Magazyn60plus_10-2020 by doz60plus

DOZ PRODUCT Tran na odporność suplement diety

Tran z dorsza atlantyckiego jest naturalnym źródłem witamin A i D oraz kwasów tłuszczowych omega-3 w tym: EPA i DHA. Witaminy A i D wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

Dzień

dobry!

Zapraszam gorąco do lektury październikowego wydania. Ciekawych tematów nie zabraknie!

akie objawy, taka kuracja – w drugiej części naszego „Jesiennego niezbędnika” radzimy, jak skutecznie zwalczyć gorączkę, kaszel, katar i ból gardła i nie dopuścić do rozwijania się infekcji. Innym sezonowym utrapienieniem są nasilające się bóle stawów. Nasz ekspert podpowiada, jaką dietę stosować na co dzień, by ulżyć sobie w cierpieniu.

Miło nam poinformować, że Magazyn 60+ zdobył SREBRO w konkursie Power of Content Marketing, w kategorii Zdrowie, za efektywne wykorzystanie potencjału dotarcia do odbiorców. Nagrodę dedykujemy naszym Czytelnikom!

Czy wiecie, że rak piersi to najczęściej na świecie występujący nowotwór u kobiet? Dlatego w październiku – tradycyjnie miesiącu różowej wstążki po raz kolejny podejmujemy ten temat. Nasz wywiad z lekarzem onkologiem to swoisty poradnik dla kobiet po mastektomii. Koniecznie przeczytajcie! Mądra miłość to także wyznaczanie granic, przekonuje psycholog w naszym artykule. Także kiedy jesteśmy rodzicami dorosłych już dzieci, powinniśmy o tym pamiętać i pielęgnując rodzinne relacje, nie obawiać się żyć na swoich warunkach. A dbanie o siebie to także wsłuchiwanie się w swój biologiczny zegar i podszepty organizmu. O tym też piszemy, a dla gwiazdy tego wydania Ewy Kasprzyk to wręcz recepta na dobrą formę. Jak widać, sprawdza się – pani Ewa tryska energią i wygląda jak milion dolarów! Miłej lektury!

Ewa Dembowska Redaktor prowadząca

Magazyn 60+

Spis treści

Zobacz, co w numerze...

18 INSPIRACJE MIESIĄCA 6 Dynia – królowa jesieni

Nowości medyczne i kalendarium zdrowia

TEMAT MIESIĄCA 8 Jakie objawy, taka kuracja

DBAM O ZDROWIE 16 Nowe terapie

Czym jest nowoczesna mastektomia?

18 Jak to działa Kręgosłup w dobrej formie 22 Profilaktyka Zaćma. Nie warto bać się operacji

JEM ZDROWO

24 Dieta Co jeść, aby nie mieć bólu stawów

Dzień dobry. Jak zawsze z zaciekawieniem czekam na kolejny numer Waszego magazynu. W ostatnim, wrześniowym, od razu przeczytałam rozmowę z neurologiem na temat nowych metod leczenia migreny, bo od lat na nią cierpię. Dają jakąś nadzieję…, bo ból migrenowy jest koszmarny. Myślę, że przyznają to wszyscy, którzy go doświadczyli. I jeszcze jeden ważny artykuł, który przyciągnął moją uwagę. To „Pozwól sobie na marzenia”. Kiedyś usłyszałam od znajomej, że nie ma marzeń. Zdumiało mnie to. Bo ja nie wyobrażam sobie życia bez marzeń. One dają mi energię, radość, motywują do działania. Wyznaczają kierunek, w którym zmierzam. Są duże i małe, ale jednakowo ważne. Jak powiedział Paulo Coelho: „To możliwość spełnienia marzeń sprawia, że życie jest tak fascynujące”. Zrobiłam też mapę marzeń, o której piszecie. Polecam ją wszystkim. Katarzyna Cuch

Magazyn 60+

wyrób medyczny

List do redakcji

wyrób medyczny

Na Państwa listy czekamy pod adresem: magazyn60plus@bezrecepty.eu Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy.

Poznajcie naszych

ekspertów

28 Superprodukt Jarmuż – najzdrowsza kapusta świata

29 Żywność typu light

WIEŚCI Z APTEKI

Drodzy Czytelnicy misją Ekspertów DOZ.pl jest dostarczanie rzetelnych rad, a Program Ekspertów DOZ.pl umożliwia Wam kontakt z farmaceutami. Ich wsparcie możecie uzyskać, pisząc do „Magazynu 60+”, ale też za pośrednictwem czatu, na Facebooku i na portalu DOZ.pl

MGR FARMACJI

JOANNA NACZYŃSKA

PODEJMUJE TEMATYKĘ ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I RECEPTUR APTECZNYCH

17 Porady zza lady 30 Zapytaj farmaceutkę 37 Dzika róża

DR N. FARMACEUTYCZNYCH

ŻYJĘ ZDROWO

32 Nakręć zegar biologiczny 36 Poznaj zasady samoobrony

JESTEM PIĘKNA

KRZYSZTOF SŁOMIAK

AUTOR TEKSTÓW O NOWYCH TECHNOLOGIACH I CHOROBACH CYWILIZACYJNYCH

MGR FARMACJI

ERNEST NIEWIADOMSKI

SPECJALISTA FARMACJI KLINICZNEJ, ZAINTERESOWANY OPIEKĄ FARMACEUTYCZNĄ

W stworzeniu tego wydania „Magazynu60+” pomogli nam również:

42 Przebarwienia? Pozbądź się ich!

MAM PRAWO

44 Leczenie przez Internet i telefon DR HAB. N. MED.

TO JEST MÓJ CZAS

38 Ewa Kasprzyk Z głową pełną marzeń 46 Mądry rodzic dorosłych dzieci 49 Warto mieć psa 50 Podróże Bieszczady jesienią mienią się kolorami

52 Nowości kulturalne 54 Krzyżówka z nagrodami

PAWEŁ BASTA GINEKOLOG ONKOLOG KRAKOWSKA SCM CLINIC

MGR INŻ.

BARBARA LASOTA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

WIZAŻYSTKA

KAMILA SAMSELSKA MALU MALU MAKEUP ROOM

PSYCHOTERAPEUTKA

DOROTA MACZUGA PRACOWNI DIALOGU W WARSZAWIE

Magazyn 60+

Inspiracje miesiąca

Dynia

królowa jesieni Mieni się kolorami, zdumiewa kształtami, imponuje rozmiarami. Świetna jest jako dekoracja, afrodyzjak i smakołyk. Właśnie nadszedł jej czas, wykorzystajmy go w pełni. TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

JAKO SYMBOL I PRZYSMAK Jack-o’-lantern to halloweenowa lampa zrobiona z wydrążonej dyni. Nazwa, jak podaje tradycja, nawiązuje do mężczyzny o imieniu Jack, który był chciwy, a jeszcze na dodatek zadarł z diabłem. Nie mógł więc po śmierci trafić ani do nieba, ani do piekła, w konsekwencji musi chodzić z latarnią po ziemi aż do dnia sądu ostatecznego. Dyniowa latarenka jako symbol Święta Zmarłych pojawiła się pierwotnie w Irlandii, a później zawędrowała do USA, gdzie nadal podczas Halloween rozświetla domy i ogrody. Dynia poza symbolicznym znaczeniem ma również wiele zalet, zarówno dla zdrowia, jak i urody. Jej miąższ zawiera dużo beta-karotenu, przeciwutleniacza, co oznacza, że hamuje szkodliwe procesy oksydacyjne i może – jak potwierdzają badania – zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych. Niskokaloryczna i zupełnie pozbawiona sodu jest dobra dla osób z nadciśnieniem i dbających o linię. A nasiona dyni – jak określił je znakomity perski lekarz Awicenna – to apteka w miniaturze. Już sam fakt, że tak małe nasiono daje życie takiemu ogromnemu warzywu, pokazuje ile w nim mocy! Jedzmy je jednak z umiarem, bo oprócz cennych witamin i minerałów, w odróżnieniu od miąższu, mają sporo kalorii.

6 Magazyn 60+

SEKUND

To absolutne minimum, które powinniśmy poświęcić na higienę dłoni. Tyle czasu potrzeba, aby mikroustroje i wirusy zostały dokładnie spłukane.

NOWOŚCI MEDYCZNE Kamizelka bada rytm

Inżynierowie w porozumieniu z lekarzami stworzyli kamizelkę CardioVest z rejestratorem EKG. Zakłada się ją pod ubranie i nosi przez miesiąc, zdejmując tylko do kąpieli. Co jakiś czas trzeba podłaczyć rejestrator, który przekazuje zebrane dane do centrum telemonitoringu, gdzie są

analizowane. W ten sposób można np. wykryć groźne migotanie przedsionków.

Ratunek dla ciężko rannych to operacja z wykorzysta-

niem anabiozy (obniżeniem temp. ciała pacjenta do 15ºC), co daje chirurgom więcej czasu na przeprowadzenie skomplikowanych zabiegów. Po raz pierwszy udało się to lekarzom z University of Maryland School of Medicine w USA.

kalendarium

PAŹDZIERNIK 1–31 października Miesiąc świadomości raka piersi

Obchodzony na całym świecie bywa też zwany różowym październikiem. W tym szczególnym czasie prowadzone są rozmaite działania edukacyjne, dotyczące profilaktyki, diagnostyki i nowoczesnego leczenia. Nadal największą przeszkodą w walce z tym nowotworem jest jego późna wykrywalność.

24 października Dzień Walki z Otyłoścą

To ostrzeżenie i przypomnienie, że otyłość to choroba cywilizacyjna, która dotyka coraz więcej osób, także tych najmłodszych. To druga, po paleniu papierosów, najczęstsza przyczyna występowania poważnych problemów zdrowotnych. REKLAMA

Temat miesiąca

Jakie

objawy

JESIENNY NIEZBĘDNIK CZ.2

taka kuracja Gdy dolegliwości są silne, długo się utrzymują lub nawracają, trzeba zasięgnąć porady lekarza. Ale większość przypadków jesiennych infekcji z powodzeniem można leczyć w domu. Poprawa powinna nastąpić w ciągu kilku dni. TEKST DIANA OŻAROWSKA-SADY

Magazyn 60+

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Neosine Forte 1000 mg tabletki

Skład: 1 tabletka zawiera 1000 mg inozyny pranobeksu (Inosinum pranobexum): kompleksu zawierającego inozynę oraz 4-acetamidobenzoesan 2-hydroksypropylodimetyloamoniowy w stosunku molarnym 1:3. Substancje pomocnicze o znanym działaniu: skrobia pszeniczna. Wskazania: Wskazania: Wspomagająco Wspomagająco u osób o obniżonej odporności, w przypadku nawracających infekcji górnych dróg oddechowych. W leczeniu opryszczki warg i skóry twarzy wywołanej przez wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex). . Przeciwwskazania: Przeciwwskazania: Produktu leczniczego nie należy stosować: u pacjentów z nadwrażliwością na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; u pacjentów, u których występuje aktualnie aktualnie napad dny moczanowej lub zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi. Podmiot krwi. Podmiot odpowiedzialny: Aflofarm Farmacja Polska Sp. z o.o. Lek OTC REKLAMA

ezon na infekcje górnych dróg oddechowych mamy już otwarty. Zapewne jak zawsze potrwa do końca marca, a nawet połowy kwietnia. W tym roku może być o tyle nietypowy, że nakłada się z pandemią Covid-19. A objawy tej choroby potrafią do złudzenia przypominać także te występujące przy klasycznym przeziębieniu czy grypie. To samo zresztą dzieje się w drugą stronę – zwykły katar czy podwyższona z powodu przeziębienia temperatura mogą nas nieźle wystraszyć, gdy uznamy je za objaw zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Najważniejsze to zachować zdrowy rozsądek – nie bagatelizować swoich dolegliwości, ale też nie panikować. Odnaleźć się w tej niełatwej sytuacji pomoże nasz jesienny niezbędnik. Na początek weźmy pod lupę kilka faktów. Wśród infekcji górnych dróg oddechowych prym wiedzie niewątpliwie przeziębienie. Najczęściej wywołują je rhinowirusy, ale też koronawirusy – tylko znacznie łagodniejsze niż ten odpowiedzialny za pandemię. W ciągu ostatnich lat notujemy również wiele

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

CO TO ZA INFEKCJA?

Mimo że przeziębienie i grypę wywołują wirusy, przebieg tych chorób zdecydowanie się różni. Lekkie przeziębienie pokonamy bez większych problemów, stosując domowe sposoby i środki bez recepty. Grypa jednak ma zwykle cięższy przebieg i często wymaga interwencji lekarza. Oto wskazówki, dzięki którym łatwiej się zorientujesz, z jakim typem infekcji masz do czynienia.

OBJAWY

PRZEZIĘBIENIE

POCZĄTEK CHOROBY GORĄCZKA

Łagodny – objawy stopniowo się nasilają.

Gwałtowny – dolegliwości „ścinają” szybko z nóg.

Niska – zwykle do 38 C.

Wysoka – ponad 39o C, mogą wystąpić dreszcze.

KATAR

Prawie zawsze – na początku wodnisty, obfity, z atakami kichania, potem może zgęstnieć.

Niekoniecznie – ale jeśli wystąpi, zatyka nos.

KASZEL

Czasem – gdy musisz leżeć, a katar spływa do gardła i drażni jego ścianki.

Zwykle tak – najpierw męczący i suchy, potem mokry.

BÓL GARDŁA

Bardzo często – zwykle to pierwszy objaw infekcji.

Rzadko – głównie wtedy, gdy ktoś ma także kaszel, który podrażnia gardło.

BÓL GŁOWY

Sporadycznie – a jeśli już, to niezbyt uporczywy.

Bardzo często – w dodatku wyjątkowo silny.

BÓL MIĘŚNI

Słaby – dokucza głównie, gdy przeziębienie się zaostrzy.

Bardzo intensywny – często poprzedza inne objawy.

Niekoniecznie – a jeśli jest, to szybko

ustępuje.

Silne – może się utrzymywać do 3 tygodni po chorobie.

Niezbyt często – czasem jednak przeziębienie prowadzi do zapalenia krtani, zatok, czy oskrzeli.

Zdarzają się – i mogą być bardzo poważne, np.: zapalenie płuc, mięśnia sercowego, nerek, opon mózgowych.

OSŁABIENIE POWIKŁANIA

GRYPA o

Magazyn 60+

Temat miesiąca Otrivin Regeneracja

JESIENNY NIEZBĘDNIK

aerozol do nosa, roztwór

Skład: Jeden ml roztworu aerozolu zawiera 1 mg ksylometazoliny chlorowodorku i 50 mg deksopantenolu. Wskazania: Otrivin Regeneracja jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku od 12 lat: - w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa w zapaleniu błony śluzowej nosa oraz pobudzenia gojenia się błony śluzowej, w leczeniu naczynioruchowego zapalenia błony śluzowej nosa i utrudnionego oddychania przez nos po przebytej operacji nosa, - w celu zmniejszenia obrzęku błony śluzowej nosa w zapaleniu błony śluzowej nosa związanym z ostrym zapaleniem zatok przynosowych (zapalenie błony śluzowej nosa i zatok). Przeciwwskazania: Przeciwwskazania: Tego Tego produktu leczniczego nie należy stosować w następujących przypadkach: nadwrażliwość na ksylometazoliny chlorowodorek, deksopantenol lub na którąkolwiek substancję pomocniczą, przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa (rhinitis sicca) lub zanikowe zapalenie błony śluzowej nosa, podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, zwłaszcza w przypadku jaskry wąskiego kąta, po przezklinowym usunięciu przysadki lub po zabiegach chirurgicznych z odsłonięciem opony twardej, u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v. I.2020

(od 3,5 do prawie 5 milionów!) przypadków grypy. Co łączy wszystkie te infekcje? Przede wszystkim to, że wywoływane są przez wirusy. Nie stosuje się na nie antybiotyków, bo te na wirusy po prostu nie działają. Terapię opiera się głównie na wspieraniu odporności

KATAR

REKLAMA

– w razie potrzeby stosując środki stymulujące układ immunologiczny, probiotyki oraz suplementując witaminę D i kwasy omega-3. Ważny jest też wypoczynek (aby ułatwić organizmowi regenerację i walkę z chorobą) oraz izolacja – żeby nie roznosić infekcji na innych. Natomiast leczenie zasadnicze opiera się na łagodzeniu występujących objawów. I to właśnie na tych ostatnim się skupimy. Zwykle na początku infekcji jest wodnisty i dosłownie nas zalewa. To reakcja śluzówek na stan zapalny. Aby złagodzić dolegliwości, dobrze jest sobie robić nebulizacje z izotonicznego roztworu soli fizjologicznej. Zawiera on 0,9 proc. NaCl, czyli chlorku sodu, i wspomaga oczyszczanie śluzówki, regeneruje ją i łagodzi obrzęk. Podobne, choć bardziej miejscowe, działanie mają krople czy spraye z NaCl. Warto z nich korzystać 3–5 razy dziennie. Jeżeli katar jest wyjątkowo intensywny i np. utrudnia zasypianie, przez 3–4 dni można dodatkowo stosować leki z pseudoefedryną albo krople czy spraye do nosa z ksylometazoliną. Powodują one obkurczenie się naczyń krwionośnych oraz zmniejszenie obrzęku śluzówki. Ważne! Zbyt długie i częste stosowanie środków z ksylometazoliną może powodować nadmierne przesuszenie błon śluzowych i ich reakcję obronną, czyli wytwa-

to też działa

ZABIEGI, KTÓRE POMOGĄ UDROŻNIĆ NOS

Nebulizacja lub klasyczna inhalacja

Do przeprowadzenia nebulizacji potrzebne jest urządzenie (nebulizator, do kupienia w aptece), które powoduje rozbicie leczniczego roztworu na drobniutkie cząsteczki, które wdychamy przez specjalną maseczkę. Inhalacja zaś bazuje na wdychaniu ulatniających się oparów. Aby ją zrobić, do miski wlewamy litr wrzątku, wpuszczamy 5–8 kropli olejku lawendowego, sosnowego lub tymiankowego. Po chwili pochylamy się nad naczyniem, przykrywamy głowę ręcznikiem, tak by para nie uciekała na boki. Oddychamy głęboko przez 5 minut.

Ciepłe okłady

Stosuje się je przy gęstej wydzielinie, która zalega w zatokach (dokucza wtedy np. ból czoła czy skroni przy pochylaniu się). Aby poczuć ulgę, przykładamy do czoła na 20–30 minut termofor z gorącą wodą. Zabieg taki przeprowadzamy raz dziennie przez 3–5 dni.

Irygacje wypłukujące wydzielinę

Zabieg można wykonać za pomocą butelki z aplikatorem oraz roztworu chlorku sodu. Gotowy zestaw kupimy w aptece, potem możemy dokupować saszetki z proszkiem do przygotowania płynu (izotonicznego lub hipertonicznego – zależnie od potrzeby). Przed irygacją trzeba bardzo dokładnie oczyścić nos! Potem pochylamy się nad umywalką i do jednej dziurki wpuszczamy płyn. Czekamy, aż wypłynie z wydzieliną. Potem to samo robimy z drugą dziurką. 10

Magazyn 60+

KASZEL

Jest potrzebny, bo pomaga usunąć wydzielinę z dróg oddechowych. Ale potrafi być też bardzo męczący… Jeżeli nie towarzyszy mu odkrztuszanie, mówimy o tzw. kaszlu nieproduktywnym, suchym. Zwykle mamy z nim do czynienia na początku infekcji. Gdy jest silny, podrażnia gardło, co dodatkowo nasila odruch kaszlowy. Aby temu zaradzić, pamiętajmy o dobrym nawilżaniu pomieszczeń, ale także o piciu płynów, w tym 2–3 razy dziennie po pół szklanki odwaru z ziela babki. Napój taki łagodzi podrażnienia błon śluzowych, zwiększa ilość wydzieliny, rozrzedza ją i ułatwia odkrztuszanie. Podobnie działa też napar z prawoślazu. Jeśli napady kaszlu są wyjątkowo męczące, można przez kilka dni zażywać środki łagodzące odruch odkrztuszania i rozkurczające oskrzela. Tak działają tabletki, np. z dekstrometorfanem czy kodeiną (ale

A MOŻE TO COVID-19? Jeżeli obawiasz się, że objawy, które u ciebie występują mogą mieć związek z pandemią, działaj. W przypadku ostrych dolegliwości (duszności, bardzo wysoka gorączka) – wezwij pogotowie, ale powiedz, że może chodzić o Covid-19. W lżejszych przypadkach skorzystaj z tych kontaktów: 800 190 590 – to infolinia NFZ dotycząca postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia koronawirusem. Infolinia dla głuchych, którą obsługuje Polski Związek Głuchych: – k omunikator skype, login Koronawirus-Tłumacz PJM – k omunikator internetowy IMO, nr 609 939 546 –a plikacja tłumacz on-line języka migowego (wejdziesz na nią przez stronę www.pzg.org.pl)

VICKS VapoRub maść

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Łagodzi 3 objawy przeziębienia1, pozwalając spokojnie spać2 3 Skład i postać farmaceutyczna: maść, 100 g produktu zawiera: lewomentol 2,75 g, kamfora racemiczna 5,00 g, olejek eukaliptusowy 1,50 g, olejek terpentynowy 5,00 g. Zawiera tymol i olejek cedrowy. Wskazania: w objawach podrażnień i stanów zapalnych błony śluzowej nosa i gardła (np. w przebiegu przeziębień): kaszlu, katarze z obrzękiem błon śluzowych nosa i uczuciem utrudnienia oddychania („zatkanego nosa”). Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; czynna astma oskrzelowa lub inne choroby dróg oddechowych oraz stwierdzona nadwrażliwość dróg oddechowych. Podmiot odpowiedzialny: WICK Pharma Zweigniederlassung der Procter & GambleGmbH. Opracowano na podst. ChPL z dn. 9.05.2019 r. (PL/VCK/19/0029b) 1. ChPL Vicks VapoRub z dn. 09.05.2019r. 2. Santhi N, Ramsey D, Phillipson G, Hull D, Revell, VL, Dijk, D.-J. Efficacy of a topical aromatic rub (Vicks VapoRub®) on effects on self-reported and actigraphically assessed aspects of sleep in common cold patients. Open Journal of Respiratory Diseases 2017; 7:83-101. 3. Paul IM, Beiler JS, King TS, Clapp ER, Vallati J, Berlin CM Jr. Vapor rub, petrolatum, and no treatment for children with nocturnal cough and cold symptoms. Pediatrics 2010;126(6):1092-9.

Magazyn 60+

REKLAMA

rzanie wydzieliny. W efekcie znowu mamy katar i niejako uzależniamy się od stosowania kropli. Ostrożność należy też zachować w przypadku donosowych sterydów. Nigdy nie stosujmy ich dłużej, niż zalecił lekarz, bo środki tego typu mogą prowadzić do scieńczenia błon śluzowych (a te i tak są delikatne i podatne na uszkodzenia). O ile nie zdławimy infekcji w zarodku, po kilku dniach błony śluzowe są już na tyle obrzęknięte, że zaczynamy mieć wrażenie stale przytkanego nosa. Równocześnie dochodzi do zagęszczenia wydzieliny, co jeszcze bardziej utrudnia jej wydmuchiwanie. W takiej sytuacji pomogą hipertoniczne spraye do nosa i nebulizacje z hipertonicznego roztworu soli fizjologicznej. Zawiera on wyższe stężenie chlorku sodu (3 proc.). Dzięki temu nie tylko lepiej dezynfekuje śluzówki, ale też sprawia, że łatwiej przenika nagromadzona w nich wilgoć. To redukuje obrzęk śluzówek i pomaga upłynnić wydzielinę. Ważne! Hipertonicznych środków nie stosujemy wieczorem, bo upłynniona wydzielina spływałaby do gardła, prowokując odruch kaszlu i ściekałaby do oskrzeli. Obostrzeń takich nie ma za to przy lekach sekrolitycznych (krople, tabletki lub syropy – są dostępne bez recepty). One także przywracają właściwą konsystencję wydzieliny, ale nie upłynniają jej nadmiernie. Aby proces ten przebiegał sprawnie, w ciągu dnia przyjmujmy sporo płynów. Odpowiednia będzie np. letnia woda z miodem i cytryną, lekka herbata z sokiem malinowym czy po prostu woda. W ramach kuracji warto także 2–3 razy dziennie pić po pół szklanki naparu z kwiatów czarnego bzu. Ważne! Wydmuchując nos, trzeba zawsze zasłaniać jedną dziurkę – przy wydmuchiwaniu obydwu jednocześnie zwiększone ciśnienie, które wtedy powstaje, mogłoby przepchnąć część wydzieliny do zatok i przewodów słuchowych. To zaś zwiększa ryzyko zapalenia w tamtych rejonach. Aby tego uniknąć, zawsze zatykamy dziurkę przeciwległą do tej, którą chcemy oczyścić.

Temat miesiąca stosujmy je ostrożnie, szczególnie gdy mamy jaskrę, nadciśnienie, cukrzycę czy niedoczynność tarczycy). Gdy infekcja przejdzie do kolejnej fazy, kaszel powinien stać się produktywny – mokry. Na tym etapie go nie hamujemy, bo odkrztuszanie wydzieliny jest konieczne, by uwolnić od niej drogi oddechowe i ograniczyć ryzyko nadkażenia bakteryjnego (a zalegający śluz to doskonała pożywka nie tylko dla wirusów, ale także dla bakterii). Przy kaszlu mokrym nadal nawadniamy organizm, przy czym zmieniamy napary na te o działaniu wykrztuśnym. Takie właściwości ma herbatka z ziela tymianku, a także z owoców fenkułu, czyli kopru włoskiego. To także pora, by wprowadzić środki rozrzedzające wydzielinę, tzw. mukolityczne (tabletki, syropy). Pamiętajmy jednak, że leków takich nie stosujemy pod wieczór, żeby wydzielina (której ilość wraz z rozrzedzeniem się zwiększa), nie utrudniała snu i nie spływała do oskrzeli. Aby ułatwić odrywanie się wydzieliny z oskrzeli, warto wykonywać tzw. drenaż ułożeniowy z oklepywaniem klatki piersiowej – czyli prościej mówiąc oklepywać plecy dłońmi złożonymi w łódeczki (jeśli to ty chorujesz, poproś kogoś o pomoc). Zabieg taki najlepiej powtarzać parę razy w ciągu dnia, zwłaszcza pół godziny po wypiciu naparu lub zażyciu leku o działaniu wykrztuśnym. Osoba oklepywana powinna położyć się na brzuchu, pod biodra trzeba podłożyć sobie np. zrolowany koc – chodzi o to, by nie przyciskać przepony i mieć głowę nieco niżej niż tułów. Osoba oklepująca układa dłonie w łódeczki (jak do czerpania wody) i energicznie okłada nimi plecy chorego przez kilka minut – omijając przy tym kręgosłup i kierując się od podstawy płuc, w górę. Zabieg, choć wykonywany dość zdecydowanie, nie może sprawiać bólu. Ważne! Przeciwwskazaniem do drenażu ułożeniowego z oklepywaniem jest zaawansowana osteoporoza oraz

Rutinoscorbin

JESIENNY NIEZBĘDNIK

25 mg+1000 mg tabletki powlekane

REKLAMA

Skład: 1 tabletka zawiera 25 mg rutozdu (Rutosidum) w postaci rutozydu trójwodnego i 100 mg Acidum ascorbicum (kwasu askorbowego).Wskazania: askorbowego).Wskazania: W stanach niedoboru kwasu askorbowego. W stanach zwiększonego zapotrzebowania na kwas askorbowy (przeziębienia, zakażenia wirusowe, w tym grypa). Pomocniczo w nadmiernej przepuszczalności naczyń. Produkt Rutinoscorbin jest wskazany do stosowania u osób dorosłych i dzieci w wieku 6 lat i starszych.Przeciwwskazania: starszych.Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na rutozyd lub kwas askorbowy lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Kamica szczawianowa i choroby związane z nadmiernym gromadzeniem żelaza (talasemia, hemochromatoza, niedokrwistość syderoblastyczna) lub inne stany predysponujące do nadmiaru żelaza w organizmie. Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o. v.VI.2018 Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

Magazyn 60+

ABY SZYBCIEJ ODZYSKAĆ GŁOS

Oprócz tabletek do ssania i gotowych płukanek możesz stosować też domowe sposoby wspomagające regenerację błon śluzowych, np. płukać gardło naparem z rumianku lub mięty czy popijać odwar z siemienia lnianego (3 łyżki nasion zalej 0,5 l wrzątku, gotuj 15 minut i przecedź. Pij po 1/3 szklanki, przed snem). urazy żeber i kręgów, guzy nowotworowe w obrębie klatki piersiowej, odma opłucnowa, zatorowość płucna, krwawienie do dróg oddechowych, a także ciężkie zaburzenia rytmu serca. Co można jeszcze zrobić, żeby poczuć ulgę? Niezależnie od tego, czy chodzi o kaszel suchy, czy mokry, warto nacierać klatkę piersiową i plecy rozgrzewającymi preparatami, np. maściami (zwykle zawierają one też inhalujące olejki, które wspierają drożność dróg oddechowych i działają aseptycznie). Przyda się też syrop z cebuli. Można kupić gotowy lub zrobić go w domu. Przepis: 2 cebule obieramy i dość drobno kroimy. Układamy w słoiku warstwami, przesypując cukrem. Odstawiamy na 5–6 godzin w ciepłe miejsce. Potem przecedzamy i zlewamy syrop do butelki lub słoika. Zamknięty przechowujemy w lodówce do tygodnia. Zażywamy 2–3 razy dziennie po łyżce stołowej do ustąpienia objawów i jeszcze przez 2 dni potem. Warto pić również wywar z imbiru (łagodzi kaszel i działa przeciwzapalnie). Kawałek imbiru (ok. 5 cm) zalewamy dwiema szklankami wody. Gotujemy 20 minut. Gdy przestygnie (ok. 40oC), słodzimy miodem lub syropem malinowym. Pijemy po szklance rano i wieczorem.

BÓL GARDŁA

Podobnie jak katar, może być jednym z pierwszych sygnałów infekcji, a konkretnie stanu zapalnego błon śluzowych. Ale może być też efektem podrażnienia w wyniku ataków kaszlu. Bez względu na przy-

GORĄCZKA

Podwyższona temperatura pomaga zwalczyć infekcję. Dlatego nie należy jej od razu zbijać. Robimy to dopiero, gdy przekracza 38,5oC lub gorączka

JESIENNY NIEZBĘDNIK

Inovox Express, 24 pastylki smak miodowo-cytrynowy

Skład: Lidokainy chlorowodorek, amylometakrezol, alkohol 2,4-dichlorobenzylowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg, pastylki twarde. Wskazania: Łagodzenie bólu gardła u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Przeciwwskazania: Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ze względu na zawartość lidokainy produkt jest przeciwwskazany do stosowania u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Prodmiot odpowiedzialny: US Pharmacia, Sp. z o.o. REKLAMA

czynę nie wolno go lekceważyć. To nie tylko kwestia dyskomfortu, który odczuwamy. Nadwerężone śluzówki stają się bowiem otwartą furtką, przez którą mogą przenikać zarazki. Aby przyspieszyć regenerację śluzówek, dobrze jest sięgnąć po tabletki do ssania czy spraye, które zadbają o ich dobre nawilżenie i podziałają kojąco. Takie właściwości mają np. środki zawierające kwas hialuronowy i ekstrakty ziołowe (np. z rumianku, tymianku, podbiału, porostu islandzkiego). W przypadku bólu można też stosować miejscowo działające leki o działaniu przeciwbólowym, aseptycznym i przeciwzapalnym (np. z amylometakrezolem, flurbiprofenem, diklofenakiem czy chlorowodorkiem benzydaminy). Równocześnie warto dbać o dobre nawilżenie organizmu (co przekłada się na kondycje błon śluzowych) i zażywać środki z witaminą C oraz rutozydem – wzmacniają one i uszczelniają drobne naczynia krwionośne, co ogranicza przenikanie zarazków i pomaga szybciej wrócić do zdrowia.

utrzymuje się przez parę dni. Do tego czasu jedynie wspomagamy naturalną termoregulację organizmu. Pijmy dużo wody, możemy też sięgnąć po napar z lipy czy sok malinowy. Gdyby jednak temperatura nadmierREKLAMA

Temat miesiąca

Norma zależy od miejsca pomiaru temperatury i naszego wieku

MIEJSCE POMIARU USTA

DO 65. ROKU ŻYCIA

PO 65. ROKU ŻYCIA

37,0–38,1°C

36,2–37,3°C

ODBYT

35,2–36,9°C

35,6–36,3°C

PACHA

35,9–37,6°C

35,8–37,5°C

UCHO

36,8–37,9°C

35,8–37,1°C

nie się podnosiła, potrzebne będą leki przeciwgorączkowe, np. z paracetamolem lub ibuprofenem (ten drugi należy do tzw. grupy NLPZ). W razie potrzeby można je stosować naprzemiennie. Ważne, by pilnować ram czasowych dla danego preparatu i nie sięgać równocześnie po leki wieloskładnikowe, które także mogą zawierać taką substancję leczniczą. Istotne jest także dobranie preparatów pod kątem innych swoich dolegliwości, np. na środki z grupy NLPZ muszą uważać chorzy reagujący alergią na kwas acetylosalicylowy czy z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy. A w przypadku paracetamolu – osoby z poważnymi zaburzeniami wątroby czy z chorobą alkoholową. Niezależnie od leków, dobrym sposobem na obniżenie temperatury jest też ochładzanie. Można stosować okłady miejscowe, np. na czoło, kark, nadgarstki lub łydki (i zmieniać, gdy się ogrzeją). Można też wziąć kąpiel, której temperatura będzie niższa o jeden stopień od aktualnej ciepłoty ciała (gdy gorączka zacznie spadać, dolewamy porcję zimnej wody, aby kąpiel nadal była o stopień chłodniejsza).

Multilac 20 kapsułek

JESIENNY NIEZBĘDNIK

suplement diety

REKLAMA

MULTILAC to nowoczesny synbiotyk zawierający aż dziewięć specjalnie wyselekcjonowanych szczepów żywych kultur bakterii oraz składnik odżywczy – oligofruktozę. Zastosowanie innowacyjnej technologii MURE zabezpiecza żywe kultury bakterii przed kwasami żołądkowymi i żółciowymi oraz enzymami trawiennymi. Dzięki temu bakterie docierają do jelit w biologicznie aktywnej postaci. Preparat zalecany jest wspomagająco w trakcie i po antybiotykoterapii oraz w przypadku zmian naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego. Dystrybutor: USP Zdrowie Sp. z o.o.

Magazyn 60+

to też działa

DO ŁASK WRACAJĄ BAŃKI. JAK JE POSTAWIĆ? Metoda ta wywodzi się z tradycyjnej medycyny arabskiej i chińskiej, ale od wieków praktykowana jest także w Europie. Teraz przeżywa zaś prawdziwy renesans. Związane ze stawianiem baniek zasysanie (w efekcie próżni) powoduje pękanie drobnych naczynek krwionośnych i lokalny stan zapalny, który mobilizuje do działania układ odpornościowy. Dlatego zabieg taki zalecany jest szczególnie na początku choroby. U dorosłych bańki można stawiać niemal na całych plecach, omijając jedynie łopatki i kręgosłup. Po zabiegu chory powinien ok. pół godziny poleżeć, potem jednak (o ile dobrze się czuje) nie musi zostawać w łóżku. Uwaga! Przy silnym przeziębieniu i grypie zabieg warto powtarzać co 3–4 dni. Stawiając kolejne bańki, należy omijać miejsca, na których pozostały ślady (przekrwienia) po poprzednim leczeniu. Przeciwwskazaniem do kuracji jest skurcz oskrzeli (przy oddychaniu słychać charakterystyczne świsty).

Warto wiedzieć

Klasyczne bańki ogniowe (szklane, lekarskie – takie jak na zdjęciu) powinna stawiać wykwalifikowana do tego osoba, np. pielęgniarka. Chodzi głównie o to, aby uniknąć związanego z tym ryzyka poparzenia. W aptece można jednak kupić także bezpieczne bańki bezogniowe: l zimne – również są szklane, ale mają pompkę do odsysania powietrza, l akupunkturowe – zrobione z gumy, by postawić bańkę, wystarczy ją mocno ścisnąć i puścić, gdy przyssie się do skóry.

Dbam o zdrowie

NOWE TERAPIE

Czym jest nowoczesna mastektomia? DR HAB. N. MED.

PAWEŁ BASTA GINEKOLOG ONKOLOG KRAKOWSKA SCM CLINIC

Dzięki niej wiele rodzajów nowotworów piersi można całkowicie wyleczyć. Jak wygląda obecnie ten zabieg i rehabilitacja po usunięciu piersi?

eszcze kilkadziesiąt lat temu każdy guzek w piersi oznaczał dla kobiety wyrok. Dziś dzięki naprawdę skutecznym metodom diagnozowania i leczenia wiele rodzajów raka piersi można znacznie łatwiej wyleczyć. Niestety, ze statystyk wynika, że śmiertelność z powodu nowotworów piersi jest w Polsce nadal znacznie wyższa niż w krajach Europy Zachodniej. Dlaczego? Po prostu rzadziej badamy piersi i później decydujemy się na leczenie. Boimy się diagnozy, leczenia, utraty piersi... Jak ten lęk obłaskawić i czego można spodziewać się po nowoczesnej mastektomii zapytaliśmy dr. n. med. Pawła Bastę, ginekologa onkologa z krakowskiej SCM clinic, członka Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.

limfatycznego, osłabieniem mięśni w ręce, wystąpieniem parestezji. W takiej sytuacji konieczne jest zastosowanie bardziej zaawansowanej rehabilitacji – ćwiczeń usprawniających pod okiem fizjoterapeuty specjalizującego się w rehabilitacji onkologicznej. W przypadku zwykłej mastektomii pacjentka szybko wraca do pełnej sprawności – nie ogranicza jej ból i słaba ruchomość ręki.

A jak wygląda kwestia mastektomii z jednoczasową rekonstrukcją? Czy może na nią liczyć każda pacjentka?

Taki zabieg jest refundowany przez NFZ. Nie zawsze jednak pacjentki chcą i mogą z niego skorzystać. Jeśli na przykład zmiana umiejscowiona jest blisko skóry trzeba usunąć pierś razem z tkanką skórną. Wówczas jednoczasowa rekonstrukcja piersi jest po prostu niemożliwa. Podobnie w sytuacji, gdy guz znajduje się blisko ściany klatki piersiowej. Wtedy po mastektomii zwykle konieczna jest radioterapia, która może uszkodzić implant. Są też kobiety, które nie chcą poddawać się takiej rekonstrukcji, bo wiąże się ona z pobraniem tkanek z innych części ciała, a to łączy się z bólem. Zachęcam jednak pacjentki, by pytały o tę opcję swoich lekarzy. Mastektomia z jednoczasową rekonstrukcją piersi to nowoczesny i bezpieczny zabieg, z którego, o ile jest taka możliwość, warto korzystać.

Panie Doktorze, na czym polega zabieg mastektomii?

Mastektomia jest formą zabiegu chirurgicznego polegającego na całkowitym usunięciu jednego lub dwóch gruczołów piersiowych. Operacja usunięcia piersi zwykle wykonywana jest w przypadku potwierdzonego klinicznie raka. Jej zakres zależy od rodzaju raka i jego zaawansowania. Dziś standardem jest usuwanie piersi tylko z węzłem wartowniczym. Kiedyś zawsze dodatkowo wycinało się także węzły pachowe. Obecnie usuwa się je znacznie rzadziej.

Dlaczego?

rozmawiała Agnieszka Czechowska

REKLAMA

Wycięcie węzłów pod pachą wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia powikłań, np. w postaci obrzęku

Selen

suplement diety Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego oraz pomaga zachować zdrowe włosy i paznokcie. 100 tabletek

Magazyn 60+

uwaga! GDZIE SZUKAĆ WSPARCIA?

Wiele kobiet po mastektomii zmaga się z lękiem o swoje zdrowie. Jeśli też jesteś w tej grupie, możesz już w szpitalu poprosić o rozmowę z psychologiem. Jeszcze na oddziale otrzymasz też kontakt do stowarzyszeń wspierających kobiety po mastektomii. Najpopularniejszą taką organizacją są Amazonki. Mają one swoje kluby w całej Polsce. Ich spis znajdziesz na stronie: www.amazonki.net.

Wieści z apteki OD 1 LIPCA RECEPTY NIE MUSZĄ MIEĆ IDENTYFIKATORA ODDZIAŁU NFZ

NIE TYLKO CZOSNEK!

Nie tylko czosnek, ale i cebula powinna się cieszyć powodzeniem w okresie infekcyjnym. Z walorów tej drugiej można skorzystać, przygotowując domowy syrop z cebuli lub zaopatrując się w gotowy już produkt w aptece, tradycyjnie stosowany w łagodnych infekcjach dróg oddechowych. Warto też wiedzieć, że preparaty na bazie wyciągu z cebuli (maść) znajdują zastosowanie w profilaktyce blizn, w tym przerosłych, a także przyspieszają regenerację tkanek. Jeśli więc mamy niechciane pamiątki po wakacjach, warto się w tego typu preparat zaopatrzyć.

Porady

zza lady

Osoby uprawnione do wystawiania recept nie muszą już umieszczać na nich identyfikatora oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia. To efekt nowelizacji Prawa farmaceutycznego, która weszła w życie 1 lipca. W rezultacie od 1 lipca numer oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia nie jest elementem wymaganym na recepcie. Dotyczy to recept wystawionych od 1 lipca 2020 r.

DR N. MED. MGR FARMACJI

JUSTYNA WODOWSKA

To warto wiedzieć o aptecznych produktach i związanych z farmacją przepisach. LAKTOFERYNA NA PRZEBARWIENIA

Laktoferyna ma coraz więcej zastosowań, również w preparatach do użytku zewnętrznego. W aptekach dostępne są wyroby medyczne w postaci kremu z laktoferyną liposomalną zamkniętą w pojedynczych aplikatorach (ampułkach). Tego typu preparaty przeznaczone są do stosowania miejscowego przy występowaniu przebarwień skóry, będących konsekwencją krwawych wybroczyn, przebarwień po zabiegu skleroterapii, przebarwień spowodowanych niewydolnością żylną oraz po leczeniu przy użyciu lasera.

SELEN – WSPARCIE DLA OCZU

To pierwiastek śladowy o istotnym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. W pewnych obszarach jego rola jest szczególna. Selen wchodzi przede wszystkim w skład enzymu antyoksydacyjnego o skomplikowanej nazwie „peroksydaza glutationowa”. Enzym ten współdziała z witaminą E, zapobiegając uszkodzeniom błon komórkowych przez wolne rodniki. Do schorzeń związanych ze szkodami o takim charakterze należy m.in. zaćma. Wybierając selen, warto wiedzieć, że sole nieorganiczne (np. selenian sodu) są mniej przyswajalne niż formy organiczne (drożdże wzbogacone w selen czy selenometionina). Magazyn 60+

Dbam o zdrowie

JAK TO DZIAŁA?

Lubi ruch, nie znosi siedzenia. Problemy, jakie sprawia, mogą dotyczyć nawet i całego ciała. Warto zadbać o niego lepiej!

Kręgosłup w dobrej formie

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Magazyn 60+

ważany jest za podstawę całego naszego ciała. I słusznie! To niezwykłe rusztowanie, stabilizowane za pomocą wielu mięśni, stanowi bowiem oparcie dla sylwetki. Zaczyna się u podstawy czaszki, kończy zaś w okolicach miednicy, ale jego prawidłowa praca ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu (także kończyn dolnych i górnych). Kręgosłup ma jeszcze jedno istotne zadanie – chroni ukryty w środku rdzeń kręgowy. Jest to najważniejsza część układu nerwowego, za pomocą którego przebiega komunikacja mózgu z resztą naszego ciała – bez niego nie moglibyśmy żyć! Tak więc, jak widać, nie ma żadnej przesady w stwierdzeniu, że zdrowy kręgosłup to podstawa. Zdrowy nie oznacza jednak prosty! Zaskoczona? Zapewne tak, bo niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że nasze rusztowanie ma naturalne krzywizny – część jest wygięta nieco do przodu (nazywa się to lordozą), inny fragment do tyłu (to kifoza) i jest to jak najbardziej prawidłowe. Skąd zatem biorą się bóle pleców oraz inne mniej typowe kłopoty, o których piszemy na następnej stronie? Zwykle są one spowodowane uciskiem lub podrażnieniem nerwów przebiegających wzdłuż kręgosłupa, na przykład przez uwypuklenia dysków (to takie poduszeczki pomiędzy kręgami), stanami zapalnymi lub zmianami zwyrodnieniowymi związanymi z wiekiem, niewłaściwym trybem życia (długie siedzenie, brak aktywności fizycznej) czy też nadwagą. Podpowiadamy zatem, jak szybko poradzić sobie z najczęstszymi dolegliwościami, a także które objawy, pozornie niezwiązane z kręgosłupem, mogą świadczyć o tym, że w jego obrębie dzieje się coś niepokojącego. Na koniec zaproponujemy też kilka najlepszych pozycji, dzięki którym plecy odpoczywają najszybciej i najskuteczniej.

Najczęściej pojawiające się problemy i rady, jak sobie pomóc w domu

Bóle pleców, zwłaszcza po długim siedzeniu, to problem aż 80 proc. dorosłych osób (a coraz częściej także dzieci i młodzieży). W dłuższej perspektywie większości z nich pomoże zmiana trybu życia i regularne ćwiczenia – najlepiej takie, które dobierze lekarz lub fizjoterapeuta. Mają one na celu wzmocnienie mięśni pleców i brzucha, co stabilizuje kręgosłup. Czasem jednak ból pojawia się nagle, a wtedy potrzebujemy prostych i szybkich sposobów na jego złagodzenie. Dyskopatia. To zwyrodnienie w obrębie krążków międzykręgowych (nazywanych potocznie dyskami), które prowadzi do ucisku na nerwy i struktury kanału kręgowego. Objawy to silny ból i niemożność wykonywania swobodnych ruchów. Często towarzyszą temu przykurcze mięśni wokół kręgosłupa. W takiej sytuacji pomocne jest zażycie środka przeciwbólowego i przeciwzapalnego lub posmarowanie pleców maścią o takim działaniu. Dodatkowo warto zrobić sobie cie-

●

Za pomocą regularnych treningów wzmacniamy nie tyle sam kręgosłup, co stabilizujące go mięśnie. Jeśli jednak ktoś ma już bóle pleców, powinien w celu dobrania odpowiednich ćwiczeń zwrócić się do lekarza lub fizjoterapeuty.

pły okład i ułożyć się w pozycji relaksującej (patrz następna strona). Jeśli ból nie mija, lekarz może przepisać preparaty rozluźniające mięśnie. Rwa kulszowa. Dolegliwość także mająca związek z dyskopatią, jednak ból jest wyjątkowo silny i promieniuje wzdłuż pośladków aż do nogi. Może towarzyszyć mu również osłabienie mięśni kończyny i niemożność wykonania jakiegokolwiek ruchu. Przez pierwsze godziny można próbować tych samych sposobów, co przy dyskopatii, jeśli jednak ból nie mija lub dołączają się inne objawy (opadanie stopy, zaburzenia czucia) konieczna bywa pomoc lekarska. Po ustąpieniu ataku koniecznie trzeba wykonać badania ustalające konkretną przyczynę kłopotów i zacząć rehabilitację, gdyż rwa kulszowa ma tendencję do częstego nawracania. ●

Objawy kłopotów z kręgosłupem mogą pojawiać się od stóp do głów!

Okazuje się, że zmiany zwyrodnieniowe lub stany zapalne w obrębie kręgosłupa mogą dawać o sobie znać nie tylko bólem pleców. Nawet tak odległe i pozornie niepowiązane ze sobą problemy, jak zaburzenia równowagi czy nietrzymanie moczu, potrafią mieć swoją przyczynę właśnie w tym miejscu. Oto przegląd najczęstszych dolegliwości – niektóre z nich mogą być naprawdę zaskakujące! Odcinek szyjny. Zwyrodnienie w tej części kręgosłupa może być przyczyną nawracającego bólu głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej (z tyłu), który nasila się przy jej odwracaniu i towarzyszy mu sztywność karku. Inny charakterystyczny objaw to zawroty głowy – uczucie falowania podłogi, wirowania otoczenia, chwilowe zataczanie się, szczególnie jeśli

●

Magazyn 60+

Dbam o zdrowie zdarza się to przy odchylaniu głowy do tyłu i obracaniu jej, jak np. podczas wieszania firanek. Mogą temu towarzyszyć także zaburzenia słuchu – szum lub pisk w uszach. Przyczyną takich problemów jest ucisk na tętnice kręgowe, co pogarsza przepływ krwi i powoduje chwilowe niedotlenienie. Czasem przy kłopotach z odcinkiem szyjnym pojawiają się także zaburzenia widzenia (rozmycie obrazu lub uczucie bolesnego ucisku na gałki oczne). Uwaga! Bardzo niepokojące symptomy to osłabienie, drżenie i skurcze nóg. Mogą one sugerować poważne schorzenie, jakim jest mielopatia szyjna, które pojawia się wtedy, gdy przesunięty krążek międzykręgowy uciska rdzeń kręgosłupa. Choroba zaczyna się podstępnie od osłabienia, drżeń lub skurczów w nogach (zdarza się, choć rzadko, że również w rękach). Niepokojące objawy to także utykanie, zaczepianie stopami o nierówności na drodze. W takim wypadku niezbędna jest szybka operacja i usunięcie przyczyny ucisku. ● Odcinek piersiowy. Narażony jest na działanie dużych sił ściskających, szczególnie kiedy nadmiernie wygina się ku tyłowi, np. gdy się garbisz. Typowe objawy to bóle między łopatkami i trudności w wykonywaniu głębokiego wdechu. O problemach z tym odcinkiem kręgosłupa mogą też świadczyć ucisk lub ból w klatce piersiowej. Bywa to mylnie kojarzone z sercem (tzw. pseudozawał). Jak

warto wiedzieć !

UKŁADANKA Z 33 LUB 34 KRĘGÓW SZYJNY Ten odcinek tworzy 7 kręgów od

góry. Są one najbardziej ruchome – umożliwiają np. kręcenie głową. Na opisach badań oznaczane symbolami C1–C7.

PIERSIOWY Jest najdłuższy – składa

LITRY WODY dziennie to... cudowny lek dla kręgosłupa! Dzięki niemu dyski są prawidłowo nawodnione. Gdy tak nie jest, kości trą o siebie i męczą nas bóle pleców, zwłaszcza rano, zaraz po wstaniu z łóżka.

odróżnić te objawy od prawdziwego zawału? Jeśli ból jest ostry, przeszywający i pojawia się nagle, wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Jeśli jednak jest tępy, narasta stopniowo, zanika przy zmianie pozycji (np. po położeniu się na wznak), możesz podejrzewać, że jego przyczyną są zmiany w kręgosłupie. ● Odcinek lędźwiowy. Powodem problemów są najczęściej zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego (tzw. dysku). Zwykle mają one charakter przewlekły (nagły atak to najczęściej wspomniana wcześniej rwa kulszowa). O problemach z kręgosłupem lędźwiowym mogą świadczyć również problemy z oddawaniem moczu i drętwienie nogi (rzadko obu nóg).

Jak dać plecom odpocząć – wybierz najlepszą pozycję

Niezależnie od tego, który odcinek twojego kręgosłupa przysparza aktualnie problemów, jeśli chcesz dać mu chwilę wytchnienia, najlepiej będzie, gdy się położysz. Najczęściej polecana jest pozycja na plecach LĘDŹWIOWY Ma największe kręgi, gdyż (na wznak), ale tylko wówczas, gdy wsuniesz pod kow dużej mierze dźwigają ciężar całego ciała. lana zrolowany koc. Możesz też ułożyć się na podłoWłaśnie ten odcinek sprawia spore kłopoty. dze, a stopy i łydki oprzeć na krześle tak, żeby odcinek lędźwiowy zawisł nieco nad powierzchnią. Oznaczany jako L1–L5. W pozycji na boku odciążenie dysków międzykręgowych nie jest tak skuteczne, możesz to jednak zmieKRZYŻOWY To 5 zrośniętych ze sobą nić, wyprostowując dolną nogę i przesuwając ją kręgów, opisywanych jako S1–S5. do tyłu, a górną zginając w taki sposób, by dotykała brzucha. W ten sposób dobrze odciążysz lędźwiową KRĘGI GUZICZNE partię kręgosłupa. Odcinek piersiowy odwdzięczy się Szczątkowe (CO1–CO4/5). dobrą kondycją, gdy będziesz spać na poduszce ortopedycznej.

się aż z dwunastu kręgów TH1–TH12. Każdy z nich łączy się z parą żeber, tworząc klatkę piersiową.

Magazyn 60+

WAŻNE BADANIE

Rezonans magnetyczny To najdokładniejsze badanie, które umożliwia ocenę wszystkich głównych elementów kręgosłupa oraz kanału kręgowego. Zlecane jest ono zarówno w stanach pourazowych, jak i przy podejrzeniu zmian zwyrodnieniowych.Trwa 20–60 minut i można wykonać je bezpłatnie w ramach NFZ (ze skierowaniem od lekarza). Rezonans kręgosłupa wymaga przygotowania – zapisując się na określony termin, poproś o wskazówki. Uwaga! Osoba, która wykonuje badanie, może w jego trakcie zdecydować o konieczności podania kontrastu (aby lepiej uwidocznić oglądane tkanki), dlatego należy mieć ze sobą zrobione wcześniej badanie poziomu kreatyniny we krwi.

REKLAMA

Dbam o zdrowie

Zaćma Nie warto

bać się operacji

PROFILAKTYKA

Jest najczęstszą przyczyną zaburzeń widzenia u osób w dojrzałym wieku. Nieleczona grozi jego całkowitą utratą. Na szczęście istnieje zabieg operacyjny, który potrafi skutecznie usunąć zaćmę. TEKST MAGDALENA BAUMAN

darza się, że jest chorobą wrodzoną i ujawnia się już w dzieciństwie, może też być skutkiem urazu oraz przyjmowania pewnych leków (np. kortykosteroidów). Ale najczęściej spotykana jest tzw. zaćma starcza, dotykająca osoby po 50. roku życia (a czasem nawet wcześniej, po czterdziestce). Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest najczęstszą przyczyną upośledzenia wzroku, a także wykonywanych operacji okulistycznych. Zaćma (inaczej katarakta) rozwija się powoli, długo nie dając widocznych objawów. Stopniowo zaczynamy tracić ostrość widzenia, obraz staje się zamazany, a wymiana szkieł korekcyjnych na mocniejsze nie przynosi rezultatów. Objawy nigdy nie ustępują samoistnie, z czasem zostrzają się: tracimy zdolność oceny odległości (co może utrudniać poruszanie się i funkcjonowanie), kolory stają się wyblakłe, pojawia się nadwrażliwość na światło. Jeżeli doświadczasz takich dolegliwości, nie odkładaj wizyty u okulisty. Aby ocenić poziom zmian, zbada oczy w lampie szczelinowej, wstępnie podając środek roszerzający źrenice.

silne okulary skupiające. Aby tego uniknąć, w miejsce usuniętej soczewki wstawia się jej protezę. Wiele osób boi się tego zabiegu. Niepotrzebnie! Operacja jest prosta, bezpieczna i nie wymaga specjalnych przygotowań. Wykonuje się ją w znieczuleniu miejscowym (tzw. kroplowym). Sam zabieg trwa zaledwie kilkanaście minut, a pacjent już po kilku godzinach może wrócić do domu.

Jak wygląda zabieg usunięcia zaćmy

Najpowszechniej stosowaną obecnie metodą chirurgicznego usuwania zaćmy jest fakoemulsyfikacja: rozbicie zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków. Operowane naraz jest tylko jedno oko. Na początku lekarz zakrapia je kroplami ze środkiem znieczulającym, a czasem także z antybiotykiem (w celu uniknięcia

•

warto wiedzieć !

SKUTKI ZMĘTNIENIA SOCZEWKI

Skąd te objawy?

Zaćma to choroba soczewki oka, polegająca na jej postępującym, częściowym lub całkowitym zmętnieniu pod wpływem zaburzeń metabolicznych i procesu starzenia się organizmu. Zmętniała soczewka utrudnia światłu dotarcie do siatkówki oka, dlatego widziany obraz jest niewyraźny, nie można go skorygować okularami ani szkłami kontaktowymi. Zmętnienie soczewki jest nieodwracalne. Wcześnie rozpoznaną zaćmę leczy się środkami przeciwkataraktycznymi w postaci kropli. Jeśli zaćma obejmie całą soczewkę, konieczne jest jej operacyjne usunięcie. Po zabiegu trzeba nosić 22

Magazyn 60

OKO ZDROWE Ma przejrzystą soczewkę, dzięki czemu do siatkówki dociera światło ze skupionym obrazem.

OKO Z ZAĆMĄ Przez zmętniałą soczewkę do siatkówki dociera mniej światła, a obraz jest rozproszony.

infekcji) i o działaniu przeciwzapalnym, by zmniejszyć obrzęk. Na twarz chorego nakłada się specjalną jałową folię z otworem na operowane oko oraz maseczkę chirurgiczną. Chirurg za pomocą specjalnych ostrzy chirurgicznych robi w rogówce nacięcie o długości 2–3 mm. Następnie wprowadza specjalną sondę, którą, wykorzystując ultradźwięki, rozbija chorą soczewkę na części i „odsysa” jej rozdrobnione fragmenty. W miejsce starej soczewki za pomocą iniektora wprowadza się nową, sztuczną. Jest zwinięta w rulon, lekarz dopasowuje ją do kształtu rogówki. Oko zostaje zabezpieczone opatrunkiem. Po zabiegu pacjent przez kilka godzin pozostaje w placówce, a następnego dnia zgłasza się na kontrolę.

•

• •

Operacja w czasach pandemii

Jak widać, operacja zaćmy nie jest taka straszna! Gdy dodać do tego jej bardzo wysoką skuteczność i brak powikłań, chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że warto się jej poddać. Niestety, terminy zabiegów w Polsce są odległe, a pandemia i wprowadzenie procedur Ministerstwa Zdrowia nie sprzyja ich przyspieszniu. Alternatywą mogą być zabiegi w innych krajach UE, przede wszystkim w Czechach (czytaj obok).

DR N. FARM. KRZYSZTOF SŁOMIAK

CZY WARTO WYKONAĆ ZABIEG W CZECHACH?

Tak zwana dyrektywa transgraniczna daje prawo do podjęcia leczenia poza granicami swojego kraju. Przykładem jest zabieg korekty zaćmy, który Polacy coraz częściej wykonują w Czechach. W Polsce kolejka na refundowany zabieg jest bardzo długa, a wykonywany prywatnie jest bardzo drogi. W Czechach za ten sam zabieg zapłacimy dużo mniej, możemy też wystąpić do NFZ o zwrot poniesionych kosztów (częściowo lub w całości). Terminy zabiegów są akceptowalne, a pacjent leczony jest w trybie jednego dnia.Trzeba jednak uważać na firmy oferujące pomoc w organizacji zabiegu za granicą – oszustów nie brakuje. Po drugie sytuacja epidemiologiczna związana z COVID-19 nie sprzyja podróżom. Warto zrobić bilans ryzyka, nim podejmiemy decyzję. REKLAMA

Jem zdrowo

CO JEŚĆ, ABY NIE MIEĆ BÓLU

MGR INŻ.

BARBARA LASOTA

stawów

ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

Zaczęło ci chrupać w kolanach? Częstym powodem jest zwyrodnienie. Nie lekceważ tego ani innych chorób stawów. W profilaktyce i wspomaganiu leczenia może pomóc modyfikacja diety. TEKST BARBARA LASOTA

ajczęściej dokucza nam choroba zwyrodnieniowa stawów. Ale prawie co dziesiąta starsza osoba cierpi także na artretyzm. Na szczęście trochę rzadziej diagnozowany jest RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów. To jedna z najbardziej niebezpiecznych i wyjątkowo bolesnych chorób stawów. Szacuje się, że w Polsce RZS ma 220 tys. osób. Zapalenie stawów towarzyszy także często łuszczycy, przewlekłym chorobom jelit, cukrzycy itp.

Aby stawy były jak stal

To znaczy mocne jak stal, ale jednocześnie elastyczne. Duże wpływ na to ma białko, bo to ono buduje zdrową chrząstkę stawową. Dlatego od dzieciństwa do starości powinniśmy jeść codziennie przynajmniej dwa posiłki z produktami białkowymi. Cenny jest nabiał, ro24

_Magazyn 60+

śliny strączkowe, ryby, niewielka ilość mięsa. Chociaż raz w tygodniu sięgajmy po specjalne białko – kolagen. To on decyduje o elastyczności i wytrzmałości chrząstki, ma też pozytywny wpływ na maź stawową. Znajdziemy go w galarecie i bulionie z nóżek, ale również w dobrej jakości salcesonie (warto czasem zjeść plaster zamiast szynki), rosole drobiowym przyrządzonym z dodatkiem skrzydełek i kurzych łapek, a także w rosole cielęcym i wołowym. Trzeba je gotować dwie godziny, z dodatkiem dużej porcji jarzyn. Dodatkowym bonusem będzie gładka cera, bo kolagen przeciwdziała zmarszczkom. Na niedzielny deser wybierajmy galaretkę z owocami. Żelatyna jest również jego cennym źródłem. Aby pobudzić organizm do produkcji własnego kolagenu, w codziennym jadłospisie nie może zabraknąć owoców bogatych w wit. C, ryb i oleju lnianego lub rzepakowego, dostarczających

J edzmy

je często

SZCZEGÓLNIE CENNE PRODUKTY Chociaż nie wyleczymy stawów wiśniami czy brokułami, to systematyczne ich jedzenie, a także kilku innych produktów, pomoże poprawiać ich kondycję, wspomóc terapię i zmniejszyć ból.

WIŚNIE

Łagodzą objawy artretyzmu, pomagają również w profilaktyce choroby zwyrodnieniowej stawów. Zawierają spore ilości wit. B5, której często nam brakuje. Podobnie działają czereśnie.

BROKUŁY I KAPUSTA Zawarty w nich bioaktywny związek z grupy izotiocyjanianów blokuje enzym degradujący chrząstkę stawów.

Najlepiej spożywać oba te warzywa w formie surówek.

PIETRUSZKA

Cenny jest zarówno korzeń, jak i natka. Zmniejszają ból szczególnie w reumatoidalnym zapaleniu stawów, ponieważ pomagają leczyć stany zapalne. Działają też moczopędnie, co ułatwia usuwanie kwasu moczowego z organizmu przy dnie

moczanowej. Tak samo działa również seler naciowy i korzeniowy.

PORZECZKI

Zwłaszcza czarne, które zawierają trzy razy więcej wit. C, niż cytrusy. Witamina ta jest niezbędna do wytwarzania kolagenu, a więc wzmacnia stawy.

ŚLEDZIE

Obfitują w tłuszcze omega-3 i wit. E, działające przeciwzapalnie. Są pod tym względem tak cenne, jak drogi łosoś. W składniki te bogate są też orzechy i olej lniany, który zachowuje swoją moc, gdy trzymamy go w lodówce. REKLAMA

Jem zdrowo kwasów tłuszczowych omega-3. Z kolei orzechy, nasiona, grube kasze, razowe pieczowo wzbogacą dietę nie tylko w niezbędne minerały, ale i witaminy z grupy B, pomagające w walce ze stresem. Ma to duże znaczenie, bo udowodniono, że długotrwały stres wywołuje niekorzystne zmiany w mazi stawowej.

Nadmierna masa ciała powoduje przeciążenia stawów kolanowych i biodrowych, a to prowadzi do powstania uszkodzeń w chrząstce stawowej.

Nie akceptujmy otyłości

To oczywiste, że osoby puszyste bolą kolana, stawy biodrowe i skokowe bardziej niż ludzi szczupłych. Dodatkowe kilogramy powodują przeciążenie i osłabienie. To jednak nie wszystko. W tkance tłuszczowej produkowane są hormony prozapalne, przyśpieszające zwyrodnienia stawów. Dlatego starajmy się schudnąć. Najlepiej jeść co 3 godziny niewielką porcję. Oto trzy przykładowe posiłki: jedna kanapka i kubek kakao, jogurt z 2 łyżkami płatków, jeden ziemniak z kawałkiem ryby i surówka.

Dieta przeciwzapalna

Wiele dolegliwości stawów to choroby zapalne. Jedną z nich jest RZS. Aby zmniejszyć dolegliwości, a nawet ustrzec się przed nimi, wprowadźmy do jadłospisu produkty przeciwdziałające zapaleniom. Najwięcej ich zawiera dieta śródziemnomorska, której podstawą są warzywa i owoce, a ryby, skorupiaki i sery stanowią

D ieta

dodatek. Ważną rolę w tej diecie pełni także dobra oliwa. Stosujmy ją na przemian z innymi olejami tłoczonymi na zimno (2-3 łyżki dziennie) jako dodatek do surówek i sałatek. Taka dieta obfituje we wszystkie składniki niezbędne w walce z wolnymi rodnikami tlenowymi (witaminy, selen, cynk, bioflawonoidy, błonnik), a także podnoszące naszą odporność. Naukowcy z USA przedstawili również badania świadczące o tym, że stany zapalne w stawach mogą nasilać się na skutek częstego jedzenia potraw smażonych. Warto więc zamienić je na gotowane lub duszone. A co się da, jedzmy na surowo.

klasztorna

ZALECENIA ŚW. HILDEGARDY Ta średniowieczna lekarka bardzo ceniła w leczeniu stawów orkisz, koper włoski, pigwę i bulion z nóżek cielęcych. Przed rozpoczęciem diety doradzała post i regenerację jelit musem gruszkowym. Każdemu, kto przyszedł do niej po poradę w związku z bólem stawów, proponowała minimum tygodniowy post, polegający na jedzeniu 3–4 małych posiłków dziennie, składających się jedynie z prostych potraw z orkiszu i warzyw. Twardziele mogli co drugi dzień pościć o chlebie (z orkiszu) i wodzie.

2. Kuracja jelit

Po zakończeniu postu albo już w jego trakcie zalecała jedzenie (przez miesiąc) rozgotowanych gruszek (musu gruszkowego) z korzeniem wszewłogi, lukrecją, cząbrem i odrobiną miodu do smaku: łyżeczka na czczo, dwie łyżeczki po obiedzie i trzy łyżeczki 26

_Magazyn 60+

na noc. Jej zdaniem, miało to zregenerować jelita. Uważała bowiem, że przyczyną chorób powodujących bóle stawów często są choroby zapalne jelit.

Właściwa dieta i praca nad sobą

W trakcie terapii chory miał uczyć się panować nad gniewem i pogłębiać wiarę w bożą miłość do siebie i każdego człowieka. Po zakończeniu postu Hildegarda doradzała, aby jeść orkisz, warzywa, zwłaszcza koper włoski (w formie sałatek), trochę nabiału, ryb, drobiu, owoce, bulion z nóżek i stosować dużo ziół. Z owoców szczególnie polecała (nawet codziennie) pigwę w postaci dżemu, kompotu, ciasta pigwowego.

ŚW. HILDEGARDA Z BINGEN

Żyła w XII wieku. Była mniszką, potem przeoryszą klasztoru benedyktynek w niemieckim Bingen, niedaleko Moguncji. Wiele czasu przeznaczała na modlitwę, ale zajmowała się również filozofią, komponowała muzykę, badała naturę i leczyła ludzi. Pozostawiła nam kilka wartościowych ksiąg o leczeniu chorób. Papież Benedykt XVI ogłosił św. Hildegardę doktorem Kościoła.

ZDJĘCIA: EAST NEWS/AKG-IMAGES (1)

1. Post, ale nie głodówka

Dieta na artretyzm

Dawniej artretyzm, inaczej podagrę lub dnę moczanową, nazywano chorobą królów i magnatów, bo wielu z nich na nią cierpało. Czasami z przyczyn genetycznych. Częściej jednak z powodu nadmiernego ucztowania. Wśród ubogiego ludu artretyzm był rzadkością. Teraz, gdy wszyscy jemy dużo (zwłaszcza przesadzamy z mięsem i wędlinami), podagra stała się demokratyczna. Zapadają na nią prezesi i szeregowi pracownicy. Choroba polega na odkładaniu się kwasu moczowego w chrząstce i innych strukturach stawów. Powoduje to obrzęki, ból i powstawanie guzków na powierzchni stawów lub na chrząstce. W codziennym jadłospisie trzeba mocno ograniczyć mięso i wędliny, tłuszcz zwierzęcy, tłuste, zwłaszcza wędzone ryby. Rzadziej jedzmy także rośliny strączkowe, sporadycznie czekoladę. Te produkty najbardziej podwyższają poziom kwasu moczowego w organizmie. Polecane są produkty mleczne, węglowodanowe, większość warzyw i owoców, Przy dnie zaleca się wypijać 2-3 litry płynów dziennie, aby wspomóc wypłukiwanie kwasu moczowego z organizmu. Unikajmy jednak napojów z syropem fruktozowym, bo może uszkadzać stawy. Niektórzy lekarze przestrzegają także przed mocną herbatą. Lepsze są słabe napary ziół.

Warto

ograniczyć

TEGO STAWY NIE LUBIĄ Sól Jej nadmiar

w posiłkach może przyczyniać się do powstania reakcji zapalnej w stawach. Dlatego zamiast solić, przyprawiajmy potrawy świeżymi i suszonymi ziołami.

Warzywa psiankowate Należą do nich: bakłażany, pomidory, papryka i ziemniaki. Niektórzy chorzy na RZS twierdzą, że przy częstym jedzeniu tych produktów mają zaostrzenie bólu stawów. Dlatego jedzmy je z umiarem. Całkowita eliminacja raczej nie jest konieczna. Mały ziemniak czy pół pomidora dziennie nam nie zaszkodzi. Produkty wysokoprzetworzone Zarówno wyroby cukiernicze, jak i chipsy, hamburgery, chińskie zupki itp. nasilają choroby stawów. REKLAMA

Jem zdrowo

SUPERPRODUKT

Od kilku lat znajduje się na czele listy modnych warzyw, cenionych za walory zdrowotne. Nie jest gatunkiem nowym, znali go już starożytni Grecy i Rzymianie, a i nasi przodkowie jadali go często. Potem o nim zapomniano, ale, na szczęście, powrócił w chwale.

Jarmuż

TEKST BARBARA LASOTA

NAJZDROWSZA KAPUSTA ŚWIATA

jego dekoracyjnych liściach znajduje się mnóstwo skarbów. Te opisane poniżej są zaledwie cząstką. Jako pierwszy odkrył jarmuż japoński lekarz wojskowy Endo w czasie II wojny świa-

towej, który ubogą dietę swojej rodziny wzbogacał sokami z dostępnych roślin. Gdy zauważył prozdrowotne działanie jarmużu, zaczął go badać i opublikował na jego temat wiele prac. Sam dożył 92 lat.

SULFORAFAN

POTAS

Obniża prawdopodobieństwo choroby nowotworowej, a nawet niebezpieczeństwo przerzutu. Chroni także komórki nerwowe przed degeneracją i działa przeciwzapalnie.

W 100 g jarmużu jest go aż 491 mg. Bogatsze są tylko strączkowe, pietruszka i orzechy. Potas odpowiada za każde uderzenie naszego serca.

WAPŃ

WITAMINA C

Dostarcza 150 mg/100 g. To cenne źródło budulca kości, zwłaszcza dla tych, którzy jedzą mało nabiału.

Aby pokryć dziennne zapotrzebowanie na tę niezbędną witaminę (m.in. wzmacnia organizm), wystarczy zjeść 50 g jarmużu. Najcenniejsze są surówki i sałatki.

KWAS FOLIOWY

WITAMINA K

Sałatka ze 100 g jarmużu dostarcza 1/3 dziennego zapotrzebowania. Kwas foliowy wpływa na pracę mózgu i chroni przed anemią.

Magazyn 60

Sałatka

2 liście jarmużu parzymy wrzątkiem. Kroimy na małe kawałki. Dodajemy kilka pomidorków koktajlowych przekrojonych na pół, kawałek pokrojonej papryki, cząstki pomarańczy, garść cieciorki z puszki, solimy. Polewamy sosem z oliwy, soku z cytryny i czosnku. 28

100 g jarmużu to 705 mcg tej witaminy. Odpowiada za stan żył, kości i krzepliwość krwi.

Dzięki zalaniu wrzątkiem na 4–5 minut, jarmuż staje się bardziej miękki i smaczniejszy.

Zupa krem

3 liście jarmużu i 2 pokrojone ziemniaki gotujemy w litrze wody z zielem angielskim i liściem laurowym. Dodajemy zeszkloną na oleju średnią cebulę, 1/2 szklanki mleka i łyżkę śmietany lub topionego serka. Zagotowujemy, wyjmujemy ziele i laur, przyprawiamy solą, gałką muszkatołową, chili, miksujemy.

Zupa będzie aksamitna, jeśli liście jarmużu pozbawimy ogonków.

MNIEJ KALORII, ALE CZY ZDROWO?

Żywność typu light Jedne mają na opakowaniu ten angielski przymiotnik. Inne są oznaczone jako „lekkie”, „fit” lub „0%”. W każdym przypadku producent sugeruje, że dbają o naszą sylwetkę i zdrowie. TEKST BARBARA LASOTA

azwyczaj tzw. lekkie produkty są mniej kaloryczne niż zwykłe. Jeśli dlatego, że dodano mniej cukru lub tłuszczu to dobrze. Ale warto przeczytać etykietę, bo często bywa, że lukę po zabranych składnikach wypełniają: emulgatory, konserwanty, słodziki, żelatyna, sztuczne aromaty. Wtedy lepiej zjeść mniejszą porcję tradycyjnego produktu. Będzie dużo zdrowiej.

ZOBACZ, CZYM SIĘ RÓŻNIĄ

PRODUKT

KCAL

TŁUSZCZ/CUKIER

MAJONEZ LIGHT (ŁYŻKA) MAJONEZ TRADYCYJNY

70 kcal 110 kcal

8 g tłuszczu 12 g tłuszczu

JOGURT LIGHT (100 G) JOGURT TRADYCYJNY

63 kcal 93 kcal

1,7 tłuszczu 2 g tłuszczu

CZEKOLADA LIGHT (100 G) CZEKOLADA TRADYCYJNA

485 kcal 530 kcal

34,8 g tłuszczu 29 g tłuszczu

SEREK WIEJSKI LIGHT (100 G) SEREK TRADYCYJNY

81 kcal 97 kcal

3 g tłuszczu 5 g tłuszczu

KONFITURA LIGHT (100 G) KONFITURA TRADYCYJNA

125 kcal 157 kcal

28 g cukru 37 g cukru REKLAMA

Wieści z apteki

Zapytaj

farmaceutkę

Wątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów i preparatów aptecznych rozwiewa redaktorka prowadząca Magazyn 60+ mgr farmacji Ewa Dembowska

pytanie

Słyszałam, że e-recepta może być też ważna 365 dni. Kiedy się ją wystawia i czym różni się od zwykłej? Ewa K. z Zambrowa

Lekarz może wystawić e-receptę ważną 365 dni (w odróżnieniu od zwykłej ważnej 30 dni) w sytuacji długotrwałego leczenia na chorobę przewlekłą. Trzeba zacząć realizację recepty przed upływem 30 dni – wykupić przynajmniej jedno opakowanie każdego przepisanego leku na recepcie. Jeśli nastąpi to później, farmaceuta wyda mniejsza ilość leku, proporcjonalnie do liczby dni, które upłynęły od daty wystawienia e-recepty. Pozostałe opakowania będzie można wykupić później, przed upływem 365 dni. Należy się zawsze upewnić, czy lekarz zaznaczył dawkowanie leku. W przeciwnym razie farmaceuta wyda tylko dwa najmniejsze rejestrowane opakowania leku przed upływem 30 dni. Aby zmniejszyć kłopot z tym związany, lekarz może wystawić receptę, której czas realizacji może nastąpić w późniejszym terminie niż data wystawienia. Musi to wyraźnie zaznaczyć: data realizacji e-recepty np. od 28.10.2020. 30

Magazyn 60+

pytanie

Zażywam wiele leków (nadciśnienie, cukrzyca, alergia). Część przyjmuję w domu, część w pracy. Czym najlepiej je popijać? Katarzyna W. z Końskich

Najbardziej wskazana i bezpieczna do popijania leków jest woda (ok. 100-200 ml, taka ilość umożliwi ich rozpuszczenie), najlepiej letnia, niegazowana, np. zwykła przegotowana. Nie należy używać soków owocowych, szczególnie cytrusowych, grapefruitowych, bo hamują działanie enzymów odpowiedzialnych za wchłanianie się leków (np. przeciwhistaminowych, używanych w leczeniu nadciśnienia czy redukcji poziomu cholesterolu). Interakcja powstała w wyniku mieszania ich z substancjami leczniczymi w skrajnych przypadkach prowadzi do zahamowania ich działania czy wręcz odwrotnie – do powstania sytuacji, gdy stężenie ich we krwi wzrasta. I wtedy pojawić się mogą np.: drgawki, zaburzenia akcji

serca, obniżenie ciśnienia krwi, zawroty głowy. Nie należy też popijać leków herbatą, kawa czy colą, gdyż kofeina i garbniki w nich zawarte hamują działanie lekarstw, np. stosowanych w leczeniu anemii. Także mleko w połączeniu z lekami może wytwarzać substancje, które hamują właściwości terapeutyczne preparatu np. stosowanego przy osteoporozie czy antybiotyków z grupy tetracyklin.

DRODZY CZYTELNICY, Zapraszamy do wspólnego tworzenia rubryki. Przysyłajcie pytania e-mailem na adres magazyn60plus@bezrecepty.eu

Żyję zdrowo

Nakręć zegar

biologiczny Całe życie czułaś, że funkcjonujesz wbrew rytmowi, którego domaga się twoje ciało i psychika? Wstajesz i kładziesz się nie o tej porze, kiedy miałabyś ochotę? Zbyt dużo pracujesz, a za mało odpoczywasz? Emerytura to idealny czas, by wsłuchać się w swój organizm i to wyregulować. TEKST MAGDALENA ŁUKÓW

óle głowy, rozdrażnienie, nadmierny apet... To tylko wierzchołek całej góry dolegliwości, do których doprowadza życie niezgodne ze wskazówkami zegara biologicznego. W krótkim terminie widać to najlepiej dzięki zjawisku jet lagu, kiedy nagle jesteśmy zmuszeni do dużej zmiany czasu. Jeśli różnica między miejscem, gdzie byliśmy, i tym, w którym przebywamy teraz, jest duża, nasz organizm zaczyna wariować. Na szczęście to chwilowe. Gorzej, gdy sprzeniewierzanie się sygnałom wysyłanym przez ciało trwa dłużej. Pojawiają się wtedy choroby, również te bardzo poważne, jak cukrzyca, nowotwory, depresja.

Co to jest rytm dobowy?

Zegar biologiczny, zwany także cyklem biologicznym czy rytmem biologicznym, to zespół procesów biochemicznych, dzięki którym organizm dokonuje pomiaru 32

Magazyn 60+

czasu i synchronizuje procesy życiowe (np. oddychanie, wzrost, odżywianie) z warunkami w środowisku zewnętrznym. Innymi słowy, dostosowuje się do rytmu, w jakim funkcjonuje Ziemia. Dotyczy to każdego żyjącego na niej stworzenia. Niedawno okazało się, że mamy to już nawet zapisane w DNA – trzej amerykańscy naukowcy odkryli i opisali tzw. geny zegarowe, za co w 2017 r. otrzymali nagrodę Nobla (uniwersalny model zegara opracowany przez noblistów zobaczysz na str. 30). Dzięki tym genom każdy z nas ma zakodowany na stałe model regularnych zmian w cyklu dobowym, a koordynatorem tego procesu są jądra nadskrzyżowaniowe podwzgórza, które współpracują m.in. z szyszynką i siatkówką. Cały proces zaczyna się rano, gdy kończy się etap regeneracji organizmu i segregowania danych w mózgu, a do naszych oczu, a następnie podwzgórza dociera światło słoneczne i informacja, że czas wstawać. I choć istnieją odstępstwa od modelu – tzw.

Sowa czy skowronek? Jakim typem jesteś? Skowronki, czyli ranne ptaszki

To szczęściarze. Na ogół śpią między 23.00 a 7.00, a zatem bez problemu budzą się do pracy. Są wsypani i skoncentrowani. Stąd często – odrobinę niezasłużenie – mają opinię sumiennych i stabilnych emocjonalnie. Gorzej, gdy muszą pracować np. na zmiany i działać wbrew swojemu zegrowi. Wtedy źle funkcjonuje u nich tzw. pamięć robocza.

Sowy, czyli nocne marki

Są o wiele w gorszej sytuacji niż skowronki, bo najlepiej sypiają między 2.00 a 10.00. Jeśli muszą wstać wcześniej, są niewyspane, rozdrażnione, nieuważne. Najlepszym wyjściem dla sów byłaby praca w godzinach ich naturalnego rytmu. Sowy mają też często skłonność do uzależnień, podejmowania ryzyka i odkładania decyzji na później.

PORANEK W RYTMIE SLOW? CZEMU NIE!

ludzie skowronki czy sowy (patrz powyżej), większość z nas (ponad 70 proc.) idealnie wpisuje się w schemat. To właśnie zegar biologiczny jest podstawą zdrowego życia, a nie ten, który człowiek stworzył sobie na własną zgubę, wynajdując żarówkę i sztuczne oświetlenie. Ten jakże potrzebny wynalazek sprawił bowiem, że zaczęliśmy funkcjonować o nienaturalnych porach, zmuszając organizm do aktywności coraz dłużej i dłużej. Skutki odczuwamy nie tylko, gdy zarwiemy wieczór czy noc, ale też na co dzień, wstając w stanie niewyspania i ratując się kawą. W dużych miastach, gdzie neony reklam i uliczne latarnie świecą całe noce, mówi się wręcz o zjawisku light pollution: zanieczyszczeniu światłem, które odbija się na zdrowiu mieszkańców.

REKLAMA

Przekleństwo sztucznego światła

Żyję zdrowo

Naturalny proces rozbudzania organizmu zaczyna się ok. 5.00. Spada wtedy ilość wytwarzanej przez organizm melatoniny, wzrasta za to kortyzolu. Rośnie ciśnienie krwi i poziom glukozy. Przyspiesza przemiana materii – zjedzenie obfitego śniadania między 6.00 a 7.00 daje paliwo do południa i nie powoduje tycia. Dzięki temu do mniej więcej 12.00 jesteśmy na pełnych obrotach – jeśli mamy jakieś trudniejsze sprawy do załatwienia, warto to zrobić właśnie teraz. Do 15.00 powinniśmy zjeść kolejny posiłek i zrobić sobie ok. pół godziny przerwy, np. uciąć drzemkę. Wystarczy kwadrans lekkiego snu, by zregenerować się na kilka godzin. Między 15.00 a 18.00 znów następuje przypływ energii, to także dobra pora na aktywność. Warto się wtedy poruszać, poćwiczyć. Ciało jest rozgrzane, kości i stawy rozruszane, więc trudniej o kontuzje niż rano. Najpóźniejsza pora na kolację to 20.00. Posiłek powinien być lekki, by organizm zdążył go strawić jeszcze przed snem. Aby szybko zasnąć i dobrze przespać noc, warto położyć się najpóźniej między 22.00 a 23.00 Od 2.00 do 5.00, gdy najgłębiej śpimy, następuje pełna regeneracja organizmu.

W zgodzie z własną naturą

Ten ogólny model warto jednak dostosować do potrzeb własnego organizmu. Jak to zrobić? To proste! Aby ide-

JAK W SZAJCARSKIM ZEGARKU!

Regularność to podstawa. Na pewno pamiętasz, jak dobrze czułaś się na zorganizowanym wyjeździe, np. wczasach, gdzie były stałe pory posiłków i wypoczynku. Wprowadź taki rytm w domu, a organizm przestanie cię niemiło zaskakiwać nagłymi atakami senności czy głodu. Poczujesz się sprawniejsza i o 10 lat młodsza. alnie wyregulować zegar, warto zacząć obserwować i nawet zapisywać przez tydzień sygnały płynące z ciała. Kluczowe są tu dwa parametry. Pierwszy to sen. Zacznijmy więc od rana i pozwólmy światłu dotrzeć do naszych oczu i uruchomić proces budzenia. Jego brak, gdy np. śpimy przy zupełnie zasłoniętych zasłonach, sprawia, że cykl nie uruchomi się o tej porze, kiedy trzeba. Róbmy też sobie jedną lub dwie drzemki w ciągu dnia, gdy poczujemy senność. A na godzinę przez położeniem się spać zacznijmy się wyciszać. Przygaśmy światła, aby uruchomić naturalny proces wytwarzania melatoniny. Drugi ważny czynnik to posiłki. Najlepiej jeść podobne porcje o tych samych porach, by organizm przyzwyczaił się do m.in. regularnego wydzielania soków żołądkowych. Te drobne zmiany sprawią, że nareperujemy szybko nasz biologiczny zegar. I będzie chodził bez zarzutu jeszcze przed długie lata.

UNIWERSALNY ZEGAR BIOLOGICZNY

Bez względu na to, gdzie i jak żyjemy, nasze organizmy musiały dostosować się do ruchów Ziemi i wytworzyć biologiczny zegar zdolny przewidywać cykle dzień/noc, samoistnie regulujący naszą fizjologię i zachowanie.

Najwyższa czujność



Najszybszy wzrost ciśnienia krwi Uwolnienie kortyzolu

Najniższa temperatura ciała Głęboki sen

_Magazyn 60+

Najlepsza koordynacja

Najwyższy czas reakcji



Najwyższa temperatura ciała Najwyższe ciśnienie krwi

Wydzielanie melatoniny

Źródło.Time of our lives: This year’s Nobel Prize laureates (in physiology or medicine) shed lights on how our biological clock helps to regulate sleep patterns, feeding behavior, hormone release and blood pressure. Photo credit: Nobel Prize

Od świtu do zmierzchu

godziny

TWÓJ PRZYKŁADOWY DZIEŃ

rzejście na emeryturę to nie tylko idealny moment, by uregulować swój rozchwiany do tej pory pracą i licznymi obowiązkami mechanizm biologiczny. Warto też wreszcie, mówiąc kolokwialnie, wyluzować. Nie biec z samego rana po bułki na śniadanie albo do kuchni, aby wstawić obiad. Warto wykorzystać modne obecnie trendy: slow life, w tym slow food, czyli życie, a szczególnie jedzenie posiłków bez pośpiechu, oraz mindfullnes: cieszenie się każdą chwilą. Znajdźmy na to czas, to uroki życia seniora!

RANO

Mawia się, że od tego jak zaczniesz dzień, zależy cały jego przebieg. ● Wstań więc powoli, poprzeciągaj się. ● Jeśli pogoda dopisuje, wyjdź choćby na krótki spacer. ● Zjedz śniadanie, poczytaj prasę, książkę.

PRZED POŁUDNIEM

Teraz najlepiej funkcjonujesz, a zatem: ● Załatw najważniejsze sprawy. ● Potem przygotuj kolejny posiłek. ● I znów się zrelaskuj, np. zadzwoń do bliskich lub przyjaciół.

PO POŁUDNIU

Organizm odrobinę zwalnia, a więc: ● Zjedz obiad. ● Potem zrób to, co niezbędne w domu, np. idź po zakupy czy posprzątaj w domu. ● Wyjdź na gimnastykę lub basen, porozwiązuj krzyżówki i szarady.

WIECZOREM

Teraz powoli się wycisz: Zjedz niewielką, lekką kolację. ● Oddaj się ulubionym czynnościom, np. czytaniu, robótkom ręcznym czy innemu hobby. ● Nie oglądaj długo telewizji, a szczególnie złych wiadomości. ●

REKLAMA

Żyję zdrowo

Poznaj zasady

samoobrony

Jeśli masz okazję, weź udział w kursie samoobrony. Takie szkolenia prowadzone są m.in. przez policję, np. w ramach uniwersytetów trzeciego wieku.

Dużo skuteczniejsze niż siła są spryt i uważność. Sprawdź, jak je wykorzystać dla własnego bezpieczeństwa. TEKST AGNIESZKA CZECHOWSKA

ierwsza podstawowa zasada brzmi – unikaj sytuacji, które mogłyby kogoś sprowokować do ataku czy kradzieży. Co to jednak oznacza w praktyce? Jak zmniejszyć ryzyko napaści i co robić, gdy już do niej dojdzie? Sprawdź, jakie wskazówki mają dla seniorów policjanci i specjaliści od samoobrony.

Nie bądź w centrum uwagi

Okazja czyni złodzieja – mówi stare polskie porzekadło. I czasami faktycznie tak jest. Aby to powiedzenie nie znalazło odzwierciedlenia w twoim życiu, staraj się np. nie nosić w miejscach publicznych kosztownej biżuterii i drogich torebek, a pieniądze przeliczaj raczej subtelnie i nie w zatłoczonych miejscach. Pamiętaj też, że dużo zależy od tego, jakie wrażenie robisz na otoczeniu. Zdaniem specjalistów, rzadziej atakowane są osoby pewne siebie. Dlatego noś wysoko głowę i spokojnie się rozglądaj, krocz pewnie. Wtedy łatwiej też zauważyć, czy przypadkiem ktoś cię nie obserwuje lub czy nie skrada się w podejrzany sposób.

Odstrasz złodzieja

Przestępcy zwykle nie chcą nadmiernie zwracać na siebie uwagi. Dlatego szukają potulnych ofiar i łatwych celów. Zależy im, by atak odbył się szybko, a cała akcja przebiegła sprawnie. Aby im utrudnić zadanie, warto skorzystać z tzw. techniki deeskalacji. Jej celem jest zniechęcenie potencjalnego przestępcy do dalszych działań. Pomaga w tym głośne i stanowcze mówienie. Jeśli ktoś np. żąda pieniędzy, od razu mu odmów, bez wdawania się w dyskusję. Pewnym głosem każ złodziejowi, by zostawił cię w spokoju i się oddalił. Nie okazuj 36

_Magazyn 60+

strachu, nie ulegaj panice. Takie działania w większości przypadków przynoszą bardzo dobre rezultaty i co ważne – pomagają uniknąć kontaktu fizycznego.

Przede wszystkim chroń siebie

W niektórych sytuacjach agresji przestępcy nie da się jednak uniknąć. Wtedy trzeba się świadomie bronić. Na szczęście do tego nie jest potrzebna znajomość sztuk walki. Wystarczy nieuleganie panice i znajomość kilku zasad.

uwaga! CO ZROBIĆ W PRZYPADKU ATAKU?

● Najbardziej wrażliwą częścią ciała są oczy – uderzaj w nie w pierwszej kolejności. Możesz to zrobić np. kluczami, jeśli masz je w kieszeni. Gdy atakuje mężczyzna, możesz też celować w gardło, pachwiny i przyrodzenie. ● Jeśli masz skrępowane ręce i nie możesz uderzać w oczy, depcz mocno i wielokrotnie stopy przestępcy. Prawdopodobnie instynktownie puści twoje ręce, a wtedy ty będziesz mogła zaatakować oczy. ● Każdy możliwy moment wykorzystaj na ucieczkę albo wezwanie pomocy. Niech ci nie przyjdzie do głowy dawanie nauczki bandziorowi! Nigdy bowiem nie wiadomo, czy nie ma on np. noża w kieszeni. Uwaga! Jeśli przestępca jest bardzo zdeterminowany lub ma jakąś broń, dla własnego bezpieczeństwa najlepiej oddać mu swoją własność!

Wieści z apteki

Dzika róża WZMACNIA ODPORNOŚĆ

Jej owoce są rekordowo zasobne w witaminę C – zawierają jej 30–40 razy więcej niż cytrusy. Według wierzeń ludowych miały przeciwdziałać wszelkim chorobom. Współcześnie są składnikiem wielu suplementów diety i kosmetyków. TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

urowcem leczniczym są owoce. Zbiera się je od września do października, zanim przyjdą przymrozki. Oprócz witaminy C zawierają też m.in.: niewielkie ilości innych witamin (A, B1, B2, E, K), kwasy organiczne (cytrynowy i jabłkowy), garbniki. Stosuje się je w nadciśnieniu, chorobach serca, wątroby i jako preparat witaminowy. Działają wzmacniająco i przeciwzapalnie, pomagają w nieżytach przewodu pokarmowego. Robi się z nich soki, syropy, dżemy, konfitury, ale krótko gotowane, bo w wysokiej temperaturze znaczna część witaminy C ginie.

K onfitura

O dwar Mniej więcej 2 łyżki rozdrobnionych owoców zalej szklanką ciepłej wody i gotuj powoli pod przykryciem 5 minut. Odstaw na 10 minut, przecedź, dodatkowo przepłucz na sitku przegotowaną ciepłą wodą, aby otrzymać pełną szklankę odwaru. Pij po 1/3 szklanki 4 razy dziennie jako środek witaminowy i regulujący przemianę materii.

N alewka 500 g owoców zasyp 250 g cukru i zalej litrem mocnej czystej wódki. Pozostaw na tydzień w ciepłym miejscu. Po tym czasie przecedź, zlej do butelek. Mały kieliszek dziennie polecany jest osobom w podeszłym wieku jako wsparcie w zapobieganiu i łagodzeniu skutków miażdżycy.

REKLAMA

Kilogram owoców oczyść, usuń ze środka nasiona, dobrze wypłucz. Przygotuj syrop z kilograma cukru i pół szklanki wody. Do gorącego wrzuć owoce. Doprowadź do wrzenia, zestaw z ognia. Przesmaż ponownie następnego dnia, by owoce nabrały przezroczystości. Nakładaj gorące do słoików i zamknij.

Dzika Róża

Herbatka owocowa w torebkach do zaparzania. Wspaniały zapach i smak herbatki jest efektem doboru wysokiej jakości suszonych owoców i kwiatów hibiskusa. Torebki wykonane są z neutralnego, biodegradowalnego tworzywa, które doskonale uwydatnia aromat naparu. 30 torebek

Magazyn 60+

To jest mój czas

Ewa Kasprzyk

Z głową

pełną marzeń Za Ewą Kasprzyk trudno nadążyć. Wciąż ma nowe pomysły na siebie, życie i pracę. Bo tylko wyobraźnia stawia granice naszych możliwości – mówi w wywiadach. TEKST TERESA ZUŃ

CO CIĘ NIE ZABIJE, TO CIĘ WZMOCNI

W świat wyruszyła z małego Stargardu Szczecińskiego, gdzie, jak sama mówiła, jeśli było się młodym i chciało się czegoś więcej od życia, można było wybierać między domem kultury i pływalnią. Ona bywała w obydwu. Uprawiała wyczynowo pływanie i gimnastykę, startując nawet w ogólnopolskich zawodach. Ale to w kółku teatralnym znalazła swoją drogę. 38

Magazyn 60+

ZDJĘCIA: PODSIEBIERSKA/AKPA (2)

ę ciekawość świata, chęć rozwijania się i poznawania nowych ludzi ma po tacie. To on wciąż jej powtarzał, że jedyną granicą jest wyobraźnia i że sami tworzymy sobie w głowie ograniczenia, które zamykają nam drogę do celu. Artystka w wywiadach śmieje się, że należał do osób, które wyrzucane drzwiami, wracają oknem. Stara się o tym pamiętać w trudnych chwilach, gdy wydaje się, że już nic nie da się zrobić.

Na studia aktorskie nie dostała się ani za pierwszym, ani nawet za trzecim razem. Ale nie poddała się. Nie wyobrażała sobie bycia szczęśliwą w innym zawodzie i wiedziała, że musi się udać.

MARIAN, TU JEST JAKBY LUKSUSOWO

Indeks krakowskiej szkoły teatralnej zdobyła niemal w tym samym czasie co dyplom studiów pedagogicznych, które podjęła, by nie tracić czasu. Do niczego jej się nie przydały, bo kino szybko się o nią upomniało. Zadebiutowała rolą Kwiryny w „Dziewczętach z Nowolipek”. Niemal w tym samym czasie została mamą, a jej mąż, specjalista budowy okrętów, otrzymał intratną propozycję pracy w Bułgarii. Pojechała za nim do Warny i przez jakiś czas wiodła życie żony przy mężu. Aż zadzwonił do niej reżyser Roman Załuski z propozycją roli w filmie „Głód serca”. Przez trzy lata krążyła między Polską i Bułgarią, bo zaraz potem dostała kolejny angaż, w komedii „Kogel-mogel”. I choć od premiery minęły już 32 lata, wciąż pamiętamy jej docentową Wolańską i kwestię: „Marian, tu jest jakby luksusowo...”, która stała się zresztą hasłem profilu na Facebooku, założonego przez fanów filmu i obserwowanego przez prawie 210 tys. osób! Teraz Ewa Kasprzyk kręci czwartą cześć kultowej komedii. W trzeREKLAMA

Marzy, ale z głową. Spisuje marzenia w punktach, a potem skreśla w miarę realizacji. „Wtedy widać, ile zrobiłam”, mówi. I zawsze życzy sobie tego samego: żeby umieć obudzić w sobie dużo miłości, pozostać optymistką i spotykać na swojej drodze fajnych, mądrych ludzi.

ciej zagrała autorkę bestsellera o seksie, kim będzie teraz? Dowiemy się niebawem, twórcy zapowiadają premierę w styczniu 2021.

MIĘDZY TRZĘSIENIEM ZIEMI I STANEM ZEN

Długo jej miejscem na ziemi był Gdańsk, gdzie na scenie Teatru Wybrzeże stworzyła wiele aktorskich kreacji. W pewnym momencie jednak zobaczyła, że nie ma jej w obsadzie kolejnych wystawianych sztuk. Wtedy był to dla niej dramat, ale dzisiaj śmieje się, że dyrektor zrobił jej przysługę – bez tego nie rzuciłaby

To jest mój czas

EWA KASPRZYK

Magię kina poznała dzięki „Dziewczętom z Nowolipek”. Uznanie krytyki i nagrody, również międzynarodowe, przyniósł film „Belissima”. Publiczność teatralną prowokowała i uwodziła choćby rolą w sztukach „Patty Diphusa” czy „Berek, czyli upiór w moherze”. – Lubię grać role pełnokrwiste, gdzie jest smutek i śmiech, romantyzm i odrobina pikanterii. Bo chyba takie właśnie jest życie… – mówi.

W telewizji

Ma na koncie kilkadziesiąt seriali. Popularność przyniosła jej rola Ilony Clark-Kowalskiej w niezapomnianych „Złotopolskich”, ale i „Magda M.”, „Na dobre i na złe”, „Blondynka”, „Przyjaciółki” czy „M jak miłość”, w którym możemy oglądać ją ostatnio.

Prywatnie

Jej mężem jest Jan Bernatowicz, a córka Małgorzata – piosenkarką występującą jako Carmell (wzięła m.in. udział w eliminacjach do Eurowizji w 2017 r., a jej piosenka„Faces” zdobyła najwięcej głosów publiczności).

etatu i nie pojechałaby do Warszawy, gdzie jej kariera od nowa rozpędziła się i nabrała blasku. Choć na początku wszystko było nie tak. Wspominając ten czas, mówi, że miała wrażenie, że Warszawa ją odpycha. I że nieraz zadawała sobie pytanie: „Co ja tutaj robię?”. W jej przypadku jednak zawsze było tak, że im jest gorzej, tym bardziej się mobilizuje. I walczy o marzenia. Dziś mówi, że lubi swoje życie, jego energię, żywiołowość. Ciągle wyznacza sobie nowe cele i nakręca się do działania. Ale zaczęła też doceniać uroki codzienności. Jak zwykłe spotkania i rozmowy z ludźmi, na które często w tym „dzianiu się” brakowało jej czasu, czy poranna kawa w ulubionej kawiarni, 40

Magazyn 60+

gdzie można siedzieć i patrzeć na płynące obok życie. – Kiedyś potrzebowałam ciągłych trzęsień ziemi. Teraz szukam balansu między emocjami, które nakręcają mnie do działania, a poczuciem spokoju i równowagi wewnętrznej – mówi.

NIE MÓWCIE MI, CO MAM ROBIĆ

Czy to kwestia wieku? Prawdę mówiąc, wkurza się tym zaglądaniem do metryki, mówieniem, że z powodu upływających lat czegoś nie wypada robić, mówić czy nosić. Od razu więc powiedziała „tak”, gdy pięć lat temu dostała zaproszenie do „Tańca z gwiazdami”.

Bardzo podoba jej się, jak Urszula Dudziak, znana na całym świecie polska wokalistka jazzowa, lat 76, mówi o sobie, że jest młodą kobietą z dużym stażem. – Też lubię tak o sobie myśleć… – śmieje się Ewa Kasprzyk.

Oczywiście, media wybiły informację, że była najstarszą uczestniczką tej edycji (miała wtedy 58 lat). Zajęła czwarte miejsce, dla niej jednak ważniejsze było to, że mogła stać się inspiracją do zmiany myślenia o sobie. „Do przełamania stereotypu, że jak kobieta skończyła pięćdziesiątkę, to powinna zacząć się czołgać w kierunku cmentarza”, śmiała się w rozmowach z mediami. Nie oznacza to, że zapomina, ile ma lat. Właśnie dlatego ćwiczy i dba o siebie. Dzień bez pływania uważa za stracony, biega, chodzi z kijkami, zimą jeździ na nartach i... boksuje!

– To rzeczywiście wiele osób szokuje, bo normalnie, „w moim wieku” to byłaby jakaś joga, może tai chi, a tutaj dość brutalny sport – mówiła w wywiadzie. Na dodatek uprawia boks tajski (filmiki z treningów zamieszcza na swoich profilach w mediach społecznościowych), w którym ciosy zadaje się rękami i nogami. I mówi, że nic nie daje jej takiego poczucia mocy i radości, jak fakt, że ma się sprawne stawy, mięśnie, że daje się radę. I nic lepiej jak boks nie rozładowuje złej energii. Gdy słyszy, że należy starzeć się z godnością, nie sprzeciwiając się objawom upływającego czasu, odpowiada, że to oczywiste, ale pod warunkiem, że czujemy się z tym dobrze. – Jeśli jednak coś nas uwiera, to trzeba walczyć o siebie. O lepszy wygląd, więcej energii, lepsze samopoczucie – twierdzi. Jej w mobilizowaniu się do utrzymania wagi pomaga zawód. Gdy kostium teatralny zaczyna trudniej się dopinać, to dla niej znak, że czas się ograniczyć. Ale nigdy nie była i nie jest niewolniczką diet, woli dodatkową porcję ruchu. I wierzy w moc zasady złotego środka. – Jeśli mam ochotę na ciastko z malinami, to je jem. Wierzę w siłę hormonów szczęścia, które uwalniają się, gdy człowiek czuje się dobrze. Słucham swojego organizmu, odpowiadam na jego potrzeby, oczywiście zachowując zdrowy rozsądek – tłumaczy aktorka.

REKLAMA

WYRZUCA ZŁĄ ENERGIĘ I WSŁUCHUJE SIĘ W SIEBIE

Jestem piękna

Wypowiedz im wojnę, a na pewno uda ci się wyrównać kolor cery. Walkę najlepiej rozpocznij jesienią, kiedy słońce nie operuje już tak mocno, nie ma więc obawy, że plamy pojawią się znowu. TEKST JOANNA FUTKOWSKA

Przebarwienia? Pozbądź się ich!

iemne plamy na skórze to po prostu nagromadzone w jednym miejscu duże ilości melaniny – pigmentu, który skóra wytwarza w obronie przed promieniami UV. Proces jego produkcji uruchamia słońce. Na ogół melanina rozkłada się równo, tworząc opaleniznę. Jeśli jednak coś zakłóci ten mechanizm, wtedy na skórze pojawiają się plamy. Co może wywołać zakłócenia? Częstym powodem są hormony (np. przyj-

PRO

Serum rozjaśniające Receptura produktu została oparta na bazie składników aktywnych, tj. Melavoid™ oraz witaminy C, które działają rozjaśniająco. Serum wyrównuje koloryt skóry, neutralizuje cienie i przywraca skórze blask. 30 ml

MOC SKŁADNIKÓW AKTYWNYCH 42

Magazyn 60+

REKLAMA

mowanie hormonalnej terapii zastępczej), niektóre leki czy zwyczajnie starzenie się skóry. Przebarwienia tworzą się na różnej głębokości i od tego, w której warstwie skóry się znajdują, zależy jak trudno będzie je usunąć. Najłatwiej pozbyć się zmian płytkich, zlokalizowanych w naskórku, ale nawet z tymi głębszymi można sobie poradzić. Zanim jednak osiągniesz cel, możesz plamy zamaskować makijażem.

KURACJA DLA CIERPLIWYCH

Rozjaśnianie przebarwień kosmetykami wybielającymi ma sens tylko wtedy, gdy będziesz ich używać systematycznie. Nawet jeśli nie zlikwidują całkiem plam, na pewno je rozjaśnią. Kurację warto prowadzić nawet przez rok, jeżeli po tym czasie efekt nie będzie zadowalający, trzeba zwrócić się o pomoc do specjalisty. Jak stosować kosmetyki? Aplikuj je codziennie, punktowo lub na całą powierzchnię skóry. Najlepiej sprawdzają się dermokosmetyki apteczne, z substancjami wybielającymi i zapobiegającymi gromadzeniu się melaniny (np. naturalnymi kwasami, witaminą C, wyciągami roślinnymi). W czasie kuracji wymagana jest wysoka ochrona przeciwsłoneczna (SPF 30–50).

ZABIEGI W GABINECIE

Najskuteczniejszym sposobem, by pozbyć się przebarwień (zwłaszcza tych głębszych), są peelingi chemiczne, z kwasami o wysokim stężeniu, które mocno złuszczają naskórek i odnawiają skórę. Taki zabieg to zadanie dla specjalisty, który po obejrzeniu przebarwień i przeprowadzonej rozmowie wybierze peeling odpowiedni dla ciebie, uwzględniając istniejące przeciwwskazania, a następnie profesjonalnie go wykona. Wcale nie musi to być najdroższa kuracja. Najczęściej stosowane peelingi: Glikolowy – efekty daje seria 4–6 zabiegów (160–200 zł za zabieg); migdałowy – poprawę przynosi seria 4–6 zabiegów (150–220 zł za zabieg); wielofazowe złuszczanie za pomocą kwasów m.in.: kojowego, azaleinowgo, fitowego – nieraz wystarczy jeden zabieg, ale częściej potrzebana są 2–4 (350–600 zł za zabieg).

OSTROŻNIE ZE SŁOŃCEM

Jeśli już uda ci się pozbyć przebarwień, musisz bardzo uważać, aby nie wróciły. Przede wszystkim całkiem zrezyguj z opalania (zarówno na słońcu, jak i w solarium). Przez cały rok na dzień używaj kremów z filtrem UV minimum SPF 15 (chronią też przed światłem jarzeniowym, które nasila przebarwienia). Latem codzienną ochronę trzeba zwiększyć, sięgając po kremy z filtrem SPF 30–50.

Pytamy eksperta KAMILA SAMSELSKA

WIZAŻYSTKA, MALU MALU MAKEUP ROOM

JAK WYKONAĆ MASKUJĄCY MAKIJAŻ? Zacznij od dokładnego rozprowadzenia na skórze warstewki bazy rozświetlającej. Dzięki niej podkład równo się rozłoży, a potem będzie się dobrze trzymał. Potem zwilżoną gąbeczką, miejsce przy miejscu, nałóż mocno kryjący podkład liftingujący i delikatnie doklep go palcami, aby stopił się ze skórą. Jeśli podkład nie ukrył przebarwień, zatuszuj je korektorem w kolorze podkładu (tylko uważaj, by nie przesadzić z jego ilością!). Nałóż go punktowo, rozklep palcami. Utrwal makijaż pudrem. Miękkim pędzlem omieć nim skórę, uważając, by nie zetrzeć podkładu i korektora. Na koniec lekko ożyw cerę różem w brzoskwiniowym odcieniu.

REKLAMA

Inovox Express smak miodowo-cytrynowy. Lidokainy chlorowodorek, amylometakrezol, alkohol 2,4-dichlorobenzylowy 2 mg + 0,6 mg + 1,20 mg, pastylki twarde. Wskazania do stosowania: Łagodzenie bólu gardła u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 12 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Ze zwględu na zawartość lidokainy produkt jest przeciwwskazany do stosowania u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Podmiot odpowiedzialny: US Pharmacia Sp. z o.o.

Mam prawo

Leczenie przez

KORZYŚCI I PUŁAPKI

Internet i telefon Odkąd dostęp do sieci stał się powszechny, pojawiło się wiele ułatwień dla pacjentów, a będzie ich zapewne coraz więcej. Telemedycyna i leczenie on-line to nie tylko nowoczesny trend. W dobie pandemii to najbezpieczniejszy sposób kontaktu z lekarzem. TEKST WIKTORIA TUREK

Magazyn 60

drowie w Internecie do niedawna kojarzyło nam się przede wszystkim z poradami dr. Google'a. Tak umownie nazywa się wyszukiwanie w sieci informacji o objawach chorób i stawianie sobie na ich podstawie samodzielnej diagnozy (nie polecamy tej praktyki!). Dziś na tym się jednak nie kończy. Coraz częściej przy użyciu sieci korzystamy ze zdalnej opieki lekarskiej. W prywatnych placówkach konsultacja z lekarzem na czacie jest już standardem, ale rozwój telemedycyny nabrał tempa także w państwowej służbie zdrowia. Mamy już sprawnie działające e-recepty, e-zwolnienia, każdy może założyć sobie Internetowe Konto Pacjenta, wystartowały e-skierowania. To wszystko już znacznie uprościło proces leczenia. A przed nami prawdziwa rewolucja: za jakiś czas może się okazać, że kontaktować się z lekarzem będziemy głównie on-line, a wizytę w przychodni zastąpi telemedycyna.

Telemedycyna – nowoczesna i bezpieczna

Nie ma nic wspólnego z poradami dr. Google'a – to pełnowartościowe świadczenia medyczne wykonywane przy użyciu systemów teleinformatycznych. Na podstawie otrzymanych danych zdrowotnych lekarze mogą kontrolować stan pacjenta (telemonitoring). Wszystkiego oczywiście nie da się zbadać na odległość, ale nie zawsze osobisty kontakt z pacjentem jest niezbędny. Niektóre zabiegi rehabilitacyjne możemy wykonywać w domu pod zdalnym nadzorem fizjoterapeuty (telerehabilitacja). Lekarz może on-line przeprowadzać diagnostykę obrazową na podstawie badań przesłanych zdjęć RTG i obrazów USG (teleradiologia). Istnieje też forma zdalnej opieki nad pacjetami z chorobami przewlekłymi (np. monitorowanie zapisów EKG przesyłanych do systemu z telefonu pacjenta) lub nad seniorami (tele-

opieka). Powstało kilka ciekawych usług adresowanych do seniorów, np. specjalne bransoletki (podobne do smartwatchów) – rodzaj opaski monitorującej parametry zdrowotne, która dodatkowo posiada funkcję GPS, przycisk SOS, a właściciel otrzymuje w pakiecie całodobową teleopiekę. Na razie dostępność do usług telemedycznych jest niewielka, ale z czasem zapewne będzie się to zmieniać.

Wybieraj telekonsultacje i wizyty on-line Po wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego przychodnie przez wiele tygodni w ogóle nie przyjmowały pacjentów poza stanami zagrożenia życia. To zapoczątkowało telekonsultacje z lekarzami POZ, które w większości placówek utrzymywane są w dalszym ciągu – lekarz zaprasza na wizytę dopiero wtedy, gdy jest to naprawdę niezbędne. Prawdopo-

dobnie telekonsultacje pozostaną nawet po uporaniu się z pandemią, bo są wygodną i bezpieczną formą leczenia. W placówkach prywatnych często mamy też możliwość czatu wideo z lekarzem. Na takie wizyty łatwo umówisz się np. za pośrednictwem portali Znany Lekarz czy Ranking.abczdrowie. Pamiętaj: zarówno tele-, jak i wideokonsultacje są pełnowartościowe. Możesz w ramach nich otrzymać receptę, zwolnienie lekarskie, potrzebne skierowanie do specjalisty.

Czujność i... zdrowy rozsądek

A co z „poradami dr. Google'a”? Korzystajmy z wiedzy w Internecie, ale odwiedzajmy tylko sprawdzone portale, gdzie wypowiadają się lekarze, a nie przypadkowe osoby. Zachowajmy też ostrożność z kupowaniem „cudownych” suplementów czy wyrobów medycznych. Bardzo często to kosztowne placebo! REKLAMA

To jest mój czas

Mądry rodzic dorosłych

DOROTA MACZUGA

dzieci PSYCHOTERAPEUTKA W PRACOWNI DIALOGU W WARSZAWIE

Rodzicielstwo to wyzwanie. Z upływem lat coraz większe, zwłaszcza dla matek, które do tej pory poświęcały sobie niewiele czasu. To błąd i pora go naprawić, także dla dobra swoich dzieci. TEKST ANNA GRZELCZAK

REKLAMA

K Multiwitamina 50+ suplement diety

Kompleks witamin i minerałów wzbogacony o ekstrakt z owoców głogu dwuszyjkowego stworzony z myślą o osobach po 50. roku życia. 60 tabletek

Magazyn 60+

olejny raz córka zwróciła ci uwagę, że podważasz jej metody wychowawcze? Syn zrobił kwaśną minę, widząc cię w drzwiach, choć wiozłaś jego ulubione danie z drugiego końca miasta? Nie rozumiesz, dlaczego dziecko, dla którego byłaś najważniejszą osobą na świecie, odsuwa się od ciebie? Mówi ci: „Zajmij się sobą”, i to teraz, gdy na emeryturze mogłabyś poświęcić bliskim jeszcze więcej czasu. Czujesz się zdezorientowana i sfrustrowana? Może nawet chciałabyś zrobić coś dla siebie, ale nie wiesz co, a pustka, jaka pojawia się podczas waszych cichych dni jest tak dojmująca, że choć nikt cię o to nie prosi, zaczynasz się narzucać. Dzwonisz i piszesz, proponujesz obiad, wymyślasz problemy, aż w końcu nie wytrzymujesz i wpadasz znienacka z prezentem, który wprawia rodzinę twojego dziecka w konsternację. Triumfujesz, jeśli trafiasz na sytuację, gdy nie radzi sobie jako rodzic. Znowu czujesz się potrzebna. „Co byście zrobili beze mnie ” – rzucasz i do następ-

nej scysji trwasz w samozadowoleniu. Intuicyjnie czujesz jednak, że tracicie coś ważnego w waszej relacji na rzecz emocjonalnych przepychanek. Jak przerwać ten krąg pretensji i niezrozumienia? – Zaczynając od najprostszego, czyli stawiania sobie pytań o to, czego potrzebuję na etapie życia, w którym jestem w tej chwili – mówi Dorota Maczuga, psychoterapeutka prowadząca w warszawskiej Pracowni Dialogu m.in. terapię grupową dla seniorów.

Bez poczucia winy i nadopiekuńczości

Bycie matką to jedna z wielu ról, jakie pełnimy w życiu. Dla niektórych kobiet tak ważna, że zapominają o pozostałych. Byciu czyjąś córką, siostrą, żoną, przyjaciółką, ale przede wszystkim zapominają o sobie. Nie postrzegają siebie jako odrębnej osoby z jej marzeniami, pasjami, uczuciami i potrzebami. Pochłonięte jednym celem, nie dostrzegają zachodzących dookoła siebie zmian. Nie widzą, że dziecko, które bez pomocnej matczynej dłoni jeszcze niedawno nie umiało zrobić kroku, już nie potrzebuje takiego wsparcia. Ma swoje pomysły na życie, których efektami szybciej podzieli się z partnerem czy przyjaciółmi niż z rodzicami. Dojrzała emocjonalnie matka przyjmie takie zachowanie jako naturalną kolej rzeczy,

gratulując sobie, że wychowała samodzielnego, otwartego na świat człowieka. Powie: „Wychowałam najlepiej, jak umiałam, a teraz z przyjemnością skupię się na sobie”, jeśli dotąd nie miała na to czasu. Ale ta, dla której potomek był jedynym sensem istnienia, poczuje się odtrącona. Na sugestię dziecka, aby zajęła się sobą, zareaguje złością, oburzeniem lub zarzuci mu niewdzięczność. – Taka osoba nawet nie wie, na czym polega zajmowanie się sobą, bo nigdy tego nie robiła. Rodzicielstwo to ciągłe stawianie sobie pytań nie tylko o to, jakie potrzeby ma moje dziecko i jak mogę mu pomóc, lecz także o siebie – zauważa Dorota Maczuga. – Ktoś powie: najlepsze lata poświęciłam dziecku, jestem stara, chora i nie mam środków finansowych, aby zrobić coś dla siebie. Odpowiem, podając przykład starszej leżącej kobiety w pełni władz umysłowych, która swoją niełatwą sytuację wykorzystała, aby przyjrzeć się swojemu życiu. Nie mogła już podróżować, uprawiać sportów czy chodzić na zajęcia dla seniorów, ale podjęła próbę zrozumienia swojej historii, siebie samej, pojednania ze sobą i bliskimi, co pomogło nadać jej życiu nowy sens. Często nie mamy świadomości, że wewnętrzna praca nad sobą jest równie ważna, jak aktywność zewnętrzna. Umiejętność zatrzymania się, spojrzenia na siebie REKLAMA

NR 1 WŚRÓD MAM*

* IQVIA, Sprzedaż ilościowa, Kategoria leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych dla dzieci, MAT 19; Nurofen FC Brands Dipstick 2018 NUROFEN DLA DZIECI FORTE TRUSKAWKOWY, POMARAŃCZOWY Ibuprofenum 40 mg/ml, zawiesina doustna. Wskazania do stosowania: Objawowe, krótkotrwałe leczenie bólu o nasileniu małym do umiarkowanego oraz gorączki. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancje czynną ibuprofen lub na którąkolwiek substancję pomocniczą; reakcje nadwrażliwości (np. skurcz oskrzeli, astma, nieżyt błony śluzowej nosa, obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka) w wywiadzie powiązane z przyjmowaniem kwasu acetylosalicylowego, ibuprofenu lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); krwawienie lub perforacja przewodu pokarmowego powiązane z wcześniejszą terapią lekami z grupy NLPZ w wywiadzie; czynna lub nawracająca w wywiadzie choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy lub z krwotokiem (dwa lub więcej niezależnych, potwierdzonych przypadków owrzodzenia lub krwawienia); krwawienie z naczyń-mózgowych lub inne czynne krwawienie; ciężka niewydolność: wątroby, nerek lub serca klasa (IV wg NYHA); zaburzenia wytwarzania krwi o nieustalonym pochodzeniu; ostatni trymestr ciąży; ciężkie odwodnienie (wywołane wymiotami, biegunką lub niewystarczającym spożyciem płynów). Podmiot odpowiedzialny: Reckitt Benckiser (Poland) S.A. PL/2020-01/22

To jest mój czas

BŁĘDY, KTÓRE NAJCZĘŚCIEJ POPEŁNIAJĄ RODZICE WTRĄCANIE SIĘ W SPRAWY DZIECKA

Traktuje dorosłe dziecko jak swoją własność. Nie szanuje jego granic. Uważa, że wie lepiej, co jest dla niego dobre, dlatego ignoruje jego opinie, nieproszony udziela rad i poucza.

KONTROLA FINANSOWA

Nadzoruje życie i zachowanie dziecka i jego bliskich pod przykrywką pomocy finansowej. Uzależnia wsparcie od jego lub ich dobrego zachowania, w myśl zasady: „Płacę, to wymagam”.

KRYTYKA WYBORÓW I SPOSOBU ŻYCIA

Dziecko ma spełnić jego marzenia i niezrealizowane cele, więc odstępstwo od wizji rodzica jest ostro krytykowane, bez względy na to, czy dotyczy ono wyboru miejsca pracy, mieszkania czy partnera.

NARZUCANIE KONTAKTU

Wpada z wizytą bez zapowiedzi. Dzwoni bez względu na porę dnia. Zasypuje pomysłami na wspólne spędzanie czasu czy dodatkowe zajęcia tylko po to, aby być stale blisko dziecka i jego rodziny.

SZANTAŻ EMOCJONALNY

Kiedy dziecko przestaje się nim interesować, tak jak tego oczekuje, zapada na nieokreślne choroby, miewa nagłe awarie w domu, urządza sceny, wyrzucając niewdzięczność za swoje poświęcenie.

z dystansu, stawiania pytań o cel i sens własnego życia sprawia, że nabywamy nowych umiejętności. Zaczynamy rozumieć prawdziwe powody nadmiernego skupiania się na dzieciach. – Na pewno kieruje nami miłość i troska o dzieci, ale często również wynika ona z lęku przed samotnością czy poczucia bycia niepotrzebnym, co dla kobiet jest szczególnie trudne. Wychowywane, aby stale wypełniać jakieś zadania i kimś się zajmować, traktują skupianie się na sobie jako przejaw egoizmu – zauważa terapeutka. Tymczasem większą szkodę wyrządza im nadopiekuńczość i poczucie winy, uzależniając je od dziecka i nie pozwalając sobie, aby cieszyły się życiem. Nadopiekuńczość wynika z lęku, że dziecko nie poradzi sobie samo i ogranicza jego rozwój. Poczucie winy wynika z przekonania, że to my jesteśmy odpowiedzialni za jego niepowodzenia. Jak mówi Dorota Ma-

czuga, nadopiekuńczość to brak akceptacji dla słabości swojego dziecka, a poczucie winy to brak akceptacji dla własnej słabości. A przecież dzięki błędom rozwijamy się i zdobywamy nowe umiejętności. Sukces uskrzydla, lecz to błędy motywują nas do przemyślenia i zweryfikowania swojego podejścia. Inaczej mówiąc, bez kłótni z córką czy kwaśnej miny syna nie dowiedziałabyś się, że naruszasz ich granice i nie zapytałabyś siebie, co możesz zrobić, aby więcej nie doprowadzać do takich sytuacji.

REKLAMA

Co w zamian?

Dbam o dobry nastrój suplement diety

Herbatka ziołowa zawiera melisę, kwiat głogu oraz ziele werbeny, wrzosu i liściokwiatu. Wspomaga w odprężeniu oraz przyczynia się do dobrego samopoczucia. 10 torebek

Magazyn 60+

– Człowiek rozwija się i uczy do późnej starości. Nawet, jeśli dotąd sensem czyjegoś istnienia była wyłącznie rodzina, teraz może spróbować wyjść poza ten schemat – twierdzi Dorota Maczuga. – Przede wszystkim uznać, że nie jesteśmy już odpowiedzialni za dzieci, ale za swoje życie; pomyśleć, co możemy jeszcze zrobić? Co odkładaliśmy na później? Czego pragniemy i jak możemy to osiągnąć? Ważne jest, aby uczyć się być samemu, odpoczywać, dostrzegać i cieszyć się małymi rzeczami: śpiewem ptaków, kwitnącymi kwiatami. Smakować każdą chwilę. Jeżeli mamy możliwości, to warto zrealizować dawno odkładane marzenie, np. ciekawą podróż, albo uczyć się czegoś nowego: języka obcego, malarstwa, nawiązać nową znajomość. Przeżyć jak najpełniej swoje życie. W książce „My rodzice dorosłych dzieci” dr Ewa Woydyłło pisze, że od momentu zrzeczenia się na rzecz dziecka odpowiedzialności za jego wybory, przed rodzicami otwiera się szansa. Przede wszystkim dla nich samych. Na dobre i spokojne życie.

5 psa

To jest mój czas

POWODÓW, DLA KTÓRYCH WARTO…

mieć

Dogoterapia, czyli udział psów w procesie leczenia, nikogo już dziś nie dziwi. Jej skuteczność potwierdzono badaniami. Ale i relacja z własnym, niewyszkolonym do takiej terapii pupilem, ma na nas zbawienny wpływ. TEKST MAŁGORZATA ŚWIGOŃ

ZAPEWNIA REGULARNIE DAWKĘ RUCHU. Z psiakiem musisz wyjść przynajmniej 3 razy dziennie, bez względu na pogodę i na to, czy masz ochotę, czy nie. Aktywność fizyczna jest niezwykle potrzebna. W przypadku seniorów jej dobroczynny wpływ liczy się podwójnie. Dotlenia, usprawnia krążenie, wzmacnia stawy i mięśnie.

NIEZWYKŁE RELACJE Psy mogą być przewodnikami osób niewidomych, wspierać niesłyszących i z niepełnosprawnością ruchową. Potrafią przewidzieć atak padaczki i wyczuć spadek glukozy we krwi. Pilnują wtedy chorych, czasem liżą albo próbują sprowadzić pomoc.

PRZYSPIESZA REKONWALESCENCJĘ.

Naukowcy z Uniwersytetu Stanu Pensylwania stwierdzili, że spośród pacjentów, którzy trafili do szpitala z powodu chorób serca (z zawałami włącznie), znacznie częściej przeżywali ci, którzy mieli w domu zwierzę, najczęściej psa. Miłość do czworonożnego ulubieńca była dla nich silnym bodźcem do wyzdrowienia.

2 4

UŁATWIA ZAWIERANIE ZNAJOMOŚCI, SPRZYJA POZNAWANIU OKOLICY. Psiak, gdy spo-

tka drugiego psa, od razu chce się z nim zaznajomić. Siłą rzeczy musisz się zatrzymać i też zamienić kilka słów z jego właścicielem. To pierwszy krok do nawiązania znajomości. „Psiarze” stanowią zgraną, społeczność. Często się zaprzyjaźniają i można liczyć na ich pomoc.

OSTRZEGA I CHRONI PRZED NIEBEZPIECZEŃSTWEM. Zwierzak

ma niezwykle dobry słuch. Jest w stanie zarejestrować już dźwięki o częstotliwości 35 tysięcy drgań na sekundę (człowiek wychwytuje tylko 20 tys.). Potrafi też z ogólnego hałasu wyłowić te dźwięki, na których chce się skoncentrować. Na pewno ostrzeże cię przed intruzem.

POPRAWIA NASTRÓJ I REDUKUJE STRES.

Głaskanie i przytulanie psa, a także zabawy z nim czy nawet samo towarzystwo pupila mają działanie antydepresyjne. Badania dowodzą, że powodują we krwi wzrost poziomu endorfin i dopaminy (odpowiedzialnych za dobre samopoczucie), a obniżają stężenie adrenaliny i kortyzolu (hormony związane ze stresem).

Magazyn 60+

To jest mój czas

Bieszczady

jesienią mienią się

kolorami

Kto pragnie zobaczyć na własne oczy jeden z najpiękniejszych spektakli, jaki potrafi stworzyć natura, ten powinien przyjechać nad Solinę w październiku.

estiwal kolorów. Na tle ciemnej zieleni drzew iglastych mienią się wszelkie możliwe odcienie, od bladej żółci, przez pomarańcz, ciemną czerwień, purpurę, po głęboki brąz. Las i góry wydają się płonąć. Październik to najbardziej malowniczy miesiąc w Bieszczadach. Aby nasycić oczy kolorami i poczuć zapach jesieni, warto wybrać się na połoniny – Caryńską, Wetlińską, Bukowską. Powędrować wzdłuż wysokich, rudziejących traw smaganych wiatrem. Wejść na Tarnicę (1346 m n.p.m.), najwyższy szczyt Bieszczadów po polskiej stronie, czy Kremenaros (1221 m n.p.m.), gdzie zbiegają się trzy granice: Polski, 50

Magazyn 60+

TEKST ALICJA DASZKIEWICZ

Słowacji i Ukrainy. Z jednego i drugiego miejsca widoki są przepyszne. Odpocząć, a nawet przenocować można w kameralnej bacówce „Pod Małą Rawką”. Jesień to także dobry czas na podglądanie zwierząt. Do połowy października trwa tutaj najpiękniejszy spektakl – rykowisko jeleni. Walczące samce są tak przejęte sobą, że nie zwracają uwagi na ludzi. Ponad wzgórzami przelatują ptaki migrujące, błotniaki, sokoły, żurawie, a w lesie przemykają niedźwiedzie i rysie, które można obserwować dzięki fotopułapkom. Bieszczady to także sztucznie utworzone Jezioro Solińskie i malowniczo położone uzdrowisko Polańczyk, gdzie leczy się choroby układu

oddechowego i kobiece. Tu również znajduje się wiele tras spacerowych, najbardziej znane to Zielone Wzgórza nad Soliną i Perła Polańczyka. W okolicy zachwycają charakterystyczne i ważne kulturowo dla tego regionu niepowtarzalne drewniane cerkwie. Najwięcej jest ich na odcinku obwodnicy pomiędzy Ustrzykami Górnymi a Dolnymi. Podczas pobytu w Bieszczadach, warto zaplanować także wypad do Sanoka. Zwiedzić tamtejszy skansen, jedno z najpiękniejszych muzeów na wolnym powietrzu w Europie, a przy okazji spróbować miejscowych specjałów, takich jak: proziaki, zalewajka, stolniki, hreczany czy fuczki. Pycha!

Jezioro Solińskie nazywane jest też morzem bieszczadzkim. Można po nim spokojnie podryfować wypożyczoną łodzią, wybrać się na rejs wycieczkowym statkiem albo uprawiać sporty wodne.

Cerkiewki to ślady po dawnej kulturze Łemków i Bojków, którzy do 1947 r. zamieszkiwali te tereny. Na zdjęciu cerkiew św. Michała Archanioła w Bystrem.

INFORMACJE PRAKTYCZNE pensjonaty, agroturystyka, od 60 zł za noc za pokój dwuosobowy, Polańczyk, Cisna, Ustrzyki, Wetlina, Lesko l Bieszczadzka kolejka leśna w Majdanie – 27 i 22 zł ulgowy, www.kolejka.bieszczady.pl l Solina. Godzinny rejs statkiem wycieczkowym – 20 zł; wypożyczenie łodzi dla 2–3 osób – 18 zł (godzina) i 90 zł (doba); zwiedzanie zapory i elektrowni wodnej – 18 zł l Ustrzyki Dolne. Muzeum Przyrodnicze Bieszczadzkiego Parku Narodowego – 8 i 5 zł ulgowy l Myczków. Muzeum Kultury Duchowej i Materialnej Bojków – 8 i 5 zł ulgowy l Sanok. Muzeum Budownictwa Ludowego – 18 i 13 zł ulgowy (w poniedziałek wstęp wolny); Muzeum Historyczne: Galeria Zdzisława Beksińskiego, wystawa ikon –18 i 13 zł ulgowy

REKLAMA

l Noclegi,

To jest mój czas Masz wolną chwilę? Chcesz się zrelaksować, odpocząć? Oto nasze propozycje, co warto zobaczyć, przeczytać, posłuchać.

OBEJRZYJ FOTOGRAF ŚMIERCI SERIAL TV Sześcioodcinkowy iralndzko-kanadyjski serial kostiumowy o przygodach introwertycznego, żeby nie powiedzieć dziwacznego, Brocka Blennerhasseta (Michael Smiley), specjalisty od fotografii pośmiertnej, który przypadkowo staje się też detektywem. W rozwikłaniu zagadek, w tym paranormalnych, pomagają mu: Nancy Vickers (Eileen O'Higgins i Conall Molloy (Kerr Logan). EPIC DRAMA

OBRAZ POŻĄDANIA KINO

REKLAMA

Opowieść o tym, ile jesteśmy w stanie poświęcić, aby zaspokoić swoje żądze. James Figueras (w tej roli Claes Bang) to popadły w zapomnienie i stale borykający się z brakiem gotówki krytyk sztuki. Dlatego, kiedy ekscentryczny milioner Cassidy (Mick Jagger) proponuje mu pieniądze i rozgłos za zdobycie obrazu autorstwa tajemniczego Jeroma Debneya (Donald Sutherland), James nie zawaha się przed niczym, żeby spełnić jego prośbę. Drobna przysługa szybko zamienia się w serię dramatycznych wydarzeń, pokazujących, do czego naprawdę zdolny jest pozornie tylko zagubiony i uroczy James. BEST FILM

PRZECZYTAJ

WSPÓŁLOKATORZY Beth O’Leary

Lekka i przyjemna komedia romantyczna o tym, że miłość można znaleźć wszędzie. Po rozstaniu z chłopakiem Tiffy potrzebuje dachu nad głową, a Leon pieniędzy na czynsz. Postanawiają zamieszkać razem, mimo że w ogóle się nie znają i będą zmuszeni dzielić się... jednym łóżkiem. ALBATROS

Wydawca Bez Recepty Sp. z o.o. 94-406 Łódź, ul. Kinga C. Gillette 11 tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Projekt, redakcja, wykonanie Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o., Sp. k. 04-035 Warszawa, ul. Motorowa 1 Recepcja tel. 22 51 70 500 magazyn60plus@bezrecepty.eu www.bauer.pl Redaktor naczelna Izabela Raduszewska Redaktor prowadząca Ewa Dembowska Redaktor kontentu Urszula Zubczyńska

ZOSIA Z WOŁYNIA

Mateusz Madejski

Sekretarze redakcji i korekta Alicja Daszkiewicz, Magdalena Bauman

Dziennikarz publikuje historię własnej babci, tytułowej Zosi, która nie tylko uniknęła śmierci z rąk band UPA i transportu do Auschiwtz, ale też ocalila żydowskie dziecko. Za akt odwagi po latach otrzymała tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. ZNAK

Zespół redakcyjny Marzena Bartoszuk, Joanna Cybulska-Futkowska, Agnieszka Czechowska, Anna Grzelczak, Barbara Lasota, Magdalena Łuków, Diana Ożarowska-Sady, Małgorzata Świgoń, Wiktoria Turek, Teresa Zuń Projekt graficzny Katarzyna Rawska i Ewa Rozum Opieka graficzna Mariusz Bączkowski, Katarzyna Rawska, Renata Szwarc Fotoedycja Kamila Mejran i Agnieszka Posiewka Asystentka redakcji Agnieszka Klepacz Zdjęcie na okładce Podsiebierska/AKPA

POSŁUCHAJ

ZDJĘCIA: MATERIAŁY PRASOWE, GRZEGORZ CHORĄŻEK (2)

IRENA JAROCKA, KTÓREJ NIE ZNACIE VOL. I Irena Jarocka Na dwupłytowy album złożyły się zarówno archiwalne nagrania z występów na festiwalach piosenki, jak i kameralne wykonania. Wśród pierwszych znalazła się „Motylem jestem”, wśród drugich duet z Michaelem Boltonem z 2010 roku. POLSKIE RADIO S.A. AGENCJA MUZYCZNA

Zdjęcia w magazynie 123RF/Picsel (chyba że zaznaczono inaczej) Reklama pharma Magdalena Ruszkowska tel. +48 665 344 962 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Reklama no-pharma Katarzyna Kilanowska tel. 48 692 461 080 Katarzyna.Kilanowska@bauer.pl Druk Drukarnia Prasowa S.A. 92-202 Łódź, aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego 82

BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.

Magazyn 60+

To jest mój czas

ROZWIĄZYWANIE KRZYŻÓWEK TO DOSKONAŁA FORMA ĆWICZEŃ DLA MÓZGU, A ZARAZEM ZAJĘCIE, KTÓRE POMAGA SIĘ ZRELAKSOWAĆ. ŻYCZYMY DOBREJ ZABAWY:)

ROZWIĄZANIE

Regulamin nagradzania jest dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy. 54

Magazyn 60+

wyrób medyczny

Rozwiązania prosimy przysyłać listem na adres: Magazyn60+ Wydawnictwo Bauer, ul. Motorowa 1; 04-035 Warszawa

wyrób medyczny

Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do „Magazynu60+” . Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań to 28.10.2020 r.

Magazyn60plus_10-2020

Articles inside

Nowości kulturalne

Podróże Bieszczady jesienią

Mądry rodzic dorosłych dzieci

Warto mieć psa

Leczenie przez Internet i telefon

Dzika róża

Przebarwienia? Pozbądź się ich

Poznaj zasady samoobrony

Ewa Kasprzyk Z głową pełną marzeń

Superprodukt Jarmuż

Porady zza lady

Dieta Co jeść, aby nie mieć

Nakręć zegar biologiczny

Profilaktyka Zaćma

Nowe terapie

Zapytaj farmaceutkę

Jak to działa Kręgosłup w dobrej formie