Doclife: Μυστικά για έναν χειμώνα γεμάτο υγεία by Documentonews

docLife Documento Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

Ειδική έκδοση για θέματα υγείας

Μυστικά για έναν χειµώνα γεµάτο υγεία

Life ΕιδικήΕκδοση

Εφημερίδα έρευνας και άποψης Εκδότης Κώστας Βαξεβάνης Διευθύντρια Βάλια Μπαζού Αρχισυντάκτης Εκδοσης Θανάσης Καραμπάτσος Eπιμέλεια Ειδικής Εκδοσης Γιάννης Πούλλος Creative Director Διονύσης Θεοδόσης

Γρίπη

Η… αγαπημένη του χειμώνα Της Μαρίας Ποικιλίδου

Υπεύθυνος Παραγωγής Μάκης Βουδούρης Διόρθωση Aπόλλων Λιακόπουλος Γεωργία Καρύδη Ελένη Κοψαχείλη

Υποδοχή Διαφήμισης 211 103.1504 Εκτύπωση ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΕ Διανομή ΑΡΓΟΣ ΑΕ

Κολωνού 12-14 104 37, Αθήνα

ΤΗΛΈΦΩΝΟ

211 103.1500

Η Μαρία Ποικιλίδου είναι MD, MSc, PhD ειδική παθολόγος

γρίπη είναι μεταδοτική νόσος του αναπνευστικού συστήματος προκαλούμενη από τον ιό της γρίπης. Μπορεί να εμφανιστεί με ήπια έως σοβαρά συμπτώματα και κάποιες φορές να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Οι ηλικιωμένοι, τα μικρά παιδιά και άτομα που πάσχουν από ορισμένα χρόνια νοσήματα κινδυνεύουν περισσότερο από σοβαρές επιπλοκές. Σημαντικά μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης της γρίπης είναι η συστηματική εφαρμογή μέτρων ατομικής υγιεινής (π.χ. συχνό πλύσιμο χεριών), η απομόνωση των πασχόντων και η αποφυγή συγχρωτισμού σε κλειστούς χώρους. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά αποδίδουν μερικώς και –παρότι σημαντικά– δεν επαρκούν. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο, το οποίο όταν χορηγηθεί σωστά και έγκαιρα προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης, συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της και κατ’ επέκταση στη μείωση απουσιών από την εργασία, το σχολείο και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση. Επισημαίνεται ότι τα συστήματα φαρμακοεπαγρύπνησης που λειτουργούν διεθνώς δεν έχουν καταγράψει σοβαρές συστηματικές παρενέργειες του αντιγριπικού εμβολίου. Συστάσεις εμβολιασμού Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου: Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι). Ατομα ηλικίας 60 ετών και άνω. Παιδιά (έξι μηνών και άνω) και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: • Ασθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες, • Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή • Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη), • Μεταμόσχευση οργάνων, • Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες), • Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρό-

02 03

www.documentonews.gr info@documentonews.gr

νιο μεταβολικό νόσημα, • Χρόνια νεφροπάθεια, • Νευρολογικά – νευρομυϊκά νοσήματα. Εγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες και θηλάζουσες. Ατομα με νοσογόνο παχυσαρκία (δείκτη μάζας σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ. Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye ύστερα από γρίπη. Ατομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των έξι μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης. Οι κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.). Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.

04 05

06 07

Ατελιέ Λίλα Κούπριζα Mαρία Νίκα Αγγελική Σγούρου Νικήτας Φραγκάκης

Εμπορική Διεύθυνση Βανέσσα Δροσάτου

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

08 Η αποτελεσματικότερη πρόληψη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός, ο οποίος προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού και συμβάλλει στην προστασία από επιπλοκές

Χορήγηση εμβολίου Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν από την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου δύο εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Κατά προτίμηση ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον τέσσερις με έξι εβδομάδες πριν από την έναρξη του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (μέσα έως τέλος Νοεμβρίου). Επιπρόσθετα ο εμβολιασμός συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής γρίπης για άτομα για τα οποία ενδείκνυται αλλά δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν εγκαίρως. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γενικά περιλαμβάνει μία μόνο δόση του εμβολίου ετησίως. Βρέφη και παιδιά ηλικίας <9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά ή εκείνα <9 ετών που στο παρελθόν είχαν λάβει μόνο μία δόση εμβολίου γρίπης χρειάζονται δύο δόσεις αντιγριπικού εμβολίου με μεσοδιάστημα τουλάχιστον 28 ημερών. Σε βρέφη ηλικίας >=6 μηνών χορηγείται 0,5 ml (ολόκληρη η δόση), σύμφωνα με τις οδηγίες από επίσημους ευρωπαϊκούς ή άλλους φορείς φαρμάκων ( FDA, ΕΜΑ κ.ά.). Οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες υγείας βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από λοιμώξεις κατά την εργασία και να τις μεταδώσουν στους συναδέλφους, τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Η ανοσοποίηση έναντι της γρίπης του προσωπικού των φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας προστατεύει όχι μόνο τους εμβολιασμένους, αλλά λειτουργεί και ως φραγμός στη μετάδοσή της και μάλιστα σε άτομα με αντένδειξη εμβολιασμού (π.χ. βρέφη κάτω των έξι μηνών, αλλεργικά άτομα κ.ά.) ή με χαμηλή ανοσιακή απόκριση και συμβάλλει στην απρόσκοπτη διατήρηση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της εποχικής γρίπης.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Ιλαρά

Επανακάμπτει στην Ευρώπη Της Αναστασίας Μοσχοβάκη

Η δρ Αναστασία Μοσχοβάκη είναι ιατρός, ειδική παθολόγος

τον απόηχο της έκθεσης που εξέδωσε πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), σύμφωνα με την οποία η ιλαρά επανεμφανίζεται σε ευρωπαϊκές χώρες όπου θεωρούνταν εξαφανισμένη λόγω μείωσης της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, οι υγειονομικές αρχές στην Ευρώπη έχουν τεθεί σε επιφυλακή. Η επανάκαμψη της νόσου στην Ελλάδα ύστερα από πολύμηνη ύφεση δεν μπορεί να αποκλειστεί κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου εξαιτίας της συνέργειας πολλαπλών παραγόντων: • Της πιθανής μόλυνσης ανεμβολίαστων συμπολιτών μας κατά τα ταξίδια τους σε διεθνείς προορισμούς με σχετική έξαρση της νόσου στο πλαίσιο των διακοπών τους. • Της ασύντακτης μετανάστευσης και των υγειονομικών κινδύνων που συνδέονται με την απουσία καλά σχεδιασμένων εμβολιαστικών προγραμμάτων και τη μεταφορά του ιού από χώρες με επιδημική έξαρση της νόσου και ανύπαρκτη εμβολιαστική κάλυψη. • Της έναρξης της σχολικής χρονιάς και της δημιουργίας ιδανικού περιβάλλοντος διασποράς ποικίλων ιών. Οι παράγοντες που προαναφέρθηκαν επιβάλλουν την άμεση λήψη αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης. Ο ιός της ιλαράς είναι RNA ιός που εισέρχεται στον οργανισμό από τη μύτη ή το στόμα μέσω της αναπνοής ή της επαφής με υγρά από τη μύτη και το στόμα μολυσμένου ατόμου. Υστερα από δύο με τέσσερις ημέρες ο ιός της ιλαράς επιμολύνει τοπικούς λεμφικούς ιστούς. Τα πρώτα σημάδια Στις τυπικές περιπτώσεις η έναρξη της νόσου γίνεται 7-14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό. Συχνά υπάρχει πρόδρομο στάδιο με βήχα, συνάχι, καταρροή, επιπεφυκίτιδα με κόκκινη χρώση οφθαλμών, φωτοφοβία, μυαλγίες. Μετά την εισβολή του πυρετού εμφανίζεται το εξάνθημα, το οποίο αρχίζει στο πρόσωπο, στη γραμμή των μαλλιών, στον λαιμό, πίσω από τα αυτιά και σταδιακά εξαπλώνεται σε κορμό, άκρα, παλάμες και πέλματα. Οι κηλίδες Koplik στο στόμα είναι παθογνωμονικές (διαγνωστικές) για την ιλαρά, αλλά

συχνά δεν φαίνονται επειδή είναι παροδικές και μπορεί να εξαφανιστούν μέσα σε μια μέρα από την εμφάνισή τους. Πρόκειται για στίγματα μπλεγκρί ή λευκωπά σαν κόκκοι άμμου σε κόκκινη βάση που βρίσκονται μέσα στο στόμα, στη μέσα πλευρά από τα μάγουλα. Η λοίμωξη από τον ιό της ιλαράς προκαλεί γενικευμένη ανοσοκαταστολή που χαρακτηρίζεται από μειώσεις στην παραγωγή ιντερλευκίνης (IL) -12 και ειδικές λεμφοϋπερπλαστικές αντιδράσεις που

Το καλό πλύσιμο των χεριών, ο καλός αερισμός των χώρων, ο σωστός καθαρισμός κοινόχρηστων παιχνιδιών και αντικειμένων σε δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία είναι απαραίτητα

επιμένουν για εβδομάδες έως μήνες μετά την οξεία μόλυνση. Λόγω της ανοσοκαταστολής ο ιός ανοίγει την πύλη σε άλλες επιθετικές λοιμώξεις, όπως ωτίτιδα και βρογχοπνευμονία. Η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα είναι σπάνια και σοβαρή επιπλοκή της νόσου. Είναι σημαντικό τώρα με την έναρξη της σχολικής χρονιάς να γίνει η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού και των παιδιών για τα μέτρα της σωστής υγιεινής. Το καλό πλύσιμο των χεριών, ο καλός αερισμός των χώρων, ο σωστός καθαρισμός κοινόχρηστων παιχνιδιών και αντικειμένων σε δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία είναι απαραίτητα. Το εμβόλιο της ιλαράς Το εμβόλιο της ιλαράς είναι ασφαλές και αποτελεσματικό, έχει λίγες παρενέργειες (π.χ. πυρετός, πόνος κατά την ένεση) και χορηγείται σε δύο δόσεις κατά την παιδική ηλικία. Ελάχιστες σοβαρές παρενέργειες σε ευαίσθητα άτομα, όπως αλλεργίες και σπασμοί, είναι δυνατόν να εμφανιστούν αλλά οι δυνητικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με την ιλαρά στις συνθήκες επιδημικής έξαρσης που διανύουμε είναι μεγαλύτεροι από τους δυνητικούς κινδύνους που συνδέονται με το εμβόλιο. Μικρής εμβέλειας και αμφιβόλου ποιότητας έρευνες που συνέδεαν το εμβόλιο με τον αυτισμό και έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα στον Τύπο το 1998 οδήγησαν σε εμβολιαστική άρνηση αρκετούς γονείς. Ωστόσο μεγαλύτερες μελέτες που έγιναν έκτοτε δεν ανέδειξαν κάποια σχέση αυτισμού και εμβολίου ιλαράς. Τι πρέπει να ξέρετε για τον εμβολιασμό των ενηλίκων: • Εάν είστε ενήλικος και εμβολιαστήκατε από το 1963 έως το 1980 μπορεί το εμβόλιο που κάνατε να ήταν αναποτελεσματικό ή να έχετε κάνει μόνο μία δόση. Πρέπει να σας χορηγηθεί το σύγχρονο εμβόλιο. • Τα προστατευτικά αντισώματα από το εμβόλιο ενδέχεται να μειωθούν δραματικά με την πάροδο του χρόνου. Ετσι εάν είστε ενήλικος και σωστά εμβολιασμένος, έχουν παρέλθει είκοσι χρόνια από τη χορήγηση του εμβολίου και υπάρχει επιδημική έξαρση της νόσου στο οικογενειακό σας περιβάλλον ενδέχεται να χρειαστεί να εμβολιαστείτε εκ νέου. • Εάν έχετε γεννηθεί πριν από το 1957 η πιθανότητα να έχετε αποτελεσματική ανοσία στην ιλαρά λόγω φυσικής νόσησης, σύμφωνα με μελέτες, είναι 98% και πιθανότατα να μη χρειάζεται να εμβολιαστείτε. Με μια απλή εξέταση αίματος μπορείτε να διαπιστώσετε αν έχετε ανοσία στην ιλαρά. Η χορήγηση του εμβολίου με ζώντες εξασθενημένους ιούς ιλαράς αντενδείκνυται: Σε ασθενείς με σοβαρή ανοσοκαταστολή. Σε άτομα με πιθανότητα επικίνδυνων αλλεργικού τύπου αντιδράσεων στο εμβόλιο. Το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από τη χορήγηση γ-σφαιρίνης ή μετάγγισης αίματος ή τρεις μήνες μετά. Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πρέπει να αποφύγουν την εγκυμοσύνη για τουλάχιστον έναν μήνα μετά τον εμβολιασμό τους.

01 02 03

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

σκοπικοί οργανισμοί αόρατοι διά γυμνού οφθαλμού και αποτελούν το συχνότερο αεροαλλεργιογόνο παγκοσμίως. «Tα αλλεργιογόνα βρίσκονται στα απεκκρίματά τους. Υπάρχουν παντού αλλά βρίσκονται σε πολύ μεγάλους αριθμούς σε μαξιλάρια, μοκέτες, στρώματα, υφασμάτινα έπιπλα, κουρτίνες, χαλιά και όπου αλλού συγκεντρώνεται σκόνη. Σε ένα γραμμάριο οικιακής σκόνης μπορεί να βρίσκονται από 100 μέχρι και 15.000 ακάρεα. Στα σπίτια μας πολλαπλασιάζονται όλο τον χρόνο αλλά τα συμπτώματα είναι πολύ εντονότερα τον χειμώνα, λόγω της ύπαρξης χαλιών και μοκετών και επειδή ο αερισμός του σπιτιού είναι περιορισμένος» σημειώνει ο κ. Παρασκευόπουλος και συμπληρώνει πως η αντιμετώπιση των αλλεργικών παθήσεων του αναπνευστικού στηρίζεται στην αποφυγή του υπεύθυνου αλλεργιογόνου όπου είναι δυνατό, στη λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής και στην ανοσοθεραπεία ή θεραπεία απευαισθητοποίησης που οδηγεί στην πλήρη ίαση, όταν πληρούνται οι ανάλογες προϋποθέσεις.

Κρύο, καιρός για… αλλεργίες Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις αλλεργικές παθήσεις που εμφανίζονται τον χειμώνα

Ρεπορτάζ

Λαμπρινή Παπαδοπούλου ομίζετε ότι τα συμπτώματα αλλεργίας εμφανίζονται την άνοιξη και σας ταλαιπωρούν μόνο για δύο τρεις μήνες; Κι όμως, πολλές αλλεργικές παθήσεις εμφανίζονται τον χειμώνα, ενώ πολλοί που υποφέρουν από αλλεργίες της άνοιξης, ανάλογα με τα αλλεργιογόνα στα οποία είναι ευαίσθητοι, μπορεί να έχουν συμπτώματα αλλεργίας όλο τον χρόνο και επομένως και τον χειμώνα. Οπως εξηγεί στο Documento ο Ιωάννης Δ. Παρασκευόπουλος, στρατιωτικός ιατρός – ειδικός αλλεργιολόγος και δ/ντής του Αλλεργιολογικού Τμήματος του 401 ΓΣΝΑ, αλλεργία είναι η ασυνήθιστη, υπερβολική και μη αναμενόμενη αντίδραση του οργανισμού σε μια ουσία ξένη προς αυτόν, η οποία λέγεται αλλεργιογόνο και συνήθως είναι αβλαβής, όπως π.χ. η γύρη, τα ακάρεα της οικιακής σκόνης κ.ά. «Στους περισσότερους ανθρώπους η επαφή με το αλλεργιογόνο δεν προκαλεί συμπτώματα και είναι ακίνδυνη. Ενα άτομο όμως που εί-

ναι αλλεργικό έναντι συγκεκριμένου αλλεργιογόνου όταν έρθει σε επαφή με αυτό, είτε μέσω αναπνοής είτε μέσω τροφής είτε παίρνοντάς το ως φάρμακο, θα εκδηλώσει μια σειρά συμπτωμάτων που μπορεί να ποικίλλουν από αυτά της αλλεργικής ρινίτιδας με ή χωρίς συνοδό επιπεφυκίτιδα μέχρι απειλητικές για τη ζωή αλλεργικές αντιδράσεις, όπως είναι η αναφυλακτική αντίδραση (αλλεργικό σοκ)» αναφέρει. Ορισμένα από τα πιο συνηθισμένα αλλεργικά νοσήματα του χειμώνα είναι: Χειμωνιάτικοι… επισκέπτες «Η αλλεργική ρινίτιδα και το αλλεργικό βρογχικό άσθμα πολύ συχνά εμφανίζονται και τους χειμερινούς μήνες και χαρακτηρίζονται ως χρόνια ή εμμένουσα αλλεργική ρινίτιδα και ολοετές βρογχικό άσθμα αντίστοιχα. Η χρόνια αλλεργική ρινίτιδα έχει συμπτώματα που εμφανίζονται σχεδόν καθημερινά, με κυρίαρχο σύμπτωμα τη μόνιμη ρινική συμφόρηση (μπούκωμα) και συχνό επακόλουθο την επιπλοκή της με παραρρινοκολπίτιδα» εξηγεί. Σύμφωνα με τον ίδιο, το βρογχικό άσθμα είναι χρόνια νόσος των πνευμόνων που χαρακτηρίζεται από μόνιμη φλεγμονή των αεραγωγών, η οποία με τη σειρά της

προκαλεί υπεραντίδραση των βρόγχων και στένωση των αεραγωγών. «Τα συμπτώματα είναι ξηρός βήχας, αίσθημα βάρους ή πίεσης στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή και συριγμός στην εκπνοή (“βράσιμο” ή “γατάκια”). Πολύ συχνά συνυπάρχει με αλλεργική ρινίτιδα. Οσοι πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα έχουν αυξημένη πιθανότητα να εκδηλώσουν και συμπτώματα βρογχικού άσθματος» αναφέρει. Ο ίδιος τονίζει ακόμη ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στη χώρα μας αύξηση των εξάρσεων βρογχικού άσθματος τον χειμώνα. «Αυτό πιθανόν να οφείλεται στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από σωματίδια που προέρχονται από την αλόγιστη χρήση τζακιών με καύση ακατάλληλων υλικών στα μεγάλα αστικά κέντρα, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση σωματιδίων τα οποία λόγω του πολύ μικρού μεγέθους τους καταλήγουν βαθιά μέσα στους πνεύμονες, προκαλώντας δομικές βλάβες και χημικές αλλοιώσεις» σημειώνει. Ακάρεα Ποιοι είναι όμως οι κύριοι.. υπαίτιοι των αλλεργιών του χειμώνα; Οπως εξηγεί ο κ. Παρασκευόπουλος, πρόκειται συνήθως για τα ακάρεα της οικιακής σκόνης, που είναι μικρο-

«Οσοι πάσχουν από αλλεργική ρινίτιδα έχουν αυξημένη πιθανότητα να εκδηλώσουν την ίδια περίοδο και συμπτώματα βρογχικού άσθματος» Ιωάννης Δ. Παρασκευόπουλος Στρατιωτικός ιατρός – ειδικός αλλεργιολόγος και διευθυντής του Αλλεργιολογικού Τμήματος του 401 ΓΣΝΑ

Παθήσεις στο δέρμα Η ατοπική δερματίτιδα (ή έκζεμα) είναι μια ακόμη αλλεργική πάθηση του δέρματος που πολύ συχνά επιδεινώνεται τους χειμερινούς μήνες. Χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό (φαγούρα) και αυξημένη ξηρότητα του δέρματος, η οποία λόγω κρύου αλλά και με την εκδήλωση μιας ίωσης μπορεί να επιδεινωθεί και να εκδηλωθεί έντονη δερματίτιδα. Είναι συχνότερη στα παιδιά και πολύ συχνά συνοδεύεται από αλλεργική ρινίτιδα ή/και άσθμα και από αλλεργία σε διάφορες τροφές. Η κνίδωση είναι άλλη μια αλλεργική πάθηση που εκδηλώνεται συχνά τον χειμώνα. Είναι η εμφάνιση ερυθρών δερματικών βλαβών που συνήθως εξέχουν από το δέρμα σχηματίζοντας πομφούς και έχουν έντονο κνησμό. Το καθένα από τα εξανθήματα διαρκεί λιγότερο από 18-24 ώρες. Τον χειμώνα οι κνιδώσεις μπορεί να εκδηλωθούν πολύ συχνά στο πλαίσιο μιας ιογενούς λοίμωξης ή λόγω φαρμάκων που παίρνουμε για να αντιμετωπίσουμε ένα εμπύρετο. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να διακοπούν άμεσα όλα τα φάρμακα και να ζητηθεί επειγόντως ιατρική βοήθεια. Μια σχετικά σπάνια αλλά και επικίνδυνη αλλεργική πάθηση είναι η κνίδωση εκ ψύχους. Πρόκειται για μια μορφή κνίδωσης που εκδηλώνεται έπειτα από έκθεση σε απότομη μεταβολή θερμοκρασίας από θερμό σε ψυχρό ή έπειτα από παραμονή σε χαμηλή θερμοκρασία για διάστημα που ποικίλλει για κάθε ασθενή. Οσο πιο απότομη είναι η μεταβολή της θερμοκρασίας ή όσο πιο μεγάλο είναι το διάστημα έκθεσης σε χαμηλή θερμοκρασία τόσο πιο έντονα είναι τα συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν, τα οποία σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να φτάσουν έως και στην πτώση την αρτηριακής πίεσης. «Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητη η σωστή διάγνωση από τον αλλεργιολόγο, ώστε να αναγνωριστεί η αιτία, να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες και να χορηγηθεί η απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή» καταλήγει ο κ. Παρασκευόπουλος.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

SAD

ματικές μεταβολές και κυρίως η μείωση του χρόνου ηλιοφάνειας φαίνεται πως επηρεάζουν εξίσου και την επίφυση μειώνοντας τα επίπεδα μελατονίνης, η οποία ρυθμίζει τον φυσιολογικό κύκλο του ύπνου και αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της αμυντικής ικανότητας του ανοσολογικού μας συστήματος. Οσο μάλιστα μεγαλώνει η απόσταση από τον ισημερινό είτε προς τον βορρά είτε προς τον νότο, λόγω της αντίστοιχης μείωσης της ηλιοφάνειας τον χειμώνα και της μεγάλης διάρκειάς της το καλοκαίρι, τα ποσοστά της διαταραχής αυξάνονται.

Η θλίψη του χειμώνα Της Κλεονίκης Γκεβέζου

Η Κλεονίκη Γκεβέζου είναι βιοθυμική υπνοθεραπεύτρια, κλινική ψυχολόγος

θινόπωρο, τέλος των διακοπών, πτώση της θερμοκρασίας, μεγαλύτερες νύχτες, μικρότερες μέρες, πρωτοβρόχια, σχολεία, επιστροφή στην πεζή καθημερινότητα και την αγχωτική ρουτίνα. Για πολλούς από μας έτσι μεταφράζεται η εποχή του φθινοπώρου εν αναμονή του χειμώνα, προκαλώντας ένα είδος κατάθλιψης γνωστής και ως «χειμερινή κατάθλιψη ή κατάθλιψη του χειμώνα» (winter blues). Ανάλογα με την ένταση και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων μπορεί κανείς να μιλήσει για διαταραχή, την επονομαζόμενη εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (seasonal affective disorder - SAD). Πρόκειται για έναν τύπο κατάθλιψης που μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και σε υγιή άτομα, η οποία αποδυναμώνει την ενεργητικότητα και διαμορφώνει συναισθηματική αστάθεια και κακοκεφιά. Εμφανίζεται κάθε χρόνο συνήθως στις αρχές του χειμώνα, στη διάρκεια του οποίου συχνά επιδεινώνεται. Η συμπτωματολογία υποχωρεί με την έναρξη της άνοιξης και εξαφανίζεται στις αρχές του καλοκαιριού. Τα συμπτώματα Η πλειονότητα των περιπτώσεων αφορά τους χειμερινούς μήνες, όμως δεν αποκλείεται να παρουσιαστεί και σε άλλες κλιματικές μεταβάσεις όπως κατά τους ανοιξιάτικους ή και καλοκαιρινούς μήνες. Οι συνηθέστερες ενδείξεις της συγκεκριμένης κατάστασης είναι: • το καθημερινό αίσθημα θλίψης στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, • η περιορισμένη έως και ελάχιστη ενεργητικότητα, • η απώλεια γενικού ενδιαφέροντος ακόμη και για πράγματα ή δραστηριότητες που μέχρι πρότινος έδιναν ζωντάνια κι ενδιαφέρον, • ένα ανεξέλεγκτο αίσθημα ανίας και νωθρότητας, • απελπισία, αισθήματα ανικανότητας ή και ενοχής με συνοδεία ιδεών θανάτου ή/και αυτοκτονικών σκέψεων, • δυσκολία συγκέντρωσης, • ανεξήγητος θυμός, ευερεθιστότητα, • διατροφικές διαταραχές με επαναλαμβανόμενα βουλιμικά επεισόδια, με κυρίαρχη την αναζήτηση ζάχαρης και υδατανθράκων, ή το αντίθετο, χαμηλή όρεξη έως και ακραία αποχή από το φαγητό, • δυσκολίες στον ύπνο, υπνηλία (τον χειμώνα) ή αϋπνία (το καλοκαίρι).

Εχοντας ακόμη και μερικά απ’ αυτά τα συμπτώματα, η καθημερινότητα γίνεται δυσλειτουργική καθώς η έντονη κόπωση και η καταθλιπτική διάθεση επηρεάζουν όλους τους τομείς της ζωής σε ό,τι αφορά την επαγγελματική απόδοση ή τις προσπάθειες εύρεσης εργασίας, τις κοινωνικές συναναστροφές, την προσωπική ζωή αλλά και τη λίμπιντο. Σε σοβαρές περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος να εμφανιστούν αυτοκτονικές συμπεριφορές όπως και κατάχρηση ουσιών. Τα αίτια που ευθύνονται για την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή δεν είναι ακριβώς καθορισμένα. Ωστόσο η μείωση της ηλιοφάνειας κατά τη χειμερινή περίοδο επηρεάζει τη βιοχημική ισορροπία του εγκεφάλου. Συνεπώς διαταράσσεται το βιολογικό ρολόι, γεγονός που δημιουργεί ένα αίσθημα βαριάς διάθεσης. Εχει παρατηρηθεί επίσης ότι το ηλιακό φως επιδρά στις νοητικές λειτουργίες και στην παραγωγή σεροτονίνης, η έλλειψη της οποίας προκαλεί κατάθλιψη. Οι κλι-

Ανθρωποι με οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης είναι πιθανότερο να έρθουν αντιμέτωποι με την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD)

Διάγνωση και θεραπεία Είναι πιθανότερο να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια διαταραχή εάν έχουμε οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης, εάν πάσχουμε ήδη από κάποια άλλη μορφή κατάθλιψης ή εφόσον αντιμετωπίζουμε άλλου τύπου διαταραχές όπως η διπολικότητα και η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η σωστή διάγνωση, έτσι ώστε να ακολουθηθεί η ανάλογη θεραπευτική πορεία. Σημαντικό είναι να αποκλειστούν άλλα οργανικά αίτια όπως παθήσεις του θυρεοειδή, ρευματοπάθειες κ.ά. Η θεραπεία που συνιστάται στηρίζεται στην ψυχοθεραπεία, κυρίως γνωσιακού τύπου, ενώ εξίσου καλά αποτελέσματα έχουμε με τη βιοθυμική ύπνωση. Αποτελεσματική μέθοδος είναι και η φωτοθεραπεία, κατά τη διάρκεια της οποίας ο ασθενής εκτίθεται για συγκεκριμένο χρόνο σε τεχνητό φως, υποκαθιστώντας το φυσικό, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της βιοχημείας του εγκεφάλου που συνδέεται με τη διάθεση. Αντίστοιχα βοηθητικά λειτουργούν η μουσικοθεραπεία, το art therapy, ο διαλογισμός και βεβαίως η γυμναστική. Σε σοβαρές επιπλοκές που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης είναι πιθανό να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή, η οποία περιλαμβάνει κυρίως αντικαταθλιπτικά. Σε κάθε περίπτωση μπορούμε κι εμείς οι ίδιοι να φτιάξουμε μια «θεραπευτική ρουτίνα» υιοθετώντας απλές συνήθειες που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την καθημερινότητά μας: • Να βγαίνουμε συχνά έξω στο φυσικό φως ανεξαρτήτως αν έχει συννεφιά ή κάνει κρύο. • Να φροντίζουμε να έχουμε φωτεινό περιβάλλον στο σπίτι ή το γραφείο με φυσικό ή τεχνητό φως. • Να ανοίγουμε τα παράθυρα για να μπει φυσικό φως και φρέσκος αέρας. • Να γυμναζόμαστε τακτικά. • Να προσέχουμε τη διατροφή μας φροντίζοντας την ποιότητα. • Να μην κλεινόμαστε στον εαυτό μας και στις σκέψεις μας. Να μιλάμε με φίλους και να ανταλλάσσουμε σκέψεις και ιδέες. • Να περιποιούμαστε την εμφάνισή μας και να φοράμε φωτεινά κι όχι μουντά χρώματα. • Να έχουμε φυτά στον χώρο μας. • Να ακούμε καθημερινά μουσική που μας ανεβάζει τη διάθεση. • Να χαμογελάμε. Αν δεν έχουμε τη δύναμη να δοκιμάσουμε κάτι από τα παραπάνω ή διαπιστώνουμε πως δεν λειτουργούν, θα πρέπει να αναζητήσουμε βοήθεια και υποστήριξη από ειδικό. Η επαγγελματική φροντίδα είναι πολλές φορές απαραίτητη.

Life ΕιδικήΕκδοση

Παιδιά και.. γονείς στην πρώτη δημοτικού Της Μαρίας Κανά

Η Μαρία Κανά είναι MSc, MA, σχολική ψυχολόγος

είσοδος του παιδιού στο σχολείο είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της οικογένειας. Το παιδί βγαίνει από τη μικρή ομάδα (οικογένεια) στην οποία ανήκε μέχρι τώρα και μπαίνει ως αντιπρόσωπός της στη σχολική κοινότητα. Αφήνει το ασφαλές περιβάλλον της οικογένειας και αντιμετωπίζει ένα καινούργιο, εντελώς διαφορετικό. Οι πιο αγχωμένοι γονείς είναι συνήθως εκείνοι που μόλις έστειλαν τα παιδιά τους στην πρώτη δημοτικού. Και δικαιολογημένα,

γιατί η πρώτη δημοτικού είναι τάξηορόσημο καθώς είναι στην ουσία η αρχή της εκπαιδευτικής ζωής του παιδιού μας. Είναι μια νέα αρχή μετά τον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο. Το «σφίξιμο» του γονέα Το παιδί μας ήδη από τον Σεπτέμβρη είναι πρωτάκι. Μήπως νιώθουμε ένα σφίξιμο στο στομάχι σαν να πηγαίνουμε εμείς πρώτη φορά στο σχολείο; Τι είναι αυτό που μας αγχώνει από την ημέρα που το παιδάκι μας περνάει την πόρτα του δημοτικού; 01 Το μωράκι μεγάλωσε. Υποσυ-

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Η μετάβαση του παιδιού στο νέο περιβάλλον χρειάζεται ένα εύλογο διάστημα προσαρμογής, η διάρκεια του οποίου ποικίλλει ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν και την προσωπικότητα του παιδιού

νείδητα κανένας γονιός δεν αποδέχεται εύκολα το γεγονός ότι το παιδί του μεγαλώνει. Με την αρχή της σχολικής χρονιάς, σιγά σιγά το παιδί αρχίζει να ωριμάζει και οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με αυτή την πραγματικότητα. Ως γονείς πρέπει να φερόμαστε στο παιδί σαν σε μαθητή και όχι σαν σε μωρό, για να αρχίσει να καταλαβαίνει τη σημασία του όρου «μαθητής». 02 Μακριά από το σπίτι. Είναι η πρώτη φορά που αποχωριζόμαστε το παιδί μας για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. 03 Θα τα καταφέρει; Το ερώτημα αυτό απασχολεί κάθε γονιό. Ο γονιός αισθάνεται χαρά και υπερηφάνεια που βλέπει το παιδί του να μεγαλώνει και να ωριμάζει, ενώ συγχρόνως πλέον θα υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που συντελούν στη διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση του παιδιού του. Ομως νιώθει και άγχος και αγωνία για το αν το παιδί θα τα πάει καλά με τα μαθήματα, αν θα είναι υπάκουο, αν θα είναι φιλικό με τα άλλα παιδάκια. Η δική σας στάση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την αντίληψη που θα σχηματίσει το παιδί για το σχολείο, αλλά και την προσαρμογή του. Είναι σημαντικό λοιπόν να είστε θετικοί, αισιόδοξοι και καθησυχαστικοί. Ο πρώτος καιρός είναι γεμάτος με έντονα συναισθήματα και καινούργιες εμπειρίες που θα «αποσταθεροποιήσουν» λίγο τη ζωή του παιδιού. Στο καινούργιο περιβάλλον θα συναντήσει άλλα παιδάκια που θα θέλει να γνωρίσει και να κάνει φίλους, καθώς και καινούργιους ενηλίκους τους οποίους πρέπει να ακούει. Καινούργιοι κανόνες που ίσως είναι λιγότερο ελαστικοί από αυτούς του σπιτιού. Ακόμη και το ίδιο το κτίριο φαίνεται μεγάλο και άγνωστο στα παιδικά ματάκια. Είναι φυσικό λοιπόν για το παιδί να νιώθει χαρά, άγχος, αγωνία και εκνευρισμό τον πρώτο καιρό. Μερικές φορές μπορεί να περιμένει κανείς και συμπεριφορές που δείχνουν παλινδρόμηση του παιδιού (σε προηγούμενο αναπτυξιακό στάδιο) σε πιο μωρουδίστικες συμπεριφορές, όπως π.χ. να πιπιλάει το δάχτυλό του, να βρέχει το κρεβατάκι του κ.λπ. ή να έχει αναίτια ξεσπάσματα θυμού. Η προσαρμογή Αυτή η μεταβατική περίοδος χρειάζεται ένα εύλογο διάστημα προσαρμογής, η διάρκεια του οποίου ποικίλλει ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν και την προσωπικότητα του παιδιού. Γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητο να δίνουμε μια περίοδο τουλάχιστον ενός μήνα ώστε να δούμε ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει το παιδί και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε. Αυτό σημαίνει ότι όλο αυτό το διάστημα παρατηρούμε, ακούμε και μαθαίνουμε από το ίδιο το παιδί και τη δασκάλα τι συμβαίνει. Η μετάβαση αυτή είναι σημαντική για όλη την οικογένεια. Νέοι ρόλοι, καινούργια συναισθήματα. Να θυμάστε ότι δεν είναι δυνατόν να φτιάξουμε εμείς τα πάντα για τα παιδιά μας. Εμείς αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους δώσουμε τα κατάλληλα εργαλεία, να τα προετοιμάσουμε και κυρίως να τα εμπιστευθούμε. Η επιτυχία τους εξαρτάται και από τα ίδια.

Documento | Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

Ζώντας με τη χαρισματικότητα

χρόνια της εφηβείας και τα πρώτα της ενήλικης ζωής οι χαρισματικοί άνθρωποι έχουν πια συνειδητοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητές τους. Βασικό ρόλο για τον δρόμο που θα ακολουθήσουν και την επιτυχία των επιλογών τους παίζει το αν έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και αν υπάρχουν γύρω τους ενήλικες που ανταποκρίνονται θετικά στη νοητική και συναισθηματική έντασή τους.

Τι είναι και τι σημαίνει για τους ανθρώπους που γεννιούνται και ζουν μια ολόκληρη ζωή με αυτήν

Κείμενο

Δανάη Δεληγεώργη* α πόση ενέργεια έχεις;», «Γιατί αναζητάς περισσότερες λύσεις για κάθε πρόβλημα;», «Μην τα υπεραναλύεις όλα!». Αν φράσεις όπως αυτές τις ακούτε συνέχεια για τον εαυτό σας ή τις λέτε συχνά σε κάποιον δικό σας άνθρωπο, τότε είναι πιθανό εσείς ή κάποιος δίπλα σας να είναι χαρισματικός. «Το μυαλό ενός χαρισματικού ανθρώπου κινείται ταυτόχρονα σε επτά λωρίδες κυκλοφορίας, τη στιγμή που όλοι οι υπόλοιποι κινούνται σε δύο». Με αυτό τον τρόπο έχει περιγράψει τη χαρισματικότητα η πρόεδρος του Gifted Children Association της Δανίας, συμπληρώνοντας ότι «η χαρισματικότητα δεν είναι δικαιολογία, είναι όμως εξήγηση». Είναι ένας συνδυασμός

δυνατής νόησης, δηλαδή της επεξεργασίας των ερεθισμάτων και των πληροφοριών, και πολύ υψηλής νοημοσύνης. Το να είναι κάποιος χαρισματικός σημαίνει ότι πολύ συχνά οι γύρω του δεν καταλαβαίνουν ποιος είναι και πώς σκέφτεται. Συνήθως το περιβάλλον του κρίνει ως υπερβολικές την ενέργεια και την ένταση που επιδεικνύει σε όλες τις δραστηριότητές του. Με άλλα λόγια, η συμπεριφορά των χαρισματικών ανθρώπων είναι συχνά παρεξηγήσιμη κι αυτό φυσικά ξεκινά από την παιδική ηλικία. Διότι η χαρισματικότητα, που αφορά έως και το 20% του πληθυσμού παγκοσμίως, είναι κάτι με το οποίο κάποιος γεννιέται και ζει σε όλη του τη ζωή. Προσχολική και σχολική ηλικία Η μεγαλύτερη παρανόηση σε σχέση με τα χαρισματικά παιδιά είναι ότι έχουν πάντα υψηλές επιδόσεις και καλή διαγωγή. Παραδόξως, αυτό το αναμενόμενο μοτίβο δεν ισχύει. Πολλά χαρακτηριστικά χαρισματικού παιδιού συνήθως ερμηνεύονται με αρνητικό πρόσημο από

όσους αγνοούν την ουσία της χαρισματικότητας. Η ανεξαρτησία ερμηνεύεται ως άρνηση του παιδιού να δεχτεί βοήθεια, η προτίμηση που δείχνει στην πολυπλοκότητα κανόνων εκλαμβάνεται ως αυταρχικότητα και αντίσταση στις απλούστερες λύσεις, οι υψηλές για την ηλικία του λεκτικές δεξιότητες κρίνονται ως φλυαρία και αδυναμία να μιλά κατανοητά με τους συνομηλίκους του. Ετσι, εύκολα μπορεί ένα χαρισματικό παιδί να χαρακτηριστεί τεμπέλικο ή αντιδραστικό χωρίς να είναι. Φυσικά, μια τέτοιου είδους ταμπέλα δημιουργεί μεγαλύτερο χάσμα και περισσότερες συγκρούσεις. Νεότητα Μεγαλώνοντας, οι χαρισματικοί νέοι ψάχνουν για συγγενή πνεύματα που να συμμερίζονται τις αγωνίες και τα εσωτερικά ενδιαφέροντά τους. Συχνά παλεύουν μεταξύ της οικειότητας και της απομόνωσης και πολλές φορές γίνονται είτε «ευτυχείς μοναχικοί», εξιδανικεύοντας τη μοναξιά τους, είτε κυνικοί και περιφρονητικοί με τους γύρω τους. Στα τελευταία

Είναι ένας συνδυασμός δυνατής νόησης, δηλαδή της επεξεργασίας των ερεθισμάτων και των πληροφοριών, και πολύ υψηλής νοημοσύνης. Το να είναι κάποιος χαρισματικός σημαίνει ότι πολύ συχνά οι γύρω του δεν καταλαβαίνουν ποιος είναι και πώς σκέφτεται

Μέση ηλικία Μετά τα 35 οι χαρισματικοί άντρες και γυναίκες τείνουν να αφοσιώνονται σε όσα σχετίζονται με την κληρονομιά που θα αφήσουν πίσω τους. Αυτό περιλαμβάνει την ανατροφή των παιδιών τους, την επαγγελματική τους ειδικότητα –πώς εδραιώνεται και εξελίσσεται– και συχνά την προσφορά τους στην κοινωνία μέσω εθελοντισμού ή άλλων αντίστοιχων δράσεων. Οι χαρισματικοί ενήλικες ζουν συνήθως με την αγωνία να μη μένουν αδρανείς, να βρίσκουν διαρκώς νόημα στη ζωή τους και να πετυχαίνουν αξιοθαύμαστους στόχους. Δεν είναι τυχαίο ότι αντιμετωπίζουν πιο συχνά την κατάθλιψη παρά τη στασιμότητα. Τρίτη ηλικία Τα χαρισματικά παιδιά δεν μειώνουν ποτέ την έντασή τους. Το ίδιο ισχύει και για τους χαρισματικούς ενήλικες, σε όποια ηλικία και να φτάσουν. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που έχει πει η ερευνήτρια και συγγραφέας Marylou Kelly Streznewski: «Ο μεγάλης ισχύος νους που οδηγεί τη ζωή ενός χαρισματικού ανθρώπου δεν αλλάζει σε χαμηλή ταχύτητα επειδή το σώμα γερνάει. Η ανάγκη για διέγερση και η παρόρμηση να κάνουν πράγματα δεν ξεθωριάζει». Καθώς οι χαρισματικοί ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας συνήθως έχουν μεγαλύτερη εκτίμηση για το ποιοι είναι, τείνουν να επεκτείνουν τις εμπειρίες τους παρά να τις σταματούν. Είναι, λοιπόν, φυσιολογικό για έναν χαρισματικό 75άρη να πει «θέλω τώρα να μάθω πιάνο». Και να το πραγματοποιήσει! Δυστυχώς, οι σύγχρονες κοινωνίες μπορεί να αποκλείσουν ή να παρερμηνεύσουν αυτή την ένταση και την ακούραστη θέληση, θέτοντας όρια και εμπόδια σε έναν χαρισματικό άνθρωπο άνω των 65 χρόνων. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η πιο σύγχρονη και ολοκληρωμένη προσέγγιση στην εκπαίδευση των χαρισματικών και ταλαντούχων παιδιών και ενηλίκων είναι ανθρωποκεντρική. Διότι, πέραν της γνωστικής στήριξης, καθοριστική σημασία έχει η στήριξη που πρέπει να λαμβάνουν σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο ώστε να μπορέσουν να έρθουν σε ισορροπία πρώτα με τον εαυτό τους κι έπειτα με τον κόσμο γύρω τους. * Η Δανάη Δεληγεώργη είναι ψυχοπαιδαγωγός, απόφοιτη του ΦΠΨ του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ στην εκπαίδευση και στις κοινωνικοσυναισθηματικές ανάγκες των χαρισματικών και ταλαντούχων παιδιών, ιδρύτρια και υπεύθυνη των Προγραμμάτων Εκπαίδευσης Χαρισματικότητας στο Φ – Κέντρο Ανάπτυξης Νόησης

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Πότε ένα παιδί χρειάζεται λογοθεραπεία Της Βάλιας Γαλυφιανάκη

Η Βάλια Γαλυφιανάκη είναι ψυχολόγος – λογοπεδικός, MSc

ανάπτυξη του λόγου στο παιδί είναι μια διαρκής και δυναμική διαδικασία, η οποία υπόκειται σε βιογενετικές προϋποθέσεις (Τσόμσκι, 1957) και χαρακτηρίζει τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Οι διαταραχές λόγου και η αντιμετώπισή τους απασχόλησαν τον ανθρώπινο νου από τα πανάρχαια χρόνια, με γνωστότερο παράδειγμα τον Δημοσθένη ο οποίος έβαζε χαλίκια στο στόμα του για τη βελτίωση της προφοράς του «ρ». Στη σύγχρονη εποχή έχει αναπτυχθεί και εξελίσσεται η επιστήμη της λογοθεραπείας η οποία προτείνει παρεμβάσεις αποκατάστασης των προβλημάτων λόγου/ ομιλίας, φωνής και μάσησης/κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες. Απαιτείται έγκαιρη διάγνωση και αποκατάσταση των προβλημάτων προκειμένου ένα παιδί να αναπτύξει ομαλά την προσωπικότητά του και –καθώς οι επικοινωνιακές δυσκολίες επηρεάζουν σημαντικά την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη– να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα στο σχολικό περιβάλλον. Τη διάγνωση και αποκατάσταση πραγματοποιεί ο λογοθεραπευτής – λογοπεδικός – λογοπαθολόγος (ταυτόσημοι όροι). Ο ειδικός αξιολογεί τη διαταραχή, ενημερώνει σχετικά τους γονείς και προσφέρει την κατάλληλη θεραπεία ενισχύοντας τις επικοινωνιακές δεξιότητες του παιδιού και αποκαθιστώντας τις ελλείψεις, ώστε να αποτραπεί η επιδείνωση της επικοινωνιακής δυσλειτουργίας και η ψυχολογική και μαθησιακή επιβάρυνση που θα επιφέρει. Προτού οι γονείς απευθυνθούν στον λογοθεραπευτή για γλωσσική αξιολόγηση καλούνται οι ίδιοι να παρατηρήσουν και να εντοπίσουν σημάδια σε κάθε ηλικία τα οποία υποδηλώνουν ότι η γλωσσική ανάπτυξη καθυστερεί, έχει καθηλωθεί σε ένα στάδιο ή παρουσιάζει έντονες διαφοροποιήσεις από το αναμενόμενο για την ηλικία του παιδιού επίπεδο. Ας ληφθεί, βεβαίως, υπόψη ότι κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Ωστόσο υπάρχουν βασικοί σταθμοί της γλωσσικής ανάπτυξης που θα πρέπει να κατακτηθούν σε κάθε ηλικία. Τι πρέπει λοιπόν να προσέξουν οι γονείς:

Στο μωρό • Να υπάρχει αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (βλεμματική επαφή, αντίδραση στα ερεθίσματα, ενδιαφέρον για επικοινωνία με το περιβάλλον, ανταπόκριση στο όνομά του). • Να παράγει βάβισμα (ασυνάρτητη ομιλία/φλυάρισμα). Στο παιδί 1-2 ετών • Να χρησιμοποιεί 50-100 λέξεις. • Να κατανοεί 300 λέξεις. • Να γνωρίζει πέντε μέρη του σώματος, να ονομάζει εικόνες. • Να ρωτά/απαντά σε βασικές ερωτήσεις. • Να σχηματίζει φράσεις δύο τριών λέξεων σε απλούς συνδυασμούς (τηλεγραφικός λόγος). Στο παιδί 2-3 ετών • Να χρησιμοποιεί 200-1.000 λέξεις. • Να χρησιμοποιεί προτάσεις με τρεις τέσσερις λέξεις. • Να κατανοεί τα περισσότερα απ’ όσα του λένε. • Να κάνει ερωτήσεις, να εκτελεί πιο πολύπλοκες οδηγίες. • Να έχει καταληπτή ομιλία σε ποσοστό 50-75%. Στο παιδί 3-4 ετών • Να χρησιμοποιεί 900-1.500 λέξεις. • Να εκτελεί διπλές και τριπλές εντολές. • Να σχηματίζει προτάσεις τεσσάρων πέντε λέξεων σύνθετης σύνταξης. • Να παράγει καταληπτή ομιλία σε ποσοστό 80% (συχνά δεν έχει ολοκληρωθεί η κατάκτηση των φωνημάτων θ/δ, ρ, σ και των παραγώγων του). • Να αναγνωρίζει χρώματα/ σχήματα/κατηγορίες. Στο παιδί 4-5 ετών • Να σχηματίζει μεγάλες και άρτιες συντακτικά προτάσεις – να χρησιμοποιεί τη γραμματική των ενηλίκων. • Να ακούει ιστορίες και να απαντά σε ερωτήσεις. • Να παράγει καταληπτή ομιλία. • Να μιλά για τις εμπειρίες του. Στο παιδί 5-6 ετών • Να επικοινωνεί με ευκολία με ενήλικες και άλλα παιδιά. • Να αναπαράγει με ακρίβεια ιστορίες (αφήγηση). • Να περιγράφει, να δίνει ορισμούς.

Προτού οι γονείς απευθυνθούν στον λογοθεραπευτή για γλωσσική αξιολόγηση καλούνται οι ίδιοι να παρατηρήσουν σημάδια που υποδηλώνουν ότι η γλωσσική ανάπτυξη καθυστερεί

• Να αρθρώνει σωστά όλους τους φθόγγους της γλώσσας. • Να μετρά ως το 30, να ονομάζει μέρες της εβδομάδας, να κατανοεί χωρικές και χρονικές έννοιες. • Να αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι η ομιλία αποτελείται από λέξεις/ συλλαβές/φθόγγους. Οταν υπάρχει ανησυχία σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη ενός παιδιού ο γονιός μπορεί αρχικά να ζητήσει τη γνώμη του παιδιάτρου ή του αναπτυξιολόγου, οι οποίοι πραγματοποιούν μια αδρή αξιολόγηση του λόγου/ομιλίας του παιδιού και των υπόλοιπων τομέων της ανάπτυξής του (κινητική, γνωστική, ψυχοκοινωνική). Αν ανιχνευτεί σημαντική καθυστέρηση απαιτείται αρχικά να πραγματοποιηθεί μια ακουολογική εξέταση (από ΩΡΛ) προκειμένου να αποκλειστούν προβλήματα ακοής, η παρουσία των οποίων είναι αυτονόητο ότι επιφέρει και προβλήματα στην κατανόηση και παραγωγή του λόγου. Επίσης, χρήσιμες είναι οι πληροφορίες από το σχολικό περιβάλλον του παιδιού (σταθμός/ νηπιαγωγείο) σχετικά με την εικόνα του σε αυτό. Αν η ανησυχία εμμένει,

Documento | Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

τότε οι γονείς οφείλουν να απευθυνθούν σε έναν λογοπεδικό πιστοποιημένο με άδεια άσκησης επαγγέλματος (νομοθετήθηκε μόλις το 2015), ο οποίος θα πραγματοποιήσει λεπτομερή γλωσσική αξιολόγηση και είτε θα προσφέρει στους γονείς οδηγίες για την προαγωγή του λόγου και της επικοινωνίας του παιδιού τους είτε θα προτείνει εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Πώς γίνεται η διαδικασία αξιολόγησης λόγου/ομιλίας; Ο λογοπεδικός προκειμένου να διαγνώσει τα γλωσσικά προβλήματα θα συνεκτιμήσει στοιχεία από το ιστορικό του παιδιού, από τη συστηματική παρατήρησή του και από τα αποτελέσματα της χορήγησης ειδικών τεστ που αξιολογούν τα διάφορα επίπεδα λόγου/ομιλίας σε σύγκριση με τη χρονολογική ηλικία. Πώς οργανώνεται η λογοπεδική παρέμβαση, με ποια συχνότητα και πόσο διαρκεί; Κάθε πρόγραμμα λογοθεραπείας είναι εξατομικευμένο. Ο θερα-

πευτής με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θέτει στόχους και προσαρμόζει το πρόγραμμά του με βάση τις ανάγκες κάθε παιδιού. Η διάρκεια και η συχνότητα του προγράμματος ποικίλλουν και εξαρτώνται από το είδος και τον βαθμό των δυσκολιών. Συχνά αρκεί η παρέμβαση να περιοριστεί σε μερικές μονάχα συνεδρίες συμβουλευτικής προς τους γονείς προκειμένου εκείνοι να βελτιώσουν το επικοινωνιακό περιβάλλον του σπιτιού και να δημιουργούν στο παιδί πλούσια και χρήσιμα ερεθίσματα που θα ενισχύσουν τη γλωσσική του ανάπτυξη (π.χ. στην περίπτωση ήπιας γλωσσικής καθυστέρησης ή αναπτυξιακού τραυλισμού). Σε άλλες περιπτώσεις διαταραχών (π.χ. εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο, βαρηκοΐα, νοητική υστέρηση) η παρέμβαση είναι συστηματική και χρόνια. Τα αποτελέσματα της παρέμβασης εξαρτώνται από την επιστημονική κατάρτιση και την εμπειρία του λογοπεδικού αλλά και από την προσωπικότητα του παιδιού (διάθεση συνεργασίας, εργατικότητα,

Μέγιστη σημασία για την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης έχει η θεραπευτική σχέση που χτίζεται ανάμεσα σε παιδί και λογοπεδικό καθώς και την οικογένεια του παιδιού

υπευθυνότητα, ικανότητα συγκέντρωσης). Μέγιστη σημασία για την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης έχει η θεραπευτική σχέση που χτίζεται ανάμεσα στο παιδί και τον/τη λογοπεδικό (σχέση αποδοχής και εμπιστοσύνης) καθώς και η διάθεση προσπάθειας και η επένδυση του ίδιου του παιδιού και της οικογένειάς του στο πρόγραμμα. Πώς μπορούν οι διαταραχές στον λόγο/ομιλία να επιφέρουν μαθησιακές δυσκολίες; Τα παιδιά με γλωσσικές δυσκολίες είναι πιθανόν να παρουσιάσουν μειωμένες σχολικές επιδόσεις. Οι δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή, την κατανόηση κειμένου, την οργάνωση του γραπτού λόγου, την παρουσίαση ιδεών, την απόδοση νοήματος κειμένου, την κριτική σκέψη και τους συλλογισμούς είναι πιθανοί τομείς στους οποίους παρουσιάζονται μαθησιακές δυσκολίες. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των γλωσσικών διαταραχών μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισής τους ή την έντασή τους.

Πώς μπορούν οι διαταραχές στον λόγο/ομιλία να προκαλέσουν δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα; Ενα παιδί που παρουσιάζει προβλήματα λόγου/ομιλίας επιβαρύνεται ψυχολογικά βιώνοντας συναισθήματα άγχους, ντροπής, μειονεκτικότητας, αγωνίας. Απαιτείται η έγκαιρη αντιμετώπιση ώστε το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, περιορισμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, φόβος για επικοινωνία και έκφραση. Οι γονείς, λοιπόν, οφείλουν να αφουγκράζονται τις δυσκολίες του παιδιού τους. Να δρουν προληπτικά και αποτελεσματικά, όχι υπό καθεστώς άγχους και αγωνίας (που μπορεί να επιφέρει μια «βαριά» διάγνωση) αλλά εκμεταλλευόμενοι την πλαστικότητα του εγκεφάλου των μικρών παιδιών και εμπιστευόμενοι τη γνώση και την εμπειρία των ειδικών ώστε να του παρέχουν, όποτε χρειάζεται, την κατάλληλη υποστήριξη βοηθώντας το να χτίσει ένα ευοίωνο μέλλον.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Ειδική αγωγή

Πότε ένα παιδί χρειάζεται εργοθεραπεία Της Κυριακής Ποτουρίδη

Η Κυριακή Ποτουρίδη είναι εργοθεραπεύτρια, Msc Ειδικής Αγωγής

παρακολούθηση των εξελίξεων στην ειδική αγωγή στη χώρα μας τις δύο τελευταίες δεκαετίες αποκαλύπτει μεγάλες αλλαγές σε σχέση με το επιστημονικό πεδίο της εργοθεραπείας. Πριν από λίγα χρόνια αποτελούσε σχεδόν άγνωστο όρο για τους περισσότερους. Σήμερα, καθώς έχουν διαπιστωθεί σημαντικά οφέλη για τα παιδιά που λαμβάνουν τη σχετική υπηρεσία, η παιδιατρική εργοθεραπεία είναι πια δημοφιλής και αποζημιώνεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Σκοπός των εργοθεραπευτικών προγραμμάτων είναι η ενίσχυση των λειτουργικών ρόλων ζωής του παιδιού: ο ρόλος του μαθητή και η σχολική επίδοση, ο ρόλος του συμπαίκτη και οι δεξιότητες συνεργασίας, ο ρόλος του μέλους μιας οικογένειας που εσωτερικεύει τους κανόνες και την ιεραρχία της, ο ρόλος του αναπτυσσόμενου ατόμου που πρέπει να μάθει να ντύνεται, να πλένεται και να σιτίζεται αυτόνομα ώστε να νιώθει αυτοπεποίθηση, να αποδέχεται τον εαυτό του και να τον αγαπά. Συνήθως οι λειτουργικοί ρόλοι του παιδιού εγκαθιδρύονται αυτόματα. Αρκούν η ασφαλής μητρική μέριμνα και η υγιής οικογενειακή λειτουργία σε ένα σταθερό κοινωνικό περιβάλλον. Υπάρχουν όμως και παιδιά που η ανάπτυξή τους έχει επιβαρυνθεί από οργανικούς παράγοντες με αποτέλεσμα την εμφάνιση νευρολογικών και αισθητηριακών διαταραχών όπως η εγκεφαλική παράλυση ή η τύφλωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το ιατρικό προσωπικό συστήνει δέσμη θεραπευτικών παρεμβάσεων σχεδόν από τη γέννηση. Αλλες φορές οι δυσκολίες των παιδιών γίνονται αντιληπτές αργότερα, κατά την ανάπτυξη. Οι πιο συνηθισμένες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν τον γονιό στην αναζήτηση εργοθεραπευτικής παρέμβασης ή συμβουλευτικής κατηγοριοποιούνται αδρά στη συνέχεια. Τα πολύ μικρά παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους μέσω των αισθήσεων. Βλέπουν, ακούν, νιώθουν, γεύονται και σταδιακά οργανώνουν ένα σύστημα καταγραφής και ανταπόκρισης στα ερεθίσματα του

περιβάλλοντος με σκοπό να αλληλεπιδρούν ομαλά μ’ αυτό. Το παιδί που δυσκολεύεται στη μάσηση διαφορετικών υφών, που αναστατώνεται με τους δυνατούς θορύβους, την εναλλαγή του φωτός, την τραμπάλα, την τσουλήθρα, τις καθημερινές ρουτίνες φροντίδας (π.χ. κόψιμο νυχιών) ίσως παρουσιάζει διαταραχή στην αισθητηριακή λειτουργία, κάτι που επηρεάζει τη ρύθμιση του συναισθήματος και της συμπεριφοράς. Η κινητική ανάπτυξη του παιδιού οργανώνεται γύρω από δραστηριότητες αδρού συντονισμού (βάδιση, τρέξιμο, ισορροπία, ποδήλατο, ανεβοκατέβασμα σκάλας, παιχνίδι με μπάλα, παιχνίδι στην παιδική χαρά) και λεπτής κινητικότητας (χρήση ψαλιδιού και γραφικών εργαλείων, χειρισμός φερμουάρ, κορδονιών κ.λπ.). Το παιδί που αποθαρρύνεται, καθυστερεί ή αποφεύγει την εμπλοκή του με ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω ίσως παρουσιάζει κινητική αδεξιό-

Οι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν παιχνίδια που έχουν επιλεγεί και μεθοδικά σχεδιαστεί με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες του παιδιού

τητα, κάτι που επηρεάζει πολυπλοκότερες γνωστικές διεργασίες, όπως η οπτικοχωρική αντίληψη και η γραφή. Κεντρικό ρόλο στην ομαλή κοινωνική ενσωμάτωση του αναπτυσσόμενου ατόμου παίζουν οι κοινωνικές δεξιότητες. Το παιδί που δυσκολεύεται να κοιτάξει σταθερά στα μάτια τον συνομιλητή, να αποχωριστεί τους οικείους του και να παραμείνει σε ομαδικό παιχνίδι ομηλίκων ή το παιδί που αναπτύσσει δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά (επιθετικότητα, εναντίωση, αδυναμία κατανόησης των κοινωνικών σημάτων, ανελαστικότητα, στερεοτυπίες) είναι πιθανό να απομονωθεί από την ομάδα και να αποκλειστεί. Τέλος, η μαθησιακή διαδικασία προϋποθέτει, εκτός των άλλων, ένα ικανό επίπεδο συγκέντρωσης. Το παιδί που δεν παρακολουθεί τη δασκάλα του και είναι κινητικά ανήσυχο, που αδυνατεί να παραμείνει καθιστό κατά τη διάρκεια του φαγητού, που είναι παρορμητικό και αδυνατεί να εστιάσει την προσοχή του σε οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα παρουσιάζει δυσκολίες συγκέντρωσης που ίσως επηρεάσουν τη συνολική μαθησιακή επίδοση και την ικανότητα προσαρμογής σε ένα κανονιστικό πλαίσιο, όπως η σχολική τάξη. Με ποιον τρόπο παρέχεται η εργοθεραπεία; Με τον μόνο τρόπο που μπορεί να κινητοποιήσει ένα μικρό παιδί αυθεντικά, υπερνικώντας τους φόβους ή τις αντιστάσεις του. Με το παιχνίδι. Οι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν παιχνίδια κατασκευαστικά (τουβλάκια, παζλ), δημιουργικά (μπογιές, πλαστελίνες), επιτραπέζια, συμβολικά (κουζινικά, κούκλες) αδρά παιχνίδια στον χώρο (αναρρίχηση, στροβιλισμοί, μπάλες), παιχνίδια ρόλων. Η διαφορά με το αυθόρμητο παιχνίδι είναι ότι αυτές οι διαδικασίες παιχνιδιού αποτελούν μέσο για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των παιδιών. Εχουν επιλεγεί και μεθοδικά σχεδιαστεί με βάση τις εξατομικευμένες ανάγκες του παιδιού. Πίσω από κάθε παιχνίδι υπάρχει ισχυρό θεωρητικό υπόβαθρο εναρμονισμένο με βασικές αρχές της ψυχολογίας, της νευροψυχολογίας, της παιδαγωγικής και της κοινωνιολογίας και συγκεκριμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Η διάρκεια και η επιτυχία της θεραπείας καθορίζονται από το δυναμικό του παιδιού, τη συμμετοχή των γονέων στο πρόγραμμα και την αυτοδιάθεση και εξωστρέφεια του επαγγελματία προς τους φορείς και την οικογένεια (συνεργασία με ιατρικές ειδικότητες, εκπαιδευτικούς και λογοθεραπευτές, παρεμβάσεις στις εξωσχολικές δραστηριότητες). Παιδιά με σοβαρές αναπηρίες ωφελούνται από προγράμματα που διαρκούν χρόνια. Αντίθετα, υπάρχουν περιπτώσεις βραχείας θεραπείας όπου η παρέμβαση διαρκεί λίγους μήνες (π.χ. παιδιά με γραφοκινητικές δυσκολίες). Σε κάθε περίπτωση μια λεπτομερής εργοθεραπευτική εκτίμηση θα προσδιορίσει την αναγκαιότητα για θεραπεία. Η παρέμβαση, αν κριθεί σκόπιμη, θα ενδυναμώσει το παιδί, την οικογένεια και τη σχέση γονέα – παιδιού. Ετσι θα ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης διαταραχών ή θα περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες μιας ήδη υπάρχουσας διαταραχής τόσο για το ίδιο το παιδί και την οικογένειά του όσο και για το κοινωνικό σύνολο.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Γυμναστική

Τα οφέλη της άσκησης σε ψυχρό περιβάλλον Του Θωμά Συγγούνα

Ο Θωμάς Συγγούνας είναι απόφοιτος ΤΕΦΑΑ ΕΚΠΑ, μεταπτυχιακός φοιτητής στην «Ασκηση, εργοσπιρομετρία και αποκατάσταση»

άσκηση σε ψυχρό περιβάλλον αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τον άνθρωπο. Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως η άσκηση τον χειμώνα όχι μόνο δεν επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος αυξάνοντας το ρίσκο των λοιμώξεων, αλλά αντίθετα φαίνεται ξεκάθαρα ότι η έκθεση σε ψυχρό περιβάλλον βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και προστατεύει τον οργανισμό από τον κίνδυνο κρυολογήματος ή γρίπης. Ο ανθρώπινος οργανισμός για να μπορέσει να διατηρήσει σταθερή τη θερμοκρασία του πυρήνα του παρά τις εξωτερικές μεταβολές ενεργοποιεί ένα σύνολο μηχανισμών, το λεγόμενο θερμορυθμιστικό σύστημα. Ο φαιός λιπώδης ιστός (καφέ λίπος) αποτελεί τμήμα του μηχανισμού αυτού ο οποίος ενεργοποιείται όταν μειώνεται η θερμοκρασία του σώματος προκειμένου να παράγει θερμότητα και να συμβάλλει στη διατήρηση της θερμικής ομοιόστασης. Το καφέ αυτό λίπος βρίσκεται κρυμμένο μέσα στο λευκό λίπος του ανθρώπινου οργανισμού και έχει αποδειχτεί πως η άσκηση τους χειμερινούς μήνες βοηθάει στην αύξηση του ποσοστού του και τη βελτίωση του μεταβολισμού του ασκούμενου. Η συστηματική αερόβια άσκηση αυξάνει την παραγωγή της σεροτονίνης τέσσερις φορές πάνω από το φυσιολογικό με αποτέλεσμα να αποτρέπει την εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης και να βελτιώνει την ψυχική υγεία του ασκούμενου. Λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας ο ασκούμενος αναγκάζεται να καταβάλει μεγαλύτερη ενέργεια προκειμένου να αυξηθεί η θερμοκρασία του σώματός του με αποτέλεσμα ο μεταβολισμός να δουλεύει πιο γρήγορα και να κάνει μεγαλύτερη καύση θερμίδων. Για τον λόγο αυτό η χαμηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος σε καμία περίπτωση δεν θα

πρέπει να λειτουργεί ανασταλτικά στην άσκηση διότι ο ασκούμενος χρησιμοποιώντας κατάλληλο εξοπλισμό μπορεί να απολαμβάνει τα οφέλη της. Μην ξεχνάμε πως σύμφωνα με αρκετές μελέτες η ιδανική θερμοκρασία του περιβάλλοντος για τη βελτίωση της απόδοσης κατά την άσκηση είναι μόλις 10ο C. Αερόβια προπόνηση Μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές προπόνησης είναι η διαλειμματική προπόνηση (HIIT). Σύμφωνα

Σύμφωνα με αρκετές μελέτες η ιδανική θερμοκρασία του περιβάλλοντος για τη βελτίωση της απόδοσης κατά την άσκηση είναι μόλις 10ο C

με αυτήν, ο ασκούμενος δέχεται το συγκεκριμένο ερέθισμα και ανάλογα με το είδος διαλειμματικής προπόνησης (μέτρια – έντονη) έχει και την ανάλογη αποκατάσταση. Η συγκεκριμένη προπόνηση σε ψυχρό περιβάλλον έχει αποδειχτεί ότι είναι άκρως αποτελεσματική καθώς η ενασχόληση τρεις με πέντε φορές την εβδομάδα για τουλάχιστον 30 λεπτά ανά προπονητική μονάδα είναι επαρκής προκειμένου να επιφέρει ευεξία και αίσθημα της ζωντάνιας στον ασκούμενο. Πέρα από το αίσθημα ευεξίας η συγκεκριμένη προπόνηση βοηθάει τον ασκούμενο να βελτιώσει τον μεταβολισμό του και να κάνει καλύτερη καύση θερμίδων διατηρώντας τον σε καλή φυσική κατάσταση. Ασκήσεις με αντιστάσεις Πολλές φορές οι χαμηλές θερμοκρασίες λειτουργούν αποτρεπτικά σε πολλά άτομα να βγουν στην ύπαιθρο και να ασκηθούν. Αυτά τα άτομα θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στην ενδυνάμωση χρησιμοποιώντας μεγαλύτερη ποικιλία ασκήσεων (π.χ. λάστιχα, kettlebells, medicine balls, βάρη). Ωστόσο για να μην επέλθει το αίσθημα της πλήξης οι ασκούμενοι θα πρέπει να θέτουν στόχους στην προπόνησή τους. Στη συγκεκριμένη περίοδο θα μπορούσαν να αυξήσουν τις αντιστάσεις ή ακόμη και να μειώσουν το διάλειμμα ανάμεσα στα σετ τους προκειμένου να κάνουν πιο έντονη την προπόνησή τους κρατώντας παράλληλα τους καρδιακούς τους παλμούς σε υψηλά επίπεδα. Συμβουλές Αυτό που θα πρέπει να προσέξει αρχικά ο ασκούμενος είναι: • Να κάνει κατάλληλο ζέσταμα πριν απ’ οποιαδήποτε δραστηριότητα προκειμένου να αυξηθεί η θερμοκρασία του οργανισμού και να προετοιμάσει τους μυς να δεχτούν το ερέθισμα. Και αυτό διότι λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας του περιβάλλοντος είναι πιο επιρρεπείς στους τραυματισμούς. • Από τη στιγμή που η άσκηση γίνεται σε εξωτερικό χώρο να είναι κατάλληλα ντυμένος. Βέβαια, δεν θα πρέπει να το παρακάνει με τα ρούχα που θα φοράει. Αντιθέτως, πρέπει κατά την άσκηση να νιώθει άνετα. • Πολλές φορές λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών μειώνεται η επιθυμία για νερό. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο οργανισμός δεν χάνει υγρά και δεν αφυδατώνεται. Γι’ αυτό θα πρέπει να ενυδατώνεται συνεχώς. Να διατηρεί τα υγρά στο σώμα του σε επαρκές επίπεδο. • Να ασκείται με παρέα. Εχει αποδειχτεί ότι η άσκηση με παρέα βοηθάει τους ασκούμενους να παραμείνουν στον χώρο της γυμναστικής περισσότερο χρόνο και σταδιακά να κάνουν τη γυμναστική αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. • Η αποθεραπεία όπως και η προθέρμανση θα πρέπει να είναι αναπόσπαστα κομμάτια της προπόνησης κάθε αθλητή. Με αυτό τον τρόπο υπάρχει ομαλή επαναφορά του οργανισμού στα προ της άσκησης επίπεδα. Επίσης, η αποθεραπεία βοηθά μετά το τρέξιμο στο κρύο να διατηρούνται οι μύες μας ευλύγιστοι, να μην έχουμε τραυματισμούς και γενικά μας εγγυάται υγεία και συνέχεια στην προπόνησή μας.

Documento | Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

σε απόσταση πέντε μέτρων επί 30 φορές καίμε 900 θερμίδες, χωρίς να επηρεάζονται οι αρθρώσεις.

Χειμερινή κολύμβηση

Τα οφέλη και… οι δίνες Της Παναγιώτας Ζυμαράκου

Η Παναγιώτα Ζυμαράκου είναι καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής με ειδικότητα στο κολύμπι και στην υδατοσφαίριση

χειμερινή κολύμβηση είναι συνήθης πλέον στην Ελλάδα μιας και ο χειμώνας είναι πολύ μικρός στη χώρα μας. Είναι σωματική άσκηση με πολλά οφέλη για τη σωματική και ψυχική υγεία. Το πρώτο και κύριο όφελος για τον οργανισμό από τη χειμερινή κολύμβηση είναι ότι βελτιώνει στον μέγιστο βαθμό το ανοσοποιητικό σύστημα. Eχει αποδειχτεί ότι τα λευκά αιμοσφαίρια πολλαπλασιάζονται στο κρύο, οπότε μια βουτιά στη θάλασσα έχει αποτέλεσμα τη μέγιστη ενδυνάμωση του ανοσοποποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα οι χειμερινοί κολυμβητές να αρρωσταίνουν λιγότερο. Επίσης συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι ότι μειώνεται η αίσθηση του κρύου σε σχέση με όσους ασκούνται σε περιβάλλον γυμναστηρίου ή θερμαινόμενων χώρων και ότι συνηθίζουν να φορούν λιγότερα ρούχα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Το δεύτερο όφελος για τον οργανισμό από τη χειμερινή κολύμβηση είναι η καλή ψυχική υγεία. Εχει παρατηρηθεί ότι όταν προσπαθούμε

να καταπολεμήσουμε το κρύο κάνοντας γρήγορες κινήσεις για να ζεσταθούμε η αδρεναλίνη φτάνει στο υψηλότερο σημείο που χρειάζεται ο άνθρωπος για να αισθανθεί ευφορία και χαρά. Το τρίτο όφελος για τον οργανισμό είναι ότι για να προσλάβουμε τη μέγιστη ποσότητα βιταμίνης D που είναι απαραίτητη για τον οργανισμό μας σε ημερήσια βάση αρκούν δέκα λεπτά έκθεσης στον ήλιο. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό για να ασχοληθεί κανείς με τη χειμερινή κολύμβηση δεδομένου ότι όλοι είμαστε πολυάσχολοι, ενώ η καθημερινότητα και η ρουτίνα μάς έχουν καθηλώσει μπροστά σε έναν υπολογιστή και μια τηλεόραση. Το τέταρτο όφελος είναι πως με τη χειμερινή κολύμβηση με λιγότερη προσπάθεια κερδίζουμε περισσότερα. Αυτό συμβαίνει λόγω της άνωσης του νερού, καθώς με την αερόβια άσκηση που θα έκανε κάποιος στον διάδρομο ενός γυμναστηρίου για παράδειγμα μέσα σε μια ώρα θα έκαιγε 200 ή 300 θερμίδες, ενώ στην κολύμβηση καίγονται πολύ περισσότερες θερμίδες. Για παράδειγμα κάνοντας πρόσθιο

Το σημαντικότερο κέρδος για τον χειμερινό κολυμβητή είναι ότι τεντώνουν οι μύες χωρίς να προκαλούνται κακώσεις και τραυματισμοί, όπως μπορεί να συμβεί σε άλλα αθλήματα

Ασπίδα για την καρδιά Το πέμπτο όφελος είναι ότι οι χειμερινοί κολυμβητές θωρακίζονται απέναντι στην πιθανότητα εκδήλωσης καρδιακού νοσήματος. Αυτό συμβαίνει διότι στην προσπάθειά τους να γυμναστούν οι παλμοί επιταχύνονται. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο αθλούμενος σε κατάσταση ηρεμίας έχει πάντα περισσότερους παλμούς και έτσι δεν προκαλούνται ταχυκαρδίες ή αρρυθμίες. Επίσης η κολύμβηση προφυλάσσει από το εγκεφαλικό καθώς οι αρτηρίες δουλεύουν πολύ καλύτερα ενώ η ροή του αίματος είναι ταχύτερη σε σχέση με ενός μη αθλητή όπως και με ενός αθλητή που δεν είναι κολυμβητής. Το έκτο όφελος της χειμερινής κολύμβησης είναι πως με το κολύμπι μπορεί κανείς να ελέγχει το σωματικό του βάρος καθώς με την άσκηση τρεις φορές την εβδομάδα ο μεταβολισμός φτάνει στα ύψη αφού καίμε περισσότερο και πεινάμε λιγότερο. Το έβδομο όφελος έχει να κάνει με τη βελτίωση της σεξουαλικής ζωής καθώς αυξάνει την τεστοστερόνη στους άντρες και τα οιστρογόνα στις γυναίκες, οπότε είναι προτιμότερο να αφιερώνουμε δέκα λεπτά μέσα στην ημέρα για κολύμπι παρά να καθόμαστε σε έναν καναπέ. Ακόμη ένα όφελος είναι πως η χειμερινή κολύμβηση βοηθάει στην καταπολέμηση του άσθματος. Ο συνδυασμός ήλιου, νερού και αλατιού (εάν πρόκειται για θάλασσα) ή χλωρίου (εάν πρόκειται για πισίνα) βοηθά στην αντιμετώπιση του άσθματος. Είναι ιδανικότερο να ασκείται κανείς σε τέτοιο περιβάλλον παρά να κάθεται μέσα στο σπίτι. Επίσης το σημαντικότερο όφελος για τον χειμερινό κολυμβητή είναι ότι τεντώνουν οι μύες χωρίς να προκαλούνται κακώσεις και τραυματισμοί, όπως μπορεί να συμβεί σε άλλα αθλήματα, ενώ πολλαπλά είναι τα οφέλη για το άγχος και τους πνεύμονες. Με το κολύμπι αποκτά επίσης ωραία εμφάνιση και το δέρμα καθώς λόγω του κρύου, του αλατιού ή του χλωρίου παίρνει ωραία υφή και σφίγγει. Να σημειωθεί ότι το κολύμπι είναι σπορ το οποίο προσφέρεται για όλες τις ηλικίες από 3 μέχρι 103 ετών, είναι το οικονομικότερο άθλημα καθώς δεν χρειάζονται χρήματα, ενώ στην παραλία δημιουργούνται οι καλύτερες παρέες και φιλίες μέσα από διαπροσωπικές σχέσεις. Τι να προσέξουν Ωστόσο για να απολαύσει κανείς τα οφέλη της χειμερινής κολύμβησης χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του θα πρέπει να ακολουθήσει κάποιους κανόνες ασφαλείας. Καταρχάς οι αθλούμενοι θα πρέπει να κολυμπούν με ασφάλεια, παράλληλα και όχι κάθετα στην ακτή. Επίσης φροντίζουμε να έχουμε φάει τουλάχιστον τρεις ώρες πριν καθώς δεν κολυμπάμε ποτέ με γεμάτο στομάχι. Προτού ξεκινήσουμε την κολύμβηση είναι απαραίτητο να γίνουνόλες οι απαραίτητες εξετάσεις, αιματολογικές και καρδιογράφημα, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Οι παθήσεις του γραφείου

• Η παρατεταμένη καθιστική εργασία ή η ορθοστασία στην ίδια θέση. Ολοένα και περισσότερα στοιχεία συνδέουν τις ΜΣΠ με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες κινδύνου (ιδίως σε συνδυασμό με σωματικούς κινδύνους), όπως οι ψηλές απαιτήσεις εργασίας ή ο χαμηλός βαθμός αυτονομίας και ο χαμηλός βαθμός ικανοποίησης από την εργασία. Δεν υπάρχει μία και μόνη λύση, ενδέχεται δε να χρειαστούν οι συμβουλές ειδικού γιατρού για την αντιμετώπιση σπάνιων ή σοβαρών προβλημάτων. Ωστόσο, πολλές λύσεις είναι απλές και φτηνές, π.χ. η χορήγηση τροχιοδρομικού μεταφορέα (τρόλεϊ) για τη διευκόλυνση του χειρισμού προϊόντων ή η αλλαγή θέσης αντικειμένων πάνω σε γραφεία.

Ολα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την επιβάρυνση του μυοσκελετικού από τις εργασιακές συνθήκες

Eπιμέλεια

Βαγγέλης Τριάντης ια ένα ζήτημα το οποίο αφορά εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους παραθέτει την επιστημονική του άποψη στο Documento ο ορθοπεδικός χειρουργός Ανδρέας Μοράκης. Πρόκειται για τις μυοσκελετικές παθήσεις ή αλλιώς παθήσεις του γραφείου όπως συνηθίζεται να αποκαλούνται τα τελευταία χρόνια. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής σε συνδυασμό με την έλλειψη άσκησης και τις ατέλειωτες ώρες εργασίας στο γραφείο μπροστά στον υπολογιστή έχουν αποτέλεσμα να επιβαρύνεται το μυοσκελετικό σύστημα του οργανισμού. Μάλιστα οι επιπτώσεις στον οργανισμό ποικίλλουν. Κάποιες φορές μπορεί να εκδηλώνονται απλώς ελαφρές ενοχλήσεις και πόνοι ενώ κάποιες άλλες το πρόβλημα γίνεται πιο σοβαρό και μπορεί να απαιτείται ακόμη και διακοπή της εργασίας. Ο κ. Μοράκης εξηγεί τι ακριβώς είναι οι μυοσκελετικές παθήσεις καθώς επίσης και τα αίτια που τις προκαλούν, όπως επίσης και πώς σχετίζονται με την εργασία. Επίσης ο ορθοπεδικός χειρουργός παραθέτει τους τρόπους

με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστούν καθώς επίσης και μια σειρά από προληπτικά μέτρα. Τι είναι Οι μυοσκελετικές παθήσεις (ΜΣΠ), δηλαδή οι παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος που συνοδεύονται από συμπτώματα σε οστά, αρθρώσεις, τένοντες, συνδέσμους, νεύρα, μεσοσπονδύλιους δίσκους, αιμοφόρα αγγεία κ.ά. και επηρεάζουν την κίνηση του ανθρώπινου σώματος συχνά σχετίζονται με την εργασία. Εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από μυοσκελετικές παθήσεις, το δε κόστος που συνεπάγονται οι εν λόγω διαταραχές για τους εργοδότες ανέρχεται σε δισεκατομμύρια ευρώ. Η αντιμετώπιση των ΜΣΠ συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων, όμως ταυτόχρονα συνεπάγεται οφέλη και για τις επιχειρήσεις. Οι μυοσκελετικές παθήσεις προσβάλλουν συνήθως τη ράχη, τον αυχένα, τους ώμους και τα άνω άκρα, αλλά μπορεί να εκδηλωθούν και στα κάτω άκρα. Περιλαμβάνουν κάθε βλάβη ή διαταραχή των αρθρώσεων ή άλλων ιστών. Τα προβλήματα υγείας κυμαίνονται από τις ελαφρές ενοχλήσεις και τους πόνους έως τις σοβαρές ασθένειες που απαιτούν τη διακοπή της εργα-

σίας ή την υποβολή σε θεραπευτική αγωγή. Σε πιο χρόνιες περιπτώσεις ενδέχεται να οδηγούν σε αναπηρία και να επιβάλλουν την αποχώρηση από την εργασία ή την αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος. Οι δύο κύριες ομάδες ΜΣΠ είναι οι πόνοι της ράχης/τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης και οι διαταραχές των άνω άκρων που σχετίζονται με την εργασία (πιο γνωστές ως «κακώσεις λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης»). Αίτια ΜΠΣ στην εργασία Οι περισσότερες μυοσκελετικές παθήσεις που σχετίζονται με την εργασία αναπτύσσονται με την πάροδο του χρόνου. Συνήθως οι ΜΣΠ δεν οφείλονται σε μία μόνο αιτία αλλά στον συνδυασμό διάφορων παραγόντων. Μεταξύ των σωματικών αιτιών και των παραγόντων κινδύνου εντός του χώρου εργασίας περιλαμβάνονται: • Ο χειρισμός φορτίων, ιδίως κατά τη στροφή και την κάμψη του κορμού • Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή οι κινήσεις που απαιτούν δύναμη • Οι επίπονες και οι στατικές στάσεις του σώματος • Οι κραδασμοί, ο ανεπαρκής φωτισμός ή τα εργασιακά περιβάλλοντα με συνθήκες ψύχους • Η ταχύρρυθμη εργασία

«Η αντιμετώπιση των ΜΣΠ συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων, όμως ταυτόχρονα συνεπάγεται οφέλη και για τις επιχειρήσεις» Ανδρέας Μοράκης Ορθοπεδικός χειρουργός

Πώς αντιμετωπίζονται Για την αντιμετώπιση των ΜΣΠ οι εργοδότες πρέπει να συνδυάζουν: • Εκτίμηση των κινδύνων • Συμμετοχή των εργαζομένων με διάλογο για την ανάδειξη παραγόντων κινδύνου. Μεταξύ των πιθανών προληπτικών μέτρων περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: • Διαρρύθμιση του χώρου εργασίας και βελτίωση της στάσης του σώματος κατά την εργασία • Διασφάλιση ότι ο εξοπλισμός είναι εργονομικά σχεδιασμένος και κατάλληλος για την εκτέλεση των καθηκόντων • Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εργαζομένων σχετικά με τους κινδύνους • Καθήκοντα: αλλαγή μεθόδων εργασίας και εργαλείων • Διαχείριση: σχεδιασμός με στόχο την αποφυγή της εκτέλεσης επαναλαμβανόμενων εργασιών ή παρατεταμένων εργασιών σε ακατάλληλες στάσεις • Καταρτισμός πολιτικής για τις ΜΣΠ. Οι μυοσκελετικές παθήσεις που εμφανίζονται στον εργασιακό χώρο είναι πολύ συχνές και η ενημέρωση εργαζόμενων και εργοδοτών πολύ σημαντική για την πρόληψή τους.

Life ΕιδικήΕκδοση

Διατροφική άμυνα στο κρύο και στις ιώσεις Ολα όσα πρέπει να ξέρουμε για τη διατροφή μας κατά τη διάρκεια των παγερών μηνών

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Ρεπορτάζ

Λαμπρινή Παπαδοπούλου σωστή διατροφή κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για την προστασία του οργανισμού μας από το κρυολόγημα και τις ιώσεις όσο και για τη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους. Η κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος Εύα Μακρή παραθέτει ορισμένες βασικές και πολύτιμες διατροφικές συμβουλές, ώστε να έχουμε όλοι… καλό χειμώνα! «Μελέτες δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπάρχει μια τάση αύξησης του σωματικού βάρους κατά μέσο όρο ένα με δύο κιλά, ενώ φαίνεται ότι στα υπέρβαρα άτομα η αύξηση βάρους είναι συνήθως μεγαλύτερη. Επιπροσθέτως, εξαιτίας της μείωσης της θερμοκρασίας αλλά και της έξαρσης των ιώσεων οι διατροφικές συνήθειες διαφοροποιούνται σε σχέση με τις άλλες εποχές του χρόνου» αναφέρει. Σύμφωνα με την ίδια, τους χειμερινούς μήνες γενικά έχουμε την τάση να πίνουμε λιγότερα υγρά λόγω μειωμένης δίψας και να καταναλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε

υδατάνθρακες, λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη. «Ενας οργανισμός για να είναι υγιής και να μπορεί να αντιμετωπίσει το κρύο πρέπει να λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που θα θωρακίσουν τον οργανισμό του και όχι τρόφιμα που θα ικανοποιήσουν τα συναισθήματά του. Εχει αποδειχτεί ότι κάποια από τα μικροθρεπτικά και μακροθρεπτικά συστατικά που περιέχονται στα τρόφιμα είναι απαραίτητα για τη θωράκιση του οργανισμού μας. Τα συστατικά που έχουν αποδειχτεί χρήσιμα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι οι βιταμίνες Α, C και Ε, το β-καροτένιο, το λυκοπένιο, η ρεσβερατρόλη, o ψευδάργυρος και το σελήνιο. Βρίσκονται στα φρούτα και τα λαχανικά έντονου χρώματος (ακτινίδιο, πορτοκάλι, ρόδι, χρωματιστές πιπεριές, σπανάκι, μπρόκολο), στα όσπρια, στα προϊόντα και δημητριακά ολικής άλεσης, στα βότανα, στους ξηρούς καρπούς και στο κόκκινο κρασί» εξηγεί. Η κ. Μακρή τονίζει ακόμη πως εξαιρετικής σημασίας για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι η βιταμίνη D, γνωστή και ως «βιταμίνη του ήλιου». «Κατά τη διάρκεια του χειμώνα υπάρχει κίνδυνος ανεπάρκειας της συγκεκριμένης βιταμίνης λόγω της αλλαγής του καιρού. Επομένως, τον χειμώνα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να λαμβάνεται η βιταμίνη D

Documento | Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019

Θωρακίζοντας τον οργανισμό ΘΡΕΠΤΙΚΆ ΣΥΣΤΑΤΙΚΆ

ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΈΣ ΠΗΓΈΣ

Βιταμίνη C

Πιπεριές, εσπεριδοειδή, μαϊντανός, μπρόκολο, ασερόλα (Acerola)

Βιταμίνη D

Κρόκος αυγών, συκώτι, λιπαρά ψάρια όπως ο τόνος και ο σολομός

Βιταμίνη Ε

Ελαιόλαδο, ξηροί καρποί και σπόροι

Β-καροτένιο

Καρότα, γλυκοπατάτες, πράσινα φυλλώδη λαχανικά

Ψευδάργυρος

Θαλασσινά, κόκκινο κρέας, ξηροί καρποί, όσπρια

Λυκοπένιο

Ντομάτες

Σελήνιο

Ψάρια και θαλασσινά, φιστίκια Βραζιλίας, εντόσθια (νεφρά, συκώτι), κρέας, μπρόκολο, κρεμμύδια, ντομάτες

Ρεσβερατρόλη

Κόκκινο κρασί, σταφύλια

φασολάδα όπως και τα περισσότερα όσπρια είναι πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες και πρωτεΐνες και αυξάνουν τις αντοχές του οργανισμού απέναντι στις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Τρόφιμα που μπορούν να συνδυαστούν με τη φασολάδα είναι η ρέγγα και η σαρδέλα, αφού αποτελούν και αυτά με τη σειρά τους μια εναλλακτική πηγή ενέργειας για να ζεστάνουμε το σώμα μας τον χειμώνα. Οσον αφορά τις φακές και τα ρεβίθια, ο καλύτερος συνδυασμός προκειμένου να αυξήσουμε τη βιολογική αξία της πρωτεΐνης που περιέχουν είναι να τα συνδυάσουμε με ρύζι, π.χ φακόρυζο ή ρεβιθόρυζο. Και στις δύο μορφές τους αποτελούν ένα ζεστό και θρεπτικό πιάτο με πολλά οφέλη για την υγεία.

από τροφές ή διατροφικά συμπληρώματα» λέει. Η σωστή διατροφή μας βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας μας κρατώντας το σώμα ζεστό και παρέχει αρκετό καύσιμο για τις δραστηριότητές μας. Παρακάτω η κ. Μακρή παραθέτει αναλυτικά ορισμένες τροφές που θα μας προφυλάξουν από τις χαμηλές θερμοκρασίες Ζεστά γεύματα Εχει παρατηρηθεί ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα καταναλώνουμε ζεστές τροφές όπως σούπες και όσπρια, ενώ αντίθετα το καλοκαίρι προτιμούμε τροφές είτε σε θερμοκρασία περιβάλλοντος είτε παγωμένες για να δροσιστούμε ή να ξεδιψάσουμε. Με την κατανάλωση ζεστής τροφής ανεβάζουμε την εσωτερική θερμοκρασία του σώματος, ενώ αντίστοιχα με την κατανάλωση μιας παγωμένης τροφής τη μειώνουμε. Υπάρχει δηλαδή μια συσχέτιση μεταξύ θερμοκρασίας περιβάλλοντος, θερμοκρασίας σώματος και θερμοκρασίας φαγητού, η οποία επηρεάζει τόσο τη γευστική ευχαρίστηση της τροφής όσο και την ποσότητα που θα καταναλώσουμε. Οταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή και αισθανόμαστε κρύο, τα αιμοφόρα αγγεία συσπώνται για να εμποδίσουν την απώλεια θερμοκρασίας και τα αισθητήρια του δέρματος συλλαμβάνουν την αίσθηση του κρύου στον εγκέφαλο – γι’ αυτό

Ξηροί καρποί Τα καρύδια, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, τα κάστανα είναι ιδανική τροφή για να αντιμετωπίσουμε τη βαρυχειμωνιά. Περιέχουν σελήνιο, που προστατεύει από τους ιούς της γρίπης, και είναι πλούσια σε καλά λιπαρά οξέα που αποτελούν καύσιμο για τον οργανισμό ώστε να παράγει θερμότητα. Το κρύο κουράζει την καρδιά και ρίχνει την άμυνα του οργανισμού, γι’ αυτό οι συγκεκριμένοι καρποί θα πρέπει να καταναλώνονται σε μικρή ποσότητα από ανθρώπους που πάσχουν από καρδιοπάθειες.

μας ευχαριστεί η λήψη ζεστού ροφήματος. Στο κρύο ο οργανισμός πρέπει να παραγάγει περισσότερη θερμότητα για να παραμείνει ζεστός, ενώ στη ζέστη ρυθμίζει τη θερμοκρασία του αποβάλλοντας θερμότητα με τον ιδρώτα και ζητάμε να καταναλώσουμε κάτι κρύο. Σούπες Ενα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων σταματά να καταναλώνει νερό λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας του χειμώνα, με αποτέλεσμα οι ζεστές σούπες να αποτελούν την ιδανική τροφή ενυδάτωσης τη χειμερινή περίοδο. Οι σούπες ενισχύουν το ανοσοποιητικό και είναι όπλο στη μάχη που δίνει ο οργανισμός απέναντι στις ιώσεις, αφού συνδυάζουν υδατάνθρακες με πρωτεΐνη. Η κοτόσουπα, η ψαρόσουπα και η κρεατόσουπα είναι ιδανικές επιλογές για να ενισχύσουν την άμυνα του οργανισμού μας. Οι σούπες λαχανικών, όπως η κρεμμυδόσουπα, είναι εξίσου καλή επιλογή για να ζεσταθούμε προσωρινά αφού είναι χαμηλές σε θερμίδες, όμως η αύξηση της θερμοκρασίας στο σώμα είναι προσωρινή και δεν διαρκεί πολύ. Οσπρια Τα όσπρια είναι μια χορταστική διατροφική επιλογή που δεν προσδίδει θερμίδες. Τα προτιμούμε τις κρύες μέρες του χειμώνα αφού μας γεμίζουν ενέργεια. Η παραδοσιακή

«H έλλειψη βιταμίνης D λόγω αλλαγής του καιρού καλύπτεται από τροφές όπως ο κρόκος αυγών, το συκώτι, τα λιπαρά ψάρια ή διατροφικά συμπληρώματα» Εύα Μακρή Κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος

Μανιτάρια Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση μανιταριών μας χαρίζει προστασία κατά των ιώσεων και της γρίπης. Τα μανιτάρια περιέχουν τις β-γλυκάνες που έχουν την ικανότητα να θωρακίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Κεφίρ Το κεφίρ χαρακτηρίζεται ποτό της μακροζωίας και είναι ένα είδος ξινόγαλου που έχει υποστεί ζύμωση. Παρασκευάζεται με την προσθήκη «σπόρων» κεφίρ σε αγελαδινό ή κατσικίσιο γάλα, που στην εμφάνιση μοιάζουν με κουνουπίδι. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, δρα ενάντια στις ελεύθερες ρίζες ως αντιοξειδωτικό, βοηθάει στην αντιμετώπιση ασθενειών που σχετίζονται με το πεπτικό σύστημα, διευκολύνει την πέψη, αποκαθιστά την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας και συμβάλλει στην υγεία του αναπνευστικού συστήματος, καθώς δρα ενάντια σε ασθένειες όπως η βρογχίτιδα, η φυματίωση και το άσθμα.

Ζεστά ροφήματα Μια από τις καλύτερες επιλογές για τις κρύες ημέρες του χειμώνα αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα φλιτζάνι ζεστό ρόφημα. Θα πρέπει όμως να είστε προσεκτικοί διότι πολλά από τα έτοιμα κυρίως ροφήματα είναι βόμβες θερμίδων. Να προτιμάτε πάντα τα απλά ροφήματα όπως σκέτο καφέ, τσάι, χαμομήλι και να αποφεύγετε αυτά που έχουν πολύ γάλα, πολλή ζάχαρη και σαντιγί. Η ζεστή σοκολάτα είναι θρεπτικό ρόφημα, με υψηλή όμως περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, γι’ αυτό θα πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο. Επίσης, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά όπως σάκχαρα, τα οποία θα μας δώσουν ενέργεια, αλλά και σε αντιοξειδωτικά, που θα βοηθήσουν στην προστασία του οργανισμού μας από τις ασθένειες. Επιπλέον, ρυθμίζει τη διάθεση αφού έχει αγχολυτική δράση. Πράσινο τσάι Το πράσινο τσάι είναι πλούσιο σε κατεχίνες, ουσίες με έντονη αντιοξειδωτική δράση που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης, περιέχει καφεΐνη, μια διεγερτική ουσία που αυξάνει την ενεργητικότητα του ατόμου, τη θερμοκρασία του σώματος και τον μεταβολισμό. Εχινάτσεα (Echinacea) Η εχινάτσεα ή εχινάκεια έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα, δυναμώνοντας και αυξάνοντας την αντοχή του οργανισμού απέναντι στο κρυολόγημα και στις ιώσεις. Το συγκεκριμένο φυτό καταπολεμά τα βακτήρια σαν φυσικό αντιβιοτικό, αφού 6 mgr εχινακίνης αντιστοιχούν εργαστηριακά σε μία μονάδα πενικιλίνης, γεγονός που εξηγεί την αποτελεσματικότητα του φυτού σε στρεπτοκοκκικές και σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις. «Συμπερασματικά, η σωστή διατροφή απέναντι στο κρύο είναι αυτή που περιλαμβάνει σε σωστή αναλογία όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός για να λειτουργήσει, χωρίς υπερβολές όσον αφορά την ποσότητα και την ποιότητα του φαγητού. Και μην ξεχνάτε: το κρύο αμβλύνει τον μηχανισμό της δίψας, με αποτέλεσμα να μην αισθανόμαστε την αφυδάτωση. Ενυδατωθείτε, γίνετε δραστήριοι, ασκηθείτε, τρώτε μικρά και συχνά γεύματα, φρούτα και λαχανικά που περιέχουν βιταμίνη C και θα καταφέρετε να μείνετε ζεστοί και υγιείς» καταλήγει η κ. Μακρή.

Life ΕιδικήΕκδοση

Κυριακή 20 Οκτωβρίου 2019 | Documento

Θωρακίζοντας τους φίλους μας Ενας ειδικός δίνει συμβουλές για υγιή και ασφαλή κατοικίδια και αδέσποτα κατά τη διάρκεια του χειμώνα

Ρεπορτάζ

Λαμπρινή Παπαδοπούλου άλλινα ρούχα, ζεστά ροφήματα, αποφυγή των εξωτερικών χώρων όταν εκδηλώνονται έντονα καιρικά φαινόμενα. Για τους περισσότερους ανθρώπους η προστασία κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών είναι αυτονόητη. Τι συμβαίνει όμως με τα κατοικίδια αλλά και τα αδέσποτα; Τι μέτρα ασφαλείας πρέπει να πάρουμε ώστε να παραμείνουν υγιή και ασφαλή; Ο κτηνίατρος Γιώργος Αναγνωστόπουλος δίνει απαντήσεις και συμβουλές. Check-up: Εχει περάσει η θερινή περίοδος που εγκυμονούσε πολλούς κινδύνους από τις παρασιτικές νόσους λόγω αυξημένου παρασιτικού φορτίου. Ετσι όλες αυτές οι ασθένειες πλέον μπορούν να διαγνωστούν έγκαιρα και να θεραπευτούν. Η λεϊσμανίαση, η ερλιχίωση και άλλα παρασιτικά νοσήματα έχουν μεγάλο χρόνο επώασης κατά τον οποίο δεν έχουμε κλινικά συμπτώματα. Μόνο με τις απαραίτητες εξετάσεις αίματος μπορούν να διαγνωστούν. Μην ξεχνάτε ότι στην Ελλάδα ακόμη και τον χειμώνα, επειδή δεν έχουμε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, αρκετά εξωπαράσιτα έχουν έντονη δραστηριότητα. Γι’ αυτό μην αμελείτε την αποπαρασίτωση ακόμη και για τα ζωάκια που δεν πολυβγαίνουν από το σπίτι. Το κρύο μπορεί να επιδεινώσει κά-

ποιες ιατρικές παθήσεις όπως η αρθρίτιδα. Το κατοικίδιο ζώο σας θα πρέπει να εξετάζεται από κτηνίατρο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Να γνωρίζετε τα όρια: Ακριβώς όπως οι άνθρωποι, η ανοχή στη χαμηλή θερμοκρασία μπορεί να διαφέρει από κατοικίδιο σε κατοικίδιο με βάση το τρίχωμα, το σωματικό λίπος, το επίπεδο δραστηριότητας και την υγεία του. Να είστε ενήμεροι για την ανοχή του κατοικίδιου ζώου σας στο κρύο και να προσαρμοστείτε αναλόγως. Θα χρειαστεί κατά πάσα πιθανότητα να μειώσετε τις μεγάλες βόλτες του σκύλου σας στον πολύ κρύο καιρό για να προστατεύσετε όχι μόνο τη δική του υγεία αλλά και τη δική σας. Τα ζώα με αρθριτικά προβλήματα και τα ηλικιωμένα μπορεί να έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στο περπάτημα. Τα μακρύτριχα ή με παχύ τρίχωμα ζώα τείνουν να είναι πιο ανθεκτικά στο κρύο, αλλά εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο. Τα κοντότριχα ζώα αισθάνονται το κρύο πιο γρήγορα επειδή έχουν λιγότερη προστασία. Τα ζώα με κοντά πόδια αισθάνονται το κρύο γρηγορότερα επειδή η κοιλιά και το σώμα τους είναι πιο πιθανό να έρθουν σε επαφή με το κρύο δάπεδο ή το χιόνι. Ζώα με διαβήτη, καρδιακή νόσο, νεφρική νόσο ή ορμονικές διαταραχές (όπως η νόσος του Cushing) μπορεί να δυσκολεύονται να ρυθμίσουν τη θερμοκρασία του σώματός τους. Το ίδιο ισχύει και για τα πολύ νεαρά και τα πολύ ηλικιωμένα κατοικίδια ζώα. Κατά τη διάρκεια της βόλτας τα πόδια και η κοιλιά του ζώου σας μπορεί να βραχούν. Οταν γυρίσετε σκουπίστε τα και όταν τα πλένετε να τα στεγνώνετε καλά.

Ελέγξτε τις πατούσες: Ελέγχετε τις

πατούσες του ζώου σας συχνά για σημάδια αλλοίωσης λόγω του κρύου καιρού, όπως σκασμένα πέλματα ή πληγές. Μια ξαφνική χωλότητα κατά τη διάρκεια της βόλτας μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό ή ακόμη και σε συσσώρευση πάγου μεταξύ των δακτύλων. Παροχή καταφυγίου: Οι γάτες και οι σκύλοι καλό θα ήταν να μπορούν να μείνουν σε εσωτερικό χώρο ή σε χώρο προστατευμένο από το κρύο κατά την περίοδο που η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή. Υπάρχει κοινή πεποίθηση ότι οι σκύλοι και οι γάτες είναι πιο ανθεκτικά από τους ανθρώπους στον κρύο καιρό λόγω του τριχώματός τους, αλλά αυτό είναι αναληθές. Οπως και οι άνθρωποι, οι γάτες και τα σκυλιά είναι επιρρεπή σε κρυοπαγήματα και υποθερμία και θα πρέπει να προστατεύονται. Οι μακρύτριχες ή με παχύ τρίχωμα φυλές σκύλων, όπως τα χάσκι και άλλα σκυλιά που εκτρέφονται για ψυχρότερα κλίματα, είναι πιο ανεκτικές στον παγετό αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μένουν έξω για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προστατευτικά μέτρα: Το πιθανότερο είναι το κατοικίδιό σας να περνάει περισσότερο χρόνο μέσα στο σπίτι κατά τη διάρκεια του χειμώνα, οπότε βεβαιωθείτε ότι το σπίτι σας είναι κατάλληλο. Αν χρησιμοποιείτε θερμάστρα χώρου, μην αφήνετε μόνο του το ζώο σας γιατί μπορεί να καεί ή να την αναποδογυρίσει. Εάν έχετε κάποιο πουλί, βεβαιωθείτε ότι το κλουβί του είναι μακριά από ρεύματα. Αυτοκίνητο ελκυστικό και επικίνδυνο: Ενας ζεστός κινητήρας αυτοκινή-

«Θα πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή στη μεγάλη ανάγκη για περισσότερη φροντίδα που έχουν τα αδέσποτα ζωάκια αυτή την εποχή. Το πολύ κρύο και η έλλειψη τροφής τα εξασθενούν» Γιώργος Αναγνωστόπουλος Κτηνίατρος

του μπορεί να είναι ελκυστική πηγή θερμότητας για τις γάτες, αλλά είναι θανατηφόρας. Πριν βάλετε μπροστά ελέγξτε κάτω από το αυτοκίνητό σας και κορνάρετε για να ενθαρρύνετε τα ζώα που πιθανόν βρίσκονται στη μηχανή να απομακρυνθούν. Ασκοπες μετακινήσεις: Η πολλή ζέστη στην καμπίνα του αυτοκινήτου είναι γνωστή απειλή για τα κατοικίδια ζώα αλλά και το πολύ κρύο ενέχει επίσης σημαντικό κίνδυνο για την υγεία του. Γνωρίζετε πόσο γρήγορα μπορεί ένα αυτοκίνητο να κρυώσει σε ψυχρό καιρό; Γίνεται σαν ψυγείο. Κατοικίδια ζώα που είναι νεαρά, γέρικα, άρρωστα ή πολύ αδύνατα είναι πολύ ευαίσθητα στο κρύο και δεν πρέπει να μένουν στο αυτοκίνητο όταν η θερμοκρασία είναι πολύ χαμηλή. Περιορίστε τις μετακινήσεις του ζώου σας με το αυτοκίνητο μόνο όταν είναι αναγκαίο και μην το αφήνετε μόνο του στο όχημα. Αναγνωρίστε τα συμπτώματα: Εάν το κατοικίδιο ζώο σας κλαψουρίζει, έχει ρίγος, φαίνεται ανήσυχο ή αδύναμο, δεν είναι κινητικό ή αρχίζει να ψάχνει για ζεστά μέρη, να το βάλετε άμεσα μέσα στο σπίτι γιατί είναι πιθανό να έχει συμπτώματα υποθερμίας. Τα κρυοπαγήματα είναι πιο δύσκολο να ανιχνευτούν και το πιο πιθανό είναι να τα δείτε αφού έχουν επέλθει. Αν υποψιάζεστε ότι έχει υποθερμία ή κρυοπαγήματα, συμβουλευθείτε τον κτηνίατρό σας αμέσως. Σωστή διατροφή: Στα ζώα που ζουν σε εξωτερικό χώρο η διατροφή πρέπει να έχει περισσότερες θερμίδες στη διάρκεια του χειμώνα, για να παράγει το σώμα τους αρκετή θερμότητα και ενέργεια ώστε να διατηρούνται ζεστά. Μιλήστε με τον κτηνίατρό σας σχετικά με τις διατροφικές ανάγκες κατά τη διάρκεια του κρύου καιρού. «Θα πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή στη μεγάλη ανάγκη για περισσότερη φροντίδα που έχουν τα αδέσποτα ζωάκια αυτή την εποχή. Το πολύ κρύο και η έλλειψη τροφής τα εξασθενούν. Ολοι μας θα πρέπει να δείξουμε ευαισθησία και να προσπαθούμε να τους προσφέρουμε ό,τι μπορούμε για να προστατευτούν και να αντέξουν το κρύο. Μπορούμε να τους προσφέρουμε τροφή και κάποιον χώρο προστατευμένο από το κρύο και το αγιάζι. Και το πιο σημαντικό είναι να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τα αδέσποτα πηγαίνοντάς τα για στείρωση. Πολλοί δήμοι έχουν προγράμματα στειρώσεων αδέσποτων ζώων» καταλήγει.