POMOC DLA STAWÓW

stawów POMOC dla

a reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) choruje w Polsce blisko 400 tys. osób. Większość z nich to kobiety. Warto wiedzieć, że im wcześniej rozpocznie się leczenie, tym większe są szanse na zachowanie sprawności – mówi dr Grzegorz Prasałek, reumatolog. N rozmawiała: Beata Radomska

Panie doktorze, czy RZS dotyczy tylko stawów? Nie. To choroba ogólnoustrojowa tkanki łącznej o podłożu immunologicznym. A więc obejmuje nie tylko stawy, ale to właśnie w nich się zaczyna i czyni największe spustoszenie. Początkiem jest stan zapalny błony maziowej, która wyścieła staw, prowadzący do jej przerostu i pogrubienia. Potem odcina ona chrząstki od substancji odżywczych, czyli płynu stawowego. Powoduje to ich uszkodzenie, powstanie nadżerek oraz dalszą destrukcję tkanek stawowych i okołostawowych: torebek stawowych, ścięgien oraz ich pochewek, więzadeł. Jeśli choroba jest nieleczona, z czasem dochodzi do zniekształceń stawów i upośledzenia ich funkcji. Chory stopniowo traci sprawność ruchową.

Czy wiadomo, co jest przyczyną RZS? Niestety nie. Z nieznanego powodu układ immunologiczny atakuje własne tkanki, co prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego. Wiemy natomiast, że do RZS można mieć predyspozycje genetyczne. Ale, by choroba się rozwinęła, muszą zaistnieć dodatkowe okoliczności. Należą do nich m.in. palenie papierosów, infekcje bakteryjne i wirusowe, przewlekły stres. Inicjują one zaburzenia pracy układu immunologicznego, polegające na pobudzeniu limfocytów T do uwalniania prozapalnych cytokin.

Jakie są objawy RZS? Najczęściej jest to ból oraz obrzęk małych stawów dłoni i stóp. We wczesnej fazie choroby objawy rzadziej dotyczą tzw. dużych stawów: barkowego, łokciowego, biodrowego, kolanowego czy skokowego. Charakterystyczne jest to, że dolegliwości występują symetrycznie – w tych samych stawach po obu stronach ciała. Typowa jest też ich poranna sztywność, trwająca minimum godzinę. Chorobie mogą towarzyszyć uczucie zmęczenia, stany podgorączkowe, brak apetytu, chudnięcie. U każdego przebieg RZS jest nieco inny, ale zwykle okresy zaostrzenia objawów przeplatają się z ich wyciszeniem.

W jaki sposób diagnozuje się chorobę? Według kryteriów klasyfikacji reumatoidalnego zapalenia stawów ACR/EULAR. To punktowa skala, która bierze pod uwagę m.in. liczbę zajętych stawów, wyniki badań serologicznych, oznaczenie wskaźników ostrej fazy zapalnej i czas trwania objawów (powyżej 6 tygodni). Wynik równy 6 lub więcej potwierdza RZS. Na początku choroby wykonuje się również RTG dłoni oraz stóp. Potem to badanie powtarza się co 2 lata, aby ocenić tempo zmian.

nasz ekspert

dr Grzegorz Prasałek

Internista i reumatolog, lekarz z prawie 40-letnim stażem pracy. Związany z Radomskim Szpitalem Specjalistycznym.

Rady dla chorych na RZS

• Jedz dużo warzyw i owoców oraz tłustych ryb morskich. Mocno ogranicz spożycie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Unikaj żywności mocno przetworzonej, zawierającej liczne konserwanty. • Nie rezygnuj z ruchu. Umiarkowane ćwiczenia są bardzo wskazane. • Dbaj o odporność i chroń się przed infekcjami. • Wysypiaj się i relaksuj. • Unikaj zimnych i wilgotnych miejsc. • Nie wykonuj ciężkiej pracy fizycznej. • Dbaj o prawidłową masę ciała.

Czy RZS można wyleczyć? Nie, ale można zahamować postęp choroby. Ważne jest, by leczenie rozpocząć jak najwcześniej, najlepiej w ciągu 3–6 miesięcy od czasu wystąpienia objawów, bo wtedy jest najskuteczniejsze. Zapobiega to powikłaniom pozastawowym oraz nieodwracalnym zmianom w stawach, które mogą prowadzić do inwalidztwa.

Czym leczy się reumatoidalne zapalenie stawów? Podstawą terapii są leki modyfikujące przebieg choroby. Hamują one namnażanie się komórek zapalnych. Podawanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) zaleca się tylko przy zaostrzeniu objawów. W okresach dużego nasilenia RZS lub przy braku efektów terapii stosuje się glikokortykoidy, ale tylko przez krótki czas.

Podobno przełomem w leczeniu RZS okazały się tzw. leki biologiczne?

Tran na odporność Suplement diety

Tran z dorsza atlantyckiego jest naturalnym źródłem witamin A i D3, które wspierają pracę układu odpornościowego, a także kwasów tłuszczowych omega-3 w tym: EPA i DHA.

To prawda. Zmniejszają one ból, znacząco hamują postęp choroby, a stosowane w pierwszej fazie zapobiegają uszkodzeniom stawów. Zwykle podaje się je łącznie z lekiem modyfikującym przebieg RZS przez 1–2 lata lub dłużej (zależnie od wskazań). Powinno się do nich wracać w okresach zaostrzenia objawów.

Czy każdy chory może skorzystać z leków biologicznych? Nie. Pacjent musi spełnić określone kryteria. Podstawowe to brak efektów leczenia dwoma lekami modyfikującymi przebieg choroby po terapii trwającej pół roku.

Co, oprócz leków, może pomóc choremu? Bardzo ważna jest kinezyterapia, czyli leczenie ruchem. Chore stawy trzeba oszczędzać (nie wolno ich przeciążać), ale nie można pozbawiać ich ruchu, który pomaga utrzymać ich sprawność. Specjalne zestawy ćwiczeń początkowo chory wykonuje pod okiem rehabilitanta, a następnie według jego wskazówek samodzielnie w domu. Leczenie RZS wspomagają też różne zabiegi, np. krioterapia, laseroterapia, masaże oraz zabiegi sanatoryjne, m.in. kąpiele borowinowe lub siarczkowe.

Zalecany jest też wypoczynek… Tak, ale – jeśli to możliwe – aktywny. Ruch powinien być długotrwały, lecz niezbyt intensywny. Mogą to być np. spacery, chodzenie z kijkami (nordic walking), pływanie.