Dünya Gazetesi - 3 Nisan 2020 by Dünya Gazetesi

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.6792 (% 0.37)

7.2980 (% 0.13)

8.79 (% -0.11)

89510.88 (% 0.48 )

1550.00 (% -3.06)

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

30.60 (% 21.67)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

GAZETENİZLE BİRLİKTE BİRLİ BİRLİK 3 Nisan 2020 • Cuma

ŞANS SOHBETLERİ/ AĞAOĞLU-GÜLDAĞ

OTOMOTİV

Salgında ana gündem st hdam

Satışlar mart ayında frene bastı

TCMB doğru yaptı, devlet r sk almalı /14

OSD Başkanı Yen gün: V rüs etk s n tam olarak n sanda göreceğ z/04

BESFİN GAZETENİZ DÜNYA İÇİN HAZIRLADI

Ayrıntılarıyla tüm finansal destekler Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık, COVID-19 salgının işletmeler ile birlikte ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmaya yönelik olarak hazırlanan tüm finansal destek paketlerini DÜNYA için derledi. Ekonomik İstikrar Kalkanı kapsamında firma-

lara sağlanan kredi olanakları; turizm sektörüne yönelik tedbirler, istihdam ve ihracata ilişkin kapsamlı önlemler; Kredi Garanti Fonu (KGF) kaynaklı destekler ile TCMB ve Eximbank’ın sağladığı finansman olanaklarının ayrıntıları bugün gazetenizde… /15

ATO mevduatını ‘nefes’ kred s yle üyeler ne aktaracak Ankara T caret Odası Başkanı Gürsel Baran, bankalarda bulunan mevduatlarını nefes kred s olarak üyeler ne aktaracaklarını söyled . ATO, M ll Dayanışma Kampanyası’na 2 m lyon l ra le destek verd . /07

DTİK ÜYESİ 500 TÜRK İŞ İNSANINA SESLENDİLER

Hocalardan salgın dersi PROF. HOTAMIŞLIGİL: COVID-19 bütün dünyada yetkinlik ve bilimin önemini ortaya çıkardı. Halklar devletin ve siyasetçinin bilime verdiği önemi, kadroların yetkinliğini sorgulayacak. Bundan sonra sağlık ve tıbbi cihazlara yatırım öne çıkacak.

TA M K A PA S İ T E Ç A L I Ş I YO R

Talep hızlandı: Hijyen ekonomisi 2019 büyümesini üçe katlayacak Koronavirüs salgını birçok sektörde üretimi felce uğratırken, hijyen ve kişisel koruyucu maddeler pazarında patlama yaşanıyor. Türkiye’de ilk vakanın açıklanmasının ardından özelikle kolonya, dezenfektan sıvıları, maske ve eldiven gibi ürünlerin satışında, olağan dönemlere göre 300 kata kadar varan artışlar dikkat çekiyor. Artan talebe yetişmek için vardiya sayılarını artıran ve tam kapasite çalışmaya başlayan üreticiler, satışların şimdiden yüzde 30’u aşan oranda artış kaydettiğini ve büyümenin 2019’daki seviyeyi üçe katlayacağını dile getirdi.

YENER KARADENİZ /07

PROF. ACEMOĞLU: ABD’de hayat %50 durdu. Büyük resesyonlarda şirketlerin yüzde 3’ü batıyor. Pandemi daha fazla batışlara yol açabilir. İş dünyasına, şirketlere, vatandaşa verilebilen desteğin büyüklüğü, toparlanma hızını belirleyecek. VAHAP MUNYAR'IN YAZISI/02

Sanay c tam ‘mücb r sebep’ talep ed yor! İSO: Salgınla mücadeleye l şk n ekonom k desteklerde sektör ayrımı yapmak, fedakarlıkta eş tl k anlayışına uygun değ l… Meclis toplantısında konuşan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan, dünya genelinde hükümetlerin salgınla mücadeleye yönelik olarak açıkladıkları ekonomik destek paketlerinin eşitliğin gözetilmesi şeklinde kurguladığına işaret etti. Bahçıvan, “Türk sanayisinin bu zorlu günlerde, NACE

üzerinden ayrımcılık gibi bir lüksü yok. Birbiriyle ilişkisi olan, iç içe girmiş sektörler arasında ayrışma ve huzursuzluk doğuracak tutum ve uygulamalardan özenle kaçınılmalıdır. İstisnasız tüm imalat sanayi sektörleri mücbir sebep kapsamına alınmalıdır” değerlendirmesini yaptı. /07

ACİL TALEPLER; KDV ALACAKLARI, KGF LİMİTLERİ, GEÇİCİ VERGİ XKDV alacakları dah l, özel sektörün devletten alacakları hızla ödenmel , KDV alacaklarımız b r kefalet enstrümanı olarak kullanılab lmel , XKGF l m tler ş rketler n geçm ş kullanımlarına ve l m tler ne bakılmaksızın süratle açılmalı,

XSon çek düzenlemes n n p yasada oluşturduğu karışıklık ve haksızlık g der lmel , XBaşta çalışmaya devam eden sektörler m z olmak üzere sanay m ze enerj desteğ sağlanmalı, enerj yoğun sektörlerde elektr k-doğalgaz ödemeler 6 ay ertelenmel ,

X Bu süreçte özell kle hava ve den zyolu kargo taşımacılığında ortaya çıkan fırsatçı yaklaşımlar engellenmel d r. XGeç c verg ödemes mutlaka kaldırılmalıdır. XGümrüklerde hracat süreçler nde yaşanan gec kmeler g der lmel d r.

■ İSO ANKETİ: SANAYİCİ; GİRDİ, SATIŞ VE İTHALAT LOJİSTİĞİNDE CİDDİ SORUN YAŞIYOR

GIDA PERAKENDECİSİNE KRİZ YOL HARİTASI

V İ R Ü S Ü N E T K İ S İ A B D’ Y İ İ K İ N C İ B Ü Y Ü K PA Z A R YA P T I

İhracat %18 azaldı dış açık %182 arttı Virüs salgının dış ticarete etkileri rakamlara yansımaya başladı. Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre mart ayı ihracatı geçen yılın aynı dönemin göre yüzde 17,81 azalarak 13 milyar 426 milyon dolara inerken, ithalat yüzde 3,13 artışla 18 milyar 821 milyon dolara yükseldi. Dış ticaret açığı ise yüzde 182 artış kaydetti ve 5 milyar 395 milyon dolara fırladı. İhracatın ithalatı karşılama oranı da ge-

Uluslararası danışmanlık ş rket McK nsey, dünya genel nde uygulanan sokağa çıkma yasakları ve gönüllü karant nalara rağmen çalışmaya devam etmes gereken gıda perakendec ler ç n öneml b r kr z yol har tası çıkarttı. 'Gıda perakendec ler kr z nasıl yönetmel ' başlıklı çalışmada altı öneml tavs ye bulunuyor: Çalışanı ve müşter y koru, ş sürekl l ğ n sağla, tüket c tavrını çok y tak p et, arz ve taleb eşzamanlı yönet, teknoloj yle dönüşerek geleceğe hazırlan, satın alma ve b rleşme de dah l cesur adımlarla ekos stem n değ şt r. HİLAL SARI /10

çen yıl marttaki yüzde 89,5’ten yüzde 71,3’e sert düştü. Üç aylık ihracattaki azalma ise yüzde 3,93 olarak belirlendi. İhracatın lokomotifi otomotivde yüzde 31,2 kayıp yaşanırken, ihracatın en büyük beş pazarında yüzde 30’u aşan düşüşler kaydedildi. Sürpriz artış, ABD’ye ihracatta gözlendi. Tuvalet kağıdı, bakliyat ve temizlik ürünü talebi ABD’yi ihracatta ikinci sıraya yükseltti. /03

TİCARET BAKANI PEKCAN:

AROLAT’ TAN

Korona kr z konusuna tek l b r res m yer ne genel nden bakmamız y b r çıkış oluşturacak. Çok yönlü b r bakış, sağduyu ç zg s n daha çabuk netleşt recek. /03

ALAATTİN AKTAŞ

Yabancının lk çeyrek satışı geçm ş n yıllıklarını aştı

04 ŞEREF OĞUZ

Duştayım patron; s ze dönemed m

05 ALİ EKBER YILDIRIM

Makarna, un ve buğdaya k ay zam yok

12 ÖMER FARUK ÇOLAK

Salgın sorası ekonom de olası yen eğ l mler

10 Döv z hesaplarında çözülme sürüyor

04 Petrol f yatları artıyor

10 B lançonun kaptanı CFO bel rs zl ğ yeneb lecek m ?

Dünyaya örnek olacak temassız t caret uygulamasıyla 'üret me ve hracata devam' d yoruz /03 TİM BAŞKANI GÜLLE:

İhracatçımız süreçten güçlenerek çıkacak /03

DÜNYA FİYATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12164

DUNYA

01 CMYK

3 N san 2020 • C U M A / 02

GÜNCEL

TBMM Başkanı’ndan 44 ülken n parlamento başkanlarına dayanışma mektubu TBMM Başkanı re, bu kritik uluslararaANKARA GÜNLÜĞÜ Mustafa Şentop, 44 sı koşullarda dayanışülkenin parlamento ma, empati ve fedakarCanan Sakarya canan.sakarya@dunya.com başkanlarına korolığımızı en iyi şekilde navirüs mücadelesi göstermenin ayrıca hekapsamında dayanışma mektubu gön- pimizin insani sorumluluğu olduğunu derdi. Şentop, Asya Parlamenter Asamb- vurguluyor ve insanlığı bu tehdidin penlesi (APA) Dönem Başkanı olarak gön- çesinden kurtarmak için tek vücut ve tuderdiği mektupta, koronavirüs konusun- tarlı bir şekilde karar vermemizi engelda ülkelerin daha fazla gecikmeden bir leyen ikili veya çok taraﬂı her türlü endizi uyumlu önlemleri alması gerektiğini geli bir kenara koymaya davet ediyorum. belirtti. Türkiye’nin ihtiyacı olan ülke- Koronavirüse karşı bu mücadelede sevlere yardım ulaştırmaya hazır olduğunu diklerini kaybeden aileler ve özellikle tıp bildiren Şentop, mektubunda; “Birleş- camiasıyla gönülden empati kuruyor, bu miş Milletler Genel Sekreteri ve Dünya görünmez insanlık düşmanını çok geç olSağlık Örgütü Başkanı tarafından son za- madan yenmek için tüm uluslararası ormanlarda dünyaya yönelik haklı olarak tak önlemlerin alınmasını derinden desverilen mesajlarda da belirtildiği üze- tekliyorum” ifadelerini kullandı.

Komisyonun çalışmalarında koronavirüs önlemleri 90 b n mahkumun yararlanacağı nfaz nd r m tekl f n bugün Mecl s Adalet Kom syonu saat 11.00’da toplanarak görüşmeye başlayacak. Ancak Genel Kurul salonuna göre çok daha küçük olan kom syon toplantı salonunda koronav rüs neden yle yen önlemler alınarak kom syonun çalışma usulünde değ ş kl ğe g d ld . Tekl f n görüşmeler ne Adalet Kom syonu üyeler n n tamamı yer ne bell sayıda m lletvek l katılacak ve dönüşümlü olarak salonda bulunacaklar. M lletvek ller odalarında bekleyecek. Konuşma sırası gelen m lletvek l kom syon toplantı

salonuna çağrılacak. Oturma düzen sosyal zolasyona göre b r metre arayla yapılacak. Kom syon toplantısına katılacak uzman sayısı da kısıtlanırken, görüşüne ht yaç duyulan Adalet Bakanlığı ya da yargı tems lc ler s mle salona çağrılacak. Kom syon tutanakları m lletvek ller ne hızla ulaştırılacak, böylece salonda d le get r len görüşler m lletvek ller n n anında el nde olacak. Ver len önergeler de bu şek lde zlenecek. Kom syonu zleyecek basın mensuplarına da kısıtlama get r l rken toplantıyı AA, TRT ve Mecl s TV tak p edecek.

Korona, vatandaşa ‘yetkinlik ve bilim’i sorgulamayı öğretecek İŞ DÜNYASINDA DİYALOG

Vahap Munyar vahap.munyar@dunya.com

IŞ Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) üyesi iş insanlarıyla aynı anda bilgisayar başına geçti. Dünyanın çeşitli ülkelerindeki 500 Türk iş insanının bilgisayar ekranına, Harvard Üniversitesi Genetik ve Karmaşık Hastalık-

lar Bölümü Başkanı Prof. Gökhan Hotamışlıgil ile Massachusetts Institute of Technology (MIT) iktisat profesörü Daron Acemoğlu’nun canlı görüntüsü yansıdı. DEİK bünyesindeki Türkiye Amerika İş Konseyi’ne (TAİK) ABD’de hizmet veren danışmanlık şirketi Mercury’den Süheyla Tayla’nın yönettiği oturumda ilk sözü Prof. Gökhan Hotamışlıgil aldı: -Kovid-19, tanıdığımız ailenin tanımadığımız bir üyesi. Sars ve Mers’ten farkı, semptomlar ortaya çıkmadan bir başkasına bu-

laşması. Aslında Sars’ın ölümcül etkisi daha yüksekti. Kovid-19’un ise yayılma hızı çok yüksek. Koronanın dünyanın bütün ülkelerine yayıldığını belirtti: -Dünyanın tüm ülkeleri birbiriyle bağlantılı. O nedenle Kovid-19 dur durak dinlemeden yayılıyor. İlaç ve aşısı henüz bulunmadığından dünya acizlik yaşıyor. Pandeminin çözümünün kolay olmadığını, insan ve yönetim faktörünün işi değiştirebildiğini vur-

guladı: -Kovid-19, bütün dünyada “yetkinlik” ve “bilim”in önemini ortaya çıkardı. Halklar, devletin ve siyasetçinin “bilime verdiği önem”i, kadroların “yetkinliğini” sorgulayacak. Dünyada Kovid-19’a karşı hazırlık eksikliğinin dikkati çektiğini kaydetti: -Aslında dünyada birçok ülkenin elinde Sars ve Mers’le ilgili hazırlanmış raporlar vardı. Ancak, siyasetçiler uzakta duran tehlikeye dönük yatırım yapma-

ya sıcak bakmadı. Yaşanan sorunun global olduğunun altını çizdi: -Çözüm arayışları ulusal ölçeklerde yürütülüyor. Oysa çözümün de küresel olması gerekiyor. Kovid-19’un sağlıkla ilgili öne çıkaracağı bir uzmanlığa dikkat çekti: -Halk sağlığı uzmanlığı çok gerilere düşmüştü. Şimdi bu alanın önemi daha iyi anlaşıldı. Önümüzdeki dönemde halk sağlığı uzmanlığı konusunda patlama yaşanacak. Dünyanın bu salgınla birlikte çıkaracağı bir başka dersin altını çizdi: -Biyolojik bir olay, dünyayı bombalardan, gelişmiş silahlardan daha fazla sarstı. Belki bundan sonra sağlık ve tıbbi cihazlara yatırıma ağırlık verilir. Sağlık sisteminin yetersizliğinin yarattığı sancıyı ABD örneği

Bugün Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi, 2020 Mart verilerini açıklayacak. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksi, 2020 Mart verilerini açıklayacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Bankalarca Açılan Mevduatlara Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları, 2020 yılı 13. hafta verilerini açıklayacak.

Yarın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi, 2020 Mart verilerini açıklayacak. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksi, 2020 Mart verilerini açıklayacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Bankalarca Açılan Mevduatlara Uygulanan Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları, 2020 yılı 13. hafta verilerini açıklayacak.

ile anlattı: -ABD’de nüfusa göre doktor ve hastane yatağı varlığı çok düşük. Ayrıca, sağlık hizmetlerinde muazzam eşitsizlik var. Önümüzdeki dönemde başta ABD olmak üzere birçok ülkede sağlık sisteminin yetersizliğinin çözümü konusu şiddetle gündeme gelecek. Harvard Üniversitesi’nin bulunduğu Boston’a değindi: -Boston, ABD’de hastane varlığı açısından çok önemli bir merkezdir. Şu anda doluluk yüzde 95’in üzerinde. Bu noktada Çinli öğrencilerinin sürprizini paylaştı: -Çin’den bana bir paket geldi. Harvard’dan mezun Çinli birkaç öğrencim maske, eldiven, sterilizasyon malzemeleri göndermiş. Nitekim Boston’da maske, eldiven bulmak zor. “Bilim” ve “yetkinlik”… Aklımızdan çıkarmayalım…

Sağlıkla ilgili yetkinliği olanlar devreye girmeli PROF. Gökhan Hotamışlıgil, Türkiye’de test sayısı arttıkça vaka sayısının da hızla artmasının söz konusu olduğunu belirtti: -Sağlık kapasitesini daha da artırmaya dönük adımlar atılmalı. Mevcut doktor ve sağlık personelinin sağlığının iyi korunması gerekiyor. Harvard Üniversitesi’nin bulunduğu

Boston’dan örnek verdi: -Burada tıp fakültelerindeki 4’üncü sınıf öğrencilerine lisans verilip, devreye girmeleri sağlanıyor. Türkiye’de de sağlık konusunda yetkinliği olanlar devreye alınmalı. Korona ile mücadeleyle ilgili şu mesajın altını çizdi: -Tara, test et, yakala, izole et, takip et.

Hastalığı atlatandan yapılacak test yol gösterici olacak PROF. Gökhan Hotamışlıgil, Kovid-19’u atlatanlara “serolojik test” yapılmasının önemine işaret etti: -Yapılacak testler, hastalığı nasıl atlattıkları konusunda bize yol gösterir. Türkiye’nin de bu konuda adım

DUNYA

02 CMYK

atabileceğini belirtti: -Ülkemizde bunu yapabilecek onlarca üniversite ve merkez var. Ardından Türkiye’ye dönük şu mesajı verdi: -Türkiye, mutlaka ve mutlaka “bilim” ve “yetkinlik” çıtasını yukarı taşımalı.

Şirketlere ve vatandaşa destek çıkışı hızlandırır

Sağlıkta boşluklar var, güçlendirilmeli

PROF. Daron Acemoğlu, Kovid-19 salgınının ekonomiler üzerindeki etkisine ABD örneğinden girdi: -ABD’de hayat şu anda yüzde 50 durmuş durumda. Bu, işlerin yüzde 30 küçülmesini işaret ediyor. Büyük resesyonlarda şirket batışlarının yüzde 3 düzeyinde yaşandığını anımsattı: -Pandemi, çok daha fazla şirket batışlarına yol açacak gibi görünüyor. Bu noktada hükümetlerin attığı adımlar üzerinde durdu: -İş dünyasına, şirketlere, vatandaşa verilebilen desteğin büyüklüğü, ekonomik toparlanmanın hızını belirleyecek. Destek büyüdükçe çıkış hızlı olacak. 2008 krizini anımsadı: -2008 krizinde yaşananlar, bugünküne göre çok küçük kaldı. ABD, şirketleri, vatandaşı ve piyasaları kapsayan 2 trilyon dolarlık bir paket açtı. Bunun arkası gelebilir. Kovid-19 atlatılana kadar destek muslukları açık tutulabilir mi?

PROF. Daron Acemoğlu, Kovid-19 penceresinden küreselleşmeyi değerlendirdi: -Küreselleşmenin hem pozitif, hem de negatif etkisi oldu. Küreselleşme, Kovid-19’un hızlı yayılmasına yol açtı (negatif etki). Ancak, birçok ülke birlikte önlem arıyor (pozitif etki). Kovid-19’un ortaya koyduğu boşluklara işaret etti: -Devlet kurumlarının iyi çalışmadığı ve sağlık sistemlerinde ciddi boşluklar olduğu görüldü. Çin’in Kovid-19’u otoriter yöntemlerle frenlediğine dikkat çekti: -Acil durumlarda geçici olarak bu yöntemlerin kullanılması devletler tarafından benimsenebilir. Devletlerin toplumun refahını hedeflerken iki alanı ön planda tutması gerektiğinin ortaya çıktığını vurguladı: -Eğitim ve sağlık sisteminin güçlendirilmesi…

3 N san 2020 • C U M A / 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

COVID-19’la değişecek dünya karşısında düşünce CO

ir dönem kamuda da görev yapmış, ekonomi profesörü bir bilim insanı dostum COVID-19 sonrası değişecek dünya değerleri ve Türkiye için ortaya çıkacak imkânları ele alan bir yazı gönderdi. Görüşlerini özetleyerek sizinle paylaşmak istiyorum: • Koronavirüs salgını çok fazla bilinmeyen sonuçlar ve belirsizlikler içeriyor. Güvenin tesisi 2008’den daha zor olacak. • Devletler birbirlerine güvenmiyor! Hava alanları bile dünya ülkelerinden gelen yolculara kapatılıyor. Devletler maske ihracatını bile durduruyor. Küresel dayanışma ve güven yerine, her ülke problemlerini kendi gücüyle çözme yolunu arıyor. • Uzun vadede güven probleminin en çok yaşanacağı ülke Çin olacak. ABD Başkanı Trump’ın pompaladığı negatif Çin imajı

daha da olumsuz hale gelecek. • Dünya ekonomilerinde ve ekonomimizde daralma olacak, burası kesin ama bu noktada avantaj ve dezavantajları ortaya koymak gerekiyor. Sorun yaşayan Çinli firmalardan bazılarının üretimlerini ülkemize kaydırabilecekleri konusunun düşünülmesi gerekiyor. Çinli firmalar 2008 Krizi sonrası Kuzey İtalya’da şirket satın alarak üretimlerini oraya kaydırmışlardı. Sadece Çinli firmalar değil, Çin’de fason üretim yapan birçok uluslararası firma için de Türkiye

BUGÜNÜN SÖZÜ: Fed, öncek gün d ğer dünya merkez bankalarına 6 ay geç c repo uygulaması sağlayarak uluslararası dayanışmanın güzel ve anlamlı b r örneğ n verd .

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN:

Bu mesele tüm s yas part ler n ve kuruluşların meseles Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, koronavirüs önlemleri kapsamında belediye başkanlarına, ‘’Evinde tencere kaynamadığı için gözü yaşlı her vatandaşın vebali sizin üzerinizdedir’’ şeklinde konuşarak vatandaşlara her konuda yardımcı olmalarını istedi. Video konferans yoluyla “Türkiye’deki virüsle mücadele’’ kapsamında belediye başkanlarına seslenen Erdoğan, ‘’Evlerinden çıkmamalarını istediğimiz vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılamalı ve geçim sıkıntısı çeken vatandaşlarımızı asla yalnız bırakmamalıyız. En büyük önceliğimiz vatandaşlarımızın temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesidir. Virüs salgını ile mücadele sadece hükümetimizin değil tüm siyasi partilerin ve kurum, kuruluşların meselesidir. Milletimiz göz boyamaya çalışanla halis niyetle hizmet edenin ayrımını böyle dönemlerde daha iyi yapar. Birçok ülkeye kıyasla iyi bir yerdeyiz ama bunu yeterli görmüyoruz. Her alanda aldığımız tedbirlerle 83 milyonun tamamının yanında olduğumuzu göstermeye çalışıyoruz” dedi.

önemli bir üretim üssü olabilir. • Türkiye sermaye ihtiyacı olan bir ülke. Esnek ve güçlü bir üretimi var, buna uygun işgücüne sahip. Güvenli ortamda ünlü firmalarla işbirliklerine girebilir. Anadolu’daki birçok firma Avrupa’daki ortaklarıyla ortak üretim yaparak ürünlerini Avrupa ve 3’üncü ülkelere ihraç ediyor. Çinliler ve bu ülkede işbirliği olanların bu üretimlerini Çin gibi büyük bir pazara sahip olacak şekilde Türkiye’ye kaydırabilir.” Bilim adamının bu değerlendirmesi, korona krizi konusunu tekil bir resim yerine, genelinden bakmamız adına iyi bir çıkış oluşturuyor. Gündelik değerlendirme ve yargılarımızda bu yöntemin kullanılmasının sağduyu çizgisinin daha yakın zamanda oluşmasına neden olacağına inanıyorum.

Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre ihracat mart ayında yüzde 17.81 düşüşle 13.43 milyar dolara geriledi. 2020 yılının ocak-mart döneminde ihracat yüzde 3.93 azalışla 42.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalat ise mart ayında yüzde 3.13 artarak 18 milyar 821 milyon dolar oldu. Açıklanan verilere göre mart ayında dış ticaret açığı 5 milyar 395 milyon dolar olarak gerçekleşirken dış ticaret hacmi ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.76 azalarak 32 milyar 247 milyon dolar oldu. 2020 yılı Mart ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 71.3 Ocak-Mart döneminde ise yüzde 76.9 olarak gerçekleşti. Öte yandan, işlenmemiş veya yarı işlenmiş altın hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama

mu” koordinasyonunda gerçekleştirilen “Aşı ve İlaç Geliştirme Sanal Konferansı”nda konuşan Varank, yaptığı açıklamada, dünyada da uygulanan geleneksel bir yöntem olan antikor tedavisine işaret ederek, bu konuda ça-

lışma yapmak isteyenlerin bulunduğunu belirtti. Varank, ayrıca, TÜBİTAK MAM’ın yürüttüğü projelerin yanında, COVID-19’a yönelik çalışmalarda da koordinasyonu sağlayacağını vurguladı.

‘Milli’ bağış kampanyası büyüyor

● Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Milli Dayanışma Kampanyası’na 100 milyon lira ile katıldıklarını duyurdu. ● Kredi Garanti Fonu (KGF), Milli Dayanışma Kampanyası’na 1 milyon lira bağışla katkıda bulundu. ● Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı Mehmet Ali Akben ve kurul üyeleri Milli Dayanışma Kampanyası’na bir ila üç maaş arasında bağışta bulundu. ● Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle ve kurul üyeleri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından başlatılan “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” kampanyasına 50 bin liralık destekle katkıda bulundu. ● İstanbul Ticaret Borsası, Milli Dayanışma Kampanyası’na 1 milyon TL bağışladı. ● Albaraka Türk, Dayanışma Kampanyası’na 5 milyon TL destek verdi. ● Doğan Holding, Aydın Doğan Vakfı, Hepsiburada, Nesine.com gibi tüm holding ve aile şirketleriyle birlikte koronavirüs salgını ile mücadele kapsamında Cumhurbaşkanı

DUNYA

03 CMYK

BURSA/12 ESKİŞEHİR /8

TRABZON / 13 KARS/10

ANKARA / 14

ERZURUM /7 SİVAS / 8 VAN/ 9

YSER SERİİ / 9 KAYSERİ

İZMİR/17 DENİZLİ/ 17 ENİZL EN NİZL ZL Lİ/ İ/ 1

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 12

İSTANBUL / 11 11 KOCAELİİ //11

1436 Rum Mart 21

DİYARBAKIR / 13

KONYA / 13

MUĞLA/ 14 ANTALYA/ 19

EDİRNE 05:17 06:46 13:22 16:57 19:48 21:11

ADANA// 19

GAZİANTEP/ 12

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:22 05:09 05:11 05:06 05:11 04:56 05:02 04:48 04:52 04:44 04:23 06:46 06:37 06:37 06:33 06:33 06:22 06:25 06:13 06:14 06:06 05:49 13:20 13:12 13:12 13:09 13:06 12:57 12:58 12:46 12:47 12:39 12:23 16:54 16:47 16:47 16:44 16:40 16:32 16:33 16:21 16:21 16:13 15:58 19:43 19:38 19:37 19:34 19:28 19:21 19:22 19:10 19:10 19:01 18:48 21:02 21:00 20:58 20:56 20:45 20:42 20:39 20:29 20:26 20:18 20:08

Dünya’yı y oku

İngiltere olurken ithalatta ise ilk üç sırayı Almanya, ABD ve Çin yer aldı. Mart ayında Venezuela’ya yüzde 136.1’lik, Pakistan’a yüzde 35.1’lik, Türkmenistan’a yüzde 31.5’lik ve ABD’ye yüzde 12’lik ihracat artışları ise dikkat çekti.

İhracat mart ayında koronav rüs salgınının etk s yle geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17.81 azalarak 13 m lyar 426 m lyon dolar oldu.

COVID-19 Platformu'nda 7 aşı projes yer alıyor

İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Milli Dayanışma Kampanyası kapsamında şu ana kadar 552 milyon 529 bin 912 lira toplandığını açıkladı. Twitter›daki hesabından paylaşımda bulunan Altun, “Cumhurbaşkanımızın ‘Biz Bize Yeteriz Türkiyem’ çağrısıyla başlattığı Milli Dayanışma Kampanyamızda şimdiye kadar 552 milyon 529 bin 912 lira toplandı. Kampanyamızla ilgili tüm bilgileri internet sitesi aracılığıyla milletimize sunuyor, şeffaf iletişim politikamızı sürdürüyoruz” dedi.

Günün Uzaması 3 dak ka

SİNOP İNOP //9

EDİRNE/ 14 İ

dunya.com

İhracat martta yüzde 18 azaldı

S A N AY İ V E T E K N O L OJ İ B A K A N I M U S TA FA VA R A N K :

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “COVID-19 Platformu altında 7 aşı projesiyle kimyasal ve biyoteknolojik yöntemlerin uygulanacağı 7 ilaç geliştirme projesi yer alıyor” dedi. Ankara’da “COVID-19 Türkiye Platfor-

1441 H cr Şaban 10

Recep Tayyip Erdoğan’ın başlattığı “Biz Bize Yeteriz” Milli Dayanışma Kampanyası çerçevesinde toplam 9 milyon TL bağışladı. ● Alarko Şirketler Topluluğu, bu zor günlerde birlik ve beraberlik içinde hareket etmenin önemine dikkat çekerek bağış kampanyasına 1 milyon TL katkıda bulunduklarını açıkladı. ● Yaşar Holding, “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” kampanyası kapsamında, topluma ve sağlık konusundaki çalışmalara 1.5 milyon TL ile katkı koyacak. Yaşar Holding İcra Başkanı Dr. Mehmet Aktaş, “Yaşar Topluluğu olarak her zaman olduğu gibi, bu zor günlerde de ülkemizin yanındayız” dedi. ● Çilek Mobilya, yaptığı açıklamada, kampanyaya 5 milyon lira nakdi bağışta bulunduklarını, bunun yanı sıra Çilek Vakfınca yardıma muhtaç 2 bin 625 aileye 23 bin 350 gıda kolisi dağıtılacağını bildirdi. ● Türkiye Profesyonel Futbolcular Derneği (TPFD), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” sloganıyla başlattığı Milli Dayanışma Kampanyası’na 100 bin liralık bağışta bulunulduğu belirtildi. ● Saat&Saat, koronavirüs salgınından etkilenen ihtiyaç sahiplerine destek olmak amacıyla başlatılan ‘Biz Bize Yeteriz Türkiyem’ kampanyasına 1 milyon TL bağışta bulundu. ● Yeşim Tekstil CEO Şenol Şankaya, kampanyaya 1 milyon TL bağışlayacaklarını ifade ederek, Türk milleti olarak el birliği içinde bu zorlu süreci de atlatacaklarını ve ihtiyaç duyulması halinde maske de üretebileceklerini kaydetti.

oranı ise yüzde 78.2’ye yükseldi.

12 aylık hracat 179 m lyar dolar oldu Son 12 aylık döneme bakıldığında ise ihracat bir önceki döneme göre yüzde 0.4 oranında artış ile 179 milyar 98 milyon dolar seviyesine yükseldigi görüldü. Mart ayında ithalat ise yüzde 3.13 artarak 18 milyar 821 milyon dolar oldu. Bu dönemde en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, ABD ve

Pekcan: Telaf ç n her türlü tedb r aldık Mart ayı ihracat rakamlarını değerlendiren Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, düşüşün pandemi etkisiyle gerçekleştiğinin altını çizdi. Pekcan, sürecin etkilerini en aza indirmek ve telafi etmek için her türlü tedbiri aldıklarını belirtti. Pekcan, Twitter hesabından paylaştığı mesajında “Dünyaya örnek olacak temassız ticaret uygulamasıyla ‘Üretime ve ihracata devam’ diyoruz İnanıyoruz ki bu süreci Sayın Cumhurbaşkanı’mızın liderliğinde, ilgili tüm kurum ve kuruluşlarımız, sağlık, gümrük personelimiz, Bakanlığımızın tüm birimleriyle koordinasyon içinde, üreticilerimiz, esnafımız, tacirlerimiz, sanayicimiz ve ihracatçılarımız ile birlikte en kısa sürede ve en az hasarla atlatacağız” dedi.

Gülle: İhracatçımız güçlenerek çıkacak Mart ayı hracat rakamlarını değerlend ren Türk ye İhracatçılar Mecl s (TİM) Başkanı İsma l Gülle, “Salgının ardından hracatçılarımız kaybı c dd manada telaf edecek ve süreçten güçlenerek çıkacak” ded . Koronav rüs salgınının etk s yle şubat ayından t baren b rçok ülken n gerek thalatında gerekse hracatında düşüş yaşandığına d kkat çeken Gülle, mart ayı hracat rakamların, tüm dünyayı etk s altına alan salgının küresel t caret üzer nde beklenen etk ler n gözlemled ğ b r tabloyu şaret ett ğ n söyled . Küresel v rüs salgınının dünya ekonom s ve küresel t carete yönel k öngörüler tümüyle değ şt rd ğ n hatırlatan Gülle, hracat a les ne b n 335 yen f rmanın katıldığını b ld rd .

3 N san 2020 • C U M A / 04

GÜNCEL

Döv z hesaplarındak çözülme sürüyor Merkez Bankası’nın haftalık para ve banka istatistikleri Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının bulunmasının ardından döviz mevduatında bozulmanın hızlandığını ortaya koyuyor. Salgınla beraber ekonomik aktivitedeki durgunluk, kısıtlama uygulamaları likidite ihtiyacını artırmıştı, bunun yanı sıra dolar ve Euro kurundaki değerlenme de satışı getirdi. Merkez Bankası istatistiklerine göre 27 Mart ile biten haftada yurt içi yerleşiklerin bankalardaki yabancı para cinsinden mevduat 197 milyar 434 milyon dolara geriledi. 20 Mart haftasında yurtiçi yerleşiklerin yabancı

para mevduatı 198 milyar 275 milyon dolardı.

Ş rketler döv z alımı yaptı Tüzel kişiler 563 milyon dolar alım vatandaş 1 milyar 404 milyon dolar satış yaptı. Ancak katılım ve mevduat bankalarında tüzel kişilerin hareketleri farklılık gösterdi. Şirketler mevduat bankalarında 565 milyon dolar döviz alımı yaparken katılım bankalarında 2 milyon dolar net satış yaptı. Vatandaşlar ise hem mevduat hem de katılım bankalarında satıcı idi. Son iki haftadır yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduat hesaplarında azalma sürüyor.

Yabancıların tuttuğu ile beraber toplam yabancı para mevduatı da 603 milyon dolar azalarak 227 milyar 584 milyon dolara geriledi. Yurt içinde yerleşik kişilerin, YP mevduat tutarı 197 milyar 434 milyon dolar olurken, bunun 120 milyar 515 milyon dolarını yurt içinde yerleşik gerçek kişiler, 76 milyar 919 milyon dolarını da yurt içinde yerleşik tüzel kişilerin mevduatları oluşturdu.

Merkez' n rezerv azaldı Öte yandan 27 Mart’ta Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 milyar 62 milyon dolar azalışla 64 milyar 81 milyon dolara indi.

Brüt döviz rezervleri, 20 Mart’ta 65 milyar 143 milyon dolar seviyesindeydi.

Yabancının ilk çeyrek satışı geçmişin yıllıklarını aştı

Y EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Yabancıların h sse sened ve DİBS satışı lk çeyrekte 6.4 m lyar dolara ulaştı. Bu tutar, 2015 har ç öncek yılların yıllık toplamından b le fazla. B r yandan net çıkış yaşanması, b r yandan da f yat düşüşü ve kur artışıyla yabancının h sse sened ve DİBS stoku d p sev yelere nd .

urtdışı yerleşikler ya da kısaca yabancılar geçen hafta 274 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedi ve 257 milyon dolarlık hisse senedi daha sattı. Böylece mart ayındaki satış 2 milyar 28 milyon doları DİBS ve 1 milyar 37 milyon doları hisse senedinden oluşmak üzere 3 milyar 65 milyon dolara ulaştı. İlk çeyrekte ise tüm yılların satış rekoru kırıldı. Yabancılar ilk çeyrekte tam 6 milyar 433 milyon dolarlık satış yaptı. Bu tutarın 4 milyar 357 milyon doları DİBS, 2 milyar 76 milyon doları hisse senedinden oluşuyor.

Yıllıktan fazla Yabancıların bu yıl ilk çeyrekte yaptıkları satış veri açıklanan 2005 yılından bu yana olan dönemin en yüklü ilk çeyrek satışı. İlk çeyrekte daha önce en yüklü satış 3.3 milyar dolarla 2014 ve 3.2 milyar dolarla 2009 yıllarında gerçekleşmişti. Bu yılın ilk çeyreğindeki satış, yıllık satışları bile geride bıraktı. Yabancıların hisse senedi ve DİBS alım satımına ilişkin veride 2005’e kadar geri gidebildiğimizi belirttik. Yani yıl toplamı bazında elimizde on beş yılın verileri var. Bu on beş yıl içinde en fazla satış 8 milyar 796 milyon dolarla 2015 yılında gerçekleşmişti. İkinci en yüklü satış 4 milyar 156 milyon dolarla 2008 yılında. İşte bu yılın ilk çeyreğindeki 6.4 milyar dolarlık satış, 2005-2019

dönemindeki en yüksek ikinci satış. Yani bu yılın ilk çeyreği, 2015 hariç geçmiş dönemin yıllıklarından bile daha fazla satışa konu oldu.

Satış duracak g b değ l Yabancı yatırımcıların hisse senedi ve DİBS satışları duracağa da benzemiyor. Hele hele bir geri dönüş olasılığı şu aşamada hiç yok. Korona salgınında bir yavaşlama ve geri gidiş sağlansa bile bunun ekonomide yarattığı tahribatı gidermek pek kolay olmayacak. Bu süreç, geçenlerde de yazdığımız gibi varlık fiyatlarının gerileyeceği bir süreç olacak. O yüzden yabancı bir süre daha çıkmaya devam edecek. Zaten hisse senedi fiyatlarının böylesine kısa zamanda bu hızda

gerilemesinde yabancıların kaçarcasına çıkması büyük bir etken. Yabancı hisse senedi ve borçlanma senedini sattığında eline geçen parayla döviz talep ettiği için bu satış kurları da yukarı iten bir etki doğuruyor. Öyle görünüyor ki bu tablo bir süre daha fazla değişmeden sürecek.

Sonrasında tırmanış var Korona salgınının bir anda yok olduğunu farz edelim. Bir sabah uyanmışız, hastalıktan eser yok, ekonomiler de hızla toparlanma emaresi gösteriyor. Hiç kuşku yok aralarında bizim borsamız da bulunan birçok borsada görülmedik hızda yükselişler yaşanacak. Şu koşullar, yani hisse senedi

YABANCI ÇIKIŞINDA 5 YILIN REKORU Yurt dışında yerleşik kişiler (yabancılar), 20-27 Mart haftasında fiyat ve kur etkisinden arındırılmış olarak; hisse senedinde 257 milyon dolar net çıkış yaparken, repo dahil DİBS’te (tahvil) 274 milyon dolar çıkış yaptı. Ek olarak, 8,3 milyon dolarlık da şirket borçlanma senetleri (ŞBS) sattı.Yılbaşından beri hisseden toplam çıkış 2,08 milyar dolara yükselirken, DİBS’teki çıkış 4,36 milyar dolar oldu. Yılbaşından beri hisse ve DİBS’te toplam çıkış 6.43 milyar dolar olarak gerçekleşti. Henüz yılın ilk çeyreğinde olunmasına karşın, hem hisse tarafında hem de DİBS tarafında oluşan yabancı çıkışı, 2015 yılından beri yaşanan en yüksek seviyeye ulaşmış oldu. Dolar bazında bakıldığında, yabancı DİBS ve hisse stoku 2009 seviyelerine geriledi. DİBS’te 2019 yılı başından beri kredi notu düşüşleriyle başlayan düzenli yabancı çıkışı aralıksız ve düzenli şekilde devam ediyor. DİBS yabancı payı, yüzde 6,77 seviyesine gerileyerek verinin yayınlanmaya başladığı tarihten beri en düşük seviyeye indi.

H sse sened ve DİBS stoku d p sev yelerde Yabancıların h sse sened alış ve satışlarına l şk n tutarlar p yasa f yatı ve kur hareketler nden arındırılmış net değ ş m göster yor. Bu bölümde aktaracağımız yabancıların sah p olduğu h sse sened ve DİBS’tek stok düzey gösteren ver ler se f yat ve kur hareket n n etk s n de yansıtıyor. Önce şu p yasa f yatı ve kur hareket n n etk s ne l şk n b r örnek verel m: Varsayalım b r yabancı yatırımcının el nde p yasa değer 10 l ra olan 100 adet h sse sened var. O tar htek dolar kuru da 5 l ra. Şu durumda bu portföyün değer (100x10=1000 TL/5=200) 200 dolar. Hem f yatın düştüğünü, hem kurun arttığını varsayalım. Örneğ n f yat 9 l raya düşmüş, kur da 6 l raya çıkmışsa bu durumda portföyün değer (100x9=900 TL/6=150) 150 dolara n yor. Oysa yabancı yatırımcı hala 100 adet h sse sened ne sah p. İşte d ğer bölümde aktardığımız tutarlar bu tür f yat ve kur hareketler d kkate alınmadan gerçekleşt r lm ş net satışa şaret ed yor. F yat ve kurun etk led ğ ver ler se stok tutarda kend n göster yor. Son dönemde hem f yatın düşmes , hem de kurun yükselmes

fiyatları ve kur, yabancının alım yapması için inanılmaz bir fırsat sunuyor. Yabancı bir milyon dolar getirse birkaç ay önce eline 6 milyon lira geçiyordu, şimdi 6.6 milyon liraya yakın para söz konusu. Aynı dövizle daha çok TL

yabancıların sah p olduğu h sse sened ve DİBS stokunun çok azalması sonucunu doğurdu. Buna b r de satış eklen nce yabancı portföyü çok küçüldü. Yabancı portföyünde mart sonundak düzey çıkardık. Rekor 2013 yılında. O yıl mart sonu t barıyla yabancının tam 76 m lyar dolarlık h sse sened , 65 m lyar dolarlık da ç borçlanma sened bulunuyordu. Bu yılın mart ayı sonuna geld k. H sse sened stoku 22.3 m lyara ger lem ş, DİBS stoku se 10 m lyar doların altına nm ş durumda.

elde etmek mümkün, üstelik o TL ile daha çok hisse senedi almak da mümkün. Hani alırken kazanmak denir ya, tam da öyle bir durum... Bu durum günün birinde gerçekleşecek tabii ki, ama ne zaman...

B U AYA İ L İ Ş K İ N Y Ü Z D E 5 0 D Ü Ş Ü Ş Ö N G Ö R Ü L Ü YO R

Otomot v satışları martta frene bastı Ocak ve şubatta yaklaşık yüzde 90 artış gösteren otomob l ve haf f t car araç pazarı, mart ayında hız keserek sadece yüzde 1.6 arttı. T car araç pazarı se yüzde 4.46 daraldı. Sektör tems lc ler n sanda yüzde 50 kayıp öngörüyor, haz rana kadar da toparlanma beklem yor. AYSEL YÜCEL/İSTANBUL

Bu yılın ocak ve şubat aylarında yaklaşık yüzde 90 artış gösteren otomobil ve hafif ticari araç pazarı, mart ayında hız keserek sadece yüzde 1.6 arttı. Ticari araç pazarı ise yüzde 4.46 daraldı. Sektör temsilcileri asıl kaybın nisanda yaşanacağını öngörüyor. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD), Mart 2020 otomobil ve hafif ticari araç satış rakamlarını açıkladı. Mart ayı otomobil ve hafif ticari araç pazarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.6 artarak 50 bin 8 adet oldu. Yılın ilk üç ayında ise otomobil ve hafif ticari araç satışları yüzde 40.62 artarak 124 bin adet olarak gerçekleşti. Otomobil satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3.26 arttı ve 39 bin 887 adet oldu. Hafif ticari araç pazarı 2019 Mart ayına göre yüzde 4.46 azaldı ve 10 bin 121 adet olarak gerçekleşti. Türkiye otomobil ve hafif ticari araç

DUNYA

CMYK

toplam pazarı, mart sonunda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40.62 artarak 124 bin 403 adet olarak gerçekleşti. Otomobil satışları, 2020 yılı ilk üç aylık dönemde geçen yıla göre yüzde 44.79 oranında artarak 99.630 adet oldu. Hafif ticari araç pazarı ilk üç aylık dönemde geçen yıla göre yüzde 26.03 artarak 24 bin 773 adet oldu. Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Murat Şahsuvaroğlu, geçtiğimiz hafta satışlara yönelik yaptığı açıklamada otomotiv sektöründe 2020 yılı başından bu yana talebin arzdan fazla olduğu bir dönem yaşandığını ancak koronavirüs salgını nedeniyle mart ayının üçüncü haftası itibarıyla servis girişlerinde yüzde 60’a yakın daralma yaşandığını belirtmişti. Şahsuvaroğlu, nisan ayının satışların en durgun ay olmasını öngördüklerini dile getirmişti.

İk aydan erken toparlanma beklenm yor Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, haziran ayına kadar satışlarda toparlanma beklemediklerini dile getirerek, pazara yönelik şu açıklamalarda bulundu. “Koronavirüs Haydar salgınından önYenigün ce mart ayının 68 bin adetle kapanmasını bekliyorduk. 50 bin adet olarak gerçekleşti. Devamında yani Nisan ayında yansımayı tam olarak göreceğimizi düşünüyorum. Satışlar anlamında ciddi bir daralma

yaşayacağız. Mart ayında telaffuz ettiğimiz rakamların yarısı olursa şaşırmıyor olmamız lazım. Mayıs ayında da aynı şekilde düşük olacak diye tahmin ediyorum. Haziran ayı sonu itibarıyla artık yavaş yavaş bir normale dönüşün olacağını umuyoruz. Bu tabi şu anki öngörümüz. Eğer ekonomide çok büyük sıkıntılar olmazsa 3. ve 4. çeyrek daha canlı geçer diye düşünüyorum” dedi. Autofocus Otomotiv Yönetim

Danışmanlığı kurucusu Uğur Sakarya, nisan ayında pazarda yüzde 50 düşüş olabileceğini dile getirerek, “İtalya’da ve Fransa’da mart ayında satışların yüzde 70-80 seviyesinde düşmüş olması ve Türkiye’de sosyal hayata dair her gün artan önlemleri göz önüne alınca bizde de nisan ayında pazarda kesinlikle büyük düşüş olacak. İtalya gibi yüzde 86 olmasa da yüzde 50 düşüş olması muhtemel. Mayıs ayı da nisan’a yakın düşüşle geçer. Çin’de mart ayında satışların nispeten toparlamış olması Türkiye otomotiv pazarının da Haziran’dan itibaren kademeli olarak toparlayacağı umudunu veriyor bize” dedi.

● Honda da ara

verme süres n uzattı Koronav rüs salgını neden yle Türk ye’de otomot v fabr kalarının tamamı üret me ara verme kararı alırken, tar hler de ötelenmeye başlamıştı. Mercedes-Benz Türk, Hoşdere Otobüs fabr kasında ve Aksaray Kamyon fabr kasında üret me ara ver lme tar h n 20 N san’a kadar uzattığını açıklamıştı. Ardından Ford Otosan Kocael ve Esk şeh r fabr kalarında üret m arasını 13 N san’a uzattı. Son olarak dün Honda, 6 N san olarak bel rtt ğ üret me başlama tar h n 13 N san olarak güncelled .

● Oyak Renault

da tıbbı malzeme üretmeye başladı Ford Otosan ve Tofaş’ın ardından Oyak Renault da sağlık çalışanları ç n koruyucu ek pman üret m ne başladı. Bursa İl Sağlık Müdürlüğü le yapılan ş b rl ğ kapsamında hastanelerde kullanılan mob l test ve numune alma kab n , entübasyon kuvözü ve ateş ölçüm ün tes g b tıbb ek pmanların üret ld ğ açıklandı.

3 N san 2020 • C U M A / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

THY DIŞ HAT UÇUŞLARINI 1 MAYIS'A KADAR DURDURDU

Duştaydım patron; size dönemedim Du

vden çalışıyorsun diye saat 11:30’da duşta ne işin var? İş devam etmeli ama iç disiplin oluşmadan uzaktan çalışanın verimi nasıl korunabilir? Korona yüzünden eve taşındık ama ofis ortamının üretim verimliliğini henüz sağlayamadık. Bize gereken, yeni iş rutini ve uzaktan çalışma kurallarıdır. Haklı olarak soruyor patron; ‘işimi sürdürmem lâzım ama evden bunu sağlayamıyorum. Ne yapmam gerekir?’ Çalışanlarının tamamını eve gönderen işveren dostumdan hayati öneriler: 1- UYANDIR: Tıpkı büroda olduğu gibi saat 9’da mesai toplantı ile başlasın. 2-YÖNET: Öğlene yakın yöneticilerinle sanal görüşme yap. 3-RUTİNLER: Arada iş akışına uygun

rutin işler oluştur. 4-RAPORLAT: İşin türüne bağlı olarak değişebilse de akşam 17’de Z raporu iste. 5-PLANLAT: Ertesi gün yapılacaklara dair plan talep et. Çalışan, evde olabilir ama aklı işinde olmalı. Bunu sağlayabilmesi için patronun da saat 9’dan önce uyanması, çalışma masasının başına geçmesi gerekir. Tıpkı Korona öncesi ofisinde olduğu gibi… Temel sorun, mekân duygusu kaybolunca çalışma rutinlerinin de yeniden tanzime ihtiyaç duymasıdır. Teknoloji bize bu konuda yardım etse de uzaktan çalışma disiplini oluşturmak, zaman alacaktır. Yeter ki patronu, yöneticisi, çalışanı, paydaşı evde iken sanal ekosistemi oluşturabilelim. Yeni çalışma düzeni sanal olsa da sonuçları hala gerçektir zira…

not İŞİMİ SÜRDÜRMEM LÂZIM 100 k ş ye kadar uzaktan çalışma rut nler n oluşturmada patron ve yönet c ler evden ş yürütmede başarılı olsa da 150 k ş ve yukarısında, sanal bürokras oluşturmak gerekecekt r. Z ra karmaşık ş, let ş m, l şk ve b lg süreçler h yerarş ht yacı doğuruyor. Patronun temel amacı hala yürürlükte; “İş m sürdürmem lâzım.” Ancak bu sayede üret m olur, çalışana ödeme yapılab l r.

Salgın seferberl ğ 'tam gaz' sürüyor COVID-19 salgınının açtığı yaralar ulusal dayanışmayla sarılıyor. Beled ye ve ş rketler n yanı sıra pek çok STK da güçler oranında seferberl k ağına dah l oluyor. Cumhurbaşkanlığı himayesinde gerçekleştirilen Milli Dayanışma Kampanyası sürerken salgının etkilerini azaltmak ve yaraları sarmak üzere yurdun her tarafında alternatif kampanyalar düzenleniyor. Belediyeler ve şirketler bu kampanyalarda öne çıkarken üniversite ve dernekler de seferberliğe katkıda bulunuyor.

ABC DETERJAN’DAN 3 KENTE 110 TON TEMİZLİK ÜRÜNÜ DESTEĞİ 1972’den bu yana Osmaniye’nin Bahçe ilçesinde faaliyet yürüten ABC Deterjan, tüm sağlık ve korunma standartlarına uygun sürdürdüğü üretim faaliyetlerini sosyal sorumlulukla birleştirdi. Şirket, Adana ve Mersin Büyükşehir Belediyeleriyle Osmaniye Belediyesi’nin sağlık müdürlükleri ve hastanelerine hijyen ürünleri desteğinde bulundu. İki büyükşehir belediyesine ilk etapta 50’şer ton, Osmaniye’ye ise 10 ton yardım gerçekleştirdi. Yanı sıra sağlık personeli için yoğun bakım tulumları ve maske bağışı yapıldı. ABC Deterjan Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Başer, “Bugün acılarımızı elbirliği ile sarma günü, mücadelemizi elbirliği ile verme günüdür. Ülkemizin, milletimizin yanında olmak kültürümüzün gereğidir. Salgın döneminde de şirketimiz olarak elimizden ne geliyorsa her göreve hazırız. Sağlık çalışanları başta olmak üzere tüm hizmet yürütenlere minnettarız, kolaylıklar diliyoruz. Hastalarımıza acil şifalar, yakınlarını kaybedenlere sabır ve başsağlığı diliyoruz” dedi.

ADSİAD’DAN 3 HASTANEYE 1000 TIBBİ MASKE Adana Sanayici ve İşadamları Derneği (ADSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Sönmez, 197 kişinin salgına yakalandığı ve 3 kişinin yaşamını yitirdiği Adana’da Seyhan, Çukurova ve Yüreğir Devlet Hastanelerine tıbbi maske

DUNYA

05 CMYK

“En büyük mücadeley altı sektör verecek” PERDE ARKASI KERİM ÜLKER kerim.ulker@dunya.com

TASİGO Otel sağlık çalışanlarına tahs s ed ld Pol meks Hold ng, Esk şeh r’dek Tas go Otel ’n sağlık çalışanlarının h zmet ne sunduğunu duyurdu. Yapılan açıklamada “Pol meks Hold ng olarak Tas go Hotels Esk şeh r' m z , global v rüs sebeb yle ülkece ç nden geçt ğ m z bu zor dönemde hep m z n kahramanı olan sağlık çalışanlarımızın h zmet ne açıyoruz. Tas go Esk şeh r

her zaman yerel ve ulusal dayanışma çalışmalarının akt f b r üyes olmuştur, öyle kalmaya da devam edecekt r. Bu yönde, Cov d-19 le mücadelen n ön saflarında yer alan fedakar sağlık çalışanlarımızın yanında olmayı üzer m ze düşen b r borç kabul ett k. M saf r m z olacak tüm sağlık emekç ler m z n ve çalışanlarımızın emn yet ç n, otel m zdek h jyen ve dezenfektasyon tedb rler n üst sev yede gerçekleşt rmeye de bu süreç boyunca devam edeceğ z. İnanıyoruz; b rl k, beraberl k ve dayanışma ç nde sabırla bu günler atlatacağız” den ld .

İKMİB’den 100 b n l tre dezenfektan Türk ye İhracatçılar Mecl s ’ne bağlı 61 hracatçı b rl ğ tarafından başlatılan m ll ve yerl üret m seferberl ğ kapsamında 1 m lyon adet maske üret l rken, İstanbul K myev Maddeler ve Mamuller İhracatçıları B rl ğ (İKMİB) 100 b n l tre dezenfektan tesl matı gerçekleşt rd . “100 b n l tre dezenfektan ürününü Sağlık Bakanlığımız başta olmak üzere, İstanbul Ün vers tes Çapa Hastanes , S vas Cumhur yet Ün vers tes Hastanes , Akden z Ün vers tes Hastanes ve Türk Kızılayı’na tesl m ett k” d yen İKMİB Başkanı Ad l Pel ster, “Aylık 2,5 m lyon l tre dezenfektan üretme kapas tem z bulunuyor. Bu kapas tey de şu an tam olarak kullanmamız gerek yor. Hammadde ve ambalaj malzemeler n n tedar ğ nde tüm engeller n kalkması gerek yor” şekl nde konuştu.

Kocas nan Beled yes 'nden gıda kol s desteğ

MİGROS'TAN 3200 KİŞİYE YENİ İSTİHDAM Migros, başlattığı istihdam seferberliği doğrultusunda 45.000 kişilik çalışan ordusunu daha da genişletiyor. Sanal market operasyonları için 1.200, mağazaları için 1.000 yeni işe alım yapan Migros toplamda 10 günde 2. 200 kişiye iş başı yaptırdı. Yaptığı ilk duyurunun ardından 60 bini aşkın iş başvurusu alan Migros’un önümüzdeki 10 gün içinde yapacağı 1.000 yeni işe alımla sağladığı ek istihdamı 3.200 kişiye ulaştıracak. Diğer taraftan geçtiğimiz hafta alışverişte yeni bir kulvar açan Migros, Mağazadan Teslim seçeneğini hayata geçirdi. Migros Sanal Market web sitesi ya da uygulaması üzerinden yaptıkları alışverişin ödemesini online olarak yapan müşteriler, istedikleri saat aralığında, seçtikleri mağazadan ürünlerini teslim alabilecek.

Türk Hava Yolları (THY), tüm dış hat seferlerinin 1 Mayıs'a kadar durdurulduğunu açıkladı. Şirketin internet sitesinden yapılan açıklamada, Kovid-19 salgını sebebiyle uçuşlarda önemli düzenlemelere gidildiği belirtildi. Açıklamada, "İç hatlarda yalnızca Adana, Ankara, Antalya, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Malatya, Samsun, Trabzon ve Van uçuşları kısıtlı şekilde gerçekleştirilecek olup diğer tüm iç hat uçuşlarımız 1 Mayıs 2020 tarihine kadar durdurulmuştur. 29 Mart 2020 saat 06.00 (TSİ) itibarıyla iç hat uçuşlarımızda tüm yolcularımızdan Seyahat İzin Belgesi talep edilecektir. Seyahat İzin Belgesi bulunmayan yolcularımız, bilet satın alamayacak ve daha öncesinden bilet almış olsalar dahi uçuşa kabul edilmeyecektir. İç hat uçuşlarımızda Seyahat İzin Belgesi almış olan yolcularımızın kalkış saatinden en az 2 saat önce, Seyahat İzin Belgesi bulunmayanların ise işlemlerini tamamlamak üzere 4 saat önce havalimanında hazır bulunmaları gerekmektedir. Bu süreçte gerçekleştirilecek iç hat uçuşlarımızda tek yön 325 TL, aktarmalı 549 TL sabit fiyat uygulaması yapılacaktır" ifadeleri kullanıldı.

bağışında bulunduklarını bildirdi.

MERSİN’DE SAHRA HASTANESİNİN HAZIRLIKLARI TAMAMLANDI Mersin’de salgın tedbirleri öncelikli olarak Büyükşehir Belediyesi aracılığıyla yürütülüyor. Kentte ortak kullanım alanları düzenli olarak dezenfekte edilirken, dar gelirli vatandaşların ihtiyaçları için de gıda kolisi ve sağlık kiti dağıtımları devam ediyor. Mersin Büyükşehir Belediyesi alınan tedbirler kapsamında ilk olarak suyu kesik olan yaklaşık 4 bin abonenin suya erişimini yeniden sağlarken, 8 bin 500 Halk Kart sahibi ailenin nakdi yardımları hesaplarına yatırdı. 7 bin 384 öğrencinin hesabına da Mart ve Nisan ayları olmak üzere 2 aylık taksit tutarı olan toplam 2 milyon 955 bin TL ödeme yapan Mersin Büyükşehir Belediyesi’nin, ilk etapta 120 bin gıda kolisi 200 bin adette sağlık paketi dağıtaca-

Kocas nan Beled ye Başkanı Ahmet Çolakbayrakdar, hayırseverlerden tem n ed len ve ht yaç sah b a lelere ulaştırılmak üzere hazırlanan gıda kol ler n n bel rlenen adreslere dağıtılmaya başlandığını söyled . 25 kalem temel ht yaç maddes le 5 çeş t tem zl k ürünü bulunan ve hayırsever vatandaşların desteğ le hazırlanan kol ler, bel rlenen adreslere ulaştırılmaya başlandı. İht yaç sah b a leler ç n İk nc El Market ve Sosyal Market le her zaman destek olduklarını fade eden Çolakbayrakdar, “Tüm a lelere gıda kol ler teker teker ulaşacak. Devlet n şefkat el n n onların yanında olduğunu b r kez daha hatırlatmak st yorum” ded . Çolakbayrakdar ayrıca 114 a leye 100 TL, 17 a leye se 50 TL tutarında alışver ş kartı verd kler n de sözler ne ekled .

ğı öğrenildi. Sağlık çalışanları için 156 yataklı tesisi yeniden düzenleyen Mersin Büyükşehir Belediyesi, kentte ihtiyaç halinde hızlıca kurulacak bir sahra hastanesi içinde gerekli tüm hazırlıklarını tamamladığı bildirildi.

İnsanoğlu, yakın tarihin en önemli sınavlarından birini veriyor. Ölüm hızı açısından olmasa da yayılma hızı ve tüm dünyayı kapsaması noktasında kayıtlardaki en büyük salgın hastalık, istisnasız her ülkenin en temel sorunu şu günlerde yaşanıyor. Daha ne kadar yaşanacağını da bilen yok. Böylesi korkutucu bir süreçte en kritik sektörlerin başında gelen ambalaj sanayisinin en önemli isimlerinden biri ile biraraya geldik. Sektörün en önemli temsili kuruluşu Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Başkanı Zeki Sarıbekir, sadece Türkiye’nin değil dünyanın da sayılı ambalaj şirketlerinden biri olan Sarten’in de CEO’su aynı zamanda. Sarıbekir, yaşanılan sürecin iyi yönetilmesi gerektiğini ısrarla vurguluyor. Zira İtalya ve İspanya örneğini hatırlatan Sarıbekir, “Bu süreçte yapılması ve yapılmaması gerekenleri konuşmalıyız. Hijyen, kişisel temas konularında gereken gayreti gösteriyoruz. Ancak bazı sektörlerin bu süreçte desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum” diyor. Özellikle 6 sektörün altını çiziyor.

“BU ZİNCİR KOPARILMAMALI” Sarıbekir’in verdiği bilgilere göre bu 6 sektör ilaç, gıda, lojistik, tedarik, hijyen ve ambalaj. Bu zincirin halkalarının kırılmaması gerektiğini ifade eden Sarıbekir, “Gıda desteklenmezse bir kaos ortamı oluşabilir. Gıdanın lojistikle desteklenmesi ve halka ulaşması. Ara mal ve ürün üretenler bu iki alanın devamı. Bir de hijyeni sağlayacak ambalaj sektörünün de burada önemli bir görevi var” diye konuşuyor. “Evde kal” kampanyasına destek verdiklerini söyleyen Sarıbekir, süreçte ASD olarak “hayatta kal” mottosuyla üretim ve

tüketim yapılmasını öneriyor. Sarıbekir, “Ambalajın önemi hiçbir dönemde bu kadar kendisini göstermedi. Ülkemizde ilaç, sağlık, temizlik, gıda ve içecek ürünleri ambalaj sayesinde son tüketiciye sağlıklı ve hijyen bir şekilde ulaşıyor. İhracatımız da bu pozitif fiziksel koşullar altında oluyor. Gıda, ilaç ve tıbbi malzemelerin ambalaj tedariki sağlanmazsa büyük sorunlarla karşı karşıya kalırız. Mevcut konjonktürde ambalaj hayat kurtarır” diyor.

“DOĞA KENDİ AMBALAJINI KABUKLA OLUŞTURDU” Sarıbekir aslında basit bir örnekle doğanın buna öncülük ettiğini söylüyor: “Elmanın, portakalın, karpuzun… Hemen hemen her meyve ve sebzenin ambalajı kabuğu. Doğa bile kendini koruma içgüdüsüyle geliştirmiş. Bizler ise ambalajlı ürüne yeterince ilgi göstermiyoruz. Avrupa ve Asya’da bu süreçte hızla artan ambalajlı ürün kullanımı var” diye anlatıyor.

3 N san 2020 • C U M A / 06

GÜNCEL

QNB FİNANSLEASING-GENERAL SOLAR ENERJİ İŞ BİRLİĞİ QNB Finansleasing yenilebilir enerji ve güneş enerjisi santrallerinin kurulumu ve tasarımı konusunda General Solar Enerji ile çatı üzeri güneş enerjisi santrallerinin kurulumu ve finansmanı çerçevesinde iş birliği protokolü imzaladı. İmzalanan protokol kapsamında öz tüketim amaçlı çatı üstü güneş enerjisi santrali yatırımı yaptırmak isteyen sanayicilere danışmanlık ve kurulum hizmetlerinin General Solar Enerji tarafından, yatırım finansmanı çözümü ise QNB Finansleasing tarafından sağlanacağı kaydedildi. Anlaşmanın çevre ve iklim konusunda hassasiyetlerin arttığı bir dönemde gerçekleştiğini söyleyen QNB Finansleasing Genel Müdürü Metin Karabiber, “Çatı üzeri güneş enerjisi sistemi yatırımları hem cazibesi giderek artan alanlar arasında yerini alıyor hem de işletme sahiplerine enerji tasarrufu etme imkanı sunuyor. Hayata geçirdiğimiz iş birliğiyle de nakit akışlarına uygun finansman seçenekleri sunabileceğiz” ifadelerini kullandı.

General Solar Enerj Yönet m Kurulu Başkanı Al Dem rdaş da “GES yatırımcılarımıza ş n her aşamasında kal tel h zmet sağlamak adına f nansman alanındak ş b rl ğ m z tamamladık” ded .

İ L K O L A R A K S E N D İ K A SYO N K R E D İ S İ N İ K A PATAC A K

Ülker’e 7 bankadan 455 m lyon dolarlık kred Ülker Bisküvi, Bank of America (Global Koordinatör ve Yetkilendirilmiş Lider Eş Düzenleyici) Coöperatieve Rabo Bank U.A. (Yetkilendirilmiş Lider Eş Düzenleyici) ve Emirates NBD Bank Capital Limited’in (Yetkilendirilmiş Lider Eş Düzenleyici) liderliğinde toplam 7 uluslararası bankanın ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) katılımıyla 3 yıl vadeli, 6 ayda bir faiz ödemeli toplam 455 milyon dolar tutarında kredi anlaşması imzaladı. Ülker Bisküvi’nin imzaladığı toplam 455 milyon dolarlık kredi sözleşmesi, 110 milyon dolar ve 244 milyon Euro’luk sendikasyon dilimleri ve ayrıca EBRD ile imzalanan 75 Milyon Euro’luk kredi sözleşmesinden oluşuyor. Ülker Bisküvi, imzaladığı bu iki kredi anlaşmasıyla sağladığı yaklaşık 455 milyon dolar ile 2020 Nisan ayı içerisinde vadesi dolacak 375 milyon dolar tutarındaki sendikasyon kredisini kapatmayı, kalan kısmını ise stratejik yatırım projelerinde kullanmayı planlıyor.

İk katı taleple karşılaştı Ülker Bisküvi CEO’su Mete Buyurgan, Ülker Bisküvi bu dönemde de Türkiye ve halk için aralık-

AVM YATIRIMCILARINDAN TAVSİYE KARARI Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Kovid-19 nedeniyle geçici olarak kapama kararı alan AVM'lerin işletme giderleri ile ilgili oluşan tereddütleri gidermek ve istihdam kaybını önlemek amacıyla yeni bir tavsiye kararı aldı. Kararda, “Cumhurbaşkanımızın vurguladığı 'istihdamın korunması' ve bu zorlu süreçten dayanışma ile dimdik çıkılması mümkün olacaktır. Bu nedenle, öncelikle bu süreçte geçici olarak kapama kararı alan AVM’lerin kapalı kaldıkları süre boyunca kiracılarından kira bedeli almamaları yönündeki tavsiye kararımızı tekrar ediyoruz" ifadelerine yer verildi. Açıklamanın devamında "Perakendecilerimizden de işletme giderleri ve istihdamın azaltılmaması konusunda azami ihtimam gösterilmesini bekliyoruz. Kamu tarafında ise SGK, muhtasar ve KDV gibi vergilerin ötelenmesi gerçekleştirilmiştir” denerek Cumhurbaşkanı ve tüm kamu görevlilerine teşekkür edildi.

OTOMOTİV DEVLERİ LOGOLARINI DEĞİŞTİRDİ Koronavirüs salgını nedeniyle gereken sosyal mesafe kuralına dikkat çekmek üzere atılan adımlara her geçen gün yenileri ekleniyor. Otomotiv endüstrisinin Alman devleri Mercedes-Benz, Volkswagen ve Audi sosyal mesafe kuralını logolarına uyarladı. MercedesBenz logosunda halka içinde bulunan üç uçlu yıldızı halkadan ayırdığı logosuyla kurala uyanlara teşekkür etti. Volkswagen logosundaki halka içinde yer alan V ve W harﬂerini birbirinden uzaklaştırarak kurala dikkat çekerken Audi de amblemindeki iç içe geçen halkaları ayırdı.

Akbank’tan 560 m lyon dolarlık send kasyon 12 ülkeden 24 bankanın katılımıyla send kasyon kred s n yen leyen Akbank, Türk ye ekonom s ne 560 m lyon dolarlık yen kaynak g r ş gerçekleşt rd .

Ülker B sküv CEO’su Mete Buyurgan

sız üretmeye devam ettiklerini belirterek “Dünyadaki zorlu ekonomik şartlara rağmen, şirketimizin uluslararası bankaların katılımıyla uzun vadeli finansman sağlaması her zamankinden daha da fazla önem taşıyor. Bu anlaşmalar, uluslararası bankaların ülkemize ve şirketimize güveninin bir göstergesidir” dedi. Ülker Bisküvi CFO’su Cenker Uçan ise “250 milyon dolarlık finansman hedefiyle yola çıktık, yaklaşık 2 katı taleple, toplam 455 milyon dolara ulaşarak büyük bir başarı elde ettik. Yaptığımız iki kredi anlaşması 3 yıl vadeli, altı ayda bir faiz ödemelidir. Global piyasaların içinde bulunduğu bu hassas dönemde bize güvenen uluslararası bankalara teşekkür ederiz” diye konuştu.

Akbank, yenilediği sendikasyon kredisi ile Türkiye piyasalarına yaklaşık 560 milyon dolar kaynak sağladı. Akbank’ın 1 yıl vadeli sendikasyon kredisinin maliyeti Libor+%2,25 ve Euribor+%2,00 olarak gerçekleşti. Bankanın bu başarılı işlemine 12 ülkeden 24 banka katıldı. Akbank Genel Müdürü Hakan Binbaşgil, tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınının, finansal piyasalarla birlikte reel ekonomilere ve günlük yaşama da olumsuz yansıdığını belirterek, “Likiditeye ve döviz kaynağına erişimin zorlaşmasının yanı sıra, birçok şirket ve bankanın uzaktan erişim yöntemiyle çalışma düzenine geçişi de sendikasyon kredilerinin onay süreçlerini etkiliyor. Böylesi zorlu bir ortamda bankamız bir kez daha sendikasyonunu başarıyla yeniledi” dedi.

Akbank Genel Müdürü Hakan B nbaşg l

Piyasalardaki olumsuz gelişmelere rağmen, geçen Mart 2019’daki sendikasyon kredilerine kıyasla, faizi ABD Doları kısmında 25 baz puan, Euro kısmında 40 baz puan azalttıklarını vurgulayan Binbaşgil, şunları söyledi: “Yüksek belirsizlik ortamına ve faiz oranını düşürmemize rağmen sendikasyon kredimiz bankalardan bir kez daha ilgi gördü. 12 ülkeden 24 bankanın katılımıyla yaklaşık 560 milyon dolar tutarında sendikasyon kredisi sağladık.”

Send kasyona akord yon özell ğ eklend Piyasalardaki gelişmeleri göz önüne alarak esneklik sağlamak amacıyla sendikasyon kredilerine sektörde “akordiyon” diye bilinen yeni bir özelliği de eklediklerinin altını çizen Binbaşgil, “Bu yenilikçi yaklaşımımızla, sendikasyon sözleşmemizin imza tarihinden kredi çekiliş tarihi olan 9 Nisan’a kadar, çalışma saati kısıtı nedeniyle işleme katılmaya geç kalan bankaların da sendikasyonumuza dahil olmasına imkan tanıdık. Böylelikle

potansiyel kreditör bankaların kredi süreçlerini ve değerlendirmelerini daha esnek bir zaman diliminde yapmasına fırsat verdik. İşlemimizin bu özelliği sayesinde, bugün imzaladığımız tutarın üzerine kredi çekiliş tarihine kadar gelecek katılımlar da eklenecek ve sendikasyon nihai tutarı 9 Nisan’da belli olacaktır. Yenilediğimiz sendikasyon kredisi, uluslararası piyasaların bu zorlu dönemde bile Akbank’a ve ülkemizin bankacılık sektörüne duydukları güvenin bir göstergesidir” dedi.

ARAMALAR İSE YÜZDE 40 YÜKSELDİ

Yapı Kredi tüm çağrı merkezini eve taşıdı Küresel çapta tüm yaşamı etkileyen Koronavirüs (Covid-19) salgını ile ilgili süreçte, çalışanları ve müşterilerinin sağlığı için Sağlık Bakanlığı’nın yönlendirmeleri ve Koç Topluluğu genelinde uygulanan geniş tedbirlere paralel olarak pek çok koruyucu önlemi hayata geçiren Yapı Kredi’nin toplam üç ilde yer alan çağrı merkezlerindeki 1.400’e yakın çalışanının tamamı evden hizmet vermeye başladı. Çalışanları ve toplum sağlığını düşünerek, 23 Mart 2020 tarihinden itibaren şubelerinde 12:00 ile 17:00 saatleri arasında hizmet veren ve dönüşümlü çalışma sistemine geçen Yapı Kredi’nin şube yoğunluğu önceki haftalara göre yüzde 60’ın üzerinde azal-

dı. Yapı Kredi Çağrı Merkezi’ne yapılan aramalar ise yüzde 40 oranında yükseldi. Yapı Kredi; müşterilerinin birçok talebine, evden hizmet modeline geçen Çağrı Merkezi kanalıyla çözüm sunmaya ve şubelere de destek vermeye devam ediyor.

Sağlık çalışanları ve 65 yaş üstüne öncel k Tüm sektörde çağrı merkezlerinden verilen hizmetlere talebin arttığını belirten Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı Yakup Doğan konuyla ilgili şu bilgileri verdi: “Yapı Kredi olarak Koronavirüs (COVID-19) salgını sebebiyle ülkemizin içinde bulunduğu bu zor dönem-

KO R U Y U C U K A L K A N M A S K E Ü R E T İ M İ N E K AT K I S A Ğ L AYA C A K

PASHA Bank’tan sağlık çalışanlarına destek PASHA Bank, İTÜ ARI Teknokent ile gerçekleştirdiği işbirliği kapsamında, dijital üretim merkezi İTÜ MAGNET FAB | TRİDİ’nin yürüttüğü, salgına karşı tüm sağlık çalışanlarının kullanımı için koruyucu kalkan maske üretimine katkı sağlayacak. Üç boyutlu yazıcılarla koruyucu kalkan maske üreten İTÜ MAGNET FAB | TRİDİ’nin uzmanlığı ve bankanın desteği ile üretilen maskeler ihtiyacı olan hastanelere ulaştırılacak. Tüm sağlık çalışanlarının bu

DUNYA

06 CMYK

zorlu günlerde büyük özveriyle çalıştığını söyleyen PASHA Bank Genel Müdürü H. Cenk Eynehan, “İTÜ ARI Teknokent ile yaptığımız ortak proje kapsamında, üretimine destek olduğumuz koruyucu maskelerin, ülkemizin verdiği mücadeleye bir nebze katkı sağlamasını diliyor, tüm doktorlarımıza ve sağlık çalışanlarına şükranlarımızı iletiyorum. İTÜ ARI Teknokent ile birlikte böyle bir işbirliği içerisinde yer almaktan ise memnuniyet duyuyorum” dedi.

de müşterilerimize her kanaldan hizmet sunmak ve destek olmak için var gücümüzle çalışıyoruz. Bu dönemde özellikle çağrı sayısı çok artan Çağrı Merkezimiz aracılığıyla da kesintisiz hizmetimizi sürdürüyoruz. Bunun yanı sıra, 65 yaş üstü müşterilerimiz ve bu dönemde gece gündüz demeden bizler için çalışan sağlık çalışanlarımız için kullanım kolaylığı sağlamak amacıyla yeni bir sistemi de başlattık. Yeni sistem sayesinde Çağrı Merkezimizi kayıtlı numaralarından arayan 65 yaş üstü müşterilerimiz ve sağlık çalışanlarımız, yapmak istedikleri işleme ön menüler olmadan kolayca ve hızla ulaşabiliyor.”

İHALE USULÜYLE YAPILACAK THK’DEN UÇAK SATIŞI Türk Hava Kurumu (THK) Genel Başkanlığı envanterinde bulunan 11 uçağın satışının gerçekleştirileceğini duyurdu. Kurumun ihale ilanı Resmi Gazete'de yayımlanırken buna göre, kurum envanterindeki 11 adet "M-18 A/B Dromader uçağı"nın ve depoda bulunan formlu/formsuz malzemelerinin satışı, 13 Nisan Pazartesi günü saat 14.30'da belli istekliler arasında ihale usulüyle gerçekleştirilecek. İstekliler şartnameye göre hazırlayacakları tekliﬂerini ihale gün ve saatine kadar kuruma verecek. Şartname bedeli 500 lira olarak belirlenirken, talipliler söz konusu uçakları, Etimesgut Meydan İşletme Biriminde mesai saatleri (07.30-16.30) arasında görebilecek.

3 N san 2020 • C U M A / 07

GÜNCEL

AVDAGİÇ’TEN GİRİŞİMCİLERE: #EVDEKALPROJEDEKAL İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından kurulan Bilgiyi Ticarileştirme Merkezi (BTM) Instagram hesabından 3. yılına özel bir yayın gerçekleştirdi. Koronavirüs nedeniyle online yapılan yayına katılan İTO Başkanı Şekib Avdagiç, BTM’nin yıl dönümü nedeniyle girişimci gençlere hayat tecrübelerini anlattı. BTM’nin de koronavirüs nedeniyle kapalı olduğunu hatırlatan Avdagiç, “BTM üyesi gençler çalışmalarına evden devam etsinler. Malum şu günlerde bir slogan var #EvdeKal diye biz de genç girişimcilerimize #EvdeKalProjedeKal diyoruz” şeklinde konuştu. BTM için yola çıkarken amaçlarının geleneksel ekonomiyi canlandıracak

BAŞKAN BARAN AÇIKLADI

ATO'dan üyeler ne kısa çalışma ödeneğ çağrısı Ankara T caret Odası (ATO) Yönet m Kurulu Başkanı Gürsel Baran, yaptığı yazılı açıklamada koronav rüs salgını neden yle faal yet yavaşlayan veya durdurulan ATO üyeler n n, st hdamı düşürmeden bu sürec geç rmeler n n ekonom n n sürdürüleb l rl ğ açısından öneml olduğuna d kkat çekt . Tüm üyeler ne kısa çalışma ödeneğ ne başvurmaları ç n çağrıda bulunduğunu fade eden Baran, kısa çalışma ödeneğ n n şç n n de, şveren n de leh ne b r uygulama olduğunu kaydett . Uygulamanın şç ye gel r sürekl l ğ hakkı tanırken şverene de çalışanını kaybetmeme mkanı sağladığına d kkat çeken Baran, "Korona v rüsün etk ler b tt ğ nde ş m ze gücümüze kaldığımız yerden ve daha sıkı sarılarak devam etmem z gerek yor. Bunu ancak yet şm ş, n tel kl şgücümüzü kaybetmeden, onları üret m n, t caret n ç nde tutarak yapab l r z. Bu konuda üyeler m z n ht yacı olan kaynağı, kısa çalışma ödeneğ sağlıyor" fadeler n kullandı.

FIRINLARA RAĞBET AZALDI

İstanbul'da ekmek satışları % 35 düştü Eve kapanan vatandaşlar, paketl ekmek terc h ederken ya da kend ekmekler n p ş r rken fırınlara olan rağbet azaldı. İstanbul Fırıncılar Odası Başkanı Erdoğan Çet n, İstanbul'dak fırınlarda ekmek satışlarının yüzde 35 düştüğünü açıkladı. Vatandaşların evde ekmek p ş rmes n olumlu karşıladıklarını söyleyen Çet n, şunları fade ett : "Olaya t car bakmak stem yoruz. Belk bu süreç 15 gün, 1 ay sonra b tecek. B tt kten sonra b z muhtemelen y ne esk s g b çalışacağız. İstanbul'dak fırınların yaklaşık yüzde 85' but k, taş kara fırınlar. 3 B n ekmek üreten b r şletme, şç , k ra, hammadde g b mal yetler n buna göre ayarlar. Bu sayı 2 B n ekmeğe düştüğünde, ekmeğ n mal yet de otomat k olarak yukarı çıkıyor. Dolayısıyla şletme zarar ed yor. Fırıncılar genell kle küçük esnaflar. Bunu çok uzun vadede götürecekler n düşünmüyorum. Şu an heps sağlıkçılar g b fedakarlık yapıyor. Fırınlarını 24 saat açık tutuyor, ekmek çıkarmama poz syonuna g rm yor."

KOCAELİ ŞEHİR HASTANESİ

Tramvay Hattı’nı bakanlık yapacak Kocael Şeh r Hastanes Tramvay Hattı’nın bakanlığa devr n n lk aşaması gerçekleşt r ld . Yaklaşık mal yet 300 m lyon TL öngörülen Tramvay Hattı, Resm Gazete’de yayımlanan karara göre, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yapılacak. Kocael Büyükşeh r Beled ye Başkanı Doç. Dr. Tah r Büyükakın, “Şeh r Hastanes Tramvay Hattı’nın bakanlığımıza dev r konusundak en öneml kısmını hallett k. Bu dev r şlem henüz b tmed . Mecl s kararı vb. g b şlemler m z var. Ama büyük b r kısmı halled lm ş oldu. Projen n mal yet devlet m z tarafından karşılanacaktır” ded . KOCAELİ DÜNYA

DUNYA

07 CMYK

teknolojik gelişmeleri yakalamak ve her alana uygulamak olduğunu bildiren Avdagiç, “BTM’de hedeﬂerimizi her zaman ileride tuttuk. Bugün 3. yılımızı kutlarken, ifade edeyim ki, hedeﬂerimizin çok ötesine geçtik. Turcorn çıkarma yoluna doğru yürüyoruz” dedi.

“Koronav rüs sonrası ş yapış şek ller değ şeb l r” Koronavirüs nedeniyle firmaların çoğunun evden çalışma modeline geçtiğini ifade eden Avdagiç, Bu sıkıntı sona erdikten sonra da iş yapış şekilleri büyük oranda devam edecek. Birçok kişi artık sanal alemde gerçekleştirdiği çalışmalarını sürdürecek” dedi. “İş yapış şekillerinin değişmesi belki bu

TURİZM SEZONU MAYIS SONUNA ERTELENECEK anlamda da hepimiz için çok daha yakın hale gelecek” diyen Avdagiç, bu dönemdeki ihtiyaçların kalıcı olacağını dile getirdi.

“Önümüzdek süreçte Teknopark ve BTM şb rl kler artacak” İTO olarak BTM dışında birçok projede daha yer aldıklarını belirten Avdagiç, “Savunma Sanayi Başkanlığımızla birlikte 2010’da kurduğumuz Teknopark İstanbul var. Burada teknoloji ve yenilikçilik anlamında çok güzel işler yapılıyor. Küresel ve ulusal firmaların toplandığı çok güzel bir merkez haline geldi. Önümüzdeki süreçte Teknopark ve BTM işbirlikleri artacak” açıklamasında bulundu.

İTO Başkanı Şek b Avdag ç, BTM'n n Instagram canlı yayınına katıldı.

OSMAN KILIÇ/ İSTANBUL

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, turizm sezonuna ilişkin, “Bizim öngörümüz mayıs sonuna ertelenecek, şu anki gidişat onu gösteriyor. İnşallah Ramazan Bayramında tekrar turizm hareketlerinin başlayacağını görürüz. Tabii ilk hareketler iç turizmde başlayacak” dedi. Ersoy, askıdaki personelin kısa Tur zm Bakanı Ersoy, bu yıl çalışma programına dahil 58 m lyon tur st hedef n n edilebildiğini belirterek, yakalanamayacağını bel rtt . “İşletmeler personelini çağırsın ve programdan yararlandırsın” diye konuştu. Bu yıl için belirlenen 58 milyon turist hedefinin yakalanamayacağını belirten Ersoy, yurt dışındaki tur operatörleriyle konuştuğunu, Türkiye›nin ileriye dönük rezervasyonlarda en az iptale sahip ülke olduğu bilgisini aldığını dile getirdi.

“Sanay n n tümü, mücb r sebep kapsamına alınmalı” İstanbul Sanay Odası, öncek gün, tar h b r mecl s toplantısı gerçekleşt rd . Mart ve N san ayı mecl s buluşmalarını b rleşt ren İSO’nun toplantısında ‘Tüm sektörler mücb r sebep kapsamına alınmalı’ çağrısı yapıldı. 3.5 saat süren ve İSO tar h nde lk kez onl ne gerçekleşen toplantıya rekor katılım sağlandı. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi, koronavirüs salgını nedeniyle mart ve nisan ayları olağan toplantısını birleştirerek video konferans ile gerçekleştirdi. Açılış konuşmasını İSO Başkanı Erdal Bahçıvan’ın yaptığı toplantıda, Meclis üyelerinin yoğun katılımı ile salgının Türkiye sanayisine etkileri tartışıldı. Konuşmasında çok zorlu ve eşine az rastlanan bir süreçten geçtiklerinin altını çizen Bahçıvan, bu dönemde fedakarlıklar ve beklentilerin eşit dağıtılması gerektiğine dikkat çekti. Geçen pazartesi gününden bu yana elektronik ortamda meslek komitelerinin görüş ve sorunlarını ele aldıklarını belirten Bahçıvan, özellikle iki konunun öne çıktığını, bunlardan en önemlisinin Covid-19 ile mücadeleye yönelik ekonomik destekler kapsamında 24 Mart tarihinde yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca mücbir sebebin sektörel

Anketten çarpıcı sonuçlar çıktı İSO, koronav rüs (Cov d-19) salgınının sanay sektörüne etk ler n ölçmek ç n 12-17 Mart tar hler arasında, b n 100 üye f rma le gerçekleşt rd ğ anket çalışmasının sonuçlarını dün akşam nternet s tes nde yayınladı. Çalışmada öne çıkan konu başlıkları şu şek lde sıralandı: S par ş: Anket katılan f rmaların %74,1’ , salgının sanay sektörünün yen s par şler n azalış yönünde etk leyeceğ n öngörüyor. G rd Loj st ğ : F rmaların %52,2’s g rd loj st ğ konusunda sorun yaşadığını b ld r yor. Sorunu olan f rmaların %78,1’s gec kmelerden, %61,6’sı se mal yet artışları le karşılaştıklarını b ld r rken her k sorunu da yaşadığını b ld ren f rmaların oranı %48,2. Satış Loj st ğ : Koronav rüs salgını neden yle satış loj st ğ nde

anlamda dağılımı olduğunu söyledi.

Ayrımcılık lüksü yok Bahçıvan, sektörler arasında mücbir sebep konusunda NACE’ye göre ayrımlar yapmanın fedakarlık ve beklentilerin eşit dağılımı anlayışına uymadığını ifade ederek, şöyle konuştu: "Dünya genelinde hükümetler herkesi eşit destekleyecek şekilde kurguluyor. Türk sanayisinin bu zorlu günlerde, NACE üzerinden ayrımcılık gibi bir lüksü yok. Birbiriyle ilişkisi olan,

sorun yaşadığını b ld ren katılımcıların oranı, %50,1 düzey nde ortaya çıktı. Yurtdışından G rd Tedar ğ : F rmaların %56,5’ salgına bağlı olarak yurtdışından g rd tedar ğ nde sorun yaşadığını b ld r yor. F nansman: F rmaların %55’ f nansmanda sorun yaşadıklarını bel rt rken, bu sorunu yaşayanların en yüksek olduğu üç sektörün “g y m eşyaları sanay ” (%67,5), “gıda ürünler sanay ” ve “orman, kağıt ürünler , mob lya ve basım sanay ” (%59,4) sektörler olduğu görülüyor. Önlem: Anket yanıtlayan f rmaların %75,6’sı koronav rüs r skler ne karşı önlem aldığını b ld r yor. Anket n beklent ve öner ler kısmında se katılımcı ş rket yönet c ler , tedb rler n lk sırasına h jyen, zolasyon ve karant na uygulamalarını koyuyor.

iç içe girmiş sektörler arasında ayrışma ve huzursuzluk doğuracak tutum ve uygulamalardan özenle kaçınılmalıdır. İstisnasız tüm imalat sanayi sektörleri mücbir sebep kapsamına alınmalı" Sanayicinin ikinci önemsediği konunun da kısa çalışma ödeneği olduğunu kaydeden Bahçıvan, "Aynı fabrikada çalışan iki kızımız birisi 450 gün prim ödemiş, öteki 375 gün ödemiş. Aynı bantta çalışıyorlar ve aynı maaşı alıyorlar. Birine ‘470 gün prim ödediğin için öde-

Sanay c ler n talepler n sıraladı Bahçıvan, sanay c ler n gündeme get rd ğ d ğer konuları söyle sıraladı: ■ “Başta KDV alacakları olmak üzere özel sektörün devletten olan alacakları hızla ödenmel , KDV alacaklarımız b r kefalet enstrümanı olarak kullanılab lmel . ■ KGF l m tler ş rketler n geçm ş kullanımlarına ve l m tler ne bakılmaksızın süratle açılmalı. ■ Get r len son çek düzenlemes n n p yasada oluşturduğu karışıklık ve haksızlık g der lmel . ■ Başta çalışmaya devam eden sektörler m z olmak üzere sanay m ze enerj desteğ sağlanmalı, enerj yoğun sektörlerde elektr k-doğalgaz ödemeler 6 ay ertelenmel , d ğer sektörlerde taks tle ödeme mkanı

nekten faydalanabiliyorsun’, diğerine ise ‘75 gün eksik ödemişsin sen faydalanamıyorsun’ diyorsun. Bu, batmakta olan bir gemide şu ayrımı yapmaya benziyor. Gemiye bir saat erken binen yolcuya “Sen filikaya binebilirsin” deniyor. Bir saat geç binene ise “Sen gemiye geç binmişsin, seni kurtaramıyoruz” deniyor. Bu adaletli ve hakkaniyetli bir uygulama değil. Gecikmeksizin bu haksızlık ortadan kaldırılmalı, kısa çalışma ödeneği ile ilgili tüm gün sınırlamaları

get r lmel . ■ Çalışmaya devam eden sektörler m z n loj st k ht yaçları aksamadan g der lmel . Bu süreçte özell kle hava ve den zyolu kargo taşımacılığında ortaya çıkan fırsatçı yaklaşımlar engellenmel . ■ Geç c verg ödemes mutlaka kaldırılmalı. Halen kamu bankalarının üzer nde c dd b r yük bulunuyor. ■ Bell b r süre verg ödemeler n n özel bankalara da yapılab lmes mkanı get r lmel . ■ Ex mbank kred ler nde sağlanan destekler n kapsamı gen şlet lmel . ■ Gümrüklerde hracat süreçler nde yaşanan gec kmeler g der lmel . ■ İhracatçılara sağlanacak olan stok f nansman sürec netleşt r lmel ”

kaldırılmalı.” Bahçıvan TOBB’un koordinasyonunda önceki yıllarda uygulanan, piyasa şartlarına oranla daha uygun faizli “Nefes Kredisi”nin bu dönemde de uygulanması için İSO olarak katkı vereceklerini, yine firmaların odalara haziranda yapacakları ilk taksit aidat ödemelerinin de gecikme faizi uygulanmaksızın ekim ayına ertelendiğini söyledi. Bahçıvan, sağlık malzemeleri ve ekipmanlarının teminine ve yerli üretimine katkı sunduklarını da aktardı.

Ü R E T İ C İ L E R A R TA N TA L E B E Y E T İ Ş M E K İ Ç İ N VA R D İ YA S AY I L A R I N I D A A R T I R A R A K TA M K A PA S İ T E Ç A L I Ş M AYA B A Ş L A D I

H jyen ekonom s bu yıl 2019'u üçe katlayacak YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Koronavirüs, çoğu sektörde ticareti durma noktasına getirirken, hijyen ürünleri ve kişisel koruyucu maddelerin satışında patlamaya yol açtı. Özelikle kolonya, dezenfektan ürünleri, maske ve eldiven gibi ürünlerin satışı 300 kata kadar çıkarken üreticiler de artan talebe yetişmek için vardiya sayılarını da artırarak tam kapasite çalışmaya başladı. İç talebi karşılamak için söz konusu ürünlere ihracat yasağı getirilirken, tıbbi maske, solunum cihazı, kolonya ve etil alkolde de gümrük vergisi sıfırlandı. Bu dönemde maske ve dezenfektan üretiminde adeta milli seferberlik ilan edildi. Geçen yıl haftada 50 bin civarı üretilen N95 maske üretimi haftada 1 milyona çıkarken, tıbbi maske için ise tüm sanayi sektörü harekete geçti. Etil alkol üreticileri de kolonya ve dezenfektan üreticilerine hammadde yetiştiremez duruma geldi. Sektör temsilcileri, söz konusu ürünlerde son haftalarda yüzde 30’u aşan büyüme yaşandığını, büyümenin 2019’u üçe katlayacağını dile getirdi. Temizlik ve kozmetik ürünlerinin global pazar büyüklüğü 2018 yılı için 733 milyar dolarken Türkiye’de ise bu rakam 32 milyar TL civarında ya-

12 m lyar TL Tem zl k ve h jyen ürünler ekonom s n n 2019 yılı büyüklüğü

16 m lyar TL 100 m lyon l tre 2020 yılı beklent s

2020 kolonya tüket m beklent s

kın seyrediyor. Bunun içinde kozmetik ürünler 11.3 milyar TL, kişisel hijyen ve temizlik ürünleri 10.3 milyar TL ve hijyenik kağıt ürünleri de 9.8 milyar TL büyüklüğe sahip. 2019’da ise kişisel hijyen ve temizlik ürünleri ekonomisinin yüzde 10’a yakın büyüyerek 12 milyar TL’ye çıktığı tahmin ediliyor. Bu dönem en fazla tüketilen ürünlerin başında gelen kolonyanın en eksi üreticilerinden Eyüp Sabri Tuncer’in Yönetim Kurulu Başkanı Engin Tuncer, 2019’da 50 milyon litre olan kolonya tüketiminin bu yıl yüzde 100 büyüme ile 100 milyon litreye ulaşacağını söyledi. Tuncer, bu büyümenin yarısından fazlasının son iki haftada gerçekleştiğini dile getirdi.

K ş selde talep 10 kat arttı Özel Markalı Ürünler Sanayicileri ve Tedarikçileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı İmer Özer de, kişisel hijyen ürünlerine olan talebin bir haftada 10 kattan fazla arttığını söyledi. Normal dönemde ayda 20 bin adet Bir market zincirinin Sağlık Bakanı’nın ilk koronavirüs vakası açıklamasının ertesi günü 180 bin adet kolonya sattığı örneğini veren Özer, şu an el dezenfektanı, kolonya ve çamaşır suyu üreticilerinin talebi karşılamak için yüzde 100 kapasite ile pazar günü dahil 7/24 çalıştığına dikkat çekti. Bir diğer stratejik ürün olan maske ise artan talep nedeni ile karaborsaya düştü. Türkiye’de hali hazırda 5’i

büyük üretici olmak üzere 10 civarında N95 tarzı maske üretebilen şirket faaliyet gösteriyor. Geçen yıl kapasitelerinin yüzde 5’ini N95 tarzı maske üretimine ayıran şirketler, Sağlık Bakanlığı’nın uyarısı ile bu oranı yüzde 100’e çıkardı. Bakanlık, maske üreticileri ile tek tek görüşerek maske üretim kapasitesini kayıt altına aldı ve üreticilerin tüm kapasitesini N95 tarzı maskelere ayırmasını istedi. Üreticilerin aracılara satış yasağı getirdiğini söyleyen bir üretici, “Bundan böyle tüm üreticiler direk bakanlığa tedarikte bulunacak. Aracılara maske satmamız yasakladı” dedi. Hali hazırda sektörün tıbbi maske üretimi ise haftalık 20 milyonu aştı. Bu

BİR HAFTADA SATIŞLARIN %35 ARTTI Türk ye’de tem zl k ve h jyen ürünler üret c ler n n hammadde ht yacının yüzde 98’n karşılayan, b rkaç üründe se tek tedar kç olan MKS Devo’nun Yönet m Kurulu Balkanı Mehmet Korgün Şengün,son b r haftada satışların geçen yıla göre yüzde 35 arttığını d le get rerek, “Güney Afr ka’dan, Pak stan’dan, N jerya’dan mal st yorlar. Yurtdışı talep yüzde 100 arttı. Tem zl k ve h jyen ürünler bölümünde z nler kaldırdık ve 7/24 çalışmaya başladık. 30 k ş bu alana kaydırdık. Bandırma’dak üret m tes s n n yıllık üret m kapas tem z 100 b n ton. Tem zl k ve h jyen ürünler nde yüzde 40 olan kapas te yüzde 65’lere çıktı" d ye konuştu.

dönemde tek kullanımlık plastik ürün kullanımı da yaygınlaştı. Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, bu yıl sektörün 25 büyüyeceğini ve 2.5 milyar dolarlık büyüklüğü aşacağını dile getirdi.

3 N san 2020 • C U M A/ 08

YURT HABERLERİ

AYRINTI Fer t B. Parlak AYRIN

ferit.parlak@dunya.com

“Korona”, “dışa bağımlılık” gibi binlerce virüsün tek reçetesi…

“K

orona”, “dış müdahale”, “dışa bağımlılık” gibi “binlerce virüs”ün etkisiz kalabilmesinin tek reçetesi: “Üretim sisteminin çökmemesi...” ★★★ Doğal Tarım Uzmanı Mehmet Tülüce, “mısır” örneğiyle anlattı… “Hibrit mısır tohumunun kilosu 55 lira... Bir kerelik ekim yapıyorsun… Ve her yıl o tohumu yeniden almak zorunda kalıyorsun… Yerli mısırda ise sonraki sene tohuma para vermiyorsun…” ★★★ Devam etti...

“Hibrit tohum, çok su istiyor... 6-7 kez suluyorsun... Ve çok miktarda kimyasal gübre, ilaç kullanmak zorunda kalıyorsun…” ★★★ Gençlik yıllarına döndü… “Eskiden yerli mısır ekerdik... Ne su, ne gübre, ne ilaç verirdik... Kuraklık gibi afetlerde dahi, hasat alırdık…” ★★★ Çiftçinin para kazanamamasına ve bunun sonuçlarına da dikkat çekti… “Bugün, mısır üretebilmek için dekara 800 kg mısıra eş de-

MAHKEME, BELEDİYE LEHİNE KARAR VERDİ

Alkoçlar, Konyaaltı Sahil Projesi davasını kaybetti

FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

Kamu zararı olduğu gerekçesiyle Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından tek taraflı iptal edilen Konyaaltı Sahili Projesi’nin yürütmenin durdurulması kararı verilmesi davasını, Alkoçlar Turizm şirketi kaybetti. Antalya Büyükşehir Belediyesi önceki yönetim tarafından 254 milyon lira harcama yapılarak Konyaaltı Sahili Projesi’nin işletilmesini iki kez ihaleye çıkarmış ancak alıcı çıkmamıştı. Belediye tarafından yapılan 2018 yılındaki son ihalede ise Konyaaltı Sahili Projesi’nin işletilmesini yıllık 8,5 milyon TL + KDV ihale bedeli ile Alkoçlar Seyahat Turizm ve Otelcilik A Ş, Senatalya Turizm Seyahat Acentesi Dış. Tic. Ltd. Şti. iş ortaklığına 28 yıllığına kiraya verilmişti. 31 Mart 2019 Yerel seçiminde yönetime gelen CHP’li Muhittin Böcek, Konyaaltı Sahili Projesi’ni incelemeye alarak kamu zararı olduğu gerekçesiyle sözleşmeyi tek taraflı iptal etmişti. Alkoçlar Seyahat Turizm ve Otelcilik A Ş, sözleşmeyi tek taraflı iptal eden Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin aldığı kararın yürütmesinin durdurulması amacıyla Antalya 2. İdare Mahkemesi’ne başvurdu. Mahkeme, belediye lehine karar verdi.

“Mahkeme de ranta 'dur' dem şt r” Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek, sosyal medya üzerinden, “Sevgili hemşehrilerim, 26 yıllık siyasi hayatım boyunca sizleri hiç yanıltmadım. Sizlerin hakkını kimseye yedirmedim. Ranta kurban edilen Konyaaltı Sahil davası sonuçlanmıştır. Alkoçlar bize açtığı davayı kaybetmiştir. Mahkeme de ranta dur demiştir. Kamuoyuna saygıyla duyurulur” açıklaması yaptı. Alkoçlar Seyahat Turizm ve Otelcilik A Ş yetkililerinden edinilen bilgiye göre, Antalya 2. İdare Mahkemesi’nin verdiği karara Danıştay’da itiraz edilecek. Şirket yetkilileri, sözleşmenin 30 Haziran 2020 tarihine kadar devam ettiğini, yıllık kira bedelinin ödenmesi nedeniyle bu tarihten önce tahliyenin söz konusu olmadığını ifade etti. Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12164 • 3 Nisan 2020 İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya); Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş, Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

08 CMYK

VELHASIL… “Korona”, “dış baskı”, “dışa bağımlılık” g b “b nlerce v rüsü” etk s z bırakacak reçetede, “üret m kab l yet ” yazıyor… O kab l yet sayes nde gel şt r p/ ürett ğ n ürünler, sağladığın tasarruf, zor günlerde laç oluyor… Dışarıda ucuz d ye, üretmed ğ n/üret m nden vazgeçt ğ n ürünler se gün gel yor değer nden 3-5 kat fazla ödeyecek parayı borç/ harç bulsan dah alınamıyor!

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Halı Sektör Kurulu Başkanı Salahattin Kaplan, mart ayında 220 milyon dolardan fazla halı ihracatı gerçekleştirildiğini bildirdi. Kaplan, yazılı açıklamasında halı sektörünün bir önceki aya göre mart ayında yüzde 5,5 artışla 220 milyon 348 bin dolarlık ihracat yaptığını kaydetti. Sektör ihracatında yılın ilk üç aylık sürecinde ise bir önceki yılın aynı dönemine oranla 14,1 artış yaşandığını ve 658 milyon 717 bin dolara ulaşıldığını belirten Kaplan, halı üreticilerine evde kalmaları çağrısında bulundu. Kaplan, halı ihracatındaki gelinen süreç nedeniyle üreticileri tebrik ederek, şunları kaydetti: “Mart 2020 döneminde gerçekleştirilen ihracat rakamları hepimiz için moral vericidir. Bu süreçte ülkemiz genelinden toplam 179 ülkeye halı ihracatı gerçekleştirilmiştir. Ancak dünya genelinde yaşanan koronavirüs salgınından korunmak için hepimizin alınan önlemlere uyması ve ilgili bakanlıkların yaptığı uyarıları dikkate alması gerekiyor. Ben buradan bütün vatandaşlarımızı olduğu gibi sektörümüzde çalışan herkesi iki hafta daha evde kalmaya çağırıyorum.”

Makarna sektörü hem üret m hem de st hdamı artırdı Koronav rüs salgını sürec nde 3 vard ya çalışmaya başlayan makarna sektörü, st hdamını da yüzde 15 artırdı. 5 b n k ş ye yen st hdam yarattıklarını söyleyen Türk ye Makarna Sanay c ler Derneğ Yönet m Kurulu Başkanı Abdülkad r Külahçıoğlu, sektördek toplam st hdamın yaklaşık 30 b n k ş y bulduğunu d le get rd .

“Makarnalık buğday tem n nde sıkıntı yok” Sektörün makarnalık buğday tem n le lg l b r sıkıntısının olmadığını fade eden Abdülkad r Külahçıoğlu, “Gerek f rmalarımızın gerekse de Toprak Mahsuller Of s ’n n (TMO) el nde yen hasat sezonuna kadar yeterl m ktarda stok makarnalık buğday mevcut. Yen buğday hasat

MEHMET NABİ BATUK / MERSİN

Salgınla mücadele ettiğimiz şu günlerde gıda stoklarının artmasının da etkisi ile marka ürünlerine talep giderek artıyor. Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, koronavirüs (Covid-19) salgını sürecinde makarnaya talebin arttığı dile getirdi. Sektör temsilcilerinin koronavirüs salgını sürecinde vardiyalarını 3’e çıkarttığını kaydeden Külahçıoğlu, 5 bin kişiye yeni istihdam sağlandığını aktardı. İşçi ve servis maliyetlerinin ve artan döviz kuruna bağlı olarak ambalaj ile lojistik giderlerin hızla yükselmesine rağmen fiyatlarda artış

yapmayan sektör temsilcilerinin fedakârca üretim yaptığını belirten Abdülkadir Külahçıoğlu, istihdam oranının ise yüzde 15 artarak toplamda yaklaşık 30 bin kişiye ulaştığına dikkat çekti. Külahçıoğlu, “Makarna fiyatlarında artış yapmadan bu sıkıntılı süreci halkımızla dayanışma içerisinde ve sektörel olarak çok fazla zarar görmeden atlatmak istiyoruz” dedi.

Yüzde 34’lük atıl kapas te hazır bekl yor Makarna sektöründe faaliyet gösteren 24 üretici firmanın toplam üretim kapasitesinin 3 milyon tona yaklaştığını ifade eden Külahçıoğlu, kapasite

kullanımının yüzde 66 olduğunu acil durumlar için de fazladan üretim yapabilecek yüzde 34’lük bir atıl kapasitenin bulunduğunu kaydetti. İç pazardaki talebin 3 kat artarak yüzde 300’e yükseldiğine dikkat çeken Külahçıoğlu, “Salgınının yayılmaya başladığı 11 Mart 2020 tarihinden itibaren insanların, yapımı pratik ve uzun raf ömrüne sahip makarna gibi geleneksel gıda ürünlerine yönelmesi ile raﬂar hızla boşaldı. Ancak yaklaşan Ramazan ayı nedeniyle sektörümüz yüksek stok yaptığı için boşalan raﬂarı kısa sürede yeniden doldurduk” diye konuştu. Sektörün 2019 yılındaki toplam ihracatının 1 milyon 273 ton olduğunu kaydeden Abdülkadir Külahçıoğlu, dünyanın en büyük makarna ihracat-

sezonu se haz randa başlıyor. Üret c den ve TMO yetk l ler nden aldığımız haberlere göre bu yıl rekolte y olacak. TMO da ürün f yatları konusunda b r değ ş kl ğe g tmed ğ ç n makarna f yatlarında herhang b r artış söz konusu değ l” d ye konuştu.

çılarından bir olan İtalya’nın koronavirüs salgını nedeniyle üretimini durdurmasın ardından Türkiye makarna sektörüne olan talebin her geçen gün daha da arttığını kaydetti. Şuanda 750 bin tonluk iç tüketimin olduğunu ifade eden Külahçıoğlu, iç tüketimi 3 katı kadar artırabilecekleri bir üretim kapasitelerinin olduğunu vurgulayarak şöyle konuştu: “İhracatı son süreçte minimum derecede kısarak iç talebi karşılamak üzere üretimimiz sürüyor. İhracata yönelik talepte bir artış olmasına rağmen siparişleri kısa bir süreliğine ötelenmiştir. İç piyasadaki stok dengesini sağladıktan sonra üretim hızına bağlı olarak kısa süre içinde dış siparişlerimizi hızla yetiştireceğiz.”

E F G A R A Ş T I R M A’ N I N YA P T I Ğ I K O R O N AV İ R Ü S A N K E T İ N E G Ö R E

Den zl l , salgınla lg l alınan tedb rler yeterl bulmuyor düşünenler yüzde 98,8, endişeli olduğunu belirtenler yüzde 91,0 oranında. Salgın konusunda en güvenilen kişiler yüzde 46.2 ile sağlık uzmanları. Her 100 kişiden 90’ı salgının nasıl yayıldığını ve alması gereken tedbirleri biliyor. Katılımcılarım en çok uyguladığı tedbirler ise; kalabalıktan uzak durma (%90,8), dezenfektan, kolonya alma (%86,2) ve dışarıda yeme-içmeyi sonlandırma (%83,2)” dedi.

OSMAN NURİ BOYACI-DENİZLİ

Denizli’de faaliyet gösteren EFG Araştırma’nın 958 kişiyle yaptığı korona virüs anketi, kentin virüsle ilgili bilgi ve endişe düzeyinin yüksek olduğunu ortaya çıkardı. 20-25 Mart tarihleri arasında online mecralar aracılığıyla yapılan ankete katılanların yüzde 65’i sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi gerektiğini belirtirken, yüzde 98’i yurtdışından ve umreden dönenlerin daha sıkı kontrol edilmesi gerektiğini ifade etti. Konuyla ilgili açıklama yapan EFG Araştırma Yönetim Kurulu Başkanı İlker Özmen, Çin’de ortaya çıkıp tüm dünyaya yayılan ve DSÖ tarafından pandemi ilan edilen koronavirüs sürecinde Denizli halkının tutum ve davranışlarındaki değişimleri ölçme-

EFG Yönet m Kurulu Başkanı İlker Özmen

yi amaçladıklarını, 958 kişi ile online mecralar aracılığı ile görüşüldüğünü, araştırmanın 20-25 Mart tarihleri arasında gerçekleştirildiğini söyledi. Koronavirüsle ilgili bilgi düzeyinin ve endişe düzeyinin yüksek olduğunu belirten Özmen, “Bilgili olduğunu

“AVM’ler de kapatılmalıydı” Araştırmaya katılanların yüzde 52’sinin işinin evden çalışmaya uygun olduğunu, bu kişilerin yüzde 86.9’unun evden çalışmayı tercih edebileceğini belirttiğini ifade eden Özmen, “Araştırmaya katılanların yüzde 98,6’sı ‘Umreden dönenler için daha ciddi önlemler alınmalıydı’

derken, yüzde 98,4’ü ‘yurtdışından dönenler daha sıkı kontrol edilmeliydi’ diyor” dedi. Özmen, anketle ilgili şu bilgileri verdi: “AVM’ler diğer işletmeler ile birlikte kapatılmalıydı diyenlerin oranı ise yüzde 93,0 . Sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi gerektiğini belirtenlerin oranı yüzde 65,0, devletin, virüse ve salgına karşı aldığı önlemleri yeterli bulanların oranı yüzde 34,1. Salgının ekonomik etkilerini azaltmak için hazırlanan tedbirleri yeterli bulanların oranını ise %13,7 olarak belirledik. Araştırma katılımcıları salgın tehlikesinin 3 ay süreceğini tahmin ediyor. Katılımcıların yüzde 22,8’i salgın sonrası alışveriş yaptıkları marketi değiştirdiğini belirtiyor. Değiştirme nedenlerinde marketin eve yakınlığı ilk sırada” diye konuştu.

Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

ğer masraf yapıyorsun… Tohumcuya, gübreciye, petrolcüye, zehirciye para kazandırıyorsun… Dolayısıyla toprağı çiftçiye/ köylüye/çalışana değil, endüstriye kazanç kaynağı yapıyorsun… Köyleri, tarlaları bu yolla boşaltıyorsun… Şehirler dolduruyorsun… Ve bereketi/sağlığı kaybediyorsun…” ★★★ Ekledi: “Zehirler, toprağın olmazsa olmazı canlıları öldürdü… O topraktan alınan ürünler ise bağışıklık sistemini!”

HALICILAR MART AYINDA 220,3 MİLYON DOLARLIK İHRACAT YAPTI

D O Ğ U K A R A D E N İ Z İ H R AC ATÇ I L A R B İ R L İ Ğ İ ’ N D E N İ H R AC ATÇ I L A R A Ç AĞ R I :

Paketten yararlanın, ihracat kayıplarınızı telafi edin OSMAN ŞİŞKO-TRABZON

Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Başkan Yardımcısı Ahmet Hamdi Gürdoğan, ihracatçıların bu zor dönemde devletin ihracatçılara sunduğu destek paketinde yer alan imkanların iyi değerlendirilmesini istedi. Koronavirüs (COVID 19) salgınının ülkemiz ekonomisi üzerindeki tahribatının önlenmesi amacıyla devletin ihracatçılara, iş dünyasına ve vatandaşlara yönelik alınan önlemler ve sunulan ekonomik paketlerin krizin yol

açtığı olumsuzlukların giderilmesine büyük katkı sağlayacağını belirten Gürdoğan, “İhracatçılara yönelik alınan önlemlerin ihracatçılarımız tarafından en iyi şekilde değerlendirilmesi halinde, kayıplarımızın kısa sürede telafi edileceğini; ihracat ve ekonomimizin salgının kontrol altına alınması ile çok hızlı bir şekilde toparlanacağını umuyoruz” diye konuştu. Gürdoğan, devletin banka kredilerine yönelik sunduğu yeni kredi imkanları ile kredi vadelerindeki uzatma kararına, özel bankaların sıkı sıkı-

ya uymaları, ihracatçı ve iş dünyasına yönelik yapıcı bir tutum içinde olmaları gerektiğini vurguladı.

'Esnafımız şç çıkarmayacağını taahhüt edecek’ Trabzon Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (TESOB) Başkanı Metin Kara, Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi kapsamında esnaf ve sanatkarların korona salgını dönemini en az hasarla atlatmasına yönelik bazı tedbirlerin uygulamaya koyulduğunu söyledi. Kara, “Ortaklarımızdan erteleme döne-

mi boyunca işçi çıkarmayacaklarına dair bir taahhütname alacağız. Ortaklarımız erteleme başvurusu için acele etmesin, zamanımız var” dedi. Kara, Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatiﬂeri’nden çekilen kredilerin faizsiz şekilde üç ay süreyle erteleneceğini belirtti. Kara, ayrıca devletin çeşitli kurumları tarafından çeşitli vergi ve kredi uygulamalarının başlatıldığını belirterek, esnaf ve sanatkârların bu zor dönemi en az hasarlı atlatabilmek için bu tür desteklerden yararlanması gerektiğini vurguladı.

YURT HABERLERİ

NEVŞEHİR’DE TOKİ İHALESİ 7 MAYIS’TA Nevşehir Belediye Başkanı Rasim Arı, Nevşehir Belediyesi ile TOKİ tarafından eski sebze ve zahire pazarı bölgesinde gerçekleştirilecek olan Merkez Kentsel Dönüşüm Projesi için 7 Mayıs’ta inşaat ihalesinin gerçekleştirileceğini açıkladı. Belediye Başkanı Rasim Arı, yaptığı açıklamada Nevşehir’in Karasoku, Hacı Rüştü, Herikli, 20 Temmuz, Kapucubaşı ve İbrahim Paşa mahallelerinin büyük bir bölümünü içerisine alan Merkez Kentsel Dönüşüm Projesi için son aşamaya gelindiğini kaydetti. Arı, projenin ilk etabının İbrahim Paşa Mahallesi sınırları içinde bulunan eski sebze ve zahire pazarı bölgesinde uygulanacağını açıkladı. TOKİ’nin, projenin ilk etabı içerisinde yapılacak olan konut ve ticari alanlar için 7 Mayıs 2020 tarihinde ihale gerçekleştireceğini belirten Arı, ihalenin sonuçlanmasının ardından ise söz konusu bölgede inşaat çalışmalarına başlanılacağını duyurdu. NEVŞEHİR/DÜNYA

Nevşeh r'dek Merkez Kentsel Dönüşüm Projes 'n n a lanı.

TA R I M B A K A N I B E K İ R PA K D E M İ R L İ :

Antalya’yı kahve ve tropik meyve üretim üssü yapacağız Tarım ve Orman Bakanı Bek r Pakdem rl ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, telekonferans s stem yle Antalya Tarım Konsey ’n n toplantısına katıldı.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Antalya’yı Türkiye’nin örtü altı ve açıkta, başta kahve olmak üzere tüm tropik meyvelerin üretim üssü haline getirmeyi planladıklarını bildirdi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, telekonferans sistemiyle Antalya Tarım Konseyi’nin toplantısına katıldı. Antalyalı çiftçilere ‘Değerli Yörük Kardeşlerim’ diye seslenen Tarım Bakanı Pakdemirli, “Antalya’ya Ankara’dan selam yollamak olmaz. Antalya’ya müjdelerimiz var” dedi. Kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesinin devam ettiğini, 13. etap kapsamında Antalya ilinde onaylanan 59 projenin toplam proje tutarının 70 milyon lira olduğuna dikkat çeken Pakdemirli, şunları kaydetti: “Üreticilerimize projeleri için 32 milyon lira hibe desteği vereceğiz. Belgeleri tam olan projelerin hepsini imzaladık,

onayladık. Antalya’yı Türkiye örtü altı ve açıkta başta kahve olmak üzere tüm tropik meyvelerin üretimi üssü haline getirmeyi planlıyoruz. Bu yıl bin 400 çiftçimize video konferansla eğitim vereceğiz. Bal üretimini geliştirmek için iki bal ormanı daha kuracağız. Orman köylerinde yaşayan ailelere 2,5 milyon hibe desteği vereceğiz. Hazineye ait tarım arazilerini kiralayan çiftçilere bu zor günlerde finansal destek sağlamak için nisan, mayıs ve haziran ayı kiralarını 6 ay süreyle ertelemiş olduk.” Toplantıya video konferansla bağlanan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Antalya’nın ürün çeşitliliği bakımından ülkenin en zengin illerden olduğunu söyledi. Çavuşoğlu, “Devletimiz üreticimizi mağdur etmeyecektir. Özellikle zor süreçlerde devletimiz bu desteğini artırmıştır. Ben inanıyorum ki bu dönemde de devletimiz, hükümetimiz diğer sektörlerde olduğu gibi tarımda da üreticimizi mağdur etmeyecektir” dedi.

“SİZ EKİN GEREKİRSE BİZ ALACAĞIZ” Ç ftç lere b r telefon kadar yakın olduğunu ç ftç ler n ne sorunu varsa kend s ne ulaştırılmasını steyen Bek r Pakdem rl , “El m zden gelen yapacağız. S z korkmadan çek nmeden üretmeye devam ed n. El n z topraklarınızdan, hayvanlarınızdan çekmey n. Bakanlık olarak arkanızdayız. Gerek rse tarlanızdak tüm ürünü devlet olarak b z satın alırız. Vatandaşımız korkmasın. Gıda tem n konusunda vatandaşların end şeye kapılmaması gerekl . B z s z n ç n tarlamızda, bahçem zde, seramızda, ahırımızda ş m z n başında personel m zle üret c m z ve ç ftç m zle üretmeye devam ed yoruz, devam edeceğ z” d ye konuştu.

ÇİKOLATA PARK’TAKİ ÇİKOLATA ATÖLYESİ ÜRETİME BAŞLIYOR

Koronavirüs nedeniyle Alaçatı Ot Festivali’nin iptal edilmesi üzerine kadınlar harekete geçti. Alaçatı Turizm Derneği’nin kadın üyelerinin girişimiyle “Evde Ot Festivali” yapılacak. 10-12 Nisan tarihleri arasında mutfağa girecek olan Alaçatılı şefler, kendi tarifleriyle yemek pişirirken 1 dakikalık videolar hazırlayacak. Dernek yönetimi ise #evdeotfestivali etiketli tüm videoları, @evdeotfestivali ve @ alacatiturizmdernegi hesaplarından paylaşarak Alaçatı’nın muhteşem tariflerinin sırlarını verecek. Böylece Alaçatı’nın organik ürünleri, doğal lezzetleri bir kez daha gözler önüne serilirken, herkesin kendi evinde yaşadığı bu festival sayesinde Alaçatı’nın yöresel yemekleri için de en büyük video arşivi hazırlanmış olacak. Alaçatı Turizm Derneği Başkanı Celal Bayraktaroğlu ise Alaçatı’da eli kaşık tutan herkesi birer dakikalık videolar ile festivale katılmaya davet ettiklerini belirtti.

Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından Ordu’yu fındık ve çikolata ile bütünleştirip dünyaya sunabilmek amacıyla Gülyalı ilçesinde 60 dönüm arazi üzerine kurulan Çikolata Park’ta çalışmalar devam ediyor. Çikolata imalatının ve satışının yapılacağı çikolata atölyesi, restoran, nikâh salonu, çocuk oyun alanı, futbol ve basketbol sahasının yer aldığı proje ile Ordu’nun turizm ve ekonomik yapısına katkı sunmak amaçlanıyor. Park içinde kurulan çikolata atölyesinde, çocuklar ve çikolata yapmak isteyen vatandaşlarla birlikte çikolata üretebileceklerini söyleyen Projenin Koordinatörü Sevim Yavuz, 10 gün sonra çikolata atölyesinde üretime başlayacaklarını belirtti. Yavuz, “Ordu’ya özgü, burada üretilen meyve ve sebzelerle çikolata yapıyoruz. Ordu ve Kybele konseptli ambalajlar yaptıkk. Fındığın başkenti Ordu, inşallah fındıklı çikolatanın da başkenti olacak” dedi. OSMAN ŞİŞKO-ORDU

İZMİR/DÜNYA

Z raatçılar, tarımsal üret m ç n destek st yor Mers n’de faal yet gösteren Anamur-Bozyazı, Tarsus, Akden z, Aydıncık, Çamlıyayla, Erdeml , Gülnar, Mut, S l fke z raat odası başkanları, b rçok tarımsal ürünün satış f yatının mal yet n altına düştüğüne d kkat çekt . Salgınla mücadele kapsamında f yatları sab tley c önlemler alınmasını steyen z raatçılar, tarımsal üret m desteğ st yor.

Koronavirüs salgınının en çok etkilediği sektörlerin başında tarımsal ürün üreticileri geliyor. Tarımsal üretim yapan illerde de insanlar sokağa çıkmadığı, tarlalarda, seralarda çalışacak işçi bulmak eskisi kadar kolay olmadığı için çoğu ürün ya ekilemiyor ya da tarlalarda seralarda kalma tehlikesi ile karşı karşıya. Bu şartlar altında üretilen ürünlerin maliyetlerin altında satılmasından şikayet eden ziraatçiler, fiyatların sabitlenmesini ve devlet desteği istiyor. Mersin’de faaliyet gösteren Anamur-Bozyazı, Tarsus, Akdeniz, Aydıncık, Çamlıyayla, Erdemli, Gülnar, Mut, Silifke Ziraat Odası başkanları, koronavirüs salgını kapsamında alınan tedbirlerin tarımsal üretim faaliyetlerine etkilerine ilişkin ortak basın açıklaması yayımladı. Konuyla ilgili bilgi veren Anamur-Bozyazı Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş, Mersin’de koronavirüsün etkileri nedeniyle üretimin durma nok-

tasına geldiğini dile getirdi. Son 15 günlük süreçte çiftçinin ürettiği ürünlerin maliyet fiyatının altına düştüğünü vurgulayan Gümüş, “Çiftçinin kilo satış fiyatı 8 TL-9TL olan çilek şu an 2,5 TL-3 TL’ye, 6,5 TL’ye satılan muz 4,5 TL-5,00TL ’ye, 3,70 TL’ye satılan salatalık 1,60 TL’ye, 2,50 TL’ye satılan domates 1,00 TL’ye, 6,20 TL’ye satılan patlıcan 2,20 TL’ ye satılıyor. Ürünlerimiz maliyetinin altına satıldığı için üreticilerimiz zor durumda kalıyor” diye konuştu.

09 CMYK

Mers n’de hasadı başladığı halde hracatın durması neden yle satış f yatları g der mal yetler n n altında kalan b nlerce ton ç leğ n tarlalarda kaldığını bel rt l yor. Anamur T caret ve Sanay Odası Başkanı Ferudun Torunoğlu, üret c ler n n kayıplarının büyümemes ç n hracatın yen den başlatacak uygulamaların gel şt r lmes çağrısı yaptı. Son 15 gündür ç lek f yatlarının hızla düşüş gösterd ğ n d le get ren Torunoğlu, “Ç ftç ler m z ç leğ n satış f yatının mal yet n altına düşmes nden dolayı gün geçt kçe masraflarını ve zararlarını karşılayamaz hale gel yor. Z ra üret m yapamaz duruma gelmekten korkan ç ftç ler m z sorunlarının lg l merc lere let lmes n talep ed yor ve tarımsal destek sağlanmasını st yor” ded . Torunoğlu, raf ömrü kısa olan ç lek hracatının yen den başlaması ç n TOBB öncülüğünde g r ş mlerde bulunulması ç n çaba gösterd kler n de sözler ne ekled .

“Salgından sonra Hollanda Hastalığı’na yakalanab l r z” Üreticilerin mağduriyetinin her geçen gün artığının altını çizerek fiyatları sabitleyici önlemler alınması çağrısında bulunan Gümüş, ürünlerin satış fiyatının hızlı düşüşüne ilişkin önlem alınmazsa çiftçilerin durumunun daha da kötüleşeceğini vurguladı. Gümüş, şunları söyledi: “Önlem alınmaz ise koronavirüs hastalığından kurtulduktan sonra; gıda üretiminde Hollanda Hastalığı’na yakalanabiliriz. 1960 yıllarında gaz rezervi bulunan ve para birimi güçlenen Hollanda, üretimi adeta bırakıp, ithalata yönelmişti. İlk ekonomik sarsıntıda ise hiç bir üretimi kalmadığı için ekonomisi adeta yaprak gibi savrulmuş ve toparlaması neredeyse

20 yılı bulmuştu.” Bugün Hollanda’nın yaptığı hatalardan ders alarak adeta bir gıda üretim ülkesine dönüştüğüne dikkat çeken Gümüş, “Yine üretimi bırakıp, ithalata geçen ve yakın zamanda bedelini çok ağır ödeyen ve ödemeye devam eden Venezuella örneği de karşımızda durmaktadır. Bu ülkenin çiftçisi üretmek için çabalıyor. Ama çiftçiyi teşvik eden, koruyan önlemler ve tedbirler de mutlaka alınmalıdır. Çiftçi topraktan uzaklaşmamalıdır. Çiftçi bu zor günlerde bile büyükşehirlerdeki insanlarımız sağlıklı yiyeceklere ulaşsın diye tarlasına, bahçesine, serasına giderken; zararına üretim yapmasının önüne geçilmeli ve mutlak ve mutlak suretle gerekli önlemler alınmalıdır” açıklamasını yaptı.

Kalkınma ajanslarından salgınla mücadeleye destek Güney Ege Kalkınma Ajansı, COVID-19 ile Mücadele ve Dayanıklılık Mali Destek Programı açıkladı. Aydın, Denizli ve Muğla illerinde uygulanacak 6 milyon TL bütçeli programla COVID-19 salgını ile mücadeleye katkı sağlayan ve salgının etkilerinin azaltılmasına yöne-

lik acil çözüm sunan projelerin desteklenmesi amaçlanıyor. İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) da Covid-19 ile mücadeleye 15 milyon TL destek vereceğini açıkladı. İZKA tarafından uygulanacak ve COVID-19 salgın riski ile mücadeleye katkı sağlayacak, salgının etkilerinin

Doğaltaş hracatçıları katma değer ‘evde tasarım’la artıracak

DUNYA

“ÇİLEK İHRACATI YENİDEN BAŞLASIN”

COVID-19 İLE MÜCADELE PROGRAMI GENİŞLİYOR

D O Ğ A LTA Ş P R O J E V E TA S A R I M YA R I Ş M A S I D Ü Z E N L E N İ YO R

Dünya doğaltaş rezervlerinin yüzde 40’ına sahip olan Türkiye, taşa sanat katacak, ihracatı daha katma değerli hale getirecek “Doğaltaş Proje ve Tasarım Yarışması” düzenliyor. Ege Maden İhracatçıları Birliği (EMİB) tarafından bu yıl ilk kez düzenlenen ve öğrenciler- profesyoneller olmak üzere 2 kategoride gerçekleştirilecek olan Doğaltaş Proje ve Tasarım Yarışması ile Covid 19 salgını sürecinde mimarlar, mühendisler ve tasarımcıların evde kaldıkları süre boyunca taşa sanat ve katma değer katmaları hedeﬂeniyor. Türk doğal taş sektörünün 2019

ALAÇATI OT FESTİVALİ “EVDE” YAPILACAK

MEHMET NABİ BATUK/MERSİN FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

3 N san 2020 • CUMA/

yılında 1 milyar 908 milyon dolarlık ihracata imza attığı bilgisini veren EMİB Başkanı Mevlüt Kaya, “Bu ihracattan blok doğal taş 955 milyon dolar, işlenmiş ürünler 952 milyon dolar pay aldı. Yani ihracatın yarısı işlenmiş ürünlerden oluştu. Birliğimizde ise bu rakam yüzde 64’e ulaştı. Hedefimiz bu oranı daha da yukarı taşımak. Doğaltaş Tasarım ve Proje Yarışması bizi bu hedefe götüren yollardan biri olacak” şeklinde konuştu. Üniversitelerin mimarlık, mühendislik, güzel sanatlar ve tasarım fakülteleri lisans veya yüksek lisans bölümlerinde okuyan tüm öğrenci-

ler ile mezun olanların tasarımlarıyla katılabilecekleri yarışmada mermer artıklarının değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılmasına ilişkin tasarım projeleri, dış mekan projeleri, iç mekan mobilya, aksesuar ve uygulamaları projeleri olmak üzere üç konu başlığında tasarımlar kabul edilecek, toplamda 10 proje seçilecek, seçilen her bir proje için 10 bin TL tutarında ödül verilecek. Başvurular 15 Haziran 2020 tarihine kadar yapılabilecek. İZMİR/DÜNYA

azaltılmasına yönelik acil çözüm sunan projelere başvurular 1 Nisan 2020 tarihinde başlayacak ve 30 Nisan 2020 tarihine kadar devam edecek. Programa, Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (ORAN) ile Ahiler Kalkınma Ajansı (AHİKA) tarafından bölge illerine top-

lamda 15 milyon lira destek verilecek. Merkezi Isparta’da bulunan Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) ise virüsle mücadeleye toplam toplam 6 milyon 570 bin TL bütçe ayıracak. Programı’na 30 Nisan 2020 tarihine kadar başvuru yapılabilecek.

3 N san 2020 • C U M A / 10

DIŞ HABERLER

ABD’DE BİR HAFTADA 6,6 MİLYON İŞSİZLİK BAŞVURUSU Can kaybının 5 bini aştığı ve ülkenin büyük bölümünde şirketlerin kapanmak zorunda kaldığı ABD’de haftalık işsizlik başvuruları beklentilerin de üzerinde 6,6 milyonla yeni rekor kırdı. Tüm analistlerin beklenti medyanı ise 3,76 milyondu. 6,65 milyon ABD vatandaşı, 28 Mart’la biten haftada işsizlik hakları için başvuru yaptı. Uzmanlar başvuru merkezlerinde yaşanan yığılmalar nedeniyle, gerçek rakamın bunun da üzerinde olabileceğini belirtiyor. ABD’de bir önceki hafta ise 3,31 milyon kişi işsizlik başvurusu yapmıştı. İkinci çeyreğe düşüşle giren hisse piyasaları, enerji piyasalarında kesinti beklentisiyle dün yükselişe geçti. Donald Trump'ın Suudi Arabistan ve Rusya'nın en az 10 milyon varillik kesintiye gidebileceği açıklamasıyla enerji hisselerindeki yükseliş, ABD'deki borsları yukarı taşıdı. İşsizlik verilerinin beklentilerden de kötü gelmesi, yatırımcıların risk iştahını azaltırken, ABD'nin 10 yıllık tahvil getirisini perşembe günü tekrar yüzde 0,6’nın da altına inmesine neden oldu.

PETROLDE BARIŞ UMUDUYLA YÜKSELİŞ YÜZDE 30’U AŞTI ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan ve Rusya’dan petrol savaşlarında geri adım atılacağına ilişkin beklentilerle petrol fiyatları tarihinin en sert gün içi yükselişlerinden birini kaydederek yüzde 30’un üzerinde yükseldi. Twitter hesabından petrole ilişkin açıklama yapan Trump iki üreticinin arz kesintilerinin 10 ila 15 milyon varil/gün olmasını beklediğini söyledikten sonra fiyatlarda sıçrama oldu. Brent petrol fiyatı yüzde yüzde 33’ün üzerinde artışla 36 doların üzerini görürken, Batı Teksas Petrolü (WTI) varil fiyatı 27 dolara kadar çıktı. Saat 18:00 itibariyle Brent varili 30 dolardan, WTI varili 25 dolardan işlem gördü.

Salgın sonrası ekonom de olası yen eğ l mler

EKONOMİ ATLASI

Ömer Faruk Çolak ofc1962@gmail.com

apitalizm salgınla birlikte üç krizle karşı karşıya. İlki sağlık krizi, ikincisi buna bağlı ekonomik kriz, üçüncüsü yine salgınla da bağlantılı çevre-iklim krizi. Bu üç krizle elbette kapitalist olmayan ülkeler de karşı karşıya. Ancak bu krizlerin yaratıcı kapitalizm. Kapitalizmin özellikle 1970 krizi sonrası gelişim patikası bu sonuçları doğurdu. Elbette bu tümcemize hemen karşı çıkmak mümkün. Diyebilirsiniz ki “Kapitalizm krizlerle kendini yeniden üretir, bu krizi de aşar”. Bu düşüncenizde çok da haksız değilsiniz, ancak kapitalizmin kendisine dayanak aldığı kurumsal yapılanma da artık aşınmış durumda. Ya yenilenecek ya da yeniden sosyalizm seslerini daha çok duyacağız. Salgın, kapitalizmi borç krizi yaşarken yakaladı. Alınan önlemler de daha çok borçlanma hacmini artırmaya yönelik olunca salgın sona erdiğinde ekonomiler büyük bir borç yükü ile baş başa kalacaklar. Üstelik tek sorun da bu değil. Sistemin işleyişinde kurumsal dönüşümlerde kapıda bekleyen diğer sorunlar. Çünkü salgına karşı alınan önlemler ülkelerin, firmaların, piyasaların ayıplarını da ortaya çıkardı. Bunların bazılarını sıralayalım: ● Sağlık sistemleri birkaç ülke dışında çöktü. Dünya GSYH’sinin yüzde 20’sine (21 trilyon dolar), buna karşın dünya nüfusunun yüzde 4,5’ine sahip ABD sağlık sistemi iﬂas etti. Ruslardan yardım talep ettiler. ABD’nin başta Trump olmak üzere sağcı politikacıların yürüttüğü sözde piyasacı sağlık sisteminin ne olduğunu halk gördü. Trump’ın yeniden seçilmesi bu krizle birlikte artık zora girdi. ● Diğer gelişmiş ülkelerin de durumu pek farklı olmadı. Sosyal devlet ilkesine bağlı Kuzey Avrupa ülkeleri ve Almanya olumlu yönde öne çıktı. Türkiye, salgına şehir hastaneleri ile sağlığı ticari meta haline getirme gayretleri güçlendiği bir dönem de yakalandı. Umarım hükümet bundan ders çıkartır. ● Son yıllarda özellikle yükselen ülkelerde (bizde 20 yıldır) artan yüksek bina yapma hevesi (plaza, rezidans, AVM)

DUNYA

10 CMYK

salgından darbe aldı. AVM’deki ayakkabıcı, kitapçı kapandı. AVM dışındakiler faaliyetine devam etti. Çünkü ilki kalabalıktı. Evde çalışma sistemi de havalı plazaları boşa çıkardı. Ofiste çalışanlar da, patronlar da eşofman ile daha rahat çalışıldığını, üstelik bunun daha düşük maliyetli olduğunu gördü. Sanırım İstanbul’daki AVM’lerde, plazalarda daha çok kiralık levhası göreceğiz. ● Çalışma sistemindeki farklılaşma, iş disiplini açısından esnek çalışma sisteminin test edilmesini sağladı. Bu testten geçen firmalar ve çalışanların artık işe ve çalışmaya bakışı farklılaştı. Yeni model çalışma tipleriyle daha çok karşılaşacağız. İşçi sendikaları bu yeni duruma uyum göstermek ve politikalar üretmek zorunda.

Kap tal zm n kend s ne dayanak aldığı kurumsal yapılanma da artık aşınmış durumda. Ya yen lenecek ya da yen den sosyal zm sesler n daha çok duyacağız. Salgın, kap tal zm borç kr z yaşarken yakaladı. Alınan önlemler borçlanma hacm n artırmaya yönel k. Salgın sona erd ğ nde ekonom ler büyük b r borç yükü le baş başa kalacaklar. ● Salgın işsizliği artırıyor. ILO tahminine göre işsiz sayısı 25 milyon kişi daha artacak. Bu durumda hükümetlerin istihdama yönelik teşvikleri artmak zorunda. Bu yapılırken belli bir plana uyulmalı. Hafta da bir müjde paketi mantığı ile yapılmamalı. ● Yatırım yapılırken çevre-iklim-sağlık gibi değişkenler göz önüne alınacak. Artık “Çevreyi kirletirim, arkam sağlam” bakış açısına sahip yatırımcının işi zor. Örnek mi, Erzurum da karantinadan kaçanı kardeşi ihbar etti. ● Ülkelerin silah harcamalarını artırmalarının anlamsızlığı ortaya çıktı. Silahın yerini eğitim, sağlık ve istihdam yaratma harcamaları alacak. En önemli tartışacağımız konu ise siyasi. Dünyayı bu hale sağcı popülist partiler ve onların hükümetleri getirdi. Bakalım halk bunu cezalandıracak mı? Sosyal demokrasinin, refah devletinin kapısını açacak mı, yoksa daha totaliter rejimleri mi destekleyecek? Bu tartışmayı da ileriki haftalarda yapacağım.

Öte yandan Rusya Devlet Başkanı Putin, bu hafta için ilan ettiği ücretli tatil süresini 30 Nisan’a kadar uzattı. ABD’de de 30 Nisan’a kadar evde kal çağrısı yapılıyor fakat ücretli çalışanlar sosyal destek mekanizmasındaki aksaklıklar nedeniyle işe gitmek zorunda.

AB'DEN 100 MİLYAR EUROLUK ÜCRET DESTEK PROGRAMI

Trump arz kesintilerinin 10-15 milyon varil/gün olabileceğini söyledi.

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, salgın nedeniyle birlik ülkelerinde tehlikede olan istihdamı korumak için 100 milyar euro'luk ücret destek programı kurulmasını teklif etti. "SURE" adlı ücret destek programını Brüksel’de tanıtan Leyen AB üyesi bütün ülkelerdeki kısa süreli çalışma programlarını destekleyeklerini ifade etti ve "Yeni dayanışma enstrümanıyla işletmelerin faaliyetlerini sürdürmeleri ve insanların çalışmaya devam etmeleri için 100 milyar euro harekete geçireceğiz" dedi. Ücretlerin bir kısmının kamu tarafından karşılanmasının öngörüldüğünü belirten Leyen, mevcut yapısal fonların koşullarının kolaylaştırılarak ülkelerin ilave mali kaynağa erişimini sağlayacaklarını söyledi. Açıklamaya göre, salgından ciddi ölçüde etkilenen balıkçı ve çiftçiler ise birliğin ortak tarım politikasıyla desteklenecek.

Gıda perakendec ler kr z nasıl yönetmel ? Çalışanı ve müşter y koru, ş sürekl l ğ n sağla, tüket c tavrını çok y tak p et, arz ve taleb eşzamanlı yönet, teknoloj yle dönüşerek geleceğe hazırlan, satın alma ve b rleşme de dah l cesur adımlarla ekos stem n değ şt r. Danışmanlık ş rket McK nsey, dünyadak tüm gıda perakendec ler ne bu çağrıları yapıyor. DIŞ HABERLER HİLAL SARI hilal.sari@dunya.com

3 milyardan fazla insan karantina ve self izolasyon önlemleriyle evde otursa da gıda alışverişi en katı sokağa çıkma yasağı uygulanan ülkelerde bile devam ediyor. Peki, gıda perakendecileri bu süreçte şoklar yaşamamak ve iş sürekliliğini sağlamak için neler yapmalı? Danışmanlık şirketi McKinsey’in gıda perakendecilerinin bu krizi nasıl yöneteceğine ilişkin yayınladığı raporda altın değerinde öneriler bulunuyor.

■ Çalışanlarınızı ve müşter ler n z koruyun Gıda perakendecilerinin küresel gıda zincirinin bel kemiği olduğunu vurgulayan McKinsey, “Bu işte asıl kahramanlar, kasiyerler, raﬂarı doldurmak için çalışanlar, şöförler ve depo çalışanları” diyor. Tüm gıda perakendecilerine hem çalışanlarını hem de müşterilerini korumak için gerekli tüm önlemleri almaları çağrısı yapılıyor. Mağaza hijyenine çok dikkat edilmeli ve sosyal mesafe her noktada minimuma indirilmeli. Müşterilerin kendi kendine ödeme yapabildikleri kasalar açmak, nakit ödemeleri olabildiğince azaltmak, çalışanlara ücretli izin verilmesi, hasta hisseden çalışanın izolasyon için evine gönderilmesi, kilit öneme sahip çalışanlar için yedekleme planları yapılması, ek personel alımı veya Amazon’da olduğu gibi ücretlerin artırılması, Avrupa’da Delhaise ve Lidl zincirlerinin yaptığı gibi kırılgan kesimlere özel alışveriş saati uygulamaları başlıca örnekler.

Gıda f yatları martta sert düştü, p r nç har ç V rüs ve petrol f yatlarındak düşüş mart ayında küresel gıda f yatlarını da aşağı çekt . B rleşm ş M lletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayınlanan Gıda F yat Endeks şubat ayından yüzde 4,3 düşüşle 172,2 düzey ne ger led . Örgütten yapılan açıklamada f yatlardak bu düşü-

■ İş sürekl l ğ n n devamını sağlayın Rapora göre, iş akışının aksamaması için iş süreklilik planlarının yapılması, yeterli sayıda şöför alımı gerçekleştirilmesi, müşterilere teslimat saatlerinin doğruca verilebilmesi, BT sistemlerinin çalışmaya devam etmesi çok önemli. Yerel otoritelerle, tedarikçilerle, çalışanlarla ve hizmet sağlayıcılarıyla kriz yönetim normları geliştirilmesi de raporda önemle vurgulanan bir unsur. ■ Yerelde alışkanlıkların nasıl değ şt ğ n yakından tak p ed n Tüketicilerin karantina ve izolasyon dönemlerinde satın alma alışkanlıklarının ne yönde değiştiği ülkeden ülkeye ve ürün kategorisine göre değişiklik gösteriyor. Reçetesiz ilaçlarda yüzde 800’e varan talep artışlarına, gıda ürünlerine talepte de yüzde 25 ila 50 oranında artışlar yaşandığına dikkat çekiliyor. ■ Arz ve taleb eşzamanlı yönet n Ticari takvimlerin ve tedarik zincirlerinin eşzamanlı ve koordine

şün hareket kısıtlamaları ve düşen petrol f yatlarından kaynaklandığı bel rt ld . En sert düşüş yüzde 19,1 le şeker f yat endeks nde. Düşüşün en öneml k neden , karant nalara bağlı tüket m n düşmes ve petrol f yatlarındak düşüş neden yle etanol üret c ler nden gelen taleb n de

hareket etmesi, gıda zincirinde aksamama olmaması için kritik öneme sahip. Nakit zengini perakendecilerin tedarik zincirlerine nakit akışı sağlayarak onları ayakta tutması gerektiği belirtilen raporda “Bazı perakendeciler ödeme vadelerini kısaltıyor. Operasyon kabiliyetiniz tedarik zincirinizin en zayıf halkası kadardır” deniliyor. Rapora göre, promosyonlar azaltılarak ani panik alımları engellenmeli ve kampanya mantığına tamamen yeni bir gözle bakılmalı. Talebin proaktif bir şekilde yönetilmesi gerektiği belirtilen raporda panik alımlarını engellemek için çok talep olan ürünlerin fiyatlarının anormal şekilde yükseltilmemesi uyarısı yapılıyor.

■ İş yapış şek ller n z teknoloj yle dönüştürerek gelecek ç n hazırlanın Online alışverişe talep rapora göre yer yer yüzde 700 arttı. Teknolojinin gıda perakendeciliğinde kullanımı şirketleri bundan sonraki sürece hazır hale getirecek. Nakit kullanmadan, hatta kart teması ol-

azalması. B tk sel yağ endeks , palm yağı f yatlarındak düşüşe bağlı yüzde 12 ger lerken, süt ürünler endeks yüzde 3, et f yat endeks se yüzde 0,6 düştü. Hububat f yat endeks rekoltetek yüksel şe de paralel yüzde 1,9 ger lerken, artan talep ve hracat kısıtlamalarıyla p r nçte yüksel ş sürüyor.

madan ödeme yapılabilmesi başlıca öneri. Raporda "Teknoloji sayesinde aşırı yüklemeçalışanın üzerindeki yükü alabilirsiniz. Akıllı depo yönetimi önem kazanıyor. E-ticaret yatırımlarını hızlandırma imkanı olan hızlandırmalı. Harcamaları online kanala yönlendirebiliyorsanız, proaktif olarak yapmalısınız" tavsiyeleri yer alıyor. McKinsey, genel müdürlük çalışanına ise uzaktan çalışma imkanı verilmeli, diyor.

■ Gerek rse satın alma ve b rleşmelerle cesurca ekos stem n z değ şt r n Krizlerin her zaman yeni satın alma ve birleşme fırsatları doğurduğuna dikkat çekilen raporda, gıda perakendecisinin hizmetlerde, ödemelerde, değer zincirinde işbirliği yapabileceği ve büyümesine yardım edebileceği şirketler olup olmadığına bakılması öneriliyor. Özellikle nakit zengini ama satışlarda zayıﬂık yaşayan şirketler için stratejik alımlar yapmak da, rapora göre işin rengini değiştirebilir.

Dünyadan kısa kısa ABD merkezl kred derecelend rme kurulu F tch Rat ngs, küresel ekonom n n 2020 yılında yüzde 1,9 daralacağını öngörüyor. F tch’ n rev ze ed len öngörüsüne göre 2020 yılında ABD ekonom s yüzde 3,3, Euro Bölges yüzde 4,2 ve B rleş k Krallık ekonom s yüzde 3,9 küçülecek. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER Ekonom k ve Sosyal İşler Bölümü, Avrupa ve Kuzey Amer ka’dak karant na süreçler n n h zmet ve ulaşım sektörler nde sorunlara yol açtığı ve bu sektörlerdek st hdamın, söz konusu ülke ekonom ler ndek toplam st hdamın dörtte b r n oluşturduğu uyarısını yaparak, küresel

ekonom n n 2020 yılında yüzde 1 daralab leceğ öngörüsünde bulundu. JAPON otomot v dev Honda, koronav rüs salgını end şeler n n devam etmes neden yle V etnam’dak motors klet ve otomot v fabr kalarını 16 N san’a kadar geç c olarak kapatma kararı aldı. ABD’n n en yetk l bulaşıcı hastalıklar uzmanı ABD Başkanı Donald Trump’ın koronav rüsle mücadele ek b üyes Dr. Anthony Fauc , aldığı ölüm tehd tler n n artmasıyla k ş sel güvenl ğ n arttırdı. Fauc , daha önce Trump'ın salgını haf fe alan söylemler ne karşılık ABD basınında 'b l m n ses ' olarak anılmaya başladı.

WIMBLEDON Ten s Turnuvası, koronav rüs end şeler neden yle ptal ed ld . All England Club’tan yapılan açıklamada, 29 Haz ran’da başlaması planlanan turnuva İk nc Dünya Savaşı’ndan bu yana lk kez düzenlemeyecek. WUHAN hayvan pazarının yen den açıldığı dd aları Ç n İstanbul Başkonsolosluğu Sözcülüğü, tarafından yalanlandı. Koronav rüs (Cov d-19) salgınının ocak ayında lk Wuhan’da baş göstermes n n ardından, v rüsün kenttek hayvan pazarlarının tüket m yle yayıldığı dd a ed lm şt .

3 N san 2020 • C U M A / 11

FİNANS / BORSA

BİLİYOR MUSUNUZ?

test ederek rekor tazeledi.

PİYASA ANALİZİ Ferhat Polat ferhat.polat@dunya.com

NE OLDU: Yurtiçi piyasa risk iştahının görece zayıf kaldığı bir günü daha geride bıraktı. Son üç işlem gününde 90.500 direnç seviyesini test eden borsa, dün de bu direnci geçmekte zorlandı. Bir ara satışların artmasıyla 88.000 seviyesine kadar inen BIST, günü sınırlı artışla 89.510 seviyesinde tamamladı. Koronavirüs kaynaklı güçlenen satış baskısı dolar/TL’yi de 6.71’in üzerine taşıdı. Eylül 2018’den beri yeni zirvelerini gören kur, hızlı yükseliş sonrası 6.60 seviyesine doğru gevşedi. Altın fiyatlarındaki yükseliş trendi devam ederken, gram altın 345 seviyelerini

NE OLACAK: Koronavirüsün yarattığı moral bozukluğu ve kaygılar baskı yaratmaya devam ediyor. Salgın sonrası veri akışı piyasaların yakın takibinde. ABD’den gelen haftalık işsizlik maaşı başvuruları hem ABD hem de küresel ekonominin ikinci çeyrekte sert daralma göstereceği algısını artırmış durumda. Koronavirüsün iş gücü piyasasına etkilerini yansıtan işsizlik maaşına başvuran kişi sayısı 6,6 milyona ulaştı. Bugün ise ABD’de mart ayı işsizlik rakamlarını göreceğiz. Haftanın son işlem gününde yurtiçinde ise enﬂasyon verisi önemli. Aylıkta yüzde 1’e yakın artış beklentisi var. Beklenti üzerinde bir veri, piyasada oynaklığı artırabilir.

Rusya ve Suudi Arabistan anlaşmazlığı ile petrol fiyatlarının düşmesi, ABD’li kaya gazı üreticilerinin piyasadan çekilmesini amaçlıyor olabilir.

İki sıfır atılması uygulaması ertelendi EKOFOBİ

Şant Manukyan

Borsa İstanbul, olağanüstü koşullar ve değişen çalışma düzeni nedeniyle, geliştirme ve test süreçlerine yeterince katılım sağlanamadığı için “BISTECH Sistemi 2.11 Versiyon Geçişi” ve ‘BIST Pay Endekslerinden İki Sıfır Atılması” projelerinin uygulanmasının sırasıyla 6 Temmuz ve 27 Temmuz’a ertelendiğini duyurdu.Borsa İstanbul'dan yapılan açıklamada, daha önce, BISTECH Sistemi'nin iyileştirme ve geliştirme çalışmaları kapsamında 2.11 versiyonu olarak adlandırılan yeni sürümün 13 Nisan’da canlı ortamda devreye alınacağı ve 27 Nisan’da BIST Pay Endekslerinden iki sıfır atılacağının açıklandığı hatırlatıldı.

smanukyan@isyatirim@com.tr

erecelendirme kuruluşları tarafından verilen ülke notlarına ara verilmesi fikri yeni veya orijinal bir fikir olmadığı gibi çok etik de olmayabilir. Ancak bu kez geçekten farklı bir durumla karşı karşıyayız. Geçtiğimiz Cuma günü haber ajanslarından iki ülkenin notunun düşürüldüğü haberi geçti: Biri İngiltere, diğeri ise Güney Afrika. Gelişmeler ışığında ikisinin de yatırımcılar açısından sürpriz olduğunu söylemek mümkün değil, ancak piyasa fiyatlamaları manidardı. İngiliz varlıkları not kırılma-

Kardem r, sektörde ortaya çıkan olumsuz p yasa koşulları neden yle planlı bakım ve onarım faal yetler n öne çekerek günlük üret m sev yes n kısmen azaltma kararı aldı.

sından neredeyse hiç etkilenmezken G. Afrika varlıklarının tamamı satış yedi. Rand, dolar karşısında en düşük seviyesine gerilediği gibi G. Afrika eurobond fiyatları geriledi ve diğer gelişmekte olan ülkelerde de satışı tetikledi. Peki yeni reytingler zaten bekleniyordu ise satış neden kaynaklandı? İçinde geçtiğimiz satış dönemde de olduğu gibi pasif fonların veya borsa yatırım fonlarının otomatik satışa (alıma) geçmesi gibi not indirimleri de fon yöneticisinin beklentilerinden bağımsız olarak portföylerde otomatik ayarlamalara neden olur. Geride bıraktığımız ay boyunca hepimiz yaşanan trajediyi ve yayınlanan bilimsel makaleleri takip ediyor. Ancak henüz bir birine benzeyen ve salgının bitiş tarihini emin bir şekilde açıkla-

BORSA

Günlük

DÖVİZ Kurları

3 Nisan 2020

SERBEST PİYASA

89510.88

kapanış

DÖVİZ ALIŞ

ÇARPRAZ KURLAR Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

DÖVİZ SATIŞ

6.6672 4.0545 0.97431 7.2849 8.2724 6.8789 0.66302 4.7135 21.2476 0.64617 1.7711 6.1966 3.7038 1.4995 0.08476 0.01579 0.93403 0.03972 1.8209

T.C. T C MERKEZ BANKASI

6.6792 4.0809 0.97910 7.2980 8.3155 6.9230 0.66988 4.7348 21.5256 0.65051 1.7743 6.2376 3.7523 1.5191 0.08587 0.01599 0.94625 0.04024 1.8447

6.6625 4.0358 0.97363 7.2798 8.2666 6.8685 0.66256 4.6961 20.9289 0.64571 1.7578 6.1737

TL KARŞILIĞI 0.10352 3.9305 1.2712 0.26613 0.00041 0.36102 0.00543 0.08734 0.86083 0.00560 0.02002 1.5314 0.27466 0.42369 1.5932 4.6615 0.01297 0.20240 9.4028 1.8325

EFEKTİF SATIŞ 6.6892 4.1054 0.98135 7.3089 8.3280 6.9334 0.67142 4.7528 21.8485 0.65201 1.7876 6.2614

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

11 CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.6470 7.2270 6.8310 8.2060 6.1700 1.7620 0.6550 0.6350 0.9650 4.0030 4.6690

6.6490 7.2290 6.8650 8.2470 6.2000 1.7710 0.6590 0.6380 0.9700 4.0230 4.6930

ALIŞ

SATIŞ

344.41 313.41 247.97 196.31 309.96 2290.12 556.02 2231.02 2270.03 1611.97 2.77

344.36 315.46 258.27 201.45 340.91 2328.82 573.41 2422.59 2310.63 2.78

LİBOR

1.0900 107.25 0.9683 1.2439 0.8764

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

10.00 9.96 9.94 9.93 9.92 9.91 9.91 9.89 9.88 9.82 9.76 9.69

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -10.00 -10.00 -9.97 -9.96 -9.94 -9.91 -9.91 -9.90 -9.84 -9.60 -9.40 -8.95

Lüks Kad fe İhlas Gazetec l k Pınar Su Escort Teknoloj RTA Laboratuvarları Trabzonspor Sport f Info Yatırım Metro Yatırım Ortaklığı Galatasaray Sport f Saray Matbaacılık Der mod Ersu Gıda

PAHALI Endekse göre 62.44 61.98 49.12 45.39 42.42 39.38 38.99 38.69 34.68 34.10 34.04 33.88

Trend GMYO Ek z K mya Egel &Co Yatırım Hold ng Altınyunus Çeşme Egel & Co Tarım G r ş m Dag G y m Karsu Tekst l Euro Trend Yat. Ort. Mond T re Kutsan Saray Matbaacılık Escort Teknoloj Trabzonspor Sport f

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI 1.6405 6.8323 0.9670 10.01 107.34 1.4126 10.29 3.7645 1.0927 1.2429 3.2049

de ve bu durum bölgeyi yeni siyasi gelişmelere açık hale getiriyor. Bu süreçte bütçesini düşük petrol fiyatlarını ön görerek hazırlayan Rusya’nın elinin daha rahat olduğunu düşünüyoruz. Bu aşamada petrol fiyatları için talep kaynaklı hareket beklemiyoruz, virüs etkisi azalsa dahi toplumların bir anda harcama yapma, seyahate çıkma eğiliminde olacağını düşünmüyoruz. Gelecek dönemde Rusya, Amerika ve Suudi Arabistan üçlüsünün atması muhtemel siyasi adımlar fiyatların seyrini belirleyecek en önemli parametre olacaktır. Teknik olarak ise 25 dolarlı seviyeleri güçlü destek olarak görüyoruz. Piyasanın buranın altında kalıcı olma ihtimalini düşük olasılık olarak değerlendiriyoruz.

0. 40 0.98 1.37 1.20 1.06

dunya.com/dovizbulteni

UCUZ Endekse göre Metro Yatırım Ortaklığı RTA Laboratuvarları* Güler Yat. Hold ng Orma Orman Mahsuller QNB F nans F n. K r. Selçuk Ecza Deposu Info Yatırım Berkosan Yalıtım Eczacıbaşı Yatırım Lokman Hek m Sağlık* Kuştur Kuşadası Tur zm Oyak Yat. Ort.

-39.04 -26.07 -20.43 -18.72 -18.69 -16.78 -16.67 -16.06 -15.04 -14.99 -14.92 -13.98

DİP Em n ş Ambalaj Mazhar Zorlu Hold ng Metro Yatırım Ortaklığı RTA Laboratuvarları B rko Mensucat Sodaş Sodyum Sanay Info Yatırım Sal x Yatırım Hold ng D r teks D r l ş Tekst l Carrefoursa

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 2.83

ZİRVE Trakya Cam Egel &Co Yatırım Hold ng Formet Çel k Kapı Q nvest PY Re-P e GMYF Dardanel Euro Trend Yat. Ort. Sey tler K mya S lverl ne Endüstr Dag Yatırım Hold ng Albaraka PY One Tower GMYF

ya turizm gelirleri üzerinden olduğuna göre şimdi ne olacak? Globalizasyonun zirve yaptığı dönemlerde gelişmekte olan ülkeler açık ekonomileri ve sermaye hesapları nedeni ile alkış topluyordu. Bugün ise virüs şoku gelişmekte olan ülkelerden abartılmış bir sermaye çıkışını tetikliyor ve reyting şirketleri de ateşe benzin döküyor. Bazı gelişmekte olan ülkeleri iyi zamanlarda doğru reformları yapmamakla eleştirebiliriz, ancak bunun cezası daha yüksek faizler talep etmektir, virüs krizinden faydalanarak iflas spekülasyonları yapmak değil. Daha önce olduğu gibi şimdi ve daha sonra da IMF gelişmekte olan ülkeler için bir alternatif. Ancak tıpkı adının Fed’in ıskonto penceresi ile anılmasını

EURO RO

1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 02/04/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Akçansa Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek. Arçel k Aselsan Aygaz B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Global Yat. Hold ng Good-Year Gözde G r ş m Gübre Fabr k. Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ. Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom. Odaş Elektr k Otokar Özak GMYO Pegasus Petk m Reysaş GMYO Sabancı Hold ng Sasa Polyester Selçuk Ecza Deposu Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank. Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.05 5.46 6.80 6.60 3.40 4.48 12.15 4.36 1.09 50.65 3.19 18.28 13.85 5.20 13.35 23.14 8.79 51.00 9.25 7.68 7.08 3.13 35.50 56.70 6.11 6.23 10.24 1.45 6.69 4.45 9.48 482.20 1.15 6.23 5.87 7.64 53.50 7.60 2.52 3.38 2.83 14.66 2.08 1.19 9.82 7.84 6.27 4.62 2.86 1.35 3.84 1.96 13.45 1.30 324.90 3.04 12.10 13.25 9.22 59.95 9.08 58.45 33.28 22.88 13.05 1.40 10.17 1.36 103.90 2.31 33.94 3.46 6.18 7.40 7.66 7.04 5.29 0.89 4.19 9.41 4.96 0.93 5.83 16.27 13.42 16.28 1.94 3.02 12.52 4.38 82.65 9.00 6.52 42.64 19.86 4.50 10.23 1.85 5.62 1.10

FAİZ

0 0.45 45

SERBEST PİYASA

11.08 08

GÖSTERGE TAHVİL G

6.6490

kapanış

7.2290

kapanış

BORSA İSTANBUL ANBUL - BIST 10 100

Günlük get r (%) D taş Doğan Dardanel Adel Kalemc l k ARD B l ş m Teknoloj ler Bomont Elektr k Yaprak Süt ve Bes Ç ft. İtt fak Hold ng Dag Yatırım Hold ng Mond T re Kutsan Ek z K mya S lverl ne Endüstr Uzertaş Boya

yabilen hiçbir çalışmaya şahit olmadık. Öte yandan 2020 bir 2008 değil, ancak global türev pozisyonları ve gölge bankacılık da gün ışığına çıkartılabilmiş değil. Merkez bankaları krize nükleer paketlerle müdahale etmiş olsa da devletlerin yavaşlattığı ekonomik aktivitenin ne tür bir hasar yarattığına ve yaratacağına dair bir fikrimiz de yok. Bir reyting şirketi nasıl olur da bu kadar büyük belirsizlikleri analize ederek bir sonuca ulaşabilir ve böyle bir ortamda analizinin arkasında güvenle durabilir? Fed ve diğer merkez bankalarının tüm adımlarına rağmen libor yükselişini sürdürüyor, gelişmekte olan ülke CDS’leri tırmanıyor ve çok ciddi bir dolar talebi söz konusu. Pek çok gelişmekte olan ülkenin dolara erişimi emtia satışı, ticaret ve-

DOLAR R

0 0.48 48

BİST 100

KAZANDIRANLAR

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

Petrol piyasalarında son 10 yılda sessiz sedasız ciddi bir rekabet oluşmuş durumda. Kaya gazından petrol üreten Amerika, dünyanın en büyük petrol üreticisi olma yolunda ilerlerken, Rusya ise enerji ticaretine yönelik stratejik adımlar atıyor. Kurulduğu 1960 yılında petrol arzının %70’ini kontrol eden OPEC, üretimin %35’ini temsil ediyor. 40 doların altındaki petrol fiyatları kaya gazı üretim maliyetini karşılamıyor. Bu noktada ciddi bir komplo teorisine kulak kesilecek olursak, Rusya ve Suudi Arabistan anlaşmazlığı ile petrol fiyatlarının düşmesi, kaya gazı üreticilerinin piyasadan çekilmesini amaçlıyor olabilir. Diğer bir yandan mevcut fiyatlar Suudi bütçesini zorlayan seviyeler-

PARA TRAFİĞİ

Soner KURU Ekonom st

Olağanüstü durumlar olağanüstü önlemler gerekt r r: Reyt nglere ara ver ls n

BİST'TEN AÇIKLAMA

KURLAR

Petrol savaşının kazananı kim olacak?

Günlük İşlem Hacm 4,670,186 280,411,427 3,342,114 26,184,495 28,968,886 3,115,937 22,496,257 82,169,749 26,543,748 6,645,286 30,247,785 15,208,378 5,013,883 1,223,553 63,377,283 416,107,941 9,276,171 129,731,269 17,615,957 5,807,288 2,653,272 2,336,837 26,422,118 6,657,346 71,237,700 7,441,591 86,747,466 45,763,548 2,394,335 373,323,873 22,007,246 9,623,714 40,101,602 15,815,241 4,430,341 93,166,988 30,142,771 652,218,900 21,763,196 9,651,001 24,234,114 100,903,777 96,136,724 9,047,973 15,258,769 174,753,482 4,020,436 102,967,626 254,306,679 60,157,683 13,368,660 202,218,078 76,129,069 96,527,233 6,554,044 13,229,728 2,631,476 76,890,755 14,577,468 187,559,786 160,225,471 7,139,383 15,878,101 105,636,702 22,412,496 4,097,401 44,005,938 154,563,476 15,982,698 23,728,317 315,992,965 2,517,976,635 76,446,070 56,724,089 509,795,384 51,258,664 58,618,737 12,167,144 76,168,318 23,344,290 105,505,726 35,131,076 14,179,635 34,431,284 86,432,225 29,764,997 63,441,599 56,567,258 144,153,814 12,166,911 477,270,492 410,716,348 51,270,389 8,338,231 13,707,075 121,023,734 23,919,638 283,169,305 41,820,613 96,330,658

Ağırlıklı Ortalama 7.05 5.46 6.83 6.61 3.42 4.48 11.48 4.38 1.09 50.31 3.19 17.72 13.66 5.19 13.27 23.00 8.63 50.66 9.31 7.72 7.10 3.17 35.19 57.06 6.43 6.27 10.16 1.47 6.61 4.56 9.60 484.97 1.15 6.14 5.95 7.62 51.15 7.73 2.52 3.36 2.87 14.77 2.11 1.20 9.76 7.80 6.34 4.62 2.92 1.35 3.86 1.98 13.38 1.31 326.36 3.04 12.02 13.19 9.32 59.43 9.04 58.99 33.00 22.79 13.15 1.40 10.26 1.39 102.98 2.32 34.38 3.52 6.29 7.22 7.63 7.16 5.28 0.90 4.21 9.32 4.97 0.92 5.91 16.41 13.24 16.28 1.93 2.95 12.43 4.39 80.72 8.98 6.50 41.89 20.10 4.53 10.32 1.85 5.54 1.10

istemeyen ve bu imkanı kullanmayan ABD bankaları gibi gelişmekte olan ülkeler de IMF’den uzak durmayı tercih eder durumda. Konu finansal piyasalarla sınırlı olsa reytinglerin sürdürülmesi lehine argümanlar geliştirebilirdik. Ancak virüs çoktan ciddi bir işsizlik yaratmış durumda ve reyting şirketleri not kırarak gelişmekte olan ülkeler için bir de finansal kriz tetiklemek üzere. Son olarak; evet oyun sürerken kuralları değiştirmek kapitalizme pek uymaz, ancak 2008 krizinden beri gelişmiş ekonomilerin de kapitalizmin kurallarına uygun oynadığını söylemek pek mümkün değil. Az miktarda getirisi olacak, ancak ciddi sorunlar yaratabilecek reytinglerin salgın döneminde askıya alınması en doğru karar olacaktır.

0 0.51 51 12.34

Tüm h sse senetl senetler n n detayları ç n www.dunya.com

ALTIN GRAM/TL

11.37 37

kapanış

344.36

YATIRIM KAZANDIRANLAR Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

7.02 5.39 6.65 6.30 3.33 4.41 11.03 4.31 1.07 49.02 3.12 17.41 13.44 5.15 13.10 22.72 8.48 50.00 9.13 7.55 6.99 3.09 34.82 56.00 5.95 6.18 9.65 1.44 6.43 4.32 9.32 476.30 1.14 6.05 5.86 7.52 49.62 7.56 2.46 3.30 2.77 14.45 2.03 1.18 9.58 7.64 6.25 4.56 2.85 1.30 3.81 1.94 12.02 1.27 318.00 2.95 11.80 13.12 9.09 58.30 8.83 57.85 32.24 22.34 12.85 1.36 9.83 1.35 101.00 2.26 32.90 3.35 5.96 7.13 7.24 6.90 5.23 0.88 4.16 9.17 4.92 0.91 5.78 16.11 13.03 16.14 1.87 2.90 12.20 4.30 78.00 8.89 6.44 40.54 19.74 4.46 10.13 1.83 5.30 1.07

7.12 5.57 7.02 6.74 3.52 4.75 12.19 4.45 1.11 51.40 3.28 18.28 13.88 5.26 13.40 23.18 8.85 51.80 9.45 8.08 7.28 3.28 36.74 59.45 6.73 6.36 10.47 1.51 6.78 4.78 9.90 493.00 1.17 6.23 6.11 7.72 53.50 7.98 2.58 3.48 3.03 15.15 2.22 1.22 9.93 7.92 6.45 4.67 3.05 1.41 3.95 2.04 13.75 1.36 335.80 3.23 12.34 13.31 9.65 60.60 9.26 60.00 33.98 23.18 13.49 1.46 10.60 1.44 106.90 2.39 37.02 3.66 7.01 7.40 8.20 7.38 5.35 0.92 4.27 9.48 5.04 0.94 6.16 17.11 13.52 16.45 2.00 3.02 12.58 4.48 83.75 9.15 6.57 42.90 20.66 4.61 10.60 1.89 5.80 1.15

-0.14 -0.18 -1.88 1.54 0.89 -4.07 6.95 0.23 0.00 0.50 -0.31 3.86 1.61 -0.38 0.91 1.14 3.29 -0.58 0.22 -1.66 -1.53 -2.80 0.28 -2.16 -0.16 -0.95 3.85 -2.03 0.30 -0.67 1.28 -1.35 -0.86 1.47 -2.81 0.00 4.90 -3.06 0.00 -0.29 -3.41 3.90 -2.80 -0.83 0.82 1.42 -2.03 0.00 -5.30 -1.46 -1.79 -2.97 7.60 0.00 -2.14 -3.80 -0.98 0.99 -1.18 1.52 2.02 -0.43 2.09 2.33 0.54 -2.10 0.59 -2.86 -0.57 -1.70 -5.35 3.90 -6.36 4.08 -3.04 -0.14 1.73 -1.11 0.96 2.17 -0.20 1.09 -3.80 -1.99 2.68 1.24 3.19 4.14 1.79 1.62 6.30 0.11 0.46 4.00 -1.19 -0.66 -1.25 -1.07 4.46 3.77

-27.39 -32.68 -29.86 -15.69 -10.53 -17.31 -19.97 -26.72 -28.76 32.18 -26.83 -20.80 -21.26 -14.55 -35.94 10.51 -27.63 9.30 -17.19 -32.93 -24.51 -21.82 -8.27 -44.47 -26.21 -31.39 13.90 -21.20 -29.73 19.95 -6.23 -16.93 -21.23 -7.51 -8.57 -15.49 -19.08 -31.78 -48.25 -16.54 -44.94 62.17 -4.59 -2.46 22.44 1.55 -21.72 -27.93 -24.74 -23.30 -4.64 -26.32 -7.43 -17.72 -16.67 -6.75 -45.20 -34.79 -27.49 -19.04 -9.47 -3.87 -42.52 -5.53 -18.44 -46.15 -22.13 -5.93 -29.34 -10.12 -60.72 -9.19 34.64 -18.86 -0.91 15.41 -14.40 -32.06 -20.49 -12.55 -16.07 -23.14 -4.17 -40.11 -30.54 -30.14 -29.45 -13.71 -9.28 -31.67 -34.82 -37.76 -11.53 -19.41 -11.18 -18.33 -18.94 -25.40 -23.43 -32.52

6.90 5.40 6.80 6.40 3.40 4.45 10.50 4.20 1.07 44.50 2.80 18.25 13.75 4.95 13.25 23.00 8.70 49.50 9.20 7.30 7.00 3.00 35.50 53.00 5.20 6.20 8.70 1.45 6.20 3.80 9.40 480.00 1.15 6.10 5.80 7.60 49.50 7.50 2.50 3.35 2.65 8.80 2.00 1.18 8.20 6.80 6.00 4.60 2.75 1.35 3.75 1.95 13.25 1.30 315.00 3.00 12.00 13.25 8.50 54.00 9.00 56.00 32.50 22.75 13.00 1.40 9.90 1.13 102.50 2.30 32.00 3.45 4.25 7.40 7.60 6.20 4.75 0.89 4.00 9.00 4.95 0.92 5.80 15.50 12.25 15.75 1.85 3.00 12.50 4.05 79.00 9.00 6.30 41.00 18.75 4.50 9.60 1.85 5.40 1.05

9.10 7.70 9.50 7.60 3.85 5.00 15.00 5.40 1.10 54.00 3.90 21.50 16.50 5.30 21.00 23.25 11.50 52.00 10.75 10.00 7.20 3.70 43.50 97.00 7.80 9.00 10.75 1.75 9.00 4.50 9.80 560.00 1.38 6.70 5.90 8.50 60.00 10.00 4.10 3.45 4.80 14.75 2.55 1.20 10.00 9.60 6.40 6.10 3.90 1.75 3.85 2.60 14.50 1.48 375.00 3.15 16.75 19.25 11.25 72.00 10.50 61.00 53.00 23.75 14.75 2.23 13.25 1.43 135.00 2.55 74.00 3.55 7.60 8.80 7.70 7.20 5.80 1.15 4.65 10.00 5.70 1.10 5.90 24.50 17.50 20.75 2.60 3.35 13.25 6.70 112.50 13.75 6.80 44.50 21.50 5.10 10.75 2.38 5.90 1.65

STCH

RSI

60.61 23.08 34.21 70.91 49.14 73.77 89.19 87.67 56.52 85.49 76.56 24.85 31.98 61.98 28.74 30.04 51.34 31.50 26.24 72.49 46.20 82.99 42.70 40.33 83.94 39.88 22.15 22.22 69.31 35.91 15.48 79.07 60.00 80.46 63.94 62.13 82.24 43.36 54.01 85.61 79.66 35.46 67.16 64.52 60.47 58.60 43.38 21.28 66.67 77.78 46.49 52.38 45.78 61.90 71.84 58.15 56.10 10.00 63.51 14.99 23.46 25.84 14.02 22.34 18.47 84.75 37.62 68.97 24.07 83.65 77.21 70.15 75.08 28.95 62.33 17.93 90.24 67.86 72.41 78.22 48.42 45.00 46.27 36.50 75.27 40.68 73.53 82.40 17.48 78.71 57.76 55.37 33.91 70.74 61.85 37.27 48.15 22.22 48.45 65.52

37.80 32.11 37.60 47.61 48.13 38.83 53.62 47.68 36.62 60.88 52.61 43.43 44.74 34.16 31.14 44.41 41.49 52.03 52.21 42.87 42.29 49.00 39.86 38.64 55.91 32.93 52.00 41.15 40.11 54.90 45.89 42.29 37.30 43.34 46.10 42.67 45.57 35.78 36.67 44.61 43.89 49.30 49.46 42.76 54.54 50.87 40.44 32.56 47.11 45.29 49.71 38.90 51.68 41.94 45.10 49.72 37.47 34.34 37.02 43.05 46.54 44.95 30.11 52.94 44.66 37.90 44.73 41.78 33.74 44.37 40.82 56.48 50.98 41.65 53.19 49.52 52.79 39.49 46.27 60.10 37.45 39.68 49.00 44.17 47.08 35.25 42.12 53.34 42.52 40.89 46.83 40.30 44.55 41.86 46.99 38.22 40.22 33.07 40.59 43.35

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

MOM

CCI

79.21 68.51 73.49 -85.60 74.13 33.90 83.76 160.05 82.13 102.07 75.95 61.10 84.38 189.64 80.74 163.49 75.69 46.58 96.66 97.69 82.22 143.58 79.69 39.73 78.38 45.82 76.41 -4.98 70.97 -33.48 76.42 29.33 76.10 104.12 97.70 20.59 103.82 43.55 74.49 163.16 79.94 69.74 85.99 150.61 78.51 48.27 63.18 34.20 95.47 205.52 67.28 48.43 105.79 27.76 81.01 7.40 66.90 52.67 114.40 51.99 82.65 18.15 75.32 84.26 78.23 64.19 80.98 7.12 88.54 56.10 87.31 27.07 74.94 103.75 73.79 -29.87 71.39 67.43 71.16 98.73 75.87 133.79 74.99 51.16 79.39 108.45 75.80 73.55 98.20 59.66 83.94 77.41 87.08 40.91 75.49 -100.34 86.67 60.29 76.27 161.66 88.85 70.41 71.53 133.07 93.21 56.85 68.06 130.21 84.24 69.30 84.92 62.15 65.58 0.52 73.98 -83.69 71.90 79.15 81.40 28.51 80.78 57.44 73.06 50.29 61.74 -28.66 99.65 47.90 73.23 25.07 68.63 108.87 73.70 65.50 63.55 132.40 72.25 -8.06 72.64 114.71 67.88 81.94 93.77 231.02 75.46 98.83 81.66 15.91 86.95 79.75 107.48 2.80 88.76 173.82 76.07 104.40 84.48 145.83 103.86 86.11 79.11 4.97 78.81 26.29 91.33 55.52 88.49 64.32 85.26 187.21 69.35 33.53 68.79 201.62 88.56 162.54 84.03 -43.20 69.86 123.15 83.11 132.93 76.86 78.06 80.79 31.61 75.86 101.32 89.46 97.99 77.85 -54.70 74.78 64.04 73.12 -77.21 74.04 127.13 76.92 175.76

QNB F nans Portföy A.B.D. Dolar Yab. BYF Ak Portföy AGI Değ. Fon Z raat Port. BIST Bank. Dışı L.10 End. H.S. Yğ. BYF Ak Portföy BIST Temettü 25 End.H s.S.F.(H s.Sen.Y.) Den z Port. BIST Tem. 25 End. H s. Sen. Fonu(HSYF) İstanbul Portföy Yab. (G.Ol.P y.) Borç. Araç. Fonu QNB F nans Portföy Gümüş BYF Yapı Kred Port. BİST Temet. 25 End. H s. Sen. Fonu TEB Portföy K ra Sert. (Döv z) Katılım Fonu Z raat Portföy Katılım Fonu (Döv z) İş Portföy Yab. Borç. Araç. Fonu Q nvest Portföy K ra Sert. Katılım (Döv z) Fonu Ged k Portföy İk . H s. Sen. Fonu (HSYF) Q nvest Portföy H s. Sened Fonu (HSYF) İstanbul Portföy İk . Değ. Fon

1.70 1.38 1.35 1.18 1.15 1.12 1.06 0.95 0.91 0.87 0.84 0.83 0.72 0.64 0.63

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r Ak Portföy Amer ka Yab. H s. Fonu TEB Portföy Yab. BYF Fon Sepet Fonu Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Yen Tekn. Yab. H s. Sen. Fonu İş Portföy BIST Tkn. Ağır. Sın. End. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Gel şen Ülke.Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Z raat Port. BIST L k t Bank. End.H s.Sen. Yğ. BYF İş Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) İş Portföy Elektr kl Araç. Karma Fon İş Portföy Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Avrupa Yab. H s. Sen. Fonu Kare Portföy Değ şken (Döv z) Fon Den z Port. Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu

-3.53 -3.28 -3.25 -3.03 -2.64 -2.59 -2.50 -2.41 -2.30 -2.29 -2.17 -1.74 -1.73 -1.62 -1.62

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Günlük get r Katılım Em. ve Hay. Agr. Katılım Değ. (Döv z) EYF 1.03 Axa Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 0.44 F ba Em. ve Hay. Altın EYF 0.41 Anadolu Hayat Em. İş Bankası İşt rak Endeks EYF 0.41 All anz Yaşam ve Em. BIST Temettü Endeks EYF 0.40 All anz Yaşam ve Em. Altın EYF 0.38 Vakıf Em. ve Hay. Pera 2 Değ. Gr. EYF 0.38 All anz Hayat Em. Altın EYF 0.37 BNP Par bas Card f Em. Altın EYF 0.36 Av vaSA Em. ve Hay. Altın EYF 0.36 NN Hay. Em. Altın EYF 0.36 Vakıf Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 0.36 Garant Em. Hay. Altın EYF 0.36 Z raat Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 0.36 Anadolu Hayat Em. Altın Katılım EYF 0.35

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Günlük get r Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -1.87 Anadolu Hayat Em. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -1.85 Anadolu Hayat Em. B r. Değ. EYF -1.62 Av vaSA Em. ve Hay. B r. Değ. EYF -1.36 C gna F nans Em. ve Hay. B r. H s. Sen. EYF -1.11 BNP Par bas Card f Em. B r. K.D.B.A. EYF -1.10 All anz Yaşam ve Em. Karma EYF -1.08 All anz Hayat Em. Karma EYF -1.03 BNP Par bas Card f Em. H s. Sen. EYF -0.95 NN Hay. Em. H s. Sen. EYF -0.95 F ba Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF -0.94 Halk Hayat ve Em. K.D.B.A. EYF -0.94 Garant Em. Hay. Üçüncü Değ şken EYF -0.91 All anz Yaşam ve Em. B r. K.D.B.A. EYF -0.91 All anz Hayat Em. K.D.B.A. Gr. EYF -0.90

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) -0.18 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları -0.37 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları -0.21 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened -0.72 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar -0.31 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları -0.05 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 0.36 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.03 Yatırım Fonları -0.10 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları -0.05 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları -0.60 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları -1.23 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon -0.13 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.06 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 0.38 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.02

Kaynak: F nnet

3 N san 2020 • C U M A / 12

PİYASA

REKLAM KURULU: EN ÇOK ‘FAHİŞ FİYAT CEZASI’NI İSTANBUL’DA KESTİ

AYÇİÇEĞİ TOHUMU YAĞI REFERANS FİYATI İNDİRİLDİ

14 kuruş

TZOB: ÇİFTÇİLERİMİZE ACİLEN DESTEK BEKLİYORUZ

Ticaret Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Kurulu, koronavirüs sebebiyle talebi artan ürünleri fahiş fiyatla sattığı için para cezası uyguladığı firma ve şahısların listesini, gerekçeli kararla birlikte internet sayfasında yayınladı. Kurul daha önce yaptığı toplantılarda, maske, dezenfektan, kolonya ve gıda maddelerini fahiş fiyatla attığı tespit edilen 198 firmaya 10 milyon 90 bin lira para cezası vermişti. Kurulun internet sayfasında yayınlanan gerekçeli kararda, ceza kesilen firmaların, fiyatları maliyetin ötesinde artırdıkları, arz yönünde rakiplerinin makul fiyatla mal edinerek, bunların tüketicilere piyasa işleyişi içinde sunulmasını engelledikleri bildirildi. Bu durumun aynı zamanda tüketiciler nezdinde bu ürünlerin gelecekte zor temin

Ticaret Bakanlığı, yem sektöründe dövize bağlı artan maliyetleri göz önünde bulundurarak, bazı yem hammaddesi ithalatında referans fiyatları yeniden belirledi. 1512.11.91.00.00 Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonlu (GTİP) Ayçiçeği tohumu yağında ton başına 1000 dolar olan referans fiyat, 30 Haziran 2020’ye kadar 800 dolar olarak uygulanacak. 1206.00.91.00.19 ve 1206.00.99.00.19 GTİP’li yağlık ayçekirdeği tohumu için ise 450 dolar olan referans fiyat 30 Haziran’a kadar 380 dolar olarak uygulanacak. Bu ürünlerden kabuksuz olanlar için ise referans fiyatı, dönem ayrımı yapılmaksızın bin 500 dolar olacak. Ürün, hangi fiyattan ithal edilirse edilsin, vergilendirmesi referans fiyat üzerinden yapılıyor. ANKARA- DÜNYA

BENZİNDE İNDİRİM YAPILDI

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, üretici fiyatlarında düşüş yaşanırken çiftçilerin girdi maliyetlerinin arttığını belirterek “Çiftçimizi tarlada tutamaz, üretmesini sağlayamazsak çarşı pazar fiyatlarını düşünmek bile istemiyoruz. Çiftçilerimize acilen destek bekliyoruz” dedi. Bayraktar, üreticilerin birçoğunun borcu olduğuna işaret ederek, “Üreticilerimizin Ziraat Bankası başta olmak üzere bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiﬂerine olan borçları, faizleri silinerek uzun vadeli olarak ertelenmelidir. Üreticilerimizin elektrik, sulama ücretleri ve sosyal güvenlik prim borçlarının ertelenmesi sağlanmalıdır” değerlendirmesinde bulundu. AA

edileceği ya da aşırı pahalı olabileceği şeklinde intiba uyandırdığı belirtilen gerekçeli kararda, “Sonuç olarak belirtilen satıcılar, gerek arz zincirini, gerekse fiyatları olumsuz bir biçimde etkileyecek piyasa bozucu uygulamalarda bulunmuşlardır” ifadeleri yer aldı. İstanbul 37 adetle en çok ceza uygulanan il olurken, Ankara’da 22, Konya’da 16 ceza uygulandı. Cezalar, ağırlıklı olarak internet sitelerinde satış yapan kişi ve firmalara uygulanırken, yanı sıra eczaneler, marketler, medikal şirketleri ve şahıslara da ceza kesildi. Reklam Kurulu tarafından açıklanan listede, büyük market zincirlerinin olmaması dikkat çekti. Kurul, fahiş fiyat uygulayan kişi ve şirketlere 10 bin 475 ile 104 bin 781 lira arasında para cezaları uyguladı. ANKARA- DÜNYA

Benzinin litre fiyatında düngece yarısından geçerli olmak üzere 14 kuruş indirim yapıldı. Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’ndan (EPGİS) alınan bilgiye göre, Ankara’da ortalama 5,20 liradan satılan benzinin litre fiyatı ise 5,06 lira olacak. Benzinin litresi İstanbul’da 5,13 liradan 4,99 liraya, İzmir’de 5,20 liradan 5,06 liraya inecek. Akaryakıt fiyatları, Türkiye’nin de dahil olduğu Akdeniz piyasasındaki işlenmiş ürün fiyatlarının ortalaması ile dolar kurundaki değişiklikler baz alınarak rafineriler tarafından hesaplanıyor. Bu hesaplanma sonucunda dağıtım firmalarınca uygulanan fiyatlar, rekabet ve serbesti nedeniyle şirketler ve kentlere göre küçük değişiklikler gösterebiliyor.

Makarna, un ve bulgura k ay zam yapılmayacak tör temsilcilerinin yeni harman zamanına kadar bu ürünlerde fiyat artışı yapmayacaklarını söyledi. Güldal, bu dönemde en çok talep gören bu ürünleri tüketici uygun fiyata alacağını ifade etti. TARIM DÜNYASINDAN

Toplantıya k mler katıldı? XTürkiye Un Sanayicileri Federasyonu Başkanı Günhan Ulusoy XAnadolu Un Sanayicileri Derneği Başkanı Ali İhsan Özkaşıkçı XÇukurova Un sanayicileri Derneği Başkanı Bekir Bağış XDicle Un Sanayicileri Derneği Başkanı Veysi Duyan XEge Bölgesi Un Sanayicileri Derneği Başkanı Haluk Tezcan XGüneydoğu Un Sanayicileri Derneği Başkanı Mesut Çakmak XKaradeniz Un Sanayicileri Derneği Başkanı

Buğdayda yeterl stok var Sektör temsilcileri ile yaptıkları telekonferans toplantısında fiyat artışı yapılmaması konusunda ortak karar alındığını belirten Güldal şu bilgileri verdi: “Un, makarna ve bulgur sektörünün bu zor dönemdeki duruşu bizi çok memnun etti. Tüketicinin bu dönemde en çok tercih ettiği bu ürünlerde üretim ve piyasaya arz kesintisiz devam etti. Bundan sonra da devam edecek. Bu süreçte üreticiler fiyatlarında bir değişiklik yapmadı. Şimdi yeni hasat dönemine kadar yani harmana kadar yine fiyat değişmeyecek, tüketici talepleri karşılanacak. TMO olarak biz de satış fiyatımızı artırmadan Ocak fiyatından sektörün hammadde talebini karşılamaya

Al Ekber Yıldırım aey@dunya.com

Koronavirüs vakalarının görülmeye başlanması ve “evde kal” uyarılarından sonra tüketicinin en fazla satın aldığı ürünler arasında yer alan un, makarna ve bulgurda en az iki ay zam yapılmayacak. Zam yapmama kararı, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın makarna, un ve bulgur üreticileri ile telekonferansla yaptığı toplantıda alındı. Un, makarna ve bulgurun hammaddesi olan buğday stoklarının yeterli olduğunu ve hiç bir sorun yaşanmayacağını belirten TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, sek-

Kamil Erdem XMarmara Bölgesi Un Sanayicileri Derneği Başkanı Ahmet Ergin Okandeniz XKonya Orta Anadolu Un Sanayicileri Derneği Başkanı Selçuk Aydınalp XMakarna Üreticileri ve Sanayicileri Derneği Başkanı Nihat Uysallı XTürkiye Makarna Sanayicileri Derneği Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu XMardin Bulgurcular Derneği Başkanı Faysal Sun XBulgur Sanayicileri Derneği Başkanı Bekir Sıtkı Dayıoğlu

devam edeceğiz. Ocak’taki buğday satış fiyatımız ile Nisan ve Mayıs satış fiyatımız aynı olacak. Hammadde sıkıntısı olmayacak.”

Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası

Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası

Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE

TMO’nun buğday satışı artacak Hem koronavirüs nedeniyle hem de Ramazan öncesi piyasada un, makarna, bulgur arzında sıkıntı olmaması için fiyatı artırmadan buğday

Satışlar normal n altında “Evde kal” uyarıları yapıldıktan sonra, sokağa çıkma yasağı ihtima-

S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

> VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI Vadel İşlemler Pazarları

Köşebent 30’luk 40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k

U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U

İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280 TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

Ø50 2.76 3.37

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780 TEL (KDV Har ç TL/m ) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2560 20-100 mm (SAE 1010) 3015 130-260 mm (SAE 1040) 3200 130-260 mm (S23JR) 3145

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ) ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300 KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220 250.00

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 3100 NPI-U 320-550 (STD) 3170 HEB - 120-200 (STD) 3115 HEB - 220-260 (STD) 3190 G 1-110 (TL) 3190 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 3cm / 10 kg/m3 64.35 3 5cm /10 kg/m 67.10 2cm / 20 kg/m3 132.00 5cm / 20 kg/m3 119.38 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

($, ton, peş n) Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

(KDV har ç) 953-975 983-1017 1102-1144 1065-1119 990-1017 -

1200-1246 1288-1322

Kaynak: Chemorb s.com (2-8 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

600-800 1200-1500 1200 800-1000

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2543 12-32 mm (yuvarlak) 2343

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2405 2260

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

> PLASTİK MADDELERİ Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

91,892 90,443 18,017 1,342 15,359 13,811 18 0 0 0 0 230,882 3 3 0 22 7 15 55 45 10 80 230,962

1,325,390 467,914 225,033 9,483 463,221 49,591 110 0 0 0 0 2,540,742 502 502 0 215 36 179 2,142 1,760 382 2,859 2,543,601

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

875,729,887.00 4,920,493,762.50 1,521,008,510.70 68,600,125.84 159,664,339.38 518,829,512.66 1,910,309.76 0.00 0.00 0.00 0.00 8,066,236,447.85 100,740.00 100,740.00 0.00 2,725,000.00 408,600.00 2,316,400.00 14,116,150.00 11,762,900.00 2,353,250.00 16,941,890.00 8,083,178,337.85

Açık Poz. Say. Değ.

1,380,672 414,684 606,732 18,134 808,622 44,486 5,877 0 0 0 0 3,279,207 334,393 68,303 266,090 26,606 15,263 11,343 63,254 46,661 16,593 424,253 3,703,460

107,044 -791 39,213 -1,016 -70,296 -2,212 1 0 0 0 0 71,943 502 502 0 -93 35 -128 675 603 72 1,084 73,027

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ 90

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

01/04/2020

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.) 290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

Tek Zamanlı

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1515 Ekstra DKP 1390 1. grup hurda 1300 2. grup hurda 1250 3. grup hurda Talaş 1050 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

12 CMYK

İhracat azalınca ç p yasaya yönelme oldu Türkiye un ihracatında dünyada ilk sırada, makarna ihracatında ise ikinci sırada yer alıyor. İç piyasadaki yoğun talep ve ihracatta yaşanan sorunlar nedeniyle üreticiler ve ihracatçılar iç piyasaya yöneldi. Un, makarna, bulgur fiyatlarında artış yapılmamasında ihracattaki azalmanın da rolü var. İhracat olmayınca ürünler iç piyasaya verilmeye başlandı.

satış miktarını artıracaklarını belirten Güldal, Mart’ta un sektörü için 499 bin ton olan buğday tahsisatını 660 bin tona çıkaracaklarını makarnalık buğday tahsisat miktarını ise 110 bin tona çıkaracaklarını söyledi.

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR > ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k

li de göz önünde bulunduran tüketiciler makarna, bakliyat, un, bulgur ve diğer ürünlerden ihtiyaçlarının çok üzerinde alışveriş yaptı. Bu nedenle market raﬂarı boşaldı. Yerine yeni ürün konuldukça tekrar boşaldı. Ancak bu hafta satışların normale döndüğü hatta bazılarında normalin de altına düştüğü ifade ediliyor. Ramazan alışverişi ile satışların bir miktar artacağı tahmin edilirken ürün temininde önemli bir sorun beklenmiyor.

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.00 P r nç (Osmancık) 6.60 P r nç (Luna) 5.60 Fasulye (Battal/İthal) 10.60 Fasulye 8-8.5 mm 9.40 Fasulye 7.5-8 mm 8.90 Barbunya 9 mm 11.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 9.00 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

4.20 3.80 6.80 4.80 9.00 7.50 6.00 5.40

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg)

KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg)102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.00 Kuzu et (karkas/kg) 47.00

52.00

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 8600 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.00 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 30.00

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu (karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.00 Dana (karkas/kg) 29.00 Kuzu (karkas/kg) 35.00

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 18.20 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.50

(TL) En düşük 17.00 26.00 240.00 350.00 40.00 150.00 40.00 21.00 90.00 100.00 40.00 20.00 250.00 400.00 150.00 80.00

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 30.25 İnek (karkas/kg) 23.00 Koyun (karkas/kg) 25.00 Kuzu (karkas/kg) 51.00 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 280.00 400.00 60.00 160.00 60.00 21.00 110.00 140.00 50.00 20.00 350.00 600.00 190.00 100.00

KONYA 1426 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1583-1592 1359 1820 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 8.00 Brokol 4.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 20.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 8.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 5.00 Kıvırcık 3.00 Kıvırcık (2.Kal te) 2.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.) Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

30.0 29.0 28.0 27.0 22.0 17.0

43.0 42.5 30.0 28.0 24.5 21.0

14.00 4.00 5.00 3.00 2.50 2.00 7.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

134.26 8.80 3.00 9.65 8.70 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.52 1.17 1.17 1.29 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS FINDIK (TL/Kg) TMO Tombul Kab. (Düzce) Tombul Kab. (Gir.) Tombul Kab. (Ordu) Tombul Kab. (Trab.)

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1626-1636 1569 -

BANDIRMA 1630 1550 -

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 15.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.50 16.40 24.81 6.20

16.50-17.00 19.20-20.15 18.91-23.10 18.50-20.50 18.80-19.50

PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok. 15.50 24/1 Open end dok. 16.00 30/1 Open end dok. 16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

GÜNLÜK İŞLEMLER Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.55 0.82 0.94 26.17 21.96 27.25

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1620.00 2074.00 721.70 14.16

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar TARIMSAL Buğday Mısır Kakao Kahve (Arabica) Kahve (Robusta) Pamuk Büyükbaş hayvan Besi sığırı Kereste Palm yağı* Portakal suyu Soya fasulyesi Soya küspesi Soya yağı Şeker Rafine şeker

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

Mısır Arpa Buğday Ekm. K. Diğer Nohut Buğday Makarnalık Buğday Ekm. K. Sert Buğday Ekm. B. Düşük Vasıflı Buğday Ekm. K. Düşük Vasıflı Buğday Ekm. B. Sert

02/04/2020

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

1,2005 133.105.030 159.793.489 1,2753 284.640 363.002 1,6782 202.820 340.374 2,7900 50.000 139.500 1,7800 52.840 94.055 1,6500 47.480 78.342 1,6250 19.140 31.103 1,5900 9.160 14.564 -

10.00 10.00 3.00 12.00 5.00 12.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 12.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 7.80 4.20 2.10 1.30 2.00 2.30 1.80 2.80 1.50 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1499.65 4849.20 1843.00 80.79 14.591.00 1692.00 11.220.00

Cent/Bushel Dolar/Ton Dolar/Ton cent/kg Dolar/Lb Cent/Lb Dolar/Adet Dolar/Adet Dolar/Ton MYR/Ton Cent /Lb Cent/Bushel Cent/Bushel Dolar/Lb Dolar/Lb Dolar/ton

540.50 334.50 1755.00 117.75 1201.00 49.89 94.30 112.53 261.50 2454.00 115.75 860.00 313.80 0.26 10.13 337.50

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

(*) 1 NİSAN 2020 2 NİSAN 2020 verileri

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 900 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 1000 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 900 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr. 1000 Ipack (Beyaz) 40 gr. 975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr. Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

35.0 35.0 34.0 33.0 32.0 -

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk Liverpool A (cent/kg)

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1710 1500 1320 1290

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

23.68 14.85 23.55

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 34.50 Kuzu et (canlı) 890 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr. 800 H kote / Lum 115-200 gr. 770 H kote / Prescol 90-400 gr. 750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr. 900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr. 850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr. 920

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru Vanoz Zargana

> KAĞIT (KDV har ç)

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 7.80 1.70 4.30 4.00 1.90 1.80 0.70 1.00 3.80 9.80 6.80

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 7.80 5.80 5.80 4.80 7.20 1.90 6.00 8.80

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 5.20 7.00 10.50 7.20 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

5 ülkeden tarım ve gıda ürünler ne hracat yasağı Rusya Federasyonu, Kazak stan, Ermen stan, Belarus ve Kırgız stan’ın oluşturduğu Avrasya Ekonom k B rl ğ , koronav rüs (Cov d-19) önlemler kapsamında çok sayıda tarım ürününün hracatını 30 Haz ran’a kadar yasakladı. B rl ğ n organlarından Avrasya Ekonom k Konsey ’n n 31 Mart 2020’de yapılan toplantısında un, soğan, sarımsak, pancar, çavdar, p r nç, karabuğday, darı, tahıllardan elde ed len ezme ve kepekl karışımlar, karabuğday yan ürünler , karabuğdaydan hazırlanan gıdalar, ez lm ş ve ez lmem ş soya fasulyes ve ayç çeğ çek rdeğ hracatının 10 N san’dan t baren 30 Haz ran’a kadar yasaklanması kararlaştırıldı. Avrasya Ekonom k Konsey ’n n kararında, koronav rüs salgının yayılması r sk ne karşı halkın gıda ht yacında sorun yaşanmaması ve yeterl gıdanın tem n ç n bu önleme başvurulduğu fade ed l yor. Konsey, 16 Mart’ta dezenfektan, sağlık ç n koruyucu malzemeler n thalatında gümrük verg s n n 30 Eylül 2020’ye kadar sıfırlanması yönünde karar almıştı. Avrasya Ekonom k Konsey ’n n gıda ürünler de dah l bazı ürünlerde gümrükler n sıfırlanmasına yönel k çalışmaları se bu gün (3 N san) yapılacak toplantısında ele alınacak. Yasak Türk ye’y nasıl etk ler? Türk ye’n n, Avrasya Ekonom k B rl ğ üyes ülkelerden en fazla tarım ürünler thalatı yaptığı ülke Rusya Federasyonu. Buğday, soya, ayç çeğ , p r nç, kepek başta olmak üzere bu ülkeden çok sayıda ürün thal ed l yor. Rusya Federasyonu daha önce tahıl hracatını 10 gün süreyle durdurma kararı almış ancak bu kara rev ze ed lerek hracatta kota uygulamasına geç lmes kararlaştırıldı. Haz ran’a kadar buğday dah l 7 m lyon ton tahılın hracatına z n ver leceğ duyuruldu. Avrasya Ekonom k Konsey ’n n hracat yasakları bu karardan sonra alındı. İhracatı yasaklanan ürünler arasında ekmekl k buğday yok. Bu nedenle Türk ye buğday thal etmek sterse b r sıkıntı yaşamayacak görünüyor. Ancak, Rusya’dan thal ed len kepek, ayç çeğ çek rdeğ ve soya thalatı Haz ran’a kadar kapılamayacak.

3 N san 2020 • C U M A / 13

GÜNCEL / MEVZUAT

FARUK ŞÜYÜN

Kütüphane Haftası ODAK dunya.com/yazarlar

YAPRAK ÖZER

Gereks z, amaçsız, yararsız ve şuursuz HAYATIN İÇERİĞİ dunya.com/yazarlar

AV. DR. UMUT KOLCUOĞLU DR. HAKAN ÇINAR Koronav rüs salgını sürec nde B nd k b r alamete ş rketler n ş hukuku gedeyoz gıyamete alanındak seçenekler HUKUK NOTLARI dunya.com/yazarlar

SIRA DIŞI dunya.com/yazarlar

KAMU İHALELERİNE KORONAVİRÜS DÜZENLEMESİ

BELEDİYELERE TANI KİTİ İTHALATINA SINIRLAMA İLAVE KAYNAK SAĞLANDI Ticaret Bakanlığı, koronavirüs sebebiyle talebin arttığı

Koronavirüs sebebiyle yüklenicilerin taahhütlerini yerine getiremediği kamu ihalelerinde sözleşmelerde süre uzatılabilecek veya feshedilebilecek. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı genelgesine göre, koronavirüs salgını sebebiyle sözleşme konusu işin yerine getirilmesinin gezici veya sürekli olarak, kısmen veya tamamen imkânsız hale geldiğine ilişkin başvurular, ihaleye yapan idareye yapılacak. İdareler, yaptıkları değerlendirmede ortada yükleniciden kaynaklanan bir kusur bulunmaması, yüklenicilerin yükümlülüklerini yerine getirmesinde engel bulunması ve bu engeli ortadan kaldırmaya yüklenicinin gücünün yetmemesi halinde süre uzatımı sağlanabilecek. Veya sözleşme feshedilebilecek. ANKARA- DÜNYA

tanı kitinin ithalatını izne bağladı. Resmi Gazete’de Buna göre, yayımlanan tanı kiti ithalatına ilişkin gümrük beyannamelerinin Cumhurbaşkanlığıtescilinde, kararıyla, gümrük idareleri tarafından belediyeler, Türkiye İlaç özel veidareler, Tıbbi Cihaz Kurumunun fizikselbelediyeye veya elektronik bağlı kuruluşların ortamda düzenleyeceği uygunluk yazısını borçlarına arayacak. karşılık, Sağlık vergi Bakanlığı’nın yetkilendirdiği gelirlerinden firmalar için ayrılan bu tebliğ paylardaki hükümleri uygulanmayacak. kesintilerde Tebliğ kapsamında geçici süreyle 3822.00 GTİP reaktiﬂer ile 3002.15değişiklik GTİP’li dozlandırılmış yapıldı. Buna göre, veya2020 perakende satışa uygun şekilde Nisan, ambalajlanmış Mayıs ve Haziran bağışıklık aylarında ürünleri yer alacak. Ticaretborçlara Bakanı Ruhsar yönelikPekcan herhangi sosyal bir medya hesabından yaptığı açıklamada, kesinti yapılmayacak. “Kovid-19’un Haziran ayı tespitine yönelik olarak yurt sonu dışından itibariyle ithal kesintiler edilmeknormal istenen tıbbi tanı kitleri, Türkiye seyrinde İlaç devam ve Tıbbi edecek, Cihaz kesinti Kurumu’nun bilgisi ve onayı yapılmaya olmadanüç ithal ayaedilemeyecek ilişkin toplu bir ve vatandaşlarımızın yaşayabilecekleri kesinti yapılmayacak. olası mağduriyetler engellenmiş olacaktır” ifadelerini ANKARA-DÜNYA kullandı. ANKARA- DÜNYA

B lançonun kaptanı CFO bel rs zl ğ yeneb lecek m ? VERGİ PORTALI

Aslı Ged k asli.gedik@pwc.com

aklısınız, hiç hayal etmediğimiz ancak gerilim filmlerinde görmeye alışkın olduğumuz bir senaryonun içinde yaşar gibiyiz. Hoş haksızlık etmeyeyim bazıları korku ve gerilim türünü sever, hatta ucundan ben de severim. Ama belirsizlik, önünü görememe, başka bir şey sanırım… Aklıma kaptanlar geldi. Gemi ne kadar teknoloji ile donatılmış olsa da deniz bu, sağı solu belli olmaz. Belirsizlikte yol almak zorundasın, tahmin ve öngörülerin pusulan olacak.

Tepenizde masmavi gökyüzü, önünüzde çarşaf gibi deniz olduğunda işletmenin sürekliliğinden bahsetmek miçoya bile kolay gelir, ama ya bu belirsizlik ortamında…

CFO’lara kulak verel m Hepimiz COVID-19’un etkilerinin sadece sağlığımızla sınırlı kalmayacağının farkındayız. Ekonomik daralma, tedarik zincirindeki zorluklar, işletmelerin likidite ihtiyacındaki artış göz önüne alındığında önümüzdeki günler kolay geçmeyecek. Bakalım iş dünyasının ilk tepkileri neler? PwC (Denetim, Vergi ve Danışmanlık Hizmetleri Şirketi), 23 Mart haftasında, dünyanın çeşitli ülkelerden 150 tane CFO’ya (chief financial officer - üst düzey finans yöneticisi) COVİD -19’un işletmelere olası etkilerini sordu. Anket sonuçlarına göre: CFO’ların %82’si COVID-19’un işletmeye önemli etkisinin olacağı düşünürken, bu oran Amerika’da %87. Şirketin hasılatı veya kâr-zararına negatif etkisi olacağını düşünenlerin oranı %80 iken pozitif etkileneceklerini düşünlerin oranı %4. %16’lık kesim ise mevcut durumun finansal tablolara etkisini tahmin etmenin zor olduğu görüşünde. Bu zor günlerde bir oyun oynayalım. Klasiktendir, genelde anketlerin ilk üç bulgusu vardır. Bakalım CFO’ların ilk üç endişesi ile sizin ki tutacak mı? CFO’ların gözünden en çok endişe edilen konular sırasıyla küresel ekonomik daralma (global recession), finansal etkiler (işletmenin ileriki faaliyetlerine, sermaye ve likidite kaynaklarına etkileri) ve talepte (tüketim) azalma. Sizi bilemem ama benim de birinci tahminim ekonomik daralma, küresek durgunluktu. IMF’nin (International Money Fund) açıklamalarına göre SARS’ın dünya ekonomisine negatif etkisi 40 milyar dolar olmuş. Varın COVID-19’u siz hesaplayın. Aramızda kalsın, the Economist bir hesaplama yapmış, COVID-19’un etkisinin SARS’ınkinden üç veya dört kat daha büyük olması bekleniyormuş.

İşletmen n sürekl l ğ Belki şaşıracaksınız ama finansal tablolar da bu şekilde hazırlanır. “İşletmenin sürekliliği -going concern” esastır ve bilançonun kaptanları da raporlama döneminin sona erdiği tarihten itibaren en az on iki aylık dönemi kapsayacak şekilde gelecek hakkında elde edilebilen bütün bilgileri dikkate alarak işletmenin sürekliliğini devam ettirebilme gücünü değerlendirir. Sonra da ekibine seslenir: “Tam yol ileri! UFRS/ TFRS Finansal Tablolar için hazırlıklar başlasın. Rotanızı kaybederseniz UMS/TMS 1, Finansal Tabloların Sunuluşu Standardı’na kulak verin.” Yönetimin işletmeyi tasfiye etme veya işletmenin ticari faaliyetine son verme niyeti bulunmadığı ya da bunları yapmak dışında gerçekçi bir alternatifi olduğu sürece işletme, finansal tablolarını işletmenin sürekliliği esasına göre hazırlar. Yönetimin, değerlendirme yaparken, işletmenin sürekli olarak faaliyetlerini devam ettirebilmesini ciddi şekilde şüpheli hale getirebilecek olay veya koşullarla ilgili önemli belirsizliklerin farkına varması durumunda, bu belirsizlikler dipnotlarda açıklanır. Eğer ki işletme finansal tablolarını süreklilik esasına göre hazırlamıyorsa, bu durum ile birlikte finansal tabloların hangi esasa göre hazırladığı ve neden iş- Bel rs zl kler ve tahm nler letmenin sürekliliği esasının geçerli Yönetici finansal tabloları hazırlarken tahmin ve varsayımlar yapar. olmadığı açıklanır.

En basitinden şirkete açılmış davaya ayıracağı karşılık veya müşterisinden alacağının şüpheli hale gelip gelmediği gibi. Hele ki varlık ve yükümlülüklerin defter değerinde bir sonraki hesap döneminde önemli bir düzeltme yapılmasını gerektirebilecek önemli bir risk taşıyan geleceğe yönelik olarak yaptığı varsayımlar (assumptions) ve raporlama dönemi sonunda mevcut olan tahminlerdeki belirsizlik (estimation uncertainty) varsa, dipnotlarda hangi varlık ve yükümlülük kalemlerinin etkilendiğini açıklamalıdır. Bu açıklama TMS/ UMS 1, finansal tabloların sunuluşunun gerekliliğidir. Açıklamayanın vay haline! Bağımsız denetçi görüşünü görmek bile istemem. Anlayacağınız bu belirsizlik ortamında kaptanların işi kolay değil. Finansal tabloları hazırlarken yapacakları tahmin ve varsayımlara özellikle maddi duran varlık, maddi olmayan duran varlıklar veya yatırım amaçlı gayrimenkuller gibi finansal olmayan varlıklarda değer düşüklüğü çalışmasında, finansal varlık diye sınıﬂanan alacaklardaki beklenen kredi zararları yani diğer bir deyişe şüpheli alacak karşılığı hesaplamasında, gerçeğe uygun değerden ölçülen varlık ve yükümlülüklerde, karşılık (provizyon) hesaplamalarında ve riskten korunma muhasebesinde daha fazla dikkat ve özen göstermeleri gerekecektir. Bir de üzerine risk notlarını da eklendin mi, kaptanların işi iş. Görünen o ki ekiplerinin desteklerine her zamankinden daha çok ihtiyaçları var. Madem konumuz belirsizlik, ben de yazımı bitirmeden bununla ilgili bir soru sorayım. Sizce COVID-19 ne zaman biter ve şirketler normal faaliyetlerine ne zaman geri dönerler? Yanlış anlaşılmasın ben ne sağlıkçıyım, ne de doktor. Sizlerle CFO’ların tahminlerini paylaşıyorum. O yüzden bunların anket sonuçları olduğunu aklımızdan çıkarmayalım. Buna göre yöneticilerin %75’i üç ay içinde işlerin normal rayına oturacağını, %21’i bu sürecin üç ile altı ay alacağını, %7’si ise altı ay ve daha fazla süreceğini düşünüyor. Oyumu, çoğunluk gibi kısa zamanda normale döneceğimizden yana kullanmak istiyorum. Sağlıcakla kalın.

T.C. İSKENDERUN 3. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN KAMULAŞTIRMA İLANI ESAS NO : 2020/111 Esas KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER : İskenderun İlçesi, Karayılan Mahallesi, 351 parsel (ifraz sonrası 1473 parsel) MEVKİİ : Karayılan Mahallesi PARSEL NO : 351 (ifraz sonrası1473) YÜZÖLÇÜMÜ : 6.435,00 m2’lik taşınmazın 2.912,09 m2’lik kısmı KAMULAŞTIRMAYI YAPAN İDARENİN ADI : Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü KAMULAŞTIRMANIN VE BELGELERİN ÖZETİ : Kamulaştırmayı yapan davacı idare tarafından, cinsi ve niteliği yukarıda yazılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili için mahkememizin 2020/111 Esas sayısında dava açılmıştır. İskenderun İlçesi,Karayılan Mahallesi, 351 parsel (ifraz sonrası 1473) sayılı taşınmazın 2.912,09 m²’lik kısmının Toprakkale - İskenderun Devlet yolu içinKarayolları Genel Müdürlüğü’nün 09/12/2019 tarih 72357778-020/E.53265 sayılı oluru ile onaylanan idare tarafından yürütülecek kamulaştırma işlemine yönelik 2942 sayılıKamulaştırma Kanunun 7.’nci maddesi uyarınca kamulaştırma kararı alınmıştır. Konuya ve taşınmaz malların değerine ilişkin tüm savunma ve delillerin ilan tarihinden itibaren 10 gün içinde mahkemeye yazılı olarak bildirilmesi gerektiği, ilandan itibaren 30 gün içinde idari yargıda iptal veya adli yargıda maddi hatalara karşı düzeltim davası açılabileceği, idari yargıda dava açanların dava açtıklarını ve yürütmenin durdurulması kararı aldıklarını belgelendirmedikleri taktirde kamulaştırma işleminin kesinleşeceği, mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedeli üzerinden taşınmazın kamulaştırmasını yapan idare adına tescil edileceğini, tespit edilen bedelin malikler adına T. Vakıflar Bankası İskenderun Şube Müdürlüğüne yatırılacağı, 2942 Sayılı Kamulaştırma Yasasının 10. maddesinin 4. bendi uyarınca ilan olunur. 16/03/2020 Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

DUNYA

13 CMYK

BASIN: 1157219

ILO Türk ye sözleşmelere uyum raporunu yayınladı ILO Genel Kurulu önces , Türk ye’dek uyum ve hlallere yönel k uyarılarını çeren rapor yayımladı. ILO’nun eleşt r ler arasında örgütlenme özgürlüğünün kısıtlanması, s v l hakların kullanılamaması konusunda engellere yer ver l yor. MEHMET KAYA / ANKARA

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) yıllık genel kurul öncesi ülkelerin onayladığı sözleşmelere yönelik uyum ve ihlallerini içeren Türkiye Uzmanlar Komitesi raporunu yayımladı. Raporda, Türkiye’nin özellikle sendikal özgürlüklerin kullanımına yönelik eleştiriler devam etti. Hükümetin, sendika üyeliğine bakılmaksızın örgütlenme ve sivil özgürlüklerin kullanımı ile şiddet, baskı ve tehditten arındırılmış bir örgütlenme ortamını garanti etmeye çağırıldı. Yine hükümet, işçi ve işveren taraﬂarının örgüt ve üyelerinin “normal yargı ve hukuk sürecinin sağlanacağını garanti etmeye” çağırıldı. Sendikalar kanunu ile 5 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin gözden geçirilmesi ve Cumhurbaşkanlığı’nın Denetleme Kurulu eliyle sendika başkanlarını görevden uzaklaştırma yetkisi verilen 5 sayılı Kararname'nin değiştirilmesine çağırısında bulunan raporda, “sendikaların kapatılmasının yargı kararıyla yapılması ve yargı sürecindeki savunma hakkının bağım-

sız yargıçlar tarafından tümüyle garanti edilmesini sağlamaya çağırmaktadır” denildi.

Grev erteleme yetk s gözden geç r lmel Öte yandan, sendikaların kapatılması ve bazı işten çıkarma süreçlerine yönelik raporda, Hükümetin, FETÖ ve diğer terör örgütlerinin faaliyetleriyle ilgili karşı tarafa eleştirileri ve Türkiye’nin bu örgütlerle mücadelesine yönelik itirazları da raporda yer aldı. Raporda, komitenin Türkiye’ye yönelik sivil özgürlüklerin kullanımı, bazı sendikal faaliyetlerde polisin zor kullanımına yönelik belirlemelerine de yer verildi. Raporda, darbe girişimi sonrası OHAL sürecinde protesto ve diğer sivil özgürlüklerde gerileme olduğu iddialarının “kaygıyla kaydedildiği” belirtildi. Türkiye’nin grev erteleme kararlarına yönelik eleştirilerin de yer aldığı raporda, grev erteleme yetkisi veren düzenlemenin de gözden geçirilmesi önerildi. Send kalaşma özgürlüğü ILO Komite raporunda, özellikle kamuda yürütülen idari ko-

vuşturmalarda objektiﬂiğe yönelik olarak, “Komite, sendika karşıtı eylemlere karşı mevzuat korumasıyla ilgili sunulan bilgiyi kaydederken, Hükümet’ten sendikalaşma özgürlüğüne halel getiren transferler ve tenzili rütbelerin engellenmesi için gerekli önlemleri almasını ve sendikalaşma özgürlüğüne halel getirmeye yönelik ayrımcılığa neden olan önlemlerin halen uygulamada olması halinde bunların derhal kaldırılmasını sağlamasına yönelik talebini tekrarlamaktadır” denildi. Komite ayrıca Hükümet’in, kamu sektöründe işe alım ve seçimde ayrımcılığa uğrayanların, vakalarının gözden geçirilmesi için yeterli prosedürlere ve uygun çarelere etkili erişime sahip olmalarını sağlamasını istemektedir. Hükümet’in ayrıca, varsa, işe alım sürecinde olumsuz karar aleyhine itiraz yolu sağlayan mevcut prosedürler, bu türden itirazların sayısı ve sonucu, kamu sektöründe işe alım ve seçimde ayrımcılığa ilişkin mahkeme kararlarının etkili biçimde uygulanması hakkında bilgi sağlamasını istemektedir” denildi.

T.C. OSMANİYE 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ (ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ SIFATIYLA) İLAN Sayı : 2018/290 Esas Mahkememizde görülmekle olan Konkordato davası nedeniyle; 7101 sayılı yasayla değişik 2004 sayılı İİK’nun 289, maddesi gereğince kesin mühlet talebinin kabulü ile Osmaniye Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Müdürlüğünün 80/0030699 nolu sicilinde kayıtlı DOĞAN TİCARET-ÜMMÜ KARABIYIK ile ilgili mahkememizce yapılan 26/03/2020 tarihli duruşma ara kararı ile “7101 sayılı yasa ile değişik 2004 sayılı İİK’nın 304. Maddesinin 2. Fıkrası gereği her ne kadar konkordato komiseri gerekçeli raporunu vermiş ise de gerekçeli raporun verildiği tarih ile duruşma tarihi arasında kısa zaman olması nedeni ile raporun ilan edilememesi ve coronavirüs salgını nedeni ile tarafların huzurunda duruşma yapılamaması hususları birlikte değerlendirilip durumun mecbur kılması nedeni ile konkordato komiseri görüşü alınmaksızın Osmaniye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Müdürlüğünün 80/0030699 sicil nosunda kayıtlı davacı DOĞAN TİCARET-ÜMMÜ KARABIYIK’a verilen KESİN MÜHLETİN 26/03/2020 tarihinden itibaren 6 AYLIK SÜRE İLE UZATILMASINA, bu nedenle duruşma gününün 26.06.2020 saat:14:00’a bırakılmasına karar verildiği hususu İİK 288.maddesi gereğince ilan olunur. AYRICA; konkordato komiserince düzenlenen gerekçeli raporunun sonuç kısmında; “ 1- Doğan Gıda - Ümmü Karabıyık işletmesinin 31.12.2019 tarihli bilançosuna verilerinden yola çıkarak Rayiç Değere Göre Borca Batık Olmadığı anlaşılmaktadır. 2- Borçlu işletme tarafından, ticari alacaklılara konkordato ön projesine uygun olarak 14 ay vade ve faizsiz olarak sunulan ödeme planı, alacaklılar tarafından iltihak süresi içerisinde İİK 301 maddesinin a ve b bentlerine göre KABUL EDİLMİŞTİR. 3- İşletmenin ek kaynak temin ederek, Rehinli alacaklılardan ING Bank A.Ş ile 1.0000.000,00 TL tutarında ödeme şeklinde anlaşmaya varılmış, Banka proje kabul etmiştir; Kuveyt Türk A.Ş yasal süre içerisinde bildirimde bulunmamıştır. 4- Alacaklılar tarafından İİK 302 maddesine göre onaylanan konkordato projesi İİK 305 madde hükümlerinin A) Adi Konkordatoda teklif edilen tutar firmanın muhtemel iflası halinde alacaklıların eline geçecek miktardan daha fazladır. B) Teklif edilen tutar borçlunun kaynakları ile orantılıdır. C) Teklif edilen konkordato projesi İİK 302 maddesine göre kabul edilmiş olup, konkordatonun tasdiki hususunun takdiri Yüce Mahkemenizde olmak üzere arz olunur” şeklindeki konkordato komiseri raporuna karşı itiraz edenlerin itiraz sebeplerini duruşma günü olan 26.06.2020 tarihinden en az 3 gün önce yazılı olarak Mahkememize bildirmek kaydıyla duruşmada hazır bulunabileceğiniz hususu İİK’nun 288. maddesi gereğince ilan olunur. Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1157402

3 N san 2020 • C U M A / 14

GÜNCEL

S gorta ş rketler el n taşın altına koydu Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilen koronavirüse karşı sigorta şirketlerinden sağlık sigortalılarını sevindirecek haber geldi. DÜNYA'nın da yazdığı, Bupa Acıbadem'in bu yönde aldığı karar sonrasında sigorta şirketlerinin büyük bir bölümü ellerini taşın altına koyarak koronavirüs tedavisini özel sağlık sigortası ve tamamlayıcı sağlık sigortası (TSS) kapsamına aldılar. Bu kapsamda, Bupa Acıbadem, Allianz, Mapfre, Sompo ve Doğa Sigorta, sigortalılarının Covid-19 tedavi ve fark ücretlerini, "poliçe özel şartlarında salgın hastalığın kap-

sam dışında belirtilmiş olmasına rağmen" poliçelerindeki mevcut şartları, geçerli hastane dağıtım ağı ve limitleri dâhilinde Sağlık Bakanlığı'nın pandemi hastanesi olarak ilan ettiği tüm özel hastanelerde "jest ödemesi" olarak karşılayacaklarını duyurdular. Konuyla ilgili DÜNYA'ya açıklama yapan Türkiye Sigorta Birliği Başkanı Atilla Benli, şunları söyledi; “Sektörümüz, sağlık poliçesi olan sigortalıların, Covid-19 tanısı konulana kadar yapılan tüm tetkik giderlerini ve test sonucu belirlenene kadar süren tedavi giderlerini poliçelerinin teminatları kap-

samında zaten üstleniyordu. Covid-19 tanısı konulduktan sonra oluşan tedavi giderleri ise yine poliçe şartlarına bağlı olarak ödenebilmekte veya poliçede istisna tutuldu ise ödenmemekteydi. Ancak, gelinen noktada, sigorta şirketlerimizin son günlerdeki açıklamalarına baktığımızda, bu özel duruma yönelik olarak birçok şirketimizin, ‘dayanışma ruhuna katkıda bulunmak adına, teminata dahil olmadığı halde’ lütuf ödemesi olarak veya özel şartlarında değişikliğe giderek özel sağlık sigortası ve tamamlayıcı sağlık sigortası poliçelerinde Covid-19 tedavisini teminat kapsa-

mına aldıklarını görüyoruz. Bu da, 2020 Şubat sonu itibarıyla, söz konusu teminata konu olabilecek, 4 milyon 93 bin 199 sağlık sigortası sahibinin ancak yüzde 15’inin Covid-19 tedavi giderleri ödenebilecek iken açıklamalar sonrasında yaklaşık yüzde 80 sağlık sigortalısının tedavi giderlerinin ödeneceği anlamına gelmekte. Sigorta sektörü olarak her zaman olduğu gibi zor dönemde de sigortalıların yanındayız. Birlik, beraberlik ve dayanışma ruhuyla bu zor günlerden üreterek, çalışarak ve birlikte katma değer yaratarak çıkacağımızı düşünüyorum."

TSB Başkanı At lla Benl , s gorta ş rketler n n koronav rüs tedav ler n , dayanışma ruhuna katkıda bulunmak adına, tem nata dah l olmadığı halde karşılama kararı aldıklarını söyled .

TCMB doğru yaptı, devlet r sk almalı Ekonom st Al Ağaoğlu le ekonom gazetec s Hakan Güldağ, ekonom ye g derek daha sert b ç mde yansıyan koronav rüs salgınının etk ler n haf fletmek ç n alınan önlemler değerlend rd . İk l , yatırımcıların merak ett kler k m soruları da ele aldı.

Şans

SOHBETLERİ ALİ AĞAOĞLU

Güldağ: Bence bu hafta en önemli gelişmelerden biri, kısa çalışma ödeneğine başvuran firmaların sayısının 20 bini aştığı, yaklaşık 500 bin kişi için kısa çalışmaya başvurulduğu bir süreçte Merkez Bankası'nın İşsizlik Fonu'na nakit sağlamak için attığı tarihi adımdı. Geçen hafta bu badireden Merkez Bankası'nın kaynaklarına başvurmadan, parasal genişlemeye gitmeden çıkamayız diye konuşuyorduk. Özel tertip tahvil çıkarıp piyasaya nakit vermekten bahsediyorduk... Ağaoğlu: Aynen... Merkez Bankası, işsizlik fonunun elindeki bonoların nakde çevrilmesi konusunda açık çek verdi. Çok da doğru yapıyor. Adının ne konulduğunun önemi yok. Şu anda piyasaya, kılcal damarlara kadar likidite verilmesi gerekiyor. Burada önemli olan nihai kullanıcıya para verilmesi. Bu şu demektir; maaş verilmesi lazım, ücret verilmesi lazım. Son kullanıcıya gelir sağlanması lazım. Bu amaçla yola çıkıldığında işsizlik fonu en önemli kaynaklardan biri. ‘Ne işe yarar’ dersen? A- Borçlarının bir kısmını ödemeye yarar. B- Günlük ihtiyaçlarını karşılamalarını sağlar. C- Daha da önemlisi geleceğe dair endişelerini azaltır. Endişeleri azaltmak aslında bir güven problemi ve ekonomiyi çalıştıran en önemli unsur güvendir. Bu güveni zedelememek ya da yeniden kazanmak zor olsa bile, en azından var olan güveni sürdürebilmenin temel koşulu bu geliri elde edebilmeye devam edilmesi… Güldağ: Tabii, bu kayıt içinde olan çalışanlar için geçerli... Ağaoğlu: Doğru, kayıtlı istihdam kadar kayıtdışı istihdamı da düşünerek hareket etmeliyiz. Bir şekilde

HAKAN GÜLDAĞ

koruyor, gözetiyor olmamız gerekiyor. Bunun yönteminin ne olduğu bugün için çok da fazla önemli değil. Ama bu desteği ne yazık ki bağış kampanyalarıyla vermemiz çok zor. Güldağ: Şimdi bir de ücretsiz izin dalgası başladı. Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak'ın çağrısı da buna yönelik. "Ücretsiz izne göndermeyin. Kısa çalışmaya başvurun. Bundan yararlanın" diyor sayın Bakan. Doğru... Ama başvuru koşulları hafiﬂetilmesine rağmen sorunun ancak küçük bir kısmını çözebilir şu haliyle. Kayıtdışı çalışan milyonları geçtim. Bu bir Türkiye gerçeği. Son üç yılda 450 gün prim ödenen kaç kişi var Türkiye'de? Kapsayıcı ve işlevsel olabilmesi için sürenin yeniden aşağıya çekilmesi gerekiyor. Mesela kısa süre önce konuştum, MÜSİAD Başkanı Abdurrahman Kaan bu sürenin bir aya çekilmesini öneriyor. Sendikalar bir güne çekilsin diyor. Ağaoğlu: Normal şartlarda işsizlik fonunun elinde para var. Güldağ: Evet ama nakit yok. Merkez Bankası'nın son operasyonu da fona çığ gibi büyüyen başvuraları karşılamak için nakit sağlamak. Ve ben de aynen senin gibi

doğru buluyorum yapılanı. Görünen o ki, işsizlik Fonu'nun elindeki para altyapı yatırımlarına ve diğer işlerdee kullanıldı. Para alındı, yerine DİBS dediğimiz, Devlet İç Borçlanma Senetleri verildi. Fon'da senet var, bono var ama nakit yok. Merkez Bankası devreye girdi. İyi de yaptı. Bankalara ‘Siz şimdi o DİBS'leri alın. Hiç merak etmeyin, değerini kaybetmeden ben de sizden alacağım. Onun yerine size kaynak vereceğim’ dedi. Para musluğu açıldı. Rahatlatır mı, tabii ki. Sadece sorun, mesele bizi sıkıştırdıkça adım atıyoruz. Parça parça hareket ediyoruz. Daha bütünlüklü ve kapsayıcı hareket edebilsek, endişeler büyümeden üstesinden gelmememiz için bir sebep yok. Tabii kabul edelim ki, olmuş bitmiş bir olaydan bahsetmiyoruz. Süreç devam ediyor. Önümüze sorun çıktıkça çözmeye çalışıyoruz. O çabayı da görmek lazım. Ama yöneticilik sadece olana müdahele etmenin ötesinde biraz da öngörmeyi gerektiriyor. Mesela tarıma sorun çıktığında müdahele ederseniz, çok geç kalmış olursunuz. Şimdiden sahayı iyi okuyup tedbir almak gerekiyor. Zamanında ekim yapılmasını

Nak tte kal, borsa ç n petrole bak Güldağ: Borsa le lg l sana eşten dosttan soru gel yordur, ne d yorsun onlara? Ağaoğlu: İş n lg nc hep alım yönünde sorular gel yor. Ben de d yorum k , p yasalarda fırsat asla b tmez. B r şey daha söylüyorum: Nak t de b r enstrümandır. Nak tte kalın en azından para kaybetmezs n z. Borsaya yatırım yapılır mı, yapılmalı mı? O konuda da b r tek şey söyleyeceğ m. Petrol, yen

d pler gördü. 17 dolara nme ht mal var. Dünyanın her yer ndek depolama kapas teler n n nerdeyse sonuna geld k. Ondan sonra petrol kuyuları kapanmaya başlayacak. Sonra yen dönem başlayacak. Petrolde 35 dolara doğru b r hareketlenme görülmed ğ takd rde hem Borsa İstanbul’da, hem yurtdışı borsalarında herhang b r h sse sened yatırımı yapmak ç n beklemek gerekt ğ n düşünen taraftayım.

garanti altına almanız lazım. Böyle bir takım stratejik alanlar var. Bu çerçevede tarım, gıda çok önemli diye düşünüyorum. Ağaoğlu: Buna yüzde 100 katılıyorum. Şöyle meseleyi bölük pörçük ele almaktansa bir planla ele almak ve A’dan Z’ye olmasa bile A’dan J’ye olan bölgeyi kapatacak kadar bir planla hareket etmemiz lazım. Bu planla ilgili A- Üreticiler, B- Lojistik, C- Bilim Kurulu, D- Tabipler Birliği, E- Medya’da olan insanların bir arada bu iletişimi sağlayacakları bir platformu gerçekten hayata geçirmemiz lazım. Mesela ben alınan önlemlerin yarısını ancak biliyorum. Bu önlemlerden kullanabileceğim var mı, birilerine tavsiye edeceğim var mı veya bu önlemlerin bir birimlik etkisi olurken benim bunu 5 birimlik etkiye çıkaracak şansım var mı diye baktığımda maalesef 'hayır' diyorum. Mümkünse büyük resimi görüp değerlendirebileceğimiz bir büyük paket olarak çalışılması ve sunulması lazım. Her soruna anında tepki vermek yerine; ‘bugünkü sorun, yarınki sorun, 3 gün sonraki sorun, 3 haftaki sorun ne olabilir ve biz buna nasıl tepki vermeliyiz. Biz buna nasıl önlem almalıyız’ gibi paket olarak anlatabilsek gerçekten şansımız var. Mesela, çok önemli birşey yapıldı. 250 milyarlık KGF, 500 milyara çıkarıldı. İyi, çıkaralım da 45 milyar dolardan bahsediyorsun kim nasıl nerden fonlayacak bunu… Böyle önemli bir problem var. Bununla ilgili adım atıldı mı? Hayır. Ne oluyor? Bakıyorum piyasaya, 6.656.75 dolar TL. Siz bunu verdiğiniz zaman karşılığında ortaya böyle bir problem çıkıyor. Bunun dövize gitmesini engelleyecek yol yöntem mekanizmaları da derleyip topla-

Kur yüksel r ama hareket azalır Güldağ: Kur ve ona paralel olarak enflasyon konusunda nasıl b r sey r öngörüyorsun? Ağaoğlu: Enflasyon canımızı çok sıkmayacak. Ben m ıspanak cev z endeks nde b r problem yok. Çünkü talep yok. O yüzden enflasyon tarafında b r sıkıntı olacağını düşünmüyorum. Enflasyon cuma açıklanacak ama ben yıllık yüzde 12’n n üzer nde olmasını bekl yorum. Ama öyle önü alınamaz, ortalığı yakıp yıkacak, Merkez Bankası’nın sert fa z adımlarını gerekt recek b r durum olacağını düşünmüyorum. Ben m tahm n m yıl boyunca negat f fa z devam edecek. Gelel m döv z tarafına, orada şöyle b r sıkıntı var. Dünyada küresel kr z yaşanırken hemen hemen dolar dışındak her şey değer kaybett . Ş md yavaş yavaş doların da değer kaybetmes

ç n uğraşılıyor. İşe yarar, yaramaz ayrı mesele ama dolarda akışkanlıkla le lg l b r sıkıntı var. Talep ondan. Fed yen yen merkez bankaları anlaşmaları yapmaya başlayarak dünyaya dolar l k d tes sağlamaya çalışıyor. Eğer bunların arasında b z katılırsak -k bu b raz düşük b r ht mal- dolar tarafında akışkanlık sıkışıklığı b r parça azalırsa kur üzer ndek baskı görece olarak daha az h ssed l r. Lak n ekonom düşük v teste çalışacağı ç n önümüzdek dönemde dolar taleb görece olarak azalır. Hareketl l kde görece olarak daha sınırlı olacak. Güldağ: Yakın zamanda dolar yüksel r d yorsun... Ağaoğlu: Yakın zamanda öyle. Yakın zamandan kastım, 2 haftalık süreç… Bu k haftalık süreçte ç nde bulunduğumuz salgının tepe yapacağı dönem…

Altının yönü kısa vadede aşağı Güldağ: Altında önümüzdek dönemde yen rall bekleyenler var... Ağaoğlu: Altında geçen hafta konuştuğumuzdan başka b r sorun daha çıktı. Şu anda altının onsu b n 587 dolarlarda, daha ger lem ş durumda. Gümüş de ger lem ş durumda. Güvenl l man g b görünmekle b rl kte aslında nak te dönmekte sorun düşünces yle

mamız lazım. Paranın kılcal damarlara gitmesini sağlayacak kanalları oluşturmak lazım. Güldağ: Sonuçta devletin elinde en azından kayıtlı kesimlerin verileri var. 2019’da vergi beyannameleri var mesela. Madem mücbir sebep var, olağanüstü durum var, devlet ortaya çıkıp KOBİ'lere, büyük şirketlere de dese ki, ‘Biz sana geçen yıl kazandığın en az yarısı kadar para vereceğiz. Yeter ki sen çalışanı çıkarma, maaşlarını ver. Ben sana bu iş ne kadar sürecekse, o kadar para vereceğim, sen bunun için hayıflanma. Kimin ne durumda olduğunu, finansal durumunu da biliyor, istihbaratını da alabilir. Ona göre de mahsuplaşır. Devletin 'son kertede alcı' olduğu bir ortam, piyasayı çok rahatlatır, ekonomiye güveni artı-

altın tarafında b r sıkıntı var. Nak te dönem yorsunuz çünkü döneb leceğ n z karşı taraf yok. Denges zl k var p yasada ama n ha b r denges zl k değ l. Kısa vadede altını aşağı yönlü olarak görüyorum. F z k hareket n yaratmış olduğu sıkıntıdan dolayı bu ş kısa vadede altın açısından negat f. Orta-uzun vadede daha poz t f sey r zleyeceğ n düşünüyorum.

rır, endişeleri azaltır. Zengin ülkeler bunu farklı yönetmelerle yapıyor. Örneğin istihdam kaybı olmasın diye ücretleri karşılıyorlar. Kimi yüzde 70'ini kimi yüzde 90'ını... Bizim de üyesi olduğumuz OECD ortalaması yüzde 81 mesela... Bu iş düşünülenden uzun sürecek. Devletister istemez risk alacak. En iyisi risk büyümeden bu riski alıp olumsuzlukların önünü şimdiden kesmek... Ağaoğlu: Kısa zamanda önlem almak, uzun zamanda önlem almaktan daha iyi. Enﬂasyonu artırmamak için ya da şu veya bu sebepten bu işi ertelersek, insanlar işlerini kaybedecekler daha doğrusu dükkanlar açılamayacak ve biz bu insanları daha sonradan istihdam etmek için çok daha fazla maliyete katlanmak zorunda kalacağız.

Korona’ya karşı robot, teletıp, drone YENİLEŞİM

Ed p Em n Öymen aey@dunya.com

ürkçe Google’a “Korona ve Robot” yazınca 10.5 milyon kayıt çıkıyor. “Korona ve Drone” yazınca 3 milyon. Teletıp yazınca 400 bin. Ama İngilizce Google’da “telemedicine” yazınca 24.3 milyon !! Google’daki bu rakamların gösterdiği: Salgınla mü-

DUNYA

14 CMYK

cadelede robotlar, drone’lar ve teletıp arka plandalar, ama etkililer: Ortamı arındıran (dezenfekte eden) robotlar. Korona testi yapan robotlar. Sokağa çıkma yasağını delenlere “havadan” seslenen drone’lar. Öncü tanıyı hızla koymak için teletıp… Ve tabii bütün bunlar, sanayi-ötesi toplum düzenine geçmiş, teknik hükümetlere sahip ülkelerde… Örneğin, Avrupa’da İtalya’dan sonra salgından en zarar gören İspanya’da Korona testini robotların yapacağını Bloomberg 21 Mart’ta haber verdi. Ülkede o tarihe kadar virüs kapan 35 bin kişiden 4 bin 200’ü (yüzde 12) sağlıkçılardı. Aradan geçen bir haftada teşhis sayısı 40 bine çıktı,

virüs kapan sağlıkçı oranı yüzde 14’e. Bu durumun giderek daha da kötüleşmesini engellemek amacıyla günde 80 bin Korona testi yapacak robotlar kullanılacağı açıklandı. Şu sırada İspanya’da sağlıkçılar günde 15 – 20 bin test yapabiliyor. Göreve başlayacak 4 robotla bu test sayısı artacaktı. Ancak, robotların nasıl ve nerede çalışacağına dair bir bilgi dün sabaha kadar çıkmamıştı. Çin de Korona’yla mücadelede robot kullanıyor. Salgının kaynağı Wuhan’da doktorlar, telekomcular, CloudMinds robotik şirketinin mühendis ve teknisyenleri sırf bu iş için kurulan “Akıllı Hastane”de 14 robotla deneysel olarak çalışmaya başladılar. Amaç,

sağlıkçıların yaşamını tehlikeye atmadan, tanıyı robot kullanarak koyma yöntemi geliştirmek. Robotlar hastaların ateşini, nabzını, kanındaki oksijen oranını ölçecek, onlara su ve ilaçlarını getirecek şekilde programlandı. Hastanın bileğine takılı “akıllı bilezikler” robotla ilişkilerini ayarladı. Doktor ve hemşireler, hastanın yanına kadar gitmeye gerek kalmadan, robotun ilettiği bilgiyi ekrandan izlediler. Onlar da aynı bilezikten takarak robotun sürekli gözlemi altına girdiler. Hastalık kapma riskini azalttılar. Böylece, hem hasta bakımı, hem sağlıkçıların sağlığı yapay zekâya bırakıldı. [Wuhan’da 3 bin sağlıkçı virüse yakalandı, virüsü ilk haber ve-

ren dahil 13 doktor öldü. Akıllı Hastane’de yapay zekânın görevi giriş kapısında başlıyordu. Kapıdan girenlerin ateşini kızılötesi ışınla ölçen robotun yazılımı, kişinin acil bir durumu olup olmadığına “karar verecek” şekilde ayarlandı. Hastanede bütün bu işler ve “şeylerin interneti” (IoT) için 5G altyapısı “zaten” kurulmuştu. Başka ülkelerin yenilikçi şirketleri de mücadeleye katıldı. Danimarka’lı UVD Robots, dezenfekte işlemi yapan robotlarını Wuhan’a gönderdi. İnsana gerek kalmadan, kendi kendine (sürücüsüz araç sistemiyle) hastane koridorlarını, hastası boşalan odaları ve diğer yerleri dezenfekte eden robotlar

İtalya’ya da gönderildi. Bunlar, temizlik için ultraviyole ışın yayıyorlar. Odaya girmeden önce robot, “Burayı temizleyeceğim, odayı boşaltın” diye uyarıyor. Robot, bir şarjla 2,5 saat çalışabildiği için sağlıkçılar bir de arındırmayla uğraşmak zorunda değil artık. Amerikan Xenes Disinfection Services de benzer yöntemle çalışan LightStrike robotlarını, ambülans içlerini, acil servis ortamlarını sürekli arındırmak için işe koştu. Şirketin beyanına göre “binlerce robotu” halen İtalya, Japonya, Singapur, Tayland ve Güney Kore’de çalışıyor. Devamını Dünya.com'dan okuyabilirsiniz.

3 N san 2020 • C U M A / 15

GÜNCEL

● BESFİN FİNANSAL HİZMETLER, AÇIKLANAN DESTEK PAKETLERİNİ DERLEDİ:

İşte f rmaların yararlanab leceğ f nans destekler n n ayrıntıları Danışmanlık ş rket BESFİN, COVİD-19 salgınının Türk ye ekonom s üzer ndek etk s n azaltmak ç n hazırlanan tüm f nansal destek paketler n nceled . Ş rketler n mevcut koşullarda şler n sürdüreb lmeler ç n sağlanan f nansal avantajların derlend ğ raporda büyük

ş rketler ve KOBİ’lerle b rl kte gerçek k ş lere yönel k destekler de yer alıyor. Kred ödemeler n n ötelenmes nden st hdamda sürekl l ğ n sağlanmasına yönel k kred lere, Ex mbank'ın hracata yönel k kaynaklarına kadar büyüklü küçüklü destekler n detayları şöyle...

Ekonom k İst krar Kalkanı KREDİLER ● Faal yetler etk lend ğ ç n nak t akışı

bozulan f rmaların bankalara olan kred borçlarının anapara ve fa z ödemeler n asgar 3 ay ötelenmes ve gerekt ğ nde lave f nansman desteğ sağlanıyor. ● İhracattak geç c yavaşlama sürec nde kapas te kullanım oranlarının korunması amacıyla hracatçı f rmalara stok f nansmanı desteğ ver l yor. ● Kred Garant Fonu l m t 25 m lyar TL'den 50 m lyar TL'ye çıkartılıyor. L k d te ht yacı oluşan ve tem nat açığı bulunan f rmalara öncel k ver lerek kred tem n ed l yor. ● V rüsün yayılmasına karşı alınan tedb rler n etk s yle n san, mayıs ve haz ran aylarında temerrüde düşen f rmaların kred s c l ne “mücb r sebep” notu düşülüyor. ● 500 b n l ranın altındak konutlarda kred lend rme m ktarı yüzde 80’den yüzde 90’a çıkartılıyor, asgar peş natın yüzde 10’a düşürülmes sağlanıyor. ● N san, mayıs ve haz ran ayı vadel açık reeskont kred anapara ve fa z ödemeler ek m, kasım ve aralık aylarına ertelenerek, azam vade 1 yıl uzatıldı. Ayrıca bu aylarda vades dolan reeskont kred ler n n taahhüt kapama süres b r yıl uzatıldı.

Özel Bankaların destek paketler Özel bankalar da v rüsün yarattığı f nansal etk ler azaltmak amacıyla müşter ler ne destek olmak amacıyla aks yon alıyorlar. Özel bankaların destek paketler se özetle şöyle:

şlemler çerçeves nde Varlığa Dayalı Menkul Kıymet le İpotek Tem natlı Menkul Kıymetler n tem nat havuzuna dâh l ed lmes ne karar ver ld . ● 91 güne kadar vadel repo ve 1 yıl vadel döv z karşılığı Türk l rası swap hedefl l k d te mkânlarına ek olarak 6 ay vadel döv z karşılığı Türk l rası swap haleler düzenlenecek. Bu vadedek halelerle lg l bankalara TCMB pol t ka fa z oranı olan b r hafta vadel repo hale fa z oranının 125 baz puan altında fa z oranı üzer nden ABD doları, euro veya altın karşılığı Türk l rası l k d te sağlanacak.

REESKONT KREDİLERİ Mal ve h zmet hracatçısı f rmaların f nansmana er ş mler n kolaylaştırmak ve st hdam sürekl l ğ n desteklemek amacıyla Türk l rası c ns hracat ve döv z kazandırıcı h zmetlere reeskont kred s kullandırılacak. ● Bu kred ler n toplam l m t 60 m lyar TL olacak. ● Ex mbank dışındak bankalar aracılığıyla kullandırılacak kred ler n asgar yüzde 70' KOBİ'lere tahs s ed lecek. ● F rma bazında azam kred tutarları, KOBİ'ler ç n 25 m lyon TL, d ğer f rmalar ç n se 50 m lyon TL olarak bel rlend . ●

● İşe devam desteğ kred s ; 6 ay anapara ve fa z ödemes z, toplam 36 ay vadel ve yıllık % 7,5 fa z oranlı olacak. Tem nat açığı bulunan f rmalara KGF desteğ sağlanab lecek. Azam kred tutarları f rma c rosuna göre bel rlenecek.

Kamu Bankaları Destek Paket -TÜRK EXİMBANK

● Konaklama verg s kasım ayına kadar uygulanmayacak. ● Otel k ralamalarına l şk n rt fak hakkı bedeller ve hasılat payı ödemeler n san, mayıs ve haz ran ayları ç n 6 ay süreyle ertelend . ● İç havayolu taşımacılığında KDV oranı 3 ay süreyle yüzde 18’den yüzde 1’e nd r ld .

● Stopaj g b kaynağında yapılan kes nt ler n ödemeler n çeren muhtasar beyannameler n süreler 3 ay ertelenecek. ● Asgar ücret desteğ devam ett r lecek. ● Mevzuattak esnek ve uzaktan çalışma modeller n n daha etk n hale get r lmes tem n ed lecek. ● Kısa Çalışma Ödeneğ devreye alınacak. ● İst hdamdak sürekl l ğ tem n etmek amacıyla 2 aylık telaf çalışma süres 4 aya çıkarılacak. ● Küresel tedar k z nc rler ndek aksama ht mal ne karşı hem üret mde, hem de perakendede bel rlenen öncel klere göre alternat f kanallar gel şt r lecek. ● Tedb rlerden etk lenen çeş tl sektörler ç n muhtasar ve KDV tevk fatı le SGK pr mler n n n san, mayıs ve haz ran ödemeler 6’şar ay ertelen yor.

● Yabancı para reeskont kred s kullanab len f rmalar le yurt dışına yönel k müteahh tl k h zmet sunan f rmalar ve uluslararası fuarlara katılım sağlayan f rmalar kred mkanından yararlanab lecek. ● Kred lere TCMB pol t ka fa z oranı olan b r hafta vadel repo hale fa z oranının 150 baz puan altında fa z oranı uygulanacak. ● Aracı bankaların kom syon oranı 150 baz puanı geçemeyecek. ● Kred ler, azam 360 gün vadel olacak ve hracat veya döv z kazandırıcı h zmet taahhüdü le 1 Mart 2020 tar h ndek st hdam düzey n n kred vades süres nce muhafaza ed lmes koşulu karşılığında kullandırılacak.

Kamu bankalarınca açıklanan ortak destek paket 31 Mart 2020 tar h nde ödenmes gereken dönem sonu taks t, fa z ve anaparasını ödeyemeyen f rmaların talepler üzer ne söz konusu ödemeler ötelenecek. ● Personel maaşlarını söz konusu banka aracılığıyla ödeyen f rmalara 2020 Şubat ayı sonu t barıyla mevcut st hdamlarını azaltmamaları kaydıyla; önümüzdek 3 aylık maaş ödemeler kadar lave l m t tes s ed leb lecek. ● İşletmelere, mevcut kred ler n kend nak t akışlarına göre 6 aya kadar ödemes z dönemle ve uygun vadel yapılandırma mkânı sunulacak. Ödemes z dönem, tur zm g b dönemsel faal yet olan sektörlerde 12 aya kadar uzatılab lecek. ● Kred l müşter ler tarafından, banka üzer ne keş de ed lm ş çekler n n ödenmes amacıyla kullanılmak üzere; genel kred l m tler n n artırılarak lave nak t kred l m t tahs s ed lecek. ● İşletme sermayes ht yaçlarını karşılamak üzere; kurumsal kred kartı ve DBS l m t bulunan f rmaların l m t artışı yapılacak. ●

V rüsün etk ler ne karşı TCMB'n n önlem paket 17 Mart 2020 tar h nde kamuoyuna duyrulan 'Ekonom k İst krar Kalkanı' paket ne ek olarak Merkez Bankası 31 Mart'ta aynı amaç doğrultusunda aşağıdak tedb rler açıkladı: ● Açık P yasa İşlemler (APİ) portföyü doğrudan alım şlemler önden yüklemel olarak gerçekleşt r leb lecek ve gerekt ğ nde söz konusu l m tler p yasa koşullarına göre güncelleneb lecek. ● P yasa yapıcı bankalara, İşs zl k S gortası Fonu’ndan satın aldıkları DİBS’ler TCMB tarafından bel rlenen koşullar ve tutarlar dâh l nde TCMB’ye satma veya P yasa Yapıcılığı s stem kapsamında, APİ çerçeves nde tanınan l k d te mkânını bel rl oranlar dâh l nde artırma olanakları sağlanacak. DİBS alımları, APİ portföyü ç n bel rlenm ş olan l m tler n dışında değerlend r lecek. ● TCMB bünyes nde gerçekleşt r len Türk l rası ve döv z

Türk ye Bankalar B rl ğ 'n n destek kred protokoller ÇEK ÖDEME DESTEK KREDİSİ Gerçek t car şlemlere dayalı keş de ed len ve ed lecek çeklere yönel k, başta KOBİ olmak üzere kurumsal ve t car müşter ler n t car t barlarını koruma amacıyla, bankalar tarafından ayrı ayrı bel rlenmek üzere Yıllık Azami kredi tahs s ed len l m tler ciro (TL) tutarı (TL) dah l nde kred 0-25 milyon 1 milyon kullandırılmaya 25-250 milyon 5 milyon devam ed lecek. ● Kred desteğ ; 3 125 milyon üzeri 10 milyon ay anapara ve fa z ödemes z, toplam 12 ay vadel ve yıllık % 9,5 fa zl olacak. ●

Bu protokole katılan bankalar katılımlarını duyurmaktadır.

DUNYA

15 CMYK

TÜRKİYE İŞ BANKASI, GARANTİ BBVA, QNB FİNANSBANK: Tur zm, loj st k, AVM, perakende sektörler başta olmak üzere salgın sebeb yle f nansal yapısı olumsuz etk lenen ş rketler sektör ayrımı olmaksızın destekl yor. Her b r ht yaç, vaka bazında değerlend r lerek ş rketler n ödemeler nde erteleme yapılacak. ●

Kred ler n vades talebe göre ana para ve fa z ödemeler 3 la 6 ay arasında uzatılab lecek. ● Kısa vadel kred lerde taahhüt kapama süres henüz kapatılmamış olan ve taahhüt süres dolmasına karşın ceza uygulanmamış kred ler le haz ran sonuna kadar kullandırılacak tüm kred ler ç n 2 yıldan 3 yıla çıkarıldı. ● Reeskont kred ler n n azam vades 1 yıldan 2 yıla çıkarılmıştır. ● S gorta şlemler nde; haz ran sonuna kadar alıcı f rmaların s gortalı f rmalardan talep edeceğ 3 aya kadark vade uzatımlarında s gortalı f rmalardan herhang b r ek s gorta pr m alınmayacak. ● S gortalı f rmalar tarafından ödenmekte olan s gorta pr mler le alıcı anal z ücretler n n vadeler 30 gün uzatılacak. ●

TURİZM

İSTİHDAM

TÜRKİYE İŞ BANKASI, GARANTİ BBVA, AKBANK, YAPI VE KREDİ BANKASI, QNB FİNANSBANK, DENİZBANK, TEB, ŞEKERBANK, ALTERNATİF BANK, ODEABANK, BURGAN BANK: Bankaların destek paketler genel olarak, f rmaların ht yaç duyması hal nde 30 N san'a kadar olan anapara/fa z/taks t ödemeler n lave b r koşul aranmaksızın 30 Haz ran'a kadar veya 3 ay ötelenmes n çer yor. ●

KREDİ DESTEĞİ Sektör farkı olmaksızın salgından etk lenen kurumsal ve t car müşter ler ç n tem nat eks kl kler n ve şletme sermaye ht yaçlarını g dermek amacıyla kred desteğ oluşturuldu. Kred ye er ş m mkanı ç n Haz ne Destekl Yıllık Azami kredi KGF kefalet de ciro (TL) tutarı (TL) sağlanab lecek. 0-25 milyon 5 milyon Desteğ n ön koşulu 25-250 milyon 25 milyon kred vades 125 milyon üzeri 50 milyon boyunca kayıtlı çalışan sayısında azalma olmaması. ●

Katılım bankalarının ortak teşv k maddeler

TÜRKİYE İŞ BANKASI, YAPI VE KREDİ BANKASI, İNG BANK: KOBİ'ler ve m kro şletmeler n salgın önces g rd ğ t car yükümlülükler n yer ne get r leb lmes ç n mevcut l m tlerle destekleyecek. Bu bankalar gerek rse lave l m t de vereb lecek. Değerlend rme f rma bazında yapılacak.

●

TÜRKİYE İŞ BANKASI, GARANTİ BBVA, AKBANK, YAPI VE KREDİ BANKASI, QNB FİNANSBANK, DENİZBANK,TEB, ŞEKERBANK, ALTERNATİF BANK, ODEABANK, BURGAN BANK: Müşter ler n n şubeye gelme ht yacını azaltmak amacıyla d g tal h zmetlerde kolaylık sağlamaya yönel k aks yon aldılar. Karttan karta havale dah l olmak üzere d j tal kanallar üzer nden yapılacak EFT/havale şlemler nden 30 N san’a kadar ücret alınmayacak.

● ● Müşter ler n talep etmeler hal nde 31 Mart 2020 tar h ne kadar ödenmes gereken taks t, kar payı ve anapara ödemeler ötelenecek. ● Personel maaşlarını, banka üzer nden ödeyen f rmalara, 2020 şubat ayı sonundak st hdamlarını korumaları kaydıyla; ht yaç duymaları hal nde 3 aylık personel maaş g der kadar lave l m t mkanı ver lecek. ● Nak t akışı bozulduğu ç n ödeme sorunu yaşayan f rmalar ç n 6 aya kadar ödemes z dönem olmak üzere, tur zm g b dönemsel faal yet olan sektörlerde se 12 aya kadar lave süre tanınmak suret yle, uygun vadel yapılandırma yapılab lecek. ● İşe devam desteğ kred s (Kamu Katılım Bankaları) : 6 ay anapara ve fa z ödemes z, toplam 36 ay vadel ve yıllık % 7,5 fa z oranlı olacak. Tem nat açığı bulunan f rmalara KGF desteğ sağlanab lecek. Azam kred tutarları f rma c rosuna göre bel rlenmekle b rl kte şe devam desteğ n n ön koşulu st hdam sayısının azaltılmaması.

Halk Bankası'nın KOBİ ve esnaflara yönel k paket örneğ İşletme F nansman Desteğ

V rüsün etk ler ne karşı destek paket KGF ● Kred garant kurumu tarafından ver len kefaletler n toplam bak ye tutarı 250 m lyar TL’den 500 m lyar TL’ye yükselt ld . ● Haz ne ve Mal ye Bakanlığı tarafından kred garant kurumlarına aktarılab lecek kaynak sınırı 25 m lyar TL’den 50 m lyar TL’ye yükselt ld . ● Gerçek k ş ler n kred ler ne de kefalet sağlanması mkanı get r ld . Her b r yararlanıcı ç n azam l m t tutarı 100 b n TL olarak bel rlend . ● KOBİ tanımına uyan yararlanıcılarda azam kefalet l m t 25 m lyon TL’den 35 m lyon TL’ye, KOBİ tanımı dışında kalan tüzel k ş yararlanıcılar ç n se azam 200 m lyon TL’den 250 m lyon TL’ye çıkarıldı. Ayrıca karara eklenen b r geç c maddeyle, kefalet l m tler n n 31 Aralık 2020 tar h ne kadar KOBİ tanımına uyan yararlanıcılar ç n 50 m lyon TL, KOBİ tanımı dışında kalan tüzel k ş yararlanıcılar ç n se azam 350 m lyon TL olarak uygulanması hüküm altına alındı. ● Kararda kred veren kuruluşların kapsamı gen şlet lerek Türk ye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş. de dah l ed ld . ● Koronav rüs (COVID-19) salgınının ekonom k etk ler n n azaltılmasına yönel k tedb rler kapsamında eklenen geç c maddelerle 31 Aralık 2020 tar h ne kadar, yararlanıcıların kullanab lecekler kefalet l m tler artırıldı. Yararlanıcılarda aranacak koşullar da esnet ld .

6 ay ödemes z 36 ay vadel 25.000 TL l m tl

Esnaf Destek Paket * 3 ay ödemes z 36 ay vadel 25.000 TL l m tl * Esnaf ve sanatkârların mal ve hizmet alımlarında taksit ve vade imkanı sunar.

milyar dolar

sürdürüleb l r

B rleşm ş M lletler, dünyanın en kırılgan bazı ülkeler nde COVID-19 le mücadele etmek üzere 2 m lyar dolar tutarında b r küresel nsan yardım planını devreye soktu. Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

COVID-19 orta vadede ne get r r, ne götürür? YENİDEN KEŞİF SELİN ARSLANHAN selinarslanhan@gmail.com

lkelerden, uzmanlık alanlarından bağımsız ortak gündemimiz malum COVID-19. Ben bugün henüz yeterince konuşmaya başlamadığımızı düşündüğüm birbiriyle ilişkili iki konudan bahsetmek istiyorum. İki konunun ortak noktası, orta vadeyi de bugünden düşünmeyi gerektirmesi. Elbette, her gün vaka ve ölüm sayılarının arttığı, yayılmayı yavaşlatmanın temel hedefimiz olduğu ve henüz aşı-ilaç gibi çözümlerin gelmediği bir ortamda, önceliğimiz bugün yapılacaklar. Fakat gerek sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği, gerekse global ve ulusal ekonomik gelişmelere ilişkin her gün daha yoğun aldığımız sinyaller bugünden orta vadeye bakmamızı zorunlu hale getiriyor diye düşünüyorum. Bugün üzerinde büyük oranda anlaştığımız bir COVID-19 senaryosu söz konusu. Virüs yayılmaya devam edecek. Amacımız bunu zamana yaymak ve böylece hem sağlık altyapılarının üzerinden yükü dağıtmak, hem de aşı-ilaç çalışmalarının sonuçlarını görebildiğimiz evreye yaklaşmak. Burada uluslararası kuruluşların da ülkelerin de temel odağı; yayılmayı önleyici (zamana yayıcı) tedbirleri uygulamak ve aynı zamanda malzeme, kit ve cihaz öncelikli sağlık altyapılarını geliştirirken, aşı-ilaç çalışmalarının mümkün olduğunca hızlanmasına katkı vermek. Özellikle son 20 yılda kronik hastalıklar olarak da adlandırdığımız Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar (BOH) sağlık gündeminin ilk sırasında yer aldı. Bulaşıcı Hastalıklar (BH)’ı SARS, Ebola, MERS gibi vakalar dışında pek de hatırlamadık ve sağlık gündemlerindeki yeri yıllar içerisinde giderek azaldı. Elbette ölüm sayılarına ve ekonomik yüküne baktığımızda BOH’nin öncelikli hale gelmesine şaşırmadık. Kanser, kardiyovasküler hastalıklar gibi kronik hastalıkları içine alan BOH, dünyada ölüm nedenlerinin yüzde 71’ini oluşturuyor (WHO, Global Burden of Disease). Bu oran 2000 yılında yüzde 60’tı. Bunun yanında hala insanların yılda ortalama yüzde 20’si bulaşıcı hastalıklardan ölüyor. Dünyada hala solunum yolu enfeksiyonları, ölüm nedenleri arasında 4.sırada yer alıyor. Bu sıralama düşük gelirli ülkelerde 1’e yükselirken, yüksek gelirli ülkelerde en fazla 6’ya kadar geriliyor. 2030 projeksiyonları bize bulaşıcı hastalıklardan ölümlerin ancak yüzde 17’ye kadar düşeceğini gösteriyor. Elbette bu hesap bugün bildiğimiz bulaşıcı hastalıklar üzerinden yapılıyor, pandemi tahminleri hala oldukça sorunlu. COVID-19 ile birlikte pandemi tarihine şöyle bir baktığımızda, aslında 2000’lerin başlarından itibaren BH’ların bize kendini daha sık hatırlattığını görüyoruz. Buna rağmen, her pandemide benzer bir panik ortamında çalışmaların gündemi meşgul ettiğini ve sonra hızlıca ortadan kaybolduğunu izliyoruz. Kanser ilaçları pazarının yılda ortalama yüzde 12 büyüdüğü ve ne aşı ne anti-viral ilaç pazarının ne yıllık sürdürülebilirlik ne de büyüme oranlarıyla buna yaklaşamadığı bir ortamda sürekli bir Ar-Ge ilgisini sağlamak tabii ki mümkün olmuyor. Yürüyen en değerli 20 ilaç Ar-Ge projesine baktığımda ilk 20’de hiç bulaşıcı hastalıklara yönelik bir şey göremedim. Aynı zamanda özellikle son 10 yılda içinden geçtiğimiz teknolojik dönüşümde yeni teknolojilerin getirdiği avantajı büyük oranda kronik hastalıklara yönelik kullanıyoruz. Sadece tanı-tedavi geliştirme çalışmaları değil aynı zamanda dijital teknolojileri, yapay zeka teknolojilerini hep kronik hastalık yönetimine odaklı kullandık gibi duruyor. Yatırımlara ve büyük şirketler ya da startupların odak alanlarına baktığımızda da benzer bir durumla karşılaşıyoruz. Covid-19 bize yeniden bulaşıcı hastalıkların, gerek sağlık sistemlerinin sürdürülebilirliği sorununu gerekse ciddi ekonomik sonuçları beraberinde getirebileceğini bir kez daha hatırlattı. Ayrıca görüyoruz ki, virüslerin mutasyon oranlarında birçok faktörün etkisiyle bir hızlanma söz konusu olma ihtimali yüksek. Düşünsenize yıl sonunda tam toparlanıyoruz derken yeni bir pandemi küresel ekonomiyi ne hale sokar. Virüslerin evrimleşme sürecine ilişkin çalışmalardan ve pandemi tarihine bakınca bu olasılığın hiç de azımsanacak düzeyde olmadığını söylemek mümkün. Bu durumda artık yapmamız gereken, sadece pandemi geldiğinde değil, yeni teknolojileri bulaşıcı hastalıklar için nasıl

DUNYA

16 CMYK

kullanabileceğimize daha fazla odaklanmak. Yapay zeka ve genetik tabanlı tahmin modellerini sadece pandemi geldikten sonra nerede nasıl yayılabileceğine ilişkin değil, gelecek pandemi olasılıkları için virüslerin evrim haritalarını modellemek ve gelecek mutasyon tahminleri üzerine kullanmak. Bunun için kaynak ayırmak. Özellikle bizim gibi ülkeler için bunu orta vadede fırsata dönüştürmek şimdi mümkün. Güçlü yanlarımıza odaklanmayı atlamayalım. Elbette kısa vadede önümüzde çözülmesi gereken büyük bir problem var fakat aşı-ilaç çalışmaları tüm dünyada çok ciddi bir kaynak ve tecrübeyle devam ederken, bizim odaklanmamız gereken: güçlü olduğumuzu düşündüğüm kit ve cihaz tarafında işbirliğini tetiklemek ve mevcut tedarik sistemi sorunlarını bir an önce çözerek sağlık altyapımızı kendi bilgi ve teknoloji birikimimizle güçlendirmek. Aynı zamanda elbette ilgili tedbirlerle evde kalmaya devam ederek yayılmayı mümkün olduğunca yavaşlatmaya katkı sağlamak. Peki sadece bu kadar mı? Hayır değil. Orta vadede bizim yapmamız gereken işte tam burada. Evlerimizde otururken yine güçlü olan yapay zeka gibi teknoloji birikimimizi temel bilimcilerle birleştirerek önümüzdeki dönem virüs modelleme ve pandemi tahminlerine ilişkin çalışmaları başlatmak. Bu çalışmalar için bugünden kaynakları yönlendirmeye başlamak.

B z m odaklanmamız gereken: güçlü olduğumuzu düşündüğüm k t ve c haz tarafında şb rl ğ n tet klemek ve mevcut tedar k s stem sorunlarını b r an önce çözerek sağlık altyapımızı kend b lg ve teknoloj b r k m m zle güçlend rmek... Bir diğer orta vadeli yaklaşım gerektiren konu ise COVID-19’da iyileşen vakaların özellikle akciğerlerinde kalan hasar. Çin’de ilk iyileşmeler başladığından beri bu tür hasarlara ilişkin çalışmalar yapılsa da, son bir hafta içinde yayımlanan yeni bir çalışmayla bu daha ciddi şekilde görünür hale geldi. Maalesef bu hasarların önümüzdeki yıllarda kansere dönüşme ihtimallerini biliyoruz. Yani artık bulaşıcı hastalıkların da, bulaşıcı olmayan hastalıklar için bir risk faktörü olduğunu hatırlamamız lazım. BOH gündeminde sigara, alkol kullanımı gibi risk faktörlerini değerlendirerek oluşturduğumuz kronik hastalık yönetim mekanizmalarına mutlaka bulaşıcı hastalıklar sonrasındaki takibi de katmak gerekiyor. Yani bugünden çalışmaya başlamamız gereken bir konu da, iyileşen vakaların takip ve izleme mekanizmasını oluşturmak. Bunu yapmadığımız versiyon, hali hazırda ne ekonomik ne de halk sağlığı yüküyle baş edemediğimiz akciğer kanseri vakalarının önümüzdeki yıllarda sürdürülemez hale gelmesi demek. COVID-19’un kimsenin beklemediği kadar ağır ekonomik etkilere neden olduğunu izlediğimiz bugünlerde, günlük tedbirleri artırmanın yanında, yarın için hazırlık yapmayı ihmal edemeyeceğimizin farkındayız diye düşünüyorum. Bu dönem bittiğinde nasıl bir dünya düzenine uyanacağımız bile pek öngörülebilir değilken, bunun tekrarlanma ihtimalini azaltmak için bugünden yapılması gereken hazırlığı yapmak zorundayız. Gün boşlukları iyi analiz etme ve bugünden yarın için plan yapma günü. Bugünü göremezken ne yarını diyenleri, hatta Türkiye en rahat ortamda bile plan/strateji yapıp uygulayamazken bugün mü diyenleri duyar gibiyim. Türkiye’nin bugün güçlü yanlarına odaklanan ve yeni teknolojilerin imkanlarını gelecek bulaşıcı hastalık modellemeleri için kullanabilen bir ülke olmasının önünde hiçbir engel yok. Bugün hazırlık yaparsak dünyada 2021 teknoloji yatırımlarının önemli bir bölümü için dikkat çekebileceğimizden şüphem yok. Bilmediğimize hiç yapmadığımıza değil, yapabildiklerimize, elimizdeki bilgiteknoloji birikimine, mühendisler ve temel bilimcilerimizin işbirliğine odaklanıp COVID-19 gündemine orta vadeli de bakan bir grup oluşturalım. Cronathon Türkiye, COVID-19-TR Yetkinlik Haritası gibi çalışmalar şu aşamada çok değerli.

3 N san 2020 • Cuma

Yaşlıya “yaşlı” demey ayıp saymak, onları sosyal hayatın dışına ter 65+ Yaşlı Hakları Derneğ Başkanı Gülüstü Salur, “Kadına kadın, çocuğa çocuk demeden onların meseleler konuşulmadıysa ve çözülmed yse, yaşlıya yaşlı demey ayıp sayarak yaşlılığı anlamamız da meseleler n çözmeye teşebbüs etmem z de mümkün olmayacak. Gençl ğ n, f z ksel kapas tey ve güzell ğ bu kadar yüceltt ğ b r dönemde yaşlılığı saklamak, onları sosyal hayatın dışına ter” d yor. gal eden bir konu. Kişilerin yaşlılıkta aktif kalabilmek için 40-50 yaşlarından itibaren alternatiﬂer geliştirmelerini birkaç nedenle öneriyoruz. Öncelikle uzayan yaşam beklentisinin getirdiği çok somut bir gerçek var. Yaşlılık yıllarımızın finanse edilebilmesi için neredeyse artık hepimizin 70+ yaşlara kadar çalışmamız gerekecek. İkincisi gerçekten işleyen demir ışıldıyor. Yaşama sevinci, gücü, dayanıklılık devam etsin istiyorsak, aktif ve üretimin içinde olmak gerekiyor”.

YAKIN PLAN DİDEM ERYAR ÜNLÜ didem.eryar@dunya.com

COVID-19 krizi, yaşlıların çok fazla gündeme geldiği bir süreç oldu. En büyük risk altında gösterilen 65 yaş üstü toplum evlere kapandı. Bazıları bu süreci dışlanma olarak algıladı, bazıları ilgi merkezi olmanın mutluluğunu yaşadı, bazıları ise gençlere göre çok daha metanetli bir tavır sergiledi. COVID-19 sürecinin yaşlıları nasıl bir psikoloji içine soktuğunu; toplumların yaşlı nüfusa nasıl baktığını, yaşlı nüfusun beklentilerini ve hayallerini, "yaşlılık meselesine hastalıklar penceresinden bakmanın gerekli olsa bile yeterli olmadığını” görerek 65+ Yaşlı Hakları Derneği’nin Kurucusu ve Başkanı Gülüstü Salur’a sorduk. Bakın neler anlattı:

Kadına kadın, çocuğa çocuk, yaşlıya yaşlı demek ayıp değ l “Dünya Sağlık Örgütü yaşamın yaşlılık evresini 65 yaştan başlatıyor. Birleşmiş Milletler' in az gelişmiş ülkeler için 60 yaştan başlattığı bir kabul de var. Eğitim ve gelir düzeyi düşük gruplarda özellikle sağlık okur yazarlığı ve kendine bakma bilinci de düşük olduğu için yaşlılık sorunları belki 50’li yaşlarda başlıyor. Dernek olarak ‘yaşlı’ sözcüğüne sahip çıkıyoruz. Kadına kadın, çocuğa çocuk demeden onların meseleleri konuşulmadıysa ve çözülmediyse, yaşlıya yaşlı demeyi ayıp sayarak yaşlılığı anlamamız da meselelerini çözmeye teşebbüs etmemiz de mümkün olmayacak. Değişen dünyamızın gençliği, fiziksel kapasiteyi ve güzelliği bu kadar yücelttiği bir dönemde yaşlılığı saklamak, meselelerini halı altına süpürmeye yol açar. Yaşlıları sosyal hayatın dışına iter. İncitir onları. ‘Yaşlı olmadığınız kadar değerlisiniz, yaşlı görünmemeyi becerdiğiniz kadar değerlisiniz anlayışı’ en büyük yaşçılık aslında.”

tulmasından çok memnuniyet duyduklarını da biliyorum. Bir çok kişinin onların ihtiyaçlarını karşılamak için seferber olmasından da memnunlar. Süreç uzarsa, ekonomik sonuçları destek kapasitesini zorlarsa ikinci plana itilmeleri ihtimali beni şimdiden endişelendiriyor.”

Hızlı ve çok olsun derken, der nl kten vazgeçt k “Hızlı olsun, çok olsun deyince iyi olmasından, derinlikli, manalı olmasından vazgeçiverdik bir sürü şeyin. ’Yaşlıları sayalım, sevelim değer verelim, yük olduklarını hissettirmeyelim’ sloganları, hedefe ulaşacak bir kampanya değil. ‘Yaşlıları dahil edelim’ dememiz lazım. Zaten dahil edersek onların bilgeliği, sevgisi, dayanıklılığı ve dayanışma kapasiteleri hem o yükü hafiﬂetecek hem de bize el verecekler. Sadece kriz durumlarında aklımıza gelmesinler. Yaşlılar yaşamın içindeler zaten.” Yaşlılığımızı f nanse ed leb lmek ç n 70+ yaşlara kadar çalışmak gerekecek “Yaşlıların aktif olarak hayatın içinde yer almaları; ekonomik değer yaratmalarının sağlanması gündemimizde önemli yer iş-

Temel ht yaçları sağlanırsa dare etmey en y onlar b l yor “Yaşlılarımız genelde bizden daha dayanıklı ve metanetli. Onlar neler gördüler, neler geçirdiler. Sabretmeyi en iyi onlar biliyor. Temel ihtiyaçları sağlanırsa idare etmeyi en iyi onlar biliyor. Gene de bazılarına bu ‘hastalanırsanız ölürsünüz’ uyarısı korkutucu geldi. Kırılanı incineni oldu. Ayrımcılık söylemlerinden rahatsız oldukları kadar sonunda mikrofonun onlara tu-

Uzun sürel bakım s gortası başlamalı “Yaşlılığın getirdiği ekonomik yük birkaç faktöre bağlı. Bunun çok görünür olanları emekli maaşları ve tabi ki en büyük kalem olan sağlık harcamaları. Çok görünür olmayanlardan birisi yaşlıların yalnız yaşamaları. İkincisi de yaşlanma sürecinin uzun soluklu olabileceğini düşünerek bir finansal planlama yapmak gerekeceğini düşünmemeleri. Biz sonuncudan başlıyoruz. Yani kişisel olarak insanlar kaynaklarını, destek mekanizmalarını tespit edip, 100 yaşımıza kadar yaşarsak diye düşünüp hazırlansınlar diyoruz. Ülkemizde artık uzun süreli bakım sigortasının başlaması gerektiğini biliyoruz ve bu konuda çalışmalar yapıyoruz. Devlette de bu doğrultuda bir hazırlık olduğunu biliyoruz. Ve en önemlisi, zorunlu değil tercihli olarak olabildiğince herkesin uzun yıllar değişik kapasitelerde üretimin içinde olmasını, çalışmasını teşvik ediyoruz.” İş, b r dayanıklılık savaşı değ l, paylaşılan b r yaşam b ç m “İstihdam ve işsizlik konusuna sadece gençlerle yaşlıların rekabeti üzerinden yaklaşamayız. İş biçimleri değişiyor. Dijital yerli gençler, daha dijital göçmen bile olamayan yaşlılara kıyasla yeni iş dünyasında zaten avantajlı durumdalar. Biz bu dönemde işin tanımını yeniden yapacağız. Uzun zamandır iş, sadece yaşamı sürdürecek parayı kazandıran ve genellikle katlanılan, sabredilen, bitirilip emekli olunmak istenilen bir dayanıklılık savaşına dönüştü. Halbuki iş bizim yaşam yolculuğumuzda bazı hünerler kazanıp, bu hünerlerimizi bir üretime dönüştürüp bu sırada da insan gibi yaşamamızı sağlayacak değiş tokuşları mümkün kılan bir yaşam biçimi olmalı. Bu dönüşümü düşünürsek her yaştan insana bu yeni iş biçiminde yer olur diye düşünüyorum.”

"İnsan hakkı neyse, yaşlı hakkı odur” “İnsan hakkı neyse yaşlı hakkı odur” d yen Salur, 65+ Yaşlı Hakları Derneğ ’n n yaşlı haklarını tanımladığı b r man festosu olduğunu söylüyor. Bu man festo herkes n; Sağlıklı, akt f ve hayatın ç nde; yalnızlaşmadan, yoksullaşmadan ve yoksunlaşmadan; ayrımcılığa ve su st male uğramadan; öğrenmeye

ve üretmeye devam ederek; d ğer kuşaklarla el ele; bedensel ve z h nsel değ ş me cevap verecek tıbb , sosyal, ps koloj k, ekonom k ve hukuk ht yaçları karşılanarak; yaşam terc hler ne saygı duyularak; onurlu b r şek lde yaşlanmaya hakkı olduğunu savunuyor. 65+ Yaşlı Hakları Derneğ ’n n 29 kurucu üyes , 67

üyes , 2 profesyonel çalışanı ve yüzün üstünde gönüllüsü var.Projeler n daha çok yerel yönet mlerle şb rl ğ ç nde yürüten dernek, yaşlı hukuku, yaşlılara teknoloj eğ t mler , yaşlılığa f nansal hazırlık ve yaşlılar ç n f nansal okuryazarlık eğ t mler , ç hem dış mekanların yaşlı dostu hale get r lmes g b alanlarda çalışmalar yapıyor.