Magazyn60plus 10-2019 by doz60plus

DLA MŁODYCH DUCHEM

nr 10 (61) | październik 2019

249 zł (w tym 8% VAT)

Jesienny NIEZBĘDNIK

Przeczytaj, jak uniknąć infekcji Poznaj moc witamin i minerałów Sprawdź, kiedy warto się zaszczepić

Tai-chi

Anna Maria

Wesołowska ZNANA SĘDZIA O PRACY I RODZINIE

Diagnoza:

CUKRZYCA

Ćwicz i relaksuj się

Gotuj i jedz ZDROWO!

Zakupy

online

ZOBACZ, jakie to proste

ŻYJ radośnie

CENNE olejki Dopieść swoją cerę

i aktywnie!

SPRAWDŹ, GDZIE I JAK MOŻESZ ROZWIJAĆ SWOJE PASJE

Miło nam poinformować, że Magazyn 60+ zdobył SREBRO w konkursie Power of Content Marketing, w kategorii Zdrowie, za efektywne wykorzystanie potencjału dotarcia do odbiorców. Nagrodę tę dedykujemy wszystkim naszym Czytelnikom!

łoty październik przed nami. Świecące wciąż mocno słońce dodaje nam energii i zachęca do działania. Warto wyjść z domu i podjąć nowe wyzwania.

DLA MŁODYCH DUCHEM

Dystrybucja: Magdalena Ruszkowska tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Projekt, redakcja, wykonanie: 360 Content Team – Time SA ul. Dęblińska 6, 04-187 Warszawa tel. 22 590 54 75, faks 22 590 54 44 magazyn60plus@grupazpr.pl www.grupazpr.pl www.360contentteam.pl Redaktor Naczelna: Izabela Raduszewska Redaktor Prowadząca: Ewa Dembowska Zespół redakcyjny: Beata Ciepłowska-Kowalczyk, Marlena Felisiak, Aneta Magnuszewska, Magdalena Mojduszka, Anna Zacharuk, Małgorzata Żebrowska Korekta: Małgorzata Bachman Opieka graficzna: Monika Smorczewska Projekt okładki: Joanna Wójcicka Zdjęcie na okładce: TVN/Adam Pluciński Move-Picture Zdjęcia w magazynie: Shutterstock (chyba że zaznaczono inaczej) Reklama: tel. 22 590 53 56 zapytania_custom@grupazpr.pl Druk: Drukarnia Prasowa S.A. al. Piłsudskiego 82, 92-202 Łódź Prawo do błędów w druku zastrzeżone. BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

Październik to pierwszy prawdziwie jesienny miesiąc. Dni stają się krótsze i chłodniejsze. Na szczęście często wciąż jest słonecznie. Korzystajmy z tych pogodnych dni. Zdrowa porcja

kobiety, okresie. Poza tym radzimy, jak dbać o skórę, a także zęby i dziąsła. Osoby z cukrzycą na pewno zaciekawi artykuł prezentujący najważniejsze zasady diety zalecanej przy tej chorobie. tlenu i promieni słonecznych W październikowym wydaniu wzmocnią organizm magazynu sporo miejsca poi sprawią, że lepiej sobie poradzi święcamy życiu na emeryturze. sobie z jesiennymi wirusami. Podpowiadamy, co zrobić, Dlatego namawiamy Was by nie było w nim miejsca na do ćwiczeń tai-chi. Bezpłatne nudę ani monotonię. Okazuje treningi tej dalekowschodniej się, że jest mnóstwo ciekawych gimnastyki odbywają się w wie- zajęć dla seniorów! Piszemy, jak lu miejskich parkach. spędzić czas z wnukami W jesiennym niezbędniku wyjaśniamy skąd się biorą wirusy i świetnie się przy tym razem i podpowiadamy, jak się przed bawić. Na koniec mamy niespodziankę nimi bronić. Dobry sposób dla miłośników telewizji: na odporność to zdrowa gwiazdą numeru jest sędzia dawka witamin. Piszemy, Anna Maria Wesołowska, po jakie z nich warto sięgać. która opowiada nam o swoim W tym numerze naszego maga- programie oraz... wnukach. zynu rozmawiamy również z lekarzem ginekologiem o tym, Zapraszam serdecznie jak można zminimalizować do lektury! skutki menopauzy oraz zadbać o samopoczucie w tym Ewa Dembowska szczególnie, ważnym dla każdej Redaktor Prowadząca

MAGAZYN 60+

FOTO: ARCHIWUM DOZ

Wydawca: Bez Recepty Sp. z o.o. ul. Kinga C. Gillette 11, 94-406 Łódź tel. 42 200 75 87

spis treści DLA MŁODYCH DUCHEM

nr 10 (61) | październik 2019

dbam o zdrowie 16 | DOBRANOC Jak zadbać o zdrowy sen 18 | NOWINKI MEDYCZNE Odkrycia naukowe i nowe badania ze świata zdrowia 20 | MENOPAUZA − NIE TAKI

DIABEŁ STRASZNY

Rozmowa z lekarzem ginekologiem

W CO SIĘ BAWIĆ

jesienny niezbędnik 6

SKUTECZNA OBRONA PRZED INFEKCJAMI

Co pomoże zwalczyć wirusy atakujące organizm 12

WITAMINY PEŁNE ZDROWIA

Jakie witaminy sprzyjają odporności

DROGA REDAKCJO ardzo się cieszę, że jesteście

oraz urody. Publikujcie artykuły

na czytelniczym rynku.

o tym, jak dbać o higienę. Takich

Często mam kłopoty, żeby

tekstów nigdy dość.

zdobyć Wasze cudowne

Na koniec tak mi się marzy, żeby

pismo i gdy mi się to udaje – moja

na łamach Waszego magazynu

radość jest ogromna!

spytać, o czym marzą osoby w wieku

Piszcie kochani o naszych polskich

60+. Myślę, że taka ankietka byłaby

owocach, jakie mają właściwości

ciekawa.

i znaczenie dla naszego zdrowia

MAGAZYN 60+

26 | ZDROWIE NA TALERZU Zasady diety przy cukrzycy

wieści z apteki 29 | PORADY ZZA LADY Nowe produkty i ważne informacje dla pacjentów 30 | PYTANIA

DO FARMACEUTKI

Nasza Ekspertka odpowiada na pytania Czytelników

LISTY DO REDAKCJI

24 | JEDZ, ŚMIEJ SIĘ, CAŁUJ Proste sposoby na zdrowie jamy ustnej

ALINA ZE SZCZECINA

drogeria 31 | CENNE OLEJE I OLEJKI Naturalna pielęgnacja skóry

spis treści

Zdrowa dieta, aktywność fizyczna oraz hormonalna terapia zastępcza mogą poprawić samopoczucie w czasie menopauzy. 34 | CZYSTO, INTYMINIE Higiena miejsc intymnych

49 | OBEJRZYJ, POSŁUCHAJ,

POCZYTAJ

Eksperci DOZ.pl z myślą o zdrowiu Pacjenta

Drodzy Czytelnicy, poznajcie Ekspertów DOZ.pl, których misją jest dostarczanie Wam rzetelnych rad. Na łamach Magazynu 60+ znajdziecie ich wskazówki na temat zdrowego trybu życia oraz najczęstszych problemów zdrowotnych. Program Ekspertów DOZ.pl ma stworzyć Pacjentom szerokie możliwości kontaktu z farmaceutą i zapewnić dostęp do wiarygodnego źródła wiedzy o zdrowiu. Czaty na Facebooku, wideo ze wskazówkami, poradniki na portalu DOZ.pl – wszędzie tam będzie można uzyskać wsparcie Ekspertów DOZ.pl. Joanna Naczyńska

Dobre filmy, płyty i książki

MGR FARMACJI

czas na sport 36 | MEDYTACA W Zalety tai-chi

RUCHU

złote lata

50 | W CO SIĘ BAWIĆ Pomysły na popołudnie z wnukami

Podejmuje tematykę zdrowego stylu życia, a także zdrowia małych dzieci. Zainteresowana recepturą apteczną.

54 | KRZYŻÓWKA Łamigłówka miesiąca

38 | CZŁOWIEK

JEST Z NATURY DOBRY

Ernest Niewiadomski

Wywiad z sędzią Anną Marią Wesołowską

MGR FARMACJI

NA EMERYTURZE?

Portret znanego aktora

cafesenior

* suplement diety

42 | REDFORD

ONLINE KROK PO KROKU

Specjalista farmacji klinicznej, zainteresowany zagadnieniami z zakresu medycyny i opieki farmaceutycznej.

44 | ZAKUPY

Poradnik dla początkujących

w wolnej chwili NUDA? NIE MA MOWY

46 |

Co sprawi, że każdy dzień na emeryturze będzie ciekawy

Na Państwa listy czekamy pod adresem redakcji lub: magazyn60plus@grupazpr.pl. Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin nagradzania dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy.

Krzysztof Słomiak MGR FARMACJI

Autor artykułów o zdrowiu i farmacji, głównie chorobach neurodegeneracyjnych, cywilizacyjnych, oraz nowych technologiach.

MAGAZYN 60+

jesienny niezbÄ&#x2122;dnik

Skuteczna obrona

PRZED INFEKCJAMI tekst: Anna Strzeszewska

konsultacja: mgr farmacji Ewa Dembowska

MAGAZYN 60+

jesienny niezbędnik atar, kaszel, ból głowy, drapanie w gardle i gorączka. Takich dolegliwości ciężko uniknąć, gdy nadchodzą chłodniejsze, wietrzne dni. Czy możliwe jest przejście okresu jesienno-zimowego bez przeziębienia?

Im dłużej gościmy jesień, tym dookoła więcej osób, które kichają i pokasłują… a to wystarczy, by złapać wirusa i dołączyć do tego roznoszącego zarazki, kaszląco-kichającego chóru. Warto pamiętać, że zarażamy się nie tylko drogą kropelkową, ale także przez dotyk – podanie dłoni, dotknięcie klamki czy przedmiotu, z którym miała wcześniej kontakt osoba przeziębiona równie skutecznie podaje wirusa dalej.

ważna odporność Wirusy rozprzestrzeniają się niezwykle szybko i rozmnażają z zawrotną prędkością. Gdy temperatura za oknem spada, są niemal niezniszczalne. To, czy uda nam się zapobiec przeziębieniu,

MAGAZYN 60+

jesienny niezbędnik

wirusy w natarciu Wirusy odpowiedzialne za przeziębienie uwielbiają ochłodzenie, dlatego tak szybko nas dopadają, gdy tylko temperatura się obniża. Najczęściej atakują nas rinowirusy. Robią to w błyskawicznym tempie. Gdy dojdzie do przedłużającego się niedokrwienia śluzówek, wywołanego zimnem, mają bardzo ułatwione zadanie. W takim przypadku śluz i rzęski wyściełające nos i śluzówki pracują wolniej, więc tempo usuwania wirusów z górnych dróg oddechowych spada. Dodatkowo zwężone naczynia krwionośne nie przepuszczają odpowiedniej liczby komórek odpornościowych, przeciwciał i innych substancji obronnych. Więc gdy wirusy dotrą do śluzówki 8

MAGAZYN 60+

nosa, w ciągu kilkunastu minut namnażają się w drogach oddechowych. Następnego dnia połowa z nas ma objawy przeziębienia i zaraża innych. Jedno kichnięcie to rozprzestrzenienie ogromnej liczby zakaźnych wirusów z prędkością 160 km/h na odległość nawet kilkudziesięciu metrów. Wirus pokonuje więc 50 m w ciągu sekundy. Jeśli ktoś przeziębiony kichnie w pomieszczeniu, właściwie nie ma szans, aby się uchronić, chyba że cały rok pracowaliśmy na od-

Dbam o odporność Herbatka ziołowa. Zawiera kwiat bzu czarnego, kłącze imbiru oraz liść czarnej porzeczki, które wspomagają siły obronne organizmu, narażonego na niekorzystne warunki środowiska. Kwiat bzu czarnego i kłącze imbiru wspierają odporność i działanie układu oddechowego. 10 torebek

REKLAMA

jest w dużym stopniu uzależnione od naszej wrodzonej odporności, od tego czy jesteśmy zahartowani oraz czy przestrzegamy podstawowych zasad ochrony przed wirusami. Duże znaczenia ma także to, jak często przebywamy w zamkniętych pomieszczeniach z innymi ludźmi.

jesienny niezbędnik porność i natychmiast zareagujemy, dając organizmowi dużą dawkę gorącej kuracji.

zdrowa dieta i hartowanie Aby zapobiegać zarażeniu się wirusem w okresie jesiennym, przez cały rok trzeba dbać o: zdrową dietę, dostarczanie organizmowi witamin A, D i cynku, zredukowanie w diecie cukrów prostych, tłuszczy zwierzęcych, produktów mącznych, odpowiednią ilość snu, unikanie stresu oraz regularną aktywność fizyczną. Świetnym sposobem jest także zahartowanie organizmu, np. biorąc coraz chłodniejsze prysznice – maksymalnie do 18°C. A przy pierwszych objawach lub po kontakcie z osobą przeziębioną warto wziąć długą, gorącą kąpiel z filiżanką ciepłej herbaty z miodem, gdyż ciepło to jedyna skuteczna broń na wirusy.

leczenie objawowe Przeziębienie może zostać wywołane przez jeden z ponad 200 różnych typów wirusów. Na chorobę

ma konkretnego lekarstwa. Na szczęście organizm w ciągu 7 dni jest w stanie uporać się z infekcją, zwłaszcza jeśli wspomożemy go leczeniem objawowym. Zadaniem takiej kuracji jest złagodzenie dolegliwości. Leczenie objawowe najpowszechniej stosuje się przy chorobach wirusowych, by zneutralizować gorączkę, ból głowy, drapanie w gardle, kaszel i katar. Wspomaga ono organizm w walce z wirusem oraz poprawia samopoczucie chorego, który dzięki temu szybciej staje na nogi. Zmniejsza się także prawdopodobieństwo, że infekcja powróci.

Antybiotyki nie działają na wirusy! Stosowane są tylko przy infekcjach bakteryjnych. Zadaniem antybiotyku jest zaburzenie cyklu życiowego bakterii, a wirus nie ma struktury komórkowej. REKLAMA

MAGAZYN 60+

jesienny niezbędnik Wsparcie w szczepionce Zdaniem lekarzy, jesienią warto zaszczepić się przeciwko grypie. Najlepiej zrobić to zanim odporność organizmu zostanie osłabiona przez pierwsze chłody. Idealny czas to wrzesień i październik. Ale także później szczepienie ma sens. I tak – trzeba powtarzać szczepienie co rok. Dlaczego jest to konieczne? Ponieważ szczepionki przeciwko grypie co roku są dopasowywane do atakujących wirusów, zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia. Szczepienie przeciwko grypie stanowi ochronę przed jej sezonowymi wirusami, a także próbę wyeliminowania zachorowania lub złagodzenia przebiegu

Szczepionka przeciw grypie chroni nas przed zachorowaniem w ponad 80 proc. Nawet jeśli zachorujemy, zwykle nie jest to grypa prawdziwa tylko infekcja grypopodobna, która ma lżejszy przebieg.

REKLAMA

choroby. U osób starszych istnieje poważne ryzyko wystąpienia groźnych powikłań. Zaobserwowano zależność między pojawieniem się grypy i zawału serca. Potwierdzono, że co czwarty zawał serca w okresie zimowym był poprzedzony infekcją wirusową. Dlatego tak ważne jest, aby szczepiły się wszystkie osoby powyżej 50. roku życia. Sprawa jest na tyle poważna, że rok temu została podjęta decyzja o refundowaniu szczepionek przeciwko grypie osobom powyżej 65. roku życia. Seniorzy mogą więc zaszczepić się za darmo.

CEGRIN

suplement diety Produkt zawiera ekstrakt z owocu bzu czarnego, z kwiatostanu lipy, z aceroli, cynk oraz koncentrat soku z maliny i czarnej porzeczki. Cynk i witamina C przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz chronią komórki przed stresem oksydacyjnym. 10 saszetek

MAGAZYN 60+

Dlaczego Rinowirusy lubią jesień?

Rinowirus nie tylko wywołuje przeziębienie, ale także sprawia, że podczas pierwszych trzech dni osoba z objawami infekcji najbardziej zaraża innych. Dlaczego najwięcej ludzi choruje w chłodnych porach roku? Otóż już w latach 60. XX w. naukowcy odkryli, że rinowirusy namnażają się w temperaturze o kilka stopni niższej niż ciepłota ciała człowieka. Przeprowadzili więc badanie, w którym po uszkodzeniu kilku genów komórek nabłonka oddechowego u myszy sprawdzili, jak szybko wirusy uaktywniają się i namnażają w różnych temperaturach. Okazało się, że przy tej zbliżonej do ciepłoty ciała komórki z powodzeniem odpierały atak. wirusów Bardzo szybko wysyłały sygnały do komórek, które nie zostały jeszcze zainfekowane, i przygotowywały specjalne białka do zniszczenia chorobotwórczego drobnoustroju. Gdy obniżono temperaturę do 33°C komórki sąsiadujące z zaatakowaną nie dostawały ostrzeżenia na czas i jedna po drugiej poddawały się wirusowi. Oznacza to, że w przypadku przemarznięcia układ opornościowy ma ograniczone możliwości obrony. Badania tłumaczą także, dlaczego podczas choroby dostajemy gorączki. Po prostu, by zapewnić układowi odpornościowemu lepsze warunki do walki z infekcją, organizm podnosi temperaturę ciała. Dlatego gdy jest ona w czasie choroby tylko lekko podwyższona, nie należy jej obniżać. Lekarze zalecają to dopiero, gdy przekroczy 38°C.

REKLAMA

Antybiotyki? Nie na wirusy! Odpowiedź jest bardzo prosta – antybiotyki nie działają na wirusy, stosowane są tylko przy infekcjach bakteryjnych. Ich zadaniem jest zaburzenie cyklu życiowego bakterii. Wirus nie ma struktury komórkowej przez co nie można np. zniszczyć jego procesu rozmnażania się. Warto też pamiętać, że antybiotyki bardzo osłabiają organizm, nie ma więc sensu naciskać na lekarza, aby koniecznie je przepisał. Może się natomiast zdarzyć, choć dzieje się tak niezwykle rzadko, że przy infekcji wirusowej dojdzie jednocześnie do nadkażenia bakteryjnego. W takim przypadku lekarz, po zebraniu wywiadu i dokładnym zbadaniu pacjenta, jeśli będzie miał jakiekolwiek podejrzenie wystąpienia infekcji bakteryjnej, skieruje go na badania dodatkowe. Dopiero jeżeli jego obawy zostaną potwierdzone i pozna rodzaj bakterii odpowiedzialnej za pogarszający się stan zdrowia chorego włączy do leczenia odpowiednio dopasowany antybiotyk.

jesienny niezbędnik

Witaminy

peŁne zdrowia

tekst: Anna Strzeszewska, konsultacja: Katarzyna Uścińska, dietetyczka

N 12

MAGAZYN 60+

asz organizm kocha witaminy. Bez nich smutnieje, szarzeje, nic mu się nie chce i zaczynają go dopadać choroby. Nie możemy dopuszczać, aby ta miłość przechodziła kryzysy, upadki i rozstania, bo wpadnie wprost w ramiona chorób i braku odporności.

REKLAMA

jesienny niezbędnik

WITAMINA C

suplement diety Witamina C wspomaga układ odpornościowy. Produkt przeznaczony jest dla dorosłych i dzieci powyżej 6. roku życia. 60 tabletek

Witaminy kojarzą się z owocami oraz warzywami, dlatego jesienią dajemy się złapać w pułapkę myślenia, że nie damy rady dostarczyć organizmowi ich odpowiedniej ilości, ponieważ są mniej dostępne niż latem. A trzeba pamiętać, że te cenne substancje znajdują się także w mięsie, nabiale, nasionach, zbożach i owocach egzotycznych, czyli produktach znajdujących się w zasięgu ręki przez cały rok.

Poza doborem tych najbogatszych w witaminy, wspierających odporność, ważne jest także to, jak je potraktujemy. Istotny jest bowiem sposób przechowywania i przygotowywania różnych produktów. Aby posiłek był naprawdę zdrowy dobrze wiedzieć, co zatrzymuje w potrawach witaminy i minerały, a co może ich zupełnie pozbawić.

Najważniejsze dla odporności Witaminy, które najbardziej wzmacniają odporność to A, B6, C, D i E. Ich sojusznikami są minerały takie jak żelazo, magnez oraz cynk. Witamina A zwiększa produkcję przeciwciał, które chronią organizm przed wirusami, bakteriami i grzybami. Usprawnia funkcjonowanie tkanki nabłonkowej stanowiącej tarczę obronną przed infekcjami, zwłaszcza dróg oddechowych. Spożywanie produktów roślinnych będących źródłem B-karotenu umożliwia powstawanie w organizmie retinolu (witaminy A) oraz zapobiega hiperwitaminozie. REKLAMA

jesienny niezbędnik

REKLAMA

Witamina B6 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, uczestniczy bowiem w tworzeniu przeciwciał i wspomaga odporność organizmu. Dodatkowo korzystnie wpływa na układ nerwowy i reguluje ciśnienie krwi oraz pracę serca. Witamina C pomaga chronić organizm przed działaniem wolnych rodników i toksyn, pobudza produkcję białych krwinek i uszczelnia naczynia krwionośne, co jesienią i zimą jest niezwykle istotne. Witamina D ma wpływ na stan układu odpornościowego, ponieważ to ona stymuluje limfocyty T do walki z patogenami oraz przyspiesza regenerację organizmu, skracając tym samym czas trwania choroby. Witamina E stanowi silny przeciwutleniacz, który chroni organizm przed działaniem wolnych rodników i substancji szkodliwych. Działa także przeciwzakrzepowo. Żelazo odgrywa ważną rolę w zwalczaniu bakterii i wirusów przez system odpornościowy oraz wspomaga pracę układu nerwowego; Magnez zapewnia właściwą regenerację komórek, przeciwdziała skutkom stresu oraz

NEORUTIN

suplement diety Produkt zawiera witaminę C oraz rutynę, składniki wspomagające układ odpornościowy. Preparat przeznaczony jest dla dzieci powyżej 3. roku życia oraz dla osób dorosłych. 210 tabletek

MAGAZYN 60+

wspiera reakcje obronne organizmu, czyli zwiększenie odporności; Cynk jest odpowiedzialny za pierwsza linię obrony organizmu przy zetknięciu z patogenem, jest więc niezbędny dla utrzymania odporności organizmu i zmniejszenia podatności na infekcje.

Witaminy i minerały na stole Nie zawsze wiemy, w których produktach występują poszczególne witaminy i minerały. Poniżej mała ściągawka: Witamina A W postaci beta-karotenu: marchew, dynia, szpinak, jarmuż, sałata, fasolka szparagowa, groszek, szczypior, koperek, brzoskwinie, morele. Witamina B6 – nabiał, mięso, rośliny strączkowe, produkty zbożowe, drożdże, warzywa i owoce. Witamina C – kapusta świeża lub kiszona, brukselka, kalafior, porzeczki, agrest, truskawki, maliny, jeżyny, czarne jagody, żurawina, kiwi, owoce cytrusowe oraz jabłka. Witamina D – mięso, żółtka jajek, śmietana, jogurt, twaróg, ryby morskie. Witamina E – oleje roślinne, kiełki zbóż, jajka, rośliny strączkowe, orzechy, warzywa kapustne. Żelazo – mięso, żółtka jajek, drożdże, czerwona fasola, buraki, groszek, produkty z pełnego ziarna, grube kasze, orzechy (szczególnie laskowe), suszone owoce (morele i rodzynki), rośliny strączkowe, zielone warzywa liściaste, kakao. Magnez – produkty pełnoziarniste, rośliny

jesienny niezbędnik strączkowe, suszone figi, banany, warzywa, orzechy, kasza gryczana i kakao. Cynk – ostrygi, ryby morskie, mięso, jajka, produkty mleczne, orzeszki ziemne, ziarno słonecznika, suszone pestki dyni.

przyrządzanie posiłków bez strat Nieodpowiednie przechowywanie i przygotowywanie warzyw i owoców może sprawić, że zanim podamy je na obiad czy śniadanie utracą większość wartości odżywczych. Aby tego uniknąć: •R ośliny zielonolistne zjadajmy zaraz po zakupie – im dłużej je przechowujemy, tym więcej witamin tracą. •W arzywa i owoce przechowujmy w miejscach bez dostępu do światła słonecznego, suchych i umiarkowanie chłodnych. Inaczej stracą nawet 40 proc. witamin. •M leko, napoje mleczne oraz tłuszcze trzymajmy w zamkniętych pojemnikach z dala od światła i tlenu.

• Sałatki zjadajmy od razu, przechowywanie powoduje straty około 50% witamin. • Rozmrożone produkty wykorzystujmy wraz z wodą, to w niej są wszystkie wartości odżywcze. • Róbmy i wykorzystujmy w kuchni wywary warzywne, składniki mineralne rozpuszczalne w wodzie przenikają do nich, czyniąc je wyjątkowo zdrowymi. • Warzywa gotujmy na parze w całości lub dużych kawałkach. Nie rozgotowujmy ich. • Ziemniaki gotujmy w skórce w małej ilości wody. • Pamiętajmy, że im dłużej trwa obróbka termiczna dania, tym więcej witamin tracimy. Gotujmy krótko w wysokiej temperaturze. • W trakcie gotowania, smażenia, duszenia czy pieczenia potrawy dodawajmy do niej odrobinę soli i cukru. Zapobiegnie to przenikaniu cennych składników odżywczych z warzyw do płynu. REKLAMA

dbam o zdrowie

Dobranoc tekst: Anna Lajer

onad połowa osób po 65. roku życia narzeka na bezsenność. Okazuje się, że jedną z przyczyn problemu może być pojawiający się z wiekiem niedobór melatoniny. Można temu zaradzić.

Melatonina to hormon regulujący zegar biologiczny człowieka. Wpływa na rytm dobowy każdego z nas. To m.in. od niej zależy pora, długość i jakość naszego snu. Jej produkcja jest związana z ekspozycją na światło. W dzień jest niewielka, a gdy zapada zmrok rośnie – największe stężenie we krwi osiąga między północą a trzecią nad ranem. To dlatego wieczorem łatwiej nam zasnąć i rzadziej budzimy się 16

MAGAZYN 60+

w nocy, a gdy nastaje świt budzimy się do życia. Ale z czasem ten sprawny mechanizm zaczyna szwankować. Melatonina jest bowiem wytwarzana w organizmie przez szyszynkę, która stopniowo ulega zwapnieniu. W efekcie zmniejsza się ilość zsyntezowanego przez nią hormonu. To zaś przyczynia się do problemów ze snem. Mamy kłopoty z zaśnięciem, często budzimy się w nocy, bardzo wcześnie wstajemy. Oczywiście z czasem zapotrzebowanie organizmu na sen maleje. Po sześćdziesiątce do regeneracji wystarczy siedem godzin nocnego wypoczynku. Niestety wielu z nas nie udaje się tyle przespać. Skutkiem jest ciągłe zmęczenie i rozdrażnienie. Trzeba temu zaradzić.

WŁAŚCIWY RYTM W uregulowaniu rytmu dobowego pomogą stałe pory układania się do snu i wstawania. Remedium na problemy z zaśnięciem może być większa aktywność fizyczna w dzień. Przed pójściem

REKLAMA

do łóżka warto wywietrzyć sypialnię i zasłonić okna nieprzepuszczającymi światła roletami.

ODPOWIEDNIA TERAPIA Niestety to wszystko może nie wystarczyć. Warto wtedy poradzić się lekarza, który zaleci nam odpowiedni lek. W starszym wieku istotne jest, żeby środek na bezsenność nie zwiększał ryzyka zawrotów głowy, które grożą upadkiem, nie pogarszał funkcji poznawczych oraz sprawności, a także nie wchodził w interakcje z innymi stosowanymi przez nas medykamentami.

SKUTECZNOŚĆ I ŁAGODNOŚĆ Wśród leków dostępnych bez recepty dla osób po 55. roku życia lekarze i farmaceuci najczęściej polecają melatoninę egzogenną. Według dr hab. n. med. Adama Wichniaka z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, jej zaletą w leczeniu bezsenności jest bezpieczeństwo stosowania. „Melatonina nie ma silnego działania sedatywnego, prowadzącego do pogorszenia funkcji poznawczych i sprawności psychomotorycznej kolejnego dnia rano, ani nie wykazuje działania cholinolitycznego, które ogranicza możliwość stosowania leku u pacjentów z jaskrą, przerostem prostaty i zaburzeniami oddawania moczu oraz zaburzeniami układu przewodzenia serca. Nie jest też lekiem uzależniającym, nawet przy długotrwałym stosowaniu” – wyjaśnia doktor Wichniak. Wszystko to sprawia, że melatonina działa łagodniej niż środki nasenne na receptę. Dlatego, aby terapia była bardziej skuteczna, trzeba przestrzegać kilku zasad. Przede wszystkim wieczorem, po przyjęciu leku, należy unikać ekspozycji na silne światło oraz o dużej zawartości barwy niebieskiej (ekrany telefonów, tabletów, komputerów). Ważne jest też, by zwiększyć aktywność fizyczną w dzień i skrócić czas leżenia w łóżku. W przypadku melatoniny o natychmiastowym uwalnianiu, najczęściej stosowanej w Polsce zalecana dawka to 5 mg. Przy zaburzeniach zasypiania należy ją przyjmować godzinę przed snem, a przy problemach z utrzymaniem snu, a nie z zaśnięciem – tuż przed snem. Zalecany okres leczenia to 6–12 tygodni. Gdy kłopoty nawracają wskazana może być dłuższa kuracja. Zalecana dawka i okres jej przyjmowania powinny być ustalone przez osobę dysponującą wiedzą medyczną. Trzeba bowiem ocenić, czy u pacjenta występują inne wymagające leczenia schorzenia.

dbam o zdrowie

Nowinki MEDYCZNE

tekst: Beata Radomska

SUBSTYTUT KOŚCI W PIANCE

TERAPIA GENOWA CHOROBY PARKINSONA

Dotychczas stosowane terapie tylko niwelują objawy choroby Parkinsona. Pojawiło się jednak światełko w tunelu. Lekarze z Kliniki Neurochirurgii i Urazów Układu Nerwowego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie przeprowadzili terapię genową u osób dotkniętych tym schorzeniem. Wprowadzili im do mózgów gen kodujący produkcję zniszczonego przez chorobę białka, stymulującego wytwarzanie brakującego w mózgu neuroprzekaźnika, czyli dopaminy. Został on dostarczony do komórek przez zmodyfikowany wirus, który jest nieszkodliwy dla człowieka. Terapia genowa pomoże cofnąć się chorobie Parkinsona o mniej więcej 10 lat. Pozwoli również zmniejszyć dawki leków zażywanych przez pacjenta.

Osobom, które z różnych powodów mają ubytki kości, lekarze coraz powszechniej wszczepiają implanty drukowane w drukarkach 3D. Mają one wiele zalet, m.in. można zaprojektować i wykonać implant o dowolnym kształcie. Niestety projektowanie i wydrukowanie implantu trwa dość długo, nie jest więc możliwe wykonanie go w czasie operacji. Trzeba go przygotować przed zabiegiem, co może się wiązać z tym, że nie będzie idealnie dopasowany do potrzeb pacjenta. Naukowcy z Politechniki Warszawskiej starali się rozwiązać ten problem. Opracowali substytut kości, czyli piankę wykonaną na bazie kwasu mlekowego. Materiał jest niezwykle plastyczny, dzięki czemu można go dopasować w czasie operacji. Pianka jest dobrze tolerowana przez ludzki organizm. Ponadto materiał można nasączać różnymi substancjami, np. komórkami macierzystymi wyizolowanymi z tkanki tłuszczowej pacjenta. Dzięki temu kość szybciej się odbudowuje.

DIALIZA POD LEPSZĄ KONTROLĄ W stanach niewydolności nerek wiele osób musi poddawać się regularnym dializom. Zabieg polega na zmniejszeniu we krwi stężenia substancji, które powinny zostać usunięte przez nerki. Wykonuje się go za pomocą sztucznej nerki. Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego opracowali urządzenie, które pomaga w sposób ciągły monitorować efektywność zabiegu. Regularnie dokonuje ono pomiarów usuwanych z organizmu chorego toksyn znajdujących się w płynie podializacyjnym. Personel obsługujący sztuczną nerkę może dzięki niemu śledzić postęp dializy i uzyskiwać informacje o jej efektywności. Urządzenie sygnalizuje, kiedy ilość toksyn w płynie podializacyjnym w trakcie zabiegu 18

MAGAZYN 60+

zmniejszy się do pożądanego poziomu. Pozwala to skrócić czas uciążliwego zabiegu i kontrolować, czy przebiega on prawidłowo. Lekarz prowadzący może potem precyzyjniej wyznaczyć termin kolejnej dializy.

dbam o zdrowie

Menopauza

– nie taki diabeł straszny 20

MAGAZYN 60+

dbam o zdrowie

tym okresie jakość życia poprawią zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Drugi krok to odpowiednia hormonalna terapia zastępcza, która, jeśli nie ma przeciwwskazań do jej stosowania, ma same zalety – mówi dr n. med. Monika Łukasiewicz.

nasz ekspert

Dr n. med. Monika Łukasiewicz Specjalista położnictwa, ginekologii oraz seksuologii. Pracuje w klinice leczenia niepłodności Novum oraz w Dębski Clinic.

rozmawiała: Aleksandra Nowakowska Jakie są pierwsze symptomy przekwitania? O menopauzie mówimy, gdy minie 12 miesięcy od ostatniej miesiączki. Wcześniej mamy okres perimenopauzy, która trwa od 2 do 7 lat. Czasami zaczyna się on już po 42. roku życia. Cykl miesięczny najpierw się skraca, a potem zaczyna wydłużać. To pierwszy objaw świadczący o tym, że wchodzimy w czas menopauzy. Oprócz tego spowalnia metabolizm. Chociaż jemy tak jak do tej pory, zaczynamy tyć. Zmienia się stosunek talii do bioder, u wielu kobiet pojawia się otyłość brzuszna. Obserwuję, że moje pacjentki przybierają wtedy na wadze ok. 1 kg rocznie, a jeśli nie przestrzegają diety i zaniedbują aktywność fizyczną, nawet więcej. Po 45. roku życia, a czasem już wcześniej, dochodzi do zaburzeń fluktuacji hormonalnych, które powodują obniżenie libido, suchość pochwy, a także nietrzymanie moczu. Co się dzieje potem? Im bardziej obniża się stężenie estrogenów, tym częściej pojawiają się uderzenia gorąca, którym towarzyszy zaczerwienienie twarzy, szyi oraz dekoltu. Mogą być różnie nasilone – często występują w nocy, ale także w ciągu dnia (nawet kilka razy). Bywają związane z napięciem emocjonalnym. Czujemy je, gdy coś nas zdenerwuje, wyprowadzi z równowagi. Symptomami meno

pauzy są również stany depresyjne, zaburzenia snu oraz drażliwość. Jeszcze bardziej nasilają się suchość pochwy i nietrzymanie moczu, skraca się orgazm. Wzrasta także ryzyko osteoporozy, ponieważ zaczyna się zmniejszać gęstość kości. Pogarsza się pamięć i koncentracja oraz zwiększa ryzyko choroby Alzhaimera i Parkinsona. Jak można złagodzić objawy menopauzy? Najważniejsza jest zmiana stylu życia, na który składa się regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta. Zachęcam pacjentki, żeby trzy razy w tygodniu uprawiały jakiś sport. Wysyłam je na jogę, namawiam na szybkie spacery. Najważniejsze, żeby aktywność fizyczna sprawiała przyjemność, a nie była przymusem. Jeśli chodzi o dietę, trzeba ją zmienić i utrzymywać już do końca życia. Należy odżywiać się zdrowo, czyli jeść dużo warzyw, zwłaszcza zielonych (godne polecenia są np. jarmuż, brokuły, awokado), tłuste morskie ryby, owoce jagodowe (szczególnie borówki amerykańskie), pełnoziarniste produkty zbożowe (najlepiej całkowicie rezygnować z tych z białej mąki). Warto bardzo ograniczyć cukier i sięgać po produkty z niskim indeksem glikemicznym, bo zmniejsza się tolerancja glukozy i często pojawia się insulinooporność. Jeśli mamy ochotę na coś słodkiego, zjedzmy cztery kostki gorzkiej czekolady, która ma magnez i poprawia humor oraz działa korzystnie na mózg. Ale pamiętajmy, że nadmiar przekąsek nam nie służy. Jestem fanką diety, w której je się przez 8 godzin na dobę, a potem przez 16 pości. Dzięki temu organizm nie jest wciąż zajęty trawieniem, tylko ma czas na oczyszczenie się. Przeciwwskazaniami do takiego sposobu odżywiania są jednak cukrzyca oraz choroby nerek i wątroby. Pamiętajmy, że podczas menopauzy trzeba jeść o połowę mniej niż do tej pory oraz regularnie ćwiczyć, bo inaczej naprawdę się tyje. Lepiej zapobiegać nadmiarowi kilogramów, M A G A Z Y N 6 0 + 21

dbam o zdrowie ZioŁowe napary na pomoc Przy nadmiernej potliwości pomocny jest napar z kilku ziół. Przez pięć minut zaparzamy: 1 łyżeczkę melisy, 1 łyżeczkę dziurawca, 1 łyżeczkę tymianku i 2 łyżeczki szałwii. Dla ukojenia nerwów warto zrobić herbatkę z korzenia kozłka, szyszek chmielu i dziurawca. Na uderzenia gorąca może pomóc napar z szałwii, mięty pieprzowej, melisy, liści malin, lukrecji, korzenia kozłka lekarskiego, czerwonej koniczyny, pluskwicy groniastej.

bo z wiekiem jest coraz trudniej schudnąć. U kobiet z nadwagą i otyłością uderzenia gorąca są jeszcze bardziej nasilone i dokuczliwe. Na czym polega hormonalna terapia zastępcza? Zaleca się ją przy występowaniu uderzeń gorąca, nasilonej suchości pochwy, nietrzymaniu moczu. Lekarz ginekolog przepisuje wtedy pacjentce plastry lub tabletki, zawierające estrogeny i gestogeny. Jednocześnie stosuje się dopochwowo żel o podobnych właściwościach. Kluczem do skuteczności terapii jest odpowiednie dobranie leków i czasu trwania terapii. Jakie są plusy i minusy tej formy leczenia? Hormonalna terapia zastępcza ma same plusy. Niestety w Polsce wciąż się jej boimy. Stosuje ją zaledwie 6 proc. kobiet. Tymczasem nowe światowe rekomendacje zdecydowanie zalecają ten sposób leczenia. Terapia hormonalna przede wszystkim osłabia uderzenia gorąca oraz zmniejsza atrofię, czyli zanikowe zapalenie pochwy. Znacznie poprawia również stan skóry, korzystnie wpływa na nastrój i koncentrację, redukuje ryzyko osteoporozy oraz chorób sercowo-naczyniowych, w pewnym stopniu przyśpiesza metabolizm. Moje pacjentki mówią, że odzyskują energię, chęć do życia i libido. Gdy kobieta nie stosuje hormonalnej terapii zastępczej, lekarz może jej przepisać leki nazywane „eseserajami” (SSRI). Są to medykamenty antydepresyjne, które poprawiają nastrój oraz niwelują uderzenia gorąca, ale nie wpływają na libido ani nie chronią przed osteoporozą. Podobno terapia hormonalna podnosi ryzyko nowotworu piersi, zawału i udaru... Ostatnie badania mówią, że ryzyko zachorowania na raka piersi u pań stosujących terapię hormonalną jest podobne jak u tych, które są mało aktywne fizycznie, palą papierosy i nadużywają alkoholu − wynosi 0,1 proc. rocznie (choruje jedna na tysiąc kobiet). Nie zmienia to faktu, że nowotwór sutka jest przeciwskazaniem do HZT. W czasie terapii koniecznie trzeba co roku robić USG piersi i mammografię. Choroby sercowo-naczyniowe są główną przyczyną śmierci kobiet. Jednak według najnowszych badań opublikowanych w bazie COCHRANE u pań, które zaczęły stosować hormonalną

MAGAZYN 60+

dbam o zdrowie

Jakie metody naturalne pomagają złagodzić objawy przekwitania? Na początku menopauzy mogą wspomóc nas preparaty z fitohormonami, ale ich działanie jest nieporównywalnie słabsze niż hormonalnej terapii zastępczej. Warto zażywać witaminy A+E, które poprawiają stan skóry oraz witaminę D3. Co może pomóc na związane z menopauzą: nadpobudliwość, obniżenie nastroju, labilność emocjonalną? Najzdrowszą i najskuteczniejszą metodą jest uprawianie sportu. Ruch powoduje, że mózg wytwarza endorfiny, zwane hormonami szczęścia, a poza tym zwiększa pewność siebie oraz poprawia samoocenę. Na nastrój korzystnie wpływa też dobrze zbilansowana dieta. Należy

zrezygnować z papierosów oraz unikać alkoholu. Jeśli to wszystko oraz hormonalna terapia zastępcza nie działa, lekarz może na jakiś czas przepisać leki SSRI, które poprawią nasze samopoczucie. Stosuje się także środki zawierające prasteron. Działa on podobnie jak testosteron, ale ze znacznie mniejszą siłą. Zwiększa energię życiową oraz libido.

Dbam o harmonijną dojrzałość suplement diety

Zawarte w produkcie szałwia, borówka brusznica i szyszki chmielu pomagają zachować dobre samopoczucie w okresie menopauzy. Szałwia i chmiel zmniejszają pocenie się. Ten ostatni niweluje też rozdrażnienie, a w duecie z melisą działa relaksacyjnie oraz ułatwia zasypianie. Borówka brusznica poprawia nastrój. 10 torebek

REKLAMA

terapię zastępczą przed 60. rokiem życia lub w ciągu 10 lat od menopauzy, ryzyko zachorowania jest mniejsze. Ale u pacjentek po zawale, udarze lub przy chorobie zatorowo-zakrzepowej HZT nie może być stosowana.

dbam o zdrowie

Jedz, śmiej się, CAŁUJ tekst: Monika Smorczewska

ówi się, że uśmiech to pół pocałunku. Aby bez wstydu i stresu swobodnie się uśmiechać, rozdawać buziaki wnukom oraz prowadzić inspirujące rozmowy, trzeba zadbać o higienę jamy ustnej. Podpowiadamy, jakie narzędzia nam w tym pomogą.

Wraz z upływem lat jesteśmy coraz bardziej narażeni na próchnicę czy ubytki zębów, dlatego ważne jest, byśmy szczotkowali je (przynajmniej dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku) pastą z fluorem, który zapobiega tego typu problemom. Co jeszcze warto zrobić dla lepszych efektów?

NIĆ DENTYSTYCZNA Używając raz lub dwa razy dziennie nitki dentystycznej usuwamy resztki pożywienia gromadzące się między zębami, nie dopuszczając do ich gnicia i powstawania przykrego zapachu z ust. W ten sposób eliminujemy także bakterie oraz drobnoustroje powodujące próchnicę i paradontozę. Nić dentystyczna czyści miejsca, do których nie dociera ani zwykła, ani elektryczna szczoteczka. Dostępne są różne rodzaje nici, ich wybór zależy od indywidualnych potrzeb. Produkty z fluorem zapobiegają próchnicy i innym chorobom. Nici pokryte węglem aktywnym usuwają osady z płytki nazębnej (z herbaty, kawy czy czerwonego wina) oraz niwelują nieświeży oddech, neutralizując lotne związki zapachowe. Produkty z woskiem sprawdzają się przy wąskich przestrzeniach międzyzębowych i wrażliwych dziąsłach. Z kolei przy szeroko rozstawionych zębach najlepsze są nici pęczniejące, które po zetknięciu ze śliną i wodą zwiększają objętość i dokładnie usuwają zalegające resztki.

NICIOWYKAŁACZKI Jeśli czyszczenie tylnych zębów nicią sprawia nam problemy, z pomocą przyjdzie niciowyka24

MAGAZYN 60+

łaczka – plastikowy przyrząd z wygiętymi w łuk końcówkami, pomiędzy którymi naciągnięta jest nić dentystyczna. Podłużna, szpiczasto zakończona rączka pełni rolę wykałaczki. Można nią usunąć resztki jedzenia znajdujące się wzdłuż linii dziąseł lub między zębami. Dostępne są niciowykałaczki jednorazowe oraz z wymiennymi końcówkami. Niektóre modele mają rączkę z uchwytem antypoślizgowym. Inne mogą dodatkowo pełnić funkcję skrobaczki do czyszczenia języka.

IRYGATOR DENTYSTYCZNY W przypadku wąskich przestrzeni międzyzębowych czy głębokich szczelin dziąsłowych pomocny będzie irygator, czyli urządzenie do płukania jamy ustnej strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem. Wypłukuje on nieczystości, usuwa kamień nazębny i umożliwia utrzymanie czystości wypełnień protetycznych, jednocześnie masując dziąsła, co poprawia ich

kondycję. Na rynku dostępne są irygatory bezprzewodowe i stacjonarne. W przypadku osób często podróżujących sprawdzi się ten pierwszy. Ma on jednak mały zbiornik wody i niższe ciśnienie, nie czyści więc jamy ustnej tak dokładnie. Jeśli więc zamierzamy korzystać z irygatora w domu, kupmy model stacjonarny z wymiennymi dyszami (dzięki temu każdy członek rodziny będzie miał własną).

DENTEGA MED, krem mocujący do protez wyrób medyczny

Krem zapewnia szybkie i długotrwałe mocowanie protez. Poprawia komfort ich użytkowania, zwiększa stabilność oraz zapobiega dostawaniu się pod nie drobinek pokarmu. 40 g

SZCZOTECZKI MIĘDZYZĘBOWE Miniaturowe szczoteczki międzyzębowe, dostępne w różnych wielkościach, mają specjalne zadanie – dotrzeć do kamienia i resztek zalegających zarówno między bardzo wąskimi szczelinami, jak i tymi szerokimi. Osadzone wzdłuż elastycznego rdzenia włoski czyszczą wszystkie zagłębienia. Wygodna, antypoślizgowa rączka ułatwia precyzyjne dotarcie do trudno dostępnych miejsc, a plastikowa osłonka włosia pozwala na higieniczne przechowywanie. Takich szczoteczek można używać kilkukrotnie, należy jednak pamiętać, żeby za każdym razem dokładnie je wypłukać.

PŁYN DO PŁUKANIA ZĘBÓW Po zakończeniu czyszczenia warto użyć płynu do higieny jamy ustnej. Działa on antyseptycznie i niszczy te bakterie, którym jeszcze udało się przeżyć. Dostępne są płyny zawierające dodatkowe składniki przeciwdziałające różnym dolegliwościom. W zależności od potrzeb możemy zaopatrzyć się w takie, które leczą afty, wybielają zęby czy remineralizują szkliwo. REKLAMA

REKLAMA

dbam o zdrowie

Zdrowie

NA TALERZU

tekst: Beata Radomska konsultacja: dr Alicja Ciesielska, diabetolog

iabetycy powinni zwracać baczną uwagę na swój jadłospis i przestrzegać zasad prawidłowego odżywiania. Odpowiednia dieta to bowiem ważna część terapii cukrzycy.

Przy cukrzycy, na skutek defektu wydzielania lub działania insuliny, podwyższa się poziom glukozy we krwi. U osób z chorobą typu 2 z powodu insulinooporności zaburzona jest gospodarka węglowodanowa. Dlatego chorzy muszą zwracać uwagę na ilość i jakość spożywanych węglowo26

MAGAZYN 60+

danów, czyli cukrów. To ważne, bo mają one wpływ na poziom glukozy we krwi, a ich nadmiar może prowadzić do hiperglikemii. Wśród lekarzy obecnie dominuje przekonanie, że dieta diabetyka nie powinna odbiegać od zasad prawidłowego żywienia zalecanych osobom zdrowym. Wszystkich obowiązuje jedna reguła – należy jeść małe porcje, ale regularnie, by przerwy między posiłkami nie były zbyt duże. Dania powinny być urozmaicone i bogate w błonnik.

LICZ KALORIE Diabetyk musi się nauczyć nie tylko tego, co może jeść, ale także – w jakich ilościach. Codzienna dieta i jej wartość kaloryczna muszą być dostosowane do masy ciała, rodzaju pracy, wysiłku fizycznego, wyników pomiaru stężenia

glukozy, dawek leków czy insuliny. Jeśli chory ma lekką pracę, wystarczy mu 30–35 kcal na kilogram masy ciała dziennie. Osoby pracujące fizycznie potrzebują więcej energii. Otyli nie powinni dostarczać organizmowi więcej niż 20 kcal na kilogram masy ciała dziennie. Dieta cukrzycowa musi być bogata w witaminy i minerały, a uboga w cukry proste oraz tłuszcze. Planując jadłospis, należy kontrolować ilość spożywanych węglowodanów, białka, tłuszczu (zwłaszcza nasyconych kwasów tłuszczowych, czyli zwierzęcych) oraz cholesterolu i soli. Warto również zapamiętać proste „przeliczniki”, np. pół banana to tyle samo, co jedna bułka. Przyjęto, że 1 gram białka daje organizmowi 4 kcal, a 1 gram tłuszczu – 9 kcal. Niezwykle ważna jest kaloryczność węglowodanów i tzw. wymienników węglowodanowych. Na etykietach wielu produktów podana jest wartość kaloryczna, ale niestety nie ma takiej informacji na mięsie, owocach czy ziemniakach. Trzeba jej szukać w specjalnych tabelach. Skutkiem złej diety może być utrudnione kontrolowa-

Dbam o cukier w normie suplement diety

Zawarte w produkcie: morwa biała, kora cynamonu, jałowiec oraz korzeń łopianu większego wspomagają utrzymanie prawidłowego metabolizmu węglowodanów oraz poziomu cukru we krwi. 10 torebek

nie cukrzycy, a co za tym idzie – powikłania. Diabetycy powinni jeść pięć razy dziennie: trzy główne posiłki i dwa dodatkowe. Ważne, żeby przerwy między nimi nie trwały dłużej niż trzy godziny. Organizm lepiej radzi sobie z gospodarką cukrową, gdy węglowodany są mu dostarczane regularnie, ale w niewielkich odstępach czasu. Korzystniej jest więc zjeść obiad, podwieczorek i kolację zamiast dużej obiadokolacji. REKLAMA

REKLAMA

dbam o zdrowie

dbam o zdrowie ABY CUKIER NIE SKAKAŁ Prawidłowe żywienie pomaga w leczeniu. Ale to nie znaczy, że trzeba zrezygnować ze wszystkich ulubionych dań. Ważne, abyśmy wiedzieli, co wpływa na poziom stężenia glukozy we krwi. Czas, który jest potrzebny na przemianę węglowodanów w cukier, jego przeniknięcie do krwi i wzrost stężenia glukozy (glikemię), porządkuje indeks glikemiczny (IG). Produkty zawierające węglowodany otrzymały wartość indeksu od 0 do 100, przy czym cukier spożywczy ma 100 punktów (powoduje najszybszy wzrost glikemii). Im wyższa wartość IG produktu, tym wyższe stężenie cukru we krwi po jego zjedzeniu. Wyroby o niskim IG pomagają utrzymać glikemię w normie, bo są trawione i wchłaniane powoli, przez co stopniowo obniżają poziom glukozy we krwi.

KULINARNI WROGOWIE Do głównych wrogów, cukrzyków należą węglowodany, które są trawione do cukrów prostych, przez co przyczyniają się do podwyższenia stężenia glukozy we krwi po posiłku. Szczególnie bogate w nie są: chleb pszenny, ryż błyskawiczny, biały makaron, pełnotłuste mleko oraz słodycze. Diabetykom nie służą też niektóre owoce i warzywa. Z powodu wysokiego IG należy zrezygnować lub bardzo ograniczyć jedzenie bananów, winogron, śliwek, owoców suszonych, ziemniaków (zwłaszcza smażonych i frytek), kukurydzy, bobu, groszku z puszki, roślin strączkowych (poza soją, fasolą i grochem).

PRAWIDŁOWY JADŁOSPIS

REKLAMA

Ważny jest sposób przygotowania potraw. Rozgotowane produkty zbożowe i warzywa mają wyższy indeks glikemiczny niż te przyrządzone

kSyLitol

Naturalny słodzik, który ma aż 40% mniej kalorii niż biały cukier. Jest substancją słodzącą pochodzenia roślinnego. Wygląda jak zwykły cukieri i jest podobnie słodki. Ksylitol jest bezpieczny dla diabetyków – ma niski indeks glikemiczny, nie powoduje skoków poziomu cukru i stężenia insuliny we krwi. 250 g

MAGAZYN 60+

al dente. Gotować należy w wodzie i na parze, piec i dusić bez tłuszczu. Zupy najlepiej robić na wywarach warzywnych i doprawiać chudym mlekiem lub jogurtem. Trzeba ograniczyć sól (5 g na dobę), stosować przyprawy ziołowe bez soli i nie dosładzać potraw. Warto dodawać warzywa do każdego posiłku. Zazwyczaj są one niskokaloryczne i mają niskie IG, a jednocześnie są bogate w błonnik. Znaczenie ma też wielkość porcji. Zjedzenie w krótkim czasie dużej ilości węglowodanów prowadzi do szybkiego wzrostu glikemii. Ważne jest urozmaicenie diety. Cukry spożywane solo wchłaniają się znacznie szybciej niż te same cukry w obecności tłuszczu i białka. Dlatego posiłki złożone (np. kasza, mięso, surówka) wolniej podnoszą poziom cukru we krwi. Zgodnie z zaleceniami diabetycy mogą zjeść do 300 g owoców dziennie, najlepiej podzielonych na 2–3 porcje.

Zdaniem eksperta DR ALICJA CIESIELSKA, DIABETOLOG W leczeniu cukrzycy równie istotny jak odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i przyjmowanie zaleconych leków, jest styl życia. Niestety, wielu chorych pali, a to śmiertelna mieszanka, bo każdy wypalony papieros utrzymuje wysoki poziom glukozy we krwi. W ocenie właściwego wyrównania cukrzycy ogromne znaczenie ma także oznaczanie stężenia hemoglobiny glikowanej A1c (HbA1c). Jeżeli we krwi jest jej za dużo, to znaczy, że cukrzyca nie jest dobrze kontrolowana i zwiększa się ryzyko powikłań. Wieloletnie obserwacje potwierdziły, że u cukrzyków palących papierosy poziom hemoglobiny glikowanej jest wyższy niż u chorych bez nałogu. Dowiedziono też, że za podwyższenie stężenia hemoglobiny glikowanej, nawet o 30 proc., odpowiada nikotyna zawarta w dymie tytoniowym. Obserwacje poczynione przez uczonych ze Szwajcarii potwierdziły, że istnieje też związek między paleniem papierosów a ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2. Naukowcy przebadali ponad milion osób i doszli do wniosku, że ryzyko zachorowania zwiększa się wraz z liczbą wypalanych papierosów. Osoby palące są o 44 proc. bardziej zagrożone cukrzycą typu 2, niż niepalące.

wieści z apteki

Porady zza lady

Pamiętajmy o Głogu

W Europie głóg występuje w postaci ciernistych krzewów bądź drzew pospolitych. W Polsce można go spotkać w niezbyt gęstych lasach lub na zboczach. Jego kwiatostan (Crataegi inflorescentia) oraz owoce (Crataegi fructus) stosuje się w lecznictwie. Ta cenna roślina znakomicie wspomaga funkcjonowanie serca oraz układu krążenia. W aptece, oprócz herbat, kapsułek oraz tabletek, można kupić sok z głogu, a nawet głogowe cukierki.

Awokado na stawy

Problemy ze stawami często nasilają się jesienią. W leczeniu cho

roby zwyrodnieniowej stosuje się m.in. wolno działające leki z grupy SYSADOA (od ang. symptomatic slow-acting drugs in osteoarthritis). Zwiększają one wytwarzanie kolagenu i zmniejszają syntezę cytokin prozapalnych. Leki te zaczynają działać z opóźnieniem, dlatego w pierwszych dniach terapii zwykle zaleca się ich łączenie ze zwykłym środkiem przeciwbólowo-przeciwzapalnym, później nie jest to konieczne. Do leków z grupy SYSADOA należą m.in. frakcje niezmydlające się olejów awokado i sojowego.

2021: e-recepta transgraniczna

Senat przyjął projekt nowelizacji części ustaw dotyczących zdrowia. Nowe przepisy pozwolą m.in. wprowadzenie e-recepty transgranicznej, którą będzie można realizować w aptekach innych krajów Unii Europejskiej. Obecnie recepty obowiązujące w Unii mogą mieć tylko formę papierową. Transgraniczne recepty elektroniczne mają być wystawiane oraz realizowane od 2021 r.

Telefoniczna Informacja Pacjenta

Dzwoniąc pod bezpłatny numer Telefonicznej Infolinii Pacjenta – 800 190 590 – można dowiedzieć się, w której aptece powinien być dostępny poszukiwany lek. Konsultanci Narodowego Funduszu Zdrowia i Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego odbierają telefony oraz udzielają informacji w dni powszednie od godz. 8.00 do 18.00.

REKLAMA

RUBRYKĘ OPRACOWAŁA: DR N. MED., MGR FARM. JUSTYNA WODOWSKA

GŁÓG

suplement diety

Produkt zawiera w swoim składzie ekstrakt z owoców głogu Crataegus oxyacantha, który wspomaga pracę serca. 90 tabletek

M A G A Z Y N 6 0 + 29

wieści z apteki

Pytania

do farmaceutki W

ątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów leczenia i preparatów aptecznych rozwiewa redaktorka prowadząca „Magazynu 60+” mgr farmacji Ewa Dembowska.

Pożegnanie z opryszczką Czy jest jakiś skuteczny sposób na opryszczkę? Ta dolegliwość często przytrafia mi się jesienią. Janusz z Ostrołęki W aptekach jest wiele skutecznych preparatów. Większość z nich można kupić bez recepty. Najpopularniejsze są kremy przeciwwirusowe zawierające acyclovirum, denotivirum lub docosanolum. Kurację należy rozpocząć już przy pierwszych objawach opryszczki, takich jak wzmożony świąd oraz uczucie obrzmienia ust. Jeżeli zmiany są duże, dobrze jest zastosować preparat, który oprócz substancji przeciwwirusowej zawiera hydrokortyzon. Przy nawracającym problemie warto dodatkowo sięgnąć po lek w formie doustnej (bez recepty można kupić w aptekach tabletki zawierające 200 mg acyclovirum).

RADA NA ZMĘCZENIE Od pewnego czasu ciągle czuję się zmęczona, choć nie robię nic takiego. Może brakuje mi jakichś mikroelementów? Magda z Płocka Przyczyną osłabienia oraz uczucia zmęczenia może być niedobór zarówno mikroelementów, jak i witamin. Najczęściej jednak dotyczy to osób, które nie stosują zbilansowanej diety, intensywnie uprawiają sport lub pracują fizycznie. Przede wszystkim warto skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu i wykonać podstawowe badania oraz przeanalizować swój tryb życia. 30

MAGAZYN 60+

Trzeba zastanowić się, czy nasza dieta jest dostatecznie różnorodna, czy jemy dużo ryb i warzyw. Dla dobrego samopoczucia ważna jest również aktywność fizyczna na świeżym powietrzu: spacery, marsze z kijkami, jazda na rowerze. Umiarkowany wysiłek daje bowiem sporą dawkę pozytywnej energii. Gdy świeci słońce, korzystamy przy tym z naturalnej witaminy D3, którą organizm syntezuje, gdy skóra wystawiona jest na działanie promieni UVB. To bardzo ważne, bo niedobór tej substancji prowadzi do osłabienia. Ponieważ o tej porze roku słonecznych dni jest mało, zalecam dodatkowo suplementację witaminy D3 (w dziennej dawce 2000 j.m.). W aptekach jest też wiele preparatów, które zawierają zbilansowany zestaw witamin i mikroelementów. Dla pań najlepsze są te przeznaczone specjalnie dla kobiet, z większą zawartością żelaza, skrzypu oraz biotyny. Godne polecenia są także suplementy wzbogacone wyciągiem z korzenia żeń-szenia, który poprawia wydolność umysłową i fizyczną. O pomoc w wyborze preparatu najlepiej poprosić farmaceutę. Drodzy Czytelnicy, zapraszamy do wspólnego tworzenia rubryki „Pytania do farmaceutki”. Wystarczy przesłać pytanie do redakcji:  pocztą tradycyjną,  elektroniczną: ewa_dembowska@grupazpr. pl,  za pośrednictwem naszego Facebooka.

drogeria

Cenne oleje i olejki

osmetyka od dawien dawna korzysta z darów natury. Jednym ze sposobów jest wykorzystanie olejów roślinnych oraz olejków eterycznych. Naturalny skład, zapach i konsystencja – wszystko to sprawia, że są one prawdziwym skarbem.

tekst: Monika Smorczewska

OLEJKI ETERYCZNE To silnie skoncentrowane ekstrakty roślinne pozyskane poprzez destylację parą wodną, wyciskanie, odwirowywanie czy gotowanie. Do ich wytworzenia wykorzystuje się różne części roślin (liście, kwiaty, korę, łodygi, korzenie, pąki). Po obróbce uzyskuje się aromatyczne substancje lotne, czyli właśnie olejki eteryczne. Składają się z bardzo małych molekuł, dzięki czemu z łatwością przenikają przez gruczoły do głębszych

M A G A Z Y N 6 0 + 31

drogeria

REKLAMA

warstw skóry. Te doskonałe właściwości idealnie sprawdzają się w kremach oraz balsamach. Na organizm wpływają na wiele sposobów: łagodzą podrażnienia, nawilżają, odkażają, wzmacniają skórę, pobudzają lub odprężają (w zależności od rośliny, z której pochodzą). Olejki eteryczne można łączyć z olejami roślinnymi, dodawać do kąpieli i aromatyzować nimi powietrze.

OLEJEK DO DEMAKIJAŻU Pozwala skutecznie i szybko oczyścić skórę twarzy z zanieczyszczeń i makijażu. Bogaty w oleje produkt sprawia, że cera staje się bardziej nawilżona, gładka i odprężona. 150 ml

Więcej na www.botame.pl

MAGAZYN 60+

OLEJE ROŚLINNE Pozyskiwane są głównie z nasion oraz miąższu owoców i zarodków roślin poprzez tłoczenie na zimno lub na gorąco. Mają różne zastosowania w zależności od rośliny, z której są wytłaczane. Mogą działać nawilżająco lub natłuszczająco, regenerująco i przeciwzapalnie, mogą hamować łuszczenie bądź zapobiegać starzeniu się skóry. Znajdują zastosowanie w kremach, balsamach, pomadkach do ust, płynach do demakijażu, olejkach do włosów i ciała. Ich przydatność w pielęgnacji ciała jest nieoceniona.

ZASTOSOWANIE OLEJÓW I OLEJKÓW Olejek lawendowy – ma właściwości kojące, łagodzące i uspokajające. Wykorzystuje się go w zabiegach relaksacyjnych, pielęgnacji stóp, kuracjach przeciwłupieżowych i przy zmianach trądzikowych. Jest odpowiedni dla każdego rodzaju skóry.

Olejek rozmarynowy – działa antyseptycznie. Pobudza krążenie, dzięki czemu skutecznie likwiduje stany tzw. ciężkich nóg oraz działa orzeźwiająco. Jest składnikiem kosmetyków przeznaczonych do kąpieli. Olejek z mandarynki – ma właściwości odświeżające i poprawia nastrój. Często dodawany jest do toników, a także kremów do twarzy, ponieważ lekko ściąga pory, rozjaśnia skórę oraz zmniejsza wydzielanie sebum. Olejek z drzewa sandałowego – jest cenionym składnikiem balsamów do ciała, które delikatnie natłuszczają i koją podrażnienia ze względu na właściwości antybakteryjne i antyseptyczne. Olej z awokado – przenika w głębsze warstwy skóry ,wygładzając ją i uelastyczniając. Zawiera dużo aminokwasów, protein oraz witamin: A, B, E, H, K, PP, F, NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe). Pomaga w leczeniu egzemy oraz łuszczycy, odżywia i działa

REKLAMA

drogeria

CZARNE OLIWKI & OLEJ OLIWNY, CZARNE MYDŁO Oczyszczająca i nawilżająca formuła przeznaczona do każdego typu cery, nawet wrażliwej. Działa jak enzymatyczny peeling, złuszcza martwy naskórek oraz dogłębnie oczyszcza skórę całego ciała i twarzy. Usuwa nadmiar sebum oraz ogranicza powstawanie wyprysków i zaskórników. 100 g

Więcej na www.botame.pl

przeciwalergicznie, a także hamuje parowanie wody ze skóry. Jest składnikiem odżywek do włosów oraz balsamów i kremów przeznaczonych do pielęgnacji skóry dojrzałej.

Olej kokosowy – znajdujące się w nim kwasy tłuszczowe głęboko odżywiają, nawilżają i wygładzają. Sprawdza się jako maseczka do włosów suchych i zniszczonych. Odkaża i przyspiesza gojenie się ran oraz pomaga w leczeniu trądziku. Działa również antyalergicznie, a także chroni skórę przed słońcem (zapewnia taką samą ochronę jak krem z filtrem SPF 10). Olej marchwiowy – przywraca skórze elastyczność, miękkość i gładkość. Zawiera beta-karoten, witaminy B1, B2 i C oraz sole mineralne. Przyspiesza gojenie się ran, działa antyrodnikowo, nawadnia i łagodzi poparzenia słoneczne.

5 sposobów na wykorzystanie olejów i olejków 1. A plikowane na skórę pomagają w leczeniu świądu, trądziku i łupieżu, chronią przed ukąszeniami owadów. 2. D odawane do kąpieli rozluźniają, łagodzą stres i poprawiają jakość snu. 3. Wcierane w skórę głowy poprawiają stan włosów. 3. Stosowane w czasie masażu ułatwiają go oraz zapobiegają podrażnieniu skóry. 4. D odawane do szamponu do włosów, odżywki, balsamu do ciała lub kremu do twarzy działają nawilżająco, natłuszczająco oraz odżywczo. REKLAMA

drogeria

Czysto, INTYMNIE tekst: Anna Lajer

kolice intymne należą do wyjątkowo wrażliwych obszarów naszego ciała. Dlatego wymagają szczególnie delikatnej pielęgnacji.

Większość ginekologów odradza mycie tych okolic, zwykłym mydłem czy żelem pod prysznic i zaleca pacjentkom stosowanie specjalnych płynów przeznaczonych do higieny tych miejsc. Powodem są szczególne cechy kobiecych stref intymnych. Znaczna część ich powierzchni

MAGAZYN 60+

kwaśny odczyn pH niż reszta ciała. Wynosi on 3,6–4,5, a nie 5,5 jak na twarzy, rękach czy nogach.

NATURALNA RÓWNOWAGA to bowiem błony śluzowe pokryte naturalną wydzieliną z dróg rodnych, która ma właściwości nawilżające, a także pomaga utrzymać te miejsca w czystości. Poza tym bytują na nich dobroczynne bakterie kwasu mlekowego. Dzięki nim okolice intymne mają bardziej

Jakie to ma znacznie dla naszego zdrowia? Otóż utrzymanie naturalnego pH pomaga zachować równowagę mikrobiologiczną oraz zahamować rozwój szkodliwych drobnoustrojów wywołujących podrażnienia i infekcje. Nie gwarantuje tego zwykłe mydło, które ma pH 7–11 ani żel pod do mycia

drogeria

z pH wynoszącym minimum 5,5. Co więcej, stosowanie tradycyjnych środków myjących może przyczyniać się do wzrostu pH błon śluzowych, co z kolei sprawia, że dobroczynne bakterie nie mogą się rozwijać. Mydła oraz żele pod prysznic mają również inną wadę – znajdujące się w ich składzie substancje myjące i zapachowe często wywołują podrażnienia delikatnych błon śluzowych.

OPTYMALNY SKŁAD Dlatego do higieny intymnej najlepiej stosować specjalne preparaty. Po pierwsze mają one pH zbliżone do naturalnego w tej okolicy i dzięki temu nie zmieniają kwaśnego środowiska okolic pochwy. Po drugie żele oraz płyny do higieny intymnej zawierają delikatne środki myjące i pielęgnujące. W ich składzie zwykle nie ma silnych alergenów, substancji zapachowych ani konserwantów.

Ale i w tej grupie kosmetyków można spotkać produkty różnej jakości. Należy więc uważnie czytać etykiety. Najbardziej godne polecenia są żele i płyny zawierające kwas mlekowy oraz substancje przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, które zmniejszają ryzyko rozwoju infekcji. Wśród składników powinny też być substancje nawilżające i łagodzące podrażnienia, np. D-pantenol, alantoina czy ekstrakt z aloesu. M A G A Z Y N 6 0 + 35

czas na sport

Medytacja W RUCHU tekst: Maria Pawlica

posób na sprawność i zdrowie, forma relaksu, trening umysłu. W tai-chi każdy znajdzie coś dla siebie.

Pochodzące z Dalekiego Wschodu tai-chi to relaksacyjna gimnastyka, która opiera się na spokojnych, płynnych ruchach. Nie wymaga wielkiej siły, szczególnej kondycji ani specjalnych umiejętności. Z treningiem można sobie poradzić niemal w każdym wieku. Dlatego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje ją seniorom. W czasie treningu ćwiczymy mięśnie, koordynację ruchów oraz równowagę. Zyskujemy większą świadomość ciała i sprawność stawów. Ale to nie wszystko. Powolne, płynne, wizualnie piękne ruchy rąk i nóg wymagają skupienia oraz wyciszenia. Dzięki temu działają uspokajająco i relaksująco. Wszystkie te zalety przyczyniły się do popularności tai-chi na całym świecie. Także w Polsce. 36

MAGAZYN 60+

Filozofia Wschodu Według chińskiej medycyny stan zdrowia wiąże się z równowagą w ciele dwóch uzupełniających się sił: yin i yang. Zgodnie z koncepcją tai-chi wyłoniły się one z pierwotnej jedności – wuji. We wschodniej tradycji energia chi ma bardzo szeroki zasięg. Odpowiada za krążenie krwi i limfy, przepływ elektryczności w komórkach nerwowych, ciepła i zimna wewnątrz ciała oraz ruchy płynu mózgowo-rdzeniowego. Wszelkie blokady w przepływie chi mogą doprowadzić do chorób. Możemy jednak tę energię pobierać i uzupełniać poprzez odpowiednią dietę, właściwy oddech, a także ćwiczenia fizyczne i medytację. Tu z pomocą przychodzi tai-chi.

REKLAMA

Niezwykła płynność ruchów Każdy ruch w tej gimnastyce składa się z dwóch faz. W pierwszej, pasywnej, ćwiczący przenosi ciężar ciała na nogę wysuniętą do tyłu i wykonuje wdech. W drugiej, aktywnej, przesuwa ciężar ciała do przodu i robi wydech. Ruchy są tak lekkie i spokojne, że gdy obserwujemy osobę ćwiczącą z boku, mamy wrażenie, że płynie w powietrzu. Odmian tai-chi jest sporo i nie mniej nazw ćwiczeń z nimi związanych. Określenia niektórych kroków mogą wywołać na naszych twarzach uśmiech. Bo czyż „czesanie grzywy dzikiego konia”, „odganianie małpy” czy „podwójny wiatr w uszach” nie brzmią sympatycznie?

Spokój i równowaga Tai-chi często jest nazywane medytacją w ruchu. Nic dziwnego, bo spokojne kroki i płynne gesty wyciszają umysł oraz poprawiają koncentrację, działając kojąco na cały układ nerwowy. Ta niezwykła gimnastyka sprzyja też koordynacji ruchów i zachowaniu równowagi. Dzieje się tak dzięki ogólnemu rozluźnieniu, obniżeniu środka ciężkości oraz opanowaniu umiejętności przenoszenia ciężaru ciała. To ważne, bo może zapobiec upadkom, które często zdarzają się seniorom.

Samo zdrowie Tai-chi wpływa korzystnie na układ oddechowy, regulując pracę przepony i sprzyjając głębokiemu oddychaniu. Pomaga też w rozluźnieniu mięśni podtrzymujących kręgosłup. Krew dociera wtedy do ich najgłębszych partii, co zapobiega osteoporozie oraz dyskopatii. Można powiedzieć, że ćwiczenia „masują” krążki międzykręgowe oraz wzmacniają i odżywiają stawy. Zaś wyprostowana sylwetka działa dobroczynnie na kręgosłup. Prawidłowa praca przepony pomaga także w ukrwieniu oraz przepływie pokarmu do organów. Podobnie limfa, dzięki rozluźnieniu mięśni i powięzi, lepiej krąży po ciele, zapewniając organizmowi ochronę przed zakażeniami. Regularne ćwiczenia świetnie wpływają na serce, obniżają ciśnienie krwi oraz zapobiegają powstawaniu żylaków.

czas na sport

złote lata

człowi e k jest z natury S

dobry

zczęśliwa babcia w domu i profesjonalistka na sali rozpraw. Anna Maria Wesołowska zdradza nam, jak być kobietą spełnioną.

Czuje się Pani najpopularniejszą sędzią w Polsce? Może nie tyle najpopularniejszą, co mocno rozpoznawalną. Ludzie dość często podchodzą do mnie na ulicy, proszą o autograf lub wspólne zdjęcie. Niekiedy żartuję, że przez dużą oglądalność „Sędzi Anny Marii Wesołowskiej” nie mogę nawet spokojnie poleżeć na plaży, jak miało to ostatnio miejsce we Władysławowie. Albo pójść do kina, bo zanim dotrę na seans, mam do podpisania co najmniej kilkanaście autografów (śmiech). Przeszkadza to Pani czy wręcz odwrotnie? To są bardzo sympatyczne i miłe dowody uznania, choć część osób jest przekonana, że nie jestem prawdziwym prawnikiem, tylko aktorką. Takie są właśnie efekty telewizyjnej „sławy”, gdzie rzeczywistość niejednokrotnie miesza się z fikcją. Poważnie jednak ta ludzka serdeczność i życzliwość jest dla mnie niezwykle budująca, daje mi olbrzymią siłę i motywację do dalszego działania. Pokazuje, 38

MAGAZYN 60+

zdjęcia: . TVN/Adam Pluciński Move-Picture

rozmawiał: Artur Krasicki

złote lata że moja praca ma sens, że jest potrzebna i ważna. Co konkretnie ma Pani na myśli? W programie „Sędzia Anna Maria Wesołowska”, który od września możemy oglądać na antenie TTV, przekazujemy pewne uniwersalne wartości. Mówimy o tym, jak ważny jest szacunek dla drugiego człowieka, empatia, tolerancja dla najróżniejszych mniejszości: religijnych, etnicznych oraz seksualnych. Dzięki temu pobudzamy widzów do refleksji, do zastanowienia się, co w życiu jest istotne, co powinno stanowić priorytet. „Nie rób drugiemu, co tobie niemiłe” – to jedna z naszych podstawowych dewiz.

Coś jeszcze? Przypominamy, jakie znaczenie ma w życiu rodzina. Na sali sądowej jak na dłoni widać popełniane błędy – w stosunku do siebie, innych czy do najbliższych nam osób. Dlatego tak ważna jest edukacja, uświadamianie, że są zasady i granice, których nigdy nie powinno się przekraczać. Gdyby je szanowano i respektowano, prawo nie byłoby potrzebne. Świat bez prawników to dość utopijna wizja. Dzisiaj tak, granice między dobrem a złem często się zacierają, dlatego prawo musi nam o nich przypominać. Edukacja prawna jest niezbędna. Ktoś powie, że to syzyfowe zajęcie, ale ja nigdy tak nie

uważałam. Od ponad dwudziestu lat jeżdżę po całym kraju, by uświadamiać ludzi, że znajomość podstawowych zasad prawnych jest potrzebna. Zwracam też uwagę na profilaktykę, mówię o normach i wartościach, które są motorem naszych działań. Dzięki mojej inicjatywie w tysiącach szkół funkcjonują kąciki prawne, pomagające odnaleźć się nie tylko w skomplikowanym gąszczu paragrafów. Opowiadam o tym, jak się bronić przed złem i agresją, czym jest zły dotyk, gdzie szukać pomocy. Tego typu działalność to dla Pani rodzaj misji? Moja aktywność wynika przede wszystkim z potrzeby serca, gdyż taki stosunek REKLAMA

złote lata chłonni wiedzy i niesamowicie wrażliwi, lecz w obecnych czasach zdominowanych przez chorobliwy wyścig szczurów, mocno się pogubiliśmy. Nie mamy czasu dla siebie, rodziny, przyjaciół.

do świata wyniosłam z domu. Wpojono mi niezaprzeczalne wartości, o których nigdy nie wolno zapominać. To mnie ukształtowało i utwierdziło w przekonaniu, że człowiek jest tyle wart, ile jest w stanie dać drugiemu. Staram się więc zarażać ludzi optymizmem, pokazywać, że nawet jeśli mamy pod górkę, to tym bardziej trzeba iść do przodu, nie załamywać się, nie upadać na duchu. Dużo czasu poświęca Pani młodzieży. Dlaczego? Zależy mi na budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, świadomego swoich praw, ale i obowiązków. Rozmawiam jednak nie tylko z młodymi ludźmi, ale i z pedagogami, nauczycielami, rodzicami oraz kilkuletnimi maluchami, gdyż edukacja powinna zaczynać się już od przedszkola. Wspólnie zastanawiamy się nad tym, jak zmieniać świat na lepsze. Dzieci są bardziej otwarte niż dorośli? Ciągle się od nich czegoś uczę. I ze smutkiem zauważam, jak wiele z nich potrzebuje ciepła i miłości od rodziców. W ich 40

MAGAZYN 60+

rysunkach pojawia się bardzo często motyw czarnego serca przepołowionego na pół. Z podpisem: „Ja tak nie chcę.” Wie Pan, jaka najczęściej pada odpowiedź, kiedy pytam, czego maluchy oczekują od mamy i taty? Aby częściej byli w domu? To również, ale na pierwszym miejscu jest nieodmienne: „Aby rodzice się nie kłócili”. Padają też słowa, żeby nie przeklinali, nie palili papierosów i nie pili alkoholu. To naprawdę nie są jakieś wygórowane marzenia, te dzieciaki chcą jedynie normalności. A niestety bardzo wielu rodziców nie zna pragnień swoich dzieci. Zamiast tego przelewa na nie swoje niespełnione marzenia, wygórowane ambicje, frustracje. Nieustannie porównuje do innych, do rodzeństwa, kolegów. Nie oznacza to oczywiście, że ci dorośli są źli. Dlaczego? Uważam, że człowiek jest z natury dobry, czasami jednak należy poruszyć w nim odpowiednie struny, pobudzić do przemyśleń. Podróżując po kraju, widzę, jak bardzo jesteśmy otwarci na innych,

Co według Pani robimy nie tak, jak należy? Już od przedszkola uczymy dzieci rywalizacji, ciągle ich oceniamy, przez co robią one rzeczy pod nas, dorosłych. Niepotrzebnie! To przerażające, że w dzisiejszym świecie za najlepsze uchodzą te szkoły, w których dzieci mają zajęcia od godziny siódmej rano do dziewiętnastej. Dlatego cieszę się, że po ośmiu latach powróciłam na antenę TTV z programem „Sędzia Anna Maria Wesołowska”. Wierzę, że skłoni on widzów do zastanowienia się nad swoim życiem. Sama jest Pani babcią pięciorga wnucząt. Często znajduje Pani czas na zabawę z nimi? Odwiedzam ich w każdej wolnej chwili, czytam im bajki, chodzę na spacery, bawię się z nimi. Choć gdzieś z tyłu głowy mam poczucie, że nie poświęcam im tyle czasu, ile bym chciała. Angażuję się jednak w wiele społecznych projektów, często jestem w trasie i czasami naprawdę nie wiem, skąd u mnie tak dużo energii i siły. Moja najmłodsza wnuczka zapytana ostatnio, z kim kojarzy się jej babcia, odparła bez zastanowienia: „Z wykładami!”. A ja chciałabym być kojarzona ze świeżo upieczonym ciastem (śmiech). Mam nadzieję, że wszystko jeszcze przede mną!

złote lata

Redford

NA EMERYTURZE? hoć przystojny aktor skończył już 82 lata, ciężko myśleć o nim jako o starszym panu. Jeszcze trudniej wyobrazić sobie bez niego amerykańskie kino. A wygląda na to, że będzie trzeba, bo filmowy Sundance Kid po ponad 50-letniej karierze ogłosił, że przechodzi na emeryturę.

tekst: Jakub Kowalczyk Charles Robert Redford Jr, bo tak brzmi jego pełne nazwisko, urodził się w 1936 roku w Santa Monica w Kalifornii. W liceum bardziej od nauki interesowały go sztuka i sport. Dzięki sukcesom w baseballu dostał stypendium Uniwersytetu w Kolorado, ale nie zagrzał tam miejsca. Wyjechał do Nowego Jorku studiować malarstwo. Sukcesów w sztukach pięknych nie odniósł, za to odkrył w sobie powołanie do aktorstwa. Lekcje malarstwa zamienił na zajęcia w American Academy of Dramatic Arts i zaczął grać w teatrze. W 1959 roku zadebiutował na Broadway’u.

W DRODZE DO SŁAWY Przez kilka lat Redford występował na nowojorskich scenach i w telewizji. Zagrał m.in. w kultowych dziś antologiach dreszczowców: „Alfred Hitchcock przedstawia” i „Strefa Mroku”. Jednocześnie stawiał pierwsze kroki na planie filmowym. Debiutował skromnie, choć w dobrym towarzystwie – w 1960 wystąpił w „Tall Story” u boku Jane Fondy. Kolejne role były już większe. Zagrał m.in. w „Wojennym Polowaniu”, „Sytuacji beznadziejnej… ale niezbyt poważnej” i „Ciemnej Stronie Sławy”. Przełomem okazały się role w dwóch filmach wyreżyserowanych przez Georga Roy Hilla, klimatycznym westernie „Butch Cassidy 42

MAGAZYN 60+

REKLAMA

i Sundance Kid” oraz nietuzinkowym kryminale „Żądło”, w których Robert Redford wystąpił u boku Paula Newmana. Udział w nich uczynił z obu aktorów prawdziwe gwiazdy. Kolejna rola Redforda w filmie „Wszyscy Ludzie Prezydenta” inspirowanym prawdziwymi wydarzeniami wokół afery Watergate potwierdziła tę pozycję.

Z DRUGIEJ STRONY KAMERY Ale Redfordowi kariera aktorska już nie wystarczała. Zajął się reżyserią. I to z sukcesem. Już za swój debiut „Zwykłych Ludzi” otrzymał Oscara dla najlepszego reżysera. Także kolejne filmy podbijały serca krytyków – jak choćby „Quiz Show” z Ralphem Fiennesem, który doczekał się nominacji do aż 28 nagród czy „Zaklinacz Koni” – 18.

NIEZALEŻNOŚĆ W ROLI GŁÓWNEJ Robert Redford odegrał też ogromną rolę w promocji kina niezależnego. Wszystko zaczęło się od ziemi jaką kupił w górach Utah. Część terenów przekazał pod rezerwat przyrody, a na pozostałej urządził ośrodek narciarski. Marzył jednak, by jego posiadłość była czymś więcej niż miejscem zimowych wakacji. Zaczął organizować tam warsztaty i konferencje artystyczne. Ich efektem było powstanie Sundance Institute zajmującego się promocją niezależnego kina amerykańskiego. Od 1985 roku organizuje on Sundance Film Festival – największą na świecie imprezę prezentującą kino niezależne.

POŻEGNANIE Z KINEM Niezależnie od wyzwań zawodowych Robert Redford stale był obecny w kinie. Ale wszystko dobre co się dobrze kończy. W ubiegłym roku aktor ogłosił, że rolą w filmie "Gentleman z rewolwerem” żegna się z ekranem. – Pomyślałem, że wystarczy. I czemu by nie odejść z czymś, co jest optymistyczne? – mówił. Rzeczywiście film ogląda się z przyjemnością, a aktor wciąż zadziwia formą. Aż chciałoby się, żeby nie dotrzymał słowa i nie kończył kariery. Nadzieja jest jednak nikła, bo choć kilka miesięcy temu na chwilę znów pokazał się na ekranie, to tytuł filmu – „Avengers: Koniec Gry” nie pozostawia złudzeń. To chyba naprawdę koniec.

Zakupy online

krok po kroku tekst: Karolina Warchoł, redakcja CafeSenior.pl 

onad połowa internautów robi zakupy w sieci. Jeśli należysz do grupy osób, które jeszcze nie miały takiej okazji, lub myślisz, że to zbyt skomplikowane, koniecznie przeczytaj nasz artykuł. Rozwiejemy Twoje wątpliwości.

Według najnowszego raportu na temat handlu w internecie „E-commerce w Polsce 2018” odsetek osób, które robią e-zakupy, w ostatnim roku wzrósł z 54 do 56 proc. Ponad 26 proc. badanych uważa, że kupowanie w sieci jest w pełni bezpieczne. W porównaniu z poprzednim rokiem zaufanie klientów wzrosło o 12 punktów procentowych. Z raportu wynika także, że zakupy online są proste – tak uważa prawie połowa badanych. W grupie, która nie przekonała się jeszcze do sprawunków w sieci, dominują osoby po 50. roku życia. Najwięcej badanych w tym przedziale

MAGAZYN 60+

wiekowym sądzi, że zakupy online są zbyt skomplikowane. Warto się przekonać, że nie taki diabeł straszny.

TO PROSTE! Pierwszy krok to znalezienie sklepu internetowego z interesującymi produktami. Po wejściu na wybraną stronę www, w górnej części ekranu zobaczymy pasek wyszukiwarki. Zazwyczaj jest on oznaczony symbolem małej lupki – w tym miejscu możemy wpisać nazwę produktu, którego szukamy. Najlepiej zrobić to hasłowo i jak najbardziej ogólnie, np. „krem do twarzy” czy „kijki do nordic walking”. Dzięki temu wyszukiwarka pokaże nam więcej wyników. Możemy jednak zawęzić pole poszukiwań i wpisać np. „przeciwzmarszczkowy krem do twarzy”, nazwę firmy lub nazwę własną wyrobu. Drugą opcją jest skorzystanie z listy kategorii produktów, widocznej zazwyczaj po lewej stronie ekranu – tu mamy dostępne podkategorie i filtry. Gdy już znajdziemy poszukiwany produkt i zdecydowaliśmy się go kupić, klikamy napis „dodaj do koszyka” – wtedy wybrana rzecz trafi do naszego wirtualnego koszyka. Zazwyczaj jest on oznaczony symbolem wózka sklepowego i widoczny w prawym górnym rogu ekranu. Po kliknięciu w tę ikonę zobaczymy szczegóły



ięcej artykułów na temat W zdrowia, pasji i podróży seniorów znajdziecie na cafesenior.pl

naszego zamówienia: liczbę sztuk, kwotę itd. W tym miejscu możemy wprowadzić ewentualne zmiany (np. wybrać inny kolor czy rozmiar produktu, zmienić jego ilość lub w ogóle usunąć z koszyka). Jeśli chcemy jeszcze coś nabyć, klikamy napis „wróć do zakupów”, a następnie postępujemy tak samo jak przy pierwszym produkcie. Aby zakończyć zakupy, należy wybrać opcję dostawy (kurier, poczta lub odbiór w wyznaczonym punkcie) oraz formę płatności (za pobraniem, przelew tradycyjny lub płatność online). Jeśli obawiamy się, że pieniądze przepadną, możemy zdecydować się na płatność przy odbiorze. Zanim złożymy zamówienie musimy jeszcze uważnie przeczytać i zaakceptować regulamin sklepu internetowego, klikając w oznaczone puste okienko. Kolejny krok to wpisanie danych potrzebnych do wysyłki: swojego imienia i nazwiska, adresu, maila oraz numeru telefonu. Po dokonaniu zakupu

na naszą skrzynkę e-mailową przyjdzie potwierdzenie zamówienia, a także kolejne wiadomości o jego skompletowaniu przez sklep i wysłaniu paczki. E-ZALETY Jedną z korzyści zakupów internetowych jest możliwość zachowania anonimowości, np. w sklepach z artykułami medycznymi. Docenią to osoby cierpiące na wstydliwe dolegliwości, które odczuwają dyskomfort w czasie dokonywania zakupu w placówce stacjonarnej. Kolejnym plusem e-zakupów jest brak konieczności wychodzenia z domu i dźwigania ciężkich toreb. Dodatkowo, produkty kupowane przez internet są często tańsze niż te dostępne stacjonarnie. Sklepy online wciąż poszerzają swoje oferty – za pośrednictwem internetu można kupić leki, środki medyczne, kosmetyki, chemię domową, produkty spożywcze, ubrania, akcesoria do domu, produkty dla zwierząt i wiele innych. REKLAMA

w wolnej chwili tekst: Dorota Wawer

NUDA?

Nie ma mowy G

dy pracowaliśmy zawodowo często brakowało nam czasu. Dziś, gdy jesteśmy na emeryturze, mamy go aż nadto. Co zrobić, by nie wpuścić do swego życia nudy? Możliwości jest wiele.

MAGAZYN 60+

w wolnej chwili Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, który świętujemy 1 października, to doskonały pretekst, by zastanowić się, jak mimo upływu lat żyć ciekawie i radośnie. A potem wcielić dobre postanowienia w życie.

Bilans zysków Wreszcie mamy czas dla siebie. Możemy nadrobić zaległości w lekturach, wybrać się do kina czy na ciekawą wystawę, spotkać z dawno nie widzianymi przyjaciółmi, poświęcić się swojej pasji (lub odkryć nową), zadbać o formę, pojechać na długi urlop. To prawda, że nasze emerytury są dość skromne i nie możemy sobie pozwolić na duże wydatki, ale bycie aktywnym nie musi dużo kosztować. Seniorzy mają wiele zniżek. Warto też korzystać z szerokiej oferty tanich lub wręcz bezpłatnych zajęć organizowanych przez kluby seniora, domy kultury, fundacje, uniwersytety trzeciego wieku. Dzięki tym instytucjom możemy uczestniczyć w ciekawych wykładach, warsztatach, kursach, wycieczkach, a nawet… potańcówkach.

Magia srebrnego ekranu Kinomani mogą wybrać się na seans dla seniorów, na który bilety kosztują zwykle nie więcej niż 12 zł. Takie pokazy w środku tygodnia przed południem organizuje wiele kin studyjnych, np. poznańskie Rialto czy wrocławskie Nowe Horyzonty. Po filmie często odbywa się dyskusja. Można też wypić dobrą kawę czy herbatę za symboliczną cenę. Niekiedy dobry film można obejrzeć zupełnie bezpłatnie w domu kultury czy klubie seniora, a latem na pokazach w plenerze.

Spotkanie z Melpomeną Dla starszych miłośników Melpomeny wiele teatrów w środku tygodnia organizuje specjalne spektakle, które seniorzy mogą obejrzeć już za 20 zł, a czasem nawet taniej. Informacje o wejściówkach w promocyjnych cenach znajdują się zazwyczaj na stronach internetowych teatrów. Warto też pytać o nie w kasie. Taką ofertę mają dla dojrzałych widzów m.in. warszawskie teatry Polski, Powszechny REKLAMA

w wolnej chwili porady mgr farmacji Krzysztof Słomiak

chadzki organizuje m.in. Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych „Złota kaczka”, a w Gdańsku Instytut Kultury Miejskiej, w ramach projektu Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki.

Ze sztuką na ty Dla dobrego samopoczucia warto zadbać o swój układ nerwowy. Jakość i wydajność jego pracy zależy m.in. od prawidłowej zawartości magnezu w płynach komórkowych. Minerał ten odgrywa ważną rolę w przewodnictwie neuronalnym, m.in. bierze udział w przenoszeniu bodźców nerwowych. Osoby, które mają odpowiedni poziom magnezu lepiej znoszą stres i reagują na niespodziewane sytuacje. Magnez pośrednio wpływa też na pracę mózgu, pamięć oraz koncentrację. Dlatego dodawany jest do preparatów wspomagających te procesy. Dzienne zapotrzebowanie ten pierwiastek u osób dorosłych wynosi ok. 300–400 mg na dobę.

i Dramatyczny. Oczywiście seniorom przysługują też bilety ulgowe na inne spektakle. Poza tym wiele klubów seniora organizuje tanie zbiorowe wyjścia na spektakle teatralne i koncerty. Wystarczy dołączyć do takiej wycieczki.

Rajd po muzeach Sposobem na przełamanie codziennej monotonii może być wizyta w muzeum lub galerii sztuki. Wiele ekspozycji jest ciekawych. Bilety ulgowe nie są drogie, a poza tym niemal każde muzeum w niektóre dni można zobaczyć za darmo. Wiele placówek kulturalnych zaprasza seniorów na darmowe wykłady, warsztaty i zwiedzanie ekspozycji z przewodnikiem. Tak jest np. w warszawskim Muzeum Narodowym, krakowskim MOCAKU czy Muzeum Śląskim. Osoby zainteresowane architekturą mogą wybrać się na bezpłatny spacer po mieście z przewodnikiem, np. w Warszawie takie prze-

Sztukę można podziwiać, ale też samemu ją tworzyć. Galerie, domy kultury, kluby osiedlowe i uniwersytety trzeciego wieku zapraszają seniorów na warsztaty z rysunku, malarstwa, rzeźby czy ceramiki, a także lekcje śpiewu i próby chóru. Coś dla siebie znajdą zarówno początkujący jak i zaawansowani artyści amatorzy. Wystarczy zapoznać się z ofertą placówek w swoim mieście. Opłaty za zajęcia są na ogół symboliczne.

Radość z ruchu Dużo się mówi o tym, jak zdrowa jest aktywność fizyczna. Najlepiej zmobilizują do niej zajęcia w grupie rówieśników. Warto się więc zapisać na gimnastykę dla seniorów. Mogą to być ćwiczenia na zdrowy kręgosłup, pilates, tai-chi, joga czy taniec. Tego typu zajęcia odbywają się w wielu klubach osiedlowych oraz ośrodkach sportu i rekreacji. W tych ostatnich można zapisać się też na gimnastykę w wodzie, czyli aqua aerobic. Zajęcia dla seniorów często są finansowane przez samorządy i można w nich uczestniczyć za darmo. Warto pytać o nie na basenie. Osoby, które wolą aktywność na świeżym powietrzu, mogą wybrać się na bezpłatny trening nordic walking. Marsze z kijkami pod okiem instruktora odbywają się w wielu miejskich zieleńcach. Informację o nich są na portalach społecznościowych organizatorów.

Wolontariat to jest to Innym sposobem, by wciąż czuć się potrzebnym i nie narzekać na nudę, jest wolontariat. Warto sprawdzić, czy w najbliższej okolicy funkcjonuje jakaś fundacja, w której działalność można się zaangażować. Zwłaszcza w dużych miastach nie ma z tym problemu. Wolontariuszy szukają organizacje pomagające uchodźcom, domy samotnej matki, szpitale dla dzieci, szkoły, osiedlowe świetlice środowiskowe. Tam każda para rąk, otwarta głowa i dobre serce są mile widziane.

MAGAZYN 60+

w wolnej chwili

Obejrzyj

FOTO: MATERIAŁY PRASOWE, FREEPIK

IKAR. LEGENDA MIETKA KOSZA

P o c zytaj j a h c u ł s Po

ZAGINIONY ALBUM MILESA DAVISA „RUBBERBAND”

REŻ. MACIEJ PIEPRZYCA Polska

MILES DAVIS Dystr. Warner Music Poland

Filmowa biografia Mietka Kosza – polskiego niewidomego geniusza fortepianu – to prawdziwa uczta muzyczna, za którą odpowiada Leszek Możdzer. W głównej roli zobaczymy Dawida Ogrodnika. Towarzyszą mu Justyna Wasilewska, Piotr Adamczyk, Jacek Koman i Jowita Budnik. Kosz był mistrzem jazzowych improwizacji, wystąpił na najbardziej prestiżowym festiwalu jazzowym w Montreux… mimo że od dzieciństwa był niewidomy. Film Macieja Pieprzycy to historia o muzycznym geniuszu, jego walce z wewnętrznymi demonami i samotnością oraz o poszukiwaniu akceptacji i miłości. Kosz na scenie czuł się spełniony, otaczano go uwielbieniem, jednak w życiu osobistym był nieszczęśliwy. Tragiczna śmierć przerwała tę nierówną walkę. Aby poznać całą historię Mietka Kosza, warto wybrać się na film do kina.

Miles Davis, wraz z Randym Hallem i Zane Gilesem, zaczął pracę nad albumem „Rubberband” już w 1985 roku. Płyta miała być drastycznym odejściem od dotychczasowego stylu jazzmana. Davis postawił na funkowe rytmy i soulowy groove, a do udziału planował zaprosić takich wokalistów, jak Al Jarreau czy Chaka Khan. Materiał jednak nigdy nie został wydany. W 2018 roku fani Milesa Davisa poznali jego próbkę na minipłycie, która ukazała się z okazji Record Store Day. Dzięki temu doszło do wydania całego, składającego się z 11 utworów, albumu „Rubberband”. Dzieło zostało ukończone przez Halla i Gilesa oraz siostrzeńca Milesa Davisa, Vince’a Wilburna Jr., który podczas oryginalnej sesji w latach 1985-86 grał na perkusji. To prawdziwa gratka dla fanów jazzu i Milesa Davisa.

POŁAWIACZKI PEREŁ. PIERWSZE POLKI NA KRAŃCACH ŚWIATA

ULA RYCIAK Wyd. SW Znak

Ta opowieść o kobietach, które ruszyły w świat, by zaspokoić głód przygody, porusza oraz inspiruje czytelników. Przedstawione przez Ulę Ryciak Polki jako pierwsze pokazały światu zdominowanemu przez mężczyzn, że mogą dokonać niemożliwego. Autorka przedstawia trzy kobiety: Michalinę Isaakową, słynną poławiaczkę motyli, która samotnie wędrowała po Ameryce Południowej, spędziła dwa lata wśród Indian i… w tajemniczych okolicznościach zniknęła; Jadwigę Toeplitz-Mrozowską, która przemierzyła norweskie Lofoty oraz Bliski Wschód i jako pierwsza Polka samotnie dotarła do Tybetu, a także Marię Czaplicką, która została antropologiem i na Syberii badała zwyczaje szamanów. „Poławiaczki pereł” to lektura obowiązkowa dla każdego, kto uwielbia czytać z zapartym tchem. M A G A Z Y N 6 0 + 49

w wolnej chwili

W CO SIĘ BAWIĆ

ieszymy się ze spotkania z wnukami, ale często mamy wrażenie, że one trochę się z nami nudzą. Co zrobić, by spędzić razem miłe popołudnie? Oto trzy propozycje na deszczowe dni.

tekst: Dorota Wawer Wspaniale jest pobyć z wnukami, ale niekiedy trudno znaleźć platformę porozumienia i zajęcie, które byłoby ciekawe dla obu stron. Już kilkulatki wydają się żyć w swoim świecie, zupełnie różnym od naszego. Często najlepszą zabawką jest dla nich smartfon, a najfajniejszą rozrywką surfowanie z jego pomocą po internecie. Młodzi ludzie potrafią godzinami wpatrywać się w maleńki ekran, obecni przy nas jedynie ciałem. Co zrobić, by nieco oderwać ich od wirtualnego świata i przyjemnie spędzić razem czas?

Wszystko gra Dobrym pomysłem na popołudnie z wnukiem czy wnuczką są gry. Mogą to być tradycyjne planszówki takie jak chińczyk czy warcaby lub

równie dobre, lecz nowej generacji, np. Superfarmer czy Wsiąść do pociągu. Kilkulatki zwykle lubią też gry zręcznościowe, spodoba się im więc np. jenga. Wielu dzieciom dużo zabawy dostarczają gry na spostrzegawczość. Wśród tych szczególnie godne polecenia są dobble i pictureka. Z nastolatkami można zagrać w scrabble, monopol, Carcassone. Oczywiście są jeszcze karty… Partyjka remika, tysiąca czy macao z wnukami to sama radość. Grając, dziecko rozwija spostrzegawczość, umiejętność kojarzenia, logiczne myślenie, zdolności matematyczne, koordynację wzrokowo-ruchową, sprawność rąk. Poznaje słodycz zwycięstwa i gorycz porażki. Uczy się opanowywać emocje oraz skupiać uwagę. Niektóre gry to doskonały sposób na przyjemną naukę historii, geografii czy przyrody, wzbogacenie słownictwa bądź opanowanie umiejętności szybkiego i sprawnego liczenia.

Praktyczne rady  Gry dla początkujących powinny mieć proste zasady. Rozgrywka nie powinna trwać zbyt długo. W przypadku kilkulatków wabikiem mogą być kolorowa plansza i ładne figurki.  Planszówki można wypożyczać. Ma je w ofercie wiele bibliotek. W dużych miastach działają też specjalne wypożyczalnie. Informację o nich znajdziemy w internecie. 50

MAGAZYN 60+

w wolnej chwili

Budujemy świat Jednym z doskonałych sposobów na wspólne zajęcie z wnukami jest zabawa klockami. Z tych prostych plastikowych, drewnianych lub tekturowych elementów można wznosić wspaniałe zamki dla rycerzy, domki dla lalek czy misiów, garaże dla samochodów. Budować pirackie statki, konstruować futurystyczne pojazdy kosmiczne, tworzyć niezwykłe roboty. Jednym słowem wyczarować cały magiczny świat. Aby fantastycznie się bawić, wystarczy duży zestaw klocków oraz odrobina wyobraźni. Warto pamiętać, że jest wiele rodzajów klocków. Od prostych, drewnianych sześcianów ustawianych jeden na drugim, poprzez tradycyjne plastikowe elementy typu lego, aż po tekturowe, które składa się niczym małe pudelka i łączy jak przestrzenne puzzle. Jeśli dziecko polubi budowanie, warto wypróbować różne „materiały” budowlane. Zabawa w budowniczych i konstruktorów, jak mało która sprzyja dobremu rozwojowi dziecka. Dzięki niej maluch uczy się rozpoznawać różne kształty, wielkości i kolory. Przedszkolak ćwiczy koncentrację, trenuje koordynację wzrokowo-ruchową oraz sprawność manualną. 52

MAGAZYN 60+

Starsze dziecko natomiast uruchamia swoją kreatywność, rozwija myślenie przestrzenne, zwiększa kompetencje matematyczne, trenuje skupienie uwagi, a także uczy się cierpliwości.

Praktyczne rady  Im młodsze dziecko, tym większe powinny być klocki. Dzięki temu maluch nie włoży ich do ust czy do nosa. Duże elementy łatwiej też złapać niewprawną jeszcze rączką. Poza tym budowa postępuje znacznie szybciej. To duża zaleta, bo początkujący konstruktor dopiero uczy się cierpliwości.  Żeby uniknąć długiego sprzątania po zabawie, najlepiej rozłożyć klocki na dużym prześcieradle. Gdy konstrukcja będzie gotowa, wystarczy przenieść ją w docelowe miejsce, a dotychczasowe podłoże wraz z pozostałymi elementami zwinąć w zgrabny tobołek i całość umieścić dużym pojemniku.

Lepić każdy może Ciekawą propozycją dla młodego człowieka może być również zaproszenie do… wspólnego pieczenia ciasta. Mieszanie składników, ugniatanie miękkiej masy, uklepywanie jej, wałkowanie palcami, wycinanie foremką zabawnych

w wolnej chwili kształtów to dla dziecka świetna zabawa. W dodatku jej ostateczny efekt jest bardzo smaczny, co daje dziecku niezwykłą satysfakcję (zwłaszcza gdy za swe dzieło zbiera pochwały od zachwyconej rodziny). Oczywiście zadania muszą być adekwatne do wieku kuchcika. Przedszkolak poradzi sobie z wsypywaniem składników, mieszaniem, poklepywaniem ciasta i ugniataniem go. Dziecko w wieku wczesnoszkolnym jest w stanie także wyciąć foremką zgrabne ciasteczka, napełnić masą papilotki do mufinek, a po upieczeniu ozdobić swe dzieła kolorowym lukrem. Nastolatek da radę zrobić wszystko sam, my możemy wystąpić jedynie w roli pomocników. Lepienie, ugniatanie ciasta i wycinanie z niego różnych kształtów poprawiają koordynację ruchów oraz sprawność manualną, zaś zdobienie gotowego dzieła rozwija wyobraźnię. Dla starszego dziecka prace kuchenne mogą być także dobrą lekcją chemii. A co najważniejsze wspólne pieczenie ciasta to sposób na nawiązaW Y R Ó B M E DY C Z N Y

nie bliższych więzi oraz miło spędzony czas z wnukami.

Praktyczne rady  Bawiąc się z dziećmi w pieczenie ciastek, należy zachować szczególną ostrożność. Kilkulatki powinny trzymać się z daleka od gorącego piekarnika. Rozmawiajmy o tym z dziećmi, ale też pilnujmy ich. Najmłodszym kuchcikom asystujmy podczas wszystkich czynności.  Z młodszymi dziećmi najlepiej zrobić kruche ciasto. Jego ugniatanie i lepienie, a potem wycinanie foremkami to dla malucha świetna zabawa. Poza tym wszystkie czynności (poza wkładaniem i wyjmowaniem ciasta z piekarnika) mały kuchcik może wykonać osobiście. No i kruche ciasto naprawdę trudno jest zepsuć.  Jeżeli pracujemy z dwójką wnuków, sprawiedliwie rozdzielajmy zadania. Niech każdy z kuchcików dostanie zlecenie na miarę swoich możliwości. Nie pozwólmy młodszemu niszczyć pracy starszego. REKLAMA

w wolnej chwili

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do Magazynu 60+. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów.

Adres redakcji: Magazyn 60+, 360 Content Team – Time SA, ul. Dęblińska 6, 04-187 Warszawa Regulamin nagradzania jest dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy. 54

MAGAZYN 60+

* suplement diety

Termin nadsyłania rozwiązań: 25.10.2019 r.