docLife Documento Κυριακή 28 Ιουνίου 2020
θάλασσα και μ
α κ άσ
Η υγεία σε ένα καλοκαίρι διαφορετικό από τα άλλα
PHOTO BY CAJU GOMES ON UNSPLASH
Ηλ ιος,
Ειδική έκδοση για θέματα υγείας
2
Life ΕιδικήΕκδοση
Εφημερίδα έρευνας και άποψης Εκδότης – Διευθυντής Κώστας Βαξεβάνης Διευθυντής Σύνταξης Βαγγέλης Δεληπέτρος Αρχισυντάκτης Εκδοσης Θανάσης Καραμπάτσος Eπιμέλεια Ειδικής Εκδοσης Γιάννης Πούλλος Creative Director Διονύσης Θεοδόσης Ατελιέ Mαρία Νίκα Αγγελική Σγούρου Νικήτας Φραγκάκης Υπεύθυνος Παραγωγής Μάκης Βουδούρης Διόρθωση Aπόλλων Λιακόπουλος Γεωργία Καρύδη Ελένη Κοψαχείλη Διεύθυνση Λειτουργίας και Εμπορικού Τμήματος Βανέσσα Δροσάτου Υποδοχή Διαφήμισης 211 103.1504
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Eνα καλοκαίρι διαφορετικό από τα άλλα
Ε
ίναι διαφορετικό αυτό το καλοκαίρι; Χωρίς δεύτερη σκέψη, η απάντηση είναι καταφατική. Δίπλα στο αντηλιακό βρίσκεται το αντισηπτικό και δίπλα στο ψάθινο καπέλο η μάσκα. Αυτό όμως που ευτυχώς δεν άλλαξε καθόλου είναι τα στοιχεία που συνθέτουν το μαγικό ελληνικό καλοκαίρι. Τα σκιερά μεσημέρια υπό τον ήχο των τζιτζικιών, οι αμμουδερές παραλίες με τα καταγάλανα νερά και τα δροσερά βράδια που μας περιμένουν για να μας ταξιδέψουν έστω και νοερά σε τόπους χωρίς πανδημίες και κοινωνικές αποστάσεις. Υστερα από αυτό τον δύσκολο χειμώνα η διάθεση για ελευθερία και ανεμελιά επιβάλλεται, ωστόσο οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι αποστάσεις και τα μέτρα ατομικής υγιεινής πρέπει να τηρούνται, διαφορετικά ο ιός θα σηκώσει κεφάλι. Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη ο ερευνητής στον τομέα των ανο-
σοθεραπειών και των εμβολίων για τον καρκίνο και τις μολυσματικές ασθένειες στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ Γιώργος Παυλάκης μας εξηγεί τι έχει διδάξει ο κορονοϊός τον επιστημονικό κόσμο τους τελευταίους μήνες. Μιλά για τις προσπάθειες που γίνονται ώστε να βρεθεί το εμβόλιο που θα τελειώσει τον ιό, αλλά και για την τακτική που πρέπει να ακολουθηθεί ώστε να σωθεί ο τουρισμός χωρίς να σηκώσει κεφάλι ο ιός. Η προσφορά μοσχευμάτων αυξήθηκε στην Ελλάδα μετά τον Μάιο. Είναι ίσως το πιο αισιόδοξο μήνυμα που στέλνει ο δρ Βασίλειος Ν. Βουγάς, διευθυντής χειρουργός, επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνος της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής και Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Οργάνων στον Ευαγγελισμό, και το εξηγεί: «Φαίνεται ότι οφείλεται στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο εθνικό σύστημα υγείας της χώρας μας και στο ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι
η ζωή καθενός εξαρτάται από την αίσθηση ατομικής ευθύνης εκείνου που δίνει προτεραιότητα στη δωρεά οργάνων». Από το ένθετο δεν θα μπορούσε να λείπουν συμβουλές γιατρών για τα άτομα τρίτης ηλικίας που τον χειμώνα δοκιμάστηκαν από την απειλή της Covid-19 όσο κανένας άλλος, στερούμενα την αγκαλιά και τη συντροφιά των δικών τους ανθρώπων. Οι οδηγίες είναι σαφείς: καλή διατροφή, κολύμπι τις σωστές ώρες και μειωμένη έκθεση στον ήλιο. «Σιγά σιγά και θαρραλέα ανοιγόμαστε, αλλά δεν πρέπει να χαλαρώσουμε» λένε ο παθολόγος Αναστάσιος Γιακουμής και εξηγεί πόσο σημαντικό είναι να τηρούνται οι αποστάσεις. Το καλοκαίρι είναι η ωραιότερη εποχή γιατί μας προσφέρει όσο καμία άλλη τις συναρπαστικότερες στιγμές της ζωής. Είναι όμως ταυτόχρονα ιδιαίτερα ταυτισμένο με ατυχήματα και ο παιδίατρος Κωνσταντίνος Καποδίστριας μας εξηγεί
πώς να προστατέψουμε τα παιδιά μας κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Πιστοί σύντροφοί μας και σε αυτές τις διαφορετικές καλοκαιρινές διακοπές τα κατοικίδιά μας. Οδηγίες για να απολαύσουν και εκείνα τις διακοπές στο πλάι μας μας δίνει ο κτηνίατρος Σάββας Χαντηλάρης. «Η χαρά επιτρέπεται περισσότερο, η ξεκούραση είναι μονόδρομος, η απόλαυση είναι πολλαπλασιασμένη!» λέει η ψυχολόγος Αφροδίτη Πριμικύρη για το καλοκαίρι, δίνοντας το μότο των φετινών διακοπών που θα μας δώσουν ώθηση για τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Εναν χειμώνα που για να μας βρει… fit πρέπει να μην το παρακάνουμε με τις ατασθαλίες. Η διατροφολόγος Κωσταλένια Καλλιανιώτη δίνει χρήσιμες διατροφικές συμβουλές τις οποίες πρέπει να ακολουθήσουμε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Καλό καλοκαίρι με υγεία!
Εκτύπωση ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΕ Διανομή ΑΡΓΟΣ ΑΕ
Κολωνού 12-14 104 37, Αθήνα
ΤΗΛΈΦΩΝΟ
211 103.1500
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γιώργος Παυλάκης «Ο κατάλογος με τα υπό δοκιμή εμβόλια εμπλουτίζεται συνεχώς»
4-5
Τρίτη ηλικία Συμβουλές για ξένοιαστες διακοπές
6
Πρώτες βοήθειες Το φιλί της ζωής στην εποχή της Covid-19
www.documentonews.gr info@documentonews.gr
8
Δέρμα Πώς ο ήλιος δεν θα γίνει από φίλος... εχθρός
Παιδί Οι ορατοί και αόρατοι κίνδυνοι των διακοπών
Γυμναστική Σωστή προθέρμανση, ξεκούραση και ενυδάτωση
Ψυχική υγεία Τα οφέλη μιας βουτιάς στη θάλασσα
Δρ Βασίλειος Ν. Βουγάς «Αυξήθηκε σημαντικά από τον Μάιο η προσφορά μοσχευμάτων»
Γυναίκα Θερινές λοιμώξεις γένους θηλυκού
12 14
Θαλάσσια σπορ Περιμένοντας τις οδηγίες του ΕΟΔΥ
16-17
18, 20 22
Διατροφή Ασπίδα στις… ατασθαλίες των διακοπών
24
26
28-29
Κατοικίδια Θερμοπληξία, εξωπαράσιτα, οι μεγάλοι εχθροί
30
4
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Γιώργος Παυλάκης
Ο κατάλογος με τα υπό δοκιμή εμβόλια εμπλουτίζεται συνεχώς O γιατρός – ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ μιλάει για όσα έχει διδάξει ο κορονοϊός στους επιστήμονες και για τις προσπάθειες που γίνονται για να βρεθεί το εμβόλιο Συνέντευξη στην Αντιγόνη Μιχοπούλου
Γ
ια ό,τι έχει διδάξει ο κορονοϊός στον επιστημονικό κόσμο, για τις προσπάθειες που γίνονται ώστε να βρεθεί το εμβόλιο που θα τελειώσει τον ιό και για την τακτική που πρέπει να ακολουθηθεί ώστε να σωθεί ο τουρισμός και να μη σηκώσει κεφάλι ο ιός μιλά στο ένθετο υγείας του Documento o Γιώργος Παυλάκης, γιατρός – ερευνητής στον τομέα των ανοσοθεραπειών και των εμβολίων για τον καρκίνο και τις μολυσματικές ασθένειες στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ. Το Τμήμα Ανθρώπινου Ρετροϊού, του οποίου ηγείται, σχεδιάζει, αναπτύσσει και δοκιμάζει εμβόλια και ανοσοθεραπείες για το AIDS και τον καρκίνο. Τι έμαθε στον επιστημονικό κόσμο ο κορονοϊός;
Ο κορονοϊός υπενθύμισε σε όλους μας την αξία και τη σημασία των εμβολίων για τη στήριξη του σύγχρονου τρόπου ζωής. Χωρίς τα εμβόλια δεν μπορούν να υποστηριχθούν η παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο που προϋποθέτει ταξίδια και ανταλλαγές. Χωρίς τα εμβόλια θα ξεσπάσουν πολλές και φοβερές επιδημίες του παρελθόντος που ο κόσμος έχει ξεχάσει. Τι κερδίζει ο επιστημονικός κόσμος κάθε μέρα που περνάει;
Ο χρόνος που κερδίζουμε χωρίς πολλές μολύνσεις στον πληθυσμό είναι πολύτιμος γιατί επιτρέπει να μάθουμε περισσότερα και να αντιμετωπίζουμε καλύτερα τις ασθένειες που προκαλεί ο ιός – και είναι αρκετές. Οι κλινικοί γιατροί έχουν κάνει τεράστια βήματα για τη σω-
στή αντιμετώπιση των νοσούντων κι έτσι ακόμη και χωρίς θαυματουργά εμβόλια και φάρμακα οι ασθενείς έχουν πολύ καλύτερη τύχη. Γιατί έχετε χαρακτηρίσει «διαβολικό» αυτό τον ιό σε συνέντευξή σας;
την ικανότητα των εμβολίων να εμποδίσουν τη νόσηση, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι ευχάριστα. Ελπίζω να είναι, αλλά έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για τον ιό, τα σύνδρομα που προκαλεί και πώς να δημιουργήσουμε ανοσία.
Ο χαρακτηρισμός αποδίδει την τεράστια ζημιά που έχει κάνει ο ιός παγκοσμίως και την ικανότητά του να βρίσκει και να εκμεταλλεύεται ασθενή σημεία της κοινωνίας μας. Εχει καταφέρει να εξαπλωθεί παγκοσμίως μέσα σε ελάχιστους μήνες. Προκαλεί πνευμονίες, θρομβώσεις, καρδιαγγειακά, ανοσολογικές υπεραντιδράσεις σε νέους, γέρους και παιδιά. Οπως και την πρώτη εποχή του AIDS πριν από 40 χρόνια, έχουμε έναν νέο ιό που έκανε κατάληψη στην κοινωνία και στα νοσοκομεία και προκαλεί καινούργιες ασθένειες οι οποίες επηρεάζουν όλους τους κλάδους της ιατρικής και κοστίζουν ακριβά για περίθαλψη.
Ποιες ομάδες θα έχουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό; Θα μπορέσει να καλύψει αριθμητικά τις ανάγκες όλων των χωρών;
Ποια είναι τα τελευταία δεδομένα που έχουμε για τις έρευνες του εμβολίου;
Περιγράψτε μας το εμβόλιο που ερευνάτε εσείς και τις διαφορές που έχει από τα υπόλοιπα εμβόλια που είναι υπό έρευνα.
Υπάρχει τεράστια παγκόσμια κινητοποίηση και σήμερα έχουμε πάνω από 130 υποψήφια εμβόλια που προτείνονται για κλινικές δοκιμές. Αρκετά από αυτά έχουν αρχίσει να χορηγούνται σε ανθρώπους. Ο κατάλογος εμπλουτίζεται σχεδόν καθημερινά. Το πρώτο εμβόλιο παρασκευάστηκε, ελέγχθηκε και δόθηκε σε εθελοντές σε 64 μέρες – αυτό είναι πρωτάκουστο, παγκόσμιο ρεκόρ. Πότε να περιμένουμε τα πρώτα ευχάριστα νέα για το εμβόλιο;
Σε έναν χρόνο θα έχουμε νέα για
Η επάρκεια του εμβολίου εξαρτάται από τα υπάρχοντα εργοστάσια παραγωγής και από τις ανάγκες, που είναι αδύνατο να προβλεφθούν σήμερα. Αν ο ιός προκαλέσει δεύτερο και τρίτο κύμα καθώς και τεράστια επέκταση των μολύνσεων, οι ανάγκες για εμβόλιο θα είναι τεράστιες. Οι υγειονομικοί και οι ευπαθείς ομάδες θα είναι οι πρώτοι στη σειρά για εμβόλιο. Είμαι αισιόδοξος ότι αν υπάρξει καλό εμβόλιο, η παραγωγή θα ανταποκριθεί.
Υπάρχουν αρκετές ανησυχίες και υποψίες ότι η παραγωγή αποτελεσματικού εμβολίου δεν θα είναι εύκολη. Είναι πολλά τα πράγματα που δεν ξέρουμε. Δεν υπάρχουν εμβόλια για άλλους κορονοϊούς που προκαλούν επιδημίες κοινού κρυολογήματος για πολλές γενιές. Δεν είμαστε σίγουροι ακόμη πόσο καλή είναι η ανοσία μετά την ανάρρωση από κορονοϊό. Χρειάζεται καιρός και μεγάλη προσπάθεια για να καλύψουμε αυτά τα κενά στη γνώση και την τεχνολογία μας. Το εργαστήριό μου έχει επικεντρωθεί σε
5
Documento | Κυριακή 28 Ιουνίου 2020
«Οι κλινικοί γιατροί έχουν κάνει τεράστια βήματα για τη σωστή αντιμετώπιση των νοσούντων κι έτσι ακόμη και χωρίς θαυματουργά εμβόλια και φάρμακα οι ασθενείς έχουν καλύτερη τύχη»
νέες τεχνολογίες γενετικών εμβολίων DNA ή RNA και έχουμε εφεύρει τεχνικές που είναι σημαντικές σε αυτούς τους τομείς. Το εμβόλιο που μελετάμε (προς το παρόν) σε πιθήκους επιστρατεύει και αντισώματα καθώς και κύτταρα του οργανισμού που μπορούν να περιορίσουν τον ιό. Αυτός ο συνδυασμός ανοσολογικών μεθόδων μπορεί να βελτιώσει και να επιμηκύνει τους προστατευτικούς μηχανισμούς στο σώμα. Ο χρόνος θα δείξει αν τα πιο πολύπλοκα εμβόλια είναι αναγκαία ή και εφικτά. Σε ποια φάση είναι η θεραπεία του κορονοϊού με φαρμακευτική αγωγή;
Εχουν εφαρμοστεί αρκετές φαρμακευτικές αγωγές και περιμένουμε καινούργιους συνδυασμούς. Τα είδη φαρμάκων χωρίζονται σε αυτά που έχουν ειδική κατασταλτική δράση κατά του ιού και σε αυτά που αντιμετωπίζουν την ανοσολογική υπεραντίδραση που δημιουργεί σε δεύτερη φάση. Ολα χρειάζονται και οι κλινικοί γιατροί έχουν κάνει θαυμάσια δουλειά σε μικρό χρονικό διάστημα για την καλύτερη εφαρμογή τους. Πώς θα είναι το φθινόπωρο σε συνδυασμό με τη γρίπη;
Αν πέσουν και τα δύο μαζί, γρίπη και κορονοϊός, η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη. Γι’ αυτό χρειάζεται προσοχή, αλλιώς τα κρεβάτια των νοσοκομείων δεν θα επαρκούν. Για τη γρίπη έχουμε εμβόλιο και πρέπει να το κάνουν όλοι. Βοηθάει. Για τους ηλικιωμένους υπάρχουν εμβόλια κατά της πνευμονίας. Βοηθάνε πάρα πολύ. Πόσοι τα κάνουν; Μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού πιστεύει πως δεν υπάρχει ο συγκεκριμένος ιός. Τι τους απαντάτε;
«Οσοι δεν κατανοούν ότι είμαστε μπροστά σε ένα φυσικό φαινόμενο που ακολουθεί τους κανόνες της βιολογίας κινδυνεύουν να πληρώσουν την απερισκεψία τους ακριβά, αλλά κάνουν μεγάλο κακό και στους γύρω τους»
Λυπάμαι και ανησυχώ βαθιά. Η νέα εποχή της πληροφορίας έφερε τον κόσμο κοντά και είναι απαράδεκτο αυτό το υπέροχο εργαλείο να χρησιμοποιείται για τη διάδοση παραπληροφόρησης και θεωριών συνωμοσίας. Είναι φυσικό μπροστά στο άγνωστο καινούργιο κακό οι άνθρωποι να προσπαθούν να βρουν εξηγήσεις –καλές ή κακές, αδιάφορο– για να περιορίσουν την αβεβαιότητα και να υπολογίσουν τον κίνδυνο. Αυτή η ενστικτώδης αντίδραση πρέπει να δώσει τη θέση της σε πιο βαθιά κατανόηση της πραγματικότητας. Οσοι δεν κατανοούν ότι είμαστε μπροστά σε ένα φυσικό φαινόμενο που ακολουθεί τους κανόνες της βιολογίας κινδυνεύουν να πληρώσουν την απερισκεψία τους ακριβά, αλλά κάνουν μεγάλο κακό και στους γύρω τους. Με στεναχωρεί αφάνταστα το γεγονός ότι και προοδευτικοί πολίτες συντάσσονται άκριτα με βλακώδεις θεωρίες και κουτσομπολιά και αδυνατούν να κατανοήσουν ότι αυτά τα φαινόμενα είναι βόμβα στα θεμέλια της δημοκρατίας και της ελεύθερης κοινωνίας. Ποιοι παράγοντες βοήθησαν ώστε να πάει καλά η πανδημία στην Ελλάδα;
Ο φόβος και οι σωστή τακτική λαού και κυβέρνησης – κράτους. Ο κόσμος φοβήθηκε και ήταν σε συμφωνία με την κυβέρνηση στο να παρθούν μέτρα, έτσι συμμορφώθηκε γρήγορα και εμπόδισε το πρώ-
το κύμα της επιδημίας. Τα αυστηρά μέτρα, παρότι ατόνησαν μετά το Πάσχα, εφαρμόστηκαν αρκετά καλά και βοήθησαν να αποφύγει η Ελλάδα τη μοίρα γειτονικών κρατών. Ο κίνδυνος δεν έχει περάσει – βλέπε Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία, όπου το πρόβλημα γιγαντώνεται από μέρα σε μέρα. Αυτοί που είχαν απλοϊκές θεωρίες για το τι συμβαίνει σε χώρες στις οποίες η επιδημία προχώρησε αργά αναγκάζονται να αναθεωρήσουν τις δοξασίες τους. Αυτοί που έλεγαν ότι «μια γριπούλα είναι» και ότι τα μέτρα δεν χρειάζονται ευτυχώς δεν εισακούστηκαν από την πλειονότητα του ελληνικού πληθυσμού. Ευτυχώς, γιατί η καραντίνα ήταν η μόνη ρεαλιστική γραμμή άμυνας της Ελλάδας. Τώρα υπάρχει ελπίδα να ανακάμψει η οικονομία και τουλάχιστον αποφεύχθηκαν οι χιλιάδες νεκροί και η διάλυση των νοσοκομείων. Το αστείο είναι ότι οι άπιστοι Θωμάδες, τώρα που αποφεύχθηκε ο άμεσος κίνδυνος, ζητάνε και τα ρέστα, ρωτάνε πού είναι όλοι αυτοί οι νεκροί και οι άρρωστοι που τους τάξαμε. Μα ακριβώς για να αποφύγουμε όλα αυτά έκανε θυσίες η ελληνική κοινωνία και τώρα που ευτυχώς αυτό πέτυχε πρέπει να βρει τρόπους να προχωρήσει. Η τίμια και ηθική στάση κάθε προοδευτικού πολίτη είναι να ενημερωθεί όσο μπορεί γι’ αυτά τα σημαντικά γεγονότα και να παραδεχτεί την υπεύθυνη στάση του κράτους και της κυβέρνησης που έδρασε αποφασιστικά. Αυτό δεν πρέπει να γίνει πεδίο μικροπολιτικής αντιπαράθεσης: είναι ζήτημα επιβίωσης της κοινωνίας και αφορά άμεσα όλους. Τα λάθη της προηγούμενης δεκαετίας πρέπει να αποφευχθούν και αυτό νομίζω ήταν σημαντικός λόγος που η κοινωνία ήταν πιο δεκτική στον διάλογο με το κράτος. Ανησυχείτε για την παρουσία των τουριστών στην Ελλάδα;
Οχι, ο τουρισμός είναι αναγκαιότητα μέχρις ότου η ελληνική κοινωνία να καταλάβει ότι δεν πρέπει να βασίζεται στη «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού για να βγάζει τα προς το ζην. Η ισόπλευρη ανάπτυξη άλλων τομέων πρέπει να είναι απόλυτη προτεραιότητα, αλλά προς το παρόν δεν γίνεται χωρίς τουρισμό γιατί καταδικάζεις εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους σε ανεργία και ανέχεια. Αυτό πρέπει να αποφευχθεί. Υπάρχει σωστός τρόπος να σωθεί ο τουρισμός και να μη σηκώσει κεφάλι ο ιός; Δύσκολο, αλλά γίνεται. Η λύση είναι: γρήγορη ιχνηλάτηση και απομόνωση κρουσμάτων, μικρές συναθροίσεις, όχι συνωστισμός, μάσκες στην πολυκοσμία και σε εσωτερικούς χώρους. Το ελληνικό καλοκαίρι τού έξω θα βοηθήσει. Ο ιός αγαπάει την πολυκοσμία, τις κοντινές επαφές και μεταδίδεται αερογενώς, ευκολότερα ίσως από τη γρίπη και από άτομα που δεν ξέρουν ότι είναι φορείς γιατί δεν έχουν συμπτώματα. Αλλά κανένας δεν είναι σίγουρος ότι θα περάσει την ίωση ελαφρά. Νέοι, γέροι και παιδιά έχουν ρίσκο, γι’ αυτό προσοχή. Οσο λιγότερο έδαφος δίνουμε στον ιό τόσο ευκολότερα θα νικηθεί και τόσο μικρότερη βλάβη θα προκαλέσει. Το ελληνικό καλοκαίρι τού ήλιου και του έξω θα βοηθήσει.
6
Life ΕιδικήΕκδοση
Καλοκαίρι για όλους Τι πρέπει να προσέξουν τα άτομα της τρίτης ηλικίας κατά τη διάρκεια των διακοπών
Β
ρισκόμαστε στο ξεκίνημα της εποχής η οποία έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις κυρίως για τα άτομα τρίτης ηλικίας, τα οποία σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα εμφανίζουν πιο συχνά είτε επιδείνωση μιας ήδη υπάρχουσας νόσου είτε προβλήματα που σχετίζονται με υπόταση, θερμοπληξία και έλλειψη υγρών. Σε κάθε περίπτωση, η ισορροπημένη διατροφή και η προσεκτική έκθεση στον ήλιο μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες ανάγκες του οργανισμού σε υγρά. Οπως μας ενημερώνει ο ειδικός παθολόγος Δημήτρης Παυλόπουλος, «πέρα από τα ευεργετήματα αυτών των μηνών ελλοχεύουν και πολλοί κίνδυνοι, ιδίως για τα άτομα της τρίτης ηλικίας που απαιτούν παραπάνω μέριμνα και φροντίδα τους θερινούς μήνες. Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα ερευνών
σε αυτό το κομμάτι συστήνεται αυστηρά να αποφεύγεται η υπερβολική έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες και ηλιακό φως ιδίως τις λεγόμενες ώρες αιχμής (12.00-16.00). Η υπέρμετρη έκθεση στο ηλιακό φως αυτά τα διαστήματα αυξάνει όχι μόνο τον κίνδυνο ηλιακών εγκαυμάτων αν δεν υπάρξει αντηλιακή προστασία (μεγάλος βαθμός προστασίας) υψηλών προδιαγραφών, αλλά και τον κίνδυνο αναπνευστικών διαταραχών (έντονη δυσφορία, ζάλη) ή απορρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος και εκδήλωσης συμπτωμάτων θερμοπληξίας (πονοκέφαλος, αίσθημα αδιαθεσίας, ακόμη και πυρετός). Τα χρόνια νοσήματα Ακόμη, ιδιαίτερη μέριμνα και προσοχή οφείλουν να επιδεικνύουν οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (καρδιαγγειακά, αναπνευστικά) για τα οποία λαμβάνεται αντίστοι-
Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του ελληνικού καλοκαιριού πρέπει να γίνεται πάντοτε με γνώμονα τη συνολικότερη σωματική υγεία του καθενός και κυρίως των ατόμων που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία Δημήτρης Παυλόπουλος Ειδικός παθολόγος
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
χη φαρμακευτική αγωγή. Για παράδειγμα κατά τους θερινούς μήνες σημειώνεται πτώση της αρτηριακής πίεσης λόγω των τακτικών εφιδρώσεων του σώματος και της αγγειοδιαστολής, οπότε η ταυτόχρονη λήψη αντιυπερτασικής αγωγής μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω πτώση της με την αντίστοιχη συμπτωματολογία (αίσθημα ζάλης, αδυναμία, αστάθεια, λιποθυμικά επεισόδια). Επιπλέον, αξίζει να τονιστεί η σημασία της σωστής διατροφής κατά τους θερινούς μήνες. Τρώμε μικρά και τακτά γεύματα, συνοδευόμενα από άφθονα υγρά και τροφές που ενυδατώνουν τον οργανισμό. Ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση του άλατος και την κατανάλωση αλκοόλ, ουσιών οι οποίες ευνοούν την αφυδάτωση του οργανισμού και επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία. Συμπερασματικά, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αξία του ήλιου και της επαφής με τη θάλασσα κατά τους θερινούς μήνες. Ωστόσο η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του ελληνικού καλοκαιριού πρέπει να γίνεται πάντοτε με γνώμονα τη γενικότερη σωματική υγεία του καθενός και κυρίως των ατόμων που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία. Σεβόμαστε τη ζωή μας και απολαμβάνουμε το καλοκαίρι. Το υπερβολικό φαγητό και τα μεγάλα γεύματα αυξάνουν τη θερμοκρασία του σώματος, λόγω θερμογένεσης, αλλά και την εφίδρωση. Οταν ο οργανισμός χάνει υγρά από τον ιδρώτα χάνει νερό και άλατα, όπως το νάτριο και το κάλιο, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της πίεσης. Αυτό σημαίνει ότι όσο αυξάνεται η θερμοκρασία τόσο λιγότερη ανάγκη από θερμίδες έχουμε. Η αφυδάτωση αποτελεί την πιο
συχνή επίπτωση του υψηλών θερμοκρασιών και της πολύωρης παραμονής στον ήλιο. Οπότε η οδηγία που πρέπει να ακολουθούν μικροί και μεγάλοι είναι κατανάλωση άφθονων υγρών όπως νερό, φυσικοί χυμοί, φρούτα και λαχανικά. Απαγορευτικά είναι τα γλυκά ποτά αλλά και τα αλκοολούχα. Οι γιατροί είναι σαφείς: αυτό που προσφέρει το νερό στον οργανισμό δεν μπορεί να αντικατασταθεί καθώς είναι η πλέον κατάλληλη και ασφαλής επιλογή για την ενυδάτωση του οργανισμού. Οχι τηγανητά, ώστε να μην επιβαρύνεται η διαδικασία της πέψης, συστήνουν οι γιατροί ιδιαίτερα τις περιόδους με πολύ έντονη ζέστη. Οι διατροφικές επιλογές ιδιαίτερα των ατόμων τρίτης ηλικίας πρέπει να περιλαμβάνουν σαλάτες, κοτόπουλο, ψάρια, φρούτα και φυσικούς χυμούς. Τα γεύματα πρέπει να είναι μοιρασμένα σωστά μέσα στην ημέρα ώστε να μην επιβαρύνεται ο οργανισμός. Στόχος είναι τα μικρά ελαφρά γεύματα, τα οποία πρέπει να περιέχουν υλικά από όλες τις διατροφικές ομάδες. Τι να αποφεύγουμε Βασική οδηγία προς τα άτομα τρίτης ηλικίας είναι η απαγόρευση υπερκατανάλωσης καφέ και αλκοόλ καθώς αυτά ευνοούν την αποβολή υγρών από τα νεφρά. Να σημειωθεί ότι οι γιατροί συμβουλεύουν ότι αν διαπιστωθεί έντονη εφίδρωση είναι πιθανό να χρειαστεί μικρή αύξηση του αλατιού στη διατροφή, προκειμένου να αποφευχθεί μείωση της αρτηριακής πίεσης. Τέλος, καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι μετά το κυρίως γεύμα αποφεύγουμε κάθε φυσική δραστηριότητα, ακόμη και το περπάτημα.
8
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
θα ήταν επίσης στις ανοικτές παραλίες που δεν υπάρχει πρόσβαση σε νερό οι λουόμενοι να έχουν μαζί τους αντισηπτικό και να το χρησιμοποιούν σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι οδηγίες στους ναυαγοσώστες Σε ό,τι αφορά την παραλία, ήδη οι ναυαγοσώστες που βρίσκονται εκεί έχουν λάβει οδηγίες –τουλάχιστον αυτοί της Πανελλήνιας Σχολής Ναυαγοσωστικής– για προστασία από την Covid-19. «Σε περίπτωση που οι ναυαγοσώστες χρειαστεί να παράσχουν βοήθειες και να βγάλουν κάποιον έξω από τη θάλασσα, εάν ο λουόμενος διατηρεί τις αισθήσεις του καλό είναι ο ναυαγοσώστης να προτάξει το σωσίβιο (rescue can), να κρατηθεί από τη μία χειρολαβή και με αυτό να τον τραβήξει προς τα έξω» υπογραμμίζει η κ. Βήχου. Αυτό βέβαια στην περίπτωση που ο λουόμενος έχει τις αισθήσεις του. Σε διαφορετική περίπτωση ο ναυαγοσώστης θα έρθει σε απευθείας σωματική επαφή. Επίσης σε περίπτωση που ο ναυαγοσώστης χρειαστεί να προχωρήσει σε τεχνητή αναπνοή, η διαδικασία φέτος το καλοκαίρι θα είναι διαφορετική. «Εάν πρέπει να παράσχει πρώτες βοήθειες, δεν θα κάνει το mouth to mouth» αναφέρει η κ. Βήχου και συμπληρώνει πως «οι πρώτες βοήθειες θα δοθούν με το ambu, μια συσκευή που διαθέτει ασκό και ασκείται με αυτόν πίεση με αποτέλεσμα να μην είναι απαραίτητη η επαφή με το στόμα του λουόμενου». Ηδη πριν από μερικές μέρες στη μεσαία παραλία της Γλυφάδας μια ναυαγοσώστρια χρειάστηκε να παράσχει τις πρώτες βοήθειες με τη χρήση ambu σε μια κυρία. «Εάν είμαστε απλοί πολίτες στον δρόμο και θέλουμε να βοηθήσουμε κάποιον, καλό είναι όλοι να προμηθευτούμε μαντιλάκια πρώτων βοηθειών. Ωστόσο η απόλυτη προστασία είναι το ambu» σημειώνει η Βάνια Βήχου.
Το φιλί της ζωής στην εποχή της Covid-19 Πρώτες βοήθειες στην παραλία υπό την απειλή του κορονοϊού
Ρεπορτάζ
Τ
Βαγγέλης Τριάντης
ο φετινό καλοκαίρι έχει μια ιδιομορφία σε σχέση με το παρελθόν. Είναι το πρώτο καλοκαίρι που ως λουόμενοι δεν θα έχουμε την ανεμελιά των προηγούμενων ετών στην παραλία. Αν και μειωμένα τα κρούσματα κορονοϊού, ο ιός παραμονεύει. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή στην παραλία και η λήψη ορισμένων μέτρων τόσο από τους λουόμενους όσο και από τους ναυαγοσώστες ή τους πολίτες που μπορεί να κληθούν να παράσχουν τις πρώτες βοήθειες. Η Βάνια Βήχου είναι γενική
διευθύντρια της Πανελλήνιας Σχολής Ναυαγοσωστικής (ΠΑΣΧΝΑ), η οποία ιδρύθηκε το 1995 και είναι η πρώτη εν ενεργεία αναγνωρισμένη σχολή ναυαγοσωστικής στην Ελλάδα από το υπουργείο Ναυτιλίας και το Κεντρικό Λιμεναρχείο Πειραιά, με εμπειρία 25 ετών στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών ναυαγοσωστικής, την εκπαίδευση ναυαγοσωστών και την παροχή πιστοποίησης στις πρώτες βοήθειες. Οπως επισημαίνει η Βάνια Βήχου, «τα μέτρα προσοχής πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από την ώρα που θα ξεκινήσουν οι λουόμενοι από το σπίτι τους για να έρθουν στην παραλία. Κάποιοι επιλέγουν να πάνε στη θάλασσα με το αυτοκίνητό τους ενώ κάποιοι άλλοι με τη δημόσια συγκοινωνία».
«Οσοι πηγαίνουν στη θάλασσα με τη δημόσια συγκοινωνία θα πρέπει απαραιτήτως να φοράνε μάσκα και να τηρούν αποστάσεις» τονίζει στο Documento η κ. Βήχου. Μέτρα όμως πρέπει να λαμβάνει κανείς και όταν φύγει από την παραλία για να επιστρέψει στο σπίτι του. «Οταν φεύγει από την παραλία θα πρέπει να αποστειρώσει ό,τι έχει χρησιμοποιήσει. Για παράδειγμα η πετσέτα που μπορεί να την έχει αφήσει στην άμμο ή την παραλία πρέπει να αποστειρωθεί, να πλυθεί δηλαδή σε τουλάχιστον 60 βαθμούς Κελσίου. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο χρησιμοποιηθεί. Δηλαδή τα κλειδιά, την τσάντα, τα παπούτσια και οτιδήποτε άλλο ακουμπήσει» επισημαίνει η κ. Βήχου. Καλό
«Εάν πρέπει να παράσχει πρώτες βοήθειες, δεν θα κάνει το mouth to mouth αλλά θα δοθούν με μια συσκευή που διαθέτει ασκό που ασκεί πίεση και αποφεύγεται η επαφή με το στόμα του λουόμενου» Βάνια Βήχου Γενική διευθύντρια της Πανελλήνιας Σχολής Ναυαγοσωστικής
Αποστάσεις στην παραλία Εκτός από τα μέτρα προστασίας στην παροχή πρώτων βοηθειών, η Βάνια Βήχου προτείνει επίσης λήψη μέτρων σε ό,τι αφορά την παραλία, τόσο για τις ομάδες υψηλού κινδύνου όσο και για τους υπόλοιπους λουόμενους. «Οι παρέες στην παραλία πρέπει να τηρούν απόσταση μεταξύ τους τουλάχιστον δύο μέτρα. Με εξαίρεση όσους ζουν και μένουν στο ίδιο σπίτι, άρα έχουν έρθει ήδη σε συγχρωτισμό. Οσοι μένουν σε διαφορετικά σπίτια, ακόμη κι αν είναι κοινή παρέα στην παραλία, θα πρέπει να κρατούν απόσταση μεταξύ τους» επισημαίνει η κ. Βήχου. Η ίδια αναφέρει επίσης πως «καλό είναι οι άνθρωποι που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου να αποφεύγουν τις ώρες που υπάρχει υψηλός συγχρωτισμός». Είναι προτιμότερο δηλαδή να κολυμπούν πολύ νωρίς το πρωί ή το απόγευμα, όταν και δεν υπάρχει μεγάλος συνωστισμός αλλά και η ηλιοφάνεια και η θερμοκρασία δεν είναι τόσο μεγάλες.
10
Life ΕιδικήΕκδοση
Τα διλήμματα και οι οδηγίες για το καλοκαίρι του κορονοϊού Τι λένε οι ειδικοί για όσα πρέπει να προσέχουν οι παραθεριστές μέσα και έξω από το νερό
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Της
Ε
Δανάης Κισκήρα-Μπαρτσώκα να διαφορετικό καλοκαίρι εξελίσσεται σε όλο τον κόσμο λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Αν και τα περισσότερα μέτρα στις πιο πολλές χώρες έχουν αρθεί ή περιοριστεί σημαντικά, καθώς τα κρούσματα παρουσιάζουν σχετικά μεγάλη πτώση, το αίσθημα της ανησυχίας παραμένει. Προτού ξεκινήσει η καλοκαιρινή περίοδος επικρατούσε αισιοδοξία σχετικά με τη μετάδοση του ιού κατά την άνοδο της θερμοκρασίας καθώς ήταν ήδη γνωστό πως οι κορονοϊοί που προκαλούν λιγότερο σοβαρά νοσήματα, όπως το κρυολόγημα, παρουσιάζουν μειωμένη μολυσματικότητα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας. Ωστόσο κάτι τέτοιο θα μπορεί να απαντηθεί με σιγουριά τους επόμενους μήνες. Τήρηση αποστάσεων και στις παραλίες Αυτό που σίγουρα βοηθά και είναι αναγκαίο για την καταπολέμηση
του ιού είναι η πρόληψη και η τήρηση των προβλεπόμενων αποστάσεων, γι’ αυτό και οι ειδικοί τονίζουν πως αν τα μέτρα δεν τηρούνται, η μετάδοση του ιού είναι εξαιρετικά ευκολότερη. Ενα ζήτημα που απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί τους περισσότερους ενόψει διακοπών είναι το πόσο ασφαλές είναι το μπάνιο στη θάλασσα ή την πισίνα τον καιρό του κορονοϊού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ισπανία, όπου οι κατασκευές πισίνας στη χώρα αυξήθηκαν έως και 400%, αποτελώντας ακριβή λύση ανάγκης για όσους φοβούνται να πάνε για μπάνιο στις παραλίες λόγω Covid-19. Στην Ελλάδα παρόμοιο φαινόμενο δεν έχει εκδηλωθεί, ωστόσο υπάρχει έντονη ανησυχία από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, η οποία δεν έχει καν αποφασίσει αν θα πάει ή όχι διακοπές φέτος το καλοκαίρι, ενώ ανησυχεί για το αν είναι ασφαλές να επισκεφτεί τις παραλίες ή όχι. Οπως διαβεβαιώνουν οι ειδικοί, δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας μετάδοσης του ιού μέσω του νερού, ενώ δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο ιός επιβιώνει στους κόκκους της άμμου. Την ίδια ώρα οι συστάσεις για
11
Documento | Κυριακή 28 Ιουνίου 2020
Οι οδηγίες του ΕΟΔΥ Οργανωμένες παραλίες • Πρέπει να διατηρείται επαρκής απόσταση ανάμεσα στις ομπρέλες, συγκεκριμένα τουλάχιστον τέσσερα μέτρα από τους άξονες των ομπρελών. • Επιτρέπονται μέχρι δύο ξαπλώστρες ανά ομπρέλα, με εξαίρεση τις οικογένειες με παιδιά. Επίσης, οι ξαπλώστρες που βρίσκονται σε διαφορετικές ομπρέλες πρέπει να έχουν μεταξύ τους απόσταση ενάμισι μέτρο. • Μέχρι νεωτέρας δεν επιτρέπονται τα αθλήματα που προϋποθέτουν σωματική επαφή. • Για τις οργανωμένες παραλίες ο μέγιστος αριθμός λουόμενων είναι 40 άτομα ανά 1.000 τ.μ. και είναι υποχρεωτική η καταγραφή του αριθμού των παρευρισκομένων. • Το προσωπικό των οργανωμένων παραλιών υποχρεούται να απολυμαίνει τις ξαπλώστρες έπειτα από κάθε χρήση, ενώ οι πελάτες πρέπει να τοποθετούν πετσέτα στην ξαπλώστρα. • Τα κυλικεία, beach bars και αναψυκτήρια λειτουργούν κυρίως με takeaway, πρέπει να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας ενάμισι μέτρου μεταξύ των πελατών και συνιστάται ισχυρά η χρήση μάσκας στους εργαζόμενους. Απαγορεύονται, επίσης, η αναμετάδοση μουσικής, η διοργάνωση εκδηλώσεων και η χρήση του μπαρ για παραμονή των πελατών. Πισίνες • Ολες οι εσωτερικές πισίνες και κολυμβητικές δεξαμενές θα παραμείνουν κλειστές. • Στις εξωτερικές πισίνες και στα τζακούζι είναι απαραίτητος ο συνεχής έλεγχος της χλωρίωσης και του ph του νερού, ενώ οι χώροι γύρω από τις δεξαμενές πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ. Το ίδιο ισχύει και για τα αντικείμενα και τους χώρους που χρησιμοποιεί ο κάθε πελάτης, όπως αποδυτήρια, καθίσματα, κουτιά φύλαξης προσωπικών αντικειμένων. Ο μέγιστος αριθμός λουομένων θα υπολογίζεται σε έναν λουόμενο ανά 5 τ.μ. επιφάνειας νερού. • Τα καθίσματα στον χώρο γύρω από την πισίνα πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων, ενώ τα άτομα που δεν διαμένουν στο ίδιο δωμάτιο υποχρεούνται να κρατούν αποστάσεις τουλάχιστον ενάμισι μέτρου από τους υπόλοιπους λουόμενους.
την τήρηση των μέτρων προστασίας αυξάνονται, αφού ειδικά στις οργανωμένες παραλίες και τις πισίνες η εφαρμογή τους έχει καθοριστική σημασία για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας. Οι ειδικοί σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες συνιστούν να φοράμε μάσκα, ειδικά όπου υπάρχει πολύς κόσμος, και να αποφεύγεται ο συγχρωτισμός. Φυσικά, όπως είναι λογικό, δεν μπορούμε να βουτήξουμε στη θάλασσα φορώντας μάσκα ή γάντια, αλλά σίγουρα υπάρχει η δυνατότητα να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους παραμένοντας συνεπείς και υπάκουοι στις οδηγίες των ειδικών, τηρώντας τις αποστάσεις και δίνοντας βάση στην προσωπική υγιεινή. Οπως αναφέρει ο ειδικός παθολόγος και διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Αναστάσιος Γιακουμής, «σιγά σιγά και θαρραλέα ανοιγόμαστε, αλλά δεν πρέπει να χαλαρώσουμε. Αν επιλέξουμε οργανωμένες παραλίες, θα πρέπει να προσέχουμε ότι τηρούνται τα μέτρα. Οσον αφορά την πυκνότητα σε σχέση με τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες, πρέπει να είναι κατάλληλη η απόσταση μεταξύ τους, αλλά προσέχουμε και τον αριθμό των ξαπλώστρων κάτω από κάθε
ομπρέλα. Το προσωπικό των μαγαζιών καλό είναι να σέβεται το κοινό και να φοράει μάσκα. Δεν πρέπει να γίνονται ομαδικά σπορ, παρά μόνο μεμονωμένα ατομικά, και σε αυτό υποθέτουμε πως θα συνεισφέρουν τη βοήθειά τους οι ναυαγοσώστες, οι οποίοι θα κληθούν ίσως φέτος να εκτελέσουν χρέη… τροχονόμου προκειμένου να αποφεύγεται ο συνωστισμός. Πρέπει να παρατηρούμε ότι απολυμαίνονται οι ξαπλώστρες ύστερα από κάθε χρήση και να υπάρχει οπωσδήποτε παντού η απόσταση του ενάμισι μέτρου – και στην είσοδο και στις καντίνες». Τι συμβαίνει με την Covid-19 και την άμμο Οσον αφορά την επαφή μας με την άμμο, οι επιστημονικές απόψεις έρχονται να καθησυχάσουν την όποια ανησυχία, αφού δεν προκύπτει από πουθενά η δυνατότητα μετάδοσης του ιού μέσω αυτής. Ακόμη και νωρίς το πρωί που ο ήλιος δεν καίει όσο το μεσημέρι, οι ειδικοί λένε πως δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης. Η θερμοκρασία δε, που κατά τη διάρκεια της ημέρας αναβαίνει, καθιστά ακόμη πιο δύσκολο το σενάριο της μετάδοσης, ενώ τα σταγονίδια που μπορεί να πέσουν σε αυτή
Οπως διαβεβαιώνουν οι ειδικοί, δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας μετάδοσης του ιού μέσω του νερού, ενώ δεν προκύπτει από πουθενά ότι ο ιός επιβιώνει στους κόκκους της άμμου
δεν μπορούν να επιβιώσουν σε τέτοιες συνθήκες. Ωστόσο, «καθαρά για προληπτικούς λόγους» όπως σημειώνει ο κ. Γιακουμής, «μπορούμε να αποφεύγουμε την επαφή. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιούμε σαγιονάρες ή κάποιο παπούτσι θαλάσσης, όπως καλό θα ήταν να φοράμε ένα σκουφάκι στη θάλασσα, ειδικά όταν είμαστε στα ρηχά, εκεί που μαζεύεται πολύς κόσμος και εξομοιώνονται καταστάσεις σαν πισίνας». Από την αρχή το μεγάλο δίλημμα του κόσμου ήταν «πισίνα ή θάλασσα;». Η απάντηση ουσιαστικά είναι εξαιρετικά απλή. Και τα δύο. «Η θάλασσα με το ιώδιο και το αλάτι δεν επιτρέπει τη μετάδοση του ιού, ενώ η πισίνα με το χλώριο και την ανανέωση του νερού με τη σειρά της το ίδιο. Δεν χρειάζεται απαραίτητα να επιλέγουμε τη θάλασσα αντί της πισίνας, ειδικά αν οι πισίνες κάνουν συχνά δειγματοληψία ποιότητας του νερού και του απολυμαντικού χλωρίου» λέει ο κ. Γιακουμής και προσθέτει πως «πριν βουτήξουμε στη θάλασσα ή την πισίνα θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα ντους, στην ξαπλώστρα μας να τοποθετούμε πάντα πετσέτα και να έχουμε μαζί μας αντισηπτικό χεριών». Οι ειδικοί είναι ξεκάθαροι σχετικά με τη μετάδοση του ιού μέσω του νερού της θάλασσας ή της πισίνας: δεν υπάρχει κίνδυνος. Ο κ. Γιακουμής επισημαίνει πως «με το νερό δεν υπάρχει πρόβλημα μετάδοσης του ιού. Αν υπήρχε, δεν θα είχαν ανοίξει οι παραλίες. Καλό είναι φυσικά να μη βουτάμε αν έχουμε κάποια δερματική πάθηση, ανοιχτές πληγές, πράγματα που μας καθιστούν ευάλωτους και να προσέχουμε να μην καταπίνουμε το νερό». Ξαπλώστρα και αποστάσεις μεταξύ των λουομένων Οπως και προ κορονοϊού εποχής άλλωστε, οφείλουμε να προσέχουμε και να προστατευόμαστε απλώνοντας στην ξαπλώστρα τη δική μας πετσέτα, έτσι ώστε να αποφύγουμε εκτός από Covid-19 να κολλήσουμε κάποιον μύκητα ή να μολυνθούμε από κάποιο μικρόβιο. Παράλληλα, οι αποστάσεις μεταξύ των λουομένων είναι το πιο σοβαρό ζήτημα, με τους ειδικούς να επισημαίνουν τη σημασία του μέτρου που προβλέπει μόνο δύο ξαπλώστρες ανά ομπρέλα –εκτός αν η οικογένεια έχει και παιδιά–, με ελάχιστη απόσταση και σε αυτή την περίπτωση το ενάμισι μέτρο. Aσπίδα η πρόληψη και η προσωπική υγιεινή Η παραλία από μόνη της δεν αποτελεί κίνδυνο μετάδοσης του ιού, αν τηρούνται αυστηρά και συλλογικά τα μέτρα προστασίας αλλά και αν ατομικά ο καθένας διασφαλίζει την προσωπική του υγιεινή. Οι αποστάσεις αποτελούν το νούμερο ένα μέτρο πρόληψης, σε συνδυασμό με τις απολυμάνσεις. Ο κ. Γιακουμής επιμένει πως το σημαντικότερο όλων είναι η απαρέγκλιτη τήρηση των μέτρων και τονίζει ότι «πρέπει να τσεκάρουμε ότι οι επαγγελματίες τηρούν τα μέτρα», ενώ προσθέτει πως η προσωπική υγιεινή πρέπει να αποτελεί τη νούμερο ένα προτεραιότητα για όλους.
12
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
στιβάδες του δέρματος, κυρίως επιδερμικά, και εμφανίζονται λόγω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα. Ωστόσο υπάρχουν και ορμονικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο, όπως για παράδειγμα η εγκυμοσύνη, στη διάρκεια της οποίας οι πανάδες αυξάνονται. Πρόκειται για μελαγχρωματικές κηλίδες που εμφανίζονται πολύ συχνά μετά το καλοκαίρι και για να μειώσουμε την εμφάνισή τους από Σεπτέμβριο χρησιμοποιούμε λευκαντικές κρέμες». Τώρα το καλοκαίρι που εκθέτουμε το σώμα μας πολύ στον ήλιο, καλό είναι να παρακολουθούμε τις ελιές που έχουμε πάνω μας για να προσέξουμε τυχόν μεταβολές στο χρώμα ή το σχήμα τους. Προσέχουμε ιδιαίτερα όταν έχουμε ελιές σε εμφανή σημεία τα οποία βρίσκονται συνεχώς εκτεθειμένα στον ήλιο. Ο κ. Μπάρκας εξηγεί κάποια βασικά βήματα: «Προτείνονται η χρήση αντηλιακού, η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο και τα ελαφριά ρούχα ώστε να αποφεύγεται η απευθείας έκθεση στον ήλιο». Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το σολάριουμ είναι σχεδόν απαγορευτικό σύμφωνα με τα ποσοστά εμφάνισης μελανώματος από τους χρήστες. «Το σολάριουμ αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κατά 75% όταν γίνεται χρήση πριν από τα 35 έτη» εξηγεί ο γιατρός.
Πώς ο ήλιος δεν θα γίνει από φίλος.. εχθρός Βασική προτεραιότητα για το καλοκαίρι αποτελεί η προστασία του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία
Ρεπορτάζ
Μ
Αντιγόνη Μιχοπούλου πορεί η ηλιοθεραπεία με ένα δροσερό ποτό και ένα καλό βιβλίο να βρίσκεται μέσα στα καθημερινά μας χειμωνιάτικα όνειρα. Μπορεί επίσης να κατέχει ξεχωριστή θέση στις προτιμήσεις μας καθώς χαρίζει έναν όμορφο τόνο στο χρώμα του δέρματος. Ο ήλιος όμως δεν είναι μόνο σύμμαχος, είναι και απειλή. Ενα αντηλιακό με υψηλό δείκτη, καπέλο, γυαλιά και αντηλιακό για τα χείλη είναι τα απαραίτητα εφόδια ώστε να προστατευτούμε προτού να είναι πολύ αργά. Ο δερματολόγος – αφροδισιολό-
γος Γιώργος Μπάρκας εξηγεί ότι η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται σταδιακά και με μεγάλη προσοχή, καθώς «το δέρμα μας κινδυνεύει από τα ηλιακά εγκαύματα, από τον καρκίνο του δέρματος, από την εμφάνιση πανάδων, από την αφυδάτωση, από τη φωτογήρανση και από την εμφάνιση φωτοαλλεργιών σε άτομα που έχουν φωτοευαισθησία». Ο γιατρός εξηγεί ότι η φωτοαλλεργία και η φωτοδερματίτιδα μπορεί να εμφανιστούν με τη μορφή ερεθισμού ή σαν σπυράκια από την έκθεση στον ήλιο. Η χρήση του αντηλιακού από αυτά τα άτομα είναι απαραίτητη. «Τα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού όταν το δέρμα δεν έχει εκτεθεί στον ήλιο και είναι πιο ευαίσθητο, ενώ μετά σκληραγωγείται σταδιακά με αποτέλεσμα να μην έχει έντονη συ-
μπτωματολογία. Πέρα από τη χρήση του αντηλιακού, απαραίτητη είναι η σταδιακή έκθεση στον ήλιο». Αλλο σημάδι που αφήνει ο ήλιος πάνω μας είναι το ξέσπασμα της ακμής, η ξηρότητα αλλά και η φωτογήρανση. Επιπτώσεις που προκύπτουν είτε από τον ιδρώτα είτε ακόμη και από τα ίδια τα αντηλιακά που προκαλούν λιπαρότητα. Πανάδες και ελιές Οι πανάδες δεν χρειάζεται να μας ανησυχούν, λέει ο ειδικός, ωστόσο είναι σημάδια που συνήθως βρίσκονται στο πρόσωπο και μας ενοχλούν. Για την εμφάνισή τους δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνος ο ήλιος καθώς υπάρχουν και ορμονικοί λόγοι (αυξάνονται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης). Οπως εξηγεί ο γιατρός, «οι πανάδες είναι η επίθεση μελανίνης σε ανώτερες
«Η έκθεση στον ήλιο πρέπει να γίνεται σταδιακά και με μεγάλη προσοχή και πάντα με τη χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας» Γιώργος Μπάρκας Δερματολόγος – αφροδισιολόγος
Ανησυχητικά σημάδια Μια επίσκεψη σε δερματολόγο μετά τις διακοπές δεν είναι κακή ιδέα, ιδιαίτερα αν εντοπίσουμε κάποια σημάδια στο δέρμα μας που δεν τα είχαμε πριν. Παράλληλα το δέρμα μας έπειτα από την τόσο μεγάλη ταλαιπωρία που προκαλεί το θαλασσινό νερό σε συνδυασμό με τον ήλιο χρειάζεται ενυδάτωση και κάποια χημικά πίλινγκ τους πρώτους φθινοπωρινούς μήνες ώστε να φύγουν ευκολότερα τα νεκρά κύτταρα. Πότε ανησυχούμε ότι κάτι δεν πάει καλά με το δέρμα μας; Οταν δούμε κάποια μελαγχρωματική βλάβη η οποία αρχίζει και εξελίσσεται, αλλάζει το μέγεθος και το χρώμα της, αιμορραγεί και μας φαγουρίζει. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε ποσοστό 70% τα μελανώματα δεν οφείλονται σε προϋπάρχουσα βλάβη. Δηλαδή εμφανίζονται ξαφνικά από το πουθενά και μεγαλώνουν. Το 30% είναι από προϋπάρχουσες βλάβες (ελιές). Οι πιο συχνοί καρκίνοι του δέρματος, όπως εξηγεί ο γιατρός, «είναι το βασικό κυτταρικό καρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό, τα οποία εμφανίζονται σαν βλάβες ερυθρές ή οζίδια ή πλάκες που αιμορραγούν με κόκκινο ή καφέ χρώμα, έχουν αργή εξέλιξη και αφαιρούνται με χειρουργική επέμβαση». Τι ισχύει για τα παιδιά Απαγορευτικός είναι ο ήλιος για τα μωρά κάτω των έξι μηνών, επισημαίνει ο δερματολόγος, ενώ από έξι μηνών και πάνω και μέχρι τα δέκα έτη καλό θα είναι να χρησιμοποιείται αντηλιακό με φυσικά φίλτρα. Την προσοχή στους γονείς εφιστά ο δερματολόγος – αφροδισιολόγος. «Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στα ηλιακά εγκαύματα στα παιδιά, καθώς ένα έγκαυμα σε ηλικία κάτω των 12 ετών αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης μελανώματος».
14
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Ψυχική υγεία
Τα οφέλη μιας βουτιάς στη θάλασσα Των Ε λευθέριου Μουράτη, Αφροδίτης Πριμικύρη
Ο Ελευθέριος Μουράτης είναι MSc Ost Med, DO, ND, οστεοπαθητικός, φυσιοπαθολόγος
Η Αφροδίτη Πριμικύρη είναι κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια, MSc
Ν
ερό. Θάλασσα. Δύο λέξεις που όταν τις ακούμε έχουμε αμέσως την εσωτερική αίσθηση της απόλαυσης. Η θάλασσα η ίδια ασκεί στον άνθρωπο αιώνες τώρα μια ακαταμάχητη γοητεία. Θέλει να την ταξιδέψει, να την κατακτήσει, να την καλοπιάσει, να την προσεγγίσει μέσω της τέχνης, να την απολαύσει. Το ίδιο συμβαίνει στους περισσότερους ανθρώπους και με το κολύμπι. Πλην ειδικών εξαιρέσεων, τις περισσότερες φορές που σκεφτόμαστε τη θάλασσα και το κολύμπι ενεργοποιείται αμέσως μέσα μας η επιθυμία για μια τέτοια εμπειρία. Επειδή είναι απολαυστική; Και αν ναι, αναλογιστήκαμε άραγε τους λόγους; Και γιατί να είναι, άραγε, το κολύμπι τόσο ωφέλιμο; Ποιους τομείς της υγείας επηρεάζει; Τους εννέα μήνες της εμβρυϊκής μας ύπαρξης τους περνάμε σε μια «πισίνα με ζεστό νερό», όπου κολυμπάμε όλη μέρα και ακούμε τους χαλαρωτικούς ήχους της μαμάς μας. Τους ήχους της καρδιάς της, της κοιλιάς της, μα και ήχους που μεταφέρονται σ’ εμάς μέσω του νερού από το εξωτερικό περιβάλλον. Γεννιόμαστε και το ίδιο μας το σώμα αποτελείται κατά μεγάλο μέρος από νερό. Εμφυτη έλξη Φανταστείτε πως το ενήλικο σώμα μας αποτελείται από νερό σε ποσοστό μεγαλύτερο από 60%. Κάποια όργανά μας μάλιστα, όπως ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες και τα νεφρά μας, μπορεί να είναι και 7580% νερό. Είναι λογικό, λοιπόν, να έχουμε μια έμφυτη έλξη προς το υγρό στοιχείο, εφόσον το νερό συνιστά μεγάλο μέρος της ίδιας μας της βιολογίας. Ταυτόχρονα, από τις πρώτες κιόλας στιγμές της ύπαρξής μας η επαφή μαζί του –σωματική, οπτική, ηχητική– όχι μόνο μας χαλάρωνε αλλά μας παρείχε απευθείας σύνδεση με τη ζωή! Ακόμη και αν δεν
μάθαμε όλοι τη σωστή τεχνική της κολύμβησης από κάποιον δάσκαλο, οι περισσότεροι από εμάς είχαμε την εμπειρία της συναισθηματικής εκμάθησης από έναν γονιό, έναν συγγενή, έναν φίλο, συνδέοντας και με μνήμες στιγμών και σχέσεων την υπέροχη αυτή μορφή άσκησης. Γιατί το κολύμπι αποτελεί μια από τις πιο ολοκληρωμένες μορφές γυμναστικής καθώς γυμνάζει όλο το σώμα. Αποτελεί εξαιρετική αερόβια άσκηση που γυμνάζει τον καρδιακό μυ, είναι εξαιρετικό μέσο αποκατάστασης ύστερα από τραυματισμούς ή και σε αρθριτικές καταστάσεις, ενώ εμφανίζει οφέλη και για συμπτώματα ανθρώπων με διάφορες παθήσεις, όπως σκλήρυνση
Το κολύμπι δημιουργεί μια στιγμή ενότητας μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας και απόδρασης από την καθημερινότητα
και άλλες. Τέλος, βελτιώνει τη διάθεση, βοηθά στον έλεγχο του στρες και συχνά χαρίζει καλύτερο ύπνο σε ανθρώπους με αϋπνία. Μπορούμε, λοιπόν, να κατανοήσουμε τη φυσική έλξη που μας προκαλείται από τη δραστηριότητα της κολύμβησης, πολύ περισσότερο όταν γίνεται στο φυσικό περιβάλλον. Οσο και αν οι πισίνες αποτελούν μια ευτυχή δυνατότητα ικανοποίησης της ανάγκης του ανθρώπου της πόλης για κολύμβηση, η απαράμιλλη ομορφιά της θάλασσας και των διαφορετικών φυσικών στοιχείων που την περιτριγυρίζουν, ειδικά σε μια χώρα όπως η δική μας με τα πολυποίκιλα τοπία, επ’ ουδενί μπορεί να συγκριθεί με την τεχνητή εμπειρία. Σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί και η πραγματικότητα των διακοπών. Ξεκούραση, απομάκρυνση από μια καθημερινότητα που είναι –στην καλύτερη των περιπτώσεων– σύνθετη, ταξίδια, νέοι τόποι, άνθρωποι –δικοί μας, νέοι, άγνωστοι– δημιουργούν ένα πεδίο απεριόριστων δυνατοτήτων. Ξεκουραζόμαστε, απολαμβάνουμε τη φύση, κολυμπάμε σε θάλασσες που, όπως λέει και ο ποιητής, θυμίζουν την ταυτότητά μας. Γίνεται, λοιπόν, ακαταμάχητη η συνταγή αυτή, καταφέρνοντας να απευθυνθεί σε όλο το φάσμα της ύπαρξής μας, τόσο στο σωματικό όσο και το ψυχολογικό. Ψυχή και σώμα Εδώ όμως είναι και η απάντηση στο γιατί είναι τόσο έντονη η επιθυμία μας για τη θάλασσα, το κολύμπι, τις διακοπές. Γιατί καταφέρνει να δημιουργηθεί μια στιγμή ενότητας μεταξύ σωματικής και ψυχικής εμπειρίας και μάλιστα με την ελευθερία που επιτρέπει –όσο γίνεται– η απομάκρυνση από την καθημερινότητα, από προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, από τις δύσκολες αστικές κοινωνίες τις οποίες δημιουργήσαμε για να στεγάσουν τη ζωή μας. Στις διακοπές, στη θάλασσα, με το κολύμπι, με παρέα της επιλογής μας, όλα μας επιτρέπουν ένα άλλο επίπεδο ύπαρξης. Η χαρά επιτρέπεται περισσότερο, η ξεκούραση είναι μονόδρομος, η απόλαυση είναι πολλαπλασιασμένη! Η αλήθεια είναι πως έχουμε χτίσει ζωές που διψάνε για ομορφιά, απόλαυση, ηρεμία, ανθρώπινες συνθήκες λειτουργίας μακριά από την πίεση του χρόνου και της βίας –πραγματικής και συμβολικής– με την οποία είμαστε καθημερινά αντιμέτωποι. Και η ελπίδα μας όταν καθίσαμε να συντάξουμε το άρθρο αυτό ήταν να υπογραμμίσουμε την αναγκαιότητα του ανθρώπου να ζει μια ζωή πληρότητας, νοήματος, σχέσεων σε όλα τα επίπεδα. Μια ζωή που να μας επιτρέπει τον σεβασμό στις ανάγκες του σώματός μας, του συναισθηματικού μας κόσμου, της κοινωνικής και υπαρξιακής μας εμπειρίας. Και η ελπίδα μας, πέρα απ’ το άρθρο αυτό, είναι να το καταφέρουμε όχι μόνο κατά τη διάρκεια των ολιγοήμερων διακοπών μας, μα να εμπλουτίσουμε τη ζωή μας όσο περισσότερο είναι εφικτό με αυτό που όλοι αναζητάμε, αναλογιζόμενοι ένα υπέροχο πρωινό ή μια συναρπαστική πανσέληνο Αυγούστου στη θάλασσα.
16
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Θαλάσσια σπορ στη σκιά της Covid-19 Εν αναμονή των τελικών κανόνων λειτουργίας και ασφάλειας βρίσκονται επιχειρήσεις και φίλοι των water sports
Ρεπορτάζ Αντιγόνη Μιχοπούλου Βαγγέλης Τριάντης
Σ
ε αναμονή των νέων κανόνων για την επαναλειτουργία των θαλάσσιων σπορ βρίσκονται επιχειρηματίες αλλά και οι φαν των αθλημάτων. Οπως ήταν αναμενόμενο, η Covid-19 χτύπησε και αυτές τις αθλητικές δραστηριότητες, οι οποίες αναμένεται να πάρουν το πράσινο φως από τις υγειονομικές αρχές με σκοπό οι φανατικοί θαυμαστές του είδους να ξεχυθούν στα κύματα και πάλι. Ο ΕΟΔΥ τις προηγούμενες ημέρες συναντήθηκε με μέλη του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Safe Water Sports με σκοπό να μπουν τα θεμέλια για την ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα. Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση, στόχοι είναι «οι έλεγχοι και η σήμανση σε παραλίες, η τήρηση αυστηρών κανόνων σε επιχειρήσεις θαλάσσιων σπορ, η ενημέρωση των πολιτών αναφορικά με την ασφάλεια και τη μορφο-
λογία όλων των ελληνικών παραλιών, η επιδημιολογική επιτήρηση των ατυχημάτων σε υδάτινες δραστηριότητες, καθώς και μια ενημερωτική καμπάνια για την ασφάλεια των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας στη θάλασσα. Σε κάθε περίπτωση και μέχρι να οριστικοποιηθούν οι κανόνες λειτουργίας των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα θαλάσσια σπορ σχετικά με την Covid-19, καλό είναι όσοι ενδιαφέρονται να γνωρίζουν ότι για τα συγκεκριμένα σπορ είναι απαραίτητο να λαμβάνονται όλα τα μέτρα ασφαλείας τόσο για τον επιδιδόμενο σ’ αυτά όσο και για τους λοιπούς λουόμενους. Η ιστοσελίδα www.safewatersports. gr παραθέτει αναλυτικά τη σχετική νομοθεσία όσο και μια σειρά από συμβουλές ασφαλείας για κάθε άθλημα ώστε να αποφευχθούν τυχόν ατυχήματα. Για παράδειγμα σε ό,τι αφορά το θαλάσσιο σκι η νομοθεσία είναι σαφής: ο ασκούμενος (σκιέρ) θα πρέπει να γνωρίζει κολύμβηση και να φέρει ατομική σωσίβια ζώνη λεία, μαλακή, απαλλαγμένη από πρόσθετα εξαρτήματα ή υλικά που είναι δυνατόν να προκαλέσουν τραυματισμό σε περίπτωση πτώσης και
Η τήρηση των βασικών κανόνων ασφαλείας και η επιδημιολογική επιτήρηση των ατυχημάτων σε υδάτινες δραστηριότητες αποτελούν βασικές προτεραιότητες
κατασκευασμένη κατά τρόπο ώστε, σε περίπτωση σύγκρουσης ή πρόσκρουσης, να παρέχει επαρκή προστασία από βλάβη στα πλευρά ή τα εσωτερικά όργανα του σκιέρ. Η ατομική σωσίβια ζώνη οφείλει να έχει τη δυνατότητα να κρατά τον σκιέρ στην επιφάνεια της θάλασσας, ενώ απαγορεύεται η χρησιμοποίηση φουσκωτών σωσιβίων. Η μηχανή του σκάφους που χρησιμοποιείται θα πρέπει να έχει την αναγκαία ισχύ ώστε να επιτυγχάνει και να διατηρεί την απαιτούμενη ταχύτητα έλκοντας ένα βαρύ άτομο-σκιέρ. Το σχοινί έλξης απαγορεύεται να έχει μήκος μεγαλύτερο από 23 μέτρα, η διατομή πρέπει να είναι τουλάχιστον 8 χιλιοστόμετρα και να έχει τη δυνατότητα να επιπλέει στη θάλασσα. Τα πέδιλα του σκι πρέπει να είναι ασφαλή και ικανά να επιπλέουν. Δεν πρέπει να υπάρχουν περιττά αιχμηρά ή προεξέχοντα τμήματα από μέταλλα, ξύλο ή άλλο υλικό που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τραύμα στον ασκούμενο εφόσον αυτός κατά την πτώση του έλθει σε επαφή με αυτά. Η διενέργεια θαλάσσιου σκι επίσης απαγορεύεται όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθώς και πριν από την ανατολή ή μετά τη
δύση του ηλίου. Ο σκιέρ θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών. Για μικρότερες ηλικίες απαιτείται η συγκατάθεση του ασκούντος τη γονική μέριμνα, ο οποίος πρέπει να βεβαιώνει παράλληλα ότι ο συγκεκριμένος ανήλικος γνωρίζει κολύμβηση. Η διενέργεια θαλάσσιου σκι απαγορεύεται σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων από την ακτογραμμή στις θαλάσσιες περιοχές όπου υπάρχουν λουόμενοι καθώς επίσης και σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από το εξωτερικό μέρος των πλωτών σημαντήρων που επισημαίνουν τα όρια μέχρι τα οποία φτάνουν συνήθως κολυμπώντας οι λουόμενοι στις λουτρικές εγκαταστάσεις. Το δημοφιλές τζετ σκι Δημοφιλές θαλάσσιο σπορ είναι και το τζετ σκι το οποίο βρίσκεται πρώτο στις προτιμήσεις των λουομένων. Ωστόσο και σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις απαραίτητες για την ασφάλειά τους. Καταρχήν η κυκλοφορία του θαλάσσιου μοτοποδήλατου απαγορεύεται σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων από το εξωτερικό μέρος των πλωτών σημαντήρων που επισημαίνουν τα όρια
17
Documento | Κυριακή 28 Ιουνίου 2020
H μόδα του SUP
μέχρι τα οποία φτάνουν συνήθως κολυμπώντας οι λουόμενοι καθώς επίσης και σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από το συνηθισμένο σημείο στο οποίο φτάνουν κολυμπώντας στις θαλάσσιες περιοχές που δεν επισημαίνονται με πλωτούς σημαντήρες. Επιπλέον η ταχύτητά τους δεν θα πρέπει να ξεπερνά τους πέντε κόμβους σε απόσταση μικρότερη των 500 μέτρων. Εξίσου δημοφιλές θαλάσσιο σπορ είναι και το kitesurfing. Στην προκειμένη περίπτωση όμως η θαλάσσια περιοχή διενέργειάς του θα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από βράχους, βραχονησίδες, υφάλους, ποντισμένα δίχτυα ή άλλα εμπόδια. Να βρίσκεται σε ικανή απόσταση από αεροδρόμια και ιδιαίτερα από τις νοητές ευθείες προσγείωσης και απογείωσης των αεροπλάνων. Να απέχει τουλάχιστον ένα ναυτικό μίλι από εισόδους λιμένων, μαρινών και αλιευτικών καταφυγίων. Ο ασκούμενος θα πρέπει επίσης να φέρει υποχρεωτικά τον κάτωθι εξοπλισμό: κράνος, κατάλληλη ζώνη με γάντζο, κατάλληλο μαχαίρι για την κοπή των σχοινιών του αετού σε περίπτωση ανάγκης, ισοθερμική στολή για την περίοδο από 15 Οκτωβρίου έως και 15 Μαΐου, κατάλληλο σωσίβιο
τύπου τζάκετ, σύστημα διακοπής ώθησης του αετού (quick release), σύστημα ταχείας απελευθέρωσης του αετού για περιπτώσεις άμεσης απεμπλοκής (release system). Η διενέργεια kitesurfing απαγορεύεται σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 16 ετών, καθώς και σε όσους δεν γνωρίζουν κολύμβηση. Για άτομα κάτω των 16 ετών απαιτείται η γονική συναίνεση. Εξίσου δημοφιλή και με αρκετά φανατικό κοινό είναι τα αθλήματα του κανό και του καγιάκ. Αν και γενικά μπορεί να φαίνονται εύκολα, εντούτοις η πραγματικότητα είναι διαφορετική, καθώς χρειάζεται να έχει κανείς στοιχειώδεις κωπηλατικές γνώσεις καθώς επίσης και να ξέρει κολύμπι. Σε γενικές γραμμές η νομοθεσία προβλέπει για το κανό σχεδόν ό,τι και για το stand up paddling (SUP) αναφορικά με τα μέσα προστασίας καθώς επίσης και πόσα μέτρα μπορεί κανείς να απομακρυνθεί από την ακτή. Το κανό –ιδιαίτερα στην περίπτωση που χρησιμοποιείται από ανήλικους ή αρχάριους– πρέπει να είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να παρέχει επιπλέον σταθερότητα και να είναι αρκετά μεγάλο ώστε να χωρά τουλάχιστον δύο ενήλικες συνο-
δούς. Μία από τις συμβουλές που ενδείκνυνται είναι να μη δένουμε πάρα πολλά αντικείμενα ή παιχνίδια σε κανό, καθώς υπάρχει κίνδυνος εμπλοκής και πνιγμού. Σε ό,τι αφορά το καγιάκ καλό θα ήταν να ακολουθούνται ορισμένες συμβουλές ασφαλείας. Ειδικότερα καλό θα ήταν να φοριέται πάντοτε σωσίβιο γιλέκο, ενώ σε περίπτωση που στο καγιάκ πρόκειται να επιβιβαστούν παιδιά που ζυγίζουν λιγότερο από 45 κιλά θα πρέπει να προτιμηθούν τα τριπλά καγιάκ, ενώ στις άλλες δύο θέσεις πρέπει να κάθονται άτομα με κανονικό βάρος. Θαλάσσιο αλεξίπτωτο Εχει πολλούς οπαδούς αλλά σίγουρα δεν είναι πρώτο στην επιλογή καθώς αρκετούς τους τρομάζει. Βέβαια εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν είναι όλα τα σπορ για όλους και εξαρτάται από το τι ταιριάζει στον καθένα. Η πτήση με αλεξίπτωτο επιτρέπεται σε άτομο που γνωρίζει κολύμβηση και είναι ηλικίας τουλάχιστον 18 ετών. Για άτομο μικρότερης ηλικίας αλλά άνω των 14 ετών επιτρέπεται ύστερα από συγκατάθεση του ασκούντος τη γονική μέριμνα με την οποία βεβαιώνεται παράλληλα ότι ο ανήλι-
H όρθια κωπηλασία ή αλλιώς stand up paddling (SUP) είναι η νέα μόδα που έχει κατακτήσει τα τελευταία χρόνια τους φαν των θαλάσσιων σπορ και είναι αυτήν τη στιγμή από τα πλέον δημοφιλή. Σε αυτή την περίπτωση και με βάση την ελληνική νομοθεσία ισχύουν ορισμένες απαγορεύσεις οι οποίες και θα πρέπει να τηρούνται. Καταρχήν η χρησιμοποίηση σανίδας απαγορεύεται από άτομα που δεν γνωρίζουν κολύμβηση, καθώς και από άτομα ηλικίας μικρότερης των 14 ετών. Επίσης η κυκλοφορία του δεν πρέπει να γίνεται σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 μέτρων από την ακτογραμμή, όπως επίσης και όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες ή πριν από την ανατολή και μετά τη δύση του ηλίου. Επιπλέον στην όρθια κωπηλασία δεν θα πρέπει να επιβαίνει πάνω από ένα άτομο και όσοι το χρησιμοποιούν θα πρέπει να φορούν ατομική σωσίβια ζώνη. Σε κάθε περίπτωση απαραίτητο για την προστασία των λουομένων είναι ο χειριστής να δείχνει τη δέουσα προσοχή ώστε να αποφεύγεται η παρενόχλησή τους. Σε γενικές γραμμές το SUP έγινε γνωστό από τους σταρ του Χόλιγουντ, οι οποίοι το επέλεγαν για τις καλοκαιρινές διακοπές τους. Στην Ελλάδα είναι τέτοια η διάδοσή του τα τελευταία χρόνια ώστε έχουν ιδρυθεί σύλλογοι με εκπαιδευτές οι οποίοι αναλαμβάνουν είτε αρχάριους είτε πιο προχωρημένους και μπορεί να κατεβαίνουν ακόμη και σε αγώνες. Για τους αρχάριους ουσιαστικά δεν χρειάζεται τόσο μεγάλη προετοιμασία αφού στην ουσία οι εκπαιδευτές δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει κάποιος να τοποθετήσει τα πόδια του πάνω στη σανίδα για να έχει καλύτερη ισορροπία, όπως επίσης και την κατεύθυνση που πρέπει να έχει το κουπί για να στρίβει η σανίδα, αλλά και πώς να τη σταματήσει για να κατέβει ο κωπηλάτης.
κος γνωρίζει κολύμβηση. Κατά την πτήση το άτομο που χρησιμοποιεί το αλεξίπτωτο πρέπει να φέρει υποχρεωτικά ατομική σωσίβια ζώνη. Ο χειριστής του ταχύπλοου σκάφους που έλκει το αλεξίπτωτο πρέπει να ακολουθεί διαδρομή δίχως υφάλους, βραχονησίδες, εγκαταστάσεις και αγκυροβολημένα σκάφη καθώς επίσης και να πηγαίνει μακριά από τις πορείες των άλλων παραπλέοντων σκαφών, ώστε να εξασφαλίζεται η αποτροπή ατυχήματος. Επιπλέον η πτήση με αλεξίπτωτο απαγορεύεται όταν επικρατούν δυσμενείς καιρικές συνθήκες, καθώς και πριν από την ανατολή και μετά τη δύση του ηλίου. Σε ό,τι αφορά την απόσταση από τους λουόμενους, σύμφωνα με όσα ορίζει η σχετική νομοθεσία η διενέργεια θαλάσσιου αλεξίπτωτου απαγορεύεται σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από το εξωτερικό μέρος των πλωτών σημαντήρων που επισημαίνουν τα όρια μέχρι τα οποία φτάνουν συνήθως κολυμπώντας οι λουόμενοι. Ακόμη, η εκκίνηση ή επιστροφή του σκάφους, όταν έλκει το αλεξίπτωτο απαγορεύεται όταν σε απόσταση 200 μέτρων εκατέρωθεν της γραμμής πορείας του διέρχονται άλλα σκάφη.
18
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Παιδί
Ορατοί και αόρατοι κίνδυνοι Του Κωνσταντίνου Καποδίστρια
Ο Κωνσταντίνος Καποδίστριας είναι παιδίατρος
Ε
ίναι πραγματικά δύσκολο και διαφορετικό το φετινό καλοκαίρι. Οι περιορισμοί λόγω της Covid-19 η οποία εισέβαλε αιφνίδια στη ζωή μας αποτελούν για όλους μια πρωτόγνωρη δοκιμασία που ανατρέπει τις μέχρι πρόσφατα συνήθειές μας. Είμαστε όμως υποχρεωμένοι να αποδεχτούμε την πραγματικότητα και να προστατευτούμε ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών. Το καλοκαίρι είναι η ωραιότερη εποχή γιατί μας προσφέρει όσο καμία άλλη τις συναρπαστικότερες στιγμές της ζωής. Είναι όμως ταυτόχρονα ταυτισμένη με ατυχήματα, ιδιαίτερα για τα παιδιά. Πώς να τα προστατέψουμε; Σε θάλασσα και πισίνα Η πρόληψη αποτελεί την πιο σημαντική και αποτελεσματική μέθοδο αντιμετώπισης των ατυχημάτων από πνιγμό. Τα μέτρα που συνέστησε το 2003 η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία εξατομικεύονται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, τον χώρο εμβύθισης και τις συνθήκες του ατυχήματος: Για νεογνά, βρέφη και νήπια έως τεσσάρων ετών είναι απαραίτητα τα εξής: α. Η ενεργής και άμεση επίβλεψη των παιδιών από τους ενήλικες κατά τη διάρκεια του μπάνιου (είτε σε ανοιχτούς χώρους είτε στον λουτήρα του σπιτιού). Απαγορεύεται η διατήρηση μεγάλων αποθηκευτικών χώρων νερού στο σπίτι.
β. Η πλήρης περίφραξη στις ιδιωτικές πισίνες με ειδικό σιδερένιο προστατευτικό φράχτη ελάχιστου ύψους 1,2 μ. (μειώνεται ο αριθμός των θυμάτων σε πισίνες έως και 50%). γ. Η εκπαίδευση των παιδιών στην κολύμβηση στην κατάλληλη ηλικία, που ποικίλλει ανάλογα με τις δεξιότητες του κάθε παιδιού. δ. Η εκπαίδευση των γονιών, των κηδεμόνων αλλά και όσων διαθέτουν πισίνα στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ). Οι τελευταίοι θα πρέπει να διαθέτουν ειδικό εξοπλισμό (σωσίβια) για να παρέμβουν εφόσον χρειαστεί. Για παιδιά ηλικίας πέντε έως δώδεκα ετών είναι απαραίτητη η εκμάθηση κολύμβησης, που όμως δεν πρέπει να οδηγεί σε ψευδές αίσθημα ασφάλειας, και η επιτήρηση από ενήλικα, καθώς και η χρήση εξειδικευμένου εξοπλισμού για όλα τα άτομα που συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες μέσα ή κοντά στο νερό. Οι έφηβοι, τέλος, πλέον των παραπάνω μέτρων πρέπει να εκπαιδεύονται και αυτοί στην ΚΑΡΠΑ Προσοχή σε ήλιο και άμμο Πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ. και 5 μ.μ. Τα παιδιά πρέπει να είναι πάντα υπό την προστασία αντηλιακού (ιδανικά με δείκτη προστασίας 50+ SPF), που θα πρέπει να ανανεώνεται κάθε μία με μιάμιση ώρα. Τοποθετήστε το αντηλιακό 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο και ανανεώστε το
Οσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο πιο εύκολα μπορεί να αφυδατωθεί. Γι’ αυτό και η καλή ενυδάτωση του παιδιού αποτελεί πρώτιστη υποχρέωσή μας
μετά την έξοδο από το νερό. Πρέπει να φορούν ανοιχτόχρωμα ρούχα αλλά και καπέλο, το οποίο καλό είναι να διαβρέχεται. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να τα προφυλάξουμε από τα επώδυνα ηλιακά εγκαύματα αλλά και από την αφυδάτωση ή τη θερμοπληξία. Συμπτώματα όπως πυρετός, ξηρό δέρμα, ταχυκαρδία, προβλήματα εφίδρωσης, κράμπες, γρήγορη αναπνοή, ναυτία, εμετός πρέπει να μας κινητοποιήσουν ώστε να αναζητήσουμε τη βοήθεια του παιδιάτρου. Πρέπει να σημειωθεί ότι όσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο πιο εύκολα μπορεί να αφυδατωθεί. Γι’ αυτό και η καλή ενυδάτωση του παιδιού αποτελεί πρώτιστη υποχρέωσή μας. Αόρατους κινδύνους όμως κρύβει και το παιχνίδι στην άμμο, καθώς σχετίζεται με τις πιο γνωστές δερματοπάθειες: Μυκητιάσεις: α) Ποικιλόχρους πιτυρίαση, β) Μυκητιάσεις από δερματόφυτα, γ) Καντιντίαση. Βακτηριακές λοιμώξεις: α) Θυλακίτιδα, β) Μολυσματικό κηρίο. Ιδιαίτερα το τελευταίο αποτελεί συχνή αιτία λήψης αντιβίωσης από πολλά παιδιά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ιονενείς λοιμώξεις: α) Μυρμηγκιές, β) Μολυσματική τέρμινθος. Δεν πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά να παίζουν ή να κάθονται γυμνά απευθείας στην άμμο. Μια ψάθα, μια καθαρή πετσέτα ή ένα καρεκλάκι τα προστατεύει αν θέλουν να καθίσουν στην παραλία. Τα βρέφη είναι καλό να φορούν πάνα ή βρακάκι γιατί υπάρχει ο κίνδυνος ουρολοίμωξης, ιδιαίτερα στα κορίτσια. Τα παιδιά πρέπει να αλλάζουν μαγιό όταν βγουν από τη θάλασσα. Μετά το μπάνιο στη θάλασσα ή την πισίνα είναι καλό να κάνουν ντους και να στεγνώνονται καλά. Δεν αφήνουμε τα παιδιά να περπατούν με γυμνά πόδια στην άμμο ή πέριξ της πισίνας. Τσιμπήματα: Τα τσιμπήματα από κουνούπια, σφήκες, μέλισσες και άλλα έντομα είναι συχνότερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Το συνηθέστερο αποτέλεσμα είναι ο τοπικός ερεθισμός και ο πόνος στο σημείο του νυγμού, που παρέρχονται με συνήθη τοπικά μέσα (για μεν τα κουνούπια με γαλάκτωμα που περιέχει καλαμίvη, αντιισταμινικό τζελ ή κορτιζονούχο κρέμα, για δε τις σφήκες και μέλισσες αφαίρεση του κεντριού, κρύα επιθέματα, κορτιζοvούχα κρέμα τοπικά και παυσίπονο από το στόμα – ιβουπροφαίνη αν είναι έντονος ο πόνος). Τα προβλήματα αρχίζουν όταν οι τοπικές αντιδράσεις είναι έντονες και τα δήγματα των εντόμων πολλαπλά, κυρίως όμως όταν υπάρχουν γενικευμένες
20
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
αντιδράσεις όπως η έντονη συστηματική αλλεργική αντίδραση (αναφυλακτικό σοκ). Σε έντονα τοπικά συμπτώματα πρέπει να απευθύνεστε στον παιδίατρο, ο οποίος ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χορηγήσει αντιισταμινικά από το στόμα ή ακόμη και αντιβίωση τοπικά ή συστηματικά σε επιμόλυνση των δηγμάτων η οποία συνήθως προκαλείται από τον έντονο κνησμό. Σε έντονη αvαφυλακτική αντίδραση πρέπει να αναζητηθεί βοήθεια στο πλησιέστερο κέντρο υγείας ή ιατρείο. Τα συμπτώματα που πρέπει να σας ανησυχήσουν ώστε να αναζητήσετε βοήθεια άμεσα είναι: Ξαφνική δυσκολία στην αναπνοή ή ξηρός βήχας Αδυναμία, λιποθυμία ή απώλεια των αισθήσεων Κνίδωση ή φαγούρα σε όλο το σώμα Υπερβολικό οίδημα κοντά στα μάτια, τα χείλη ή στη γεννητική περιοχή. Ενα ακόμη έντονο πρόβλημα την περίοδο του καλοκαιριού για τα παιδιά (και όχι μόνο) αποτελούν τα δήγματα μεδουσών. Σε περίπτωση τσιμπήματος πλύνετε το σημείο με άφθονο θαλασσινό νερό και όχι πόσιμο. Αφαιρέστε τα πλοκάμια της μέδουσας, όχι όμως με γυμνά χέρια. Πλύνετε την περιοχή με ξίδι για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα. Εάν δεν μπορείτε να βρείτε ξίδι, χρησιμοποιήστε διάλυμα μαγειρικής σόδας. Το μέτρο αυτό θα απενεργοποιήσει τα μικροσκοπικά κεντριά. Στη συνέχεια χρησιμοποιήστε ψυχρά επιθέματα με πάγο. Ακολούθως εφαρμόστε μια κρέμα κορτιζόνης (είναι προτιμότερη) ή αvτιισταμινική για την ανακούφιση από τον κνησμό και το οίδημα. Σε περίπτωση αvαφυλακτικής αντίδρασης ακολουθήστε τις οδηγίες όπως και με τα τσιμπήματα μελισσών ή σφηκών. Οι γονείς παιδιών με γνωστές αλλεργίες και σοβαρές αντιδράσεις στο ιστορικό τους πρέπει να έχουν εκπαιδευτεί ώστε να είναι σε θέση να χορηγήσουν αδρεναλίνη.
0l 02 03 04
Παιχνίδι και μετακινήσεις Κάθε χρόνο πολλά παιδιά πεθαίνουν ή τραυματίζονται σε οδικά δυστυχήματα. Κυριότερη αιτία θανάτου ή τραυματισμού είναι είτε η έλλειψη ενός συστήματος πρόσδεσης του παιδιού είτε η λανθασμένη χρήση του. •Τ ο κάθισμα πρέπει να ταιριάζει στο μέγεθος του παιδιού (βάρος – ηλικία) και να έχει εφαρμοστεί σωστά στον τύπο του αυτοκινήτου σας. •Π αιδιά κάτω των 13 ετών δεν πρέπει να κάθονται στο μέσο του πίσω καθίσματος. •Σ ε μακρινά ταξίδια πρέπει να κάνετε ενδιάμεσους σταθμούς. Δεν πρέπει να παραμένουν τα παιδιά για χρόνο μεγαλύτερο της μιάμισης ώρας στην ίδια θέση. •Ο λα τα βρέφη πρέπει να ταξιδεύουν σε καθίσματα που βλέπουν προς τα πίσω μέχρι την ηλικία των δώδεκα μηνών ή μέχρι το βάρος τους να είναι δέκα κιλά. Καλοκαίρι σημαίνει περισσότερος ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά, άρα και περισσότερο παιχνίδι, κάτι που εγκυμονεί βέβαια και κινδύνους. Οι πτώσεις και τραυματισμοί της κεφαλής είναι από τα πιο συχνά και ενίοτε σημαντικότερα θέματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν
Το φαρμακείο και τα τηλέφωνα Προτού φύγετε για διακοπές οι γονείς πρέπει να ζητήσετε από τον παιδίατρο να σας χορηγήσει μια λίστα με φάρμακα ή υλικά πρώτης ανάγκης που πρέπει να έχετε μαζί σας. Αυτά είναι: • Παυσίπονα (παρακεταμόλη και ιβουπροφαίνη) • Αντιισταμινική κρέμα ή gel • Σιρόπι αντιισταμινικό • Διάλυμα αντισηπτικό
• Αντισηπτικά μαντιλάκια • Οινόπνευμα λευκό • Γάζες αποστειρωμένες διάφορων μεγεθών, ελαστικός επίδεσμος, τρίγωνος επίδεσμος, βαμβάκι • Ψαλίδι και τσιμπιδάκι • Αμπούλες φυσιολογικού ορού • Τσιρότα διάφορων μεγεθών • Εντομοαπωθητικό • Παγοκύστες
• Αντηλιακό • Θερμόμετρο Για παιδιά με αλλεργίες ή άσθμα πρέπει να υπάρχουν τα κατάλληλα φάρμακα που έχει συστήσει ο παιδίατρος (βρογχοδιασταλτικά, κορτιζόνη σε σταγόνες ή σιρόπι και αδρεναλίνη).
Επίσης είναι απαραίτητο να έχετε μαζί σας τα τηλέφωνα της περιοχής που επισκέπτεστε: •Τ ηλέφωνο Κέντρου • Νοσοκομείου ή κέντρου υγείας • Ταξί σε περίπτωση επείγουσας Δηλητηριάσεων, το οποίο • Αγροτικού ιατρείου μεταφοράς, αν δεν διαθέτουμε εδρεύει στην Αθήνα αλλά είναι σε • Πλησιέστερου φαρμακείου δικό μας μεταφορικό μέσο θέση να μας δώσει κατάλληλες τηλεφωνικές συμβουλές σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης : 210-7793777.
οι γονείς όταν τα παιδιά κάνουν ποδήλατο, κάτι που καθιστά επιτακτική την ανάγκη χρήσης προστατευτικού κράνους και καλυμμάτων για τους αγκώνες και τα γόνατα. Τα περισσότερα από αυτά τα τραύματα είναι ήπια, περιορίζονται σε τοπικά φαινόμενα και συνήθως δεν συνοδεύονται από εγκεφαλικές ή νευρολογικές βλάβες. Υπάρχουν όμως κάποια συμπτώματα που πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς, όπως: • Επαναλαμβανόμενοι έμετοι • Σπασμοί • Απώλεια συνείδησης μετά τον τραυματισμό • Κεφαλαλγία που επιδεινώνεται μετά τον τραυματισμό • Αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού (λήθαργος, δυσκολία βάδισης, ανησυχία, δυσκολία στην ομιλία) • Ζάλη που επιμένει ή επαναλαμβάνεται • Εξοδος υδαρούς ή αιματηρού υγρού από τη μύτη ή τα αυτιά • Δυσκολία στον έλεγχο της αιμορραγίας στο σημείο του τραυματισμού. Εφόσον το παιδί έπειτα από επικοινωνία με τον παιδίατρο κριθεί ότι μπορεί να παραμείνει σπίτι πρέπει να έχει την εξής φροντίδα: σε περίπτωση αιμορραγίας καθαρίστε το τραύμα (αν υπάρχει) με νερό και σαπούνι και πιέστε το με μια αποστειρωμένη γάζα. Εάν η αιμορραγία δεν σταματήσει, μπορεί να χρειαστεί συρραφή του τραύματος. Αν παρουσιαστεί οίδημα (πρήξιμο), κάτι που εμφανίζεται συχνά έπειτα από τραυματισμό στο κεφάλι, τοποθετήστε κρύα επιθέματα στην περιοχή για να μειωθεί, ενώ σε περίπτωση που το παιδί παραπονιέται ότι πονάει δώστε αναλγητικά. Συνιστάται επίσης να ξυπνάμε το παιδί από τον ύπνο ανά δυο τρεις ώρες με σκοπό να ελέγξουμε το επίπεδο συνείδησης και συνεχίζουμε να το παρακολουθούμε τις επόμενες 24 ώρες για: • Εμετούς που συνεχίζονται για τέσσερις έως έξι ώρες μετά τον τραυματισμό • Κεφαλαλγία που επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου και δεν περνάει με ήπιο παυσίπονο (παρακεταμόλη) • Υπνηλία – λήθαργο – δυσκολία στην αφύπνιση, δυσκολία βάδισης, ισορροπίας και ομιλίας • Σπασμούς ή παράξενες κινήσεις που σας προβληματίζουν • Εντονο ασταμάτητο κλάμα, έντονη ανησυχία/διέγερση • Αδυναμία ή μούδιασμα οπουδήποτε στο σώμα του. Τα παραπάνω πρέπει να παρακολουθούνται και τις επόμενες δύο τρεις ημέρες παρά το γεγονός ότι το πρώτο 24ωρο είναι κρίσιμο. Νικοτίνη Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί αν κάποιο παιδί καταπιεί τσιγάρο. Σε τέτοια περίπτωση απαιτείται πλύση στομάχου, χορήγηση ενεργού άνθρακα και παρακολούθησή του για ένα 24ωρο εντός του νοσοκομείου. Η λήψη τσιγάρου μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην υγεία του παιδιού. Τα επικίνδυνα συμπτώματα μετά την κατάποση είναι: ναυτία, έμετοι, κοιλιακό άλγος, ταχυκαρδία, εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή και σπασμοί.
Life ΕιδικήΕκδοση
22
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Δότες οργάνων 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Αναφερθέντες εγκεφαλικοί θάνατοι
47
76
89
86
227
179
168
176
110
57
109
204
146
106
83
120
133
109
135
19
Αξιοποιηθέντες ως δότες
40
65
71
66
89
79
64
98
71
45
79
77
62
50
39
51
67
45
61
19
Δείκτης δωρεάς οργάνων (δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού)
3,6
5,9
6,5
6,0
8,1
7,2
5,8
8,9
6,5
4,1
7,2
7,0
5,6
4,5
3,5
4,6
6,1
4,1
5,5
1,7
Μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων 2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Νεφρού
ΑΠΌ ΠΤΩΜΑΤΙΚΌ ΔΌΤΗ
74
107
134
116
167
144
101
186
116
76
139
130
107
90
63
75
108
72
110
36
Ηπατος
18
21
24
29
34
27
32
58
33
25
41
47
31
27
22
21
28
23
33
16
Καρδιάς
5
9
5
6
9
7
5
16
8
5
6
18
9
12
6
6
8
8
15
4
Πνευμόνων
0
0
0
0
1
1
2
3
3
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Διπλή νεφρού - παγκρέατος
0
0
0
0
0
0
0
2
3
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Διπλή νεφρού - ήπατος
0
0
0
0
0
0
0
1
0
1
1
0
0
1
0
0
0
0
0
0
ΣΥΝΟΛΟ
97
137
163
151
211
179
140
266
163
109
188
195
147
130
91
102
144
103
158
56
Από ζώντα δότη νεφρού
87
85
79
76
69
63
87
52
34
32
46
41
44
42
35
49
68
69
68
36
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
184
222
242
227
280
242
227
318
197
141
234
236
191
172
126
151
212
172
226
92
Μεταμοσχεύσεις
Αυξήθηκε από τον Μάιο η προσφορά μοσχευμάτων Του δρα Βασίλειου Ν. Βουγά
Ο δρ Βασίλειος Ν. Βουγάς είναι διευθυντής χειρουργός, επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνος της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής και Μονάδας Μεταμοσχεύσεων Οργάνων ΓΝΑ «O Ευαγγελισμός», μέλος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ) και της Ελληνικής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων (ΕΕΜ)
Ο
ι μεταμοσχεύσεις οργάνων αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόοδο της ιατρικής επιστήμης τα τελευταία 50 χρόνια. Οι μεταμοσχεύσεις νεφρού ξεκινούν δειλά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με επεμβάσεις οργάνων μεταξύ διαφορετικών ειδών του ζωικού βασιλείου, αλλά η μεταμόσχευση σε ανθρώπους σε κλινικό επίπεδο επιτυγχάνεται αρχικά το 1946 στη Βοστόνη των ΗΠΑ. Η επιτυχία των μεταμοσχεύσεων καθιερώνεται λόγω: Της θέσπισης κριτηρίων εγκεφαλικού θανάτου (1968) για λήψη οργάνων από νεκρό δότη. Χρήσης νέων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (κυκλοσπορίνη –1977) και Καθιέρωσης νέων, εξελιγμένων χειρουργικών τεχνικών (ΗΠΑ, 1984). Ετσι, οι πηγές για λήψη οργάνων για μεταμοσχεύσεις είναι τρεις: Πτωματικοί δότες με πάλλουσα καρδιά και εγκεφαλικό θάνατο. Πτωματικοί δότες με μη πάλλουσα καρδιά (καρδια-
01
02 03 01 02
κή παύση – όχι στην Ελλάδα) και Ζώντες συγγενείς, μη συγγενείς και συναισθηματικοί δότες. Οπως όλοι γνωρίζουμε, στην Ελλάδα η δωρεά οργάνων για μεταμόσχευση και ιδίως από εγκεφαλικά νεκρό δότη έχει πολύ χαμηλά ποσοστά (3,5-9 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού) (βλ. πίνακα) συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (18-20 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού), σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΕΟΜ, ενώ τα ποσοστά δωρεάς από ζώντα δότη είναι καλά. Από τις μέχρι σήμερα στατιστικές, εργασίες και εκδηλώσεις ενημέρωσης για τις μεταμοσχεύσεις που πραγματοποιούνται από το κύριο συντονιστικό όργανο, τον ΕΟΜ, φαίνεται ότι η δωρεά οργάνων ως ύψιστη κοινωνική προσφορά είχε ίσως χαμηλά ποσοστά στη χώρα μας λόγω: • Ελλιπούς ενημέρωσης των πολιτών για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά οργάνων, που όμως βελτιώνεται σημαντικά τα τελευταία χρόνια μέσω των ΜΜΕ, της κοινωνικής δικτύωσης και των μηχανισμών διαφάνειας στη διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου του ασθενή στη ΜΕΘ.
03
Η αύξηση έχει υπερκαλύψει κατά πολύ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο και φαίνεται ότι οφείλεται στην εμπιστοσύνη των πολιτών στο εθνικό σύστημα υγείας
• Οικονομικών και κοινωνικών αιτίων ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης που έπληξε και τον χώρο της υγείας στη χώρα μας τα τελευταία δέκα χρόνια. • Της μικρής (χρονικά) αλλά αρνητικά δραστικής επίπτωσης της πανδημίας του κορονοϊού στην παγκόσμια αλλά και την ελληνική μεταμοσχευτική δραστηριότητα. Ετσι, την περίοδο Μαρτίου – Μαΐου 2020 υπήρξε μεγάλη κάμψη των μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα, που έφτασε περίπου το 90%, λόγω: • Της προτεραιότητας του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού που δόθηκε στις ΜΕΘ για τη διάσωση ασθενών με κορονοϊό. • Του κινδύνου μετάδοσης κορονοϊού από τον δότη στον λήπτη μοσχεύματος. • Του κινδύνου νόσησης προσφάτως μεταμοσχευμένων ασθενών λόγω της λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων. Από τον Μάιο του 2020 (με τη βελτίωση των συνθηκών αντιμετώπισης των νοσούντων καθώς και την ελάττωση των κρουσμάτων κορονοϊού) υπάρχει μεγάλη αύξηση προσφοράς οργάνων (ήπατος, καρδιάς, νεφρού, κερατοειδών) για μεταμόσχευση από δότες σε πολλά νοσοκομεία της χώρας μας. Αυτή η αύξηση προσφοράς μοσχευμάτων έχει υπερκαλύψει κατά πολύ την αντίστοιχη περυσινή περίοδο και φαίνεται ότι οφείλεται στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο εθνικό σύστημα υγείας της χώρας μας και στο ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι η ζωή καθενός εξαρτάται από την αίσθηση ατομικής ευθύνης εκείνου που δίνει προτεραιότητα στη δωρεά οργάνων. Στο νοσοκομείο μας, τον Ευαγγελισμό, όπου η Μονάδα Μεταμοσχεύσεων Οργάνων κλείνει φέτος 30 χρόνια συνεχούς λειτουργίας (1990-2020) με εξαιρετικά αποτελέσματα, έχουμε πραγματοποιήσει συνολικά 732 μεταμοσχεύσεις νεφρού, ενώ τις τελευταίες 27 ημέρες (όντας νοσοκομείο αναφοράς για τον κορονοϊό) πραγματοποιήσαμε πέντε μεταμοσχεύσεις νεφρού με άριστα αποτελέσματα. Με τον ρυθμό αυτό ελπίζουμε να συνεχίσουμε και τους λοιπούς καλοκαιρινούς μήνες, κατά τους οποίους σε συνδυασμό με την εξαγγελθείσα άμεση αύξηση κλινών ΜΕΘ σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας θα νοσηλευτούν περισσότεροι δυνητικοί δότες οργάνων με αντίστοιχη αύξηση του αριθμού των μεταμοσχεύσεων.
24
Life ΕιδικήΕκδοση
Διατροφή
Ασπίδα στις… ατασθαλίες των διακοπών
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Οι θερμίδες των αλκοολούχων ποτών ΠΟΤΟ
KCAL/ ΜΕΡΊΔΑ
Κόκκινο κρασί (140 gr)
125
Λευκό κρασί (140 gr)
121
Μπίρα ξανθιά (330 ml)
153
Βότκα (42 gr)
97
Ουίσκι (42 gr)
97
Τζιν (42 gr)
97
Μοχίτο (220 gr)
205
Μαργαρίτα (225 gr)
230
Strawberry daiquiry (230 gr)
244
Της Κωσταλένιας Καλλιανιώτη
Η Κωσταλένια Καλλιανιώτη είναι κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, MSc
Ο
σο η θερμοκρασία ανεβαίνει και πλησιάζουμε σιγά σιγά στην καρδιά του καλοκαιριού τόσο εντείνεται και η αγωνία μας αναφορικά με το πώς θα πρέπει να τρεφόμαστε αυτό το διάστημα, είτε επειδή ακολουθούμε κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα απώλειας βάρους είτε επειδή γενικότερα θέλουμε να διατηρήσουμε ισορροπημένο διαιτολόγιο. Τι θα πρέπει λοιπόν να προσέξουμε όσον αφορά τη διατροφή μας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και πώς θα αποφύγουμε τις… κακοτοπιές κατά την περίοδο των διακοπών; Στόχος μας το καλοκαίρι είναι να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε νερό και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, αποφεύγοντας τις υπερβολές σε γλυκίσματα και αλκοόλ, διατηρώντας ταυτόχρονα αίσθηση ευεξίας. Συστήνεται λοιπόν: • Να προσλαμβάνουμε επαρκείς ποσότητες υγρών ούτως ώστε να αποφύγουμε την αφυδάτωση και το πιθανό αίσθημα δυσφορίας ή ατονίας που μπορεί να εμφανιστεί λόγω υψηλής θερμοκρασίας. • Να ακολουθούμε τον κανόνα των μικρών και συχνών γευμάτων, μοιράζοντας τις θερμίδες της ημέρας σε πέντε έξι γεύματα, δηλαδή τρία κύρια και δύο τρία σνακ. • Να ελέγχουμε πάντα το μέγεθος της μερίδας μας, αν και το καλοκαίρι, λόγω ζέστης, συνήθως η όρεξη είναι πιο περιορισμένη συγκριτικά με τους χειμερινούς μήνες. • Να αποφεύγουμε τον μεγάλο όγκο γευμάτων, ειδικότερα τις πολύ ζεστές ώρες της ημέρας. • Να προτιμούμε ελαφριά και δροσερά γεύματα, περιορίζοντας το λίπος (λιπαρό κρέας και τυρί, βαριές σάλτσες, τηγανιτά κ.ά.). • Να τηρούμε πάντα τους κανόνες της μεσογειακής διατροφής, φροντίζοντας να καταναλώνουμε ψάρι μία δύο φορές την εβδομάδα, όσπρια τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα (στην «κρύα» εκδοχή τους), πουλερικά και άπαχο κόκκινο κρέας, γαλακτοκομικά με μειωμένα λιπαρά καθώς και τρόφιμα ολικής άλεσης. • Να έχουμε πάντα διαθέσιμα υγιεινά και θρεπτικά σνακ, όπως για
παράδειγμα φρέσκα φρούτα εποχής, ανάλατους ξηρούς καρπούς, κριτσίνια ολικής άλεσης ή μπάρες βρόμης. • Να συνοδεύουμε το κύριο γεύμα μας πάντα με σαλάτα εποχής (ωμά, βραστά ή ψητά λαχανικά), δίνοντας έμφαση στην ποικιλία. • Να ακολουθούμε τον κανόνα του ενός μεγάλου γεύματος την ημέρα. Εάν για παράδειγμα το μεσημέρι καταναλώσουμε πλούσιο γεύμα, φροντίζουμε το βραδινό μας να είναι πιο ελαφρύ, π.χ. μια σαλάτα, μια τορτίγια ή ένα γιαούρτι. • Να επιλέγουμε πιο ελαφριά, εύπεπτα και ολιγοθερμιδικά γλυκίσματα. Μια καλή επιλογή για τους ζεστούς μήνες είναι το ζελέ χω-
Μικρά και συχνά γεύματα και πολλά υγρά είναι οι βασικές διατροφικές αρχές για τους καλοκαιρινούς μήνες
ρίς ζάχαρη, ενώ όσον αφορά το αγαπημένο σε όλους μας παγωτό, συστήνεται να προτιμούμε απλές γεύσεις: σορμπέ, παγωτό γιαούρτι ή παγωτό με στέβια. Tips για επαρκή ενυδάτωση • Βάλτε στόχο να προσλαμβάνετε τουλάχιστον 2 με 2,5 λίτρα υγρά την ημέρα (για γυναίκες και άντρες αντίστοιχα). • Εντάξτε κάποιο ρόφημα στο πρωινό ή με το σνακ σας, όπως φυσικό χυμό, smoothie ή τσάι. • Φροντίστε να έχετε πάντα μαζί σας ένα παγούρι με νερό. • Καταναλώστε αρκετά φρούτα και λαχανικά μέσα στην ημέρα. • Προγραμματίστε το νερό που πρέπει να πίνετε καθημερινά και καθιερώστε το. • Σε υψηλότερες θερμοκρασίες αλλά και σε εντονότερη σωματική δραστηριότητα πρέπει να αυξήσετε αναλόγως και την πρόσληψη υγρών. Τι συμβαίνει με το αλκοόλ; Είναι σύνηθες φαινόμενο κατά την περίοδο του καλοκαιριού η κατανάλωση αλκοόλ να παίρνει τα πάνω της καθώς –από την ξαπλώστρα μέχρι την ταβέρνα ή το κλαμπ– τα αλκοολούχα ποτά αποτελούν για τους περισσότερους από εμάς αναπόσπαστο κομμάτι των διακοπών. Υπάρχει όμως μια σύγχυση αναφορικά με την επίπτωσή του στην υγεία αλλά και στις θερμίδες που μας παρέχει. Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται πως έχει ευεργετική δράση, καθώς πολλές μελέτες την έχουν συσχετίσει με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου, χαρακτηριστικό που αποδίδεται τόσο στο κρασί όσο και σε άλλα αλκοολούχα ποτά, όπως η μπίρα. Αλλωστε το αλκοόλ δεν είναι το μοναδικό συστατικό αυτών των ποτών. Το κρασί, για παράδειγμα, ειδικότερα το κόκκινο, είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες, δραστικά αντιοξειδωτικά συστατικά που προστατεύουν τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες. Παράλληλα η μπίρα, εκτός από αλκοόλ, περιέχει βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μαγνήσιο, κάλιο, καθώς και αντιοξειδωτικά. Συνεπώς δεν είναι το αλκοόλ αυτό καθαυτό που προκαλεί πρόβλημα, αλλά η υπερκατανάλωσή του. Και μην ξεχνάμε πως το αλκοόλ αποδίδει θερμίδες (7 kcal ανά γραμμάριο αλκοόλης), συνεπώς η υπερκατανάλωσή του σε συνδυασμό με τα διάφορα συνοδευτικά (π.χ. ξηροί καρποί ή αλμυρά σνακ) μπορεί να οδηγήσει και σε αύξηση του βάρους. Επομένως δεν μπορεί να θεωρηθεί απαγορευμένο, επιβάλλεται όμως να αποφεύγουμε τις υπερβολές. Ιδανικά, καλό είναι στην έξοδό μας να προσπαθούμε να περιοριστούμε στο ένα ποτό και να συνεχίσουμε με κάτι που δεν θα μας προσδώσει θερμίδες, όπως είναι το ανθρακούχο νερό ή ένα light αναψυκτικό. Να θυμάστε πως η γενική σύσταση για την κατανάλωση αλκοόλ είναι μέχρι δύο μερίδες για τους άντρες και μέχρι μία μερίδα για τις γυναίκες την ημέρα, ποσότητα που εξαρτάται φυσικά και από άλλες παραμέτρους, όπως η ηλικία, πιθανές συνυπάρχουσες νόσοι, πρόσληψη φαρμάκων και το εάν του έχει συσταθεί να χάσει βάρος.
26
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Γυμναστική
Σωστή προθέρμανση, ξεκούραση και ενυδάτωση Του Θωμά Συγγούνα
Ο Θωμάς Συγγούνας είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής, Msc
Η
άσκηση σε θερμό περιβάλλον αποτελεί μια απ’ τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον άνθρωπο καθώς δεν είναι λίγες οι φορές που εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας οι περισσότεροι σταματούν να γυμνάζονται συστηματικά αγνοώντας τις επιπτώσεις που έχει αυτό στον οργανισμό. Η άσκηση επιδρά άκρως θετικά τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία του αθλούμενου, με αποτέλεσμα να θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Ωστόσο την περίοδο αυτή λόγω της αυξημένης θερμοκρασίας ο λανθασμένος τρόπος άσκησης μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά για τον οργανισμό καθώς μπορεί να προκαλέσει μια σειρά από δυσάρεστες συνέπειες όπως κράμπες, εξάντληση ή ακόμη και θερμοπληξία. Ο ανθρώπινος οργανισμός για να μπορέσει να διατηρήσει σταθερή τη θερμοκρασία του πυρήνα του παρά τις εξωτερικές μεταβολές ενεργοποιεί ένα σύνολο μηχανισμών, το λεγόμενο θερμορρυθμιστικό σύστημα. Χαρακτηριστικό μέσο διατήρησης της θερμοκρασίας είναι η εφίδρωση, η οποία διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του σώματος παρά τις υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος. Τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της θερμοκρασίας παρατηρείται πως ο οργανισμός παράγει μεγαλύτερες ποσότητες ιδρώτα προκειμένου να ισορροπήσει με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Για τον λόγο αυτό η άσκηση πρέπει να γίνεται μεθοδικά ώστε ο οργανισμός να δέχεται τη μικρότερη δυνατή καταπόνηση και να μη φτάνει σε σημείο εξάντλησης και αφυδάτωσης. Τι κάνουμε και τι αποφεύγουμε Πιο συγκεκριμένα, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών πρέπει να απο-
φεύγεται η υψηλής έντασης προπόνηση καθώς οι αθλούμενοι εξαντλούνται γρηγορότερα και έρχεται αίσθημα κόπωσης. Για τον λόγο αυτό πρέπει να γίνεται σωστή προθέρμανση ώστε ο οργανισμός να προετοιμαστεί για το οποιοδήποτε είδος άσκησης και να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις. Κατά τη διάρκεια της άσκησης για να διατηρηθεί σταθερή η θερμο-
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες η άσκηση πρέπει να γίνεται μεθοδικά προκειμένου ο οργανισμός να δέχεται τη μικρότερη δυνατή καταπόνηση και να μη φτάνει σε σημείο εξάντλησης και αφυδάτωσης
κρασία του σώματος πρέπει να γίνουν μεγαλύτερα τα διαστήματα της ξεκούρασης και ο αθλούμενος να ενυδατώνεται επαρκώς καθώς τότε χάνει περισσότερα υγρά λόγω της εφίδρωσης. Επιπλέον, οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται σε σκιερό μέρος με τη μικρότερη δυνατή έκθεση στον ήλιο. Πιο συγκεκριμένα να αποφεύγεται η άσκηση τις ώρες που ο ήλιος εκπέμπει μεγάλη θερμότητα καθώς η υπεριώδης ακτινοβολία δρα ανασταλτικά στον οργανισμό. Να μην ασκούμαστε από τις 12 το μεσημέρι μέχρι τις 5 το απόγευμα. Ασκηση στην παραλία Τον τελευταίο καιρό έχει γίνει μόδα οι αθλούμενοι να γυμνάζονται στην παραλία. Mε αυτό τον τρόπο μπορούν να συνδυάσουν αναψυχή και άσκηση. Ο πιο διαδεδομένος και αποτελεσματικός τρόπος άθλησης στην παραλία είναι το κολύμπι. Ο αθλούμενος μπορεί να γυμνάσει όλα τα μέλη του σώματός του με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση. Οι αντιστάσεις που δέχεται είναι ελάχιστες. Το ότι βρίσκεται μέσα στο νερό σημαίνει πως δέχεται μικρότερη ακτινοβολία απ’ τον ήλιο, με αποτέλεσμα να μην αυξάνεται η θερμοκρασία του σώματός του τόσο γρήγορα όσο σε άλλα αθλήματα. Το κολύμπι είναι πραγματικά ευεργετικό και ενδείκνυται για την πλειονότητα των ατόμων, δίχως να προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις. Μια εναλλακτική λύση άσκησης στην παραλία είναι το χαλαρό τρέξιμο στην άμμο. Ωστόσο οι αθλούμενοι πρέπει να προσέξουν ορισμένα πράγματα προκειμένου να μην έχει αρνητικές συνέπειες στην υγεία τους. Αν επιλέξουν τον τρόπο αυτό, πρέπει να γίνεται είτε πρωινές είτε απογευματινές ώρες προκειμένου να είναι μικρότερη η έκθεσή τους στον ήλιο και να συνοδεύεται από κατάλληλη ένδυση ώστε να νιώθουν πιο άνετα, να φορούν καπέλο και αντηλιακό. Ο αθλούμενος δεν πρέπει να παραλείπει ποτέ τη λήψη υγρών καθώς ο οργανισμός κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είναι πιο επιρρεπής στην αφυδάτωση. Αντίστοιχα, τα ίδια μέτρα πρέπει να λαμβάνουν οι αθλούμενοι όταν κάνουν διάφορες άλλες ασκήσεις ή σπορ που γίνονται στην παραλία, όπως ρακέτες, beach volley ή και διάφορα θαλάσσια σπορ. Ας ανακεφαλαιώσουμε: η άσκηση την περίοδο του καλοκαιριού πρέπει να είναι κατάλληλα δομημένη έτσι ώστε να μας αποδώσει τα μέγιστα οφέλη. Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών πρέπει να μειώνεται η ένταση της προπόνησης, να υπάρχουν επαρκή διαλείμματα στα οποία ο αθλούμενος μπορεί να ξεκουραστεί και να ενυδατωθεί και να αποφεύγονται οι ώρες υψηλής θερμοκρασίας (οι πιο κατάλληλες ώρες για άσκηση είναι είτε οι πρωινές είτε οι βραδινές καθώς τότε παρατηρούνται χαμηλότερες θερμοκρασίες). Τέλος, οι αθλούμενοι πρέπει να χρησιμοποιούν τον κατάλληλο ρουχισμό, να αθλούνται σε σκιερά μέρη και να δροσίζονται συνεχώς προκειμένου να διατηρούν σταθερή τη θερμοκρασία του σώματός τους.
28
Life ΕιδικήΕκδοση
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Θερινές λοιμώξεις γένους θηλυκού Τ Ρεπορτάζ
Αντιγόνη Μιχοπούλου ο καλοκαίρι έφτασε, όπως και οι λοιμώξεις του γυναικείου γεννητικού συστήματος που ταλαιπωρούν μεγάλη μερίδα γυναικών τους θερινούς μήνες. Οι λοιμώξεις χωρίζονται σε μικροβιακές και ιογενείς. Η συνηθέστερη μικροβιακή φλεγμονή είναι η μυκητίαση και αυτό γιατί το καλοκαίρι συνοδεύεται από αυξημένη θερμοκρασία και υγρασία στη γεννητική χώρα της γυναίκας. Ο Γιάννης Σταθόπουλος, μαιευτήρας – χειρουργός – γυναικολόγος, εξηγεί τις αιτίες και τις θεραπείες και δίνει 20 σημαντικές συμβουλές για το καλοκαίρι με στόχο την αποφυγή των ενοχλητικών φλεγμονών του γεννητικού συστήματος.
Ποιες είναι οι πιο συχνές φλεγμονές που ταλαιπωρούν τις γυναίκες και πώς μπορείτε να τις αποφύγετε
Μυκητίαση, ο συνήθης ύποπτος Το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών έχει παρουσιάσει μυκητί-
αση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Πώς μπορεί να καταλάβει όμως µια γυναίκα ότι έχει μυκητίαση; Ο Γιάννης Σταθόπουλος εξηγεί ότι «η μυκητίαση παρουσιάζει συνήθως κνησμό και αυξημένη έκκριση κολπικών υγρών, τα οποία κατά τεκμήριο είναι λευκά. Σε περιπτώσεις παραμελημένες, όταν οι γυναίκες έχουν ενοχλήσεις αλλά έχουν αμελήσει να επισκεφθούν τον γιατρό, τότε τα συμπτώματα – κνησμός και υγρά– είναι αυξημένα και πιο επώδυνα». Οσον αφορά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, ο γυναικολόγος εξηγεί ότι «συνιστάται ένα καλό αντιμυκητιασικό για τον κόλπο σε μορφή κολπικού υπόθετου ή κολπικής κρέμας και υπάρχει µια σειρά σκευασμάτων σε αυτή την κατηγορία. Τέλος, σχετικά με τον κνησμό χρειάζεται µια κρέμα που να έχει αντιµυκητιασικό και κορτιζόνη». Οπως εξηγεί ο γιατρός, «πολλές φορές είναι απαραίτητο να δίνουμε για δύο εβδομάδες θεραπεία, τουλάχιστον στον κόλπο». Αυτή η μικροβιακή φλεγμονή μπορεί να προσβάλει όλες τις γυναίκες, ωστόσο όπως αναφέρει ο γυναικο-
20 συμβουλές για το καλοκαίρι
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 Δεν μένουμε με το μαγιό βρεγμένο στην παραλία ή την πισίνα. Η υγρασία της γεννητικής χώρας είναι ιδανική για μυκητιάσεις.
Η χρήση ταμπόν επιτρέπεται για μία με δύο ώρες το πολύ. Δεν φοράμε εσώρουχο στον ύπνο και προτιμούμε νυχτικό και όχι πιτζάμες.
Τα νέα κορίτσια και αγόρια αλλά και όλοι μας είναι απαραίτητο να ζήσουμε με το προφυλακτικό. Ο ιός του έρπητα των γεννητικών οργάνων, ο ιός των κονδυλωμάτων, οι ιοί των ηπατιτίδων και ο ιός του AIDS μεταδίδονται κυρίως σεξουαλικά.
Οι υψηλές θερμοκρασίες, η θάλασσα αλλά και οι μετακινήσεις επηρεάζουν το ορμονικό περιβάλλον. Ετσι έχουμε συχνά διαταραχές της εμμήνου ρύσεως. Δεν μας πιάνει πανικός. Οταν με το καλό επιστρέψουμε, ας κάνουμε μια επίσκεψη στον γυναικολόγο.
Ο ήλιος επιδεινώνει τον επιχείλιο έρπητα, τη λεύκη, τον ερυθηματώδη λύκο και άλλες δερματοπάθειες και προκαλεί καρκίνο του δέρματος.
Αποφεύγουμε τον συνωστισμό στην παραλία, τη θάλασσα και την πισίνα.
Τηρούμε σχολαστική ατομική υγιεινή και δεν φοράμε συχνά αθλητικά ή άλλα κλειστά παπούτσια.
Διευκρινίζουμε ότι οι περισσότερες συμβουλές από τις παραπάνω ισχύουν και στην εγκυμοσύνη.
Η έγκυος όχι μόνο επιτρέπεται αλλά επιβάλλεται να κολυμπά, περίπου 1520 λεπτά κάθε μέρα, μπορεί να μένει στο νερό αρκετή ώρα αλλά δεν μπορεί να κάνει ηλιοθεραπεία.
Η έγκυος δεν μπαίνει απότομα στο νερό, βρέχεται λίγο λίγο και βέβαια δεν κάνει βουτιές.
29
«Τα κονδυλώματα δεν έχουν συμπτώματα αλλά μπορούν να εντοπιστούν µέσω του τεστ Παπ»
θερη επαφή και να γίνεται µόνο µε προφυλακτικό» αναφέρει. Κονδυλώματα και άλλες ιογενείς λοιμώξεις «Ο ιός του κονδυλώματος, ο ιός του έρπητα, ο ιός του ΑIDS, ο ιός της ηπατίτιδας κ.ά. είναι λοιμώξεις που μεταδίδονται σεξουαλικά και γι’ αυτό πρέπει να επιμείνουμε στην προσπάθεια ώστε τα νέα παιδιά, ακόμη και τα μόνιμα ζευγάρια, να προσπαθήσουν να βάλουν στη ζωή τους το προφυλακτικό» επισημαίνει ο Γιάννης Σταθόπουλος. «Ο πρώτος ιός σε συχνότητα είναι ο ιός του κονδυλώματος, ο οποίος δεν έχει συμπτώματα αλλά μπορεί να εντοπιστεί µέσω του τεστ Παπ». Πρόκειται για τον ιό ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη διαταραχή του κυττάρου στον τράχηλο της μήτρας που μακροπρόθεσμα θα οδηγήσει και στον καρκίνο του τραχήλου. «Αυτό που λέμε, λοιπόν, είναι µε το που αρχίσει η σεξουαλική ζωή της γυναίκας και έπειτα από διάστημα ενός χρόνου να κάνει τεστ Παπ. Μόνο µέσω αυτής της εξέτασης θα εντοπίσουμε πιθανά κύτταρα που έχουν προσβληθεί
από τον ιό του κονδυλώματος και πολύ νωρίς θα θεραπεύσουμε µια τέτοια αλλαγή στη δομή του κυττάρου. Είτε µε έναν μικρό καυτηριασμό είτε µε το να αφαιρέσουμε ένα μικρό κομμάτι όταν φτάνουμε σε μέτρια ή και βαριά δυσπλασία του τραχήλου» αναφέρει ο γιατρός. Για τον ιό του κονδυλώματος δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή. Οι ειδικοί προσπαθούν να θεραπεύσουν τη βλάβη που μπορεί να προκαλέσει ο ιός. «Αυτό σήμερα μπορεί να επιτευχθεί πολύ έγκαιρα και συνεπώς δεν πρέπει να πανικοβληθούμε όταν μάθουμε ότι έχουμε τον ιό του κονδυλώματος. Η σημερινή εξέλιξη έχει οδηγήσει στα εμβόλια κατά των στελεχών του ιού του κονδυλώματος. Επειδή τα στελέχη είναι πολλά, δεν έχει βρεθεί ακόμη το εμβόλιο που να τα αντιμετωπίζει όλα, έχουμε φτάσει όμως σε ένα σημείο που ξεπερνάμε το 75% µε 80% των στελεχών και γι’ αυτό συστήνουμε το εμβόλιο στα νέα κορίτσια πριν αρχίσουν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα» αναφέρει ο κ. Σταθόπουλος. Ο ιός του έρπητα χωρίζεται στον έρπητα των χειλιών και τον έρπη-
τα των γεννητικών οργάνων. Και οι δύο εφόσον εμφανίζονται συχνά πρέπει να αντιμετωπίζονται µε κλασικά αντιικά φάρμακα. Η αντιμετώπιση του έρπητα «Η συχνότητα των υποτροπών θα καθορίσει και το είδος της θεραπείας» εξηγεί ο κ Σταθόπουλος και επισημαίνει ότι «μεγάλο ποσοστό όλων αυτών των λοιμώξεων και των φλεγμονών θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν το προφυλακτικό είχε µπει στην καθημερινή µας ζωή. Επειδή όμως αυτό δεν γίνεται, και ιδιαίτερα το καλοκαίρι που είναι περίοδος χαλάρωσης των φόβων και των αναστολών –κάτι που το βλέπουμε μετά τον Σεπτέμβριο στα ιατρεία–, η συμβουλή είναι µε το οποιοδήποτε σύμπτωμα η γυναίκα να πηγαίνει στον γυναικολόγο και βεβαίως να αρχίζει να κάνει τεστ Παπ λίγο μετά την έναρξη της σεξουαλικής της ζωής. Αρχικά µία φορά τον χρόνο και εφόσον έχουμε μερικά τεστ στην αρχή φυσιολογικά, η εξέταση να γίνεται κάθε δύο χρόνια, σε συνεννόηση µε τον γιατρό».
PHOTO BY ANTOINE THERIZOLS ON UNSPLASH
Γιάννης Σταθόπουλος Mαιευτήρας – χειρουργός – γυναικολόγος
λόγος «η λοίμωξη αυτή εμφανίζεται περισσότερο στην αναπαραγωγική ηλικία, δηλαδή στην ηλικία που υπάρχει έμμηνος ροή, µε αποτέλεσμα στη γεννητική χώρα να υπάρχει υγρασία». Αλλες συχνές μικροβιακές λοιμώξεις που ταλαιπωρούν τον γυναικείο πληθυσμό είναι οι τριχομονάδες και ο αιμόφιλος του κόλπου, που είναι κατεξοχήν σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και γι’ αυτό σε αυτή την περίπτωση πρέπει υποχρεωτικά να ακολουθήσουν την προτεινόμενη από τον γιατρό θεραπεία και η γυναίκα και ο σύντροφός της. Τα συμπτώματα είναι ίδια µε της μυκητίασης, όπως εξηγεί ο κ. Σταθόπουλος, «με κολπικές εκκρίσεις με έντονη οσμή και διαφορετικό χρώμα από εκείνες της μυκητίασης». Οι λοιμώξεις αυτές χρειάζονται συγκεκριμένη θεραπεία µε σκευάσματα που περιέχουν μετρονιδαζόλη ή κλινδαμυκίνη. Οι γυναίκες λαμβάνουν θεραπεία και από τον κόλπο και από το στόμα, ενώ οι άντρες από το στόμα. Μάλιστα η συμβουλή εδώ είναι όσο διαρκεί η θεραπεία να αποφεύγεται η ελεύ-
11
Η έγκυος κάνει χλιαρά ντους συχνά, δεν κυκλοφορεί τις θερμές ώρες, κάνει απογευματινούς περιπάτους και προσέχει τη διατροφή της.
12 13 14 15 16 17 18 19 20 Ολους τους μήνες της κύησης επιτρέπεται το σεξ, χωρίς υπερβολές και με απαγόρευση της εκσπερμάτισης στον κόλπο.
Λόγω της αφυδάτωσης του καλοκαιριού πολύ συχνά προκαλούνται ουρολοιμώξεις. Η λήψη 2-3 λίτρων υγρών (νερό, χυμοί) μπορεί να τις προλάβει.
Στα ταξίδια με το αυτοκίνητο είναι επιβεβλημένες η ζώνη ασφαλείας, η στάση κάθε ώρα, όπως και το περπάτημα, ώστε να αποφευχθεί η θρόμβωση των κάτω άκρων.
Τα αεροπορικά ταξίδια επιτρέπονται μέχρι τις 36 εβδομάδες, αλλά καλό είναι οι έγκυες να συμβουλεύονται τον γυναικολόγο τους εάν το ταξίδι είναι άνω των δύο ωρών ή υπερατλαντικό.
Το τσίμπημα από μέλισσα ή άλλο έντομο κατά την εγκυμοσύνη προκαλεί μεγαλύτερη αντίδραση απ’ ό,τι στη μη έγκυο γυναίκα.
Είναι προτιμότερο οι έγκυες να επιλέγουν για διακοπές μέρη όπου υπάρχει νοσοκομείο, ώστε να μπορούν να τους παράσχουν τις πρώτες βοήθειες σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο πρόβλημα.
Σωστή διατροφή και στις διακοπές. Σημαντικό θέμα είναι η διατροφή των εγκύων το καλοκαίρι, καθώς λόγω των διακοπών παρεκκλίνουν από το σωστό διατροφολόγιό τους.
Είναι απαραίτητο το πολύ καλό πλύσιμο των φρούτων και των λαχανικών και η κατανάλωση ψαριών με υψηλά λιπαρά (σαρδέλες, κολιοί κ.ά.). Αποφεύγουμε την επαφή με γάτες λόγω της τοξοπλάσμωσης.
Γυναίκες που είναι επιρρεπείς στις μυκητιάσεις (όπως, για παράδειγμα, όσες έχουν διαβήτη) καλό θα είναι να καταναλώνουν αρκετό γιαούρτι και να χρησιμοποιούν διάφορα κολπικά υπόθετα με λακτοβάκιλους που βοηθούν στην αποφυγή των μυκητιάσεων.
30
Life ΕιδικήΕκδοση
Κατοικίδια
Χρήσιμα tips
Του Σάββα Χαντηλάρη
• Αν πάτε διακοπές, φροντίστε να αναζητήσετε τον κτηνίατρο της περιοχής ώστε να ανταποκριθεί άμεσα αν υπάρξει πρόβλημα. • Αν επιλέξετε κάμπινγκ και δεν υπάρχει κοντά κτηνίατρος, συμβουλευτείτε τον κτηνίατρό σας ώστε να σας ετοιμάσει ένα μικρό φαρμακείο για τις πρώτες βοήθειες. • Εξυπακούεται ότι τα ζώα μας πρέπει να είναι πλήρως εμβολιασμένα. • Φροντίστε να έχει τοποθετηθεί μικροτσίπ που θα βοηθήσει στην ανεύρεσή τους αν χαθούν κατά τη διάρκεια των διακοπών.
Θερμοπληξία, εξωπαράσιτα, οι μεγάλοι εχθροί
Ο Σάββας Χαντηλάρης είναι κτηνίατρος
Κυριακή 28 Ιουνίου 2020 | Documento
Κ
αλοκαιράκι λοιπόν έπειτα από μια δύσκολη λόγω πανδημίας άνοιξη. Οι σκύλοι, όπως και εμείς, γιγαντώνουν λόγω ζέστης τη διάθεσή τους να εφορμήσουν στη φύση… Παραλίες, πάρκα, βουνά. Χώμα, λάσπες, θάλασσα. Αγριόχορτα, πουρνάρια και καυτή άμμος. Πάνω από όλα ο ήλιος που χωρίς τα σύννεφα ζεσταίνει υπέρμετρα. Σ’ αυτό λοιπόν το περιβάλλον τα κατοικίδιά μας βγαίνουν να παίξουν. Οσο βρίσκεται έξω ο σκύλος μας τόσο πιο ευτυχισμένος αισθάνεται, αλλά από την άλλη τόσο αυξάνονται και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν αλλά και οι ανάγκες περιποίησής του. Υπό το κράτος αυτών των δεδομένων οφείλουμε να γνωρίζουμε τους μεγάλους εχθρούς της υγείας των σκύλων μας και να τους παρέχουμε προστασία από αυτούς. O μεγαλύτερος κίνδυνος Ενα από τα σημαντικότερα προβλήματα που παρουσιάζεται αυτή την εποχή στους αγαπημένους μας φίλους είναι η θερμοπληξία. Τα σκυλιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στη ζέστη. Και αυτό επειδή δεν έχουν ανατομικό σύστημα που να επιτρέπει να ιδρώσουν ώστε να αποβάλουν την υψηλή θερμοκρασία του σώματός τους και να δροσιστούν. Για να τα βοηθήσουμε να περάσουν πιο ήπια τις ζεστές μέρες φροντίζουμε να υπάρχει κρύο νερό (όχι παγωμένο) τις ζεστές ώρες. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται οι βόλτες κατά τις θερμές ώρες. Μην αφήνετε τα ζώα σας μόνα τους στο αυτοκίνητο, διότι ακόμη και η παραμονή τους για λίγο χρόνο μπορεί να αποβεί μοιραία. Αν συμβεί αυτό, μεταφέρετέ τα άμεσα σε δροσερό μέρος (με κλιματιστικό), κάντε τους λουτρά με δροσερό νερό και επικοινωνήστε αμέσως με τον κτηνίατρο. Τους καλοκαιρινούς μήνες τα τσιμπούρια, οι σκνίπες και οι ψύλ-
λοι αφθονούν, ειδικά στις παραθαλάσσιες περιοχές. Αυτό το γεγονός καθιστά εξαιρετικά σημαντικό το να προστατέψουμε το ζώο μας από εξωπαράσιτα όπως οι κρότωνες (τσιμπούρια), οι ψύλλοι και οι σκνίπες. Τα εξωπαράσιτα αφενός μεν προκαλούν κνησμό, δυσφορία και πυροδοτούν υφιστάμενες αλλεργίες, αφετέρου δε μεταδίδουν
διάφορες ασθένειες όπως ερλιχίωση, αναπλάσμωση και λεϊσμανίαση. Φροντίστε λοιπόν τα ζώα σας να είναι αποπαρασιτωμένα. Χορηγήστε προληπτικά και τακτικά αντιπαρασιτικά και εντομοαπωθητικά σκευάσματα. Ο άνθρωπος ως εχθρός Αλλο ένα μεγάλο πρόβλημα κατά τη διάρκεια των διακοπών είναι οι φόλες. Σε άγνωστο για τον σκύλο περιβάλλον να τον βγάζετε βόλτα μόνο με λουρί και να αποφεύγετε μέρη με σκουπίδια. Αν παρ’ όλα αυτά συμβεί κάτι τέτοιο, τότε μόνο ο κτηνίατρος μπορεί να βοηθήσει για να σώσει τη ζωή του μικρού μας φίλου. Αγανα, ο κρυφός κίνδυνος Αγανα… Πρόκειται για τις κορυφές από αγριόχορτα ή στάχυα τα οποία έχουν αιχμηρότητα. Οταν εισχωρήσουν κατά κύριο λόγο στη μύτη ή στα αυτιά αρχίζει το πρόβλημα. Φτερνίζεται έντονα ή τρίβει με μανία τη μουσούδα του ή το αυτί του. Το άγανο γίνεται ένα στο σώμα του σκύλου και προκαλεί προβλήματα όπως αιμορραγικές βλέννες. Αν δεν θορυβηθεί ο ιδιοκτήτης και αφήσει τον σκύλο του να παιδεύεται θεωρώντας ότι δεν είναι κάτι που χρήζει ιατρικής υποβοήθησης, τότε το ξένο σώμα στη μύτη ενδέχεται να εισχωρήσει, να παραμείνει εκεί και να σχηματιστεί ιστός, που περιορίζει μεν τα συμπτώματα (γίνονται ηπιότερα) αλλά τότε δημιουργούνται ρινίτιδες και ωτίτιδες. Απαραίτητη η περιποίηση Το καλοκαίρι τα σκυλιά χρειάζονται περισσότερη φροντίδα, ιδιαίτερα αυτά με μακρύ τρίχωμα. Μπορεί οι σκύλοι να μην αναπνέουν από το σώμα όπως οι άνθρωποι, αλλά δροσίζονται με την επαφή που έχουν στα κρύα πατώματα, στη λάσπη ή σκάβοντας στο χώμα. Προσοχή όμως. Δεν πρέπει να τα ξυρίσουμε (αφήνουμε τουλάχιστον 2 εκατοστά τρίχα). Ετσι ο σκύλος μας δεν θα έχει πρόβλημα με την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία. Την πρώτη εβδομάδα μην τον εκθέτετε πολλές ώρες στον ήλιο. Είναι ευαίσθητος όπως είναι και ο άνθρωπος και επιπλέον δεν διαθέτει μελανοκύτταρα που προστατεύουν από την υπεριώδη ακτινοβολία. Ποια είναι η λύση; Περιορισμένη έκθεση και συχνά πυκνά αντηλιακό. Ιδιαίτερα τα άσπρα σκυλιά με πολύ κοντό τρίχωμα (American bulldog, dogo argentino κ.λπ.) θα πρέπει να προστατεύονται με συχνή χρήση αντηλιακού και μάλιστα πολύ υψηλό δείκτη προστασίας. Για όλα τα υπόλοιπα σκυλιά η λύση είναι το καθημερινό χτένισμα. Ετσι βοηθάμε να αποβάλλονται οι νεκρές τρίχες που επιβαρύνουν το ζώο ειδικά το καλοκαίρι. Γάτες και διακοπές Οι γάτες γενικά δεν αγαπούν καθόλου τις μετακινήσεις. Αν λείψετε λίγες μέρες για διακοπές, το ιδανικό γι’ αυτές είναι να τις επισκέπτεται κάποιος φίλος σας στο σπίτι και να φροντίζει για το νερό, την τροφή και την άμμο υγιεινής τους. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, φροντίστε στο εξοχικό να παραμένουν ασφαλείς μέσα στο σπίτι.
Ελα στην παρέα μας και απόλαυσε συνταγές και tips από καταξιωμένους σεφ
www.facebook.com/groups/DocFood.Drink