De krant die verder kijkt in de stad
21 JANUARI 2022 | 8E JAARGANG NR. 156 | KIJK VOOR HET LAATSTE NIEUWS OP
Utrecht volgens Gys-
Wie kent de Peek &
en Syr-eigenaar
Cloppenburg nog?
DUIC.NL
Gijs Werschkull P.12
P. 7
Elk ew eek een nieu DUI we C
De stadskraan komt dit jaar terug naar Utrecht
P.8
Scholen open, maar leerlingen massaal thuis
P.11
Horeca is nog dicht, maar afhalen en bestellen kan volop
SvPO
Arbeidsongeschikt
Utrecht Schooljaar 2022 - 2023 Aanmelden kan nu www.svpo.nl
dinsdag 25 januari U Centraal,
Informatie en aanmelden
Reserveer tijdig
LIMITED EDITION WENSKAARTEN
Utrecht in woord en beeld
TWEEDE DRUK VAN BOEK VERGETEN GEBOUWEN VAN ARJAN DEN BOER NU OVERAL TE KOOP
21
Prijs
€19,
95
EXCLUSIEF VERKRIJGBAAR OP DUICSHOP.NL
Scan de QR-code om het boek te bestellen
*
€24,95 nden *gratis verzo
NU OOK ONLINE TE BESTELLEN VIA DUICSHOP.NL
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl
Advertenties
Hét Utrechts jaaroverzicht 21
Bestel hem nu! €24,95 Het boek wordt eind januari gratis verzonden.
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl >>
DRIVE TOGETHER
PLAN NU EEN PROEFRIT
I N D E V E R N I E U W D E M A Z D A C X- 5
. Vernieuwd design met rijke standaarduitrusting . Hoog trekgewicht van ten minste 1.800kg . Meer keuzemogelijkheden waaronder nieuwe speciale uitvoeringen Mazda CX-5 2022 vanaf € 36.490. Gemiddeld verbruik Mazda CX-5 van 6,1 tot 8,0 liter per 100 km / van 16,4 tot 12,5 km per liter / CO2-uitstoot van 153 tot 182 g/km. De vermelde WLTP waarden voor het gecombineerde brandstofverbruik en de CO2-uitstoot zijn gemeten volgens de nieuwe WLTPtestmethodiek. Alle technische gegevens zijn onder voorbehoud van de officiële homologatie en kunnen mogelijk nog aangepast worden. Genoemde prijzen zijn incl. BPM, BTW en kosten rijklaar maken, excl. metallic/mica lak en opties. Actie geldig bij particuliere/zakelijke aanschaf met uiterlijke aankoopdatum 15 december 2021 tot 31 maart 2022, eerst mogelijke registratie na 1 mei 2022 en uiterlijke registratie 30 september 2022. De actie is geldig vanaf de Luxury-uitvoering. Niet geldig bij zakelijke/private lease of in combinatie met andere acties. Actie geldt niet op voorraadauto’s. Afgebeeld model kan afwijken van de daadwerkelijke specificaties. Prijswijzigingen voorbehouden. Zie voor kosten en voorwaarden: www.mazda.nl.
NU TOT € 2.0 0 0 UPGR ADEVOOR DEEL
AUTOBEDRIJF KNOOP MAARSSEN Kometenweg 7 | 3606 BD Maarssen | 0346 - 586444 www.knoop-mazda.nl | autobedrijfknoop autobedrijfknoop
3
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
INHOUD Nieuws
4 DUIC in beeld
Massage in het theater
6 Stadskraan
Houten werktuig bijna klaar
7 Utrecht volgens...
Gys- en Syr-eigenaar Gijs Werschkull
T
erwijl tientallen burgemeesters in Nederland besluiten om niet op te treden tegen horecazaken die eenmalig de deuren openen is onze Sharon Dijksma onverbiddelijk. Er zou gewoon opgetreden worden tegen ondernemers die zich demonstratief niet aan de regels houden. En zo geschiedde. Eerst werden handhavers eropaf gestuurd om te zorgen dat de horecabazen weer binnen de lijntjes kleurden en uiteindelijk belde de burgemeester hoogstpersoonlijk op om een eigenaar van een restaurant op de Voorstraat te overtuigen zijn zaak weer te sluiten. Ook op de daaropvolgende woensdag, waarop culturele instellingen – tegen de regels in – opengingen als protest tegen de voortdurende lockdown besloot burgemeester Sharon Dijksma dat er gewoon zoals normaal gehandhaafd zou worden. Nou klinkt dit allemaal vrij hard, en zo zullen sommige ondernemers dit ook voelen. Maar de gemeente kon ook niet veel anders dat gewoon de geldende regels te blijven hanteren. Ook bij Waku Waku werd
er hard opgetreden. Overigens zaten de burgemeesters van de vier grote steden op één lijn. Het is ook wel een ander verhaal of enkele kleinere gemeenten in Limburg en Zeeland de horeca opengooien of steden als Utrecht, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Daarnaast gaan de handhavers van de gemeente Utrecht er over het algemeen ook niet met de botte bijl tegenaan. Alle zaken die open wilden zijn open geweest, kregen in de loop van de dag een waarschuwing en sloten weer. Hun punt is gemaakt. En er is natuurlijk ook zeker wat te zeggen voor dat punt. Nederland is het enige land waar de horeca gesloten is. De drukte bij winkels en sportlocaties is ook niet gevaarlijker dan een bezoek aan een musea. Maar ja, deze discussie voeren we al bijna twee jaar. Tijd voor die langetermijnvisie. Robert Oosterbroek
9 Column Koos Marsman Vullisboere
9 Leerlingen massaal thuis
DE VERANDERENDE STAD IN BEELD
Omikron-golf bereikt scholen
Cultuur / Uit
OOSTERSTRAAT
11 Horecatips
Bij de horeca naar binnen kan nog even niet, maar afhalen en bestellen wel
Stad / Leven 12 Verdwenen winkels Peek & Cloppenburg
13 Herkomst straatnamen Twijnstraat
Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en
13 Stad in cijfers
pleinen juist al decennia
Huurprijzen
1980
hetzelfde blijven. In deze
2022
rubriek laten we dat zien.
13 In other news
'ein literarisches Kunststück'
14 Utrechts gemaakt
Marijn van Wilsum maakt etsen, keramiek én ansichtkaarten
Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.
14 Puzzel
Zoek de verschillen
Colofon REDACTIE Robert Oosterbroek CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 06 - 14 41 56 56
Social Media AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Arjan den Boer, Bas van Setten, Bo Steehouwer, Charlie van Dijk en Ilana Noot
ADVERTEREN Helling 13, 3523 CB Utrecht, adverteren@duic.nl Thomas Hak thomas@duic.nl 06 86 80 32 22
ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl en redactie DUIC UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
Website DUIC.nl
Facebook DUICNL
Twitter @duicnl
Instagram duic.nl
Utrecht heeft een eigen ondernemersprogramma! Utrecht bruist van de energie mede dankzij het lef, de creativiteit en de vindingrijkheid van ruim 42.000 ondernemers en nog een veelvoud aan ondernemende Utrechters. Ondernemers Gert-Jan Jansen, Julian de Keijzer en Martijn Rademakers vonden het hoog tijd om al deze ondernemende Utrechters een platform te geven waar ze hun plannen, successen, vragen en worstelingen kunnen delen met de rest van de stad. Elke vrijdag verschijnt er een nieuwe aflevering van DUIC in Zaken, hèt ondernemersprogramma van Utrecht! Alle afleveringen zijn terug te vinden via DUIC.nl/ondernemen met o.a. gesprekken met, Burgemeester Sharon Dijksma, Fairphone, de Clique, uCrowds, Bakker Verhuur, VechtclubXL, Ondernemersfonds Utrecht, Rabobank Utrecht en nog veel meer! GERT-JAN JANSEN PRESENTEERT WEKELIJKS EEN NIEUWE AFLEVERING OP DUIC.NL/ONDERNEMEN
Voel je je aangesproken en wil je ook een keer onze gast zijn? Mail ons! diz@duic.nl
4
NR. 156 | 21 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
5
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC IN BEELD
I
Fotografie: Bas van Setten
s het een theaterzaal? Nee het is een massagesalon. Villa Concordia aan de Concordiastraat ging voor een paar uurtjes open en nam daarmee deel aan de protestdag tegen de voortdurende lockdown. Verschillende culturele instellingen in Utrecht waren geopend voor bezoekers. Met een knipoog ging het Rietveld Schröderhuis open als sportlocatie, Het Huis Utrecht als yogaschool en Villa Concordia dus als massagesalon. Ook het
Centraal Museum en Speelklok deden mee aan de landelijke actiedag. Bezoekers aan de massagesalon konden tijdens het wachten genieten van de voorstelling Bakchanten van Theatergroep Aluin. Gedurende de dag kwamen handhavers van de gemeente overigens wel in actie, om te zorgen dat de protesten ook weer stopten. Nu is het wachten op de volgende persconferentie, welke sectoren kunnen er deze keer weer open?
6
NR. 156 | 21 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
STADSKRAAN
Eindelijk: de reconstructie van de historische stadskraan van Utrecht is bijna af Heel wat jaren heeft het idee voor de reconstructie van de Utrechtse stadskraan op de plank gelegen. De voorbereidingen kostten Stichting Stadskraan meer tijd dan de bouw van het historische, houten gevaarte. Maar bijna 200 jaar na het instorten van de laatste stadskraan van Utrecht, komt de voltooiing van de gloednieuwe stadskraan dichterbij.
Tekst: Charlie van Dijk / Fotografie: Thijs Rooimans
Z
o’n 10 kilometer ten zuiden van de Ganzenmarkt wordt hard gewerkt aan de reconstructie van een historisch Utrechts bouwwerk. Op de Museumwerf Vreeswijk, een ‘werkend museum’ aan de Wierselaan in Nieuwegein, verrijst daar stukje bij beetje de middeleeuwse versie van de stadskraan van Utrecht. Lichtgele duinen van houtkrullen en zaagsel liggen tussen de werkbanken. Een handvol jongens en mannen is druk bezig met hakken, zagen en bijschaven. De houten balken mogen dan gigantisch zijn, het op maat maken van de onderdelen luistert zeer nauw. Bijschaven, kijken, nog een keer kijken, nog een stukje bijschaven.
kleed met planken van douglas, een geurend sparrenhout dat relatief goed tegen het Nederlandse weer kan. Het totale gewicht van het gevaarte wordt zo’n 30.000 kilo. Rond het onderhuis van de stadskraan worden vensters geplaatst, zodat geïnteresseerden ook het interieur van het apparaat kunnen bekijken. De gekozen versie vindt zijn herkomst in de middeleeuwen. “Utrecht is een middeleeuwse stad”, legt Bouwhuis uit. “Veel was van hout gebouwd, maar dat is in de loop der tijd allemaal verdwenen. De originele stadskraan, van hout, was sinds de late middeleeuwen te vinden bij de Utrechtse Ganzenmarkt.
Tredraderen Liesbeth Bouwhuis stapt uiterst voorzichtig tussen de stukken hout en scheepstouwen op de werkplaats door. Zij is actief als projectleider voor Stichting Stadskraan, waar leerling-houtbewerkers onder leiding van leermeester Dimitri Marangos de stadskraan reconstrueren. Ze houdt halt bij een houten karkas. “Hier staat het geraamte van de stadskraan. De mast komt in het midden daarvan. Dan komen het bovenhuis en de giek er nog op.” Binnenin het bouwwerk komt een mechanisme voor de bediening van de kraan. Met tredraderen, waar mensen in lopen, wordt de hijskraan aangedreven. Een horizontale balk in het binnenste van de kraan werkt als het stuur van de kraan. Zo kan die naar links en naar rechts worden gemanoeuvreerd.
Kooplieden Gaan we 600 jaar terug in de tijd, dan zien we een heel andere binnenstad. Het water speelt een essentiële rol in de aanvoer van goederen. Handelaren per schip komen aan de noord- en zuidkant de stad binnen. Met name de Vecht, maar ook de Kromme Rijn waren belangrijke routes voor de kooplieden in de vijftiende eeuw. De oudst bekende stadskraan van Utrecht stond op het wed bij de Ganzenmarkt. Men gebruikte de houten kraan om goederen uit de schepen de kade op te tillen. “De goederen werden daar uit de schepen op de hoge straat gehesen of over het wed met paardenkracht afgevoerd richting Ganzenmarkt”, is te lezen in een boekje over het bouwwerk. “Bij de kraan werden alle aangevoerde goederen geïnspecteerd en gewogen. Op basis daarvan werd belasting geheven.”
Middeleeuwen Al met al bereikt de stadskraan straks een hoogte van ongeveer 13,5 meter. De grote balken zijn van eikenhout en worden be-
Kariatiden De kraan bleef door de eeuwen heen trouw in dienst van de kooplui en de stad, met het nodige onderhoud. Tot de Utrechtse stads-
kraan, inmiddels een nieuwer model van steen, het op 9 september 1839 voorgoed begaf. Anton Sinkel had het idee opgevat om de pui van de tot op heden welbekende Winkel van Sinkel te verrijken met kariatiden, grote beelden van vrouwen in Griekse stijl. De gietijzeren beelden kwamen per schip de stad binnen en werden door de stadskraan stuk voor stuk aan wal gehaald. Maar bij het ophijsen van een van de beelden moet er iets mis zijn gegaan. Het beeld, dat wordt geschat op 2.500 kilo, stortte met stadskraan en al de Oudegracht in. De schade was onherstelbaar. Het was voorlopig het einde van de stadskraan in Utrecht. Locatie Ook het terugplaatsen van het historische bouwwerk bleek niet zomaar gedaan. Al sinds 2010 leefde het initiatief voor het reconstrueren van de stadskraan. Het idee was toen om de Utrechtse stadskraan te herbouwen en deze weer op de originele plek terug te plaatsen. De tekeningen waren er al in 2014, maar daarna kwam het project stil te liggen.
Na vragen van de Utrechtse fracties van D66 en GroenLinks aan het college werd duidelijk dat de oorspronkelijke locatie bij Winkel van Sinkel geen geschikte plek zou zijn voor de replica. In de zomer van 2017 kwam daar een nieuwe plek voor terug: er was ruimte voor de stadskraan op de Bemuurde Weerd, naast de Monicabrug. Op 12 maart 2019 kon de bouw van de kraan eindelijk starten. Leerlingen Zo belanden we terug op de Museumwerf Vreeswijk in Nieuwegein, waar de leerling-houtbewerkers na drie jaar de laatste hand aan het bouwwerk leggen. “Het bouwen van de stadskraan is een leer-werkproject”, vertelt Bouwhuis. Leerlingen komen hier het houtbewerken in de praktijk te leren. “Het is divers werk. Ook is het prachtig om te zien hoe allerlei mensen samen een project realiseren. Meewerken aan de bouw van de stadskraan – dat is wel iets dat mooi op je cv staat.” In totaal werkten er twintig leerlingen mee aan de reconstructie van de stadskraan en liepen zes studenten hier met succes hun
7
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UTRECHT VOLGENS GYS- EN SYR-EIGENAAR GIJS WERSCHKULL 'We hebben twee jaar zo goed en zo kwaad als het ging met alle maatregelen gewerkt. Nu is het klaar'
Gijs Werschkull, eigenaar van biologisch restaurant Gys aan de Voorstraat, was een van de Utrechtse horecaondernemers die zaterdag 15 januari tegen de regels in hun zaak openden. Hij zag het als een protestactie tegen de coronamaatregelen. Mensen konden, met een mondkapje en QR-code, weer binnenkomen om iets te bestellen. Gys heeft twee vestigingen: aan de Voorstraat en aan de Amsterdamsestraatweg. Ook is Gijs de eigenaar van Syr aan de Lange Nieuwstraat, destijds opgericht om vluchtelingen een plek op de Nederlandse arbeidsmarkt te geven en nu een restaurant waar op niveau gekookt wordt. We vroegen hem hoe het was om weer even open te zijn en waar hij de leukste avond beleeft in Utrecht.
Tekst: Bo Steehouwer / Fotografie: Sam Vreeswijk
stage. Naast de leerling-houtbewerkers hebben ook zo’n vijftien vrijwilligers meegewerkt aan het realiseren van het project. Bouwhuis: “Die hebben bijvoorbeeld de berekeningen en de tekeningen gemaakt, anderen hebben geholpen met de techniek en organisatie van het project.” Ambacht Het is niet voor het eerst dat leerlingen van Stichting Stadskraan een reconstructie van een historisch (Utrechts) object maken. Het begon allemaal bij de bouw van het Statenjacht De Utrecht, ook is het Romeinse schip ‘De Meern-1’ herbouwd. Maar eigenlijk zijn de bouwprojecten ‘bijproducten’ van het doel van de school. Waar het eigenlijk om gaat, is om mensen een opleiding en ervaring te bieden in de ambachtelijke houtbewerking. Het oude ambacht wordt als het ware weer doorgegeven door deze historische objecten na te maken. Er is daarbij geen voorkeur voor een Vervoer
Zoals het er nu naar uitziet, ronden de leerling-houtbewerkers de middeleeuwse stadskraan in de eerste helft van 2022 nog af. Het is dan tijd voor de verhuizing naar de Bemuurde Weerd. Ook dat is niet zomaar gedaan. Er komt veel kijken bij de logistiek rondom de bouw van de kraan. De kleinere onderdelen kunnen over de weg vervoerd worden, maar dan is de kraan nog niet compleet. “De grote onderdelen gaan we over het water naar Utrecht brengen”, licht Bouwhuis toe. Voor een heel eind kan dat moeiteloos, maar vlak voor de bestemming moet de kraan nog een weg. “Daarvoor zal tijdelijk een aantal verkeersdrempels en stoplichten weg moeten, anders past het niet.” Uiteindelijk moet de stadskraan dit jaar naast de Monicaburg in ere worden hersteld “Een mooi moment”, denkt Bouwhuis. “Het valt mooi samen met het weer rondstromen van de singel en met 900 jaar waterbeheer en 900 jaar Utrecht. Het is de kroon op het werk van onze leerlingen.”
Hoe was het om weer een dag open te zijn? “Ik ben blij dat we het hebben gedaan, omdat er een geluid moest komen dat de huidige situatie onhoudbaar is voor de horeca. Daarnaast was het ook voor het emotionele welzijn van mijn team en dat van mezelf. We hebben nu twee jaar zo goed en zo kwaad als het ging met alle maatregelen gewerkt. Nu is het klaar. Het was superleuk. Er waren veel mensen en iedereen had er zin in. Het groep mensen dan alleen van horecaondernemers. Dat het gelijk vol was, was natuurlijk ook prettig. Dat is waarom je een restaurant begonnen bent: om mensen een leuke tijd te bezorgen. En voor het team was het ook fantastisch.” Je opende jouw zaak samen met een aantal andere Utrechtse horecaondernemers. Hoe voelde dat? “Dat vond ik heel nice. Ik hoop dat er bij een eventuele volgende keer veel meer opengaan. Er moet burgerlijke ongehoorzaamheid komen om te laten zien dat er andere beleidskeuzes gemaakt moeten worden. Als de overheid het daadwerkelijk belangrijk vindt om de besmettingscijfers onder controle te houden, dan zijn nu andere sectoren aan de beurt dan de horeca: een van de langst gesloten sectoren. Misschien is Schiphol een goede optie.” Op 25 januari wordt opnieuw gekeken of er eventueel versoepeld kan worden. Als dat niet gebeurt, zeg je verdere acties te verwachten. Niet alleen van jou, maar van meer ondernemers. Aan wat voor acties denk je? “Dan gaan we weer open, misschien wel permanent. Wat mij betreft gaan we dan in ieder geval een stap verder dan afgelopen zaterdag. De verdeling van de lusten en de lasten van de coronamaatregelen zijn zeer scheef. Ook ontbreekt het aan reactie vanuit de overheid op de noodkreten van de sectoren die geofferd worden op het altaar van de coronagoden. De overheid moet laten merken dat de noodkreten gehoord worden, en er naar handelen. Naarmate het langer duurt en de situatie steeds wanhopiger wordt, worden mensen wat radicaler. Dat merk ik bij mezelf ook. Ik wil niet failliet gaan omdat politici een voor mij ondoorzichtig spel spelen.” Wil je nog een vestiging openen in Utrecht? “We hebben wel plannen, maar we moeten
nog kijken wat het wordt. Iedereen is na deze coronasituatie erg moe. Ik wil het team, inclusief mezelf, wat rust geven. En bij Gys en Syr de boel onder controle hebben. Maar we hebben genoeg ideeën.” Waar beleef je de leukste avond in Utrecht? “In ’t Oude Pothuys. Daar heb ik acht jaar als chef-kok gewerkt tijdens mijn studie, maar het was meer werken dan studeren. Het was een fantastische tijd met een fantastisch team. Daar hebben we nog steeds veel contact mee. Ik heb daar menig biertje gedronmensen, een lekkere bruine kroeg, restaurant en je kunt er ook dansen.” Waar kom je tot rust in Utrecht? “Daarvoor ga ik naar Amelisweerd. Ik ga er vaak lopen of ’s zomers zwemmen in de Kromme Rijn. Dan neem ik een barbecue mee voor op het grasveld waar al die notenbomen staan. Daar zit ik het liefst.” Waar kan je culinair genieten in Utrecht? “Ik vind Héron en ZIES heel nice. En ook bij Syr wordt echt goed gekookt, een van mijn eigen restaurants. Daar doen we een chef’s menu dat iedere twee weken wisselt. In de basis is het altijd vegetarisch, maar je kunt kiezen voor vegan en bij sommige gerechten voor een supplement waarmee je het kunt uitbreiden met een stukje vis of vlees. Verder doen ze veel wildplukken: paddenstoelen, kruiden, wat er op dat moment is. Ik vind het superleuk dat er van alles uit de natuur wordt gebruikt en wordt gewerkt met de seizoenen. Komende week gaan ze op pad voor oesters.” Wat mist Utrecht? “Als je het over horeca hebt, mist Utrecht een paar dingen. Er mag meer spannende horeca op hoog niveau komen. Gezien de mensen die in Utrecht wonen, zou ik verwachten dat het er meer zou zijn. Ook vind ik het jammer dat de hoeveelheid zaken waar gedanst kan worden door niet-studenten relatief beperkt is. Hetzelfde geldt voor plekken met livemuziek. Het zorgt een beetje voor culturele armoede als er alleen maar livemuziek gespeeld kan worden in grote zalen. Daarmee kan je geen muziekscene laten opbloeien.” Utrecht is… “…thuis. Het voelt als mijn hometown.”
Advertenties
COMBIPAKKET
Hét Utrechts jaaroverzicht 20 & 2021
Bestel ze nu! €49,90
€34,95 De complete Utrechtse jaaroverzichten van 2020 en 2021. Het combipakket wordt eind januari gratis verzonden.
Scan de QR-code om het boek te bestellen via duicshop.nl >>
Kom kennismaken! www.aeresvmbo-maartensdijk.nl
Open dag vrijdag 28 januari 2022 van 19.00 - 21.00 uur zaterdag 29 januari 2022 van 10.00 - 13.00 uur Meeloopmiddag groep 7/8 dinsdag 15 februari 2022 van 15.00 - 16.30 uur Kijk op de website voor actuele informatie
Dinsdag 8 maart 2022 Meeloopmiddag voor: de Paardenklas, de Outdoorklas de Atelierklas en de Food & Cookingklas Facebook “f ” Logo
CMYK / .eps
Facebook “f ” Logo
CMYK / .eps
Dierenriem 2, Maartensdijk
9
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
COLUMN
Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol
Vullisboere De vullisboer, je zie 'm tegewoordig nie zo veul meer. Ja, soms mè zo'n graote waoge as ze 'n ketainer omhoog hijse. Daor is niks meer an. Toen 'k nog 'n jochie war kwam de vullisboer twee (!) keer per week de vullisbakke lege. Eén keer per week, op maondagochend, stopte de vulliswaoge bij ons voor de deur. Drie vullisboere stapte uit voor 'n kop koffie. Me moeder hiel d'r rekening mee. De maondagochtend was weliswaor 'n druk tijdstip omda oak de was gedaon moes worre, maor voor de vullisboere was d'r altijd koffie. Haor vaoder was zellef oak veertig jaar lang vullisboer gewees. Het was zwaor werrek, vullisboer. Maar da zag 'k nie. Op vrije maondagochtende zag 'k bij me thuis drie vullisboere koffie drinke en druk praote over koetsjies en kallefies. Da leek me wel wa, zo’n vrij leventsjie op straot. 'Kon 'k nie 'n keer mee?' Netuurlijk. Ik moch in de kebine naos de chefeur. En hup, daor ginge we. Straot in en straot uit. We verliete de Betonbuurt en reje rond in de Fruitbuurt en de Rooije Buurt. Na drie straoten ha'k 't eigelijk wel gezien, maor 'k durrefde nie te zegge da 't in zo’n vulliswaoge, die 't tempo had van 'n stevige wandelaor, verdomde saoi was. Een enk'le keer slechs was d'r leve in de brouwerij as de vullisboere iets van waorde, 'n vaos of 'n stuk koper, meende te ontdekke tussen 't vuil. Da wer dan van alle kante bekeke en ging de kebine in. Lege flessen waorvoor stasiegeld binne te haole war, werre oak apart geleg. Pas ech leuk war 't as de laodbak vol war. Dan stapte iedereén in en om te losse reje we in volle vaort, naor de Vaolt achter de Gasfabriek in Tuinwijk. Maor da war maor voor eve. Terug in de wijk, ging de vulliswaoge trug in tempo sukkelgang de ene straot in, de and're straot uit. An 't end van de dag kon 'k eindelijk naor huis. Di war helemaol gin leuk vrij leventsjie! Nooi meer gevraog of 'k nog 'ns mee moch.
CORONA
Scholen weer open maar leerlingen zitten massaal thuis Tekst: Robert Oosterbroek
Koste wat kost moeten de scholen zolang mogelijk openblijven, dat was en is het credo. Na een korte lockdown voor het onderwijs gingen de basis- en middelbare scholen op 10 januari weer open. Ondertussen slaat de omikron-golf hard toe. Leerlingen zitten massaal thuis. Alleen al op dinsdag 18 januari ging het om meer dan duizend nieuwe leerlingen die te horen kregen dat ze thuis moesten blijven. Elke dag komen daar grote aantallen kinderen bij.
D
e coronabesmettingen onder kinderen stijgen hard en hoewel de ziekteverschijnselen meevallen, moeten hele klassen in quarantaine als drie leerlingen positief getest zijn. En dat is te merken in Utrecht. Heel veel ouders zitten met kinderen thuis omdat ze volgens de huidige quarantaineregels niet naar school mogen. Elke dag komen er honderden kinderen bij. Anko van Hoepen staat sinds het begin van dit jaar aan het hoofd van SPO Utrecht, een koepel waar 38 scholen onder vallen. “Alle scholen zijn gelukkig nog open, maar op elke locatie zijn wel groepen waarvan de leerlingen thuis moeten blijven vanwege de quarantaineregels.” Van Hoepen ziet dat het veel van zijn medewerkers, ouders en leerlingen vraagt. Want niet alleen zorgen de quarantaineregels dat veel klassen naar huis worden gestuurd, personeelstekort en quarantaine voor leraren zorgen ook dat er extra veel zorgen zijn. Zonder leraren kunnen klassen ook geen onderwijs krijgen. “We proberen met man en macht groepen zoveel mogelijk op school te houden. Daar moeten we dan ook creatief in zijn. Ik was gisteren nog op een school waar de directeur voor de klas is gaan staan.” Mariël van der Lee is woordvoerder van PCOU. Een koepel waar dertig basisscholen en twaalf middelbare scholen in Utrecht bij
aangesloten zijn. “Net als in het hele land zien we de besmettingen oplopen, het zijn veel gevallen en veel klassen worden erdoor geraakt. Kinderen en leraren laten zich voortdurend testen. Hier en daar zien we ook dat hele klassen naar huis gestuurd worden. Met kunst- en vliegwerk proberen we het onderwijs zoveel mogelijk draaiende te houden.” Schade Joany Krijt is voorzitter van de Utrechtse Onderwijs Agenda en sprak dinsdag met de Utrechtse gemeenteraad over de problemen. “We zijn heel erg blij dat al het onderwijs weer open is, maar dit betekent niet dat we zorgenvrij zijn. Integendeel zelfs. (…) Wat we zien is dat met de huidige quarantaineregels enorm veel klassen naar huis worden gestuurd.” Op dit moment wordt een klas dus naar huis gestuurd als drie leerlingen posisom als je kijkt naar het aantal besmettingen in Utrecht.” Volgens Krijt zijn de problemen we zijn dan wel weer open, maar het feitelijke fysieke onderwijs dat we kunnen geven in het primair- en voortgezet onderwijs laat echt te wensen over. Daar maken we ons ernstig zorgen over, over het welzijn van onze leerlingen.” Krijt: “Als je kijkt naar de schade die onze
leerlingen oplopen (…) zien we nu ook in verschillende onderzoeken dat er zorgen zijn over basisvaardigheden zoals rekenen en taal.” Verder vertelt Krijt dat er ook achterstanden kunnen ontstaan op sociale vaardigheden. “En dat is niet zomaar opgelost met geld en extra bijlessen. Want het is een heel belangrijke periode voor de ontwikkeling van kinderen, op het moment dat je daar wat mist heb je daar heel erg lang last van.” Krijt benoemt ook het dilemma in het belang tussen het tegengaan van besmettingen en het welzijn van leerlingen. “Dat is namelijk nog weleens tegenstrijdig.” Want de meeste jonge kinderen worden nauwelijks ziek van corona. “Dan is het een griep plus, maar we sluiten wel scholen om die besmettingen naar beneden te krijgen. Dat is echt een ingewikkeld vraagstuk.” Met de huidige quarantaineregels en het aantal besmettingen kan je volgens Krijt nauwelijks spreken van ‘de scholen zijn weer open’. “Het is ontzettend ontwrichtend.” Quarantaineregels Niet alleen de betrokkenen in het onderwijs waarschuwen voor ontwrichting. Ook vanuit het kabinet klonk tijdens de laatste persconferentie hetzelfde geluid. Hoewel omikron mogelijk minder ziek maakt, kunnen de tienduizenden dagelijkse besmettingen er wel voor zorgen dat onderdelen van de maat-
schappij stil komen te liggen. Iets wat dus al zichtbaar wordt in het onderwijs. De Stichting Voor Werkende Ouders spreekt over een gatenkaas in het onderwijs: “Kinderen zitten door alle besmettingen en quarantaineregels zoveel thuis dat er nauwelijks nog sprake kan zijn van onderwijs, hoe hard leerkrachten en docenten hun best ook doen.” Maar wat is dan de oplossing? Het aanpassen van de quarantaineregels is een van de mogelijkheden die besproken worden. "Het is de vraag hoe lang we dit beleid kunnen volhouden", zegt Aura Timen van het RIVM en het OMT tegen de NOS. Er is daarom besloten dat het OMT vrijdag 21 januari de huidige quarantaineregels voor scholen onder de loep gaat nemen. Van Hoepen van SPO Utrecht zegt daarover: “Wij zijn natuurlijk geen virologen, we kijken naar de keuzes die gemaakt worden en we volgen de regels op. Maar we hebben wel de hoop dat er gericht gekeken gaat worden naar de quarantaineregels voor groepen en leraren. Het is ontzettend vervelend dat zoveel Utrechtse leerlingen geen onderwijs op school kunnen krijgen. Het betekent ook veel voor al die ouders die thuis met de kinderen zijn. We wachten vol spanning af.”
In samenwerking met Thirty030
UTRECHT VERBINDT JONG & OUD
Max (31) in gesprek met Overvechter Cor (77): 'Als het goed gaat met Overvecht, dan gaat het goed met mij'
Wat verbindt de oudste en de jongste bewoners van onze mooie stad? Nou, precies dat: die mooie stad! In deze reeks gaan een jongere en een oudere inwoner van steeds een andere Utrechtse wijk met elkaar in gesprek over het leven. Over vroeger, over nu en over later. Al wandelend of op een bankje in de zon praten ze over het leven, over Utrecht, over de wijk waar ze wonen en nog veel meer. Want de liefde voor Utrecht kent geen leeftijd: Utrecht verbindt jong en oud! Vandaag: Max Trienekens (31) in gesprek met Cor Mulder (77), die aan de Japuradreef in Overvecht woont.
Vertel…. u woont al 55 jaar in Overvecht. Hoe bent u hier terecht gekomen? ‘Ik kom uit Oudwijk, heb nog met Benny Sneijder (opa van Wesley Sneijder, red.) en Van Hanegem in de klas gezeten. Ik was vrij jong toen ik trouwde, 23, en toen werd ik vader, dus ja, we moesten op zoek naar iets groters. Overvecht was op dat moment net in de Oranjerivierdreef.’ Hoe ging dat in die tijd? De zoektocht naar een geschikte woning? ‘Er was een strenge ballotagecommissie, die je wel of niet toeliet. Omdat wij ons eerste kindje verwachtten mochten wij een groot verdiepingen hoog, zonder trap. Dat was wel een gedoe, met die twee kinderen naar boven. Maar… er was ook een trap waarmee we op het dak konden komen. Heeeerlijk zonnen daar!’ Overvecht was dus net in aanbouw toen u er kwam wonen, in 1967. Hoe was dat? ‘Ja, toen ik er kwam, was het hier nog groten-
deels een zandbank. Maar het mooie was wel dat iedereen hier opnieuw begon. Het was een hele hechte buurt, we deden van alles samen: een carnavalsoptocht, straatfeesten, voetbal, potje bier erbij… We zorgen voor elkaar, brachten elkaars kinderen naar school. Als we op vakantie waren geweest, dan waren we altijd blij om terug te komen, want de zon scheen hier altijd.’ Vindt u dat het erg veranderd is? ‘Absoluut. Toen wij er kwamen, woonden er in Overvecht alleen maar oorspronkelijke bewoners. Inmiddels is dat veranderd en zijn wij echt de oudste bewoners. We wonen nu tussen mensen met veel verschillende achtergronden. Hele lieve mensen wel, gelukkig.’ Overvecht is ontzettend groot. Hoe verbind je met mensen in zo’n grote wijk? ‘Ja, Overvecht is zo groot, je kan niet alles bij elkaar brengen. Maar het zou goed zijn om buurten wat meer zelf-supporting te maken. Dat je een soort dorpseffect krijgt. Dan krijg je die verbinding terug.’
Wat een goed idee! En verder, wat kunnen mensen doen op een meer individueel niveau? ‘Jezelf inzetten! Ik denk maar zo: als het goed gaat met de wijk, dan gaat het met mij ook goed. Dus ik heb een Burenhulp-organisatie opgezet, ik deed mee aan de prijsvraag die de gemeente uitschreef rondom 30 km per uur in de wijk, en ik zette een seniorenpraatgroep op voor Oud Utrechters. Wij delen daar verhalen met elkaar over vroeger die niet verloren mogen gaan. Voor mijn inzet voor de wijk heb ik een paar jaar geleden een onderscheiding gekregen van de Wijkraad Overvecht: een Zilveren Watertoren. Daar ben ik ontzettend trots op.’ Dat snap ik! Hoe kijkt u, met al uw woonen werkervaring hier, naar de toekomst van Overvecht? ‘Positief! Kijk, er moeten natuurlijk heel veel woningen bij komen, overal in Utrecht, maar ook hier in Overvecht 5000 stuks. Mijn overtuiging is: iedereen heeft het recht om prettig en veilig te leven. Of je nou uit een moskee of een katholieke kerk komt, dat willen
we allemaal. En daarvoor moeten we plaats maken, ook hier in de wijk. Dus: de hoogte in!’ O ja? Moeten we de hoogte in? ‘Ja, Overvecht is heel groen, en dat willen we het liefst zo houden. Dus daarom moet je meer de hoogte in bouwen.’ Als u de wijkarchitect van Overvecht zou zijn, hoe zou Overvecht er dan over twintig jaar uitzien? elkaar in verbinding staan, dus dat je van de dorpse effect te krijgen. De mensen die bovenin komen wonen, betalen het meest, maar die krijgen dan ook een panorama-uitzicht over al het groen dat onze wijk rijk is. En de plek voor een sociale huurprijs. Alles zelfvoorzienend maken, met zonnepanelen, och, dat zou ik zo mooi vinden! Daarmee moeten we allemaal vandaag beginnen: buiten onze comfort zone denken.’
Utrecht verbindt jong & oud De interviewreeks ‘Utrecht verbindt jong & oud’ is een initiatief van Thirty030, de stadsambassadeurs van Utrecht. In deze reeks gaan steeds een jongere stadsambassadeur en een oudere inwoner van een wijk met elkaar in gesprek.
11
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
CA HORES TIP
Orloff aan de Kade Wat: van een wildmenu, tot curry, tot pizza Wanneer: donderdag t/m zondag van 16.30 tot 19.00 uur Levering: afhalen
WT Urban Kitchen X Fico Wat: viergangenmenu (vlees en vis of vegetarisch) Wanneer: donderdag t/m zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur Levering: afhalen bij WT Urban Kitchen
Het unieke uitzicht vanaf de watertoren en over de Veilinghaven moeten gasten van WT Urban Kitchen en Fico al een tijdje missen, maar dat geldt niet voor het viergangenmenu van de chef-koks. Ze stelden namelijk ook in deze lockdown een mooi menu samen zodat mensen thuis kunnen genieten van de gerechten. Het menu is zowel met vlees/vis als vegetarisch te bestellen. Met de instructies van de chefs bij de hand zet je zo zelf een heerlijk diner op tafel.
Geen gasten in het restaurant, maar Orloff aan de Kade is gelukkig niet helemaal dicht. Van donderdag tot en met zondag kun je namelijk je lievelingseten gewoon afhalen. Genieten dus, van het tweegangen wildmenu, de massaman curry of toch de Angus burger. Telefonisch bestellen kan op de dag zelf.
Kaasbar Utrecht Wat: kaas! Wanneer: elke twee werkdagen verstuurd Levering: bezorgen
Op Zuid Wat: van salades, tot nachos, tot spareribs Wanneer: dagelijks van 12.00 tot 21.00 uur Levering: bezorgen of afhalen Bij Op Zuid draaien ze hun hand niet snel ergens voor om. Deze New York Style Bar & Bistro is gevestigd in de oude draad- en staalfabriek Neerlandia. Het liefst zouden ze daar natuurlijk gasten ontvangen, maar dat kan nu natuurlijk niet. Tot dat wel weer kan, barsten de afhaal- en bezorgmenu’s van Op Zuid van de lekkere gerechten. Lunchen kan bijvoorbeeld met sandwiches, bagels en tosti’s en op de dinerkaart vinden we burgers, spareribs en de slow cooked halve kip. Zin om te borrelen? Op Zuid verzorgt ook borrelplanken en bittergarnituur. En je maakt je diner compleet met een dessert, zoals rainbowcake, huisgemaakte bananencake of churros. .
Tijm Wat: van taartjes, tot Indiase dahl, tot kaasfondue Wanneer: dagelijks van 8.30 tot 22.00 uur Tijm heeft tijdens deze lockdown eten en drinken voor elk moment van de dag. Ontbijt, taartjes en lunch to-go, maar ook diner to-go is geen probleem. Je kunt bij Tijm in het centrum en in Tuinwijk zowel afhalen als bestellen. Op het menu staan bijvoorbeeld een winter couscous bowl, paneer butter masala, daging rendang, satay en roti. Voor de kids heeft Tijm pasta met gehaktballetjes,. Parmezaanse kaas, tomatensaus en komkommer. Kun je er geen genoeg van krijgen? Ook desserts staan op de kaart. De keuze? Rose cardamom cheesecake, vegan chocolate date brownie, hangop met pistache of tiramisu.
Wat is een avond dineren nou zonder kaasplankje? Precies: niet compleet. Kaasbar Utrecht heeft de oplossing voor dat probleem, want op de website kun je een kaasplankje bestellen. Voor jezelf, voor tijdens de online VrijMiBo, maar natuurlijk ook als cadeautje. In het pakket zitten vier gevacumeerde Hollandse kazen: de Alphenaer Geitenbrie, Le Petit Doruvael, Boeren mulder ‘vergeten’ kaas en Brabants blauw. De kazen worden geleverd met crackers, gezouten amandelen en een flesje aceto balsamico. En het kaasplankje past ook nog precies door de brievenbus!
Toko Blauw Wat: Indonesisch Wanneer: dagelijks Levering: bezorgen en afhalen De allerbeste gerechten van restaurant Blauw, gemaakt door de eigen chef. Op de kaart staan verschillende streetfoodgerechtjes (lemper ayam, risoles daging en vegetarische hapjes), maar ook sate ayam en verschillende soorten spekkoek ontbreken niet. Natuurlijk kan je bij Blauw ook rijsttafels bestellen; je kunt kiezen uit vlees/vis of vegetarisch. Zelf leren hoe je deze heerlijke Indonesische gerechten maakt? Je kunt het kookboek van Blauw gelijk aan je bestelling toevoegen. Selamat makan!
Café Nieuwe Dikke Dries Wat: broodje Corpsbal voor het Prinses Máxima Centrum Wanneer: donderdag 20 t/m zondag 23 januari Levering: afhalen (bedrijven/instellingen kunnen bestellen via mail en telefoon) Café Dikke Dries heeft al sinds de oprichting in 1937 een innige band met het Utrechtsch Studenten Corps en ook de viering van 900 jaar stadsrechten mag niet zomaar voorbij gaan. En daarom zijn ze er weer! Jos de Winter draait sinds jaar en dag de beroemde broodjes Corpsbal en pakt voor de gelegenheid de draad weer op. Café Nieuwe Dikke Dries verkoopt 900 broodjes Corpsbal ter ere van de stad Utrecht en met het eten ervan doe je niet alleen jezelf een plezier. De opbrengst van de broodjes gaat namelijk naar het Prinses Máxima Centrum.
12
NR. 156 | 21 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
VERDWENEN WINKELS IN UTRECHT
Peek & Cloppenburg aan de Oudegracht
Veel kledingwinkeliers kwamen in de 19e eeuw vanuit het Duitse Westfalen naar Nederland. Aanvankelijk rondreizende handelaars, begonnen zij winkelketens in manufacturen en confectie. De eerste in Utrecht was Anton Sinkel met zijn bekende winkel, vanaf 1839 in het grootse pand dat er nu nog staat. In de tweede helft van de eeuw volgden Heinrich Gerhardt van der Sandt, Clemens & August Brenninkmeijer, Anton Kreymborg, Wilhelm Hunkemöller, Bernhard Dijckhoff en Anton Dreesmann, die samenwerkte met Willem Vroom. In dit rijtje horen ook Peek & Cloppenburg thuis.
Tekst: Arjan den Boer / Fotografie: Anthony Grolman / Het Utrechts Archief
O
p zaterdagavond 29 september 1894 was het zover. In een haast paginagrote advertentie was de heropening aangekondigd van de Magazijnen voor Heeren- en Kinderkleding Peek & Cloppenburg. Het nieuwe gebouw verving drie kleinere winkelpanden op de hoek van de Oudegracht met de Vinkenburgstraat. Vlak voor de sloop had tekenaar Anthony Grolman deze winkeltjes nog vastgelegd. In het linker pand was Peek & Cloppenburg rond 1870 in Utrecht begonnen, kort nadat Johann Theodor Peek (18451907) en Heinrich Anton Adolph Cloppenburg (1844-1922) hun zaak in Rotterdam hadden opgericht. Peek zelf leidde de Utrechtse vestiging. len geopend in Amsterdam, Den Haag, Breda, Leeuwarden, Groningen, Haarlem en Leiden. Peek & Cloppenburg adverteerde met 'Uitgebreide keuze Demi-Saisons, Havelocks, Winterjassen en Costuums, prachtige Coupe, gegarandeerd solide Stoffen' en met 'de laatste Engelsche een Schotsche Nouveautés'. Op de dakrand van
de oude Utrechtse winkel stond bovendien 'Uitrustingen voor de Indiën' (tropenkleding voor in Nederlands-Indië). Dameskleding zou pas 50 jaar later aan het aanbod worden toegevoegd. Winkel met tuin Het Utrechtsch Nieuwsblad was in 1894 enthousiast over het grote nieuwe winkelpand. 'Onze stad is weder een kapitaal gebouw rijker geworden. Ontegenzeggelijk maakt het met zijn aardig torentje en fraai beeldhouwwerk een aangenamen indruk. Dit torentje is 28 Meter van den beganen grond en zal 's avonds wanneer het verlicht is, een verrassend effect maken.' We kunnen wel zeggen dat Peek & Cloppenburg met het verlichte hoektorentje een trend zette, die bijvoorbeeld werd nagevolgd door Modemagazijn Dijckhoff aan de Lange Viestraat. Architect van het nieuwe winkelpand was de Utrechter Wilhelmus Jacobus van Vogelpoel (18371903). Hij was net als de Duitse winkeliers katholiek en aanvankelijk gespecialiseerd in neogotische kerken. In 1891 had hij de apotheek
aan Steenweg 44 ontworpen — met de houtgesneden hertenkop — en een paar jaar zou hij het hoekpand Oudegracht 203 bouwen. Al deze winkelpanden ontwierp Van Vogelpoel in neorenaissancestijl: bakstenen gevels aangekleed met 'speklagen', gebeeldhouwde of gepleisterde decoraties en houtsnijwerk. Voor verdere variatie zorgden dakkapellen, balkonnetjes, erkers of torentjes. De daklijst van P & C was beschilderd met bloemmotieven. De grote etalageruiten waren omlijst met houtsnijwerk. Over het interieur schreef de krant: 'De koperen gaslampen zijn fraai gegraveerd en geleverd door kasten voor goederen, benevens twee nette paskamers, bevinden zich in den grooten winkel. Van uit den winkel bereikt men, door middel van een eikenhouten trap, de bovenverdieping, waar een afzonderlijke afdeeling voor Heerenkleeding naar Maat is opgericht. De verdere bovenverdiepingen bevatten ruime kamers, waar de kleederen worden gemaakt, de goederen worden opgeborgen, ingepakt enz.' De oude kelders onder
het winkelpand werden verhuurd aan een wijnhandelaar. Op de werf — destijds nog geen openbare weg — liet Peek & Cloppenburg een tuin aanleggen met gazons, grindpaden en bloemperken. Daarin waren de letters P & C gezaaid! Moderniseringen Rond 1930 werd de winkel gemoderniseerd. De decoraties op de daklijst werden overschilderd en de hoge etalageruiten deels vervangen door een brede strook ruitjes in art deco-stijl, met de bedrijfsnaam in koperen letters. Het naastgelegen huis Putruwiel (nu Quignon) werd toen ook bij de winkel getrokken. Na de Tweede Wereldoorlog raakte het oorspronkelijke winkelpand verder onttakeld. Omstreeks 1965 verkeerde het kenmerkende torentje in slechte staat en besloot men het maar af te breken. Het zou leuk zijn als het nog eens wordt herbouwd; de bouwtekeningen zijn bewaard gebleven. In 1974 verhuisde Peek & Cloppenburg naar een grote nieuwe winkel op het Vredenburg, vastgebouwd aan Hoog Catharijne. Het
contrast tussen deze betonbouw en het oude winkelpand kon niet groter zijn. De leeggekomen winkel werd omgevormd tot een klein winkelcentrum, Vinkenburg geheten. Het werd geen succes, ook later niet met een nieuwe naam. 'Klanten laten Passadôme links liggen', schreef het UN in 1994, een jaar later gevolgd door 'McDonald's laatste hoop voor doodziek Passadôme'. Sindsdien is de hamburgergigant de hoofdgebruiker van het pand, met erboven kantoren en aan de Vinkenburgstraat een kleine chocolaterie. Vanwege de vernieuwing van Hoog Catharijne en het muziekcentrum moest de P & C aan het Vredenburg in 2012 tegen de vlakte. De keten kon geen overeenstemming bereiken met Corio over een andere locatie in Hoog Catharijne of in het nieuwe winkel- en appartementencomplex De Vredenburg. Na zo'n 140 jaar verdween Peek & Cloppenburg uit het Utrechtse straatbeeld.
13
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Straatnamen Waar komt de naam Twijnstraat vandaan?
D
e Twijnstraat. Een van de straten in de Utrechtse binnenstad waar het altijd gezellig is. Niet verwonderlijk, want de Twijnstraat is een van de oudste winkelstraten van Nederland. Al eeuwenlang weten mensen uit Utrecht en omstreken de straat te vinden. Maar hoe vraag je naar de weg als de straatnaam steeds anders is? De échte Utrechter zou namelijk niet Twijnstraat, maar Twijestraat zeggen. Althans, dat schreef het Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde anno 1927. “Al hebben pedanten en bureaucraten die Twijnstraat gedoopt.” Volgens de personen die rond 1880 het ‘hedendaagsch Utrechtsch’ invoerden, moest de letter ‘e’ uit veel straatnamen verdwijnen. De Bodestraat zou veranderen in Boothstraat en hetzelfde moet hebben gegolden voor Korestraat. Die zou toen zijn veranderd in de Choorstraat. Voor de doorvoering van de naam Twijnstraat werden er volgens een omschrijving in een uitgave van Stichting Het Utrechts Monumentenfonds tal van namen gebruikt. Is de onduidelijkheid over de naam opnieuw
van ’t Tweestraat, Twijestraat, Tweijestraat tot Het Wijstraat en 't Weijstraatje kunnen terugvinden. De Utrechtse historicus Van der Monde liep in de negentiende eeuw een aantal mogelijke herkomsten van de naam na. ‘Twij’ zou kunnen verwijzen naar een twist of oproer in de drukbezochte straat. Ook had het een verwijzing kunnen zijn naar de twijgen of de twijn (draad) van de mandenmakers die hier ooit huisden. Daarnaast noemt Van der Monde de mogelijkheid dat twij een verbastering zou zijn van het vroegere woord voor twee: twe of twye. De naam Twijstraten is in 1337 de eerste benaming van de winkelstraat. Meervoud, dus. Aan de andere kant van het water, wat we nu de Oudegracht noemen, lag de Achter Twijstraten. De Twijnstraat zou van origine een dubbele straat, of ‘tweestraat’ zijn geweest. In een oudere vorm van het Nederlands had de straat waarschijnlijk de Twyestraet geheten. Precies zoals de échte Utrechter al deed.
In deze rubriek vertellen we het verhaal achter de straatnamen in de stad. Sommige namen zijn voor iedereen bekend, andere juist helemaal niet. Voor alle namen geldt dat ze niet zomaar gekozen zijn. Maar wat is eigenlijk de herkomst van de namen? Dat zoeken we uit.
#
De stad in cijfers
In de rubriek Utrecht in Cijfers gaan we in op data over de stad. De gemeente Utrecht houdt van honderden onderwerpen bij hoe het er in de stad voorstaat, van aantal Utrechters dat een fiets heeft tot hoeveel procent van de Utrechters last heeft van lawaai door verkeer of bedrijven in de stad. Elke week lichten we een van de onderwerpen uit.
D
e vierkantemeterprijs van huurwoningen in de vrije sector is opnieuw gestegen, blijkt uit onderzoek van woningplatform Pararius. Huurders in Utrecht betaalden in het vierde kwartaal van 2021 2,9 procent meer per vierkante meter dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar. Uit de Huurmonitor van Pararius blijkt dat van de vijf grootste steden van Nederland - Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht - Amsterdam met 22,45 euro per maand de duurste stad is om een woning in de vrije sector te huren. vierkante meter afgelopen tien jaar ook in Utrecht aardig opliep. In het eerste kwartaal van 2011 betaalden nieuwe huurders gemiddeld 14,21 euro per vierkante meter, maar dat is inmiddels toegenomen tot 18,33 per vier-
In other news Marieke Lucas Rijneveld schreef ‘ein literarisches Kunststück’
M
arieke Lucas Rijneveld is bij literaire kenners al een tijdje een gevestigde naam. De schrijver won in 2020 als eerste Nederlander de Booker Prize, met de vertaling van zijn boek ‘De avond is ongemak’. Het Duitse weekblad Der Freitag besteedde onlangs aandacht aan het andere succesvolle boek van Rijneveld: Mijn lieve gunsteling, wat in het Duits vertaald wordt als ‘Mein kleines Prachttier’. Rijneveld won eerder de C. Buddingh’ Volkskrant' werd hij vervolgens uitgeroepen tot literair talent van het jaar. Der Freitag windt er geen doekjes om en beschrijft ‘Mijn lieve gunsteling’ al in de inleiding van het artikel als ‘ein literarisches Kunststück’. ‘Mijn lieve gunsteling’ is een verhaal over verlies, verboden liefde, eenzaamheid en
identiteit. Der Freitag noemt niet alleen het boek zelf, maar ook de manier waarop Rijneveld het misbruik in het boek beschrijft ‘ein Kunststück’. Omdat het misbruik vanuit het perspectief van de dader beschreven is, maar het meisje tegelijkertijd niet puur als slachtoffer is neergezet. “Marieke Lucas Rijneveld überlässt ihm trotzdem nicht die Deutungshoheit über sein Opfer.” De recensie staat vol lovende woorden over ‘Mijn lieve gunsteling’, maar ook over de manier waarop Rijneveld en vertaler Helga van Beuningen de waarde van literatuur beschouwen. “Rijneveld und ihre wunderbare Übersetzerin Helga van Beuningen erzählen nicht zuletzt vom Wert der Literatur, der Worte, als Ausweg für Menschen, die zu feinfühlig sind für das Leben in einer Welt, die aus kalten Wörtern aufgebaut ist.”
kante meter in het laatste kwartaal van 2021. Een stijging van 2,9 procent ten opzichte van vorig jaar. In Utrecht lag de vierkantemeterprijs dus ook boven het landelijk gemiddelde van 17,02 euro. Volgens directeur van Pararius Jasper de Groot hebben de prijsstijgingen te maken met de werking van de huidige markt. Ontwikkelingen op de koopmarkt hebben direct effect op de huurmarkt, stelt hij. “Woningzoekers die, om wat voor reden dan ook, geen koopwoning kunnen bemachtigen, zijn aangewezen op de huurmarkt. Zij verdienen vaak te veel om aanspraak te maken op een sociale huurwoning en wenden zich dus noodgedwongen tot de vrije sector. Maar juist dit segment is veel te klein om aan de grote vraag te kunnen voldoen.”
14
NR. 156 | 21 JANUARI 2021 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC PUZZEL
ZOEKPLAAT Zoek de zeven verschillen
OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN LOCATIE DOMPLEIN
UTRECHTS GEMAAKT
In de rubriek staat een creatief, ambachtelijk, innovatief of historisch product uit de stad centraal. Deze week: Marijn van Wilsum
Marijn van Wilsum maakt etsen, keramiek én ansichtkaarten: ‘Ik zou niet zonder een van de drie kunnen’ Veel mensen zijn er niet meer die aan de kunstacademie afstuderen op etsen. Maar Marijn van Wilsum wel. Zij studeerde in 2020 af aan de HKU in Fine Art and Design in Education. Het is het geheimzinnige van etsen dat haar intrigeert. Daarnaast uit ze haar ideeën ook in de vorm van keramiek en ansichtkaart.
Tekst: Charlie van Dijk
“E
r komen zoveel nieuwe technieken bij in de kunst, dat de oudere technieken worden ondergesneeuwd”, denkt Marijn. Het kwam de afgelopen jaren regelmatig voor dat ze in haar eentje in het “Tekenen en schilderen worden gezien als een soort basis, die technieken blijf je veel zien. Maar etsen is zo’n niche geworden. Het wordt weggeduwd door nieuwe technieken, zoals het biolab (werken met levende micro-organismen, red.) en het 3D-printen.” Marijn toont wel begrip voor de situatie. “De opleidingen kunnen het bijna niet meer bolwerken om alle technieken aan ons te introduceren.” Toch voorspelt de kunstenares een groeiende interesse in de oudere technieken. “Ik denk dat mensen meer waardering krij-
gen voor de oude ambachten, als een soort tegenstroming.” Controle Marijn houdt van tekenen, zegt ze, maar etsen is volgens haar net een wat grotere uitdaging. “Bij etsen leg je een stukje van je controle weg. Je ziet niet zo goed wat je aan het doen bent; ik probeer mijn werk tegen het licht te houden om te zien wat ik maak. Je blijft heel lang in het ongewisse. Bij het maken van de afdruk is pas duidelijk te zien wat je hebt gemaakt. Soms ben ik enorm teleurgesteld. Je bent in je hoofd toch aan het visualiseren wat je wíl maken, maar het resultaat komt niet altijd zo uit.” Marijn is nu vier jaar bezig met het maken van etsen, wat haar steeds meer ‘gevoel voor de techniek’ geeft.
“Maar ik ben elke keer nog steeds verrast. Er zijn zo veel componenten bij het etsen waar je geen controle over hebt. Ik denk dat we dat niet meer zo gewend zijn. Ik vind dat juist het mooie van het ambacht. Het is heel meditatief.” Branding De onderwerpen die Marijn met haar etsen in beeld brengt zijn soms op het absurde af, maar roepen toch een herkenbaar gevoel op. Voorbeeld: een persoon, alleen, die met een bezem de branding van de zee ‘aanveegt’. “Ik vertelt ze. “Ik ga op zoek naar beelden die mij trekken. Er zijn al zoveel beelden gemaakt. Daar probeer te putten uit wat er in de geschiedenis is gemaakt.” Sommige af beeldin-
gen blijven in Marijn haar hoofd hangen. Die gebruikt ze om nieuwe dingen uit te herleiden. “Ik zoek onderwerpen die aan de ene kant voor iedereen gelijk en herkenbaar zijn, en aan de andere kant heel goed een bepaald gevoel weergeven. Vegen in de zee, dat slaat natuurlijk nergens op. Maar als ik kijk, dan klopt het.” Maar net als etsen maken, horen het creeren van keramiek en ansichtkaarten bij de werkzaamheden van Marijn. “Ieder materiaal vraagt iets anders van me. Met keramiek werk je in 3D en ga je meer richting gebruiksvoorwerpen. En de ansichtkaarten – die zijn een soort van zelfspot op het leven.” Marijn noemt de technieken ‘onderdelen’ van haarzelf. “Ik zou niet zonder een van de drie kunnen."
15
21 JANUARI 2022 | NR. 156 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
PEP EN FRANS OVER FC UTRECHT
Hoe kan er in deze situatie nou een goede sfeer zijn? Pep en Frans, twee broers die al sinds jaar en dag iedere wedstrijd van FC Utrecht in het stadion volgen, maken een column voor DUIC. Zij doen dit geheel op hun eigen manier en durven alles te zeggen. In de column wordt de week van FC Utrecht doorgenomen. Wat vinden de mannen van het vertoonde spel? Wie waren de uitblinkers? En wat vinden de mannen van bestuurlijke keuzes die gemaakt worden? Martijn Kramer schrijft het verhaal vervolgens op.
Verheugd en gespannen zijn Pep en Frans de winterstop uitgekomen. Eindelijk is de voetballozetijd weer voorbij. Desondanks is FC Utrecht er ook in het nieuwe jaar niet in geslaagd om een goede wedstrijd op de mat te leggen. In de eigen Galgenwaard werd met 0-3 van Ajax verloren. Het spel en de uitslag zorgen er nu al voor dat de mannen de hoop op een goede tweede seizoenshelft hebben opgegeven.
'Ihattaren is een lastige gozer en wat hij allemaal heeft gedaan is niet goed te praten'
Tekst: Martijn Kramer / Fotografie: Bas van Setten
“L
aten we de cirkel rondmaken. Hake begon als trainer van FC Utrecht met een 0-3 nederlaag tegen Ajax. Afgelopen weekend is dat weer gebeurd. Het is een goede aanleiding voor de clubleiding om nu eindelijk afscheid te nemen van de huidige hoofdtrainer.” Pep reageert op zijn broer. “Heel Utrecht zit in een negatieve spiraal. En inmiddels zijn wij al enige tijd niet meer de enigen die om het ontslag van Hake vragen. Het overgrote deel van de supporters is er helemaal klaar mee. Er was nog de voorzichtige hoop dat FC Utrecht hetzelfde kunstje als in de Johan Cruijff ArenA kon laten zien, maar met de slappe instelling die er was, stond FC Utrecht na vier minuten al achter en speel je wederom een kansloos verloren wedstrijd. Het was zelfs zo erg dat Ajax-doelman Remko Pasveer zijn wedstrijdkleren kan opvouwen, niet hoeft te wassen en volgende week weer schoon aan kan doen. Het is echt afschuwelijk wat er gebeurt bij onze club. Het huidige spel van Quinten Timber zegt daarbij alles. Het laat namelijk de invloed van Hake zien. Timber kwam afgelopen zomer binnen als een zelfverzekerde jongen, die vrij en frivool de pannen van het dak speelde. Kijk waar hij nu staat. Hij verliest bal na bal en de bravoure is verdwenen. Het is helemaal niks meer en dat geldt voor meerdere jongens binnen deze selectie. Bijna alle spelers zijn in de afgelopen maanden alleen maar slechter geworden en nog gaat er geen belletje rinkelen bij de clubleiding.” Pep is nog niet klaar met zijn verhaal,
want de reacties van spelers en trainer na de wedstrijd tegen Ajax steken hem nog het allermeest. “Elke supporter ergert zich al weken aan het vertoonde spel, maar de uitspraken van de selectieleden na de wedstrijd zijn nog erger. Alles wordt recht gepraat en je twijfelt of de spelers wel doorhebben wat er gebeurt. Na de wedstrijd tegen Ajax werd door Hake en Van der Maarel wederom gezegd dat ze zo goed trainen en dat er zo’n goede sfeer in de selectie heerst. Het zegt heel erg veel over het team dat er een goede sfeer heerst terwijl er al zeven wedstrijden niet is gewonnen. Hoe kan er in deze situatie nou een goede sfeer zijn?” Wel of geen Ihattaren? FC Utrecht heeft de afgelopen weken veel in het nieuws gestaan. “Niet per se iets wat FC Utrecht vaak gebeurt”, zo oordeelt Pep. “Alleen The Voice of Holland was de afgelopen weken meer in het nieuws. Het gebeurt niet vaak dat FC Utrecht zoveel in het nieuws is, maar op het moment dat het gaat over Mohammed Ihattaren die wellicht naar FC Utrecht komt, dan is het natuurlijk helemaal niet erg dat de club in veel verschillende krant staat.” Frans reageert enthousiast op het nieuws. "Ihattaren is een lastige gozer en wat hij allemaal heeft gedaan is niet goed te praten, maar er moet wel een nuance worden geplaatst. Die jongen werd op achttienjarige leeftijd gezien als het grootste talent sinds Cruijff. Hij werd helemaal opgehemeld en alles zat
mee, maar dan overlijdt plots je vader die ook je beste vriend en adviseur was. Dat heeft een enorme invloed op je als jonge jongen. Hij moet de tijd krijgen om alles een plek te geven en tegelijkertijd kan hij nog altijd de beste speler van de Eredivisie zijn. Die jongen heeft meer gevoel in zijn linker kleine teen dan dat de rest van de selectie in beide benen heeft.” Pep is het eens met zijn broer en ziet Ihattaren ook graag naar Utrecht komen. “Je weet nooit of het hem bij FC Utrecht wel gaat lukken maar hij zal nu echt wel voor zijn laatste kans moeten gaan strijden. Als hij niet bij FC Utrecht slaagt, is het helemaal klaar met die jongen. Hij zal toch ook weten dat de druk om te presteren nu heel hoog is.” Frans reageert nog een keer op de aankomende transfer. Het is een geweldige voetballer, maar hij dan ook alleen aantrekkelijk als hij voor anderhalf jaar wordt gehuurd. Dan kan hij het eerste halfjaar rustig optrainen, want het komende halfjaar is toch al verloren.” Keepersslagveld Naast het feit dat het de afgelopen weken veel over Ihattaren ging, werd ook de keeperswissel een mediahype binnen Utrecht. Maarten Paes heeft inmiddels zijn plek moeten afstaan aan Fabian de Keizer. Pep begrijpt die keuze wel. “Het is vreselijk voor Paes, want dit is echt zijn doodsteek bij FC Utrecht geweest. Het is de trainer aan te rekenen dat hij elke week nieuwe wisselingen in zijn basiselftal doorvoert, maar
Paes heeft wel echt punten laten liggen in de laatste wedstrijden. Het waren ook altijd cruciale fouten, die FC Utrecht veel tegendoelpunten heeft gekost.” Frans reageert op zijn broer. “Het is dan ook heel begrijpelijk dat Paes nu gaat vertrekken naar Amerika. Als hij blijft kan dat alleen maar voor gezeur zorgen in de selectie. Het kwalijke is dan wel dat we Thijmen Nijhuis terug gaan halen. Die stond het afgelopen halfjaar bij MVV onder de lat, omdat hij de langste was en heeft bij FC Utrecht ketser na ketser gemaakt. Het keepersniveau wordt er momenteel dan ook niet beter op.” De winnende van Dalmau Het slechte spel heeft geen goede gevoelens bij de mannen achtergelaten en ze kijken niet bepaald met veel enthousiasme naar de komende voetbalweken. Toch zag Frans nog wel een speler een voldoende halen. “Hij is een paar weken geen FC Utrecht-speler meer en meteen opgebloeid. Adrian Dalmau scoorde een cruciale goal voor Sparta en daarmee heeft hij Cambuur van een overwinning afgehouden. Als hij dat niet had gedaan, was FC Utrecht op het rechterrijtje afgestevend.” Pep reageert nog één keer. “Het is niet te hopen dat Dalmau ze er volgende week ook tegen FC Utrecht in gaat schieten, want met slechts één goal wint Sparta al. Niemand zou namelijk toch weten wie ze bij FC Utrecht moet maken.”
Advertentie
Bijna! 200.000
klanten!
Win!
g 1 jaar lan n e gratis et
o
krieltjes
Word jij onze e 200.000 klant?
Schnitzel met pepe rs a
u
s, b
es en j t n o
Feestweken! ! De 200.000ste klant ontvangt een heel jaar lang gratis lekkere en gezonde maaltijden aan huis bezorgd! ! En….. de hele straat viert het mee en ontvangt ook een gratis pakket maaltijden! ! En….. elke 200ste nieuwe klant ontvangt een gratis gezond genieten pakket! ! En….. elke week verloten we onder 20 van onze bestaande klanten een hele maand lang
ot p p Stam
pan le et in
gangsaus
ent e
ppe l
s tje
Om
chee met rodekool en a h a a’s
om n ne
Bami met kip , gro
hu
ts p
ot m
e t r o o k w or s t
gratis lekkere en gezonde maaltijden aan huis bezorgd!
Maak ook kennis met Uitgekookt
met 40% korting
10.000+ klantreviews
085-0190066
