Hoe trouwde de Utrechter vroeger?

In het Volksbuurtmuseum is nog tot en met 31 augustus de tentoonstelling Gewoon getrouwd te zien. Die titel is uitstekend gekozen. De verhalen, kleding en foto’s tonen aan dat een bruiloft voor Utrechters tussen 1950 en 1975 vaak erg eenvoudig was.

Tekst en fotografie: Mike Peek

Tegenwoordig hangen er bij een béétje bruiloft drones in de lucht, wordt er soms een overkoepelend thema aan de dag gegeven en bestaat het diner uit exclusieve gerechten bereid door een chef die bekend is van Instagram.

Wat zou iemand als Jan van de Voort (1927) denken wanneer hij op zo’n feest kon rondlopen? Hij vertelt in de knusse tentoonstelling dat er op de huwelijken uit zíjn tijd doorgaans schnitzel op het menu stond. De correcte garnering: een schijfje citroen, een olijf en een kwart ei. “Dat vonden de mensen schijnbaar lekker, denk ik.”

Het zal zeker ook met de financiën te maken hebben gehad. Tijdens de wederopbouw was er weinig geld om eens lekker uit te pakken. Wie een feest kon betalen in het Oranjehuis in Wijk C mocht in zijn handjes knijpen. Anderen nodigden directe familie en vrienden gewoon thuis uit. En een huwelijksreis? Die was voor bijna niemand weggelegd.

Thema’s

Gewoon getrouwd behandelt een aantal thema’s die met het huwelijk te maken hebben. Dat gaat verder dan alleen de bruiloft en de bijbehorende kledingtrends. Ook de plekken waar jongeren elkaar ontmoetten komen aan bod, net als de omstandigheden waaronder het jawoord werd gegeven (zoals het bekende ‘moetje’) en de rol van de kerk.

Tussen 1950 en 1975 veranderde er op dat laatste vlak veel. Hoewel enkel het burgerlijk huwelijk rechtsgeldig was, speelde het geloof aanvankelijk nog een grote rol in menig leven.

Pas bij het kérkelijk huwelijk, dat soms jaren later plaatsvond, voelde de verbintenis ‘echt’. Bovendien waren er obstakels: als een katholiek met een protestant wilde trouwen, moest daar toestemming voor gevraagd worden.

De geschiedenis van het Utrechtse huwelijk loopt natuurlijk parallel aan de geschiedenis van Nederland. Halverwege de jaren 70 was de ontkerkelijking op stoom geraakt en deed de mening van meneer pastoor er steeds minder toe. Vrouwen bleven vaker werken en dankzij anticonceptie had seks voor het huwelijk doorgaans geen zichtbare consequenties meer. De bruiloft werd vooral een feest in plaats van een keerpunt.

Kiekjes vol asbakken

De tentoonstelling leunt grotendeels op tekst, maar er zijn ook originele jurken, pakken en trouwboekjes te bewonderen. Een hele wand is ingeruimd voor foto’s van oude bruiloften. Nostalgici kunnen hun hart ophalen bij deze kiekjes vol asbakken, dikke brilmonturen en krulspelden. Ze vormen een ontroerend beeld van een periode die eeuwen geleden lijkt, maar nog helemaal niet zo ver achter ons ligt.

Als afsluiting van Gewoon getrouwd hangen er nog enkele weetjes aan de muur. Het meest opvallende: in de jaren 50 kregen plattelandsmeisjes vaak een kunstgebit wanneer ze in het huwelijksbootje stapten. Zelfs als ze al hun kerngezonde kiezen moesten laten trekken. Zo wist de bruidegom zeker dat hij in de toekomst geen torenhoge tandartsrekeningen op de deurmat zou vinden.

Vroeger was misschien veel beter, maar bepaald niet alles. a

UTRECHT VOLGENS DE NIEUWE STADSKLOOSTER-DIRECTEUR CHRISTINE BREUR

Ongeveer vijf jaar geleden werd de St. Antoniuskerk aan de Kanaalstraat verkocht aan de Van Maarseveen B.V. en Stichting Stadsklooster werd toen de nieuwe beheerder. De stichting kreeg de kerk tien jaar in bruikleen. Zo bleven de deuren geopend en konden buurtbewoners en mensen van de kerk voorkomen dat het gebouw aan een projectontwikkelaar werd verkocht. De katholieke diensten maakten plaats voor onder meer een cultureel programma met concerten, theater en evenementen voor kinderen. Christine Breur volgt sinds een kleine twee maanden Floor Hoekstra op, die na twee jaar het stokje overdraagt.

Waarom wilde je aan de slag bij het Stadsklooster?

“Het leek me een fantastische plek. De eerste keer dat ik er binnen liep werd ik overdonderd door het gebouw, net als de meeste mensen. Daar krijg je meteen zoveel inspiratie van. Alleen van de ruimte zelf was ik al weggeblazen. Je kan er zoveel mee. Daar wilde ik aan kunnen bijdragen. Hiervoor werkte ik veel als zakelijk leider. Nu vind ik het tof om algemeen directeur te zijn, omdat ik meer mee kan denken over de visie en de inhoudelijke kant.”

Waar wil je mee aan de slag gaan?

“Wat ik heel erg leuk vind, is om de samenwerking te zoeken met andere organisaties en hun zo ook een podium te bieden. Zo kunnen we ook voor hun voorstellingen een plaats vinden. Wat heel fijn is aan het Stadsklooster, is dat het een plek is om levensverhalen te vertellen. Dat kan zowel met muziek, voorstellingen als bijzondere bijeenkomsten. Ook bieden we soms programma’s rond kinderboeken en filosofie met kinderen. Er zijn zoveel mogelijkheden. Samen met de programmeurs ben ik nu aan het kijken welke kanten we allemaal op kunnen.”

Waar kijk je naar uit de komende tijd?

“Ik ben gestart in het zomerreces, maar er komen leuke dingen aan. In september gaan we weer aan de slag met de programmering. Ik kijk onder meer erg uit naar 10 september. Dan hebben we al een optreden staan van Jawa Manla. Zij combineert Syrische muziek met poëzie. Twee weken later hebben we een acht uur durende live elektronica improvisatie. Dat is iets compleet anders, maar waar het gebouw zelf ook een speler is door de akoestiek die altijd ontzettend goed werkt en de grote ruimte. Dat is heel tof.”

Waarom vind je het zo’n leuke plek?

“Vanwege het bijzondere en diverse programma dat we bieden. Ik vind het leuk dat de stichting van amateurs tot professionals een plek biedt. We bieden jonge makers een kans om hun voorstellingen te tonen, maar we programmeren ook grotere namen. Tegelijkertijd heeft het Stadsklooster een buurtfunctie. Het is een plek waar iedereen bij elkaar kan komen. We willen het, onder meer door de prijzen betaalbaar te houden, toegankelijk en laagdrempelig houden voor iedereen. Daarnaast hebben we een geweldig team van vrijwilligers. Het is echt te gek om te zien dat er zoveel mensen zijn die zonder daar geld voor te hoeven krijgen, maar gewoon puur uit enthousiasme en uit liefde voor de plek, bij willen dragen om het tot een succes te maken.”

Waar beleef je de leukste avond in Utrecht?

“Naast mijn werk bij het Stadsklooster, ben ik ook burlesque-artiest. Eind september organiseer ik het Dutch Burlesque Festival in Het Huis Utrecht, samen met een goede vriendin. Verder heb je in Teatro aan de Oudegracht tegenwoordig een reguliere drag night. Daar word ik ook heel blij van. Dat geldt ook voor een bezoekje aan de Lapjesmarkt.”

En waar drink je het lekkerste biertje in Utrecht?

In de rubriek Utrecht Volgens spreken we een bekende of onbekende Utrechter. Vaak met een actuele aanleiding en altijd met een paar standaardvragen over het leven in Utrecht.

“Bij Café de Stad. Ik heb daar zelf ook heel lang achter de bar gestaan. Het is mijn tweede woonkamer. Daar is een beetje het Cheers-gevoel. Als je er een tweede keer komt, weet het personeel nog wat je de vorige keer gedronken hebt.”

Wat mist Utrecht?

“Een irritatie van mij is dat er nog steeds geen nieuwe plek voor dB’s is. En dat terwijl Utrecht wel zegt dat het heel belangrijk is om broedplaatsen voor talent te hebben en het jonge talent in Utrecht te houden. Er wordt nog weinig gedaan om hen echt een plek te geven.”

Utrecht is…

“...soms een dorp, maar met alle toffe dingen van een grote stad.” a

Stefan Bras: Verdoken

Waar: EXboot, Nijverheidskade 15

Wanneer: Tot en met 27 augustus

Prijs: gratis

De artistieke praktijk van beeldend kunstenaar Stefan Bras bestaat uit het claimen en toe-eigenen van gevonden voorwerpen. Deze worden als ingrediënten gebruikt voor zijn sculpturale installaties. Dit is niet alleen een materiaalkeuze, maar ook een houding. Bras eigent zich objecten toe die ooit deel uitmaakten van een verhaal; een interieur, een constructie of misschien een andere wereld. Bras hergebruikt en transformeert hun oorspronkelijke functie. Hij ziet unieke karaktertrekken in zijn eclectische sculpturen en beschrijft hoe de verschillende elementen elkaar omarmen en zich tegelijkertijd los proberen te maken van hun vorm.

Montmartre aan de gracht

Waar: diverse locaties in het Museumkwartier

Wanneer: 20 augustus van 12.00 tot 17.00 uur

Prijs: gratis

Tijdens Montmartre aan de gracht beleef je Franse sferen in het Museumkwartier. Op acht verschillende locaties worden schildersezels geplaatst en schilderen kunstenaars de meest pittoreske stukjes van Utrecht. Iedereen is welkom, van jong tot oud, ervaren of beginner, om langs te komen en mee te doen. Onder het genot van de muziek van verschillende artiesten kan iedereen volop schetsen en tekenen. Op de locaties zijn de benodigde materialen aanwezig. Resultaten mogen ingeleverd worden bij Morren Galleries aan de Oudegracht 340. Daar wordt aan het einde van de middag de Museumkwartierkunstenaar van het jaar gekozen.

Leonardo, een komedie met een rafelrandje

Waar: Salon van Weleer

Wanneer: 18 en 19 augustus om 20.00 uur

Prijs: 4,95 euro

Leonardo da Vinci is een grote inspiratiebron voor menig kunstenaar die, net als de grote meester zelf, gebruikmaakt van uiteenlopende creatieve expressiemogelijkheden. Geen grenzen aan de fantasie. Geen grenzen aan de kunst. Eén kunstenaar, hier uit de stad, heeft zelfs zijn voornaam veranderd van Dirk naar Leonardo. Maar een naamsverandering alleen is niet genoeg om uit de schaduw van de meester te stappen. Helemaal niet als je talent middelmatig is.

Leonardo geeft het op en zijn partner Daan weet nog net op tijd 112 te bellen om hem naar het ziekenhuis te brengen. Artsen vechten voor het leven van Leonardo, Daan zoekt steun bij zijn ouders... En dit is pas het begin van het toneelstuk.

Grease

Waar: Stadsschouwburg Utrecht

Wanneer: 23 tot en met 27 augustus

Prijs: 47,50 tot 62,50 euro

Grease vertelt het bekende verhaal over de tieners Danny en Sandy die na een wervelende zomerromance onverwachts worden herenigd als Sandy voor haar laatste schooljaar overstapt naar Rydell High. Danny blijkt al snel niet de lieve jongen van afgelopen zomer te zijn en de brave Sandy knapt op hem af. Een danswedstrijd moet de twee geliefden weer samenbrengen, maar voor hoe lang? Overleven ze de beproevingen van het tienerleven en vinden ze opnieuw de ware liefde? De musical Grease is een van de langstlopende musicals ooit op Broadway en werd in ons land een begrip door de film die 45 jaar geleden met veel succes in de bioscoop draaide. Om die verjaardag te vieren komt er een nieuwe, frisse versie van deze musical naar de theaters.

Cosmic Comedy Berlin

Waar: De Utrechtse Muziekschool

Wanneer: 19 augustus om 20.30 uur Prijs: 19,50 euro

De Cosmic Comedy Club is een begrip in Berlijn. Als afsluiting van het Utrecht Summer Comedy Fest kun je de sfeer van deze club nu gewoon in de Domstad ervaren. Hoofdact is de onvergelijkbare Dharmander Singh. Deze vaste waarde in de Berlijnse comedyscene staat bekend om zijn gekke typetjes en aimabele stijl. Hij vertelt over zijn ervaringen in Berlijn, zijn Engels-Indiase achtergrond en de absurditeiten van het dagelijkse leven. Naast Singh treden ook Rachel Morton Young, Zuva Martens, Neil Numb en Ken Parsons op. Bereid je voor op een avond vol gratis shotjes en pizza – een handelsmerk van de originele Berlijnse shows – waardoor je je even in het hart van deze kosmopolitische stad waant.

Greenleaf

Waar: dB's Studio

Wanneer: 20 augustus om 20.00 uur

Prijs: 16 euro

Zweden en stoner rock is een combinatie die net zo vanzelfsprekend is als patat met appelmoes. Greenleaf is ontstaan als een sideproject van Dozer maar overtreft zo langzamerhand de meester. Het album Hear The Rivers uit 2018 is hard op weg een klassieker in het genre te worden en ook Green Leafs laatste plaat Echoes from a Mass uit 2021 gooide hoge ogen. Deze Zweedse rockband bestaat alweer zo’n twintig jaar en maakt ook graag uitstapjes naar de prog en psychedelische rock, southern desert rock en blues. Met de heldere stem van frontman Arvid Hällagård en de heerlijk fuzzy gitaarsound, de spookachtige bas en het donderend, dynamisch drumwerk is Greenleaf een rockband om te koesteren. Het Nieuw-Zeelandse Earth Tongue vormt de support act.