ν α ι α ν ε ξ ά ρ τ η τ η α π ό τ η δ ι κ τ ύ ωσ η τ ων µεσογει ακώ ν πόλε ω ν , α φ ού π όλ ε ις όπ ω ς η Βηρ υ τ ό ς α ν ή κ ο υ ν σ τ η M EDNETA , χωρ ί ς τ ο α ν τ ί σ τ ο ι χο κράτος ν α αν ή κει στ ην Ε . Ε . ( Λίβ α ν ος ) . ∆ε ύ τ ε ρο ν , δ ι ό τ ι η σ υ γ κ ε κ ρ ι µ έ ν η δ ι κ τ ύ ωσ η σ τ η ρ ί ζε τ α ι σ ε κοι ν ων ι κοϊ στορι κά κ α ι πολ ιτ ισµικ ά κ ρ ιτ ήρια , α φήν ο ν τ α ς σ τ ο φ ό ν τ ο τ ο υ ς ο ι κ ο ν ο µ ι κ ο π ο λι τ ι κ ο ύ ς ό ρ ο υ ς - οι οποί οι δεν πα ύ ουν ν α π α ρα µ έ ν ουν κ ρίσιµ οι- . Τέ λο ς, τ ο έ ν τ ο ν ο ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν γ ι α τ ι ς µ ε σ ο γ ε ι α κ έ ς πόλ ει ς φω τί ζει το κ ρίσιµ ο κ α ι ε π ίκ α ιρο θ έ µ α τ ω ν θα λά σ σ ι ων σ υ ν ό ρ ων τ η ς Ε.Ε., σ τ α ο π ο ί α η Μ ε σ ό γ ε ι ο ς έχει τον καθ ορι στικ ό ρ όλ ο κ λ ε ιδ ί. Ο θ α λ ά σσιος σχ ε δ ι α σ µ ό ς σ ε σ υ ν δ υ α σ µ ό µ ε τ ο ζή τ η µ α τ η ς ε ν έ ρ γ ε ι α ς ζ ήτουν επι τακτι κά τ ην ε υ ρω πα ϊκ ή προσοχ ή κ α ι τη ν τ ο π ο θ έ τ η σ η “ ο ρ ί ων σ τ ο ν ε ρ ό ” , ό ρ ι α π ο λύ π ι ο δύσκολ α δι αχει ρί σιµα κ α ι α ν α γν ω ρ ίσιµ α α π ό ότ ι τ α ε δ α φ ι κ ά σ ύ ν ο ρ α .

(10 ) Ζή σ η ς Κ ο τιώ ν η ς “Πληθο δο µέ ς: Ο ι Χώ ρο ι το υ Πλήθους,”

ε π ί λ ογ ος

Η δ ι α πρ α γ µά τ ε υ σ η « ε πί τ ης γη ς »

Η κ ρίση α ξ ιώ ν τ ω ν π ρ ο η γ ο ύ µ ε ν ων δ ε κ α ε τ ι ών , η ε υ ρ ωπ α ϊ κ ή ο ι κ ο ν ο µ ι κ ή κ ρ ί σ η τ ο υ σ ή µ ερ α , η π τ ώ ση τ ο υ έ θ ν ους - κ ρ ά τ ους α π ό τ ο ν “ ε ξ ε υ ρ ωπ α ϊ σ µ ό ” κ α ι τ ο ο ξ ύ µ ωρ ο σ χή µ α ε π ι τ α χυ ν ό µ ε ν η δ ι κ τύ ωσ ηα υξ α ν όµ ε ν οι π ρόσφυγε ς γε ν νο ύ ν α µ ε ί λι κ τ α ε ρ ωτ ή µ α τ α . Κ ά π οια α πό α υ τ ά έ χ ο υ ν ν α κ ά ν ο υ ν µ ε τ ο µ ε τ α ν α σ τ ε υ τ ι κ ό ζή τ η µ α , τ η ν ε λε ύ θ ε ρ η δ ι ακ ί νησ η α γα θ ώ ν κ α ι α ν θ ρ ώ πω ν , τ α όρ ι α σ τ η θ ά λα σ σ α τ α ο π ο ί α ό λα µ α ζί ε π α ν α π ρ ο σ δ ι ο ρ ί ζο υ ν τ ο έ δ α φ ο ς ως π λ α τ φ όρµ α π ου δ έ χ ε τ α ι σύ ν ο ρ α . Ό σ ο λο ι π ό ν α υ τ ά τ α σ ύ ν ο ρ α – τ ι ς π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ε ς φ ο ρ έ ς π λέ ο ν ά υ λαδ ια στ έ λ λ ον τ α ι, µπ ορούµ ε ν α µ ι λή σ ο υ µ ε α ν ο ι χτ ά γ ι α τ α χύ τ α τ ε ς δ ι κ τ υ ώσ ε ι ς, σ υ µ φ ων ί ε ς, σ υ ν ε ργα σ ί ες α λ λ ά κ α ι για ε ν δ ε χ ό µ ε ν ε ς λ α ν θ ά ν ο υ σ ε ς σ ύ γ χρ ο ν ε ς µ ο ρ φ έ ς α π ο ι κ ι ο κ ρ α τ ί α ς. Το µ όν ο σίγουρο ε ί ν α ι ό τ ι υ π ά ρ χο υ ν γ έ φ υ ρ ε ς π ο υ ξ ε π ε ρ ν ο ύ ν τ α δ ι ο ι κ η τ ι κ ά ό ρ ι α κ αι πως δ ια φορε τ ικ ά κ ρ ιτ ήρια ω ς π ρο ς τ α ε κ ά σ τ ο τ ε ό ρ ι α δ ι α µ ο ρ φ ών ο υ ν ά λλε ς π ρ ο β λη µ α τ ι κ έ ς σ τ ο χώρ ο . Η α ρχ ιτ ε κ τ ο ν ικ ή, λ οιπ όν ε π ηρε ά ζε τ α ι α π ό α υ τ έ ς κ α ι κ α θ ο ρ ί ζε ι τ ι ς ν έ ε ς χωρ ο λε ι τ ο υ ρ γ ι κ έ ς ε νό τητες κ α θ ώ ς κ α ι τ α π λ α ίσια στ α ο π ο ί α δ η µ ι ο υ ρ γ ο ύ ν τ α ι . Ει δ ι κ ά ό τ α ν τ ο θ έ µ α τ ων ε θ ν ι κ ών σ υ ν ό ρ ων , αγγί ζ ει τ ην κ λ ίµ α κ α τ ω ν πόλ ε ω ν κ α ι τ ο ν έ ο ρ ό λο π ο υ π ι θ α ν ό τ α τ α κ α λο ύ ν τ α ι ν α π ά ρ ο υ ν , η α ρ χι τ ε κτο νι κ ή π α ίρν ε ι θ έ σε ις . Για τ ί οι ν έ ε ς π ό λε ι ς, π ά ν τ α θ α ζη τ ο ύ ν ν έ α ο ι κ ο δ ο µ ι κ ά τ ε τ ρ ά γ ων α , τ α ο π ο ί α µ ε τ η σ ει ρ ά τ ους θ α ζ ητ ούν ν έ ε ς ο ργα ν ώ σ ε ι ς χώρ ων κ α ι χρ ή σ ε ων , έ ως κ α ι δ ωµ α τ ί ων . Κ α ι όλ α α υ τ ά δ ιότ ι τ ο θ έ µ α τ ο υ ε δ ά φ ο υ ς κ α ι τ η ς γ η ς ή τ α ν κ α ι θ α ε ί ν α ι π ά ν τ ο τ ε α ν ο ι χτό .

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

(8 )

Χάρτης Ι Ευρώπη- Ε.Ε.- Ευρωζ ώνη- Σέ νγ κε ν

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

γ ε ωγ ραφικά όρια Ευρώπη ς χώρε ς ε ντός Σέ νγ κε ν κράτη µέ λ η Ευρωζ ώνης κράτη µέ λ η Ε.Ε.

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

(8 )

Χάρτης ΙΙ ασυνέ χε ιε ς ΑΕΠ διαφοροποιήσε ις µε οικονοµικά κριτήρια

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

γ ε ωγ ραφικά όρια Ευρώπ η ς χώρε ς ε ντός Σέ νγ κε ν κράτη µέ λ η Ευρωζ ώνη ς κράτη µέ λ η Ε.Ε. ασυνέ χε ιε ς ΑΕΠ

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

Χάρτης ΙII η πολ ιτιστική διάσταση των συνόρων πηγ ή: Ins titute Standigen Aus s c hus s f ur geographis c he Na m en

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

γ ε ωγ ραφικά όρια Ευρώ πη ς νότια Ευρώπη δυτική Ευρώπη βόρε ια Ευρώπη ανατολ ική Ευρώπη κε ντρική Ευρώπη νοτιοανατολ ική Ευρ ώ πη

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

Φ λ ω ρ ε ν τί α

Β α λέν θι α Π αλ έ ρ µ ο (8 )

Τύ ν ι δ α

Χάρτης ΙV δίκτυο m edneta

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΧΑΡΤΩ Ν

γ ε ωγ ραφικά όρια Ευρώπ η ς πόλ ε ις m edneta δικτυώσε ις

Αθήνα

Βηρυτ ός Χ ε βρώ να

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΕΙ ΚΟΝΩ Ν

ο ρ ι ο θ ε τ ήσε ι ς no m ad ci rcle . Ri ch ard Lo ng , 1 9 9 6

G ua r d Tower, S u rveillance Cameras and Se g m e nt o f B arbe d Wi re F e nce , 2 0 1 1 © To m J am i e s o n

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΕΙ ΚΟΝΩ Ν

πρόταση τη ς M ary k e De k ry s e ( α ’ β ρ α β ε ί ο ) γ ια το σχ ε δι α σµό τ ο υ ε υ ρ ώ , 1 9 9 6 Τε λ ικ ά το β’ β ρ α β ε ί ο πε ρ νά πρ ο ς υ λ ο πο ί ησ η

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΕΙ ΚΟΝΩ Ν

Οι Αυθα ί ρ ε τ ο ι . M e g a Ch anne l, 1 9 8 9

δι κτ υ ώ σε ι ς πό λ ε ω ν φ ωτογ ρα φ ί α πτ ήσ ε ω ν στ ην Ε υ ρ ώ πη

Π Α ΡΑ ΡΤΗΜ Α ΕΙ ΚΟΝΩ Ν

πρ ώ τ α ε υ ρ ώ , 1 / 1 / 2 0 0 1

συµφ ωνίε ς- γέ φ υ ρ ε ς τ ης Ε λ λ ά δα ς. 2 0 1 5

ε ν δ ε ι κ τ ι κ ή γ ε ν ι κ ή βιβ λιογ ραφ ία Ε. Ανδρικοπούλου- Γρ. Καυκαλάς, “Ο νέος ευρωπαϊκός χώρος”, εκδόσεις Θεµέλιο Στ. Κυβέλου, “Από τη χωροταξία στη χωροδιαχείριση”, εκδόσεις κριτική Λ. Καµπερίδης, “∆ος µοι τούτον τον ξένον”, εκδόσεις Ίνδικτος Ζ. Κοτιώνης, “Πληθοδοµές”, Πανεπιστηµιακές εκδόσεις Θεσσαλίας A. Heinonen, “The first euros”, European Central Bank

άρθρα “Good fences”, The Economist, 19.12.1998 “Four concepts and a funeral”, San Rocco Magazine 4 Γ. Ρυµενίδης, “Thinking the unthickable, MAS Context 17, spring 2013

π η γ έ ς - σ τ οι χ ε ί α Πράσινη Βίβλος για την εδαφική συνοχή, 2008 UMS Riate EU parliament study, 2007 NORDREGIO Eurogeographics Association for the administrative boundaries medneta.eu