DLA MŁODYCH DUCHEM
nr 5 (68) | maj 2020
249 zł (w tym 8% VAT)
MELISA
Dorota
Odkryj działanie cytrynowego ziela
KORONAWIRUS WZMOCNIJ ODPORNOŚĆ ORGANIZMU
Chotecka POZNAJ JEJ SPOSÓB NA DOBRĄ FORMĘ
SZTUKA
ŁĄCZENIA Sprawdź, jak brać leki
Zdrowa dieta
ALERGIA
DOWIEDZ SIĘ, CO SŁUŻY WĄTROBIE
na wiosnę
DZIEŃ
PRZECZYTAJ, JAK ZARADZIĆ UCZULENIU NA PYŁKI
M tki NIEZWYKŁE RODZINNE ŚWIĘTO
*
zadbaj o swoją
odporNość! 100% MULTI COMPLEX
zadbaj o
NAWODNIENIE ORGANIZMU! 100% ELECTRO COMPLEX
na ZMĘCZENIE! 100% ENERGY COMPLEX
Witamina C pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Witamina B6 i B12 przyczyniają się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.
*nie dotyczy Elektrolitów
Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważona dieta i zdrowy tryb życia są istotne dla zachowania zdrowia.
ul. Chopina 10, 34-100 Wadowice, Polska
Więcej informacji na stronie www.polskilek.pl
DLA MŁODYCH DUCHEM
Wydawca: Bez Recepty Sp. z o.o. ul. Kinga C. Gillette 11, 94-406 Łódź tel. 42 200 75 87 Dystrybucja: Magdalena Ruszkowska tel. 42 200 75 87 magdalena_ruszkowska@bezrecepty.eu Projekt, redakcja, wykonanie: 360 Content Team – Time SA ul. Dęblińska 6, 04-187 Warszawa tel. 22 590 54 75 magazyn60plus@grupazpr.pl www.grupazpr.pl www.360contentteam.pl Redaktor Naczelna: Izabela Raduszewska Redaktor Prowadząca: Ewa Dembowska Zespół redakcyjny i korekta: Beata Ciepłowska-Kowalczyk, Aneta Magnuszewska, Marta Tomasiuk, Małgorzata Żebrowska Opieka graficzna: Joanna Korolewska Projekt okładki: Joanna Wójcicka Zdjęcie na okładce: Gałązka/Akpa Zdjęcia w magazynie: Shutterstock (chyba że zaznaczono inaczej) Reklama: tel. 22 590 54 16 zapytania_custom@grupazpr.pl Druk: Drukarnia Prasowa S.A. al. Piłsudskiego 82, 92-202 Łódź Prawo do błędów w druku zastrzeżone. BĄDŹ EKOLOGICZNY. Wyrzucając papier, wybierz odpowiedni pojemnik.
B
ardzo lubimy zielony, pachnący kwiatami maj. Widok barw przyrody nastraja optymistycznie. Wierzymy, że wkrótce będziemy, jak co roku, podziwiać całe to piękno z bliska.
Z takim pozytywnym nastawieniem namawiamy Was, żebyście w czasie epidemii koronawirusa szczególnie dbali o siebie i nie dali się zarazkom.
Temat majowego numeru to dobra odporność. Z na-
szego artykułu dowiecie się, jakie produkty warto włączyć do jadłospisu, by wzmocnić układ immunologiczny. Przeczytacie, dlaczego ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu, a także relaks i dobry sen. Znajdziecie u nas również podpowiedzi, jak zachować aktywność fizyczną, nie wychodząc z własnego domu czy ogrodu. Możecie np. wziąć udział w sesji jogi za pośrednictwem internetu. To naprawdę działa! Poza tym opublikowaliśmy wywiad z lekarzem alergologiem. Nasz ekspert wyjaśnia, czym jest uczulenie na pyłki roślin i jak można zaradzić temu schorzeniu. Piszemy również, jak zatroszczyć się o swoją wątrobę. Wyli-
czamy naturalne sposoby na ból głowy. Przypominamy zalety melisy oraz zasady przyjmowania różnych leków. Radzimy też, jak chronić wrażliwą, dojrzałą cerę przed słońcem. Gorąco namawiamy Was do skosztowania pysznych, zdrowych i, co ważne, nietuczących szparagów. Gdy wypróbujecie nasze przepisy, przekonacie się o tym sami. Gwiazdą tego numeru jest
Dorota Chotecka.
Przeczytacie o najlepszych rolach tej znanej i lubianej aktorki. Dowiecie się też, co daje jej siłę i radość. Oczywiście pamiętamy o przypadającym w maju Dniu Matki. Przypominamy, jak kiedyś obchodzono to piękne święto. I wszystkim mamom składamy serdeczne życzenia. Miłej lektury!
FOTO: ARCHIWUM DOZ
Miło nam poinformować, że Magazyn 60+ zdobył SREBRO w konkursie Power of Content Marketing, w kategorii Zdrowie, za efektywne wykorzystanie potencjału dotarcia do odbiorców. Nagrodę dedykujemy naszym Czytelnikom!
Ewa Dembowska Redaktor Prowadząca
MAGAZYN 60+
3
spis treści DLA MŁODYCH DUCHEM
nr 5 (68) | maj 2020
dbam o zdrowie 12 | SPOKÓJ MELISY Atuty cytrynowego ziela
UCZULENIE NA WIOSNĘ 14 | Rozmowa z lekarzem alergologiem GDY BOLI GŁOWA... 18 | Naturalne sposoby, które złagodzą dolegliwości
temat numeru DOBRA ODPORNOŚĆ
6 |
Jak wzmocnić siły obronne organizmu w czasie epidemii koronawirusa
SPOKÓJ MELISY str. 12
ZDROWA PORCJA RUCHU 10 | Ćwiczenia, które można wykonywać w domu lub w ogrodzie.
zięki Wam dowiaduję się
Próbowałem różnych sposobów,
wielu nowych rzeczy
aby wreszcie się wyspać, ale nie
o zdrowiu i sposobach
przyszło mi do głowy, że znaczenie-
na lepsze samopoczucie.
nie mogą mieć stałe godziny układa-
Np. w ostatnim numerze zamieścili-
nia się do snu. Postanowiłem
ście ciekawy artykuł o filozofii
wdrożyć w życie Wasze rady. Mam
dobrego snu. Często wieczorem
nadzieję, że zadziałają.
mam problem z zaśnięciem,
4
MAGAZYN 60+
NOWINKI MEDYCZNE 30 | Odkrycia naukowe i nowe badania KURS 32 |
PRZYJMOWANIA LEKÓW
wieści z apteki
DROGA REDAKCJO
a potem budzę się w nocy.
SZPARAGI TO JEST TO! 24 | Przepisy na zdrowe i lekkostrawne dania
Jak stosować medykamenty
LISTY DO REDAKCJI
D
W TROSCE O WĄTROBĘ 20 | Co wpływa korzystnie na ten ważny organ
JERZY Z WARSZAWY
34 | PORADY ZZA LADY Nowe produkty i ważne informacje dla pacjentów
PYTANIA 36 |
DO FARMACEUTKI
Nasza Ekspertka odpowiada na pytania Czytelników
spis treści
Eksperci DOZ.pl z myślą o zdrowiu Pacjenta
Dzień Matki to święto, które – mimo upływu lat – wzrusza nas niezmiennie. drogeria 38 | RADY NA SŁOŃCE Ochrona skóry przed promieniowaniem UV
RĘCZNA PIELĘGNACJA 40 | Jak zadbać o dłonie
czas na sport 42 | JOGA
DLA POCZĄTKUJĄCYCH
Dlaczego warto zacząć ćwiczyć
cafesenior
Drodzy Czytelnicy, poznajcie Ekspertów DOZ.pl, których misją jest dostarczanie Wam rzetelnych rad. Na łamach Magazynu 60+ znajdziecie ich wskazówki na temat zdrowego trybu życia oraz najczęstszych problemów zdrowotnych. Program Ekspertów DOZ.pl ma stworzyć Pacjentom szerokie możliwości kontaktu z farmaceutą i zapewnić dostęp do wiarygodnego źródła wiedzy o zdrowiu. Czaty na Facebooku, wideo ze wskazówkami, poradniki na portalu DOZ.pl – wszędzie tam będzie można uzyskać wsparcie Ekspertów DOZ.pl.
złote lata 48 | ŻONA, MATKA, AKTORKA Portret Doroty Choteckiej
Joanna Naczyńska
w wolnej chwili
MGR FARMACJI
50 | DZIEŃ MATKI Wzruszające rodzinne święto
Podejmuje tematykę zdrowego stylu życia, a także zdrowia małych dzieci. Zainteresowana recepturą apteczną.
OBEJRZYJ, POSŁUCHAJ, 52 | POCZYTAJ
Dobre filmy, płyty i książki
Ernest Niewiadomski
54 | KRZYŻÓWKA Łamigłówka miesiąca
MGR FARMACJI
46 | NIE MARNUJ JEDZENIA Rady, dzięki którym żywność nie trafi do kosza
Specjalista farmacji klinicznej, zainteresowany zagadnieniami z zakresu medycyny i opieki farmaceutycznej.
str. 46
*
* suplement diety
NIE MARNUJ JEDZENIA
Na Państwa listy czekamy pod adresem redakcji lub: magazyn60plus@grupazpr.pl. Autora najciekawszego listu nagrodzimy zestawami produktów. Regulamin nagradzania jest dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy.
Krzysztof Słomiak DR N. FARM.
Autor artykułów o zdrowiu i farmacji, głównie chorobach neurodegeneracyjnych, cywilizacyjnych, oraz nowych technologiach.
MAGAZYN 60+
5
temat numeru
Dobra ODPORNOŚĆ
tekst: Dorota Wawer konsultacja: dr Grzegorz Prasałek, Katarzyna Uścińska, dietetyczka
6
MAGAZYN 60+
temat numeru
Na sprawne działanie systemu immunologicznego pracujemy na co dzień, przestrzegając zasad higieny, zdrowo się odżywiając, dbając o odpowiednie nawodnienie organizmu, regularnie ćwicząc oraz stosując się do zaleceń lekarzy. Ale teraz, gdy pojawienie się nowego koronawirusa wystawia nasz układ odpornościowy na szczególnie ciężką próbę, musimy wzmocnić go jeszcze bardziej, tak aby poradził sobie w starciu z groźnymi zarazkami.
Bezpieczny dystans Przede wszystkim nie narażajmy się niepotrzebnie. Weźmy sobie do serca rady lekarzy – ograniczmy do absolutnego minimum kontakty z innymi ludźmi. Starajmy się jak najrzadziej wychodzić z domu i dopóki sytuacja się nie unormuje, całkowicie zrezygnujmy z życia towarzyskiego. A jeżeli musimy opuścić bezpieczną przestrzeń własnych czterech kątów, utrzymujmy zdrowy (co najmniej dwumetrowy) dystans od innych osób. Bo choroba wywoływana przez nowego wirusa niestety jest wyjątkowo zaraźliwa. W dodatku dla osób w naszym wieku może być szczególnie niebezpieczna. Musimy więc na siebie bardzo uważać.
Czyste ręce Skrupulatnie przestrzegajmy zasad higieny. Często i dokładnie myjmy ręce ciepłą wodą oraz mydłem, poświęcając na tę czyn
ność 30 sekund. Jeśli nie mamy dostępu do wody i mydła, dezynfekujmy ręce żelem lub płynem na bazie alkoholu (min. 60 proc.). Opakowanie takiego preparatu zawsze warto mieć przy sobie. Pamiętajmy o wyszorowaniu rąk po powrocie do domu z miejsc publicznych, skorzystaniu z toalety, wytarciu nosa oraz przed jedzeniem. Często myjmy lub dezynfekujmy powierzchnie, których dotykamy (stoły, klamki itp.) i przecierajmy telefon, klawiaturę, myszkę komputerową czy tablet jednorazowymi chusteczkami nasączonymi środkiem dezynfekującym. Nie korzystajmy z urządzeń elektronicznych przy jedzeniu. Podczas kaszlu i kichania zakrywajmy usta oraz nos jednorazową chusteczką (zaraz potem wyrzućmy ją i umyjmy ręce). Gdy nie mamy chusteczki, zakryjmy się zgiętym łokciem, a nie dłonią. Starajmy się nie dotykać rękami ust, nosa i oczu.
Zdrowie pod kontrolą Dbajmy o siebie. Lekarze podkreślają, że człowiek dobrze odżywiony, odpowiednio nawodniony, wypoczęty, wyspany jest silniejszy i łatwiej radzi sobie z zarazkami, a jeśli nawet dopadnie go choroba, zniesie ją zdecydowanie lepiej. Jeśli cierpimy na przewlekłe schorzenia, nie zaniedbujmy ich leczenia. Niewyrównana cukrzyca czy nadciśnienie są nie mniej niebezpieczne niż koronawirus, a w razie zachorowania zwiększają ryzyko groźnych powikłań. Pamiętajmy, że w razie potrzeby możemy skonsultować się z lekarzem przez telefon i w ten sam sposób zamówić e-receptę na leki zażywane stale. REKLAMA
W
czasie epidemii koronawirusa widzimy, jak duże znaczenie mają siła oraz odporność organizmu. Chronią nas przed groźnymi drobnoustrojami, a jeśli nawet zarazki pokonają barierę obronną, to damy radę je zwalczyć i szybko wrócimy do zdrowia.
Rekimarin
suplement diety Produkt zawiera olej z wątroby rekina (będący źródłem alkilogliceroli), a także witaminy A oraz D, które wspomagają układ odpornościowy. Suplement przeznaczony jest dla osób dorosłych. 60 kapsułek
MAGAZYN 60+
7
temat numeru Cenna woda Starajmy się dużo pić. Odpowiednie nawodnienie organizmu zapewnia właściwy poziom elektrolitów, co jest bardzo ważne dla zdrowia. W okresie nasilenia infekcji trzeba pić co najmniej 2–2,5 litra wody dziennie. Dokładne dobowe zapotrzebowanie organizmu na płyny można obliczyć za pomocą kalkulatora dostępnego w internecie. Najlepiej pić wodę, ewentualnie niesłodzoną herbatę owocową lub ziołową. Warto ograniczyć spożycie kawy oraz mocnej herbaty. Zawarta w nich kofeina powoduje zwiększenie utraty wody, a zatem odwodnienie organizmu.
Osoby, które piją więcej niż jedną filiżankę kawy czy herbaty dziennie, powinny sięgnąć po suplementy diety z potasem i magnezem. Lekarze radzą całkowicie zrezygnować z alkoholu, bo przyczynia się on do odwodnienia organizmu, zaburzeń elektrolitowych oraz obniżenia odporności.
Ochronna tarcza jadłospisu
REKLAMA
Przestrzegajmy zasad zrównoważonej diety. Prawidłowy poziom witamin, minerałów oraz innych składników odżywczych ma ogromny wpływ na nasze zdrowie. Jedzmy dużo warzyw i owoców. Zawierają one ważne dla odporności witaminy, zwłaszcza C, oraz prowitaminę A (beta-karoten) przekształcającą się w organizmie w witaminę A. Ta pierwsza chroni nas przed działaniem wolnych rodników i toksyn oraz pobudza produkcję białych krwinek, które pomagają w walce z zarazkami. Bogatymi źródłami witaminy C są: czerwona papryka, natka
Dbam o odporność Herbata ziołowa zawiera kwiat bzu czarnego, kłącze imbiru i liść czarnej porzeczki, które wspierają siły obronne organizmu oraz pracę układu oddechowego. 10 torebek
8
MAGAZYN 60+
pietruszki, kapusta, kalafior, sałata, czarne porzeczki, truskawki, kiwi i cytrusy. Beta-karoten zwiększa produkcję przeciwciał chroniących organizm przed wirusami i bakteriami, a także usprawnia funkcjonowanie błony śluzowej nosa, gardła i płuc, stanowiącej tarczę obronną przed infekcjami dróg oddechowych. Dużo prowitaminy A jest w marchwi, czerwonej papryce, pomidorach, zielonych warzywach liściastych, brzoskwiniach, morelach.
Dodatkowym wsparciem mogą być apteczne preparaty witaminowe.
Sięgajmy po pełnoziarniste produkty zbożowe. Jest w nich dużo witaminy B6 uczestniczącej w tworzeniu przeciwciał i wspomagającej siły obronne organizmu oraz błonnika, który nie tylko sprzyja dobremu trawieniu, ale również – dzięki właściwościom prebiotycznym – wspiera pracę systemu immunologicznego. Jedzmy ryby morskie. Dostarczają one kwasów tłuszczowych omega-3, które m.in. wzmacniają odporność, oraz cynku odpowiedzialnego za pierwszą linię obrony organizmu przy zetknięciu z patogenem. Są też najlepszym wśród produktów spożywczych źródłem witaminy D, stymulującej limfocyty T do walki z chorobotwórczymi drobnoustrojami. Substancja ta jest tak ważna dla organizmu, że lekarze zalecają jej suplementację niezależnie od diety.
Seniorzy powinni zażywać preparaty z witaminą D3 (2000 IU na dobę) przez cały rok.
Włączmy do diety naturalne probiotyki: jogurty, kefiry, zsiadłe mleko, kiszone ogórki i kapu-
REKLAMA
SENIORZE!
#ZOSTAŃWDOMU I ZAMAWIAJ ONLINE!
stę. Zawierają one żywe kultury bakterii, które wpływają korzystnie na florę bakteryjną jelit, wspierając w ten sposób system immunologiczny organizmu. Pobudzają bowiem aktywność komórek odpornościowych i mobilizują je do walki z zarazkami.
Osoby, które nie lubią naturalnych produktów probiotycznych, mogą zastosować probiotyk z apteki.
Nocne korzyści Starajmy się wysypiać. Organizm, aby się zregenerować, potrzebuje 7–8 godzin snu. Odpowiednio długi nocny wypoczynek wpływa korzystnie na funkcjonowanie układu immunologicznego. Jak udowodnili amerykańscy naukowcy, zbyt krótki sen obniża odporność. Wykazali oni, że osoby, które śpią krócej niż 6 godzin na dobę, są cztery razy bardziej narażone na ryzyko zachorowania na infekcje wirusowe. Dobry nocny wypoczynek poprawia też samopoczucie, zmniejszając naszą podatność na stres.
SZUKAJ
ZAKUPY A KORONAWIRUS W miarę możliwości róbmy zakupy przez internet. Jeśli musimy iść do sklepu czy apteki, przed wyjściem z domu załóżmy jednorazowe rękawiczki i maseczkę. Zachowujmy bezpieczną odległość od innych klientów oraz sprzedawców. Płaćmy kartą.
Wygodne platności online
Szeroka oferta, ponad 20 tys. produktów
Dostawa do domu juz za 6,99 zł
Eksperckie porady
temat numeru
ZDrowa porcja ruchu
tekst: Dorota Wawer konsultacja: dr Grzegorz Prasałek
Nie od dziś wiadomo, że codzienna aktywność fizyczna wpływa korzystnie na odporność i wspiera organizm w zwalczaniu infekcji. Ćwiczyć więc na pewno warto, pytanie tylko, jak to robić w czasie epidemii. Oto podpowiedzi. Gdy ze względu na ryzyko zakażenia koronawirusem zamknięto baseny, fitness kluby, boiska, korty, a nawet siłownie plenerowe, przez pewien czas mogliśmy się rozruszać samotnie jeżdżąc na rowerze, truchtając po leśnych ścieżkach czy choćby spacerując odludnymi parkowymi alejkami.
Lekki trening Nie forsujmy się zanadto. Umiarkowana aktywność fizyczna to samo zdrowie, ale bardzo intensywny trening może przynieść więcej strat niż korzyści. Wyczerpuje bowiem organizm, zwiększa ryzyko zachorowania i – w połączeniu ze stresem – zmniejsza odporność na patogeny. Niezależnie od wybranej formy aktywności, pamiętajmy o krótkiej rozgrzewce przed treningiem. Zróbmy kilka skłonów, przysiadów, wymachów nóg, wykroków w przód i wykonajmy krążenie ramionami.
Niestety także te możliwości zostały nam odebrane. W chwili, kiedy piszemy ten tekst, nie wolno w ogóle uprawiać sportu poza własnym domem czy ogródkiem. Jak będzie w maju, gdy ten numer „Magazynu 60+” trafi do Waszych rąk, nie wiadomo. Mamy nadzieję, że sytuacja zacznie już wracać do normy, ale na wszelki wypadek przygotowaliśmy Was dla pomysły na niebanalne formy aktywności fizycznej, które sprawdzą się w mieszkaniu lub w ogrodzie.
Ćwiczenia z piłką Jeśli mamy w domu dużą, dmuchaną piłkę gimnastyczną, czas ją wykorzystać. A jeżeli do tej pory nie myśleliśmy o jej kupnie, nadrób-
temat numeru my teraz zaległości i zamówmy ją w sklepie internetowym. To wydatek zaledwie kilkudziesięciu złotych, a korzyści dla naszej sprawności i zdrowia – ogromne. Gimnastyka z piłką odciąża kręgosłup i zmniejsza bóle krzyża, wzmacnia mięśnie nóg, pośladków, brzucha, klatki piersiowej, ramion oraz grzbietu. Sprzyja przy tym prawidłowej postawie, ćwiczy równowagę i kształtuje szczupłą, zgrabną sylwetkę. Siedząc na piłce i wyciągając ramiona wysoko nad głową, rozciągamy i usprawniamy górne partie ciała. Inne ćwiczenie w pozycji siedzącej to krążenie biodrami, wzmacniające mięśnie pośladków i modelujące talię, a przy okazji odciążające odcinek lędźwiowy kręgosłupa.
Rakietki dla dwojga Badminton to idealny sport dla dwojga na pogodny, bezwietrzny dzień. Wystarczą dwie rakietki, lotka i kawałek trawnika we własnym ogródku.
Ćwiczenie oddechowe Na wszelki wypadek popracujmy nad poprawieniem kondycji płuc i prawidłowym oddychaniem. Pomoże w tym np. zwykłe nadmuchiwanie balonów czy energiczne wchodzenie po schodach. Warto też wykonywać specjalne ćwiczenie: Leżymy na wznak z poduszką pod głową. Dłonie układamy na żebrach (pod piersiami), a następnie powoli wciągamy powietrze nosem i jeszcze wolniej wydychamy. Mięśnie brzucha powinny być rozluźnione. Ważne, żebyśmy wyraźnie czuli pod palcami unoszące się, a potem opadające żebra. Wtedy nasza przepona pracuje, krew się dotlenia i płuca dobrze funkcjonują.
Jeśli nie mamy sprzętu, możemy kupić go w sklepie internetowym już za ok. 100 zł. Badminton wpływa korzystnie na układ oddechowy, pomagając zwiększyć pojemność płuc, wspiera krążenie krwi oraz sprzyja prawidłowemu metabolizmowi glukozy w organizmie. Oczywiście wzmacnia także mięśnie ramion, nóg i pośladków, poprawia refleks, trenuje koncentrację oraz równowagę, a także jest sprzymierzeńcem w walce z nadwagą.
Trening online Jeśli najchętniej ćwiczymy z instruktorem, poszukajmy w internecie zajęć w trybie online. Teraz za niewielką opłatą prowadzi je wielu trenerów. W sieci jest również dostępnych wiele darmowych nagrań z treningami. W zależności od naszego temperamentu, upodobań i potrzeb możemy wybrać wyciszającą jogę (o jej zaletach piszemy na str. 42), spokojny pilates (świetnie wpływa na kręgosłup, wzmacnia mięśnie oraz poprawia elastyczność ciała) lub radosną, energetyczną zumbę (doskonale łączy trening siłowy i kardio uruchamiając wszystkie mięśnie i poprawiając krążenie krwi). Jeśli do tej pory nie ćwiczyliśmy, najlepiej zacząć od treningu dla początkujących.
M A G A Z Y N 6 0 + 11
dbam o zdrowie
SpokóJ melisy
T
o aromatyczne zioło wyjątkowo kojąco działa na nerwy. Ale nie tylko. Ma także wiele innych zalet.
tekst: Agata Wójcicka konsultacja: mgr farm. Ewa Dembowska Właściwości lecznicze melisy są znane od lat. Jest ona ceniona także za przyjemny cytrynowy aromat oraz delikatny, orzeźwiający smak. Z tego zioła najczęściej przygotowuje się herbatkę, ale można je również wykorzystać jako dodatek do napoju, zupy, sosu czy twarożku. Doskonale smakuje jako składnik sałatki na bazie zielonych sałat.
NA DOBRY NASTRÓJ
REKLAMA
Melisa szczególnie korzystnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego. To wynik działania wchodzących w jej skład olejków eterycznych: cytrala oraz kariofilenu, które mają właściwości uspokajające i kojące. Warto więc sięgać po nią w chwilach stresu. Gdy jesteśmy zaniepokojeni, rozdrażnieni, zdenerwowani, filiżanka ziołowego naparu pomoże nam się wyciszyć i poprawi nastrój,
Melisa Zioła do zaparzania. Melisa pozytywnie wpływa na organizm. Ułatwia odprężenie, pomaga zasnąć oraz poprawia samopoczucie. 30 torebek
12
MAGAZYN 60+
a wieczorem ułatwi zaśnięcie. Melisa często przynosi ulgę także przy wynikających z dużego napięcia bólach głowy.
NA ŁATWE TRAWIENIE Aromatyczne zioło wspiera również pracę przewodu pokarmowego. Pobudza bowiem wydzielanie soków żołądkowych, ułatwiając trawienie. Dodatkowo ma właściwości rozkurczające, dzięki którym przynosi ulgę przy wzdęciach, gazach oraz zaparciach.
NA ZDROWIE Melisa zawiera składniki działające przeciwwirusowo. Należą do nich m.in. tanina i kwasy fenolowe, które pomagają zwalczyć np. wirusa opryszczki. Te właściwości są wykorzystywane
Zio ło w do niczce Melisę można wyhodować w domu lub na balkonie. Ziemia powinna być żyzna. Roślinę należy codziennie podlewać, bo lubi wilgoć. Dobrze jest też regularnie przycinać jej wierzchołki. Dzięki temu będzie stale i równomiernie przyrastać. Doniczka z ziołem powinna być ustawiona w półcieniu.
dbam o zdrowie
Herbatka z melisy
2 łyżki porwanych na kawałki świeżych listków lub 1 łyżeczkę suszonych zalej szklanką wrzątku i przykryj. Napar ze świeżego ziela będzie gotowy już po dwóch minutach, a z suszu po kwadransie. Herbatkę najlepiej pić od razu po zaparzeniu.
w przemyśle farmaceutycznym. W aptekach można kupić maść na opryszczkę z wyciągiem z melisy. Roślina ta pomaga też obniżyć stężenie złego cholesterolu we krwi. Dlatego przy wysokim
poziomie tego czynnika warto regularnie pić herbatkę z melisy. Ma ona tę dodatkową zaletę, że zawiera składniki działające antyoksydacyjnie (witaminę E, beta-karoten i polifenole), które opóźniają procesy starzenia organizmu. REKLAMA
dbam o zdrowie
C
o 10 lat podwaja się liczba alergików. Najwięcej osób zmaga się z odmianą wziewną tej choroby – mówi dr n. med. Piotr Dąbrowiecki, alergolog.
rozmawiała: Beata Radomska
Czym jest alergia wziewna? To nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na kontakt z alergenami, czyli białkami pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które znajdują się w otoczeniu. Pyłki roślin czy zanieczyszczenia powietrza są przez nas wdychane, osiadają na skórze, na gałkach ocznych lub trafiają do przewodu pokarmowego, wywołując objawy choroby. Dlaczego tak się dzieje? Pyłki roślin czy grzyby pleśniowe same w sobie nie są dla nas zagrożeniem. Jednak organizm osoby z atopią (genetyczną skłonnością do alergii) opacznie „odczytuje” kontakt z alergenami i reaguje na niego stanem zapalnym. Pojawia się wtedy łzawienie oczu, obrzęk błony śluzowej nosa, gardła, w drogach oddechowych gromadzi się nadmiar wydzieliny czy dochodzi do skurczu oskrzeli. W ten sposób często objawia się alergia wziewna. Wiosną jest to zazwyczaj uczulenie na pyłki roślin.
nasz ekspert
dr n. med. Piotr Dąbrowiecki Alergolog z NZOZ ZDROWIE w Legionowie, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP.
14
MAGAZYN 60+
Uczu
NA WIO
Często długo nie zdajemy sobie sprawy, że cierpimy na alergię. Kiedy iść do lekarza? Im szybciej, tym lepiej. Wczesne wykrycie i rozpoczęcie terapii może uchronić m.in. przed rozwojem astmy czy tzw. marszem alergicznym, czyli sytuacją, gdy jedna alergia „przechodzi” w drugą. Dlatego – jeśli podejrzewamy, że coś nas uczula – zgłośmy się do alergologa. Każdy rodzaj tej choroby należy leczyć. Nieleczona alergia wziewna czy astma prowadzą bowiem do znacznych, niekorzystnych i źle rokujących zmian w układzie oddechowym. Specjalista zapyta m.in. o przypadki alergii w rodzinie oraz objawy, które nas zaniepokoiły
dbam o zdrowie
ulenie
IOSNĘ
(kiedy występują, w jakich sytuacjach się nasilają). Skieruje nas też na testy alergiczne. Czy takie badania wykonuje się u wszystkich pacjentów z podejrzeniem choroby? Tak. Aby potwierdzić alergię, należy wykonać testy skórne albo oznaczenie przeciwciał IgE w surowicy krwi. Jeśli potwierdzą one chorobę, trzeba ustalić z lekarzem plan działania. Często wystarczy unikać alergenu i w czasie nasilenia symptomów (np. w okresie pylenia rośliny, która nas uczula) stosować leczenie objawowe. Tak zwykle się dzieje w przypadku alergii na pyłki drzew oraz traw. Jeśli czynnika uczula
jącego (np. roztoczy kurzu domowego) nie można usunąć z otoczenia i objawy choroby są męczące (silny, wodnisty katar, łzawienie i pieczenie oczu, trudności z oddychaniem, zmiany skórne), warto pomyśleć o kuracji odczulającej, czyli immunoterapii alergenowej. Jakie korzyści daje odczulanie? To najlepszy sposób walki z alergią. Leki przeciwalergiczne jedynie znoszą objawy choroby, a odczulanie jest leczeniem przyczynowym. Buduje tolerancję organizmu na działanie alergenów poprzez podawanie ich coraz większych dawek. Po zakończeniu terapii M A G A Z Y N 6 0 + 15
dbam o zdrowie organizm wie, że nie musi gwałtownie reagować, np. na pyłek brzozy, bo nie jest on groźną substancją. Odczulanie to jedyna metoda leczenia, która pozwala przez wiele lat żyć bez dokuczliwych objawów. Immunoterapię należy rozpocząć zanim rośliny zaczną pylić, najlepiej zimą. W tym roku jest więc już za późno. Warto jednak pomyśleć o niej za kilka miesięcy. Odczulanie powoduje zmianę sposobu reagowania organizmu, dzięki czemu kolejny okres pylenia nie będzie tak uciążliwy. Czy we wszystkich przypadkach alergii wziewnej immunoterapia jest tak samo skuteczna? Efekty są najlepsze u osób uczulonych na pyłki roślin – 90 proc. skuteczności. Przy alergii na roztocza czy sierść wynosi ona 80 proc. Jednym z warunków powodzenia kuracji jest dobra, wystandaryzowana szczepionka. Lekarze dysponują takimi w przypadku uczulenia na pyłki brzozy, olchy, leszczyny, traw, bylicy, na odchody roztoczy, jad owadów błonkoskrzydłych i sierść zwierząt (ta ostatnia nie jest refundowana). Dodatkowo pacjent powinien być dobrze zakwalifikowany do immunoterapii. Trzeba udowodnić, że alergen dodatni w testach naprawdę mu szkodzi.
REKLAMA
Czy wszyscy mogą się odczulić? Niestety, nie. Zwykle nie stosuje się immunoterapii alergenowej u dzieci, które jeszcze nie skończyły pięciu lat. W przypadku dorosłych górna granica wieku nie jest jasno wytyczona. Do niedawna niechętnie odczulano starszych pacjentów. Dziś, jeśli sześćdziesięciolatek ma alergię często rozpoczynamy terapię i przynosi ona dobre rezultaty. Nie odczulamy osób
Woda morska, spray do nosa, wyrób medyczny
Izotoniczny preparat do higieny nosa niemowląt od 1. miesiąca życia, dzieci i dorosłych. Zawiera wodę morską pozyskiwaną z Oceanu Atlantyckiego. Preparat rozrzedza gęstą wydzielinę, wspomagając oczyszczanie nosa. 30 ml
16
MAGAZYN 60+
Alergia krzyżowa Mówimy o niej, jeśli osoba z alergią wziewną reaguje objawami także na niektóre pokarmy. Dzieje się tak wtedy, gdy przeciwciała IgE wytworzone w kierunku jednego alergenu rozpoznają w innym podobne białko. Najczęściej uczulenie na pyłki łączy się z alergią pokarmową na niektóre owoce. Reakcję krzyżową zwykle wywołują substancje podobne do siebie pod względem budowy lub pochodzące z tego samego źródła (np. od tego samego zwierzęcia). Objawy pojawiają się w ciągu kilkunastu minut do dwóch godzin po spożyciu pokarmu. Zwykle jest to świąd jamy ustnej i gardła, czasem także języka, nosa i uszu.
z chorobami z autoagresji, zaburzeniami odporności lub niewyleczoną choroba nowotworową. Jak wygląda kuracja odczulająca? Trzeba przyjąć serię podskórnych zastrzyków zawierających jeden lub kilka alergenów (niektóre, np. pyłki brzozy, olchy i leszczyny, można ze sobą łączyć). Dawkowanie i tryb podawania szczepionek lekarz dobiera indywidualnie dla każdego pacjenta. Terapia ma dwa etapy. Pierwszy to leczenie podstawowe ze zwiększaniem dawki alergenu. Polega to na przyjmowaniu szczepionki co 1–2 tygodnie i trwa od 6 do 10 tygodni. Drugi to terapia podtrzymująca. Co 4–6 tygodni pacjentowi podaje się zastrzyki ze stałą dawką substancji uczulającej. Cała kuracja trwa zwykle trwa od 3 do 5 lat. Po jakim czasie odczujemy poprawę? Objawy alergii zmniejszają się już w pierwszym roku immunoterapii. Jeśli kuracja jest nieskuteczna, to po dwóch latach można ją przerwać albo zmodyfikować. W czasie odczulania nadal stosuje się leczenie objawowe. Oznacza to, że można przyjmować leki np. zmniejszające katar sienny czy łzawienie oczu. Efekt odczulania utrzymuje się zwykle dwa razy tyle ile ono trwało, często nawet powyżej 10 lat. Jeśli nastąpi nawrót choroby, terapię można powtórzyć.
dbam o zdrowie
GDY BOLI
głowa... co łagodzi dolegliwości. Z kolei przy migrenie ulgę może przynieść zimny okład.
Gimnastyka
P
oznaj sześć prostych sposobów, które pomogą złagodzić dolegliwości.
tekst: Agata Wójcicka Długie przebywanie w domu, stres, napięcie, zmęczenie, odwodnienie organizmu to częste przyczyny bólu głowy. Zanim się sięgniesz po lek przeciwbólowy wypróbuj naturalne sposoby, dzięki którym możesz szybko poczuć się lepiej.
Relaks Przy zmęczeniu ulgę może przynieść chwilę relaksu, która pozwoli odpocząć zmysłom i zmniejszy napięcie. Połóż się na kwadrans w cichym, ciemnym, dobrze wywietrzonym pokoju. Nie zaszkodzi krótka drzemka. Na niektórych odprężająco działa aromatyczna kąpiel.
Okład Gdy ból wynika z napięcia, pomóc może ciepły kompres na czoło i skronie. To dlatego, że napięciu psychicznemu często towarzyszy napięcie mięśni głowy, karku oraz szyi, zaś ciepło działa rozluźniająco oraz poprawia ukrwienie tkanek, 18
MAGAZYN 60+
Napięcie mięśni karku oraz szyi przyczyniające się do dolegliwości zmniejszy kilka prostych ćwiczeń. Usiądź w lekkim rozkroku (plecy powinny być wyprostowane, a ręce zwisać) i powoli pochyl głowę do ramienia, tak aby niemal dotknąć go uchem. Powtórz ćwiczenie w drugą stronę. Kilka razy obróć głowę w prawo i lewo, zatocz nią koło, opuść ją i unieś.
Powietrze Dolegliwości bywają są spowodowane niedotlenieniem organizmu, wynikającym z długiego przebywania w pomieszczeniu. Wybierz się na spacer w odludne miejsce, np. do lasu. Jeśli nie możesz wyjść, otwórz szeroko okno i popatrz w dal, nie myśląc o niczym.
Masaż Kojąco działa delikatny masaż głowy. Gdy ból rozchodzi się od skroni, punktowo uciskaj je palcami wskazującymi, kierując się od górnej części ucha do zewnętrznego końca brwi. Jeśli dolegliwości koncentrują się wokół czoła, palcem wskazującym lekko uciskaj i masuj punkt między brwiami. Następnie delikatnie przeciągnij opuszkami trzech środkowych palców wzdłuż brwi, zaczynając od nasady nosa.
Woda Niekiedy ból głowy to sygnał odwodnienia organizmu. Gdy brakuje w nim wody, tkanki, z których zbudowany jest mózg, także ją tracą i kurczą się, pobudzając receptory bólowe. Należy pić minimum 1,5 litra płynów dziennie. Wypij zatem szklankę wody – jest duża szansa, że poczujesz się lepiej.
W TROSCE
O WĄTROBĘ T
en organ pełni w naszym organizmie wiele ważnych funkcji. Dlatego powinniśmy szczególnie dbać o jego kondycję.
tekst: Beata Radomska konsultacja: dr Krystyna Knypl, specjalista chorób wewnętrznych
20
MAGAZYN 60+
Wątroba należy do układu pokarmowego i jest największym gruczołem w organizmie człowieka. Ma cztery płaty: prawy (największy), lewy, czworoboczny i ogoniasty. W większości pokryta jest otrzewną, a sam miąższ – włóknistą błoną zwaną torebką wątrobową. U mężczyzn wątroba osiąga wagę 1500–1700 g, a u kobiet 1300–500 g, jednakże jej wypełnienie krwią zwiększa tę masę o dodatkowe 500–800 g.
Pełną parą Wątroba pełni różnorodne funkcje. Zachodzi w niej przemiana wielu ważnych substan-
dbam o zdrowie cji – lipidów, węglowodanów i białek. Jest też narządem, który odgrywa ważną rolę w powstawaniu odporności. Produkuje żółć niezbędną w procesie trawienia, heparynę regulującą krzepliwość krwi oraz białka odpornościowe. Wątroba jest olbrzymim magazynem: gromadzi m.in. glikogen, który stanowi „paliwo zapasowe” dla organizmu, przechowuje witaminy A, D, B12 oraz znaczne ilości żelaza. Ponadto przetwarza tłuszcze, białka, węglowodany, składniki mineralne i witaminy. To w niej odbywa się też odtruwanie, czyli neutralizacja szkodliwych produktów, które trafiają do organizmu, np. z pożywieniem lub lekami albo są odpadami przemiany materii.
Dobroczynne jarzyny
REKLAMA
Aby wątroba sprawnie działała, w naszym jadłospisie nie może zabraknąć warzyw. Na funkcjonowanie tego organu, a także oczyszczanie go ze szkodliwych produktów przemiany materii, świetnie wpływają kapusta kiszona oraz czosnek. Pobudzają one bowiem działanie wytwarzanych przez narząd enzymów. Do diety warto wprowadzić cykorię, która zawiera laktucynę i laktukopikrynę, stymulujące wątrobę do zwiększenia wydzielania żółci, a także neutralizacji zbędnych produktów przemiany materii. Detoksykacyjne działanie wykazują karczochy, a szpinak (dzięki zawartej w zielonych liściach cholinie) zapobiega otłuszczeniu wątroby. Sięgając po warzywa, warto tylko pamiętać, aby nie jeść tych, na których są choćby niewielkie ślady pleśni. Znajdują się w niej bowiem bardzo szkodliwe dla wątroby toksyny. Pamię-
OSTROPEST PLAMISTY MIELONY
To odtłuszczone, mielone owoce ostropestu plamistego. Są one wartościowym składnikiem diety dla osób dbających o zdrowie wątroby. 200 g
22
MAGAZYN 60+
tajmy, że odkrojenie nadpsutego kawałka nie wystarczy. Dotyczy to zarówno warzyw, jak i innych produktów.
moc ziół i przypraw Duże znaczenie mają zioła, np. kurkuma czy kardamon. Przyjazny wątrobie jest również ostropest plamisty, który zawiera sylimarynę – substancję ułatwiającą regenerację komórek wątroby. Ten ważny organ można wspomagać, pijąc sok z brzozy (odtruwa), sok jabłkowy (zawiera pektyny, czyli rozpuszczalny błonnik) lub wodę z cytryną.
Chudo, czyli zdrowo Mając na uwadze zdrowie wątroby, lepiej postawić na dietę niskotłuszczową. Warto wybierać chude mięso i wędliny, a także produkty mleczne (mleko, jogurty, kefiry, twarożki, sery) o niższej zawartości tłuszczu. Dania na gorąco najlepiej gotować na parze, piec po podlaniu wodą lub grillować w folii. Należy zrezygnować ze smażenia, zwłaszcza w głębokim oleju czy smalcu.
Węglowodany? Złożone! Warto wiedzieć, że wątrobie nie służą węglowodany proste. Ich nadmiar w diecie prowadzi do groźnego w skutkach stłuszczenia tego organu. Dlatego należy unikać jedzenia słodyczy i picia słodzonych napojów oraz ograniczyć spożywanie pieczywa, makaronów, wypieków z białej mąki, białego ryżu, słodkich płatków śniadaniowych, kaszy manny. Zamiast nich lepiej sięgać po zawierające znacznie zdrowsze (nie tylko dla wątroby) produkty z pełnych ziaren zbóż: razowy chleb, grahamki, pełnoziarnisty makaron, brązowy ryż, płatki owsiane czy kaszę gryczaną.
dbam o zdrowie Dieta z rozsądkiem Warto wiedzieć, że dla wątroby ma znaczenie nie tylko to, co jemy, ale też, w jaki sposób to robimy. Jak wykazały badania, organ ten gorzej funkcjonuje, gdy połykamy posiłki „w biegu”, spożywamy je nieregularnie, przejadamy się, a potem się głodzimy. Bardzo niekorzystna jest dla niego nadwaga, a jeszcze bardziej otyłość, która zwiększa ryzyko włóknienia i innych przewlekłych chorób. Wątroba źle znosi również restrykcyjne diety, podczas których waga bardzo szybko spada. Dlatego – odchudzając się – nie należy tracić więcej niż 2 kg miesięcznie. Powinno się także unikać spożywania alkoholu. Trunki w ogóle nie służą zdrowiu, ale dla wątroby są szczególnie niebezpieczne. Alkohol należy bowiem do czynników uszkadzających komórki tego organu.
Kiedy do lekarza? Wątroba nie boli, bo nie jest unerwiona. Ale źle traktowana powiększa się, rozciąga otaczającą
ją torebkę ochronną i napiera na sąsiednie organy. Stąd nieprzyjemne uczucie kłucia w boku czy rozpierania pod żebrami. Mogą też pojawić się dolegliwości pozornie niemające nic wspólnego z tym narządem. Do takich symptomów, często występujących w chorobach wątroby i dróg żółciowych, należą np. zmęczenie, apatia, nadmierna senność, objawy depresyjne, zaburzenia koncentracji, objawy grypopodobne, niestrawność, wzdęcia, nudności, jadłowstręt, gorączka, a także zmiany skórne. Wśród tych ostatnich na problem z wątrobą może wskazywać świąd skóry (łagodny lub uciążliwy, szczególnie nasilony na rękach i nogach), tzw. pajączki zlokalizowane zazwyczaj na szyi, ramionach oraz klatce piersiowej, zmiany pigmentacyjne w okolicy ust, oczu i na grzbietach dłoni, a także rumień na wewnętrznej stronie dłoni czy na podeszwach stóp. W przypadku pojawienia się takich objawów, warto skonsultować się z lekarzem. REKLAMA
dbam o zdrowie
Szparagi to je N
iskokaloryczne, pełne witamin i składników mineralnych… Sezon na nie właśnie się rozpoczął.
tekst: Anna Strzeszewska Konsultacja: Katarzyna Uścińska, dietetyczka
Zielone
Szparagi zielone rosną wysoko nad powierzchnią ziemi, lubią słońce, któremu zawdzięczają swój kolor. Są cienkie, aromatyczne, wyraziste w smaku i tak miękkie, że nie trzeba ich obierać przed gotowaniem. Można je jeść nawet na surowo. 24
MAGAZYN 60+
Białe, zielone, czy fioletowe – wszystkie odmiany szparagów mają wartość odżywczą. Stanowią źródło roślinnych steroli, co oznacza, że obniżają poziom cholesterolu we krwi. Należą także do skutecznych afrodyzjaków. Te smukłe, niepozorne łodygi zawierają bogactwo witamin A, B, C, E oraz K; składników mineralnych, takich jak: miedź, selen, fosfor, mangan, cynk, żelazo,
potas, magnez i wapń, a także glutationu oraz kwasu foliowego. A przy tym 100 g szparagów to tylko ok. 20 kalorii.
Białe
Fioletowe
Szparagi białe rosną pod ziemią, bez dostępu do światła słonecznego, dlatego nie mogą wytwarzać żadnego barwnika. Mają delikatny smak, średnią grubość i są nieco twardsze niż odmiana zielona, dlatego przed gotowaniem należy je obrać.
Asparagina dla nerek Szparagi mają właściwości moczopędne, gdyż zawarta w nich asparagina wspomaga pracę nerek i odpowiada za prawidłowy poziom nawodnienia organizmu. Dlatego polecane są przy infek-
Szparagi fioletowe rosną kilka centymetrów nad ziemią, mają grubą, fioletową łodygę. Zawierają więcej cukrów i mniej błonnika niż białe i zielone. Są trudne w uprawie, dlatego spotyka się je dość rzadko i uznaje za produkt wykwintny.
Szparagi z jajkiem
składniki: • pęczek zielonych szparagów • 3 jajka • łyżka oliwy • szczypta soli • szczypta pieprzu Szparagi umyj, osusz i odłam końcówki. Ułóż warzywa w naczyniu żaroodpornym, posól, popieprz, okraś oliwą i wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 st. C. Po 7 minutach wymieszaj je, a potem piecz jeszcze przez 3 minuty. Następnie wylej na szparagi jajka i wstaw danie do piekarnika na dodatkowe 4 minuty. Podawaj z pieczywem.
REKLAMA
est to!
dbam o zdrowie
dbam o zdrowie
Szparagi są bogate w składniki odżywcze, a jednocześnie lekkostrawne i nietuczące. cjach dróg moczowych, a w dietach oczyszczających zaleca się picie wody pozostałej po ugotowaniu szparagów.
Cenny beta-karoten Szparagi są skarbnicą beta-karotenu, który przekształcany jest w witaminę A. Ten składnik wspomaga funkcjonowanie układu krążenia oraz narządu wzroku (jest zawarty w barwniku wzrokowym występującym w siatkówce oka). Beta-karoten zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, która jest główną przyczyną utraty wzroku w przypadku seniorów.
Regenerujący kwas foliowy Szparagi to źródło kwasu foliowego, który spowalnia procesy starzenia się i pomaga w regeneracji uszkodzonych komórek, a także wspiera pracę układów krążenia, nerwowego oraz pokarmowego.
Wsparcie glutationu Zawarty w szparagach przeciwutleniacz, glutation, wzmacnia układ odpornościowy, wspomaga wątrobę w oczyszczaniu organizmu z toksyn, zapobiega rozwojowi komórek nowotworowych oraz choroby Alzheimera. 26
MAGAZYN 60+
Szparagi
z mozzarellą i pomidorami
składniki: • 0,5 kg cienkich zielonych szparagów • 200 g makaronu rurek • 3 łyżeczki oliwy z oliwek • łyżki posiekanej pietruszki • 2 łyżeczki listków tymianku • 250 g małych pomidorów • sól morska • pieprz • 150 g białej mozzarelli • 4 jajka kurze lub 8 przepiórczych Makaron ugotuj. Szparagi umyj i osusz. Następnie, po odcięciu końcówek, pokrój na kilkucentymetrowe kawałki. Podgrzej oliwę i na małym ogniu duś szparagi z cebulą i pietruszką. Dodaj umyte pomidory oraz ugotowane, obrane, pokrojone jajka. Dopraw solą i pieprzem. Już na talerzu uzupełnij danie kawałkami mozzarelli i listkami tymianku.
dbam o zdrowie
Nowinki MEDYCZNE
tekst: Beata Radomska
PYŁOMIERZ DOMOWY Smog szkodzi nam wszystkim. Teraz możemy szybko uzyskać informację o stężeniu pyłów PM 1, PM 2,5 oraz PM 10 dzięki urządzeniu Dust Air, skonstruowanemu przez naukowców z Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Urządzenie współpracuje z darmową aplikacją Pyłomierz Dust Air. Korzysta ona z GPS, lokalizuje pyłomierz, przesyła dane do serwera, nanosi wyniki na mapę pomiarów i pokazuje je na ekranie smartfona. Dane można otrzymywać tak często, jak tylko się chce.
PROSTA DIAGNOSTYKA CHORÓB PŁUC Wysięki w klatce piersiowej mogą być objawem takich chorób, jak niewydolność serca, rak piersi, płuc lub jajników oraz zapalenia płuc. Uczeni z polskiego startupu Sensorium Lab skonstruowali Plefind – urządzenie do diagnostyki pulmonologicznej, które pomaga wykryć i monitorować wysięk w klatce piersiowej bez konieczności hospitalizacji. Pomiar trwa kilkanaście sekund, można go wykonać samemu i wysłać do lekarza za pomocą aplikacji mobilnej.
WCZESNE WYKRYWANIE NOWOTWORÓW Gdy nowotwór atakuje organizm, jego DNA trafia do płynów ustrojowych: krwi, moczu, śliny. Naukowcy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego opracowali testy, dzięki którym można we wczesnym stadium wykryć krążące np. we krwi albo w moczu DNA, uwalniane z komórek raka. Nowe badania sprawdzają się w diagnostyce m.in. nowotworu wątroby i trzustki. Dzięki nim wcześnie wykryta choroba z nieuleczalnej staje się możliwa do leczenia. 30
MAGAZYN 60+
dbam o zdrowie
Kurs
przyjmowania K
leków
iedy najlepiej zażyć lekarstwo? Czym trzeba je popić? Jakich medykamentów nie należy łączyć? Rozwiewamy wątpliwości.
tekst: Beata Radomska konsultacja: mgr farm. Ewa Dembowska
Większość leków powinno się przyjmować godzinę, dwie po jedzeniu. To dlatego, że związane z pokarmem gorzej się wchłaniają. Poza tym składniki żywności mogą modyfikować działanie prepa-
ratów, co niekiedy prowadzi do niepożądanych objawów. Są też jednak leki, które powinno się zażywać na czczo lub w trakcie posiłku. Dlatego zawsze trzeba uważnie przeczytać ulotkę dołączoną
Lepiej osobno Oto kilka przykładów często stosowanych leków, w których łączeniu z innymi należy zachować ostrożność. • Niesteroidowe leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Nie stosuj ich razem z preparatami zawierającymi kwas acetylosalicylowy (np. polopiryna, aspiryna). Długotrwałe łączenie tych leków niesie ryzyko uszkodzenia nerek. Unikaj też zestawiania ich ze środkami moczopędnymi. Taka mieszanka może spowodować zatrzymanie płynów w organizmie i pogłębienie niewydolności serca.
32
MAGAZYN 60+
• Leki antyhistaminowe. Nie stosuj ich z preparatami przeciwgrzybicznymi. Takie połączenie może zaburzać akcję serca. • Antybiotyki. Nie zażywaj ich z witaminami, jeśli nie zaleci tego lekarz. Nie przyjmuj antybiotyków z preparatami żelaza, wapnia, magnezu, z mleczkami stosowanymi w nadkwaśności, węglem leczniczym. Leki te wiążą się nawzajem i nie są wchłaniane z przewodu pokarmowego. W efekcje skuteczność antybiotyków może zmniejszyć się nawet o 90 proc.!
dbam o zdrowie do opakowania. Znajdziemy tam informację, w jaki sposób należy przyjmować preparat.
Pochwała wody Ważne jest, czym popijamy lek. Zdaniem lekarzy i farmaceutów najlepiej nadaje się do tego woda. Niewskazane są soki, zwłaszcza cytrusowe, które mogą zwiększyć stężenie niektórych leków nawet pięciokrotnie. Nie należy także popijać medykamentów mlekiem. Zawarty w nim wapń wchodzi bowiem w reakcję z niektórymi lekami i tworzy nierozpuszczalne w wodzie sole wapnia. W efek-
W Y R Ó B M E DY C Z N Y
cie preparat jest tylko częściowo wchłaniany z przewodu pokarmowego lub zupełnie wydalany. Między wypiciem mleka a zażyciem leku muszą upłynąć minimum 2 godziny. Specjaliści nie są też przyjaźnie nastawieni do kawy i herbaty, gdyż zawarta w tych napojach kofeina potęguje działanie środków stosowanych np. w leczeniu astmy czy przewlekłego zapalenia oskrzeli.
Właściwe połączenie Osoby po sześćdziesiątce często zażywają wiele preparatów leczniczych. Warto jednak
pamiętać, że niektórych z nich nie powinno się łączyć. Nieodpowiednio zestawione, mogą bowiem wzajemnie osłabiać swoje działanie albo wywołać niepożądane skutki uboczne. Dotyczy to zarówno leków sprzedawanych na receptę, jak i ogólnodostępnych farmaceutyków. Dlatego w czasie wizyty u lekarza należy zawsze informować go o wszelkich zażywanych medykamentach. Natomiast kupując preparat wydawany bez recepty, warto skonsultować się z farmaceutą. I koniecznie przeczytać w domu dołączoną do produktu ulotkę.
REKLAMA
wieści z apteki
RUBRYKĘ OPRACOWAŁA: DR N. MED., MGR FARM. JUSTYNA WODOWSKA
Porady zza lady
wykaz leków refundowanych
W czasie epidemii koronawirusa zablokowane zostały negocjacje z Komisją Ekonomiczną, dotyczące wpisania nowych pozycji na listę leków refundowanych. Aktualny wykaz tych środków będzie zatem obowiązywał aż do końca sierpnia 2020 roku.
kiem. Przyczyną była informacja powielana w mediach społecznościowych, jakoby minerał ten chronił przed koronawirusem. Farmaceuci podkreślają, że w świetle dostępnej wiedzy podstawowym wskazaniem do stosowania preparatów cynku jest uzupełnianie jego niedoborów w organizmie. Przyjmowanie większych niż zalecane dawek tego minerału może prowadzić do biegunek, nudności czy bólów brzucha, a zbyt długie zażywanie go – do niedokrwistości.
Leki tylko z legalnej apteki
Cynk? Przy niedoborach!
Ostatnio bardzo wzrosło zainteresowanie preparatami z cyn34
MAGAZYN 60+
spray dla alergików
Europejska Agencja Leków zaleca ostrożność w kupowaniu farmaceutyków z niezarejestrowanych stron internetowych. Ostatnio nieuczciwi sprzedawcy wykorzystują sytuację epidemiologiczną oferując podrabiane leki. Takie specyfiki mogą mieć w składzie inną substancję aktywną, nie zawierać jej wcale lub zbyt mało. Kupujmy leki tylko z wiarygodnych źródeł.
Maj to bardzo trudny okres dla osób uczulonych na pyłki roślin. Warto więc znać nowości w ofercie preparatów, które łagodzą objawy alergii. Do szczególnie godnych uwagi należy np. wyrób medyczny w postaci donosowego sprayu. Jego główny składnik to ksyloglukan, naturalny polisacharyd pozyskiwany z nasion tamaryndowca. Dzięki mukopodobnej strukturze tworzy on na powierzchni błony śluzowej nosa ochronny film, który nie zaburza ruchu znajdujących się tam rzęsek nabłonka migawkowego. Powstała w ten sposób bariera ogranicza przedostawanie się alergenów wziewnych, m.in. pyłków roślin, do górnych dróg oddechowych.
wieści z apteki
Pytania
do farmaceutki W
ątpliwości Czytelników dotyczące domowych sposobów leczenia i preparatów aptecznych rozwiewa redaktorka prowadząca „Magazynu 60+” mgr farmacji Ewa Dembowska.
SPOSÓB NA ZAJADY
UKOJENIE DLA NÓG
Od pewnego czasu często robią mi się zajady w kącikach ust. Jaka może być tego przyczyna? Wojciech z Wałbrzycha
W gorące dni puchną mi nogi. Czy można temu jakoś zapobiec? Alina z Piaseczna
Nawracające zajady najczęściej są spowodowane niedoborem w organizmie witamin z grupy B, zwłaszcza B2. W takiej sytuacji dobrze jest sięgnąć w pierwszej kolejności po jeden z preparatów zawierających zestaw tych witamin. Można je kupić w aptekach bez recepty. Warto też wiedzieć, że zajady towarzyszą cukrzycy oraz chorobom osłabiającym układ odpornościowy. W złagodzeniu dolegliwości pomoże smarowanie kącików ust ochronną maścią witaminową. Gdy to nie wystarczy, można zastosować preparat zawierający chlorchinaldol i clotrimazol. O odpowiednią maść najlepiej zapytać zaprzyjaźnionego farmaceutę.
Obrzęk i uczucie ciężkości nóg pojawiają się zwykle wtedy, gdy dużo siedzimy lub stoimy. Dolegliwościom sprzyjają też nadwaga, używki oraz wysoka temperatura powietrza. Żyły nadmiernie się rozszerzają, a wolniej płynąca krew zalega w naczyniach krwionośnych. Trzeba pić minimum 1,5 litra wody dziennie. Ułatwia to usuwanie toksyn i usprawnia pracę żył. Dobrze jest też mniej solić (nadmiar soli sprzyja zatrzymywaniu wody w organizmie). Warto zrezygnować z butów na wysokich obcasach oraz uciskających skarpet, które utrudniają prawidłowy obieg krwi. Jeśli musimy długo siedzieć czy stać, dobrze jest od czasu do czasu rozruszać nogi: przez chwilę zataczać stopami kółka, podreptać w miejscu, stanąć na palcach, a potem na piętach. Na obrzęki pomóc może żel z dużym stężeniem mięty pieprzowej, szałwii lub mentolu. Zadziała on chłodząco i złagodzi dolegliwości. Skuteczne są też preparaty uszczelniające naczynia krwionośne zawierające np. napar z liści brzozy, wyciąg z kasztanowca, diosminę, hesperydynę czy ekstrakt z arniki górskiej (poprawia mikrokrążenie).
Drodzy Czytelnicy, zapraszamy do wspólnego tworzenia rubryki „Pytania do farmaceutki”. Wystarczy przesłać pytanie do redakcji: pocztą tradycyjną, elektroniczną: ewa_dembowska@grupazpr.pl, za pośrednictwem naszego Facebooka.
36
MAGAZYN 60+
DZIĘKUJEMY!
pacjentom, którzy najczęściej wybierali
skuteczny i bezpieczny lek na zapalenie pęcherza i kamicę dróg moczowych.
91% farmaceutów poleca lek Urosept**
UROSEPT®, tabletka drażowana, produkt złożony. Wskazania do stosowania: Urosept jest lekiem o łagodnym działaniu moczopędnym. Stosowany jest pomocniczo w zakażeniach układu moczowego i w kamicy dróg moczowych. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae, dawniej Compositae) lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Podmiot odpowiedzialny: Poznańskie Zakłady Zielarskie Herbapol S.A. * lider rynku na podstawie danych IQVIA sell out units, YTD/02/2020, dot. Urosept C.TAB 60 ** na podstawie ankiety wewnętrznej PZZ Herbapol S.A. przeprowadzonej w lipcu 2019 na grupie 2149 farmaceutów
PRZED UŻYCIEM ZAPOZNAJ SIĘ Z ULOTKĄ, KTÓRA ZAWIERA WSKAZANIA, PRZECIWWSKAZANIA, DANE DOTYCZĄCE DZIAŁAŃ NIEPOŻĄDANYCH I DAWKOWANIE ORAZ INFORMACJE DOTYCZĄCE STOSOWANIA PRODUKTU LECZNICZEGO, BĄDŹ SKONSULTUJ SIĘ Z LEKARZEM LUB FARMACEUTĄ, GDYŻ KAŻDY LEK NIEWŁAŚCIWIE STOSOWANY ZAGRAŻA TWOJEMU ŻYCIU LUB ZDROWIU.
drogeria
RADYna słońce
C
era dojrzała jest bardzo wrażliwa. Dlatego trzeba ją szczególnie chronić przed promieniowaniem słonecznym.
tekst: Agata Wójcicka
Delikatny, cienki, przesuszony naskórek łatwo ulega podrażnieniom, a nawet poparzeniom. Pod wpływem słońca często pojawiają się na nim zmiany, takie jak brodawki łojotokowe czy przebarwienia. Co więcej, promieniowanie UVB i UVA przyspiesza procesy starzenia się cery, która ma mniejszą zdolność do regenerowania się. Trzeba także pamiętać, że częsta ekspozycja na słońce zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry. Dlatego powinniśmy chronić się przed szkodliwym promieniowaniem. Pomogą nam w tym preparaty przeciwsłoneczne z wysokim filtrem UV.
Filtr na miarę potrzeb W naszym klimacie w słoneczne, gorące dni powinien on wynosić minimum 30. Lepiej jednak sięgnąć po preparat z filtrem 50, który chroni przed światłem UVB aż w 97 proc. Powinny to zrobić zwłaszcza osoby o jasnej karnacji oraz mające wiele znamion, a także wszyscy w średnim i starszym wieku. Kosmetyk z bardzo wysokim filtrem należy stosować także w czasie kuracji lekami lub ziołami, które zwiększają wrażliwość skóry na promieniowanie. Informacja o tym powinna być zawarta w ulotce dołączonej do preparatu.
Blokada w okularach Przed słońcem należy chronić także oczy, bo promieniowanie UV może uszkodzić siatkówkę. Najlepszą barierę stanowią ciemne okulary z filtrem przeciwsłonecznym, które blokują od 99 do 100 proc. promieniowania UVA. Trzeba je kupić w dobrym sklepie optycznym, który gwarantuje odpowiednią jakość. Okulary sprzedawane na ulicznych straganach niestety zazwyczaj nie mają filtrów przeciwsłonecznych.
38
MAGAZYN 60+
REKLAMA
drogeria Sztuka smarowania Należy posmarować się kwadrans przed wyjściem z domu. Ważne, żeby dość grubą warstwę kosmetyku rozprowadzić dokładnie i równomiernie. Delikatnie zaaplikuj go na twarz, szyję i dekolt. To właśnie tam skóra jest najcieńsza i starzeje się najszybciej. Najłatwiej też ulega podrażnieniu. Następnie starannie pokryj kremem skórę rąk i dłoni, na której pod wpływem słońca często tworzą się brzydkie przebarwienia. Potem skup się na pozostałych odkrytych częściach ciała: ramionach, karku, nogach, a także, jeśli nosisz sandały, na stopach. Dermatolodzy zalecają powtarzanie aplikacji kilka razy w ciągu dnia. Większość filtrów rozkłada się bowiem pod wpływem światła słonecznego.
Codzienna praktyka Stosuj preparaty z wysokim filtrem UV także wtedy, gdy przebywasz na balkonie, tarasie czy
E PRO POMADKA OCHRONNA DO SPIERZCHNIĘTYCH UST Kosmetyk zawiera filtr SPF 15, chroniący usta przed promieniowaniem UV, zapobiega utracie wilgoci, nawilża, koi i regeneruje. 4,5 g
w ogrodzie. Nie tylko na słońcu, ale i w cieniu. Rób to koniecznie w godzinach największego nasłonecznienia, a więc między 10 a 16.
Dodatkowa ochrona Warto nosić kapelusz z szerokim rondem, najlepiej uszyty z tkaniny wyposażonej w filtr UV. Takie nakrycia głowy można kupić w sklepach turystycznych i sportowych.
e
b e j ari u
ą skóry nn
Wyrób medyczny
je bari wu
ę ochro er
Koi i wspomaga regenerację skóry podrażnionej częstym myciem
odbudo
REKLAMA
L.PL.MKT.04.2020.7604
drogeria
Ręczna pielęgnacja
C
ienka, sucha, podrażniona… Jak przywrócić skórze dłoni gładkość i zdrowy wygląd?
tekst: Agata Wójcicka
raj preparaty o neutralnym pH, najlepiej zawierające witaminę A oraz E i naturalne oleje, a także kremy na bazie mocznika.
1.
4.
2.
Po myciu dokładnie osusz
5.
3.
Gdy osuszysz dłonie,
Uważnie dobieraj środki myjące do rąk. Używaj delikatnego żelu lub emulsji (mocno pachnące mydło w kostce wysusza naskórek) o neutralnym pH. Dobrze, by zawierały one składniki natłuszczające skórę, np. naturalne olejki.
40
dłonie, także między palcami. Wilgoć sprzyja podrażnieniom.
posmaruj je kremem do rąk, który nawilży, odżywi i natłuści skórę, tworząc na jej powierzchni warstwę ochronną. WybieMAGAZYN 60+
Na noc stosuj krem regenerujący do rąk. Przed snem posmaruj dłonie grubą warstwą preparatu, a następnie włóż cienkie bawełniane rękawiczki. To sprawi, że obecne w kosmetyku substancje lepiej zadziałają. az w tygodniu zrób R peeling enzymatyczny dłoni. Usunięcie martwej warstwy rogowej naskórka wygładzi go oraz ułatwi wchłanianie substancji aktywnych obecnych w kosmetykach. Peeling możesz kupić lub zrobić samodzielnie, np. poprzez wymieszanie drobnoziarnistego cukru z oliwą.
6.
J eśli masz problem ze skórą pękającą na palcach, zastosuj kojącą maseczkę z siemienia lnianego. Aby ją przygotować, wystarczy wsypać do miseczki trzy łyżki ziaren i zalać je litrem gorącej wody. Gdy siemię już napęcznieje i papka przestygnie, zanurz w niej dłonie na 10 minut.
NEKTARYNKA I CYTRUSY PEELING DO RĄK Wyjątkowy kosmetyk, który dzięki drobinkom bursztynu usuwa martwe komórki naskórka i działa złuszczająco. Zawartość olejów macadamia oraz z rokitnika sprawia, że po peelingu skóra dłoni jest gładka i miękka. 50 ml
Więcej na www.botame.pl
REKLAMA
Pojawienie się koronawirusa sprawiło, że częściej i dłużej myjemy ręce. I słusznie, bo to najlepsza ochrona przed zarazkami. Ważne jest jednak, aby dbając o higienę, nie zapominać o pielęgnacji. Inaczej skóra stanie się sucha i podrażniona. Jak się o nią zatroszczyć?
NOWOŚĆ!
KOZIEMLEKO
Nowa, ulepszona formuła w wygodnej tubie Koi, nawilża i delikatnie natłuszcza skórę wzmacniając jej naturalną barierę ochronną
czas na sport
Z
większa sprawność, wysmukla sylwetkę, wspiera odporność, pozwala się odprężyć. Ta gimnastyka rodem z Indii ma wiele zalet.
Dzięki treningowi można wzmocnić mięśnie, zwiększyć elastyczność stawów, poprawić koordynację ruchów oraz usprawnić całe ciało. Niepozorne, łagodne ćwiczenia doskonale wpływają też na krążenie krwi oraz przemianę materii, a także wspierają odporność organizmu. To jednak nie wszystko! Joga jest też prawdziwym balsamem dla duszy. Wykonywane w spokojnym tempie ćwiczenia fizyczne i oddechowe działają kojąco na nerwy, pozwalają się wyciszyć oraz zrelaksować.
sesja w DOMU I W OGRODZIE Ogromną zaletą tej gimnastyki jest to, że można ćwiczyć nie tylko w grupie na zajęciach w szkole jogi, ale także samemu, we własnym domu czy w ogrodzie. Oczywiście, przyda się nam instruktor, który pokaże, jak prawidłowo się poruszać i zaproponuje odpowiednią sekwencję ćwiczeń. To ważne, zwłaszcza jeśli dopiero zaczynamy przygodę z jogą. Ale bez obaw, w internecie
Joga dla początku 42
MAGAZYN 60+
REKLAMA
czas na sport
tekst: Alicja Gajewska
jących
Magnez Skurcz suplement diety
Produkt zawierający magnez, witaminę B6 oraz potas. Magnez i potas wspomagają w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni. Produkt przeznaczony dla osób dorosłych. 50 tabletek
M A G A Z Y N 6 0 + 43
czas na sport
można znaleźć wiele sesji dla początkujących, które prowadzą doświadczeni nauczyciele. Są także specjalne treningi dla seniorów, osób z nadwagą czy cierpiących na bóle kręgosłupa. Wystarczy włączyć tablet czy smartfon, wyszukać odpowiednią sesję i zacząć ćwiczyć zgodnie ze wskazówkami instruktora.
Asany, czyli dobra postawa Ćwiczenia, a raczej pozycje w jodze nazywa się asanami. Stojące poprawiają elastyczność ciała, wzmacniając głównie nogi. Siedzące odblokowują biodra, pachwiny i kolana. Leżące rozluźniają mięśnie dolnej części pleców, łagodząc bóle kręgosłupa. Są także tzw. asany odwrócone, które wpływają kojąco na system nerwowy. Ważną częścią jogi jest świadomy, głęboki oddech, dzięki któremu dotlenia się organizm, usuwa toksyny i wycisza emocje.
Zadziwiająca gibkość ciała Trenuje się boso, aby dobrze czuć podłoże. Ćwiczenia początkowo mogą wydawać się trudne, ale nie należy się tym zrażać. Ważne, aby nasze ruchy były jak najbardziej precyzyjne. Systematyczny trening szybko przyniesie rezultaty i to, co na pierwszej sesji wydawało się niewykonalne, któregoś dnia okaże się proste, a my będziemy dumni z zadziwiającej gibkości swojego ciała.
CZAS NA relaks Na zakończenie każdej sesji jogi przychodzi czas na relaks. Kładziemy się wygodnie na ma44
MAGAZYN 60+
cie, zamykamy oczy. Staramy się rozluźnić całe ciało, poczuć jego harmonię i jednocześnie wyciszyć umysł. Leżymy, głęboko oddychając oraz wsłuchując się w pracę swojego organizmu. Powoli ogarnia nas spokój i zaczynamy odczuwać odprężenie. Mimo sporego wysiłku jesteśmy wypoczęci oraz zrelaksowani.
porady dr n. farm. Krzysztof Słomiak
Na złagodzenie bólu mięśni po treningu jest kilka metod. 1. Schłodzenie. Zimny okład pomaga pozbyć się szkodliwych produktów przemiany materii gromadzących się w mięśniach, w tym wolnych rodników, łagodzi stany zapalne, zmniejsza obrzęk oraz przyspiesza regenerację po treningu. 2. O grzanie. Wraz ze wzrostem temperatury naczynia krwionośne rozszerzają się, co ułatwia dostarczenie do obolałych mięśni ważnych składników odżywczych i tlenu. Dzięki temu regeneracja przebiega szybciej. Jako produkty miejscowo rozgrzewające sprawdzą się termofor lub koc elektryczny. 3. R ozciąganie i masaż. Oba zabiegi poprawiają ukrwienie. Warto użyć specjalnego wałka do ćwiczeń, który jednocześnie rozciąga i masuje mięśnie. 4. Zastosowanie maści lub żelu z apteki. Gdy ból jest bardzo intensywny, można zastosować preparat działający przeciwbólowo i przeciwzapalnie. W wyborze odpowiedniego produktu pomoże farmaceuta.
LISTA ZAKUPÓW JABŁKA CYTRYNY GRUSZKI AWOKADO IMBIR PAPRYKA POMIDORY PIEPRZ
NIE MARNUJ tekst: Piotr Brzózka, redakcja cafesenior.pl
jedzenia
Z 46
MAGAZYN 60+
byt duże zakupy, nieprawidłowe przechowywanie, przeoczenie upływu terminu ważności… Wszystko to sprawia, że żywność – zamiast na talerz – często trafia do kosza. Jak temu zapobiec?
ięcej artykułów na temat W zdrowia, pasji i podróży seniorów znajdziecie na cafesenior.pl
Wyrzucanie żywności jest złe nie tylko z ekonomicznego, ale też ze społecznego, kulturowego i ekologicznego punktu widzenia. Tymczasem w Polsce na śmietnik trafia 9 milionów ton artykułów spożywczych, czyli 18 miliardów talerzy pełnych jedzenia rocznie. Przeliczając to na pieniądze, każda polska rodzina wyrzuca w tym czasie kwotę od 2 do 4 tys. zł. Badania wykazują, że zdecydowana większość żywności marnowana jest przez indywidualnych konsumentów. Z ankiet przeprowadzonych przez Szkołę Wyższą Gospodarstwa Wiejskiego w 2019 roku wynika, że do wyrzucania jedzenia przyznaje się 42 proc. mieszkańców naszego kraju. Najczęściej do kosza na śmieci trafiają: • pieczywo – 23,7 proc., • wędliny – 12,8 proc., • świeże owoce – 12,6 proc. Podstawowe przyczyny wyrzucania żywności to: • zepsucie się pokarmu – 65,5 proc., • przeoczenie upływu daty ważności – 42 proc., • przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia – 26,5 proc. Głównym powodem marnotrawstwa jest zatem to, że kupujemy dużo więcej, niż potrzebujemy. Nie tylko my popełniamy ten błąd. Jak wyliczył szwedzki Instytut ds. Żywności i Biotechnologii, rocznie w skali globu na śmietnikach ląduje 1/3 ogółu wytwarzanego jedzenia. Okazuje się, że obywatele z 20 najbogatszych państw świata wyrzucają w ciągu 12 miesięcy 222 miliony ton żywności! Dane pokazują, że statystyczny mieszkaniec kraju wysokorozwiniętego marnuje rocznie od 95 do 115 kg produktów spożywczych.
emocjom, nie sięgaj po wyroby, których nie masz na swoim wykazie. Nie daj się złapać na promocje. • Kupuj produkty z krótkim terminem przydatności do spożycia – uchronisz je w ten sposób przed zmarnowaniem się na sklepowej półce. Ale rób to tylko wtedy, gdy masz pewność, że zdążysz je wykorzystać. • Po otwarciu produktu, spożyj go możliwie szybko. Zrób wszystko, by nie zdążył się zepsuć. • Rygorystycznie przestrzegaj zasad przechowywania żywności. Produkty, które tego wymagają, trzymaj w lodówce, pozostałe zaś w odpowiednich warunkach. • Nie wyrzucaj resztek, jeśli mogą być wykorzystane do przygotowania innego dania. • Jeśli wiesz, że zazwyczaj zostawiasz na talerzu resztki, gotuj mniej i nakładaj skromniejsze porcje. • Rób domowe przetwory. Wykorzystuj zamrażalnik do przechowywania tych produktów, które zostały kupione, a nie mogą być skonsumowane natychmiast. • Kupuj niedoskonałe warzywa i owoce – nie każdy konsument zdecyduje się na produkt w nietypowym kształcie, choć o identycznym smaku. Ty możesz to zrobić. Pisząc ten tekst, korzystałem m.in. ze stron: niemarnuje.bankizywnosci.pl, makehappyday.com, ziemianarozdrozu.pl
Sposoby na uniknięcie strat Co zatem zrobić, aby nie marnować żywności? Pomoże w tym skorzystanie z kilku sprawdzonych rad. • Dokładnie planuj zakupy. Zobacz, czego konkretnie brakuje w lodówce i kuchennych szafkach. Przygotuj jadłospis na każdy dzień i kup tylko niezbędne składniki. • Idąc na zakupy, weź ze sobą listę produktów, które chcesz nabyć. W sklepie nie poddawaj się
MAGAZYN 60+
47
złote lata
matka, Żona, zczupła sylwetka, piękne włosy, szeroki uśmiech. Dorota Chotecka niezmiennie imponuje świetnym wyglądem. Ale najbardziej lubimy ją za umiejętność cieszenia się z życia oraz poczucie humoru.
tekst: Jakub Kowalczyk
Być może właśnie dzięki tym cechom aktorka tak dobrze wypada w rolach komediowych. Seriale z jej udziałem należą do najzabawniejszych w polskiej telewizji. Przez lata śmialiśmy się do łez, oglądając Dorotę Chotecką w emitowanych na antenie Polsatu „Miodowych latach”. Była znakomita w roli krótko trzymającej męża Danuty Norek. Razem z serialowym partnerem, Arturem Barcisiem, tworzyli duet wręcz doskonały. Sceny, w których niezbyt wprawna w gotowaniu Norkowa przyrządza zahukanemu małżonkowi kotlety bez mięsa czy serwuje karmę dla kotów do dziś uważane są za kultowe. Aktorka równie zabawna była w serialu „Ranczo”, który 48
MAGAZYN 60+
w sumie przez 10 lat gościł na antenie telewizyjnej jedynki. Zagrała tam Krystynę Więcławską, przedsiębiorczą właścicielkę jedynego sklepu w Wilkowyjach, która pierwsza znała najnowsze plotki i wiedziała wszystko o wszystkich, a koniec końców została wójtem. Jaka jest ta smukła, energiczna blondynka w życiu prywatnym?
Szczęście w rodzinie Dorota Chotecka podkreśla, że czuje się szczęśliwą żoną i matką. Z mężem, Radosławem Pazurą, są razem od ponad 30 lat. Poznali się jeszcze na studiach. Jak wspominają, w ich związku nie zawsze było różowo, ale dziś są sobie bardzo bliscy. Przełomem był tragiczny wypadek samochodowy,
w którym Pazura omal nie zginął. To wtedy zdecydowali się wziąć ślub. Cztery lata później urodziła się ich córka Klara, a szczęśliwa mama podkreślała, że spełnia się w nowej roli. – To mi w niczym nie przeszkadza, wręcz przeciwnie. Śmiem twierdzić, że jestem dużo lepszą aktorką. I odkąd mam dziecko, zrobiłam trzy razy więcej – zwierzała się „Vivie”.
Dojrzała miłość Chotecka i Pazura, mimo upływu lat, wciąż są szczęśliwym małżeństwem, dziś nawet bardziej niż kiedyś. – Im dalej w las, tym jest między nami lepiej. Pod każdym względem: porozumienia, kompromisu, miłości – rozumianej szerzej niż tylko fascynacja. Kiedyś tak otwarcie o tym nie mówiłam, bo bałam się, że zapeszę. Ale dziś już się tego nie boję – mówiła aktorka w jednym z wywiadów. Chotecka wydaje się nie przejmować upływem czasu. Często podkreśla, że nie tęskni za młodością. Twierdzi, że teraz jej życie jest piękniejsze. A fakt, że zapłaciła za to pewną liczbą zmarszczek, nie ma znaczenia.
ZDJĘCIE: GAŁĄZKA/AKPA
S
aktorka
złote lata – Ludziom, którzy się kochają, nie przeszkadza upływ czasu. Mąż wciąż widzi mnie taką, jaką mnie pokochał: piękną i młodą. I ja też go tak widzę! – mówi artystka.
Dla urody i zdrowia Oczywiście aktorka dba o siebie. Utrzymanie szczupłej sylwetki wymaga od niej nieco wysiłku, bo lubi jeść, a niestety nie należy do osób, które mogą to robić bezkarnie. Dlatego właściwie od zawsze ogranicza słodycze. Ale nie stosuje specjalnych diet. Je normalnie, tylko niewielkie porcje. Poza tym dwa razy w tygodniu ćwiczy pod okiem trenera. Robi to nie tylko dla urody, ale też dla zdrowia. Po pięćdziesiątce ruch przecież nabiera szczególnego znaczenia. Pomaga choćby zapobiec osteoporozie. Aktorka żartuje, że dodatkową zaletą aktywności fizycznej jest to, że dzięki niej... można trochę więcej zjeść.
Odmładzająca harmonia Pytana o receptę na młodość, Dorota Chotecka odpowiada filozoficznie: – Najważniejsza jest wewnętrzna zgoda i harmonia. Jeśli akceptujemy siebie, nie musimy nic zmieniać, nawet gdy się zestarzejemy. Aktorka twierdzi, że dużo pozytywnej energii czerpie z pracy, ale jeszcze większą siłę dają jej najbliżsi. To, że może się realizować jako kobieta, matka i żona. I przekonuje: – Jak się ma przyjaciół i partnera, który napełnia nas radością oraz chęcią do życia, to nie potrzeba żadnych cud-kuracji.
M A G A Z Y N 6 0 + 49
w wolnej chwili
C
zasy się zmieniają, ale wdzięczność za dar życia pozostaje taka sama. Dlatego to święto wzrusza każdego bez wyjątku.
tekst: Iga Poprocka
Beztroskie dzieciństwo, bezwarunkowa miłość, poczucie bezpieczeństwa… Oto z czym najczęściej kojarzy nam się mama. Dlatego – jeśli tylko możemy – 26 maja biegniemy do niej z kwiatami i serdecznymi życzeniami. A potem razem wspominamy radosne momenty sprzed lat: czytanie bajek na dobranoc, szaloną zabawę w chowanego, wspólne pieczenie ciasta, rodzinne wakacje pod namiotem. I chociaż od bardzo dawna jesteśmy już dorośli, przez chwilę znów czujemy się jak dzieci. Spoglądając w przeszłość, zastanawiamy się też, jak z biegiem lat zmieniało się pojęcie rodziny i rola matki. Czy nasze mamy i babcie były inne niż my? A może mimo różnicy pokoleń jesteśmy do nich podobne?
Utkane czułością Zofia z Łodzi (63 lata) wspomina swoją mamę, która była prządką w jednej z podłódzkich fabryk. – Pracowała na zmiany, ale dawała radę przygotować obiad, zacerować rajstopy i poczytać nam wierszyki Tuwima przed snem. Wtedy, gdy przecierała oczy ze zmęczenia i recytowała „Abecadło”, wydawała mi się siłaczką – opowiada Zofia. Pamięta również, że w ich rodzinie jedna rzecz była święta: wspólne obiadokolacje. Jej mama dbała o to, żeby codziennie wieczorem wszyscy gromadzili się przy stole i rozmawiali. Zapędzała do tego nawet siłą. Wtedy Zofia się buntowała, ale teraz, po latach, docenia tę matczyną mądrość… Kiedy sama urodziła córkę, poszła na urlop wychowawczy. Potem wprawdzie straciła 50
MAGAZYN 60+
Dzień
M
pracę, ale miało to też dobrą stronę: w pierwszych latach życia Marleny spędziła z nią dużo czasu, przekazując jej wszystko, czego nauczyła się od mamy i innych kobiet z rodziny. Dziś jej córka ma już swoje dzieci. – Gdy obserwuję, w jaki sposób je wychowuje, wydaje mi się, że to zupełnie inne macierzyństwo niż kiedyś. Teraz stawia się na bezstresowe wychowanie, ale trochę brakuje w tym
w wolnej chwili
trzeba było walczyć z biedą, myślało się o tym, żeby przetrwać. Ale pamięta lalkę z gałganów, uszytą przez mamę – krawcową. I drobne pieniądze, które dostawała od niej na lody. Czasy były surowe, więc i uczucia mogły być wyrażane jedynie drobnymi, ale jakże ważnymi gestami. – Nie obchodziło się wtedy Dnia Matki. Bardziej świętowano Dzień Kobiet. W kole gospodyń wiejskich uczyłyśmy się pieczenia drożdżowych placków według przepisów naszych mam. Wciąż pamiętam, jak mama stała przy stole, ugniatając ciasto, a drobinki mąki wirowały w powietrzu – wspomina Leokadia.
Laurka dla mamy
bliskości. Wnuki „siedzą” tylko swoich grach, przed komputerami, córka rozwija własne pasje, a każdy w swoim pokoju, osobno… Spędzają razem za mało czasu– mówi Zofia.
Miłość szyta na miarę 80-letnia Leokadia spod Lublina mówi, że nie przywiązywała dużej wagi do czułostek ze strony mamy. Po wojnie nastały ciężkie czasy,
REKLAMA
atki
Jej córka, 64-letnia Krystyna, pamięta, że z okazji Dnia Matki w szkole odbywały się występy, podczas których dzieci recytowały wierszyki i śpiewały piosenki. No i wręczały mamom kolorowe laurki. – Robiliśmy je na zajęciach technicznych. Nie było takich materiałów plastycznych jak teraz, ale każdy się starał stworzyć piękną kartkę. Trochę dlatego, żeby sprawić mamie radość, a trochę dlatego, żeby wygrać konkurs na najładniejszą laurkę – opowiada Krystyna. Swoje kartki wyklejała zwykle potłuczonymi bombkami choinkowymi. Do życzeń dołączała ulubione kwiatki mamy – fiołki alpejskie, które w maju w ogródkach rozkwitały. Dziś, nie tylko wiosną, takie same zdobią parapet jej córki Magdy (lat 40). Potęga matczynej miłości jest zadziwiająca.
DOZVital
suplement diety Produkt zawiera aż 11 składników aktywnych. Witamina B1 i wyciąg z owoców głogu wspierają pracę serca. Żelazo pomaga we właściwej produkcji czerwonych krwinek oraz hemoglobiny, a także w transporcie tlenu w organizmie. 1000 ml
M A G A Z Y N 6 0 + 51
w wolnej chwili
Obejrzyj
Po słuchaj
Po czyta
Wielkie kŁamstewka
JaskóŁka uwięziona
REŻ. ANDREA ARNOLD
STAN BORYS
Prod. USA HBO
MTJ Agencja Artystyczna
Jane Goodall. Pani od szympansów
j
DANUTA TYMOWSKA
Miniserial zrealizowany na podstawie bestsellerowej powieści Liane Moriarty to wyjątkowa pozycja. Świetny scenariusz, znakomite aktorstwo i piękne zdjęcia sprawiają, że naprawdę trudno oderwać się od ekranu. W spokojnym miasteczku Monterey nic nie jest takie, jakim się wydaje. Wspaniałe matki, urocze dzieci, troskliwi mężowie. Jakie kłamstwa kryją się za pozorami ich perfekcyjnej codzienności? Zadziwiające jak dużo mogą mieć do ukrycia. Bohaterki to pięć kobiet (w tych rolach Reese Witherspoon, Nicole Kidman, Shailene Woodley, Laura Dern i Zoe Kravitz), których losy dramatycznie splatają się ze sobą w dramatyczny sposób. Wszystkie stają przed trudnymi wyborami. Czy podejmą słuszne decyzje? Jak poradzą sobie z ich konsekwencjami? Czy każdej z nich uda się poskładać rozbite życie? Serial jest dostępny na platformie HBO GO oraz na płytach DVD. 52
MAGAZYN 60+
To kolejna płyta z serii The Best, czyli najlepsze z najlepszych. Trudno o trafniejsze określenie, bo nowy krążek zawiera największe przeboje Stana Borysa, legendy polskiej muzyki rozrywkowej lat 60. i 70. XX wieku. Któż z nas nie pamięta niepowtarzalnego głosu i charakterystycznego stylu tego wokalisty? Jego piosenki wydawały się tak inne od wszystkich… Ale, jak się okazuje, nie tylko wtedy były oryginalne. Słuchając ich dziś, możemy się przekonać, że większość utworów przetrwała próbę czasu i wciąż brzmi wspaniale. Na nowej płycie znalazło się kilkanaście dobrze znanych kompozycji, które trwale zapisały się w historii polskiej muzyki, m.in. „Jaskółka uwięziona”, „Spacer dziką plażą”, „Dziś prawdziwych cyganów już nie ma”, „Biały krzyż” oraz „Litania”.
Książka opowiada o Jane Goodall, wyjątkowej kobiecie, która dokonała w życiu rzeczy niezwykłych. Jej miłość do zwierząt, pasja i odwaga budzą podziw i fascynują ludzi na całym świecie. Któregoś dnia młoda Brytyjka spakowała plecak i wyruszyła do Afryki, by badać życie szympansów. Nie miała naukowego przygotowania, tylko ogromną chęć poznania tych fascynujących zwierząt. To wystarczyło. Dzisiaj badania Jane Goodall stanowią najstarsze i najbardziej szczegółowe studium gatunku, jakie kiedykolwiek przeprowadzono. Na jego podstawie należało ponownie zdefiniować pojęcie „człowiek”. Brytyjska podróżniczka, badaczka i pisarka stała się ikoną nauki oraz ekologii. Ciekawa, pięknie wydana książka przypadnie do gustu wielu czytelnikom.
FOTO: MATERIAŁY PRASOWE, FREEPIK
Społeczny Instytut Wydawniczy Znak
Prosimy o nadsyłanie rozwiązania krzyżówki z pomysłem na artykuł do Magazynu 60+. Autorów najciekawszych propozycji nagrodzimy zestawami produktów. Termin nadsyłania rozwiązań: 29.05.2020 r. Adres redakcji: Magazyn 60+, 360 Content Team – Time SA, ul. Dęblińska 6, 04-187 Warszawa. Regulamin nagradzania jest dostępny na stronie: www.magazyn60plus.pl w zakładce regulaminy. 54
MAGAZYN 60+
*
* suplement diety
w wolnej chwili