Dünya Gazetesi - 7 Nisan 2020 by Dünya Gazetesi

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.7671 (% 0.97)

7.3121 (% 0.98)

9.51 (% 0)

92071.13 (% 2.81)

1640.00 (% 1.61)

İHRACAT İspanya durdu, Avrupa’nın meyve sebze taleb Türk ye’ye döndü

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

32.70 (% -2.68)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

7 Nisan 2020 • Salı

KORONA ETKİSİ

BANKACILIK

Ekonom ler düştüğü g b kalkacak

PASHA Bank Türk ye stratej s n bel rl yor

EY/İlham Koç: Kr zden çıkış da sert olacak /04

Jalal Gas mov: G r ş mc lere yatırım yapmaya başlayacağız/05

●

COVID-19 GÜNLERİ

Gaziantep ekonomisine etki sınırlı ama bu ay kritik Gaziantep, COVID-19 Günleri’nde ne yapıyor? Gaziantep Sanayi Odası Meclis Başkanı Adil Sani Konukoğlu, salgın kaynaklı en önemli olumsuzluğun Suriye ve Irak sınırlarının kapatılması olduğunu söylüyor. Konukoğlu’nun aktardığı bilgileri 5 başlık altında sıraladım. Tespitlerden çıkardığım iki sonuç var: 1-Salgının kentin ekonomisine etkisi şimdilik sınırlı; esas etki bu ay yaşanacak. 2-İstikrar Kalkanı Paketi’ndeki önlemlerin bir an önce uygulamaya alınması bekleniyor.

MÜSİAD, İSTİHDAMIN KORUNMASINA DİKKAT ÇEKTİ

Destekler önce KOBİ'n n hakkı 'Salgının etk ler 9 ay süreb l r' d yen Kaan çağırı yaptı: Yen döneme hazır olalım! MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, korona salgının etkilerine planlanan desteklerin öncelikle KOBİ’nin hakkı olduğunu söyledi. Başkan Kaan, COVID-19 gündemiyle ilgili DÜNYA Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ’ın sorularını yanıtladı. Kaan, Cumhurbaşkanlığı’na sundukları “Korona Karışında Risk Altındaki Dünya Ekonomisi” ad-

lı dört ayaktan oluşan araştırmanın “Yeni Bir Dünya Düzenine Doğru” başlıklı ilk raporunu değerlendirdi. Olası bir genişleme adımının büyük şirketlerden çok bankalara yapılmasını savunan Kaan, toplumsal huzur açısından, desteklerin öncelikle istihdamın yüzde 75’ini sırtlayan KOBİ’leri hedeﬂemesi gerektiğini kaydetti. /08-09

“DÜNYA DEĞİŞİYOR, SALGIN SONRASINA HAZIR OLMALIYIZ” OSMAN AROLAT'IN YAZISI /03

Ad l San Konukoğlu

XDünya yen b r s steme g r yor, parad gma değ ş yor. Bunun ç n geçen yıl yen trendler bel rled k. Salgın b r gün b tecek. Ş md atacağımız her adım sonrası ç n de öneml .

XB z kısa çalışma ödeneğ nde b r ay önce şe g renler n de yararlanmasını st yoruz, yan 30 gün. Pr m ödemes l m t de 150 gün olsun k mse dışarda kalmasın.

XDünyada artık Ç n, Rusya ve Türk ye öne çıkacak. İhracat pazarlarımızı doğuya çev rmel y z. Fransa da partner olarak fırsatlar sunar. Salgın sonrası ç n yönümüzü seçmel y z.

XPandem konusunda senaryolar aslında ülkeden ülkeye p k olasılığında toplanıyor. Ülkeler n dalga dalga zolasyon süreler n n normale dönmes b le 9 ayı alacak.

XDünya emt a kr z n n ardından b r stagflasyon sürec yle karşı karşıya. Stagflasyonda bundan sonrak adım ‘bankacılık s stem n n flasıdır’, nşallah bunu yaşamayız.

XTarımda bel rs zl k ağır sonuçlara yol açar. Şu anda f deler n ek m zamanı. Ç ftç y yönlend rmezsek Haz ran sonunda kapımızda gıda kr z n bulab l r z.

Y Ü Z D E 7 0’ E VA R A N A Z A L I Ş VA R

Akaryakıt satışında sert düşüş yaşandı İstasyonlardan akaryakıt satışları yüzde 70’lere varan oranlarda azaldı. En fazla düşüş, ağırlıkla ticari araçların kullandığı motorinde… Sektörde danışmanlık hizmetleri veren Özdilek Coşkun, trafikteki araç sayısının azalmasının akaryakıt sektörünü doğrudan etkilediğine işaret etti. Düşü-

İk sektörden olumlu haber

Poşet talebi üretimi %25 artırdı Market alışverişlerinin hızlanması plastik poşet ve tek kullanımlık eldiven gibi ürünlere talebi artırdı. Talep artışında, pazar yerlerinde ürünlerin plastik ambalajla satılması kararı da etkili oldu. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının açıklanmasını izleyen 15 günde market poşeti üretiminin yüzde 25 arttığını bildirdi. Eroğlu, sağlık riski açısından salgın geçene kadar poşetlerin ücretsiz olması talebini bakanlığa ilettiklerini de kaydetti. YASEMİN SALIH/13

Basılı kitapta tarihi rekor Geçen iki yılda kur krizi ve ekonomideki yavaşlamadan olumsuz etkilenen yayıncılık sektörü 2020’ye hızlı giriş yaptı. Bu yılın ilk çeyreğinde yayımlanan kitap sayısı, geçen yıla göre yüzde 37 artışla 97,5 milyona ulaştı ve çeyreklik bazda tarihi rekor seviyesini gördü. TAMER IŞITIR /13

TARIMDA KRİTİK SEZON; TOHUM TOPRAKLA BULUŞUYOR

FATİH ÖZATAY

Ekonom k küçülmen n boyutu ç n b r hesaplama

11 ALAATTİN AKTAŞ

İşs zl k gerçekler

04 ŞEREF OĞUZ

Başkası sen n ç n yapmaz, sen yapmalısın

05 SERVET YILDIRIM

Ç n'e karşı dava açmak mümkün mü?

07 DIŞ HABERLER

MEHMET KARA /07

nağın büyüklüğü 492 milyar dolara ulaştı. Bankacılıkta sermaye kurallarının gevşetilmesiyle ilave genişlemenin de yolu açıldı. Haberde, reel ekonomiye sağlanabilecek kredi kapasitesi 5 trilyon doları bulabileceği belirtildi. /10

Japon dev Kapadokya 'Atmosfer' ne g rd

F T: 5 T R İ L Y O N D O L A R I B U L A B İ L İ R

Virüs salgını ile ortaya çıkan likidite sıkıntısı, dünya merkez bankalarını görülmemiş bir genişleme koridoruna itiyor. Financial Times’ın hesaplarına göre küresel ölçekte bankacılık aracılığıyla reel ekonomiye enjekte edilen kay-

Kağıt ş rketler de ‘kr t k grup’a alınsın

KERİM ÜLKER

şün, il ve lokasyonlara göre farklılık gösterdiğini belirten Coşkun, “Daralma, metropollerde yüzde 45’leri bulurken, eğitim seviyesinin görece yüksek olduğu noktalarda yüzde 70’e kadar çıkıyor. Metropol dışı kentlerdeki düşüş yüzde 30’lar seviyesinde” dedi.

L k d te sel oldu!

VAHAP MUNYAR

COVID-19’la mücadelede sağlık konusundak çabalara eşzamanlı olarak gıda üret m ç n de çok öneml çalışmalar yapılıyor. Ülkeler öncel kle kend yurttaşlarının gıda ht yacını karşılamak ç n tarımsal üret m n sürdürülmes konusunda öneml destekler sağlıyor. Türk ye, sağlık alanında çalışmalarını sürdürürken, tarım ve gıda konusunda ne yazık k geç kalıyor. Atılan bazı adımlar var.

● Antalya Tarım Konseyi

koronavirüs tazminatı istiyor /15

Ancak sorunları çözecek, üret m n devamlılığını sağlayacak, üret m planlayacak adımlar değ l. Tarım sektörü açısından çok kr t k b r dönemden geç yoruz. Bazı ürünler ç n ek m, d k m zamanı. Bazı ürünlerde se hasat zamanı. Her k s n n de zamanında yapılması gerek yor. Yaşanacak herhang b r gec kmen n üret c ye, tüket c ye ve ülke ekonom s ne faturası ağır olur. ALİ EKBER YILDIRIM /12

Dünya, solunum c hazına k l tlend

● 21 ilde ekilebilir alanlar

üretime kazandırılacak /15

DÜNYA FİYATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12167

DUNYA

CMYK

7 N san 2020 • SA L I / 02

GÜNCEL

Türk ye’n n çocuk şç l ğ karnes Ülkemizde çocuk işçiliği istihdama katılan birçok çocuk ANKARA GÜNLÜĞÜ önemli sosyal sorunlardan ağır ve tehlikeli işlerde çalıştıbiri olarak öne çıkıyor. CHP rılıyor. Resmi rakamlar da bunu Canan Sakarya Genel Başkan Yardımcısı kanıtlar nitelikte” diyen Karacanan.sakarya@dunya.com ve Bursa Milletvekili Lale bıyık, TÜİK›in hazırladığı ÇoKarabıyık, çocuk işçiliği ile ilgili rakamları decuk İşgücü Araştırması’ndan yola çıkarak, soğerlendirerek, Türkiye’nin çocuk işçiliği karkakta oyun oynaması gereken çocukların yüzde nesini çıkardı. TÜİK’in 5-17 yaş grubundaki 35.9’unun hane halkının ekonomik faaliyetine çocukları kapsayan Çocuk İşgücü Araştırmayardımcı olmak için, yüzde 23.2’sinin ise hane sı’nın sonuçlarından yola çıkarak yaptığı çalışhalkı gelirine katkıda bulunmak için çalıştığımaya göre; Türkiye genelinde 5-17 yaş grubunna dikkat çekiyor. 5-17 yaş grubundaki çalışan daki çocuk sayısı 16 milyon 457 bin kişi ile nüfuçocukların yüzde 34.3›ünün eğitime devam etsun yüzde 20.3’ünü oluşturuyor. Bu çocukların mediğine dikkat çeken Karabıyık, “Bugün Türkayıtlara geçmiş 720 bini çalışıyor. Çocuk işkiye’de 247 bin çocuk, istihdamda olduğu için çiler, toplam çocuk nüfusunun yaklaşık yüzde eğitimine devam etmiyor. Tüm bu rakamlara 5’ini oluşturuyor. Çalışan çocukların çalışma bakıldığında, 12 yıllık zorunlu eğitime rağmen nedenlerinin başında yoksulluk geliyor. «Türçocukların eğitimde olmadığı bir tablo ortaya kiye›de ailesi yoksullukla mücadele ettiği için çıkıyor” değerlendirmesini yaptı.

65 yaş üstü 850 bin kişi istihdamda CHP Genel Başkan Yardımcısı Lale Karabıyık’ın yaptığı d ğer b r çalışmaya göre, sokağa çıkma yasağı get r len 65 yaş ve üstü vatandaşların 850 b n geç m sıkıntı neden yle çalışıyor. TÜİK’ n ver ler ne göre, Türk ye’de 65 yaş ve üzer nüfusun 2019 yılı t bar yle 7 m lyon 550 b n 727 k ş olduğunu bel rten Karabıyık, emekl olmasına rağmen çalışmaya devam eden ya da ş arayan vatandaşların sayısının her geçen gün arttığına d kkat

Hammadde thalatı yen den ger led Sanay üret m n n yönünü şaret eden göstergelerden b r sayılan hammadde thalatı, aylık bazda 2020’n n lk çeyreğ nde baz etk s neden yle yüksek çıkması gerek rken mart ayında thalatı yüzde 1.05 oranında ger led . MEHMET KAYA/ANKARA

Türkiye’nin yüksek miktarlı hammadde bağımlılığı nedeniyle, sanayi üretiminin yönünü işaret eden göstergelerden biri sayılan hammadde ithalatı, 2019’un son çeyreğindeki toparlanmasının ardından 2020’ye de zayıf girdi. Türkiye’nin büyümesi 2019’da 2018’in altında seyretmişti. Aylık bazda hammadde ithalatı 2019’un son çeyreğine kadar, ekonominin bu yönelimine paralel olarak gerileme gösterdi. Son çeyrekte toparlanma da hammadde ithalatına yansıdı. Aylık bazda 2020’nin ilk çeyreğinde sanayi üretiminde toparlanmanın devamı beklense de COVID-19 salgının etkisinin hızla görülmesi dikkat çekti. Türkiye’nin en fazla hammadde ve aramalı tedarikçisi Çin’de yaşanan sorunların etkisi Mart ayında kendisini hissettirdi ve baz etkisi nedeniyle yüksek çıkması gereken hammadde ithala-

tı %1.05 oranında geriledi. Ticaret Bakanlığı bültenine göre 2020 Mart ayında ara mal ithalatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1.05 azalarak 14 milyar 167 milyon dolar oldu. Aramalı ithalatı, yatırım, diğer ve tüketim malları ithalatında gerileyen tek kalem olarak gerçekleşti. Buna karşılık yine de 2020’nin ilk çeyreği toplamına bakıldığında COVID-19 salgınının etkisi öncesi toparlanmanın işaretleri görüldü. Ocak-Mart döneminde hammadde ithalatı bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 8.03 artarak 42 milyar 604 milyon $ düzeyine geldi. Bu arada, 2019 sonunda başlayan yatırım malları ithalatının 2020’nin ilk aylarında baz etkisine rağmen düşüşü, Mart ayındaki güçlü seyir ile de ilk çeyrekte artıya geçmesi dikkat çekti. Ocak ve şubat aylarında düşen yatırım malları ithalatı, Mart ayında bir önceki yıla göre yüzde 23’e yakın artarak 2 milyar 556 milyon dolar oldu. Ocak-Mart dö-

Hammadde thalatı tutarının öncek yıla göre değ ş m

neminde de bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 17 artarak 7 milyar 42 milyon dolar seviyesine ulaştı. Takip eden aylarda da aylık bazda hammadde, yatırım malları ve tüketim mallarında da düşüşün sürmesi bekleniyor.

ANADOLU AJANSI 100 YAŞINDA Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Kurtuluş Savaşında “Anadolu’nun sesini dünyaya duyurmak” için 6 Nisan 1920’de kurulan Anadolu Ajansı, 100’üncü yaşında Milli Mücadeleden, bugüne uzanan haber yolculuğunu sürdürüyor. Milli Mücadele’nin başladığı süreçte, bağımsızlık hareketini hem yurda hem dünyaya duyuran Anadolu Ajansı, mücadelede üstlendiği kritik görevle Cumhuriyet tarihi içinde özel bir yere sahip olma özelliği taşıyor. Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Şenol Kazancı, Anadolu Ajansı’nın bugün Türkçe’nin dışında İngilizce, Arapça, Fransızca, İspanyolca, Farsça, Rusça, Boşnakça, Endonezce, Soranice, Arnavutça, Makedonca ve Kurmanci olmak üzere toplam 13 dilde yayın yaptığını, 100 ülkede yaklaşık 6 bin basın kuruluşuna hizmet verdiğini açıkladı.

HAK-İŞ: İŞÇİ MAAŞLARI İŞSİZLİK FONU’NDAN KARŞILANSIN Hak-İş Genel Başkan Yardımcısı ve Özçelik-İş Sendikası Genel Başkanı Yunus Değirmenci, “Kısa çalışma ödeneğinden gelen gelir, giderlerimizin sadece belli bir kısmını karşılamıştır. İşsizlik Fonu’ndaki paranın, işçinin ‘kara gün’ parası olduğu düşünüldüğünde maaşlarda yaşanan yüzde 40’lık azalma da yine bu fondan karşılanabilir” dedi. Kısa çalışma ödeneğine ilişkin açıklama yapan Değirmenci, ülke genelinde üretimin sekteye uğradığı zorlu bir süreçte istihdamda sürekliliğin sağlanması ve işten çıkarmaların önlenmesi için uygulamaya konulan kısa çalışma ödeneğinin, yerinde bir hamle olduğunu belirtti.

DUNYA

CMYK

TÜRK POLİS TEŞKİLATI 175. YIL DÖNÜMÜNÜ KUTLUYOR Emniyet Genel Müdürü Mehmet Aktaş ve beraberindeki heyet, Türk Polis Teşkilatı’nın 175’inci kuruluş yıl dönümü dolayısıyla Anıtkabir’i ziyaret ederek Mustafa Kemal Atatürk’ün mozolesine çelenk bıraktı. Aktaş, Anıtkabir Özel Defteri’ne kısaca şunları yazdı: “Aziz Atatürk; devletinin emrinde ve milletinin hizmetinde olan Türk Polis Teşkilatı’nın 175’inci kuruluş yıl dönümü münasebetiyle her daim göreve hazır mesai arkadaşlarımla manevi huzurunuzda bulunmaktan büyük onur duyuyor, aziz hatıranız önünde saygıyla eğiliyoruz.” Emniyet Teşkilatı, örgütlenme ve uygulamadaki bu karışıklığı ortadan kaldırmak amacıyla 10 Nisan 1845’te İstanbul’da “Polis” adıyla teşkilat kuruldu. Yeni kurulan teşkilatın görevleri, yine aynı tarihte yayınlanan Polis Nizamnamesi’nde belirtilerek, yabancı elçiliklere de yazıyla duyuruldu.

ÜCRETSİZ MASKELERİ PTT KARGO ADRESE TESLİM EDECEK Sağlık Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın aldığı karar doğrultusunda, “ePttAVM.com” üzerinden vatandaşlara dağıtılacak maskeler PTT Kargo tarafından ücretsiz olarak adrese teslim edilecek. Koronavirüs salgınına karşı alınan tedbirler kapsamında ePttAVM.com üzerinden 20-65 yaş arasındaki her vatandaşa her hafta 5 adet ücretsiz sağlanan maskelerin, kargo gönderimleri PTT Kargo ile ücretsiz yapılacak. Ücretsiz maske temini için başvurular başlangıçta maske.epttavm.com adresinden

Bugün

gerçekleşiyordu ancak yoğunluk nedeniyle maske dağıtımında başvuruların, e-Devlet sistemi üzerinden gerçekleşmesine karar verildi.

çek yor. “2019 yılı t bar yle 65 yaş üstü 850 b n k ş st hdamda. TÜİK ver ler ne göre 65 yaşın üzer ndek 142 b n vatandaş ücretl çalışıyor yan her gün şe g tmek zorunda. 5 yıl önce 80 b n olan ücretl çalışan 65 yaş üstü vatandaşların sayısı, 5 yılda yüzde 77.5 arttı” derken, 2020 yılı Şubat ayı t bar yle 65 yaş üstü vatandaşlardan 9 b n 487’s n n İŞKUR’a kayıtlı olduğunu ve ş aradığına d kkat çek yor.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (UAB) Haval manı İstat st kler Mart 2020 ver ler n açıklayacak. Haz ne ve Mal ye Bakanlığı Haz ne Nak t Gerçekleşmeler Mart 2020 ver ler n açıklayacak.

Yarın Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları Mart 2020 verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak. Konaklama İstat st kler (Tur zm İşletme Belgel ) Şubat 2020 ver ler Kültür ve Tur zm Bakanlığı (KTB) tarafından yayımlanacak.

Kağıt şirketleri de ‘kritik grup’a alınsın

ELÜLOZ ve KaBu da gecikmelere yol ğıt Sanayii Vakaçıyor. fı Başkanı ErKontrolün temelinin dal Sükan, Liradyoaktif madde riskini la Group Yönetim Kurulu önlemeye dayalı olduğuBaşkanı Orhan Öğücü’ynu vurguladı: le yaptığımız “Zoom” soh- Aslında radyoakİŞ DÜNYASINDA DİYALOG betinde önce sektörün vetif madde riski ihtimarilerini paylaştı: li demir çelik hurdasınVahap Munyar vahap.munyar@dunya.com -Sektörümüzün topda söz konusu olabilir. lam üretim kapasiteHurda kağıtta öyle bir si 5.5 milyon ton. Yüzde risk yoktur. Bu dönem76’sı kahverengi kağıtlardan, yüzde 24’ü de kontrolleri şirketlerin antrepolarına de beyaz kağıtlardan oluşur. Temizlik ka- yaptırmak gecikmeyi ortadan kaldırır. ğıtları bunun yüzde 18’i düzeyinde. Firmaların her ay Ticaret Bakanlığı’na 2019 yılı üretim verilerini aktardı: rapor verdiğini kaydetti: - Geçen yıl 4.6 milyon tonluk toplam - Zaten hurda kağıt ithal eden 20 kadar üretim gerçekleşti. Bunun 3.5 milyonu şirket var. Verdikleri rapor üzerinden de kahverengi kağıtlardı. 1.1 milyon tonluk takibi rahatlıkla yapılabilir. beyaz kağıtların yüzde 20’si temizlik kaAmbalaj ve temizlik kağıtlarının bu döğıtlarından oluştu. nemde kritik olduğunun altını çizdi: Tüketimi de irdeledi: -Sektörümüzde faaliyet gösteren şir-Ülkemizde 6.2 milyon tonluk ketlerin “kritik grubu”na alınmasında fakağıt tüketimi var. Bunun yüzde 70’i aliyetlerin aksamadan sürmesi açısınkahverengi kağıtlar. İthalat 2.6 milyon dan yarar görüyoruz. tonu buluyor. İthalatın 1.4 milyon tonu Orhan Öğücü araya girdi: kahverengi kağıt. 1.2 milyon ton beyaz - Hammadde açısından yüzde 100 dışa kağıdın sadece yüzde 8’i temizlik kağıt- bağımlıyız. Temizlik kağıtlarında en son ları. fiyat ayarlamasını dolar 5.80-5.90 araArdından hammadde konusunu açtı: lığında iken yapmıştık. Şimdi dolar 6.70 - Sektörümüzün kullandığı hurda ka- TL’ye geldi. ğıtların yüzde 20’si ithal gelir. GümrükHammadde fiyatının da yüzde 10 arttığılerde zaten ciddi kontrol olurdu, CO- nı aktardı: VID-19 salgınıyla birlikte daha da arttı. - Temizlik kağıtlarında dolara ve hammaddeye bağlı fiyat artışı olursa lütfen bunu “fırsatçılık” olarak değerlendirmeyin. Erdal Sükan, bu dönemde nakit akışının can alıcı konu olduğunun altını çizdi: - Teşviklere ulaşmakta zorluklar yaşanıyor. Bu dönemde teşviklerden yararlanmayı kolaylaştırmak gerekiyor. Çeklerin ödenmemesi nedeniyle nakit akışında sıkıntı işaretleri alıyoruz. Ambalaj ve temizlik yönü dikkate alınırsa, kağıt sektörü “kritik grup”a girebilir değil mi?

İsmet Paşa’nın kayıp sandalyesini yaptırıp, TBMM’ye hediye etti MUSTAFA Kalemli’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı olduğu günlerdi. İlaç sektörünün duayeni Kaya Turgut, Kalemli’yi ziyarete gitti. Ziyaret sırasında makam masası ve sandalyeler dikkatini çekti. Kalemli de anlatmaya başladı: - Bu, İsmet Paşa’nın (İnönü) Başbakan iken kullandığı masa. Depodan buldurdum. Tamir ettirdim, kullanıyorum. Kaya Turgut anında eksikliği fark etti: -Misafir sandalyesinin teki nerede? Kalemli yanıtladı: - Maalesef bulamadık. Turgut, sandalyeyi yatırdı, altına, yanına baktı, üretici firmanın adını bulup not etti. Üretici firma Viyana (Avusturya) merkezli bir şirketti. Bir süre sonra TBMM Başkanı Kalemli’ye kargodan bir paket ulaştı. Paket açıldı, içinden sandalye çıktı. Turgut, eksik olan misafir sandalyesini Viyana’da yaptırıp, TBMM Başkanı’na göndermişti. 2017 yılı şubat ayıydı. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) Başkanı Nezih Barut davet etti, o günlerde 90 yaşına giren Onursal Başkan Kaya Turgut’ın doğum günü kutlamasına katıldım. TBMM’nin önceki Başkanlarından Kalemli,

sandalye anısını o buluşmada paylaşıp, ekledi: - TBMM Başkanı iken İsmet Paşa’nın masasını kullandım. Şimdi nerede bilmiyorum. Kaya Bey’e TBMM’ye hediye ettiği sandalye için tekrar teşekkür ediyorum. Kaya Turgut’un vefatını Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) önceki Başkanlarından Turan Sarıgülle’nin WhatsApp grubu paylaşımından öğrendim: - BJK’nın efsane Başkanı Süleyman Seba’nın Kabataş Lisesi’nden sınıf arkadaşı, benim de İstanbul Sanayi Odası’nda (İSO) birlikte görev yapma şansı yakaladığım Kaya Turgut vefat etti. Hani “Beterin beteri var” derler ya. Öyle günler yaşıyoruz. Üzülerek cenazesine katılamıyorum. Ardından İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’dan mesaj geldi: - Türk sanayisinin öncü kuşağının çok değerli bir temsilcisini, Kaya Turgut ağabeyimizi kaybetmiş olmanın üzüntüsünü yaşıyorum. En son şubat ayında kendisine yaptığım ziyarette ülke ekonomisi ve sanayi üzerine sohbet etmiştik. Kaya Turgut’a Allah’tan rahmet, ailesine, ilaç sektörüne, Türk iş dünyasına sabır diliyorum…

7 N san 2020 • SA L I/ 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

Gaziantep’te COVID-19 günleri… Ga

ürkiye’nin 12 sanayi odasından biri olan Gaziantep Sanayi Odası, 1989’da kuruldu. 2019’daki 8.9 milyar dolarlık ihracatıyla, Anadolu’da bir il olarak en büyük ihracat miktarını gerçekleştiriyor. Bu kent COVID-19 Günleri’nde ne yapıyor? Gaziantep Sanayi Odası Meclis Başkanı Adil Sani Konukoğlu, en önemli olumsuzluğun Suriye ve Irak sınırlarının kapatılması olduğunu söylüyor. Bu kuşkusuz kentin iş hacmini daraltıyor. Konukoğlu’nun COVID-19 salgınının Gaziantep’e etkisi ile ilgili olarak verdiği bilgileri 5 başlık altında sıralamak istiyorum: Gaziantep 6 OSB’sinde 150 bin kişi istihdam ediyor. OSB’lerde KOBİ nitelikli 5 binden fazla işletme üretim yapıyor. Önceki durgunluklarda Gaziantep ülke-

nin üstünde performans gösterebilmişti. Ama bu krizde görünen o ki, bizde de ciddi sonuçlar söz konusu olacak. Yine de Mart 2020’de Gaziantep olarak 609 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Gıda, sağlık, tıbbi malzeme üreticilerimiz tam kapasiteyle çalışıyor. Diğer sektörler ya üretimini durdurdu veya kapasitesini düşürdü. Nisan ayında daha büyük düşüş bekliyoruz. Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi’nde yer alan desteklerin, iş insanlarımızın sıkıntılarını hafiﬂeteceğine inanıyoruz. Kısa Çalışma Ödeneği, İşe Devam Kredi Desteği, SGK prim ödeme ertelemesi ve KGF kaynaklarının devreye girmesini ivedilikle bekliyoruz. Önlemler Gaziantep’te olumsuzlukları azaltılabilecektir. Çalışanların sağlığını üst düzeyde ele ala-

Ş U B E L E R E M A S K E İ L E G İ R İ Ş YA P I L AC A K

Kamu bankaları kesintisiz çalışıyor Kamu bankaları kesintisiz hizmet sunmak için şubeleri tam zamanlı açık tutuyor.

Koronavirüs salgını nedeniyle özel bankaların hemen hepsi çalışma saatlerini düşürürken 3 kamu bankası tam zamanlı çalışmaya devam ediyor. Ziraat Bankası Bankacılık Operasyonları ve İletişim Genel Müdür Yardımcısı Ali Kırbaş, koronavirüs salgınının etkilerini en aza indirebilmek ve hayatın akışının devamını sürdürebilmek banka şubelerdeki faaliyetlerini kesintisiz olarak sürdürdüklerini belirtti. Kırbaş, bu zor zamanlarda üzerlerine düşen önemli görevler olduğunu kaydederek “Müşterilerimize işlemlerini öncelikli olarak dijital kanallar üzerinden yapmalarını öneriyoruz. Ancak işin doğası gereği bazı işlemler sadece şubelerden yapılabiliyor veya müşterilerimiz bir nedenle şubeye gelmek zorunda kalabiliyor. Böyle zamanlarda müşterilerimize ih-

DUNYA

CMYK

tiyaç duydukları finansal desteği verebilmek her zamankinden daha önemli” diye konuştu. Şubelerin salgın öncesinde olduğu gibi yine saat 09.0017.00 saatleri arasında tam zamanlı olarak müşterilerimize hizmet vermeye devam ettiğini kaydeden Kırbaş, şunları söyledi: “Salgın öncesi dönemde müşterilerimizin bankacılık işlemleri için şubelerimizi ziyaret saatlerinde eşit bir dağılım bulunuyordu. Ancak bu dönemde şubelerimizde öğleden önce görece daha az işlem yapılıyor. Bu nedenle şubeye gelmek zorunda olan müşterilerimiz öğleden önceyi tercih edebilirler. Bu husus sosyal mesafenin korunması açısından da önem taşıyor. Alınan tedbirlerle uyumlu olarak biz de bugünden itibaren şubelerimize müşterilerimizi maskeli olarak kabul ediyoruz.”

rak üretimi sürdürme gayretindeyiz. Devletimizin koyduğu tedbirlerle ve zararı da göze alarak işçilerimizi işten çıkartmıyoruz. Esnek çalışma yöntemi ve vardiya düzenlemeleriyle üretim yavaşlatılmasının en aza indirilmesine çalışıyoruz. 2 sonuç çıkarmak istiyorum: 1-Salgının Antep ekonomisi etkisi henüz sınırlı, esas etki bu ay yaşanacak. 2-İstikrar Kalkanı Paketi’nde yer alan önlemler kabul görüyor, önlemlerin bir an önce uygulamaya alınması bekleniyor. Gaziantep Sanayi Odası Meclis Başkanı Adil S. Konukoğlu’na samimi değerlendirmeleri için DÜNYA adına teşekkür ediyorum. COVID-19 salgınının etkilerini, Türkiye’nin farklı sanayi ve ticaret odaları ile birlikte analiz etmeye devam edeceğiz.

1441 H cr Şaban 14 Günün Uzaması 2 dak ka

SİNOP /11

EDİRNE/ 14

TRABZON / 10 KARS/8

U S / BURSA/13 Ş ESKİŞEHİR /14 ANKARA / 14

ERZURUM /9 İ SİVAS / 12 VAN/ 12

AYSER AY SER ERİ / 17 KAYSERİ

İZMİR/17 İ İ 17 DENİZLİ/

1436 Rum Mart 25

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 11

İSTANBUL / 11 KOCAELİİ /12

DİYARBAKIR / 21

KONYA / 14

MUĞLA/ 15 ANTALYA// 19

EDİRNE 05:11 06:41 13:21 16:58 19:51 21:15

ADANA/ 22

GAZİANTEP/ 19

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:17 05:03 05:05 05:00 05:06 04:51 04:57 04:43 04:47 04:39 04:17 06:42 06:32 06:33 06:29 06:29 06:18 06:21 06:08 06:10 06:02 05:44 13:19 13:12 13:11 13:08 13:05 12:56 12:57 12:45 12:46 12:38 12:22 16:55 16:49 16:48 16:45 16:40 16:33 16:34 16:22 16:22 16:14 15:59 19:46 19:41 19:40 19:37 19:31 19:25 19:24 19:13 19:12 19:04 18:51 21:05 21:04 21:02 20:59 20:48 20:46 20:43 20:32 20:29 20:21 20:12

Dünya’yı y oku

dunya.com

3. p st haz randa açılıyor B r nc yılını tamamlayan İstanbul Haval manı'nda yapımı süren 3’üncü p st çalışmaları hızlandı. P st n 18 Haz ran’da h zmete alınması planlanıyor. İstanbul Havalimanı, bir yıl önce “Büyük Göç’’ olarak adlandırdıkları operasyonla 47 bin 300 tonluk ekipmanı Atatürk Havalimanı’ndan 33 saatte taşıdıklarını İGA Havalimanı İcra Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü H. Kadri Samsunlu, "6 Nisan 2019 tarihinde tam kapasiteyle operasyon sürecine başladığımız İstanbul Havalimanı’nda, ilk işletme yılı içinde DHMİ tarafından garanti edilen 233.1 milyon Euro’luk Dış Hat Yolcu Gelirinin aşılması sonucu İGA tarafından

Kara sma loğlu’ndan İstanbul Haval manı mesajı yayımladı

devlete 22.4 milyon Euro tutarında ek ödeme gerçekleştirdik” dedi. Samsunlu, “Hâlihazırda 3. pist çalışmalarımız sürüyor. Önemli avantajlar sağlayacak bu yeni pistimizi 18 Haziran’da hizmete almayı planlıyoruz" diye konuştu.

64 m lyon yolcuya h zmet verd 2019 yılında havacılık sektörünü derinden etkileyen Boeing 737

MAX krizi ve Ocak 2020’de ortaya çıkan koronavirüsün kapasite kaybına yol açtığını ileten Samsunlu, “Bu bağlamda, 6 Nisan 2019’dan 31 Mart 2020 tarihine kadar olan yaklaşık 1 yıllık dönemde 64 milyon yolcu ve 74 hava yolu şirketine İstanbul Havalimanı’nda ev sahipliği yaptık. Yaşanan kayıp yolcu sayısının çok daha yukarılarda olmasını engelledi” şeklinde konuştu.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Ad l Kara sma loğlu, İstanbul Haval manı’nın b r yıl önce s v l havacılık tar h n n en büyük taşınma operasyonuyla faal yet ne başladığını bel rtt . İstanbul Haval manı’nın b r yıl önce tam kapas teyle operasyona başladığını söyleyen Kara sma loğlu, başta Türk Hava Yolları ve tüm havacılık sektörünün bu zor günler ger de bırakarak daha güçlü şek lde yoluna devam etmes temenn s nde bulundu.

Milli Dayanışma Kampayası'na bağışlar sürüyor Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başlattığı ‘Milli Dayanışma Kampanyası’na Türkiye’nin önde gelen holdingleri ve STK’lardan bağışlar gelmeye devam ediyor. ● Hayat Holding, COVID-19 mücadelesi kapsamında karantina hastanelerinde kullanılmak üzere 10 tır hijyenik ürün yardımıyla başladığı desteğini “Milli Dayanışma Kampanyası”na 7 milyon TL katkı ile verdi. ● Kaptan Demir Çelik Şirketler Grubu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan öncülüğünde, “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” sloganıy-

la başlatılan Milli Dayanışma Kampanyası’na 1 milyon lira destek verdiğini duyurdu. ● Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) Doğalgaz İletim AŞ, Milli Dayanışma Kampanyası’na 500 bin dolar ile katkı sağladı. ● Akdeniz İhracatçı Birlikleri (AKİB) Koordinatör Başkanı Hayri Uğur, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” sloganıyla başlattığı Milli Dayanışma Kampanyası’na 1 milyon 420 bin lira katkı sunduklarını açıkladı.

● PAGEV ve Milli Eğitim Bakanlığı yeni tip koronavirüs ile mücadele kapsamında hayata geçirdiği iş birliği ile PAGEV Gebze Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde, başta karantina merkezleri, hastaneler ve huzur evleri olmak üzere ihtiyaç duyulan yerlere dağıtılmak üzere tek kullanımlık plastik çatal, kaşık, bıçak üretimine başlandı. ● Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün, “Sağlık Siperi” projesi başlattıklarını belirterek, ilk etapta 1 milyon sağlık çalışanına 1 milyon sağlık siperi hedeﬂediklerini söyledi.

7 N san 2020 • SALI / 04

GÜNCEL

YAPI KREDİ, İKİ KREDİ PAKETİYLE EKONOMİYE DESTEK VERECEK

TL’n n reel değer nde düşüş sürüyor

Yapı Kredi, Hazine destekli ve KGF teminatıyla hayata geçirilen iki yeni programa dahil oldu. Banka, “Çek Ödeme Destek Paketi” ve “Opex Kredi Destek Paketi” ile koronavirüsün ekonomik etkilerini azaltmak adına müşterilerinin yanında olacak. Yapı Kredi, müşterilerinin ticari itibarının korunmasına katkı sağlamayı amaçlayan “Çek Ödeme Destek Paketi” ile KOBİ, ticari ve kurumsal nitelikteki işletmelerin, 25 Mart'a kadar yapılan gerçek ticari ilişkilere dayalı ve 30 Haziran'a kadar keşide ettikleri çeklerin finansmanına destek sağlayacak. 3 ay anapara ve faiz ödemesiz, toplam 12 ay vadeli olacak kredilerde, yıllık yüzde 9,5 oranında faiz uygulanıyor. Yıllık cirosu 25 milyon liraya kadar olan işletmeler azami 1 milyon lira, 25 milyon lira ile 125 milyon lira arasında olan işletmeler ise 5 milyon liraya kadar krediden faydalanabiliyor. 125 milyon lira üzerinde yıllık ciroya sahip işletmeler ise 10 milyon liraya kadar kredi desteğinden yararlanabiliyor. Bunlara ek olarak Yapı Kredi, KOBİ, ticari ve kurumsal nitelikli işletmelere, maaş ve kira ödemeleri başta olmak üzere sözleşme veya faturaya bağlı sabit giderlerinin karşılanması amacıyla “Opex Kredi Destek Paketi” kapsamında kredi imkanı da sağlıyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan ve Türkiye’nin fiyat düzeyinin ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine göre değişimini gösteren, reel efektif döviz kuru endeksi tüketici fiyatları (TÜFE) bazında mart ayında 72.87 seviyesine geriledi. Bir aydaki düşüş yüzde 3.01 oldu. Böylece efektif kur endeksindeki aşağı yönlü hareket üst üste 4. aya taşınmış oldu. Yurtiçi üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) bazlı reel efektif döviz kuru da 78.88 oldu. Gelişmekte olan ülkeler bazlı reel

efektif endeksi 60.96 puandan 59.67 puana geldi. Gelişmiş ülkeler bazlı reel efektif endeksi 85.94 puandan 82.70 puana geriledi. Gelişmekte olan ülkeler bazlı reel efektif kur endeksinde 1 aylık düşüş yüzde 2.12, gelişmiş ülkeler bazlı reel efektif endeksindeki kayıp ise yüzde 3.78 olarak belirlendi.

MB'DEN DEĞERLENDİRME

İşsizlik gerçekleri

Petroldeki düşüş enflasyonu tuttu Merkez Bankası, mart ayı fiyat gelişmeleri raporunda, yıllık enflasyonun düşüşünde gıda fiyatları ve enerjinin belirleyici olduğunu belirterek, enerji fiyatlarında TL'deki değer kaybına rağmen koronavirüs salgınına bağlı olarak petrol fiyatlarındaki sert düşüşün rol oynadığına dikkat çekti. Martta tüketici fiyatları yüzde 0.57 arttığı, yıllık enflasyonun 0.51 puan azalarak yüzde 11.86’ya gerilediğini hatırlatarak gıdada yıllık enflasyonundaki yavaşlamada taze meyve ve sebze fiyatları etkili olduğu, diğer gıda kalemlerinin enflasyonunun ise yükseldiğini bildirdi. Hizmet enflasyonunun bu dönemde sınırlı bir oranda gerilediği kaydedilen raporda, temel mal grubu enflasyonu döviz kuru gelişmelerinin etkisiyle başta dayanıklı tüketim malları olmak üzere arttığı yer aldı. B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonunun bir miktar yükseldiği, eğilimlerinin ise görece yatay seyrettiği vurgulandı.

Koronav rüsün sınırlayıcı etk s Yıllık TÜFE'ye şubata göre temel mal grubunun katkısının 0.28 puan arttığı, enerji, gıda ve hizmet gruplarının katkıları ise sırasıyla 0.67, 0.10 ve 0.03 puan azaldığı belirtildi. Martta hizmet fiyatları yüzde 0.52 arttığı, grup yıllık enﬂasyonunun 0.07 puan gerileyerek yüzde 12.42’ye indiği kaydedildi. Yıllık enﬂasyonun ulaştırma ve lokanta-otel gruplarında ise sınırlı arttığı ifade edildi.

Yılbaşından bu yana yüzde 3,55 kayıp Yılbaşından bu yana reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazlı olarak yüzde 3.55 kayıp yaşamış oldu. Reel efektif döviz kuru en-

deksi, en yüksek seviyeyi 127.72 ile Aralık 2007’de, en düşük se-

EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Korona kr z yüzünden şs zl ğ n nasıl arttığını ve g derek daha da nasıl artacağını yazarken kullandığımız ver ler TÜİK' n resm ver ler . İsteyen TÜİK' n web sayfasını b raz ncelerse bu ver lere kolaylıkla ulaşab l r. İşs zl k artışının abartıldığını söyleyenler kend ler ne şu soruları sormalı: ✔ Ev n ze tem zl ğe en son ne zaman gelen oldu? ✔ Berbere son olarak ne zaman g tt n z? ✔ Arkadaşlarınızla dışarıda en son ne zaman b rl kte yemek yed n z? ✔ Türk kahves n dışarıda son olarak ne zaman çt n z?

İşsiz sayısının ulaştığı düzeyi yazmak, bir maç sonucunu yazmaktan farklı değildir. Dile getirilenler sonuçta gerçek bir durumdur, ikisi de habercilik açısından değil suç, kabahat olarak bile nitelenemez. Tam tersine olan biteni yazmamak işini hafife almak ve okuyucuya saygısızlık etmektir. Ama birileri “Daha önce 4-0 yenilmiştik, şimdi 2-0 yenildik” diye teselli bulmaya çalışabilir; yine birileri işsiz milyonları görmeyip, göremeyip ekonomiyi borsa gibi, döviz gibi birkaç finansal göstergeye indirgeyip onlardaki günlük iyileşmelerle avunarak işlerin iyi gittiğini yazabilir. Bu onların tercihidir. Türkiye’de işsizliğin tırmanıyor olması elbette korona yüzündendir, zaten aksini söyleyen yok. Ama işgücü piyasamızın sorunlu olduğu da bir gerçektir. Geçen yıl önemli bir istihdam kaybı yaşayan ve işsizliğin yüzde 13.7’ye tırmanmasına engel olamayan Türkiye, bir de korona darbesi yemiş ve işsizlik daha da tırmanmıştır. Dün yazdığımız 1.4 milyon işsiz artışı yalnızca sokağa çıkması yasaklandığı için işe gidemeyenlerden kaynaklanan bir sayıdır. İşverenler çıkıp “Bu elemanlarımız sokağa çıkamadığı için işe gelemiyor, ama biz onların ücretlerini ödüyoruz” diyebiliyor mu, öyleyse sayısı hemen aşağı çekmeye hazırız. Ya da bu durumda olanlara dönük bir devlet katkısı varsa, yine aynı düzeltmeyi yaparız. Son verilere göre 4.4 milyon olan işsiz sayısına bu 1.4 milyonun eklenmesiyle

2 3

viyeyi ise 62.49 ile Eylül 2018’de görmüştü. Reel efektif döviz kuru endeksleri Türkiye’nin fiyat düzeyinin dış ticaret yaptığı ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı geometrik ortalaması alınarak hesaplanıyor. Denklemde reel efektif kurun azalışı, TL’nin reel olarak değer kaybettiğini, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden fiyatının düştüğünü gösteriyor. Endeksteki değişim Merkez Bankası’nın TL’deki değer değişimlerinin enﬂasyona yansımasına verebileceği tepkiler açısından izleniyor.

toplam işsiz sayısı 5.8 milyona ulaşmıştır ve bu sayıya göre işsizlik oranı yüzde 18’i bulmaktadır. Bu verileri biz derliyor değiliz; TÜİK’in web sayfasını açma zahmetine katlanan herkes bu verilere kolaylıkla ulaşabilir. 1.4 milyonun yalnızca sokağa çıkamayanlar yüzünden oluşan işsizler olduğunu belirttik. İşsizliği artıran yalnızca bu durumdakiler değil. İşsizlik hem korona yüzünden kapatılan işyerlerinde çalışanlar, hem de talep düşmesi, üretimin aksaması gibi nedenlerle kapanan ya da üretimine ara veren işyerlerinde çalışanlar yüzünden artıyor. Kapanan ya da ekonomik zorluklar yüzünden çalışma süresinde kısıntıya gitmek durumunda kalan işyerleri çalışanları için kısa çalışma ödeneği başvurusu yapabiliyor. Arkadaşım Hüseyin Gökçe gazetemizde dün yazdı. Bu ödenek için 70 bin işyeri bir milyon çalışanı için başvuruda bulundu. Bu demektir ki kapalı işyerlerinde en az bir milyon kişi işsiz kalmış durumda. En az dememizin nedeni de şu; bu ödenekten yararlanmanın daha önce belli süre sigortalı çalışmış olmak gibi belli koşulları var ve bu koşulları yerine getiremeyenlerin destek alması söz konusu değil. O yüzden işini kaybeden herkes bu olanaktan yararlanamıyor. Bir milyon kişi için bu nedenle en az diyoruz. Koronanın yol açtığı ekonomik krizden dolayı kaç kişinin işini kaybettiğini ve kaybedeceğini tam olarak bilmek mümkün değil. Normal dönemlerde bile TÜİK’in açıkladığı iş-

gücü istatistikleri sonuçta bir anket çalışması sayılır. Bire bir herkes sayılıyor değil ki... Şu anki işsizlikle ilgili de ancak tahmin yürütmek mümkün. Tahmin dayanaklarımızdan biri de İçişleri Bakanlığı'nın korona tedbirleri genelgesi kapsamında geçici süreyle faaliyetine ara verilen işyerleriyle ilgili açıklaması. Bakanlığın yaptığı açıklamada yaklaşık 150 bin işyerinin kapandığı belirtildi. Üstelik bu açıklama yapıldığında lokanta, berber ve kuaförlerle ilgili karar alınmamıştı. Lokantaların yalnızca dışarıya servis yapabilmesine olanak verecek şekilde çalışabilir olması da hiç kuşkusuz çok sayıda çalışanın bir süreliğine de olsa işini kaybetmesi sonucunu doğurdu. Belki şimdi sayı 200 bini buldu. Buna göre her işyerinde ortalama 10 kişinin çalıştığı varsayılsa 2 milyon işsiz demektir. Sokağa çıkamayanlar yüzünden 1.4 milyon artan işsize yaklaşık 2 milyon da kapalı işyerlerinden kaynaklanan işsizlik eklendiğinde ulaşılan sayı 3.4 milyonu buluyor. Kaldı ki 18-19 yaş grubundaki istihdamda olan 721 bin gencin tümünün sokağa çıkmaya elverişli koşulları taşıdığını varsayıyoruz. Yani bu gençler ya devlet memuru olacak ya sigortalı çalıştığını belgeleyecek ya da tarım işçisi olduğuna ilişkin belge taşıyacak. Türkiye’de bu yaş grubunda çok sayıda sigortasız çalışan bulunduğuna göre aslında 721 bin gencin bir kısmını daha işini kaybedenler sınıfına ayırmak gerek.

Turizm sektöründe sezonda yaklaşık 1 milyon 250 bin kişinin çalıştığı ifade ediliyor. Şu da biliniyor; tesisler hiç iş yapmasalar bile kabaca yüzde 10 eleman tutmak durumunda. Bu yıl sektör ölü bir sezon yaşayacağı için yaklaşık 1.1 milyon kişinin işsiz kalacağı tahmin ediliyor. Dün de yazdık; hizmetler sektöründe çalışan sayısı 16 milyon kişi. Turizmdeki tıkanıklık doğrudan bir milyondan fazla kişiyi, dolaylı olarak da belki yüz binlerce kişiyi işsiz bırakacak. Dolayısıyla ağırlıkla hizmetler sektöründe olmak üzere 4 milyon kişinin işsiz kalması şaşırtıcı olmayacak. Yaş sınırlaması yüzünden sokağa çıkamadığı için çalışamayanların sayısı 1.4 milyon kişi. İşini kaybetme olasılığı çok yüksek olanların sayısı 4 milyon kişi. Son verilere göre mevcut işsiz sayısı 4.4 milyon kişi. Yani koronanın yol açtığı ekonomik kriz kısa sürede sona ermezse, ki böyle bir beklenti yok, bir süre sonra yaklaşık 10 milyon işsizimiz olacak. Bu da çalışmak isteyen her üç kişiden birinin işsiz kalması demek. Koronanın yol açtığı işsizlik sorunu elbette yalnızca Türkiye’yi etkilemiyor. Devletin işini kaybedenlere iş vermesi gerektiği gibi bir öneri de gündeme getiriliyor değil, böyle bir şey olamaz zaten. İstenen ve beklenen devletin adeta beş parasız kalan vatandaşının daha fazla yanında olması.

E R N S T&YO U N G T Ü R K İ Y E / İ L H A M İ K O Ç :

Ekonom ler düştüğü g b kalkacak gibi. Savaşlar da farklı kriz ortamı yaratır. Tüm insanların ortak sorunu haline geldi. Bunu çözmekte kolay değil. İşin boyutu bilinmiyor, ne zaman sonuçlanır bilinmiyor” dedi.

ŞEBNEM TURHAN

Koronavirüs salgınının yarattığı kriz şu ana kadar dünyanın yaşadığı hiçbir ekonomik krize benzemiyor. Belirsizlik, salgının boyutlarının tahmin edilememesi, ekonomik etkileri için beklentileri alt üst ediyor. Peki yarattığı krizden çıkış nasıl olacak? Ernst & Young Türkiye Kurumsal Finansman Bölümü Ortağı İlhami Koç, tüm ekonomilerde sert düşüş yaşandığı gibi buradan çıkışın da hızlı olacağı görüşünde. Koç, küresel ekonomi ve Türkiye’nin daha önce hiç yaşamadığı bir krizi yaşadı-

E&Y Türk ye Kurumsal F nansman Bölümü Ortağı İlham Koç, ekonom k toparlanmanın ‘L’ şekl nde olmayacağı görüşünde

ğını belirterek “İlk defa başka bir şey yaşıyoruz. Serbest piyasa ekonomileri krizi değil bir çeşit savaş dönemi

Avrupa’da daralma üçüncü çeyreğe sarkab l r Uluslararası t caret alacak s gortası kuruluşu Coface da koronav rüs ç n senaryolarını durumun ş ddet ne göre hazırladı. Coface Türk ye Ekonom st Seltem İy gün’ün verd ğ b lg lere göre temel senaryoda b le çok kademel ve çok temk nl b r toparlanma beklen yor. İlk senaryoda ABD, Almanya, Fransa ve İng ltere g b ülkeler n k nc çeyrekte

DUNYA

CMYK

resesyona g rmes ve resesyonun hızının azalarak yılsonuna kadar sürmes öngörülüyor. Coface’ın k nc senaryosu, r skler n daha sürel uzun ve daha ş ddetl olduğu b r senaryo. Bu durumda küresel ekonom n n 2020’da resesyona g receğ ve uzun sürel güven kr z n n gel şen ekonom ler de etk s altına alacağı değerlend r l yor.

“Kr zden çıkış da sert olacak” Türkiye’nin ve tüm ülkelerin para açısından rahatlatacak çözümler uyguladığını belirterek süreçle ilgili tam olarak konuşabilmek için nisan ortasını görmek gerektiğini vurgulayan Koç, şöyle konuştu: “Üç çıkış vardır. Bence “L” olmayacağı kesin. Ama “V” mi olacak, “U” mu olacak, U’nun altı ne kadar uzun olacak onu düşünmek lazım. Bu nasıl bu kadar sert bir şekilde etkilediyse çıkış da sert olacak bunu rakamlarla ifade edemiyorum.” Yüz yüze iş yapılan her sektörün ve onların yan işlerinin çok ağır etkilendiğini kaydeden Koç, yeni gelişen iş alanlarının ise krize dayanaklı olduğunun ortaya çıktığını belirtti. Koç, Türkiye’nin de tam değişim sürecinde bu krize yakalandığını ve bunun ekonomi üzerinde daha fazla baskı yarattığını dile getirerek dünyanın artık korona öncesi ve korona sonrası olarak değerlendirileceğine dikkat çekti.

7 N san 2020 • SALI / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

TÜRK TELEKOM 'MOUNT&BLADE II'Yİ PLAYSTORE'DA ERKEN ERİŞİME AÇIYOR

Ba Başkası senin için yapmaz, sen yapmalısın

orona sürecinde unuttuklarımızı hatırlama fırsatı bulduk. Bunlardan biri de abarttığımız küreselleşme yüzünden ihmal ettiğimiz yerel değerler ve kabiliyetlerimiz oldu. Dünyayı küresel köye çevirmekle kalmadık, yumurtaları tek sepete koyduk ve korona sepetin altını çıkardı. Misal ABD dâhil tüm ülkeler ilaç hammaddesi için %90 Çin’e bağlı imiş meğer. Meğer hammaddesi başkasının eline bakan üretim süreci, bir gün gelir Korona kırılması yaşarmış. Meğer elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmazmış. Bu, ülkeler için olduğu kadar, şirket ölçeğinde hatta bireysel bazda dahi geçerli olabilir. Misal dış kaynak kullanımı yaygın yöntem… Siz ana işinize odaklanırken

şirketin güvenliğini, yemeğini, temizliğini, belgeleme işini vs. uzman şirkete verebiliyordunuz. En basit ifadesiyle outsourcing; dükkânda çay demlemek yerine karşıdaki çaycıdan getirmektir. Bir fincan süt için inek beslememek, sütlü kahve için besiciliğe girmemektir. İyi de eğer karşıdaki çaycı korona olmuşsa, Çin kendini kapamışsa, dış hizmet aldığın da kendi derdine düşmüşse? Yine de kendi ekosistemimizde outsourcing yöntemini kullanacağız. Ancak yumurtaları tek sepete koymamak şartıyla… Korona sürecinde üretimi sürdürebilmek için dış hizmet alımı ve tedarik zincirini yeni baştan düşünmemiz gerekecek. Kendi göbeğimizi kendimizin keseceği alanlara aşırı özen gösterme vaktidir zira…

not TEDARİK GÜVENLİĞİ Ülke olarak başkasına yaptırsak dah fazlaca güvenemeyeceğ m z alanlar vardır. El n s lahıyla ülke sürg t savunulamaz, el n gıdasıyla sürg t doyamazsın, kend n üretmel s n. El n lacıyla sürg t ş fa bulamazsın, kend n üretmel s n. Gördük k bas t maske dah Korona sürec nde hayat önem kazanab l yor. Ş rketler m z her ne üret yor olursa olsun, tedar k güvenl ğ n ön plana çıkarmalı ve yerelleşmey yen baştan düşünmel d r.

Türk Telekom Türkiye’de oyuncular tarafından oldukça beğenilen Mount & Blade II: Bannerlord adlı devam oyununu, Playstore'da erken erişime açıyor. Strateji temelli RPG (Rol Yapma Oyunu) türündeki Mount & Blade II: Bannerlord ile Orta Çağ döneminde Kalradya kıtasında oyunculara gerçek savaş deneyimi yaşatılıyor. Birliklerini kontrol edebilen oyuncular, eş zamanlı olarak savaşlara katılabiliyor, görevleri yerine getirerek beceriler kazanıyor ve bu yetenekleri geliştirebiliyor. İlk kez 2008’de yayınlanan Mount & Blade'in devam oyunu Mount & Blade II: Bannerlord, Türk oyun firması TaleWorlds Entertainment tarafından geliştirildi ve tamamen Türkçe olarak hazırlandı. PC ve Mac platformları için 3 binden fazla oyunun, Free to Play paketleri, PlayStation 4 oyunları ile oyuncu ekipmanlarının satışa sunulduğu Playstore’da Mount & Blade II: Bannerlord oyununun erken erişime özel satış fiyatı 129 TL olarak belirlendi. Türk Telekom’un evde internet müşterileri, internet faturasına ek 12 aya varan taksit seçeneğiyle Türk Telekom müşterisi olmayan oyun severler ise kredi kartı veya mobil ödeme seçeneğiyle oyunu satın alabiliyor. İSTANBUL-AA

PASHA Bank’tan g r ş me destek gel yor AYSEL YÜCEL / İSTANBUL

Türkiye’de beş yılı geride bırakan Azerbaycan merkezli yatırım bankası PASHA Bank, hedeﬂerini büyüttü. Türkiye pazarına çok güvendiklerini ve uzun vadeli planlar yaptıklarını vurgulayan PASHA Bank Yönetim Kurulu Başkanı Jalal Gasimov, “Bu yıl pazardaki geleceğimize yönelik yeni stratejilerimizi belirleyeceğiz, pazar payımızı artırmaya odaklanacağız” dedi. Gasimov, finansman sağladıkları son projeleri ve yeni yatırım planlarını DÜNYA’ya anlattı. Jalal Gasimov, önümüzdeki aylarda Türkiye’deki yeni strateji haritalarının belirlenmiş olacağını ifade ederek, agresif değil, sürdürülebilir ve sağlam bir büyüme hedeﬂediklerini vurguladı. PASHA Bank’ın Türkiye’deki yatırımlarına yönelik önemli bir gelişmeyi açıklayan Gasimov, iki fark-

DUNYA

CMYK

lı girişim sermayesi fonuna belli oranlarda sermaye katarak, girişimcileri destekleme kararı aldıklarını söyledi. Gasimov, “Önümüzdeki günlerde girişimcilere yatırım yapmaya başlayacağız” dedi.

En büyük güneş enerj s projes ne destek Bugüne kadar ağırlıklı olarak rüzgar ve güneş enerjisi projelerine finansman sağladıklarını belirten Gasimov, Türkiye’nin hali hazırda devam eden en büyük lisanslı güneş enerjisi projesinin finansmanını sağlayacaklarını açıklayarak, “Bir Türk iş insanımızın toplamda 10 milyon dolar olan bu projesine geçen yıl başlamıştık, bu yıl tamamlanması planlanıyor” dedi. İki ülke arasında yapılacak farklı projelere toplamda 100 milyon dolarlık finansman desteği ayırdıklarını açıklayan Gasimov, Azerbaycanlı bir iş insanının

Türk ye’dek faal yetler n büyütmek steyen PASHA Bank, yen yatırım arayışlarını sürdürürken ayrıca k g r ş m sermayes fonuna da sermaye katarak g r ş mc ler destekleme kararı aldı.

Tur zm ve gayr menkulde yen fırsatları değerlend r yor

Hold ng olarak Azerbaycan’da tur zm, AVM g b farklı alanlarda yatırımları olduğunu açıklayan Jalal Gas mov, Türk ye’de de tur zm ve gayr menkul yatırımları olduğunu bel rtt . Gas mov, “Türk ye’de geçen yıl açılışını yaptığımız b r but k otel m z var. Bu alanda yen yatırım fırsatlarını değerlend reb l r z. Ayrıca sah p olduğumuz tur zm yatırımları ve k ralanab l r of s alanları yatırımlarımız da var” şekl nde konuştu.

Cenk Eynehan

Türkiye’de yapmış olduğu denizyolu lojistiğinde yapılan deniz yolu ulaşım araçlarına finansman sağladıklarını aktardı. Ağırlık olarak enerji, madencilik ve lojistik alanlarında faaliyet göstermekle birlikte sektör ayırmaksızın faklı projelerde de yer aldıklarının altını çizen Gasimov,

Jalal Gasimov

“Geçtiğimiz haftalarda ilk VDMK ihracımızı gerçekleştirdik. 20 milyon TL’lik Tarfin Tarım A.Ş adına çıktığımız ihraç, yatırımcılardan büyük ilgi gördü” dedi.

“Uzun döneml fonlama le fark yaratıyoruz” Jalal Gasimov, ileriye umutla

baktıklarını vurgulayarak, “Türkiye’de önümüzdeki yıllarda önemli projelerde ismimizi duyuracağımızı düşünüyorum. Türkiye pazarına daha fazla nasıl kakı sağlayabiliriz bunun peşindeyiz. Bizim en büyük gücümüz uzun vadeli fonlama yapıyor olabilmemiz. Terzi usulü iş yapıyoruz. Çok sayıda müşteri kitlesi yerine belli sayıda bir portföyle ilerlemeyi tercih ediyoruz” diye konuştu.

Prem um Bankacılık bölümü kurdu PASHA Bank Türkiye Genel Müdürü H. Cenk Eynehan, yıl başında Premium Bankacılık bölümünü kurarak nitelikli yatırımcılara hizmet vermeye başladıklarını belirterek, "Bireysel müşterilerimizin yatırımlarına destek olurken aynı zamanda borçlanma çeşitliliğimizi de artıracağız" dedi.

7 N san 2020 • SA L I / 06

GÜNCEL

EKONOMİNİN HALLERİ Servet Yıldırım EK

servet.yildirim@dunya.com

AÜ, KORONAVİRÜS AŞISI VE İLACI İÇİN İLK AŞAMAYI TAMAMLADI

Çin’e karşı dava açmak mümkün mü?

ugünlerde dünyanın çeşitli ülkelerinde sayıca çok fazla olmasa da benzer davalar açılıyor. Davacılar Koronavirüs nedeniyle zarar görenler, davalı ise Çin hükümeti ve Çin’deki çeşitli devlet kuruluşları. İddia pandemiye yol açan salgının çıkmasına göz yummak, salgın ortaya çıktığı anda bilgileri gizlemek, salgını olduğundan tehlikesiz göstermek ve durumun ciddiyetinin farkında olunmasına rağmen salgına karşı gereken önlemleri almamak ya da geç almak. Talep ise uğranılan maddi ve manevi zararların tazmini. Çin elinden geleni yaptığını, virüsün genetik dizilimini süratle çıkardığını, Ocak ayı sonunda Wuhan’ı giriş çıkışlara kapattığını ve sonunda salgını kontrol altına aldığını söylüyor. Şu ana kadar medyada yer alan bilgilere göre ise Çin o kadar masum değil. Semptomların görüldüğü ilk hasta 10 Aralık’ta ortaya çıktı. 16 Aralık’ta hastalık ile Wuhan’daki hayvan pazarı arasında bağlantı ortaya çıkarıldı. 27 Aralık’ta

bunun yeni bir virüs olduğu açıklandı. 30 Aralıkta bunun SARS benzeri bir salgın olabileceğini söyleyen iki Çinli doktor görevlerinden alındı. Yine o günlerde insandan insana bulaşmanın söz konusu olmadığı söylendi. 18 Ocak’ta Wuhan’da yapılan dev bir yeni yıl kutlamasına binlerce kişi katıldı, virüs o gün bayram yaptı. Sonrası çığ gibi yayıldı. Bunlar medyadan öğrendiğimiz kadarıyla olayların akışı. Çin yönetiminin Kasım’da haberi olduğu, hatta ilk vakanın 17 Kasım’da kayda geçtiği yolunda iddialar bile var. Bazı araştırmalara göre eğer Çin olayı saklama ya da önemsiz gösterme yoluna gitmeseydi bugün dünyadaki vaka sayısı yüzde 95 daha az olabilirdi. Bundan 51 yıl önce kabul edilen Uluslararası Sağlık Yönetmeliği’ne göre ülkeler kamu sağlığını tehdit eden olayları Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirmek zorundalar. İddia Çin’in bu yükümlülüğünü tam olarak yerine getirmediği yönünde. Eğer getirmiş olsaydı dünyanın hali böyle olmazdı. Çin virüsün ortaya çıkmasına uy-

G A İ B KO O R D İ N ATÖ R B A Ş K A N I A H M E T F İ K R E T K İ L E C İ :

Gaz antepl tekst lc ler koruyucu sağlık malzemeler ç n kolları sıvadı M. TEKİN ÇİÇEK / GAZİANTEP

Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB) Koordinatör Başkanı Ahmet Fikret Kileci, Türkiye ve dünyada büyük talep gören ve alınan korunma tedbirleri kapsamında takılması zorunlu hale getirilen koruyucu maske üretimi için Gaziantepli tekstilcilerin de kollarını sıvadığını söyledi. Koruyucu maske, kıyafet ve ekipmanların üretiminde yeni adımlar atıldığını ifade eden Kileci, bu alanda yapılan yatırımların artarak devam edeceğini söyledi. Kileci, koronavirüsten korunmanın en önemli yollarından birisi olan koruyucu maske, kıyafet ve ekipmanların modern tesislerde üretimi için önemli adımlar atıldığının altını çizdi. Koruyucu maske ve tulum üretiminde kullanılan dokumasız kumaş üretiminin üssü haline gelen Gaziantep’te, hijyenik or-

Ahmet F kret K lec

tamlarda, otomasyona bağlı standartları taşıyan maske üretimi için çalışmaların başladığını ifade eden Kileci, bu geçiş sürecinde eldeki imkanlarla, hijyen kurallarına maksimum seviyede uyularak, ihtiyacın karşılanmaya çalışıldığını kaydetti. Türkiye’nin tıbbi sarf malzemelerinin üretiminde önemli bir

TEZMAKSAN AKADEMİ, ONLİNE EĞİTİMDE KAPSAMI GENİŞLETİYOR

PETKİM, VİRÜSLE MÜCADELE İÇİN KESİNTİSİZ ÜRETİM YAPIYOR Petkim, virüs salgınına karşı önlem amacıyla kullanımı artan ambalaj, tek kullanımlık plastik ve medikal ürünlerin hammadde talebini 24 saat kesintisiz üretim yaparak karşılıyor. SOCAR Türkiye’nin Rafineri ve Petrokimya İş Birimi Başkanı ve Petkim Genel Müdürü Anar Mammadov, Petkim’in üretiminde bu dönemde ihtiyaç duyulan tıbbi malzemelerin ve ambalajların girdi türlerine ağırlık verdiklerini kaydetti.

LUKOİL, ‘DOLDUR GEÇ’ İLE YAKIT ALAN TÜKETİCİLERE YÜZDE 5 İNDİRİM YAPACAK Lukoil, aracından inmeden akaryakıtını alarak ödemesini "Doldur Geç" uygulamasıyla cep telefonu üzerinden gerçekleştiren tüketicilerine yüzde 5 indirim sağlıyor. Lukoil Türkiye Genel Müdürü Arash Repac, “Tüketicinin, pompa numarası, yakıt tipi ve alınacak yakıt tutarının uygulamaya girilmesiyle araçtan inmeden yüzde 5 indirimli akaryakıt alımı gerçekleştirilebiliyor” diye konuştu.

MULTİGİFT, RAMAZAN KOLİLERİNİN YERİNİ ALMAYA HAZIRLANIYOR Multinet Up’ın çalışanların ve kurumların ihtiyacına göre özelleştirilebilir kurumsal hediye ve sosyal yardım kartı MultiGift, Ramazan ayında

DUNYA

CMYK

aşama kaydederek birçok ülkenin önünde yol aldığını ifade eden Kilerci, “Alınan önlemler çerçevesinde kullanımı zorunlu hale gelen koruyucu maske üretiminde ülkemizde bir sorun yaşanmayacak. Gaziantep’te dokumasız kumaş üretiminde ülkemizin tüm ihtiyacının karşılanması konusunda bir kapasite eksiğimiz bulunmamaktadır. Birçok tekstil firması 24 saat üretim yapıyor. Söz konusu maske ve koruyucu kıyafet üretimi için tekstil firmalarımız gerekli ekipman ve makine yatırımlarını gerçekleştirdi” dedi. Bir veya iki haftalık süreç içerisinde koruyucu maske ve koruyucu tulumda ihtiyaçtan fazlasının da üretileceğini öngören Kilerci, “Hatta ihtiyacı olan ülkelere ihracat yapabilecek konuma geleceğiz. Bu konuda Sağlık Bakanlığı ile gerekli koordinasyon sağlandı ve bakanlık bünyesindeki USHAŞ şirketiyle iletişim sürdürülüyor” dedi.

Tezmaksan Akademi, online platformda verdiği eğitimlerin kapsamını genişletiyor. “Evde kal” çağrısı ile sınıf içi eğitimlere ara verdiklerini söyleyen Tezmaksan Akademi Genel Müdürü Hakan Aydoğdu, “Dört yıldır sürdürdüğümüz online eğitimlere ise kapsamı genişleterek devam ediyoruz. Tezmaksan Akademi web sayfası ve Youtube kanalları üzerinden eğitimler, hazırlanmış dokuman ve videolar ile sürerken, bu ya programlar webinar üzerinden yapılacak. Tüm sınavlar online olarak gerçekleştirilecek. Online eğitimlerin tamamı ücretsiz verilecek” dedi.

geleneksel olarak çalışanlara verilen koli yardımlarına alternatif olacak. Multinet Up Satış Genel Müdür Yardımcısı Didem Kuş, “Çalışanlar, bakiyelerini Türkiye’nin 81 ilinde giyimden gıdaya, anne-bebek ürünlerinden ev eşyası, elektroniğe kadar farklı kategoride 20 bine yakın noktada geçerli MultiGift ağımızda harcayabiliyor” diye konuştu.

A&S HOLDİNG, 200 MİLYON TL YATIRIMLA GÜNDE 8,6 MİLYON MASKE ÜRETECEK A&S Holding Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Akkuş, 200 milyon liralık yatırımla Türkiye’nin en büyük yerli maske fabrikasının 30 Nisan itibarıyla üretime başlayacağını açıkladı. Akkuş, “Günlük 8 milyon 640 bin adet maske üretimi yapacağız. İlk 3 aylık üretimimizin yüzde 30’unu Sağlık Bakanlığı’na hibe

edeceğiz. Geri kalanını da Sağlık Bakanlığı’nın yönlendirdiği noktalara göndereceğiz” diye konuştu.

“DİJİTAL FABRİKALARLA ÜRETİCİLER REKABETTE ÖNE ÇIKIYOR” Mitsubishi Electric, dijital ve akıllı fabrika konsepti e-F@ctory ile üretim hattındaki tüm makine ve sistemlerin internet üzerinden haberleşmesini sağlıyor. Mitsubishi Electric Türkiye Fabrika Otomasyon Sistemleri Bölümü Ürün Yönetimi ve İş Geliştirme Kıdemli Müdürü Tolga Bizel, “Üretimde maliyet tasarrufu sağlayan ve yönetimden üretim katına kadar tüm fabrika katmanlarını optimize etmek için ileri teknolojileri kullanan e-F@ctory, üreticilerin küresel rekabette öne çıkmasını sağlıyor” dedi. Bizel, “e-F@ctory konseptimizle tüm birimler birbiriyle daha hızlı haberleşiyor” diye konuştu.

gun ortamı yaratmakla olmasa bile gelişmeleri dünyadan gizlemekten dolayı suçludur. Çin’e karşı dava açmak mümkün mü? Çin’in dünyanın başına gelen bu beladaki sorumluluğu konusunda Çinliler de dahil neredeyse 7.7 milyar dünyalı hem fikir. Ancak anladığım kadarıyla egemen bir ülke olarak dokunulmazlığa sahip olan Çin devletine karşı dava açmak mümkün değil. Ülkeler birbirlerine karşı yerli yersiz dava açıp durmasınlar diye hukuk böyle bir dokunulmazlık getirmiş. Terörle ilgili suçlar için açık bir kapı olsa da diğer suçlamalar da bu yol açık görünmüyor. Sağlık Yönetmeliği’ne göre ise ülkeler uğradıkları zararın telafisini isteyebiliyorlar. Öyle ya da böyle, bunca insan ölmüş ve ekonomiler neredeyse çökme noktasına gelmişse bunun bir yaptırımı olmalı. Uluslararası hukuk yetersiz kalsa bile yine de davalar açılmalı; Çin’in bu felaketteki sorumluluğu her platformda tescil edilmelidir. Hukukçulara düşen bu konuyu tartışıp, yol göstermektir.

Ankara Üniversitesi (AÜ) Biyoteknoloji Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Aykut Özkul’un yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı serum, aşı ve ilaç üretmenin ilk adımı olan “SARS-COV-2 virüsünün izolasyonu”nu başardığı açıklandı. Üniversitenin resmi Twitter hesabından yapılan açıklamada, Prof. Dr. Aykut Özkul’un çalışmalarına ilişkin bilgi verildi. Açıklamada, “Üniversitemiz Biyoteknoloji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Aykut Özkul, koronavirüse karşı (Kovid-19) serum, aşı ve ilaç üretmenin ilk adımı olan SARS-COV-2 virüsünü izole etmeyi başardı” ifadesi kullanıldı. AÜ Rektörü Prof. Dr. Erkan İbiş de Twitter hesabından, “Arkadaşlarımı kutluyorum inanıyorum ki devamı da var, dahası da olacak” değerlendirmesini yaptı. Ankara Üniversitesi'ndeki çalışmanın Biyoteknoloji Enstitüsü ile Veteriner Fakültesi Viroloji laboratuvarlarında yürütüldüğü kaydedildi.

Elektral, 5 metre uzaktan ateş ölçen c haz gel şt rd Yüksek teknoloji ürünler, otomat makineleri ve savunma sanayine özel cihazlar üreten Elektral, koronovirüse karşı özel bir ateş ölçer cihaz geliştirdi. Ateş ölçer amacıyla kullanılan Termal Tarama Modüllü Dedektör, COVID-19 virüsünü taşıyan ateşli hastaları 5 metreye kadar uzaktan tespit ediyor. Cihazın yaklaşık 800 ayrı noktadan ölçüm yaparak temassız bir şekilde insan vücudunun sıcaklığını ölçtüğünü söyleyen Elektral Yönetim Kurulu Başkanı Sayıl Dinçsoy, “Cihaz, ateşli hastaların tespit edilmesinde büyük bir kolaylık sağlıyor” diye konuştu. Termal Tarama Modüllü Dedektör cihazının termografi, termal görüntüleme, termal video gibi özelliklerinin yanı sıra ışıklı ve sesli uyarı sistemine de sahip olduğunu belirten Dinçsoy, “Cihaz ayrıca istenirse bir tablet veya bilgisayar yardımıyla operatörlere ayrı bir izole odadan da kontrol yapma imkanı sunuyor. Ürün, elektrik kesintilerinde de mobil olarak 10 saat çalışabilme özelliğine sahip. Bu cihaz, toplu alanlarda yaklaşan kişinin alın sıcaklığını ölçüp, ateşi olan kişiyi alarm vererek

Toplu alanlarda ateş yüksek olanların tesp t ed lmes amacıyla c haz gel şt rd kler n bel rten Elektral Yönet m Kurulu Başkanı Sayıl D nçsoy, “C haz ateşl hastaları 5 metrel k mesafeden tesp t edeb l yor” ded . tespit ediyor” diye konuştu.

cağını kaydetti. Geliştirdikleri iki cihazla koronavirüs mücadelesine katkıda bulunmak istediklerini ifade eden Dinçsoy, “Elektral yılda bir milyonun üzerinde yüksek teknolojili elektronik cihaz imal edebilen yerli bir kuruluş. Yüzde 90 oranında yerli girdi ile üretimin yaklaşık yüzde 70’ini ihraç ediyor. İzmir Atatürk OSB ve Ege Üniversitesi tarafından inovasyon birincisi seçildik. Alanımızda dünyanın en büyük 3 üreticisi arasındayız. COVID-19 salgınında da ülkemizin ihtiyacı olan ürünleri hızlıca tespit edip üretime başladık” dedi. İZMİR-DÜNYA

Maske dağıtımı ç n otomat üret yor Koronavirüs ile mücadele kapsamında geliştirdikleri bir diğer ürün olan Medikal Otomat Maskematik ile maske dağıtımının hijyenik ve kesintisiz olarak gerçekleştirilebildiğini vurgulayan Dinçsoy, üretimine başladıkları ürünleri iç pazar yanında yurtdışına da sunmaya başladıklarını ifade etti. Dinçsoy, koronavirüs ile mücadele için kurulan Bilim Kurulu’nun bu cihazları değerlendirmesinin yararlı ola-

SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ MAHMUT TOKUR

İthal solunum c hazını, ters ne mühend sl kle üretecek ALİ ESKALEN / K.MARAŞ

Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Mahmut Tokur, kendisine ait Ar-Ge merkezinde tersine mühendislik ile teknik özelliğini çözümlediği ithal solunum cihazının seri üretimine hazır olduklarını söyledi. TÜBİTAK’a projelerini gönderdiklerini ifade eden Tokur, “Bu hafta içinde projenin sonuçlanmasını bekliyoruz. TÜBİTAK tarafından kabul edilmezse bile kendi imkanlarımızı sonuna kadar zorlayıp, bu cihazı üreteceğiz” dedi. Atölyelerinde cihazın prototipini geliştirme aşamasında olduklarını aktaran Tokur, “Cihaz denendikten sonra olası hatalar da giderilecek ve seri üretim aşamasına gelebileceğiz. Tesisimizde bu ürünün tamamını üretecek kapasitemiz bulunuyor” diye konuştu. İthal solunum cihazını geliştirerek yerli solunum cihazı haline getirdiklerini ifade eden Tokur, “Yaşı ileri olan ve başka hastalıkları olan bir kişinin solunum cihazına bağlanması durumunda solunum cihazına çıkması zaman alacak. Bu

Mahmut Tokur, “C haz denend kten sonra olası hatalar da g der lecek ve ser üret m aşamasına geleb leceğ z. Tes s m zde bu ürünün tamamını üretecek kapas tem z bulunuyor” d ye konuştu.

sürede genç birisi hasta olduğunda belki bir iki günlük solunum cihazına bağlanması süreciyle hayata dönebileceği için çalışmamızı da bu yönde ele aldık” dedi. COVID-19’un hızlı yayıldığını ve ülke olarak en kötü senaryolara hazırlanmaya çalışıldığını dile getiren Tokur, “Tıbbi donanımların geliştirilip, sayılarının artırılması gerekiyor. Yerli solunum cihazlarının üretimi, çok doğru ve akılcı bir yaklaşım. Ancak, bir anda beklenmedik düzeyde solunum cihazına bağlanması gereken hasta grubu ortaya çıktığında muhtemelen bu cihazların arzı, salgının

hızla artması nedeniyle yeterli olmayacak. Böyle bir durumda hastaları en azından belli bir süre hayatta tutabilecek cihazları araştırdık. Bunların başında da tek kullanımlık kısa süreli solunum cihazları oldu” dedi. Bu tip solunum cihazlarının, elektromekanik ventilatörlere göre elektriğe ihtiyaç duymaması ve her yerde uygulanabilmesi nedeniyle pratik bir çözüm olduğunu ifade eden Tokur, “Örneğin İran’da büyük bir alışveriş merkezini hastaneye dönüştürdüler ve bizde de böyle bir durum olduğunda biz bu alanlarda bu cihazları kullanabileceğiz” açıklamasını yaptı.

7 N san 2020 • SA L I / 07

GÜNCEL

İHKİB’DEN 4 MADDELİK ACİL ÖNLEM TALEBİ

İSTİF MAKİNELERİ SEKTÖRÜ 6 AY ERTELEME BEKLİYOR

İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, sektörün, salgın sürecinde ağır hasar almaması için 4 maddelik acil önlem paketi hazırladıklarını belirterek, koronavirüs desteklerinin bir yıla çıkarılması gerektiğini söyledi. Gültepe, taleplerini şu şekilde sıraladı: 1-Kısa çalışma ödeneği nisandan başlamak üzere en az 5 aya çıkarılmalı ve prosedür kolaylaştırılmalı. 2-SGK primi ve vergi ödemeleri gibi kamu alacakları ile kredi taahhütleri 1 yıl ötelenmeli. 3-KDV alacaklarının yüzde 90'ı teminat mektubu karşılığında firmalara ödenmeli. 4-Depolarda kalan ürünlerin stok maliyetlerinin karşılanması için Ticaret

İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği (İSDER) Yönetim Kurulu Başkanı Ender Akbaytogan, üyelerinin yeni tip koronavirüs sürecini en az zararla atlatabilmesi için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan "Ekonomik İstikrar Kalkanı" paketinde yer almayı talep ettiklerini söyledi. Ender Akbaytogan yazılı açıklamasında, tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgınının hem küresel sağlığı hem de küresel ekonomiyi tehdit ettiğine dikkati çekti. Söz konusu virüsün yaklaşık 8 milyar liralık üretim değeriyle Türkiye'nin önemli üretim alanlarından olan istif makineleri sektörünü de etkilediğinin altını çizen Akbaytogan, "Sektör, tedarikçi ülkelerin salgından

Bakanlığı'nın başlattığı çalışma hızla tamamlanarak ihracatçılarımıza acil 'can suyu' oluşturulmalı.” Türkiye'nin hazır giyim ihracatının yaklaşık yüzde 70'inin AB ülkelerine ve İngiltere'ye yapıldığını anımsatan Gültepe, şu bilgileri verdi: "Avrupa piyasaları mart başında neredeyse tamamen kapandı. Üretimi tamamlanmış yüz milyonlarca dolarlık sipariş depolarımızda kaldı. Aynı şekilde milyarlarca dolarlık sipariş iptal edildi. Mart ihracatımız geçen yıla göre yüzde 27 daraldı. Nisan ve mayısta daralmanın yüzde 70-80'in üzerine çıkmasından endişe duyuyoruz. Çok değil 3 ay önce yüzde 85 kapasiteyle çalışan sektörde kapasite kullanım oranı yüzde 30'lara geriledi."

Gültepe, “Türk ye'den m lyarlarca dolarlık thalat yapan marka ve gruplardan da s par ş ver len ürünler n ödemeler n n yapılması sted k” ded .

Toptan akaryakıt satışları aynı kaldı, b reyselde ger leme var

İstasyondan benz n satışı %45 düştü MEHMET KARA

Türkiye’de akaryakıt satışlarında gerilemenin yer yer yüzde 70’leri bulduğu bildirildi. Akaryakıt sektöründe uzun yıllar yöneticilik yapan ve halen sektörde danışmanlık hizmetleri veren Özdilek Coşkun, virüse karşı alınan önlemlerin ekonominin ana girdi kalemlerinden akaryakıt sektörünü doğrudan etkilediğini vurguladı. Önlemlere rağmen endüstriyel ve toptan akaryakıt satışlarında kayda değer bir değişiklik gözlenmediğini kaydeden Enerji Günlüğü yazarı Coşkun, bu durumu şantiyelerle pek çok sektördeki fabrikaların faaliyetlerine devam etmesine bağladı. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırmalı bakıldığında akaryakıt istasyonlarındaki perakende satışların cid-

di düzeyde gerilediğini anlatan Özdilek Coşkun, bu gerilemenin bölgelere göre farklılıklar gösterdiğini kaydetti. Coşkun’un değerlendirmeleri şöyle:

İstanbul’da %45, Ataköy’de %70 düştü “Kırsal kabul edilen bölgelerde, yani metropoller dışındaki şehirlerde bu düşüş yüzde 30’lar seviyesinde kalır-

ken, büyük şehirlerdeki daralma yüzde 45’leri buluyor. Büyük şehirlerin kendi içinde de akaryakıt satışlarında lokasyona göre ciddi farklılık gözleniyor. Örneğin tüketicilerin eğitim seviyesinin görece yüksek olduğu bölgelerdeki bazı istasyonlarda satışlar 60, hatta yüzde 70’lere varan oranlarda gerilemiş durumda. Örneğin Ataköy, Ataşehir, Ortaköy gibi semtlerdeki istasyonlarda satışlardaki azalış şaşırtıcı boyutlarda karşımıza çıkıyor.”

Bodrum ve Marmar s’te arttıran var İzmir’deki istasyonların diğer büyük şehirlerden farklı bir görüntü sergilediğini anlatan Özdilek Coşkun, “Bölgesel farklılığı gereği İzmir diğer metropollerden biraz ayrışıyor. İzmir’de yaşanan düşüş oranları yüzde 20 seviyesinde.

Bunun nedeni şu ki bir çok insan karantina günlerini yaşamak için İzmir ve civarındaki ikinci evlerine ya da akrabalarına gitmeyi tercih etmiş durumda. Bu bağlamda Bodrum, Marmaris, Kuşadası ya da Çeşme gibi ilçelerde satışını koruyan, hatta arttıran istasyonlar göze çarpıyor” diye konuştu.

Benz ndek azalış motor n n yarısı Covid-19’la mücadele sürecinde akaryakıt satışlarıyla ilgili dikkat çeken bir ayrıntının da benzin satışlarında gözlendiğini belirten Özdilek Coşkun, “Toplu taşımayı kullanmak istemeyen bir çok insan özel araçlarını kullanmaya başladı. Bu da istasyonlardaki benzin satılarındaki düşüşün, motorin satışlarındaki gerilemenin yarısı seviyesinde kalmasına yol açıyor” dedi.

ALBARAKA TÜRK GENEL MÜDÜRÜ UTKU:

SALGIN DEVAM EDERSE KÜRESEL RESESYON KAÇINILMAZ Albaraka Türk Genel Müdürü Mel kşah Utku, yen t p koronav rüs (Cov d-19) salgınının ekonom ye etk s ne l şk n, "Tüm dünyada, gerek para pol t kası gerekse mal pol t kalarda gen şley c adımlar hızla atılmaktadır. Ekonom n n gel r üretemed ğ bu durumun devam etmes hal nde küresel resesyon kaçınılmaz" ded .

"Türk l ramız, gel şmekte olan ülkelere göre daha y performans göster yor"

Koronav rüs kr z en çok k m sarsacak

KRİTİK AÇI

İsmet Özkul ismet.ozkul@dunya.com

oronavirüs krizinin yönetiminde öncelik toplumsal sorunların çözümü olmak zorunda. Krizle mücadele doğrudan halka ve ailelere yönelik destek paketlerine dayanmak zorunda. Ortaya konacak paketlerin önceliği de toplumun en kırılgan, en hızlı ve en fazla etkilenecek kesimleri olmak durumunda. Koronavirüs kriziyle ekonomik daralma ve durgunluk süreçlerinin ardından karşı karşıya geldiğimiz için yüksek işsizlik, yüksek enﬂasyon ve artan yoksulluk, toplumun kırılgan kesimlerini iyice genişletti. Koronavirüs krizinin toplum kesimlerine etkisine resmi veriler üzerinden baktığımızda şu nokta-

DUNYA

CMYK

lara dikkat çekmek gerekiyor: ● Türkiye’de toplam hane sayısı 24 milyon. TÜİK’in kasım-aralık-ocak aylarının ortalamasını yansıtan verilerine göre 27.66 milyon kişi bir işte çalışıyor. Çalışanların 2.56 milyonu ücretsiz aile işçisi. Kendi hesabına çalışanların sayısı 4.56 milyon, işverenler 1.27 milyon. 19.27 milyon kişi de ücretli ve yevmiyeli olarak çalışıyor. ● İşinden bir ücret ve gelir kazanarak çalışanların sayısı ile hane sayısı neredeyse eşit. Buna göre bir kişinin işten çıkartılması veya iş gelirini kaybetmesi demek, bir ailenin gelirden yoksun hale gelmesi, hayatını sürdürme sorunu ile karşı karşıya kalması demek. ● Bu durum işten çıkarmaların önlenmesinin, işini veya iş gelirini kaybedenlere hızla geçim desteği imkanları sağlanmasının ne kadar hayati bir sosyal sorun olduğunu gösteriyor. ● 28 milyon istihdamın 4.64 milyonu kamuda çalışıyor. Bunların, en azından bu aşamada işlerini kaybetmeyeceğini kabul edebiliriz. Özel sektörde çalışan yakla-

şık 23 milyon kişinin işini veya iş gelirini kaybetme riski var. ● Özel sektördekilerin 8.94 milyonu kayıtdışı, yani bir sosyal güvenceleri yok. Özel kesimde ücretli veya yevmiyeli olarak çalışan 14.6 milyon dolayındaki emekçinin 3.19 milyonu kayıtdışı. Bu kesimin kriz karşısında en savunmasız kesim olduğunu söylemek yanlış olmaz. ● İşyeri büyüklüklerine göre baktığımızda başta 10 ve daha az kişinin çalıştığı işyerleri olmak üzere 50’nin altında çalışanı olan küçük işletmelerde iş kaybı riskinin yüksek olduğu görülüyor. Aralık dönemi verilerine göre 10 ve daha az kişinin çalıştığı işletmelerdeki bir yıllık istihdam kaybı 227 bin, iki yıllık kayıp ise 877 bin kişi. ● Küçük işletmelerdeki iş kaybı hem ücretli çalışanları, hem de işveren, esnaf ve ücretsiz aile çalışanlarını etkiliyor. ● Küçük esnaf ve imalatçılar ile bu işletmelerde çalışanların gelir kaybının telafisi bu sürecin öncelikli adımlarından biri olmak durumunda.

Albaraka Türk Genel Müdürü Utku, hem arz taraflı hem de talep kaynaklı bu kr z n Türk ye’ye etk ler n n kaçınılmaz olduğunu kaydederek, "Öncel kle küresel talep hracatımızı baskılayacaktır. Ancak thalatın düşüşü hracattan daha fazla olacaktır. Tur zm d rekt olarak ekonom m z n yaklaşık yüzde 5’ n dolaylı olarak se yaklaşık yüzde 7’s n etk lemekte ve toplamda ekonom m z n yaklaşık yüzde 12’s n oluşturmaktadır. Bu manada v rüsün yaygınlaşması özell kle yazın artan tur zm gel rler n negat f etk leyecekt r. Düşen petrol f yatları se enerj thalatını ve enflasyonu aşağı yönlü etk leyecekt r" ded . V rüs dolayısıyla oluşacak ortamda gerek kur, gerek ekonom gerekse d ğer alanlarda etk ler n gördükler n bel rten Utku, sözler n şöyle devam ett : "Tüm dünyada olan gel şmelerden Türk ye’n n etk lenmemes mümkün değ l. Örneğ n, dolar hem gel şm ş hem gel şmekte olan ülkeler n kurlarına göre değer kazanırken Türk L ramıza karşı da değer kazanmaktadır. Ancak, şu ana kadar Türk L ramız bu ortamda gel şmekte olan ülkeler n ortalamasına göre daha y performans göstermekted r. Ayrıca gerek dünyada ve gerekse Türk ye’de bu kr z n sektörler dönüştürme, ş yapışlarını dönüştürme, alış ver ş alışkanlıkları etk leme g b b rçok ekonom k, s yas ve toplumsal etk ler olacaktır. Belk de asıl değ ş kl kler , v rüs şoku ortadan kalktığında görmeye başlayacağız. Bu m nvalde, parad gma değ ş kl kler n n gerçekleşeceğ ortamda yen düzene adapte olab lenler n c dd sıçrama ht mal söz konusudur. Türk ye’n n se bu anlamda c dd b r potans yel söz konusudur." Bankacılık sektörünün reel sektörle ç çe olduğunu vurgulayan Mel kşah Utku, reel sektörün nak t ht yacının arttığı bu dönemde, kred taleb n n nak t döngüsünü gerçekleşt reb lmek amacıyla canlı olduğunu d le get rd . İSTANBUL / AA

yoğun bir şekilde etkilenmesi nedeniyle üretimde sıkıntılar yaşamaya başladı. Makinelerimizi nihai hale getirecek bazı komponentleri ithalat yoluyla temin ediyoruz. Hem üretim hem de ticaret yapan üyelerimizin bu dönemden en az hasarla ayrılabilmesi için Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından yayınlanan önlem paketinde yer alan sektörler arasına istif makineleri sektörünün de dahil edilmesini istiyoruz" diye konuştu. Akbaytogan, virüsünün yarattığı ve yaratacağı sorunları el birliği ve kamunun güçlü desteğiyle aşabileceklerini belirterek, muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin nisan, mayıs ve haziran ödemelerinin 6'şar ay ertelenmesinin sektör için elzem olduğunu kaydetti. ANKARA / AA

D O R A K ' I N B A LO N Ş İ R K E T İ N E O RTA K O LU YO R

Japon devi Kapadokya ‘Atmosfer’ine girdi Doğa, tarih ve kültür turizmi- PERDE ARKASI nin önemli merkezlerinden Ka- KERİM ÜLKER kerim.ulker@dunya.com padokya'daki müze ve ören yerlerini ziyaret eden turist sayısı, 2019'da tüm yılların üzerine çıkarak 3 milyon 834 bin 134'e ulaştı. Bu turistlerin neredeyse 500 binini ise Japonya, Çin ve Güney Kore’den oluşan Uzakdoğulu turistler oluşturuyor. Özellikle Japon İmparatorluk ailesinin de sık sık geldiği Kapadokya, şimdilerde Japon yatırımcıların da ilgisini çekmeye başladı. Sadece Japonya’nın değil, Asya’nın da en büyük turizm şirketlerinden H.I.S. Co., Ltd. bu alana yatırım yapan ilk şirketlerden biri oldu. Japon turizm devi H.I.S. Co., Ltd. Türk şirketi Dorak Holding’e ait Atmosfer Balonculuk Ticaret Turizm A.Ş'den hisse alıyor. Atmosfor Balonculuk’a ortaklık için adım atan Japon devi böylece Türkiye’deki ilk taşımacılık yatırımına da imza atmış olacak.

Rusya ve Moğol stan'da 2 bankası var 1980 yılında kurulan H.I.S. Co, Ltd düşük maliyetli paket turlar konusunda uzmanlaşmış bir seyahat acentesi. 40 yıl önce Hideo Sawada tarafından önce International Tours Co., Ltd. olarak kurulan şirket, daha sonra adını "H.I.S." olarak değiştirdi. Japonya'da 303 şubesi buşunan Japon devinin, yurtdışındaki 124 şehirde 185 şubeden oluşan küresel bir ağı var. Asia Atlantic Airlines'ın çoğunluk hissesine ve Skymark Airlines'ın azınlık hissesine sahip olan şirket ayrıca Avustralya'da Gold Coast, Queensland ve Watermark Hotel Brisbane'de Watermark Hotel and Spa adlı iki otele sahip. H.I.S. Co, Ltd ayrıca Cruise Planet adında bir kruvaziyer şirketini de yönetiyor. Şirketin kurucusu olan Hideo Sawada Moğolistan’daki tarımsal alanda bankacılık yapan Khan Bank ile Rus finans şirketi Solid Bank hisselerinin de yüzde 40'ına sahip. Otel nde 186 robot çalışıyor H.I.S. şirketine ait Henn na Hotel Co. Guinness Dünya Rekorları tarafından dünyanın “ilk robot personel oteli” olarak biliniyor. Bu üst sınıf otelde, Japonca, İngilizce, Çince, Korece bilen 186 robot çalışanı bulunuyor. Varlıkları 332 milyar Japon Yeni, yani 20 milyar liraya ulaşan Japon şirketin çalışan sayısı ise 15 bin civarında.

Rekabet Kurumu onayı verdi BiletBank'a Alman ortak geldi Turizm sektöründe otel ve tesislerin satışı kadar seyahat firmaları da yabancıların ilgi alanına giriyor son dönemde. Alman FlixBus’ın Kamil Koç’a ortak olmasıyla birlikte sadece filosunda yüzlerce araç barındıran şirketler değil, bilet satış uygulamaları da uluslararası sermayenin gündeminde yer alıyor. Earlybird Venture Capital’in Obilet.com’a, Dubaili Abraaj’ın da Biletall.com’a ortak olması ve yatırım yapmasının ardından bu kez sektörün ek köklü firmalarından BiletBank’ta yabancı ortak aldığını sizlere ocak ayında Dunya.com'dan duyurmuştuk. İşte o satış süreci Rekabet Kurumu'ndan onay aldı ve Alman şirket Aerticket International, BiletBank’ın sahibi olan Akdeniz-Pe-Tur Turizm firmasına ortak oldu. Alman şirket ortaklığı ise sahibi olduğu AER Picasso Holdings LLC aracılığıyla yaptı. Sektörün en öncülerinden 1982’de Mustafa Oğuz Akdeniz tarafından kurulan Akdeniz Pe-Tur seyahat acentesi 1991 yılında IATA üyesi oldu. 2008 yılında ise Akdeniz Pe-Tur, online platform BiletBank markasını kurdu. Yüzde 100 Türk sermayesi ve Türk yazılım mühendisleri tarafından yaratılmış olan BiletBank, 150’den fazla çalışana sahip. Firma son olarak 2015’te yine bir turizm şirketi olan turna.com’u faaliyete geçirdi. 1988 yılında kurulan Aerticket ise Almanya’nın yanı sıra Avrupa’daki en büyük bağımsız uçak bileti satışı yapan şirketi olarak biliniyor. Aerticket, Almanya'da yaklaşık 8.000 bağımsız seyahat acentesiyle çalışıyor. Alman şirket, hisse alımını ise Aerticket International Conso Holding GmBH adlı firması aracılığıyla yaptı.

07 N san 2020 • SA L I / 08-09

GÜNCEL

MÜSİAD BAŞKANI ABDURRAHMAN KAAN, SALGININ EKONOMİYE ETKİLERİNİ DÜNYA'YA DEĞERLENDİRDİ Tarımda belirsizlik

ağır sonuçlar getirir

İst hdamı KOBİ'ler sağlıyor desteğ de önce onlar alsın! MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, v deo konferans yoluyla sorularımızı yanıtladı. Kaan, v rüs salgınına karşı atılması beklenen gen şleme adımının büyük f rmalardan çok bankalara yönel k yapılmasını, asıl desteklenmes gereken ş rketler n st hdamın yüzde 75’ n sırtlayan KOBİ’ler olduğunu söyled . İSTANBUL/DÜNYA

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, Türkiye’de toplumsal huzurun korunması için istihdamın yüzde 75’ini sağlayan küçük ve orta boylu işletmelerin (KOBİ) desteklenmesi gerektiğini söyledi. Devletin pandemi nedeniyle yaşanan sıkıntılı süreçte tedarik zincirini koruması adına büyük şirketlere destek vermesinden bahsedildiğini kaydeden Başkan Kaan, bu yolla küçüklere para akışının garanti olmadığına dikkat çekti, büyüklerin nefes aldırılması için desteğin şirketlere değil, bankalar üzerinden takas işlemlerine yapılabileceğini belirtti. MÜSİAD Başkanı Abdurrahman Kaan, DÜNYA Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ’ın sorularını, pandemi günlerinde video konferansla yanıtladı, Cumhurbaşkanlığına sundukları “Korona Karşısında Risk Altındaki Dünya Ekonomisi/Yeni Bir Dünya Düzenine Doğru”yu değerlendirdi.

95 ülkede 11 b n üye le salgına yakın tak p MÜSİAD, tüm dünyanın yaşadığı bir salgın olması nedeniyle ‘pandemi’ olarak tanımlan koronavirüsle ilgili gelişmeleri 95 ülkede toplam 11 bin üyesi ile yakından takip ediyor. Başkan Kaan, “Dünya genelinde veri alma şansına sahip en büyük iş organizasyonuyuz” diyor ve ekliyor: “Hangi ülkelerde hangi tedbirlerin alındığını ve nasıl uygulandığını üyelerimiz aracılığıyla ‘içerden’ görme şansına sahibiz. Hem bu tecrübeler hem de daha önce yaptığımız çalışmalarımızı derleyerek 70 sayfalık bir raporu Cumhurbaşkanlığımıza verdik.” Türkiye’de işletmelerin korunması için para basmak başta olmak üzere, bir takım desteklerin istendiğinin hatırlatılması üzerine Başkan Kaan, “Yeni dünya düzeninde eğer merkez bankaları ve bankacılık sistemi sorgulanacaksa, var olan sistem üzerinden piyasaya para aktarmak ne kadar doğru…

DÜNYA

CMYK

4 AYRI RAPOR HAZIRLANIYOR, İLK KISIM CUMHURBAŞKANLIĞINA SUNULDU MÜSİAD Başkanı Abdurrahman Kaan (solda), Genel Sekreter İbrah m Çukur le danışmaların katıldığı v deo konferansta DÜNYA Yönet m Kurulu Başkanı Hakan Güldağ’ın sorularını yanıtladı. Kaan, Cumhurbaşkanlığına sundukları “Korona Karşısında R sk Altındak Dünya Ekonom s ” adlı dört ayaktan oluşan raporlarının b r nc kısmı “Yen B r Dünya Düzen ne Doğru”yu DÜNYA’ya değerlend rd . Raporun d ğer kısımları peyderpey önümüzdek günlerde yayınlanacak.

Biz sadece aklımıza gelen ilk fikri düşünmüyoruz. Bunun sonrasında olası etkilerini de hesaba katıyoruz. Raporumuzda ‘devlet eliyle yapılacak müdahaleler belirsizliğin kısa vadede giderilmesi için gereklidir’ demişiz. Burada önemli olan belirsizlik halinde ekonomik faaliyetleri karşılayıp hane halkının refah düzeyinin sabit tutulmasıdır. Hani ne deriz, ‘Allah varlıktan darlığa düşürmesin.’ Bir konforu yaşıyorsanız, bu konforu bozduğunuz anda ne siyaset kalıyor, ne ticaret kalıyor, tamamen yıkıma doğru gidiyor. Bu düzeyi devam ettirmemiz lazım” değerlendirmesini yapıyor.

Gen şleme f rma bazında değ l, banka bazında uygun Kaan, büyük şirketlerin desteklenmesi ile ilgili şunları kaydediyor: “KOBİ’ler Türkiye’deki istihdamın yüzde 75’ini, cironun yüzde 74’ünü, ihracatın yüzde 56’sını, ithalatın yüzde 36’sını yapıyor. KOBİ’ler mutlaka korunması gereken kısım. Ara mamul ithalatıyla montaj ağırlıklı çalışıyoruz. Korona nedeniyle lojistikte daralma olunca ara malı sıkıntısı doğdu. Şunu da belirtmek gerekir; biz işin kolayına kaçmışız. Elin taşıyla elin kuşunu vuruyoruz. Kendi öz sermayesi olmasın, bankadan alsın, olmadı yurtdışındaki eximbanklardan alsın. Yedek akçe hiç aklımızda olmamış. Büyüklerin finansmanı konusunda belki Merkez Bankası şunu yapabilir, vadesi gelmiş takastaki işlemlerle ilgili olarak bankalara bir karşılık verebilir, onun karşılığında bankalar da sonra bunu MB’ye öder. Bunun ötesine gidilmesini tasvip etmiyoruz. Piyasadaki büyük şirketlerin rahatlaması ancak bu şekilde olabilir. Bankalar bazında MB’nin genişlemesini uygun buluyoruz ama firmalar bazında bulmuyoruz. Ağustos 2018’de bu firmalar ülkeyi çok büyük bir sıkıntıya attı. Paralarını götürdüler. Ticarette işinize yatırım yapacaktınız. Büyük firmalar özellikle stoka yönelik almış oldukları krediyi, bankalardan alıp yatırıma soktular. Ama KOBİ’lere geldiğiniz zaman kredi sıkıntısı çekiyoruz.” Kaan, ayrıca bakanlıklara bağlı kurulan büyük şirketlerin, regülasyon görevi dışına çıkmasını da doğru bulmadıklarını aktarıyor, “Bu şirketler

Şu anda özellikle fidelerin dikilme dönemi. Pek çok çiftçimiz telefon açıyor, bizlere ne yapalım diye soruyor. Çiftçimiz danışacak bir yer bulamıyor. Eğer tarımda belirsizlik olursa, çok ağır sonuçları olur. Belirsizlik devam ederse Haziran sonrasında çok büyük bir gıda krizi ile karşı karşıya kalabiliriz. Şu bir sıkıntı hissetmiyoruz. Hem talep düştü, hem de pek çok ürün iç piyasaya döndü. Elimizde mevcut ürünler var. Dünya emtia krizi yaşarken, ısrarla perakende ve imalat sektöründe durmak, talep yönlü TÜFE üzerinde yukarı artışı durduramayacağımız anlamına gelir. Emtia krizinde zaten kapasitesi düşecek bir imalat

Sağlıktaki ‘Bilim Kurulu’ gibi gıda da harekete geçti, sırada Ekonomik Stratejik Kurul’ olmalı Gıdada 17 m lyar dolarlık hracatımız var. 12 m lyar dolar thalatımız var. Tarım 5 m lyar dolar fazla ver yor. Nüfusumuz artıyor. Koronadan dolayı 12 m lyar dolarlık o ürünü de alamayab l rs n z. V rüs sonrası herkes kend ürett ğ malı kend ülkes nde tutmak st yor. P r nc dışardan alıyoruz, Ç n’ , Tayvan’ı kapattı satmıyor. Buğday… B z dünyanın en büyük un hracatçısı ülkey z, şu anda buğdayda Rusya kapattı, f yatlar arttı. Un hracatçısı bunu dışardan alıp üret p satıyordu. Ş md Türk ye’n n hracatını düşürecek b r durum var. İhracata devam etmek st yorsak, buğday üret m sahalarını, ver ml l ğ artırmamız lazım, Türk ye’n n organ k toprak alanlarını gel şt rmem z lazım.

Kısa çalışmaya 30 gün önerisi B z kısa çalışma ödeneğ nden b r ay önce şe g renler n de yararlanmasını st yoruz, yan 30 gün. Şu anda pr m ödemes de 450 günde… Onun da 150 güne düşürülmes n talep ed yoruz. Böylece k mse dışarda kalmaz.

Abdurrahman Kaan, dünyanın bir emtia krizinin ardından stagflasyon döngüsüne 2020 yılı civarında gireceği öngörüsünü 2018 yılındaki Yeni Ekonomi Programı (YEP) için hazırladıkları raporda dile getirdiklerini anımsattı. Kaan, o dönem bu açıklamalarına ‘abartıyorsun’ diyenlerin şimdi hak verdiklerini kaydediyor. Kaan, rapordaki şemaya “Şu anda üstten baktığımızda üçüncü döngünün sonundayız. Bundan sonraki adım ‘Bankacılık sisteminin iflasıdır’, inşallah bunu yaşamayız. Biz açıklamalarımızda sürekli; ‘üretim, yatırım ve ticaretin senkronizasyonu’ndan bahsederiz. Ülkemiz sermaye kesiminde bir blok olmaktan ziyade, plansız, çok başlı, dağınık ve şoklara

karşı dayanıksız bir şekli var. Bunun değişmesi gerektiğiyle ilgili 200 sayfalık bir rapor hazırladık, Cumhurbaşkanlığımıza gönderdik” şeklinde bir yorum yapıyor. Kaan, “İş dünyası kendisini tazelemeli, diye bir demecim olmuştu. Bugün Türkiye’de özellikle odalar ve borsaların ticaretin tescil kısmını ağırlıklı yapan, fakat üretim ve yatırım kısmında çok fazla payı olmayan bir yönü var. Senelerdir böyle geldi. Dünya değişirken, biz yabancı sermayeyi de çekemiyorduk. 2001’den sonraki süreçte 16-17 milyar dolardan sonra 5-6 milyar dolarlık yatırım süreci yaşıyorduk. ‘Yeni bir modele geçmemiz lazım’ dedik. Bunun da raporunu verdik” açıklamasını yaptı.

BANKALAR GELİP BİZE ORTAK OLMAK ZORUNDA “2021 yılında bir toparlanma süreci başlayacağını düşünüyoruz” şeklinde konuşuyor Kaan ve şunları kaydediyor: “Türkiye’de faizlerin düşme konusu da var. Enflasyon şu anda yüzde 11.86 seviyesinde, faiz 9.5’larda. Bu -2 faize doğru bir gidişat gösteriyor. Önümüzdeki süreçte biraz enflasyonun yükseldiğini düşünün, 16-17’lere çıktığını düşündüğünüz zaman bunu görürsünüz. Bankalardaki bu paranın sahipleri ne yapacaklar, firmalar ne yapacak? Belki bankalar bile gelip bize ortak olmak zorunda. Dünyada parayı yatırabilecekleri bir emtia kalmıyor. Bundan sonrası

ya üretime geçecek ya da iflasa doğru gitmemek açısından iyi yatırım alanlarına yatırım yapacaklar. Algıda böyle bir beklenti yok. Ama bunu 2.5 yıldır söylüyorum. Biz katılım bankalarıyla daha fazla meşgulüz, söylüyoruz. Onları zorlayarak birkaç projeye ortak yaptırdık. İlk geldiğimizde İnsani Finans Zirvesi düzenlemiştik, orada dile getirdik. Sonrasında da biz kendimiz bunu hayata geçirmeye başladık. Şu anda tek çare Girişim Sermayesi Fonu üzerinden hareket etmek. 35 yıllık sanayiciyim, 27 bin üreticiyle çalışıyorum. Üretim ve perakende piyasalarını iyi analiz edebiliyorum.”

piyasaya rakip bir pozisyon alırsa, sosyalist düzenin yapısına doğru gidişat oluyor ve devamında da bu şirketlerin zararını yaşıyoruz. Piyasanın düzenini de bozmamak lazım” diyor.

ken, bütün yükü Türkiye istihdamının yüzde 75’ini oluşturan KOBİ’lerin üstüne verdiler. KOBİ’ler bu yükü taşıyamaz hale geldiğinde biz bu krizle karşı karşıya geldik” tespitini yapıyor.

Büyükler üret mden z yade d ğer p yasalara para aktardı Türk sermayesinin kırılgan olduğunu dile getiren Başkan Kaan, “Sermaye stoku önemli, bu olmadığında gücünüzü oluşturacak alt yapınız yok demektir. Parayı dışarı değil, üretime aktaracaksın. Büyükler ‘kriz geldi, eyvah ne yapacağız devlet bize yardımcı olsun’ diyor. Üretim algısından tüm dünya nasıl çıktıysa bizim Türkiye’deki büyük sermayeli kuruluşlarımız da aynı algı ile çıktılar. Üretimden ziyade diğer piyasalara doğru paraları aktardılar. Yükü sahiplenmesi gereken büyük işletmeler, paralarını finansal piyasalarda değerlendirir-

Tüm dünyada ağırlıklı olarak KOBİ’ler korunuyor MÜSİAD’ın geniş yurtdışı yapılanmasıyla korona salgını konusunu sürekli istişare ettiklerini anlatıyor Başkan Kaan ve şunları kaydediyor: “Geçtiğimiz günlerde dünya başkanlar toplantısı yaptım. 33 ülkeyle görüştüm. Avustralya’dan Hollanda’ya Sudan’dan pek çok ülkeye baktık, hangi ülke nasıl bir destek veriyor… Onları da açıklayacağız. Dünyada da ağırlıklı olarak KOBİ’lerin korunduğunu görüyoruz. Yatırım ortamının iyileştirilmesi endeksinde de dikkate alınan parametre KOBİ’dir. Biliyorsunuz ilk 10’a girmek istediği-

miz bir liste bu.”

İlaçların %78’ ABD’den hammadden n %85’ Asya’dan Abdurrahman Kaan; 11 Eylül, 2008 finansal krizi ve Covid-19 pandemisinin ardından yeni bir dünya düzenine geçildiğinin altını çiziyor. İnsanlık için önceden yaşanan salgınlar dikkate alındığında pandeminin bir sürpriz olmadığını da kaydediyor Kaan, “Bu ilk salgın değil, son salgın da olmayacak. 2019 Nisan’ında TSE Sistem Belgelendirme Grup Başkanlığı’ndan Elif Kırbaş konuyu yayınlarına taşımıştı. Biz de o zamanki raporlarımızda aktarmıştık. Yaşadığımız süreç aslında 2011’in devamı niteliğinde. Sıkışan küresel ekonomi aslında krizin ayak seslerini getirdi. 2011 sonrası süreçte kapitalizm kendini yeniden tanımlamaya başlıyor, paranın da tanımı değişiyor. Covid-19 olmasaydı da biz farklı bir sürece

11 Mart’ta Türk ye’de lk vaka görüldükten sonra 16 Mart’ta MÜSİAD Korona Kr z Merkez ’n kurduklarını kaydeden Kaan şöyle devam ed yor: “Çok gen ş b r üye prof l m z var. Büyük f rmalardan en küçüğüne kadar. Dolayısıyla çok öneml ver ler alab l yoruz. Gerekl bakanlıklara bunun aktarılmasını, oradan da Cumhurbaşkanlığı’na let lmes ç n bu çalışmayı yaptık. Paketler n sahadak uygulamalarını sürekl tak p etmey de hedefl yoruz. B r karar alab l rs n z, ama üç-dört gün sonra bunun etk ler ne göre b r başka karar almak gerekeb l r. İş dünyasının b r arada olacağı b r yapı kurmalıyız d ye düşündük. Çünkü dom no etk s yaratab lecek şeyler olab l r.”

doğru gidiyorduk. MÜSİAD’ın yaptığı Vizyoner toplantılarında bunlara dikkat çekmiştik. Bir değişim var. Mesela dünyada ilaç şirketlerinin yüzde 78’i ABD kökenli. Ama tıbbi aromatik bitkilerin yüzde 85’i Asya’dan. Yani hammadde ve üretim yeri açısından bize önemli bir veri sunuyor. Küresel ısınma tarımsal üretimin giderek Rusya’ya kaymasına işaret ediyor. Dünya bu değişime hazırlanıyor” görüşünü dile getiriyor.

Sıkışan küresel ekonom Cov d-19 le patladı Başkan Kaan, dünyanın, G20’nin, ABD, AB, Japonya ve Çin’in 2019 büyümelerini ve 2020 tahminlerini anımsatarak, “Covid-19 salgını öncesinde OECD ve Dünya Bankası tahminleri dünyada bir üretim daralmasına işaret ediyordu. Hatta biz o dönem raporlarımızda 2020’nin bir test yılı olacağını ifa-

M ll üret m zorunlu hale get rmel y z. Bu tür kr zler tekrarlıyor. Cov d-20 de gel r, 21 de gel r. B z burada stratej k sektörün yen den bel rlenmes gerekt ğ n düşünüyoruz. Et-süt üret m canlı, onu durduramazsınız, bu sektörün çalışması lazım. Mera alanımız olmadığı ç n, yem ht yacımız var. Yem de thal. Karkas et f yatları yükseld . Ş md kesey m m d ye bekl yor bes c . Bu bes c m z n yönlend r lmes gerek yor. Sağlıkta nasıl b l m kurulu varsa, ş md Tarım Bakanlığı bununla lg l b r çalışma yapmış. Ancak, Cov d-19’un etk ler le b rl kte Türk ye’de ekonom de neler yapılacağı le lg l b r stratej k kurulun olması lazım.

Yaz kış mercimek çorbası olur mu… B r ara merc mek çorbasına savaş açmıştım, ‘yaz kış merc mek çorbası yen r m ’ d ye. 400 b n ton thalat var merc mekte. Bu ht yacımızı karşılamak ç n Türk ye’de nerelerde üret m yapmamız lazım. Ş md Kanada da merc mek satmıyor. Tarımdak nsanımız çok emektardır, çok ş vardır. Onun ştahını ortadan kaldırırsanız, bu şten uzaklaşır, çok kötü olur. Şu anda ç ftç ler n yaş ortalaması 55. B z m Kır Kentler

MÜSİAD Korona Kriz Merkezi kuruldu SONRAKİ ADIM BANKACILIK SİSTEMİNİN İFLASI, İNŞALLAH YAŞAMAYIZ

sanayi için gıda ve hayvancılığı şimdiden yedeklemek GSMH’da denge yaratır. Dolayısıyla salgın sonrasını da iyi düşünmeliyiz. Bilhassa Covid-19 pandemisi sonrasında gıda sektöründe yaşanacak talep artışında Türkiye’nin Çin’e nazaran dünya tüketim algısındaki olumlu imajını bu noktada iyi değerlendirmek gerekir. Ülkemizde gıda ve tarım anlamındaki stoklar her ne kadar iç Pazar için yeterli olsa da virüsün yayılım sürecini iye kestirmek ve sadece iç pazar için değil dünya pazarı için de ihracatçı konuma yükselmek adına başta gıda olmak üzere geleneksel sektörlerdeki üretim hacmimizi artırmaktan başka çözüm yok.

projes nde köylünün de ortak olduğu şletmeler kurulması var. 200 traktörle yapılan ş araz toplulaştırması yapalım, 15 traktörle çözel m. Herkes k rasını alsın, oraya ortak olsun. Böylece daha h jyen k üret m yapalım. Dünya b r b yoloj k savaşa hazır değ l bunu gördük. B z m de kend üret m üsler m zde bunu düşünmem z lazım. Üret m n daha ster l daha zolasyona yönel k b r ht yacı olduğu ortaya çıktı.

PARADİGMA DEĞİŞİMİNE HAZIR OLMALIYIZ

XPara aslında yok, o artık vaat senedi! Biz geçtiğimiz sene dünyanın yeni bir sisteme gireceğini öngörerek bir rapor hazırladık. Paradigma değişiminde yeni trendleri ortaya koyduk. Neydi bunlar: Paranın dolaşım ve işlem hacmiyle riske endeksli enflasyon yönetimi… Paranın emtia olarak alındığı ve her kurum ve kuruluşun kendi parasını yaratma yetkisine sahip olacağı yeni dünya… Para artık yatırım değil tüketim için opsiyon emtiası haline geldi. Para artık

■

Çin tek başına parametrelerle oynayabilecek bir hale gelmiş

Bilgisayar, elektronik ve sair ekipmanlar sektörlerine baktığımız zaman dünya üretiminin yüzde 27’si Çin’de. Yani 7 ürün üretiliyorsa, 2’si Çin’de üretiliyor. Burada AB’ye bakın, yüzde 15’lik bir payı var ama AB’nin 28 ülkesi Çin’den yüzde 14’ünü alarak yüzde 15’ini sağlıyor. O aldığı kaynaktan da sadece yüzde 4’lük bir katma değer ortaya koyuyor. Bütün her şey Çin’e bağlanmış durumda. Taşımacılık ve bağlı sektörlerde de benzer bir tablo karşımızda. Çin’in ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesinin de etkisiyle birlikte taşımacılık ve lojistiği de kendi üzerine bağladığını görüyoruz. Bir tek ülke parametrelerle çok ciddi oynayabilecek bir hale gelmiş.

de ettik” şeklinde konuştu. Kaan, “Kasımda revize edilen öngörüler ticaret savaşlarının etkileri simüle edilerek hesaplanmıştı. OPEC petrol politikası, Suriye ve Ortadoğu’daki politik belirsizliğin oluşturacağı risklerin piyasalara etkisi ve global yatırım iştahındaki azalma, ülkeleri zaten genişlemeci para politikasına doğru yönlendiriyordu. Korona ile başlayan süreç adeta 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olan Sırp milliyet-

DÜNYA

CMYK

yok. Nakit değil. Kaydi para değil. Banka parası değil. Para; aslında olmayan, ileri bir tarihe göre varmış gibi hesaplanan bir vaat senedi… Türkiye’nin bu paradigma değişiminde ne yapması gerektiğine de dikkat çektik. Hatta biz MÜSİAD olarak yeni dünya düzenine göre yapılanmamızı yeniledik. Hatırlayacağınız gibi organizasyonumuz içinde daha çözüm odaklı olmak için tematik isimlerle yönetim birimlerimizi belirledik.

XBu süreçte turizm tesislerinin renovasyonunu planlayabiliriz ■

Dünyanın normale dönmesi 9 ayı bulur

Pandemi konusunda senaryolar aslında ülkeden ülkeye pik olasılığında toplanıyor. Bu durumda bir ülkenin normalleşmesi tüm dünyada seyrin normale döneceği anlamına gelmez. Çin, Güney Kore örneklerinden hareketle ortalama bulaş kuluçkasının 75 ila 90 gün olduğu varsayıldığında ve 114 ülkenin orta ve şiddetli etkilendiği verisiyle beraber dalga dalga izolasyon sürelerinin normale dönmesi bile yaklaşık 9 ayı alacaktır. Tüm bu maliyetlerin 2020 Global büyümesine etkisi yüzde 1.5 düşüş olur. İşlerin iyi olduğu alanlar; gıda, sağlık, sağlık ekipmanları, temizlik ve hijyen ekipmanları. Biz bu sektörlerin vazgeçilmez olduğunu söylemiştik.

çisi gencin Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı Arşidük Franz Ferdinand'ı öldürmesine benzer bir etki yarattı. Zaten sıkışan sistem için bir patlama noktası oldu” tespitini yaptı.

S yas ler ve CEO’lar koronayı bahane ett Koronanın G20 için “salgın mı, fırsat mı” sorusunu gündeme getirdiğini de kaydediyor Kaan, şunları söylüyor: “Siyaset ekonominin

■

Yeni lojistik yolları belirleme ve Fransa’ya bakma zamanı

Avrupa’daki büyümenin ana itici gücü Almanya için düşük ve azalan endeks, son çeyrekte neredeyse sıfır büyüme yaşadığı için resesyon ile yakınlaşan bir ekonomiye işaret ediyor. Biz de yeni partner olarak Fransa’yı yanımıza alabiliriz. Ayrıca şimdi yeni lojistik sistemleri ve yolları belirleme vakti. AB’ye ihracatımız yüzde 48 düzeyinde ama burada arz talep daralmasıyla yaşanacak ikiz şok, başka alanlarda kompanse edilecek. Çin hızla toparlandığı zaman fiyat kırma politikasına giderse bu kez ithalatta bağımlı olduğumuz yer üzerinden yeni bir üretim politikasına gitmemiz lazım. Bu korona bir bahaneydi ama bu bahane üzerinden MÜSİAD olarak her zaman söylediğimiz ‘paranın gücü, üretimden geçer’e bir dönüş aslında bu.

yavaşlamasından dolayı bir sıkıntı yaşıyordu. Bu siyasetçiler için bir bahane oldu. Trump da, Çin de Avrupa ekonomileri de yaşanan durumun korona kaynaklı olduğunu söyleyecekler. Dünyadaki CEO’lar görevini bıraktı. Virüsten önce de şirketlerin bilançoları çok iyi değildi. Finansal virüs korkuttu, korona bahane oldu. Siyaseten güçlenen ülkeler olarak Rusya, Çin ve Türkiye öne çıkıyor.” Başkan Kaan, bir önceki yıl ABD

ve Çin’in dünyaya ‘ticaret savaşları’ kavramını getirdiğini belirtiyor, duvarları yeniden ören bir sistemde Türkiye’nin ihracat hedefinin ne olması gerektiğini anlatıyor. Kaan, “Ekonomi artık dünyada Doğu’ya kayıyor. Japonya, Güney Kore, Hindistan, Endonezya, Malezya gibi Asya ülkeleri dünya ekonomisinde yüzde 28’lik paya sahip. Çin aramalı üretiminin yüzde 52’sini tek başına yapıyor. Onun için Doğu’ya ihracatımızı artırmamız lazım” diyor.

Hizmet sektörü durdu. Buraya acilen bakmamız lazım. Turizm durdu. Ama bu süreci tesislerin renovasyonu için bir fırsat olarak kullanabiliriz. Bunu planlamalıyız. Dünyada evde 2-3 ay kapalı kalan insanlar işler düzelince tatile çıkmak isteyecektir. Hangi ülkeye gidecek… İşte orada biz eksiklerimizi gidererek, ihtiyaca cevap vermeliyiz. Turizm Bakanlığı’nın da bunun tanıtımını yapması lazım.

XYeni tehditler konusunda Türkiye için çözüm önerileri XYatırım, f nans sektörüne değ l reel sektör altyapısına yapılmalı. XSermaye malları sektörler ne yatırım yapılmalı. XAsya t p ekonom model ne doğru geç lmel . XMB bağımsızlığı tartışmaları b tmel ve MB’n n reel sektördek ağırlığı azaltılmalı. Xİşlem mal yet ve bürokrat k

yük g der ld ğ ç n ş rket b rleşmeler n n önü açılmalı. XAlt ekonom k modeller ben msenmel . XSermayedek ayrışma g der lmel . XMakro değ l m kro pol t kalara ağırlık ver lmel . XPara emt a olmaktan çıkarılmalı.

XRapora göre Türkiye’nin yeni stratejik sektörleri ne olmalı? 1-GIDA VE HAYVANCILIK 2-HAVACILIK VE YÜZEY ULAŞTIRMASI

3-BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK 4-SAVUNMA, İSTİHBARAT VE NİTELİKLİ İNSAN

KAYNAĞI 5-KÜLTÜR SANAYİLERİ 6-METROPOL TURİZMİ

7 N san 2020 • SA L I / 10

DIŞ HABERLER

FITCH, KIYMETLİ METAL HEDEF FİYATI DÜŞÜRDÜ

BI LL GATES YEDİ AŞI FABRİKASINA MİLYARLARCA DOLAR YATIRACAK

PETROLDE ANLAŞMA ‘ÇOK ÇOK YAKIN’

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, koronavirüs salgını nedeniyle bu yıl için kıymetli metaller fiyat tahminlerini aşağı yönlü revize etti. Kuruluş küresel ekonominin yüzde 1,9 daralmasını, bakır talebinin de yüzde 6 düşmesini öngörüyor. Alüminyum fiyat öngörüsü ton başına 1680 dolardan 1560 dolara, çinko fiyat öngörüsü de ton başına 2 bin dolardan 1900 dolara düşürüldü. Bu yıl için ton başına bakır fiyat tahmini 5 bin 700 dolardan 5 bin 300 dolara çekilirken, nikel fiyat beklentisi de 12 bin 500 dolardan 11 bin 500 dolara indirildi. Altının bu yıl için fiyat beklentisi ise ons başına 1400 dolarda sabit tutuldu.

Bundan beş yıl önce dünyanın küresel bir salgın konusunda çok hazırlıksız olduğu uyarıları yapan ünlü milyarder Bill Gates, şimdi de 7 aşı adayı için milyarlarca dolar fabrika inşa yatırımı yapıyor. Microsoft’un kurucusu ve dünyanın en zengin ikinci ismi Gates, bu yatırımların sonunda aday aşı fabrikalarından alarından bir veya ikisinin seçileceğini ni belirterek, “Diğer yatırımlar belki dee boşa çıkacak. Ama hangi aşının işe yaradığını adığını anladığımızda zaman kaybetmemiş ybetmemiş olacağız” diye konuştu. Bill & Melinda Gates Vakfı’nın bulaşıcı hastalıklar konusunda ciddi bir uzmanlığı manlığı var ve Gates “Erken yatırımlarımız larımız süreci hızlandırabilir” vurgusu urgusu yapıyor. ABD Başkanı Donald onald

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefik petrol üreticileri (OPEC+) yıl başından bu yana yüzde 60 düşen petrol fiyatlarını tekrar yükseltebilmek için arz kesintileri konusunda anlaşmaya yaklaştı. Rus ulusal varlık fonu yöneticisi Kirill Dmitriev, Suudi Arabistan ve Rusya'nın petrol üretimini azaltacak bir anlaşmaya "çok, çok yakın" olduğunu söyledi. Dmitriev, CNBC'ye yaptığı açıklamada "Bence piyasa bu anlaşmanın önemli olduğunu biliyor. Bu anlaşma piyasa için çok önemli olan istikrarı sağlayacak ve anlaşmaya çok yakınız" dedi. Petrol fiyatları OPEC+ toplantısının perşembe gününe ertelenmesiyle haftaya yüzde 9 gibi sert bir düşüşle başladıktan sonra anlaşma umuduyla yüzde 3 ekside seyretti.

Dünyadan kısa kısa DÜNYA genel nde koronav rüs vaka sayısı 1,28 m lyon k ş ye ulaşırken, salgın sebeb yle yaşamını y t ren k ş sayısı 69 b n 789’a, y leşen k ş sayısı da 265 b n 462’ye ulaştı. Salgının Ç n’de ortaya çıkmasından bu yana merkez üssü sayılan İtalya, yer n 337 b n 646 vakanın görüldüğü ABD’ye bıraktı.

JAPONYA OHAL lan etmeye hazırlanıyor. Kyodo haber ajansı Başbakan Sh nzo Abe'n n Çarşamba gününden t baren ülkede OHAL lan etmes n bekled ğ n , Yom ur gazetes se Abe'n n önlemler hafta başında açıklayacağını yazdı. Reuters'ın gördüğü b r belgeye göre Abe hükümet resesyonu engellemek ç n mal ve parasal tüm adımların atılacağı büyük b r ekonom k paket açıklayacak. BİRLEŞİK KRALLIK Başbakanı Bor s Johnson, koronav rüs test n n poz t f çıkmasından 10 gün sonra tedav ç n hastaneye yattı. Johnson’ın koronav rüs bel rt ler n n devam etmes n n ardından önlem amaçlı olarak tedav s ne hastanede devam ett ğ bel rt l yor.

ABD’n n New York eyalet nde yer alan Bronx Hayvanat Bahçes ’nde öksürük bel rt ler gösteren d ş b r kaplanın koronav rüs test poz t f çıktı. Yetk l ler d ğer üç kaplan ve üç aslanın da v rüsü kapmış olab leceğ nden şüphelen yor.

APPLE CEO’su T m Cook, ş rket n koronav rüs salgınıyla mücadelede kullanılması ç n 20 m lyon maskeye f nansman sağladığını ve 1 m lyon yüz koruma kalkanı üreteceğ n duyurdu. ALMAN otomot v dev BMW satışlarının lk çeyrekte yüzde 20.6 düşüşle 447 b n 111 adede ger lemes sonrası ş rket n sözcüsü, koronav rüs kaynaklı end şeler n devam etmes durumunda küresel taleptek düşüşün güçleneb leceğ uyarısını yaptı. İRAN Dış şler Bakanlığı sözcüsü Abbas Mousav , İran’ın koronav rüs mücadeles nde ABD’den asla yardım talep etmeyeceğ n söyled ve Wash ngton’a 'yasal olmayan' yaptırımları kaldırma çağrısı yaptı. ÜNLÜLER bağış kampanyalarıyla koronav rüsle mücadeleye katkı sağlıyor. ABD’l ünlü senar st ve oyuncu Larry Dav d’ n golf kulübü çalışanlarına destek ç n oluşturduğu bağış kampanyasının yanı sıra, Lady Gaga, Ryan Reynolds ve R hanna g b s mler de yerel yardım kuruluşlarına bağış yapıyor ve bu kampanyaların duyurulmasına destek oluyor. EURO BÖLGESİ İnşaat Satın Alma Yönet c ler (PMI) Endeks , şubat ayındak 52,2 düzey nden martta 33,5’e ger leyerek son 11 yılın en sert düşüşünü kaydett . IHS Mark t ver ler ne göre Almanya’da sektör yed yılın en düşük düzey ne ger lerken, Fransa’da şant yeler n kapanmasıyla göstergeler son beş yılın en düşük rakamlarını gösterd , B rleş k Krallık’ta se N san 2009’dan bu yana görülmeyen b r daralma zlend . PEPSICO, popüler enerj çeceğ üret c s Rockstar’ı 3.85 m lyar dolara satın aldı. Ş rket, hal hazırda 2009’dan bu yana Kuzey Amer ka’da Rockstar ürünler n n dağıtımını yapıyordu.

Trump ve en yetkili bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Fauci’nin ‘ABD’de 100 bin - 240 bin insan ölebilir’ öngörüsü için ise Gates, “Eğer test sorununu çözer ve 50 eyaleti de katarak test yaparsak, bu sayıları görmeyebiliriz” diye ve ekledi - “Tabii ki bunun ciddi bir ekonomik bedeli olacak.” Gates, yatırımların sonunda aday aşı fabrikalarından bir veya ikisinin seçileceğini belirtti.

makale ve yorumlar

UĞUR CİVELEK

BURAK DALGIN

Habers z gelen salgının keramet !

‘Korona’dan kulağımıza küpe

ARKA PLAN

DÜNYA PENCERESİ

dunya.com/yazarlar

● GE, FORD, TESLA, FIAT, DYSON GİBİ DEVLER SOLUNUM CİHAZI ÜRETİMİNE GEÇİYOR

Hayat kurtarıyor ama yeter nce yok DIŞ HABERLER HİLAL SARI hilal.sari@dunya.com

Koronavirüs (Covid-19) salgınında en kritik ekipmanlardan biri, solunum cihazları. Çünkü hayat kurtarıyor. Solunum cihazının ihtiyaç duyulup olmadığı durumda, yoğun bakım hastaları hayatını kaybediyor. Bu nedenle dünya çapında otomotiv devlerinden silah şirketlerine startuplardan üniversitelere ve gönüllü kuruluşlara bilim insanları mevcut solunum cihazlarının üretimini artırıyor ya da daha ucuza ve çok hızlı bir şekilde solunum cihazı üretmenin yollarını arıyor. GE, Ford, Tesla, Güney Afrika’nın silah şirketi Denel, kendi ana üretimlerinin dışına çıkarak salgınla mücadelede kritik ödenem taşıyan solunum cihazının üretilmesi için çalışmalar başlatan devlerden sadece bir kaçı. Dünya genelinde yoğun bakımlarda Covid-19 hastalarının sayısına paralel solunum cihazına olan talep de doğru orantılı olarak artıyor. Yoğun bakımda ne kadar hasta olursa, o kadar solunum cihazı gerekecek. ABD’de GE ve Ford, Airon adlı yaşam destek ünitesi üreticisi tarafından tasarlanan cihazın üretimine Birleşik Otomobil İşçileri sendikası üyeleri tarafından 20 Nisan’da başlıyor ve hedef ABD’nin kurtuluş günü olarak kutlanan 4 Temmuz’a 50 bin adet yetiştirilmesi.

Solunum c hazı konsors yumu Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından her gün bir yenisi paylaşılan solunum cihazı sektörü analizlerine göre, Birleşik Krallık’ta Airbus, BAE Systems, Ford

96 b n ABD Yoğun Bakım Derneğ ’ne göre ABD’de ht yaç duyulan sayı

nı belirtiyor. Pekin merkezli Beijing Aeonmed Direktörü Li Kai Bloomberg’e verdiği demeçte “Şu anda dünyada Çin’den solunum cihazı sipariş etmeyen ülke yok. Bekleyen on binlerce siparişimiz var. Sorun bu kadar siparişi ne kadar sürede üreteibileceğimiz” diyor.

37 b n New York’ta salgının z rve yaptığı gün ht yaç duyulacak adet

Şnorkel maskes n dönüştürdü Kısa sürede üret m adetler hızla yükselt lemeyeceğ ç n dünya çapında solunum c hazı novasyon çalışmaları da hızla artıyor. İtalya’da yoğun bakım ün teler n n kapas tes dolmaya başladığında Is nnova adlı ş rket hastanelerde kullanmak üzere Decathlon mağazalarında satılan şnorkel maskeler n solunum c hazı maskes ne dönüştürmek ç n 3D pr nt ed leb len b r bağlantı aparatı gel şt rd . Gardone Valtromp a Hastanes doktoru Renato Favero, f k r ç n Is nnova le let ş me geçt ve şu an protot pler başarılı şek lde kullanılıyor. Henüz sağlık otor teler nden onay gelmemes neden yle bu solunum c hazı maskes n kullanan hastalar veya yakınları z n ç n yetk vermek zorunda.

Galler’de asker danışmanlık veren b r k ş n n yönlend rmes yle mühend sl k ş rket Ammanford, yen tasarlanan solunum c hazını üretmeye başlayacak. Cov d Emergency Vent lator (Cov d Ac l Solunum C hazı) adı ver len üründen her gün yüzlerce adet üret lmes umuluyor. Tesla protot p solunum c hazını serg led Elektr kl otomob l üret c s Tesla, pazar günü YouTube kanalında ş rket n dünya genel nde yaşanan solunum c hazı kısıtı neden yle gel şt rd ğ solunum c hazı protot p n n v deosunu yayınladı. Tasarım ağırlıklı olarak Tesla otomob l parçalarından oluşuyor, amaç ş rket n mühend sler nden yapılan açıklamaya göre artan ht yaca hızlı şek lde yet şmek.

Elektr k süpürges nden solunum c hazına Elektr k süpürges ve el kurutma mak nes üreten Dyson se 10 gün ç nde ‘CoVent’ adını verd ğ b r solunum c hazı tasarladı. Ürünün n san ayında p yasaya sürülmes beklen yor.

Güney Afr ka’nın s lah üret c s de üretecek Güney Afr ka’nın önde gelen s lah üret c s Denel de devlet otor teler , araştırma kuruluşları ve med kal ek pman üret c ler yle şb rl ğ ç nde solunum c hazı gel şt r p üreteceğ n açıkladı.

ve Siemens gibi şirketlerin parçası olduğu ‘VentilatorChallengeUK’ projesi de Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) ile işbirliği içinde tıbbi solunum cihazı üretimi için kurulan bir konsorsiyum. Philips ve Medtronic şirketlerinin de üretimi hızla

Cov d-19 hastalarını hayata bağlayan solunum c hazında c dd sıkıntı yaşanması beklen yor. Üret m hayl karmaşık ve uzun süren solunum c hazında GE’den Ford’a, Tesla’dan s lah ş rketler ne kadar sanay devler de pazara g r yor. İnovasyonun se sıkıntı yaşanan üründe üret m n hızlanması ve artmasının önünü açması beklen yor.

artırdığı belirtiliyor.

Ç nl üret c 7/24 çalışıyor Salgında dünya çapında can kaybı sadece 15 binken yapılan bir röportajda Çinli üretici siparişlere yetişmek için 7/24 çalışmaya başladığı-

‘En büyük’ üret c de hedef 26 b n Sektöre sanayi devleri girmeden önce dünyanın en büyük solunum cihazı üreticisi olarak bilinen Getinge, yıllık üretim kapasitesini hızla artan talebi karşılamak için yüzde 160 artırarak 26 bine çıkartacağını açıkladı. Pandeminin en sert vurduğu New York’ta Vali Andrew Cuomo, salgının pik yaptığı noktada sadece New York’ta 37 bin solunum cihazı olacağı konusunda uyarıyor. ABD Yoğun Bakım Tıp Derneği’ne göre mevcut stoklarda 200 bin adet var fakat 960 bin adet gerekecek. C haz olmayınca ‘tr yaj’ İtalya’da solunum cihazı kısıtları nedeniyle doktorlar ‘hangi hastanın yaşayacağı, hangi hastanın öleceği’ kararlarının verildiği triyaj yöntemini kullanmaya başladı. Maske gibi koruyucu ekipmanda üretim hızla artırılabilirken, solunum cihazında hızlı artış daha zor. AB ortak alım yapıyor Avrupa Birliği 17 Mart’ta başlattığı ortak satın alma programı kapsamında solunum cihazlarının siparişlerinde 26 üye devlet için merkezi bir strateji izliyor. Fakat Avrupa Komisyonu ortak alıma rağmen cihazların yeterli hızda ve adette olamayacağı konusunda uyarıyor.

F T: 5 T R İ L Y O N D O L A R I B U L A B İ L İ R

KO R O N A D E ST EĞ İ 1 T R İ LYO N E U R OY U A ŞT I

MB’ler 500 milyar $ likidite sağladı

BDI: Almanya yüzde 3-6 küçülecek

Merkez bankaları salgınla mücadele için kuralları gevşeterek dünya genelinde piyasalara yaklaşık 500 milyar dolar likidite sağladı. İngiliz gazete Financial Times hesaplarına göre, dünya genelinde finansal otoriteler bankacılık aracılığıyla reel ekonomiye 492 milyar dolar likidite imkanı verdi. Sektördeki sermaye kuralları gevşetilerek, tüm dünyada reel ekonomilere 5 trilyon dolar kredi sağlanabilecek kapasite olduğu belirtiliyor. FT’nin konuya ilişkin analizinde, Büyük Buhran’dan bu yana en keskin yavaşlamanın görüldüğü ve bankaların 2008 finansal krizine nispeten koronavirüs krizinde çok daha yapıcı bir rol oynayabileceği değerlendirmesi yapılıyor. Jefferies bankacılık

DUNYA

CMYK

sektörü analisti Joseph Dickerson bankacılık için mevcut durumun ‘ne kadar süreceği’ çok kritik diyor ve uyarıyor: “Eğer durum sonbahara sarkarsa bankalar için sorun büyüyecek.” Dünyanın en büyük ekonomilerinde bankalar için merkez bankaları tarafından sağlanan likidite ise sırasıyla şöyle: Avrupa Merkez Bankası 162 milyar dolar, Almanya 113 milyar dolar, Hong Kong 64,5 milyar dolar, Birleşik Krallık 37 milyar dolar, Kanada 19,1 milyar dolar, ABD Merkez Bankası 17 milyar dolar, FT analizinde yer almayan Çin Merkez Bankası da adımlarıyla bankalara ocak ayında 115 milyar dolar, geçen hafta da ek bir gevşeme ile 56 milyar dolar likidite sağlanmıştı.

Avrupa’nın en büyük ekonomisi Almanya, ülkenin sanayi örgütü BDI öngörülerine göre bu yıl yüzde 3 ila 6 daralabilir. Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı için öngörülen bu daralma ekonomik faliyetteki aksamaların en fazla 6 hafta süreceği varsayılarak yapıldı. Almanya Maliye Bakanlığı, koronavirüs salgını ve ekonomiye etkileriyle mücadele kapsamında ayrılan kaynak tutarının 1 trilyon 137 milyar euroya ulaştığını açıkladı. Ana kalemi 820 milyar euroyla kefaletler oluşturuyor. Şu anda her hafta 350 bin test yapabilme kapasitesine ulaşan Almanya’da 100 binin üzerinde koronavirüs (Covid-19) va-

kası tespit edildi ve can kaybı 6 Nisan itibariyle 1,600’e yaklaştı. Ülke genelinde karantina uygulanıyor. Okullar, mağazalar, restoranlar, spor tesisleri kapalı ve üretim de birçok sektörde salgının yayılmasını önlemek amacıyla durduruldu.

Maske alımını hızlandıracak Almanya Başbakan Yardımcısı Olaf Scholz, pazar günü katıldığı televizyon programında ülkenin salgının önünü kesmek amacıyla maske alımlarını hızlandıracağını söyledi. ZDF’e konuşan Scholz “İnanılmaz miktarlarda maske ihtiyacımız olacak.Şu anda tüm çabalarımız bu alımları yapabilmek üzerine” ifadelerini kullandı.

Euro Bölges yatırımcı güven tar h d pte Euro Bölges ’nde yatırımcı güven n sanda tar h n n en düşük düzey ne ger led . Sent x tarafından gerçekleşt r len ve dün yayınlanan yatırımcı anket sonuçlarına göre bel rlenen yatırımcı güven endeks , şubat ayındak - 17,1 düzey nden mart ayında -42,9’a ger led . Endeks tar h nde en düşük düzey n -42.7 le Mart 2009’da görmüştü. Mart 2020, bu rekoru yen lem ş oldu. Reuters ekonom stler n n beklent s endeks n -30,3 düzey ne ger lemes yd . Sent x yönet c d rektörü Patr ck Hussy,

konuya l şk n açıklamasında “Durum 2009’dan çok daha kötü. Ş md ye kadar yapılmış ekonom k öngörüler daralma sürec n haf fe alıyor. Resesyon çok daha der n ve uzun olacak” d ye konuştu. Sent x anket 2-4 N san tar hler arasında 1,173 yatırımcıyla yapıldı. Hussy, daha öncek h çb r ankette ekonom k durumdak çöküşün bu kadar sert, bu kadar hızlı ve bu kadar yaygın olmadığını bel rt yor. Almanya ç n Sent x yatırımcı güven endeks şubattak -16,9 düzey nden martta -36,0 düzey ne ger led .

7 N san 2020 • SA L I / 11

FİNANS / BORSA

PİYASA ANALİZİ Şebnem Turhan sebnem.turhan@dunya.com

NE OLDU: Koronavirüs salgınının etkisiyle küresel piyasalar sert satış baskısının ardından toparlanmaya çalışıyor. Hem ABD Başkanı Trump’ın gelecek iki haftada ölümlü vaka sayısının artabileceği açıklaması hem de OPEC+ toplantısının Rusya - Suudi Arabistan arasındaki gerilimle ertelenmesine rağmen küresel borsalarda dün alıcılı bir seyir izlendi. Borsalarda gözlenen yukarı yönlü hareketin temel sebebi olarak birçok ülkede virüs nedeniyle yaşanan ölümlü vaka sayısındaki azalış ön plana çıkarken Borsa İstanbul da küresel piyasalara paralel yuka-

BİLİYOR MUSUNUZ?

rı yönlü seyir izledi. Borsa İstanbul dün yüzde 2,81 yükselişle 92.071 puandan günü tamamladı. Dolara talep sürüyor. Türk Lirası’na karşı da dolar 6.80 lirayı görerek Ağustos 2018’den sonraki en yüksek seviyesine çıktı. Altın da güvenli liman olarak rekorlarını sürdürüyor.

Petrolde uzlaşma olmaz ise ne olur? Eğer OPEC+ anlaşması olmaz ise petrol fiyatlarında hızlı bir düşüş yaşanır ve petrol üreten birçok ülkenin iﬂas etmesine neden olabilir. Petrol dağıtan ve işleyen şirketlerde onarılmaz durumlar oluşur. OPEC + ülkelerinin yarın yapılması beklenen toplantısı Moskova - Riyad hattındaki gerilim nedeniyle ertelendi. Bu başlıkla uyandık yeni haftaya. Asya piyasaları önce tepki verirdi saat farkıyla. Oysa ne güzel umutlanmıştı piyasalar, petrolde sular durulacak diye. Çok korkulan olmadı toplantı ertelenince. Belli ki arka planda ülkeler uzlaşı arayışında hesaplamalar yapıyor. Eğer uzlaşma olmaz da üretim kısıntısı sağlanmaz ise ne olur? Kısaca anlatalım. Her şeyden önce varil fiyatları 20 doların altına sarkabilir. Hatta kimi uluslararası kuruluşlar 10 dolar seviyesinin altına bile

Vestel Elektron k ve Vestel Beyaz Eşya, 30 Mart - 5 N san tar hler arasında geç c olarak ara verd ğ üret m faal yetler ne dün t bar yle yen den başladığını duyurdu.

NE OLACAK: Koronavirüs salgınındaki belirsizlik sürüyor ve bu piyasalarda gerilim ve satış baskısı yaratmaya devam ediyor. Tüm analistler derin bir resesyon beklentisinde. İyimser haber arayan piyasalar dönem dönem iştah artırabilir. Ancak salgına yönelik endişelerin yanında dünyada ekonomik aktivitenin uzun bir süre yavaş kalacağı endişeleri ve dolara kuvvetli yönelim satış baskısında belirleyici durumda.

inebileceğine dair raporlar paylaşıyor. Bu da mümkün. Ayrıca, petrol üreten birçok ülke iﬂas edebilir. Petrol dağıtımı yapan rafineri olan petrol türevlerini işleyen ülke ve şirketlerde ekonomik anlamda ciddi ve onarılmaz durumlar oluşur. Durgunluğa girme eğiliminde olan ülkelerde Covid-19 salgınına bağlı olarak azalan talep ve üretici ülkeler arasındaki fiyat savaşı nedeniyle Suudi Arabistan, Irak, İran ve Nijerya gibi ekonomileri büyük ölçüde petrol gelirlerine bağlı ülkeler üzerinde ciddi ekonomik tahribat oluşur.

Ekonom k küçülmen n boyutu ç n b r hesaplama tanın altını çizmek gerekiyor. Böyle bir dönemde sadece alışılmış öncü göstergelerden medet ummak nafile bir çaba. ‘Bilindik’ göstergeler elbette işe yararlar ama ‘alışılmadık’ öncü göstergeler çok daha önemli. Alışılmadık önce göstergelerden kastettiğim ne? Şu: Alınan kararlar sonucunda mesela, havayolu taşımacılığının neredeyse durduğunu biliyoruz. Şehirlerarası ulaşım ve şehir içi ulaşım da önemli ölçüde azaldı. Eğlence yerleri, lokantalar kapatıldı. Bunlar özel tüketim harcamalarının alt kalemlerinden. Bazıları çok önemli. Mesela, ulaştırma harcamalarının özel tüketim harcamaları içindeki payı yüzde 16, eğlence ve kültür harcamalarının yüzde 5.6, lokanta ve otel harcamalarının ise yüzde 7.9. Öte yandan mal ve hizmet ihracatımızın yaklaşık yüzde 11’i turizm gelirinden oluşuyor. Tu-

EKONOMİDE UFUK TURU

Fat h Özatay fatih.ozatay@etu.edu.tr

ovid-19 salgının büyüme ve istihdam üzerine olası ekonomik etkileri çoğu iktisatçı gibi benim de zihnimi meşgul ediyor. Ortada çok büyük belirsizlik var. Böyle bir ortamda etki hesabı yapmak çok zor. Ama yine de oldukça kaba bir hesaplama yapmaya çalışmakta yarar var. Çünkü nasıl bir ekonomik dertle yüz yüze olduğumuza biraz olsun ışık tutabilir bu çaba. Önce şu nok-

rizm gelirimiz bıçak gibi kesildi. Dolayısıyla, alınan sosyal mesafe koyma kararlarının her biri GSYH’nin önemli kalemleri için bizatihi öncü gösterge konumuna geldi.Bilindik göstergelerden ise Merkez Bankası’nın yayınladığı haftalık kredi kartı harcamalarının martın son haftası için, reel kesim güven endeksinin ve kapasite kullanım oranının için ise mart ayı için değerler var. Başka göstergeler de mevcut; günlük elektrik tüketimi ya da başka güven endeksleri gibi. TEPAV araştırmacılarının değerlendirmesine göre martın son haftasında bir önceki haftaya kıyasla kredi kartı ile finanse edilen tüketim harcama tutarı yüzde 31 azalmış. Önemli bir düşüş ama sonuçta tek gözlem. Yine de bekleneni teyit etmesi ve 2015-2019 döneminde özel tüketim harcamalarının yaklaşık yüzde 40’nın kredi kartı ile yapılma-

BORSA

Günlük

DÖVİZ Kurları

7 Nisan 2020

DOLAR

2 2.81 81

BİST 100

SERBEST PİYASA

92071.13

kapanış

KAZANDIRANLAR

KURLAR

DÖVİZ ALIŞ 6.7549 4.0841 0.97584 7.2990 8.2941 6.8935 0.66188 4.7765 21.724 0.64160 1.7958 6.1745 3.7110 1.5024 0.08786 0.01599 0.94703 0.04016 1.8321

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

T.C. T C MERKEZ BANKASI ÇARPRAZ KURLAR 1.6501 6.9115 0.9776 10.16 109.14 1.4123 10.50 3.7615 1.0805 1.2300 3.2342

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

6.7671 4.1108 0.98063 7.3121 8.3373 6.9378 0.66873 4.7980 22.0083 0.64591 1.7990 6.2154 3.7596 1.5221 0.08901 0.01620 0.95943 0.04069 1.8561

6.7502 4.0654 0.97515 7.2939 8.2883 6.8832 0.66141 4.7588 21.3982 0.64115 1.7823 6.1517

0.10431 3.9853 1.2637 0.26461 0.00041 0.35940 0.00550 0.08872 0.87215 0.00566 0.02000 1.5491 0.27004 0.42927 1.6007 4.7169 0.01314 0.20581 9.5360 1.8646

EFEKTİF SATIŞ 6.7773 4.1354 0.98289 7.3231 8.3498 6.9482 0.67027 4.8162 22.3384 0.64739 1.8125 6.2390

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.7660 7.3130 6.9030 8.3020 6.1800 1.7950 0.6650 0.6470 0.9770 4.1030 4.7740

6.7680 7.3150 6.9380 8.3430 6.2100 1.8040 0.6680 0.6500 0.9820 4.1240 4.7990

ALIŞ

SATIŞ

358.69 326.40 258.25 205.02 322.82 2384.79 579.15 2417.80 2367.77 1649.63 2.86

358.79 328.65 269.09 209.89 355.20 2425.92 597.26 2519.63 2408.47 2.87

LİBOR

1.0788 109.05 0.9789 1.2288 0.8780

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 9.99 9.98

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -9.86 -9.62 -8.60 -6.73 -5.26 -3.48 -3.05 -2.94 -2.42 -2.27 -1.89 -1.43

Info Yatırım Ral Yatırım Hold ng Metro Yatırım Ortaklığı Casa Emt a Petrol Egel & Co Tarım G r ş m Ged k Y. Men. Değ. Y b taş İnşaat Malzeme Bomont Elektr k Vanet Gıda MMC San. Ve T c. Yat. Baştaş Başkent Ç mento Sumaş Sun Tahta

PAHALI Endekse göre 49.84 49.50 49.48 46.57 39.24 36.07 35.77 31.43 31.36 31.17 28.70 28.39

Euro Trend Yat. Ort. Trend GMYO Taç Tarım Ürünler Dardanel Ek z K mya Altınyunus Çeşme İz Hayvancılık Tarım Yaprak Süt ve Bes Ç ft. S lverl ne Endüstr Metro Petrol ve Tes sler Alarko GMYO Turcas Petrol

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI

Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER

DÖVİZ SATIŞ

0.29 0.92 1.35 1.23 1.04

dunya.com/dovizbulteni

UCUZ Endekse göre Info Yatırım Metro Yatırım Ortaklığı Ral Yatırım Hold ng RTA Laboratuvarları* Kuştur Kuşadası Tur zm QNB F nans F n. K r. İş Y. Men. Değ. Sal x Yatırım Hold ng** Sekuro Plast k Lokman Hek m Sağlık* Sönmez F lament Eczacıbaşı Yatırım

-37.04 -36.65 -16.08 -15.78 -13.96 -11.19 -10.69 -10.49 -10.18 -8.97 -8.91 -8.87

DİP Info Yatırım Sal x Yatırım Hold ng Metro Yatırım Ortaklığı Ral Yatırım Hold ng Ged k Y. Men. Değ. Kap tal Yat. Hold ng Peker GMYO Ged z Ambalaj B m Mağazalar RTA Laboratuvarları

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 1.64 2.78 2.88 6.52 8.33 15.79 18.94 19.35 22.38

ZİRVE Çeleb Artı Yatırım Hold ng Kervansaray Yat. Hold ng Ek z K mya Metal Gayr menkul B rko Mensucat İdeal st GMYO Otokar Dardanel Albaraka PY One Tower GMYF

sorusuna yanıt olacak şekilde ölçülüyor. Mesela turizm gelir ve gideri için ‘0’ değeri var (hiç gelir ve gider olmayacak). Ya da lokanta ve otellere yapılan tüketim harcamalarının 100’den 10’a düşeceği varsayımı var.

EURO

11.03 03

SERBEST PİYASA

6.7680

kapanış

BORSA İSTANBUL - BIST 100

Günlük get r (%) Galatasaray Sport f İhlas Ev Aletler Burçel k Vana Mer t Tur zm İhlas Gazetec l k Mond T re Kutsan Trend GMYO Ek z K mya Ost m Endüstr yel Yat Batı Ç mento Altınyunus Çeşme Reysaş Loj st k

sı nedeniyle bir bilgi değeri taşıyor. Bir tablo veriyorum: Tabloda GSYH’nin her alt kalemine ilişkin krizin olası etkisi için bir varsayım var. Bu etki, “kriz öncesi ilgili değişkenin değeri 100 ise, kriz nedeniyle kaç olur?”

1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 06/04/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Akçansa Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek. Arçel k Aselsan Aygaz B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Global Yat. Hold ng Good-Year Gözde G r ş m Gübre Fabr k. Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ. Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom. Odaş Elektr k Otokar Özak GMYO Pegasus Petk m Reysaş GMYO Sabancı Hold ng Sasa Polyester Selçuk Ecza Deposu Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank. Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.57 5.58 7.55 7.02 3.49 4.50 13.90 4.46 1.12 50.60 3.24 18.23 14.07 5.41 14.20 23.70 9.16 50.30 9.44 7.88 7.18 3.26 36.00 62.60 6.41 6.81 10.13 1.52 7.18 4.53 9.69 492.50 1.18 6.49 6.20 7.83 57.85 7.76 2.66 3.57 3.03 14.45 2.19 1.23 10.12 8.52 6.41 4.78 2.95 1.37 3.95 2.03 13.25 1.36 332.00 3.32 14.42 14.19 9.47 62.90 9.86 61.90 36.72 24.04 13.36 1.43 10.94 1.44 110.00 2.40 36.62 3.45 6.67 7.58 9.26 7.27 5.33 0.91 4.30 9.45 5.06 0.93 6.16 17.03 14.10 18.43 2.07 3.04 12.69 4.99 85.35 9.17 6.63 43.02 20.76 4.58 10.52 1.87 5.63 1.13

Günlük İşlem Hacm

Ağırlıklı Ortalama

11,958,893 247,700,606 11,072,422 35,219,119 26,799,374 3,029,121 45,390,459 68,444,657 53,164,197 9,919,484 21,019,556 18,441,359 9,197,899 2,758,493 126,668,644 463,994,547 6,495,650 81,657,752 38,844,252 10,899,032 3,086,290 3,961,124 16,036,676 20,416,761 29,548,005 15,813,438 38,766,121 80,638,575 22,449,011 185,477,778 14,463,287 15,654,488 63,450,495 29,483,104 3,557,726 103,386,271 42,136,245 698,450,070 20,564,785 17,339,399 33,833,431 47,575,115 76,126,063 13,730,215 41,620,728 305,276,359 6,503,227 151,958,647 208,114,104 53,677,835 13,120,089 140,350,327 30,905,243 159,524,814 6,770,271 34,951,960 13,075,306 78,787,479 32,794,385 249,760,645 162,521,723 22,585,462 21,293,516 64,394,571 19,290,515 4,459,348 36,306,184 107,227,991 10,846,732 25,508,194 324,544,927 529,061,426 60,334,551 63,731,452 552,432,565 33,924,172 31,393,059 24,187,161 54,043,226 25,218,109 198,198,006 48,669,890 25,681,709 50,345,554 76,625,364 62,048,066 52,621,640 22,996,090 96,874,172 36,520,737 335,309,213 602,520,414 68,796,806 5,340,121 11,999,995 129,349,467 53,069,280 275,841,611 40,998,568 30,447,848

7.42 5.52 7.22 6.95 3.46 4.49 13.87 4.46 1.11 50.84 3.21 18.16 13.97 5.44 14.17 23.68 9.12 50.31 9.43 7.83 7.14 3.25 35.91 60.98 6.44 6.64 10.16 1.51 7.00 4.55 9.66 488.23 1.17 6.49 6.14 7.76 56.29 7.70 2.62 3.49 2.99 14.47 2.18 1.22 10.12 8.25 6.40 4.68 2.93 1.37 3.94 2.03 13.20 1.35 329.98 3.31 13.80 13.95 9.40 62.10 9.63 60.98 36.11 24.15 13.33 1.41 10.67 1.41 108.66 2.36 35.63 3.46 6.43 7.50 9.06 7.28 5.32 0.90 4.27 9.48 5.04 0.93 6.17 16.76 13.98 17.95 2.08 3.04 12.66 4.83 85.39 9.14 6.60 43.35 20.75 4.54 10.51 1.85 5.71 1.12

FAİZ

11.11 11 7.3150

12.33

kapanış

BELGİN Maviş A1 Cap tal

Buna karşılık kamu harcamalarının yüzde 20 yükseleceği düşünülüyor. Açıklanan 100 milyar liranın yarısından azı kamu harcaması; sonradan açıklanan harcamaları da ekleyerek 100’e tamamladım. Kamu harcamalarının bir yıl önceki değeri dikkate alındığında bu yüzde 20’lik bir artışa karşı geliyor. Diğer alt kalemler için yaptığım varsayımlar da tabloda yer alıyor. Bir kısmı ‘alışılagelmedik’ öncü göstergelere dayanıyor, kalanı ise bazı bilindik göstergeler ışığında ya da 2009 krizinde olana bakarak ya da kör karanlıkta İngilizce konuşanların dedikleri biçimde ‘eğitilmiş tahmin’e dayanıyor. Sonra bu değerleri alıp GSYH içindeki payları ile çarpıyorum. Toplayınca GSYH’ye (stok değişimi hariç) ulaşıyorum. Böyle hesaplandığında, tablodaki kabuller çerçevesinde, yıllık GSYH kaybı kriz olmadığı duruma göre yaklaşık yüzde 40 çıkıyor. Bu, tüm bir yıl için. Krizin etkisi 6 ay sürerse, bu kaybın yarısını (yüzde 20) dikkate almak gerekiyor. Belirttiğim gibi, çok kaba hesap. Ne kadar gerçekçi olduğunu alt kalemlerin alabilecekleri değerlere bakıp değerlendirmek gerekiyor.

0 0.38 38

GÖSTERGE TAHVİL G

PARA TRAFİĞİ

Tüm h sse senetler n n detayları ç n www.dunya.com

ALTIN GRAM/TL

3 3.15 15

kapanış

358.79

YATIRIM KAZANDIRANLAR Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

STCH

7.23 5.46 6.90 6.85 3.39 4.44 13.10 4.41 1.09 50.45 3.15 17.95 13.81 5.32 14.00 23.52 9.05 50.15 9.24 7.66 7.05 3.17 35.44 57.25 6.30 6.41 9.96 1.47 6.70 4.47 9.50 482.50 1.15 6.43 6.00 7.66 54.20 7.59 2.57 3.38 2.89 14.34 2.14 1.19 9.86 7.95 6.35 4.61 2.87 1.34 3.90 2.00 12.97 1.32 325.80 3.21 13.20 13.74 9.24 60.20 9.28 59.50 34.30 23.92 13.20 1.37 10.34 1.38 106.10 2.33 34.10 3.41 6.17 7.43 8.52 7.17 5.28 0.88 4.23 9.42 4.98 0.92 6.07 16.46 13.70 16.90 2.06 3.02 12.58 4.59 84.40 9.06 6.55 42.74 20.58 4.50 10.38 1.83 5.62 1.10

7.57 5.59 7.59 7.05 3.53 4.53 14.25 4.49 1.13 51.75 3.27 18.50 14.15 5.52 14.31 23.84 9.19 50.65 9.60 7.95 7.20 3.29 36.46 62.60 6.57 6.85 10.34 1.55 7.31 4.63 9.83 493.10 1.18 6.56 6.43 7.86 57.85 7.79 2.66 3.58 3.05 14.68 2.22 1.24 10.28 8.59 6.43 4.78 2.98 1.39 3.97 2.05 13.50 1.38 335.00 3.39 14.64 14.19 9.58 64.40 10.04 62.75 37.36 24.28 13.53 1.44 10.96 1.44 110.00 2.40 36.62 3.49 6.67 7.59 9.26 7.39 5.35 0.91 4.30 9.65 5.10 0.94 6.30 17.13 14.18 18.43 2.13 3.06 12.72 4.99 86.10 9.23 6.67 43.80 20.88 4.60 10.65 1.88 5.80 1.14

5.73 2.95 9.26 3.08 4.49 1.81 7.25 2.06 3.70 -0.30 3.51 1.79 2.55 3.05 2.90 2.16 2.81 0.20 2.05 3.82 2.28 4.49 2.86 9.92 1.26 6.74 1.10 4.11 7.65 1.57 3.09 1.97 2.61 1.09 4.03 2.76 5.18 2.92 5.14 6.57 5.57 1.69 4.29 3.36 4.22 8.67 1.26 4.60 4.24 3.79 2.60 2.53 2.87 3.82 2.63 4.73 8.34 5.26 3.27 5.63 8.00 5.63 8.06 1.52 2.38 5.15 7.36 5.88 4.17 3.00 9.97 1.17 9.88 2.57 9.98 2.11 1.91 3.41 2.87 -0.53 2.43 2.20 2.50 5.65 4.52 9.96 2.99 1.67 1.52 9.91 0.65 2.69 2.16 2.43 1.76 2.69 3.14 2.75 1.81 3.67

-22.04 -31.20 -22.12 -10.33 -8.16 -16.94 -8.45 -25.04 -26.80 32.05 -25.69 -21.01 -20.01 -11.09 -31.86 13.18 -24.58 7.80 -15.49 -31.18 -23.45 -18.57 -6.98 -38.69 -22.58 -25.00 12.68 -17.39 -24.58 22.10 -4.15 -15.16 -19.18 -3.65 -3.43 -13.38 -12.50 -30.34 -45.38 -11.85 -41.05 59.85 0.46 0.82 26.18 10.36 -19.98 -25.43 -22.37 -22.16 -1.91 -23.68 -8.81 -13.92 -14.85 1.84 -34.69 -29.08 -25.53 -15.06 -1.69 1.81 -36.58 -0.74 -16.50 -45.00 -16.23 -0.39 -25.19 -6.61 -57.62 -9.45 45.32 -16.88 19.79 19.18 -13.75 -30.53 -18.41 -12.17 -14.38 -23.14 1.25 -37.31 -27.02 -20.91 -24.73 -13.14 -8.04 -22.15 -32.69 -36.58 -10.04 -18.69 -7.16 -16.88 -16.64 -24.60 -23.30 -30.67

7.50 5.40 6.90 7.00 3.45 4.50 10.50 4.45 1.10 44.50 2.80 17.50 14.00 5.40 14.00 23.50 8.50 50.00 9.40 7.50 7.10 3.25 36.00 61.00 5.20 6.40 8.70 1.45 6.80 4.35 9.60 490.00 1.18 6.40 6.20 7.80 49.50 7.50 2.65 3.55 2.90 8.80 2.17 1.23 10.00 6.90 6.40 4.75 2.85 1.35 3.95 2.02 13.25 1.27 330.00 3.30 12.25 14.00 9.30 62.00 9.80 56.00 34.50 24.00 12.50 1.43 10.75 1.43 110.00 2.40 34.50 3.45 4.25 7.50 8.20 6.20 5.20 0.91 3.95 9.00 4.80 0.93 6.10 17.00 13.50 16.50 1.88 3.00 12.25 4.05 85.00 9.10 6.60 43.00 20.75 4.55 10.50 1.85 5.50 1.07

9.20 7.70 9.50 7.60 3.85 5.00 15.00 5.40 1.18 51.00 3.90 22.00 16.50 6.00 21.00 24.00 11.50 52.00 10.75 10.00 7.60 3.70 43.50 97.00 7.80 9.00 10.75 1.75 9.00 4.55 10.00 560.00 1.38 6.70 6.30 8.60 59.00 10.00 4.10 4.30 4.80 15.75 2.45 1.48 10.25 9.60 7.00 6.10 3.90 1.75 4.00 2.60 13.75 1.48 375.00 3.35 16.75 19.50 11.75 75.00 10.25 67.00 53.00 24.25 15.75 2.23 13.25 1.45 135.00 2.55 74.00 3.55 7.60 8.60 9.60 7.30 5.80 1.15 4.85 10.00 5.70 1.10 6.50 24.50 17.50 20.75 2.60 3.35 13.25 6.70 112.50 13.75 6.80 48.50 21.00 5.10 10.75 2.38 5.90 1.65

67.89 31.00 58.74 92.34 67.92 45.35 92.60 88.64 60.00 76.63 61.78 61.92 54.55 69.09 56.94 46.98 81.56 28.57 32.20 63.55 27.41 72.54 53.94 53.43 74.72 69.09 28.22 31.43 58.41 29.13 14.29 60.29 62.50 90.77 50.70 87.86 100.00 15.87 69.15 80.00 72.73 45.03 47.01 50.00 68.60 68.95 59.34 38.67 54.55 69.35 27.06 63.64 62.30 72.92 44.68 51.76 78.40 61.57 41.19 37.50 56.23 43.78 47.00 80.08 36.54 66.67 58.47 60.71 66.00 80.41 59.31 68.42 46.82 84.98 56.49 22.91 82.66 54.17 76.23 81.60 43.48 40.00 34.44 38.62 92.77 86.02 78.26 92.04 50.17 83.42 87.07 59.85 23.53 75.67 75.92 32.05 31.58 25.71 69.01 67.50

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

RSI 50.44 36.47 51.77 55.69 51.16 40.36 63.24 50.32 41.62 60.47 54.15 43.80 47.18 42.07 41.55 47.51 48.04 49.96 54.12 45.77 45.00 53.30 43.13 46.87 59.92 45.88 51.27 46.76 46.36 56.05 47.57 45.05 42.19 49.52 53.57 47.32 53.77 38.94 42.27 50.01 49.74 48.39 54.29 47.51 57.48 58.09 45.04 38.92 49.55 47.24 52.75 43.54 50.61 46.62 48.13 56.26 50.30 45.65 41.12 48.96 54.55 51.13 41.42 58.06 46.42 41.43 51.54 46.83 43.29 48.07 45.84 55.77 55.02 45.69 63.59 51.76 53.83 43.09 50.81 60.20 41.19 40.88 53.61 48.90 53.80 51.76 48.79 54.00 44.96 55.06 51.06 43.01 46.80 43.97 53.65 41.29 43.76 36.05 41.64 46.99

MOM

CCI

91.20 80.40 97.50 100.29 93.32 80.16 116.61 94.89 87.50 101.61 95.58 85.99 94.24 81.52 83.73 85.37 91.79 97.20 117.12 90.06 93.46 101.87 86.37 80.57 112.26 82.35 112.18 95.60 79.87 125.14 98.88 84.91 87.41 89.11 96.72 91.79 83.49 84.53 77.10 86.02 92.94 85.00 96.90 80.92 114.87 104.93 89.78 84.30 106.88 88.39 106.11 83.54 97.64 81.93 95.90 104.40 84.82 84.32 83.26 90.31 98.11 81.23 72.00 111.81 75.48 80.34 84.87 77.01 84.30 88.24 81.31 102.37 98.67 87.62 120.89 118.21 98.70 85.85 96.41 113.31 89.24 88.57 103.22 99.86 100.71 88.52 85.89 99.02 91.96 93.27 90.99 88.34 94.58 81.82 96.11 88.93 86.94 81.66 82.55 87.60

180.54 -29.23 144.36 211.74 118.76 68.15 214.87 137.03 122.20 88.76 103.57 59.48 56.50 125.83 152.67 72.79 174.50 -46.29 43.68 125.21 60.09 123.12 75.24 113.45 133.20 184.07 19.24 30.20 93.08 42.72 18.48 81.74 98.52 152.39 145.95 88.11 179.87 -9.42 112.57 111.84 124.48 24.98 103.63 86.40 72.47 103.64 61.19 -21.11 62.38 129.28 65.64 155.05 55.52 160.83 71.82 89.14 170.54 176.44 95.92 64.82 112.69 72.96 112.94 90.47 30.04 99.88 91.57 127.95 101.57 123.22 102.92 135.18 82.40 142.61 113.02 11.26 121.35 97.62 135.90 85.69 91.78 29.58 71.27 72.37 192.51 175.38 210.34 122.55 -12.96 176.32 147.73 79.71 41.29 159.03 146.34 -15.09 80.39 -53.42 125.39 147.14

Ak Portföy Petrol Yab. BYF Fon Sepet Fonu İş Portföy Emt a Yab. BYF Fon Sepet Fonu QNB F nans Portföy Altın BYF Ged k Portföy G-20 Ülkeler Yab. H s. Sen. Fonu İş Portföy Yab. H s. Sen. Fonu HSBC Portföy Altın Fonu TEB Portföy Altın Fonu Yapı Kred Port. Altın Fonu Den z Port. Altın Fonu Garant Portföy Altın Fonu Z raat Portföy Altın Katılım Fonu İş Portföy Altın Fonu Ak Portföy Altın Fonu F ba Portföy Altın Fonu ICBC Turkey Portföy Altın Fonu

12.10 5.40 1.98 1.97 1.94 1.88 1.88 1.85 1.83 1.83 1.83 1.82 1.82 1.80 1.74

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r HSBC Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu Ak Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu Ak Portföy Avrupa Yab. H s. Sen. Fonu Den z Port. Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu Ak Portföy Yen Tekn. Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Yab. H s. Sen. Fonu Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu Ak Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Ak Portföy Gel şen Ülke.Yab. H s. Sen. Fonu Z raat Port. BIST L k t Bank. End.H s.Sen. Yğ. BYF İş Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Ak Portföy Eurobond (Amer kan Doları) Borç. Araç.F. Garant Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fonu Ak Portföy Amer ka Yab. H s. Fonu TEB Portföy Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu

-1.51 -1.41 -1.40 -1.33 -1.30 -1.25 -1.13 -0.95 -0.93 -0.92 -0.86 -0.85 -0.83 -0.83 -0.82

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Günlük get r NN Hay. Em. Altın EYF 1.86 Av vaSA Em. ve Hay. Altın EYF 1.85 BNP Par bas Card f Em. Altın EYF 1.85 Metl fe Emekl l k Ve Hayat A.Ş.Altın Katılım EYF 1.84 All anz Yaşam ve Em. Altın EYF 1.84 All anz Hayat Em. Altın EYF 1.84 Garant Em. Hay. Altın EYF 1.84 Vakıf Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 1.82 Z raat Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 1.81 C gna F nans Em. ve Hay. Altın EYF 1.80 Anadolu Hayat Em. Altın Katılım EYF 1.80 Bereket Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 1.79 Halk Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 1.78 Katılım Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 1.74 Axa Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 1.69

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Z raat Hayat ve Em. Katkı EYF Vakıf Em. ve Hay. Katkı EYF Halk Hayat ve Em. Katkı EYF MetL fe Em. ve Hay. Katkı EYF Av vaSA Em. ve Hay. Katkı EYF All anz Hayat Em. Katkı EYF F ba Em. ve Hay. Katkı EYF Axa Hayat ve Em. Katkı EYF Garant Em. Hay. Katkı EYF All anz Yaşam ve Em. Katkı EYF Aegon Emekl l k ve Hay. Katkı EYF NN Hay. Em. Katkı EYF BNP Par bas Card f Em. Katkı EYF C gna F nans Em. ve Hay. Katkı EYF Anadolu Hayat Em. İk . K.D.B.A. EYF

Günlük get r -1.90 -1.90 -1.90 -1.80 -1.79 -1.76 -1.71 -1.71 -1.70 -1.63 -1.61 -1.54 -1.53 -1.51 -1.49

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) -0.11 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları -0.74 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları 0.04 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened 0.19 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar -0.68 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları 0.15 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 1.82 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.07 Yatırım Fonları 0.09 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları -0.05 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları 0.93 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları -0.21 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon -0.14 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.19 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 1.85 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.07

Kaynak: F nnet

7 N san 2020 • SA L I/ 12

PİYASA

BENZİNE 15 KURUŞ ZAM

YAŞ MEYVE SEBZE TEDARİĞİNDE TALEP TÜRKİYE’YE DÖNDÜ

Benzinin litre fiyatına bu gece yarısından itibaren geçerli olmak üzere 15 kuruş zam geldi. Söz konusu artış pompa fiyatlarına dün gece yarısından itibaren yansıdı. . Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’ndan alınan bilgiye göre, Başkent Ankara’da ortalama 5,26 liradan satılan benzinin litre fiyatı 5,41 lira olacak. Benzinin litresi İstanbul’da 5,17 liradan 5,32 liraya, İzmir’de 5,28 liradan 5,43 liraya yükselecek. Akaryakıt fiyatları, Türkiye’nin de dahil olduğu Akdeniz piyasasındaki işlenmiş ürün fiyatlarının ortalaması ile dolar kurundaki değişiklikler baz alınarak rafineriler tarafından hesaplanıyor. Bu hesaplanma sonucunda dağıtım firmalarınca uygulanan fiyatlar, rekabet ve serbesti nedeniyle şirketler ve kentlere göre küçük değişiklikler gösterebiliyor. AA

İspanya üretimden çekilince Türkiye, Avrupa’nın yaş meyve sebze tedariğinde öne çıktı. Öte yandan Rusya pazarına da ihracatta artış kaydettiklerini belirten Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (UYMSİB) Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Senih Yazgan, “Şu anda üreticileri kazanmak, çiftçileri tarıma katmak zorundayız ki Türkiye’nin en büyük açılımının tarımda olacağı bu son süreçte açıkça ortaya çıktı” dedi. Martta geçen yılın aynı ayına göre ihracatta yüzde 45’lik bir artış kaydettiklerini vurgulayan Yazgan, “Özellikle narenciyede İspanya’nın geri çekilmesiyle Avrupa’nın narenciye talepleri arttı. Bu da bizim için avantaj oldu. Birçok ülke belli ölçülerde kapıları kapatmış durumda. En büyük problemimiz nakliye şoförlerinin geriye

69 m lyon dolar

döndükten sonraki karantina ile ilgili olarak 14 günlük bekleme süreleriydi. Bu da çözüldü. Biz önümüzdeki dönemde sağlıklı ürün ürettiğimiz takdirde bulunduğumuz coğrafi konum itibariyle Avrupa’ya istediği ürünü istediği miktarlarda gönderebilecek konumdayız. Bu da bizim için bir avantaj oldu. Bu süreçte sağlıklı gıdayı üretip satabiliyor olmamız ülke olarak tarımda sıçrama yapmamızı sağlayabilir” değerlendirmesini yaptı. Avrupa ülkelerinin yanı sıra Orta Avrupa ve Rusya pazarına da önemli bir ihracat artışı kaydettiklerini vurgulayan Yazgan, geçmiş yıllarda Rusya’ya yaş meyve sebze ihracatında gündeme gelen sıkıntıların mart ayında dillendirilmediğinin altını çizdi.

MALATYA’DAN 3 AYDA YAPILAN KURU KAYISI İHRACATI Malatya’dan yılın ilk çeyreğinde 25 bin 934 ton kuru kayısı ihraç edilerek, karşılığında yaklaşık 69 milyon dolar gelir elde edildi. Malatya Ticaret Borsası’ndan aldığı bilgiye göre, dünya kuru kayısı üretiminin yüzde 85’inin yapıldığı kentten ihracat hız kazandı. Malatya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özcan; “Rakamları geçen yılın ilk üç ayı ile karşılaştırdığımızda yaklaşık 5 milyon dolarlık bir fark söz konusu. Özellikle ABD, Cezayir, Brezilya ve Avustralya gibi ülkelerde ciddi anlamda ihracatta artış var” dedi. Özcan sözlerini şöyle sürdürdü: “Önümüzdeki aylarda ihracatta artış bekliyoruz. Mart ayı sonu itibarıyla ihracatımız arttı, nisan ayında daha da artmasını bekliyoruz. Şu an ihracatçılarımıza gelen yoğun bir kuru kayısı talebi var. Burada karşılaştığımız en önemli problem üretim kapasitesini koruyacak, insan iş gücü ihtiyacımız. Fabrikalarımızda yeteri kadar insan ihtiyacı iş gücünü ihtiyacını karşılarsak, ihracatımız nisan ayında patlama noktasına gelecek çünkü çok yoğun talep var. “

Senih Yazgan: Avrupa ülkelerinin yanı sıra Orta Avrupa ve Rusya pazarına da önemli bir ihracat artışı kaydettik.

ESRA ÖZARFAT / BURSA

Tarımda gec ken önlemler n faturası ağır olur TARIM DÜNYASINDAN

Al Ekber Yıldırım aey@dunya.com

ünya koronavirüs (COVİD-19) ile mücadele konusunda seferber oldu. Bir yandan virüsün bulaşması ve yayılması önlenmeye çalışılırken bir yandan da hastaların tedavisi için aşı, ilaç araştırmaları sürdürülüyor. Sağlık konusundaki çabalara eşzamanlı olarak gıda üretimi için de çok önemli çalışmalar yapılıyor. Ülkeler öncelikle kendi yurttaşlarının gıda ihtiyacını karşılamak için tarımsal üretimin sürdürülmesi konusunda önemli destekler sağlıyor.

Açıklanan destek paketlerinde tarım ve gıda sektörüne öncelik veriliyor. İngiltere›de olduğu gibi şehirde işsiz kalanlara kırsalda tarımsal üretime katılmaları isteniyor. Türkiye, sağlık konusunda çalışmaları sürdürürken tarım ve gıda konusunda ne yazık ki geç kalıyor. Atılan bazı adımlar var. Ancak sorunları çözecek, üretimin devamlılığını sağlayacak, üretimi planlayacak adımlar değil. Söylemde çok şey yapılıyor gibi gösterilse de uygulamada henüz gerekli adımlar atılmış değil. Tarımda yaşanan mevcut durumu ve neler yapılması gerektiğini şöyle özetleyebiliriz:

Tohum desteğ Yazıyı tamamlarken Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıklaması geldi. Bakanlık, 21 ilde yazlık ekim yapılacak ürünler için yüzde 75 tohum desteği verileceğini açıkladı. Destek verilecek ürünler, buğday, arpa, kuru fasulye, mercimek, mısır, ayçiçeği ve çeltik olarak belirlendi. Desteklenecek tahmini tarım alanı 364 bin dekar. Hibe olarak verilecek tohum miktarı 6 bin 700 ton. Bu tohumdan elde edilecek tahmini üretim 80

bin ton. Proje kapsamında devlet 20 milyon lira harcayacak, karşılığında 220 milyon liralık üretim elde edilmesi planlanıyor. Boş tarım arazilerinin değerlendirilmesi adına olumlu bir adım olarak görülebilir. Ancak işin özüne inmek gerekiyor. Tohumu alan çiftçi ekim yapmak için mazot, gübre, ilaç kullanacak. Onlarda bir destek, indirim olmazsa bu desteğin tek başına bir anlamı olmaz. Çiftçiye de, dağıtılan tohuma da yazık olur.

bir dönemden geçiyoruz. Bazı ürünler için ekim, dikim zamanı. Bazı ürünlerde ise hasat zamanı. Her ikisinin de zamanında yapılması gerekiyor. Yaşanacak herhangi bir gecikmenin üreticiye, tüketiciye ve ülke ekonomisine faturası ağır olur. Ekim, dikim konu-

2- Çiftçinin kafası çok karışık. Üretmek istiyor, ancak yaşanan belirsiz-

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm Köşebent 30’luk

Vadel İşlemler Pazarları

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø50 2.76 3.37

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ) ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

TEL (KDV Har ç TL/m2) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2543 12-32 mm (yuvarlak) 2343

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 3100 NPI-U 320-550 (STD) 3170 HEB - 120-200 (STD) 3115 HEB - 220-260 (STD) 3190 G 1-110 (TL) 3190 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 67.10 5cm /10 kg/m3 3 132.00 2cm / 20 kg/m 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

> PLASTİK MADDELERİ

($, ton, peş n) Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

(KDV har ç) 958-975 949-1007 1021-1093 992-1071 949-1007 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1224 1288-1314

Kaynak: Chemorb s.com (23-29 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

DUNYA

Tek Zamanlı

600-800 1200-1500 1200 800-1000

KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220250.00

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2560 20-100 mm (SAE 1010) 3015 130-260 mm (SAE 1040) 3200 130-260 mm (S23JR) 3145

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

2405 2260

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

71,406 72,996 19,018 2,053 18,105 14,455 30 0 0 0 0 198,063 7 7 0 5 1 4 11 6 5 23 198,086

1,218,693 355,096 184,677 22,300 479,484 47,532 316 0 0 0 0 2,308,098 5,105 5,105 0 23 2 21 645 405 240 5,773 2,313,871

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

738,247,202.00 3,798,740,917.50 1,252,898,526.70 161,349,357.58 168,991,530.56 513,383,144.37 4,138,303.20 0.00 0.00 0.00 0.00 6,637,748,981.91 1,589,490.00 1,589,490.00 0.00 265,400.00 22,400.00 243,000.00 4,338,100.00 2,790,000.00 1,548,100.00 6,192,990.00 6,643,941,971.91

Açık Poz. Say. Değ.

1,483,552 441,632 740,250 23,240 803,029 47,488 6,279 0 0 0 0 3,545,470 339,219 73,129 266,090 26,767 15,336 11,431 65,515 48,366 17,149 431,501 3,976,971

19,077 7,234 3,900 3,575 -24,668 1,237 55 0 0 0 0 10,410 5,095 5,095 0 17 2 15 436 405 31 5,548 15,958

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ 90

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

03/04/2020

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.) 290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1515 Ekstra DKP 1390 1. grup hurda 1300 2. grup hurda 1250 3. grup hurda Talaş 1050 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

bir riske giriyor. ‘Bu kadar masraf yaparak ürettiğim ürünü satamazsam” endişesi yaşıyor. Çünkü bazı ürünlerde alıcı yok veya çok düşük fiyat veriliyor. Bugün üretici üretmezse nasıl geçineceğini, borçlarını nasıl ödeyeceğini düşünüyor. Bu nedenle üretip üretmeme konusunda kararsız ve kafası karışık. Bu kafa karışıklığının giderilmesi için girdilerin uygun fiyata sağlanması, üretilen ürünlere üretim garantisi verilmeli. Bu sözle değil uygulamaya geçilmesi gerekiyor. Ürünü tarlada olan ve satamayan çiftçinin ürün nasıl alınacak? Ödemesi nasıl yapılacak? Bunların tek tek açıklanması ve uygulanması gerekiyor.

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

> VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

G rd desteğ ve alım garant s sağlanmalı 3- Üretim yapmak için çiftçi büyük

likler endişeleri artırıyor. En önemlisi üretim maliyetlerini doğrudan etkileyen mazot, gübre, ilaç, enerji, işçilik gibi girdilerin fiyatı artıyor. Hayvancılıkta temel girdilerden yemin fiyatı artıyor. Çünkü yem hammaddesi büyük oranda ithalatla karşılanıyor. Son iki haftada ayçiçeği, soya, mısır ve türevlerinin fiyatı dünya piyasalarında da arttı. Üretim için düne göre daha çok paraya

sunda bazı aksaklıklar olmasına rağmen üretici büyük fedakârlıklarla, kendi içerisindeki dayanışma ve imece ile tohumu, fideyi toprakla buluşturuyor. Hasat konusunda da henüz çok ağır, altından kalkılmayacak bir durum yok. Ancak, gecikme olursa, hasat edilecek ürüne alıcı çıkmazsa çok ağır sorunlar yaşanacağı söylenebilir.

Tarımda kr t k dönem 1- Tarım sektörü açısından çok kritik

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k

ihtiyaç var. Devlet tarafından elektrik, mazot gibi çiftçinin satın almakta en çok zorlandığı girdilerde fiyat indirimi, vergi alınmaması benzeri desteklere şiddetle ihtiyaç var.

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.30 P r nç (Osmancık) 7.00 P r nç (Luna) 6.20 Fasulye (Battal/İthal) 13.00 Fasulye 8-8.5 mm 12.50 Fasulye 7.5-8 mm 12.00 Barbunya 9 mm 14.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 10.50 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru Vanoz Zargana

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 30.09 İnek (karkas/kg) 19.50 Koyun (karkas/kg) 25.00 Kuzu (karkas/kg) 47.00 Sığır (karkas/kg) -

4.20 3.90 8.20 6.50 9.50 7.50 7.00 7.50

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg) KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg) 102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

36.50 50.00

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 8600 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 33.00 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 28.00

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu (karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.00 Dana (karkas/kg) 29.00 Kuzu (karkas/kg) 35.00

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 18.20 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.50

(TL) En düşük 17.00 26.00 240.00 300.00 40.00 150.00 40.00 21.00 180.00 130.00 40.00 20.00 250.00 400.00 150.00 100.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 35.00 Kuzu et (karkas/kg) 48.00

En yüksek 17.00 26.00 280.00 400.00 60.00 160.00 60.00 21.00 220.00 150.00 50.00 20.00 350.00 600.00 190.00 120.00

KONYA 1426 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1583-1592 1345 1852 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 12.00 Brokol 4.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 10.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 8.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 5.00 Kıvırcık 3.00 Kıvırcık (2.Kal te) 2.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.) Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

34.0 23.0 32.0 31.0 26.0 21.0

37.0 36.0 34.5 32.5 29.0 25.5

14.00 4.00 4.00 3.00 2.50 2.00 6.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

130.40 8.80 3.00 9.65 8.70 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.52 1.17 1.02 1.28 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS FINDIK (TL/Kg) TMO Tombul Kab. (Düzce) Tombul Kab. (Gir.) Tombul Kab. (Ordu) Tombul Kab. (Trab.)

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1651 1569 -

BANDIRMA 1630 1550 -

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 12.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.50 16.40 24.81 6.20

16.50-17.00 19.20-20.15 18.91-23.10 18.50-20.50 18.80-19.50

PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok. 15.50 24/1 Open end dok. 16.00 30/1 Open end dok. 16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

GÜNLÜK İŞLEMLER Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.65 0.86 1.07 33.30 27.29 27.45

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1656.50 2086.80 730.30 14.55

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar TARIMSAL Buğday Mısır Kakao Kahve (Arabica) Kahve (Robusta) Pamuk Büyükbaş hayvan Besi sığırı Kereste Palm yağı* Portakal suyu Soya fasulyesi Soya küspesi Soya yağı Şeker Rafine şeker

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

Mısır Nohut Buğday Makarnalık Arpa Buğday Mak. Düşük Vasıflı Buğday Ek. K. Sert Buğday Ek. K. Diğer Buğday Ek. K. Düşük Vasıflı Çavdar

1,2190 2,5383 1,7285 1,2876 1,7500 1,6395 1,6350 1,5983 1,4050

06/04/2020

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

6.838.589 8.335.919 878.000 2.228.610 194.240 335.735 246.440 317.309 72.500 126.875 58.120 95.286 54.000 88.290 27.320 43.665 18.000 25.290

10.00 7.00 3.00 12.00 5.00 12.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 10.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 7.30 4.20 2.60 1.60 1.80 2.30 1.80 2.80 1.50 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1481.35 4912.50 1862.00 78.49 14.465.00 1662.80 11.264.00

Cent/Bushel Dolar/Ton Dolar/Ton cent/kg Dolar/Lb Cent/Lb Dolar/Adet Dolar/Adet Dolar/Ton MYR/Ton Cent /Lb Cent/Bushel Cent/Bushel Dolar/Lb Dolar/Lb Dolar/ton

560.00 328.75 1835.00 113.55 1186.00 52.09 88.33 108.25 264.00 2355.00 110.65 849.50 300.00 0.26 10.38 334.00

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

(*) 03 NİSAN 2020 06 NİSAN 2020 verileri

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr. 1000 Ipack (Beyaz) 40 gr. 975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr. Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

35.0 35.0 34.0 33.0 32.0 -

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk Liverpool A (cent/kg)

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1700 1500 1385 1270

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

23.68 14.85 23.55

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 34.50 Kuzu et (canlı) 890 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr. 800 H kote / Lum 115-200 gr. 770 H kote / Prescol 90-400 gr. 750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr. 900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr. 850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr. 920

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

> KAĞIT (KDV har ç)

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 7.80 1.70 4.30 4.00 1.40 1.80 0.70 1.00 3.20 9.80 6.80

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 7.80 5.80 5.80 5.30 7.20 1.90 6.00 8.80

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 5.20 7.00 10.25 6.80 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

4- Hasat konusunda da çiftçi endişeli. Adana›da Hatay›da soğan hasadı yapılıyor. Alıcı olmazsa soğan üreticinin elinde kalacak. İzmir Kemalpaşa›da kiraz hasadı bir kaç güne kadar başlayacak. Üretici, ‘hasat yapsak bile alan olacak mı’ endişesi yaşıyor. Kirazın önemli bölümü ihraç ediliyor. İhracatçı piyasaya girebilecek mi? Ürünü değerinde satın alacak mı korkusu var. Dalında kalsa çürüyecek. Bu nedenle sadece hasat etmek yetmiyor. Hasat edilen ürünün içerde veya dışarıda pazara ulaştırılması gerekiyor.

Tüket m alışkanlıkları değ ş yor 5- Hububat ve bakliyat ürünleri ile ilgili hasatta çok önemli sorunların yaşanması beklenmiyor. Çünkü bu ürünlerde hasat daha mekanize. Makinalı hasat yaygın. Ayrıca Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) hububat ve bakliyat ürünlerinde fiyat açıklayarak alım yapıyor. Ancak, yaş meyve ve sebzede ekim, dikim ve hasat insan emeğine dayalı yapılıyor. Devlet bu ürünleri satın almıyor.

6- Tüketim alışkanlıkları zorunlu olarak değişiyor. Ev tüketimi artıyor. Restoranlar, oteller, turizm sektörüne yönelik alımlar adeta sıfırlanırken, süpermarketlere yönelik satışlarda artış var. Bu yeni sisteme uygun üretim ve dağıtım kanallarının oluşturulması gerekiyor. 7- Et, süt, balık başta olmak üzere bazı ürünlerde tüketim azalıyor. Bunun yerine kuru gıdalar, konserve gibi uzun süre dayanabilir, son tüketim tarihi daha uzun olan ürünlerin talebi artıyor. Buna uygun olarak turizm sektörüne, otel ve restoranlara, toplu tüketim yerlerine yönelik gıda temin edenler alımlarını azalttı. Örneğin süt alımları azaldı. Yetiştirici arz fazlası sütü ne yapacak? Bunun alınarak işlenmesi, süt tozuna dönüştürülmesi gerekiyor. Et ve Süt Kurumu daha önce bunu yaptı. Şimdi yeniden sütü toplayıp toza çevirmesi gerekir.

Gıda malatçılarına özel destek olmalı 8- En önemlisi üretimin planlanması gerekiyor. Bazı ürünlerde üretim fazlası olacak. Bunların nasıl değerlendirileceği şimdiden planlanmalı.

9- Tarımsal ürünleri hammadde olarak alıp işleyen gıda imalatçıları, sanayiciler fabrikalarını açık tutarak bu dönemde ürünleri işleyerek iç piyasaya veya ihracata sunuyor. Gıda işletmeleri için özel önlemler, destekler sağlanmalı. Fabrikada çalışanlara mutlaka kontroller yapılıyor. Ancak fabrikadan çıktıktan sonra sokağa çıkma yasağı olmadığı için işçiler salgına yakalanma riski ile karşı karşıya. Bir kişide pozitif vaka görülünce fabrika 14 gün kapatılıyor. Hem tarımsal ürün işleyemiyor hem gıda üretimi yapılamıyor. Gıda üretimine özel ve koruyucu önlem alınmalı. Sağlık, gıda ve benzeri bir kaç sektör dışında çalışmalar durdurulmalı ve sokağa çıkma yasağının kapsamı genişletilmeli. Özetle, koronavirüsle mücadelede tarım ve gıda için kapsamlı, üretimi planlayarak sürdürecek, tarladan sofraya gıda tedarik zincirindeki sorunları çözecek bir destek paketine ihtiyaç var. Geciken her önlemin faturası ağır olur.

7 N san 2020 • SA L I/ 13

GÜNCEL / MEVZUAT

Makale ve yorumlar

ŞEFİK ERGÖNÜL

KOBİ’ler ve Corona İHRACAT SOHBETLERİ BAKARSANIZ dunya.com/yazarlar

ANKARA KALKINMA AJANSI UZAKTAN E-TİCARET EĞİTİM PROGRAMI BAŞLATIYOR

ORSİAD, ÜYELERİNİN COVİD-19’DAN NE KADAR ETKİLENDİKLERİNİ RAPORLAYACAK

Ankara Kalkınma Ajansı, başkentin ticaret hacminin artırılması, kurum ve kuruluşların e-ticaret kapasitelerinin geliştirilmesi hedefiyle “e-Ticaret Uzaktan Eğitim Programı” düzenleyecek. Ajanstan yapılan açıklamaya göre, düzenlenecek e-ticaret eğitimlerine, Ankara’da faaliyet gösteren işletme sahipleri, idarecileri ve girişimciler, firmaların tanıtım ve pazarlama sorumluları ile iş geliştirme departmanı uzmanları, firmaların dış ticaret, e-ticaret departmanı yetkilileri ve sorumluları, e-ticaret alanında iş kurmak isteyenler, ürünlerinin satışını internet üzerinden gerçekleştirmek isteyen kooperatif ortakları katılabilecek. Katılım için ajansın e-ticaret konusunda açtığı önceki programlara iştirak etmemiş olmak gerekiyor. Eğitimlerde, sağlık sektöründe çalışan veya yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle işi olumsuz etkilenen katılımcılara öncelik verilecek. Program, 15-23 Nisan döneminde 17.00-20.00 saatlerinde gerçekleştirilecek. Söz konusu eğitim programı Covid-19 salgınıyla mücadele ve önlem yöntemleri süreci kapsamında uzaktan eğitim şeklinde sunulacak. ANKARA-AA

OSTİM Organize Sanayi Bölgesi Sanayici İşadamı ve Yöneticileri Derneği (ORSİAD) Başkanı Levent Çamur, yeni tip koronavirüs (COVİD-19) salgınıyla mücadele kapsamında gerekli önlemleri aldıklarını kaydetti. Salgının başlamasıyla hizmet sektöründeki işletmelerin büyük oranda faaliyetlerini eve taşıdığını, üretim sanayisindekilerin ise esnek çalışma saatlerine geçiş yaptığını vurgulayan Çamur, ORSİAD olarak, üyelerin COVİD-19’dan ne kadar etkilendikleri ve beklentilerine ilişkin çalışma başlattıklarını, ORSİAD üyesi sanayici ve iş insalarının salgın nedeniyle yaşadıkları sorunları ve çözüm önerilerini sektörlere göre ayırarak ilgili odalara, bakanlıklara ve Cumhurbaşkanlığı’na ileteceklerini kaydetti. Çamur, öncelikli taleplerinin desteklerle ilgili olacağının altını çizerek, “Hiç kuşku yok ki önce toplum sağlığı önemlidir ancak bu süreci atlattığımızda en önemli gündemimizin ekonomi olacağı unutulmamalıdır” ifadesini kullandı. ANKARA-AA

Verg yargısında değ şen süreler

HUKUKA GÖRE

Dr. A. Bum n Doğrusöz bumin.dogrusoz@dunya.com

oronavirüs salgını dolayısıyla alınan tedbirlerin etkilediği alanlardan biri de yargı alanıdır. Yargı alanı çok geniş olduğundan, biz bu etkiyi genelde idari yargı özelde vergi yargısı bazında ele almak istiyoruz. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda mücbir sebep konusunun düzenlenmemiş olması ve yargı anlayışının Vergi Usul Kanunu’nun mücbir sebep düzenlemelerini 31. maddenin açık atfına rağmen idari yargı alanına taşımayı bir türlü kabul etmemesi sonucu, idari yargı alanındaki tedbirler konusu özel bir kanunla düzenlenmek zorunda kalmıştır. Zaten idari yargılama alanındaki süre konusu epey sorunlu ve kişilere zaman zaman hak kaybı yaratacak ölçüde karmaşıktır. Bu konuya daha önce defalarca değinmemize rağmen bu güne kadar maalesef pek olumlu bir yol alınamamıştır. Söz konusu tedbirler 26.3.2020 günlü mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 7226 sayılı Kanun’un geçici 1. maddesinde yer almıştır. Madde (konumuzla ilgili olarak), İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda yer alan süreler ile usul hükmü içeren diğer kanunlarda taraflar bakımından belirlenen süreler ve uzlaştırma kurumlarındaki süreleri ilgilendirmektedir. Bu düzenlemeden İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda yer alan dava açma, cevap dilekçesi sunma, cevaba cevap sunma, 2. dilekçeyi sunma ve 2. dilekçeye cevap sunma süreleri, istinaf ve temyiz yollarına başvuru süreleri, yürütmeyi durdurma konusundaki kararlara itiraz süreleri, mahkemeler tarafından verilmiş süreler, ön inceleme üzerine verilmiş ek dava açma süreleri, zımni ret süreleri etkilenmiştir. (Bunlara normal yargılama süreleri diyelim) Bunun dışında diğer kanunlarda yer alan dava açma süreleri de kapsam içerisindedir. Örneğin Vergi Usul Kanunu’nda yer alan dava açma süreleri gibi. Takip hukukuna ilişkin süreler de kapsam içinde olmakla birlikte takip hukukuna ilişkin sürelerde bir farklılık yaratılmıştır.

Örneğin Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanunu’nda yer alan ödeme emri, ihtiyati haciz gibi işlemlere karşı dava açma süreleri ile istihkak iddialarına dayalı dava açma süreleri, Kanunun geçici 1. maddesi kapsamındadır. (Bu sürelere takip hukukuna ilişkin işlemler diyelim) Normal yargılama süreleri 13.3.2020 (bu tarih dahil) tarihinden 1.5.2020 tarihine kadar durmuştur. Buna karşılık takip hukukuna ilişkin süreler 22.3.2020 (bu tarih dahil) tarihinden 1.5.2020 tarihine kadar durmuştur. Bu durmanın etkisini gösterebilmesi için süre sonunun bu tarihler aralığına gelmesi gerekmektedir. Örneğin 18 Şubat tarihinde tebliğ edilen bir vergi / ceza ihbarnamesine karşı dava açma süresi 19 Martta dolacaktır ve bu tarih sürenin durduğu 13.3.2020 ilâ 30.4.2020 tarihleri arasına denk gelmektedir. O halde uzayacaktır. Buna karşılık ihbarnamenin tebligatı 2.4.2020 günü yapılsaydı, 7226 sayılı Kanun düzenlemelerinin etkisi olmayacaktı. 13.3.2020 tarihinde duran süreler, 30 Nisan’dan sonra, yani 1.5.2020 tarihinden itibaren işlemeye devam edecektir. Ancak kalan sürenin 15 günden az olması halinde, süre 15 Mayıs 2020 mesai saati bitimine kadar uzamış sayılacaktır. Cumhurbaşkanı’na durma süresini altı ayı geçmemek üzere sadece bir kez uzatma yetkisi de tanınmıştır. Uzlaşmaya müracaat süresinin de kanunun süreleri durdurma işlevinden etkilenip etkilenmediği tartışmalıdır. Kanaatimce uzlaşmaya müracaat süreleri de 13 Mart ilâ 30 Nisan arasında durmuştur. Ancak kanununun yargıyla ilgili süreleri düzenlediğini, uzlaşma yolunun ihtiyari bir yol olduğunu ve bu sebeple kapsama girmeyeceğini ileri sürenler de vardır. Buna karşılık Gümrük Kanunu’nun 242. maddesine göre yapılması gereken itirazlar, yargıya gidebilmek için zorunlu bir başvuruyu ifade etmektedir. Dolayısıyla madde kapsamında yer alan başvuru süresinin 7226 sayılı Kanun’dan etkileneceği bence açıktır. Vergisel haklar konusu hala açıktadır. Bu konuda mali idarenin bir açıklaması henüz yoktur. Şubat KDV’si ve gelir vergisi beyanı konusunda da, Genel Tebliğ’le mücbir sebep içerisinde olduğu kabul edilen mükellefler için dahi bir açıklama yoktur. Geçici vergi konusu belirsizdir. Hukukun açık olmasına rağmen her halde son günler bekleniyor.

Dünya’yı y oku

DUNYA

Market poşet yüksel şe geçt fabr kalarda üret m %25 arttı Koronav rüs tedb rler çerçeves nde marketlere artık f le götürmeyen tüket c poşet kullanımını artırdı. PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu, tek kullanımlık plast k ürünler n salgın dönem nde yüksel şe geçt ğ n , poşet üret m n n de bu dönemde yüzde 25 arttığını bel rterek, “25 kuruş veremeyen var, bu f yat kaldırılsın” ded .

Türk ye Avrupa’da k nc büyük üret c

YASEMİN SALİH

Koronavirüs, alışveriş filesi kullanımını ortadan kaldırmış görünüyor. Enfeksiyon uzmanlarının bez torba ve filelerle alışverişin riskli olduğunu açıklamasının ardından tüketici yeniden market poşetlerine yöneldi. Buna ek olarak marketlerde özellikle taze sebze ve meyve reyonlarına tek kullanımlık eldivenler de konularak vatandaşın virüsle teması önlenmeye çalışılıyor. Bu tedbirlerin özellikle tek kullanımlık plastik ürünler ve poşet imalatını artırdığını belirten Türk Plastik Sanayicileri Araştırma ve Geliştirme Eğitim Vakfı

(PAGEV) Başkanı Yavuz Eroğlu, “Tesislerimizde özellikle poşet üretimi son bir ayda yüzde 25 oranında arttı. Bazı ürün gruplarında bu artış çok daha fazla" dedi.

‘Salgın geçene kadar poşete ücret kaldırılsın’ Yaklaşık 10 gün önce Ticaret Bakanlığı’nın pazar yerlerinde ürünlerin poşetlenmesi yönünde karar açıklamasının ardından poşet kullanımı bir anlamda zorunlu artış gösterdi. Aynı zorunluluk fırınlara da getirildi. Tüm bunların

tek kullanımlık ve geri dönüşümü olan plastik ürünlerin toplum sağlığı açısından önemini ortaya koyduğunu belirten Eroğlu, enfeksiyon hastalıklarının yayılmasında file ve bez torbaların ciddi risk taşıdığını ortaya koyan araştırmalara dikkat çekti. Eroğlu, “Şu anda marketlerde vatandaş poşet kullanmıyor. Parasını verip poşet alıyor ama bu 25 kuruşluk fiyatın da fazla geldiği insanlar var. Burada ciddi bir halk sağlığı riski var. Bakanlık yetkilileriyle konuşup en azından salgın geçene kadar 25 kuruş ücretini kaldırmalarını istedik. Önerimiz değerlendiriliyor” diye konuştu.

Türk ye, Avrupa’da İtalya’dan sonrak en büyük plast k tek kullanımlık ambalaj üret c s . Yavuz Eroğlu, bu anlamda tedar k z nc r nde sorun yaşanmasını öngörmed kler n bel rterek, “Türk ye, hracatta Ç n ve İtalya’dan sonra üçüncü büyük oyuncu. Plast k tek kullanımlık ürün üreten fabr kalar tam kapas te çalışıyor ve hem yurt ç hem de yurtdışı talebe cevap ver yor” ded . PAGEV Başkanı Yavuz Eroğlu’nun verd ğ b lg lere göre İsra l yüzde 25’l k pay le Türk ye’n n en çok tek kullanımlık hracat yaptığı ülke. Onu Fransa, İng ltere ve ABD tak p ed yor. Türk ye 2019 yılında 2 m lyar 105 m lyon l ralık tek kullanımlık plast k ürün ürett . Söz konusu üret m n yaklaşık yarısı hracat.

İ L K 3 A Y D A 9 7. 5 M İ L Y O N K İ T A P B A S I L D I

Yayıncılardan lk çeyrek rekoru 2018’dek kur kr z nden ağır yara alan yayıncılık sektörü 2020’ye hızlı g r ş yaptı. Yayımlanan k tap sayısında bu yılın lk üç ayında geçen yılın aynı dönem ne göre %37 artış yakalayan sektör tar h n n en yüksek rakamına ulaştı. TAMER IŞITIR / İSTANBUL

Yayıncılık sektörünün 2020 yılı ilk çeyrek kitap bandrol verileri Yayımcı Meslek Birlikleri Federasyonu (YAYFED) tarafından açıklandı. 2020 yılının Ocak ve Şubat aylarında kitap üretimin-

de ilk kez otuz milyon bandı aşılırken Mart ayında yayımlanan kitap sayısı ise 33 milyon 75 bin adet olarak gerçekleşti. İlk çeyrek-

te yayımlanan kitap sayısı 2019 yılında 71.168.263 adet iken bu yıl 97.451.137 adet oldu. 2020 yılının ilk çeyreğinde ulaşılan bu mik-

YAYINEVİ SATIŞI %75 DÜŞTÜ, ONLINE SATIŞLAR %100 ARTTI Konuya l şk n DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan Türk ye Yayıncılar B rl ğ (YayB r) Başkanı Kenan Kocatürk, lk üç aydak hızlı başlangıcın Cov d-19 salgını neden yle sekteye uğradığını söyled . Kocatürk şu değerlend rmelerde bulundu: “Sektör 2020’ye yen üret mler yle hızlı başladı. Sektör büyüme trend ç ne g rm şt . Bandrol rakamları yayıncıların üret mler n kısmadan yayın programlarını sürdürdüğünü göster yor. İlk çeyrek ç nde matbaalarda üret len k tapların ver ler bunlar. Ve yüksel ş trend martın son çeyreğ ne kadar böyle sürdü. Fakat koronav rüs

salgınına sektör hazırlıksız yakalandı. Ben m aldığım b lg lere göre yayıncılar matbaadak k taplarını basmışlardı. Mart’ın lk haftasında 8.8 m lyon, k nc hafta 8.9 m lyon,

üçüncü hafta 8 m lyon, son hafta alınan tedb rler sonrası se 4.6 m lyon bandrol ver lm ş. Yan yarı yarıya düşmüş. N san ayında 10 m lyon k tap basılırsa olumlu sayab l r z. “Çeş t” olarak fade ed len yen k tap basımı se beklem yoruz. İş n satış kısmına bakarsak yayınevler satışları yüzde 75 düştü fakat onl ne satışlar 100'ün üzer nde arttı.” Kocatürk ayrıca k tabevler , matbaacılar ve c ltç ler de kapsayan yayıncılık sektörünün mücb r sebep destekler nden faydalandığını vurgularken verg ler n 3 ay; s gorta pr mler n n se ek m ayına kadar ertelend ğ n de kaydett .

tar sektör tarihinin en yüksek rakamı olarak kayıtlara geçti. YAYFED’den yapılan açıklamada, “Söz konusu veriler kıyaslandığında, bir önceki yıla göre bu yıl yaklaşık %37 oranında büyüme gerçekleştiği ortaya çıkmaktadır. Değerlendirme yapılırken geçen yılın ilk yarısının ekonomik kriz sebebiyle üretimin düşük kaldığı bir dönem olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir. Başarılı geçen ilk iki ayın ardından mart ayı da bir hayli iyi başlamıştı. Ancak küresel salgının doğal bir neticesi olarak ayın yirmisinden sonra kitap üretiminde yavaşlama meydana geldi. Geçen yıl ile kıyaslandığında bu ayın başarıyla tamamlandığı söylenebilirse de küresel salgın nedeniyle önemli bir kayıp yaşandığı da gözlemlenmektedir” denildi.

Mart’ta en yüksek pay yet şk n k taplarının 2020 yılı Mart ayında yayıncılar tarafından alınan bandrollerin kategori dağılımına göre yayımlanan kitapların %23,6’sını yetişkin inceleme araştırma kitapları, yaklaşık %10,2’sini yetişkin edebiyat sanat kitapları, yaklaşık %10,8’ini çocuk ve gençlik kitapları, %9,2’sini inanç kitapları, %1’ini akademik yayınlar, %44,9’unu eğitim alanındaki kitaplar ve %0,32’sini ithal kitaplar oluşturdu.

7 N san 2020 • SA L I/ 14

YURT HABERLERİ

ANTALYA TSO 138 YAŞINDA Antalya Ticaret ve Sanayi Odası 138'inci kuruluş yıldönümünü dünyayı etkileyen ve ülke ekonomilerini alt üst eden koronavirüs salgını nedeniyle buruk kutluyor. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı (ATSO) ve TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Davut Çetin, ATSO’nun 138'inci kuruluş yıldönümü nedeniyle mesaj yayımladı. Kuruluş yıldönümünü bu yıl tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 pandemisinden dolayı buruk bir duygu ile karşıladıklarını belirten Çetin, bugün gündemin çok farklı olduğunu, dünya, ülke ve kent ekonomilerini derinden sarsan ve bugüne kadar tecrübe edilemeyen bir durumla karşı karşıya bulunulduğunu ifade etti. Davut Çetin şunları söyledi: “Son dönemde önceliğimiz sağlık olmak üzere ATSO olarak gündemimizin temel maddesi, üyelerimizin işlerini ve yarattıkları istihdamı korumaktır. Bunun için yönetim kurulumuzla ve meslek komitelerimizle yoğun bir çalışma trafiği yürütüyor, üyelerimizin taleplerini ilgili makamlara iletmek üzere adeta mekik dokuyoruz. "

DENİZLİLİ GENÇLER, SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN SİPERLİK ÜRETTİ

SAKARYA TİCARET BORSASI’NDAN 50 BİN KİLO BAKLİYAT YARDIMI

Denizli Gençlik Merkezi çalışanları ve gönüllü gençler, sağlık çalışanlarına günde 400 adet siperli maske üreterek koronavirüs mücadelesine destek veriyor. İlk etapta üretilen 900 maske İl Sağlık Müdürlüğü’ne teslim edildi. Denizli Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü’ne bağlı çalışmalarını sürdüren Gençlik Merkezi, sağlık çalışanlarına destek amacıyla siperli maske üretimine başladı. Oluşturulan 10 Parmağımda 10 Marifet Atölyesi’nde çalışanlar ve gönüllü gençler tarafından sağlık çalışanlarının yüzlerini bir bütün olarak koruyacak maskeler tasarlandı. Ağız ve burun maskesi üzerine takılan siperli maskelerden günde 400 adet üretiliyor. İlk etapta üretilen 900 adet siperli maske, İl Sağlık Müdürlüğü yetkililerine teslim edildi. Gençlik ve Spor İl Müdürü Ahmet İbanoğlu, koronavirüse karşı amansız bir mücadele veren sağlık çalışanlarına, korumalı maskeler ile destek verdiklerini söyledi. OSMAN NURİ BOYACI-DENİZLİ

Sakarya Ticaret Borsası, Sakarya Valiliği’nin koordinasyonu ile ihtiyaç sahibi vatandaşlara ulaştırılmak üzere 50 bin kilo bakliyat yardımında bulundu. Sakarya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Adem Sarı, sosyal yaşamın ciddi oranda kısıtlandığı bugünlerde işyerlerinin kapatılması kararı sonrasında bazı vatandaşlar için zor bir süreç oluştuğunu belirtti. Bu sürecin bir nebze de olsa daha rahat atlatılabilmesi için Sakarya Ticaret Borsası olarak birlikten kuvvet doğar düşüncesiyle hareket ettiklerini kaydeden Sarı, “Valiliğimize ulaştırılmak üzere 50 bin kilo bakliyat ile kampanyaya katılma kararı aldık. Unutmayalım ki bu salgını atlatmak için birçok ihtiyaçtan vazgeçebiliriz ama gıdadan vazgeçemeyiz. Bu virüs tarım, su ve gıdanın stratejik önemini daha iyi anlamamıza ve tarıma daha çok önem verilmesi gerektiğini bir kez daha bize hatırlattı” diye konuştu. HASAN COŞKUN / SAKARYA

B U R S A İ Ş D Ü N YA S I N D A N O R TA K B İ L D İ R İ

“Koronavirüs sürecinde istihdamı koruyalım”

Koronavirüs yatırım umutlarını kabusa çevirdi

ESRA ÖZARFAT / BURSA

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) ve Uludağ İhracatçı Birlikleri (UİB) öncülüğünde Bursa’da faaliyet gösteren 80’den fazla iş dünyası ve sivil toplum kuruluşu temsilcisi, koronavirüs sürecinde ‘istihdamı koruyalım’ çağrısında bulundu. Bursa iş dünyasının adına BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay tarafından yapılan ortak açıklamada, yakın tarihin en büyük salgını olarak tanımlanan COVID-19’un tüm dünyada 10 binlerce insanın hayatını kaybetmesine yol açarken, küresel ekonomide de ağır tahribatlar oluşturduğu ifade edildi. Bugüne kadar eşi benzeri görülmemiş olan salgının, her geçen gün derinleştiğinin ve bütün devletler için ortak bir krizin yaşanmasına neden olduğunun belirtildiği açıklamada; “Virüsün yayılmasını engellemek amacıyla alınan tedbirlerle milyonlarca insanın karantinada olduğu bir süreçte gelecek planları yerini tedirgin bir bekleyişe bırakmıştır” denildi.

“Sağlıklı ekonom n n yolu sağlıklı toplumdan geçer” Bursa iş dünyası temsilcilerinin ortak açıklamasında, koronavirüse karşı tedbirlerin alınması ve kurallara uyulmasının, çalışanların, firmaların, üretim ve hizmet kapasitesiyle istihdamın korunmasının önemi vurgulandı. “Bu dönemde temel önceliğimiz, ‘sağlıklı ekonominin yolu sağlıklı toplumdan geçer’ anlayışıyla gerekli tedbirleri almak, çalışanlarımızı ve firmalarımızı virüsten korumaktır” ifadelerine de yer verilen ortak açıklamada şunlar söylendi: “Üretim ve hizmet kapasitemizi muhafaza ederek, istihdamımızı korumak da daha güçlü bir gelecek için her birimizin taşıması gereken ortak bir sorumluluktur. Bu kapsamda istihdamı korumak adına uygulanan ‘Kısa Çalışma Ödeneği’ şartları da önemli oranda iyileştirildi. Başvuru için gereken belge sayısı düşürüldü. Ülke ekonomimizin lokomotif kenti Bursa’da bizler de iş dünyası temsilcileri ve sivil toplum kuruluşlarımızla birlikte tüm firmalarımıza seslenmek istiyoruz. Çalışanını işten çıkarma, istihdamını koru, ihtiyacın olan kaynak Kısa Çalışma Ödeneği’nde. Faaliyetlerini durduran veya azaltan firmalarımız, üç ay süreyle çalışanlarının maaşlarını buradan karşılayabilir. Tüm firmalarımızı bu imkandan faydalanmaya davet ediyoruz.” Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12167 • 7 Nisan 2020 İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Osman Nur BOYACI osman.boyaci@dunya.com

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

Mücb r sebep şartları Perpa ç n geçerl olsun BARIŞ SEDEF/İSTANBUL

Perpa B Blok Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Demir, mücbir sebep şartlarından faydalandırılmadıklarını ifade ederek, "Perpa Ticaret Merkezi olarak kooperatif şeklinde kurulduk. Bugün bir kısım işletme kooperatif, bir kısmının ise kat malikleri yasasına göre yönetilen ticaret merkezlerinin COVID-19 nedeniyle çıkarılan ‘mücbir sebep’ şartları kapsamına alınması gerekiyor. Perpa Ticaret Merkezi gibi kurumlar gelirlerini üyelerinin ortak aidatlarından, işyeri kiralarından toplamakta ve oluşturdukları bu gelir bütçesiyle; ortak ısıtma, elektrik, güvenlik, temizlik, yönetim, teknik, bakım, personel ücreti gibi giderler karşılanmaktadır” dedi. Perpa Ticaret Merkezi’nde günlük çalışan sayısının 25 bin civarında olduğuna dik-

Dünya’nın haberi

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya);

Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

CMYK

kırsak, kapasite artırma ve ek tesis dışında son yıllarda büyük yatırımlara hasret kalan Denizli’de 2020’ye girilirken Denizli Sanayi Odası Başkanı Müjdat Keçeci, AGT Ağaç Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin Çardak Organize Sanayi Bölgesi’nde 565 bin 534 metrekareyi kapsayan 21 parseli, yonga levha yatırımı yapmak için satın aldığı müjdesini vermişti. Çardak OSB’nin yıllar sonra canlandırılması, ihracatta sevindiren rakamlar, teşvik belgesi sayısının ve tutarının artması, sanayicinin yatırım iştahının artması Denizli iş dünyasının 2020’den beklenti ve umutlarını yükseltmişti. Tüm bu gelişmelere ek olarak koronavirüs nedeniyle Çin’den tedarik sorunu yaşayan firmaların tekstil ve konfeksiyon sektöründe Denizli’ye yönelmesi umutları güçlendirmiş, virüsün Denizli için fırsata dönüşebileceği de ifade edilmişti. Virüsün Çin’in ardından başta Avrupa olmak üzere tüm dünyaya yayılması ve küresel pandemiye dönüşmesi umutları bitirirken,

● PERPA B BLOK YÖNETİM KURULU BAŞKANI HACI DEMİR:

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Denizli notları

Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkıp küresel pandemiye dönüşen koronavirüs, dünyada olduğu gibi ülkemizde de hayatı felç etmeye devam ediyor. COVID-19’un bulaştığı kişi sayısı dünya genelinde 1 milyon 250 bini geçerken, virüsten yaşamını yitiren kişi sayısı 68 bine ulaştı. Virüs toplumsal yaşamla birlikte ülke ekonomilerini de derinden etkiledi. Virüsün reel sektördeki olumsuz etkilerini en fazla hisseden şehirlerden birisi de 3 milyar 200 milyon dolara ulaşan ihracatı ve 211 bin sigortalı sayısıyla Denizli oldu. 2001 krizinde sarsılan, 2009 küresel krizinde ağır yara alan Denizli, 2020 yılına büyük umutlarla başlamıştı. Türkiye’nin en fazla ihracat gerçekleştiren 9’uncu şehrinin 2019 yılı ihracatı yüzde 5.3 azalsa da bu yıl Ocak ve Şubat aylarında arttı. Bu dönem ihracatı yüzde 2.9 artan Denizli, 139 ülkeye yaptığı 505 milyon dolarlık dış satışla moral buldu. Ekonomik krizler nedeniyle enerji yatırımlarını bir yana bıra-

www. dunya .com

kat çeken Demir, “Bugün yaşanan süreçte bu sayı biraz aşağılara düşmüş olsa da Perpa’ya gelen ziyaretçilere sağlıklı bir iş yapma ortamı sunmak için sürekli çalışıyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

“Verg ve SGK ötelemeler nden faydalanmamız gerek yor" Yaşanan bu süreçte ticaret merkezi yönetimlerinin tahsil ettikleri aidat tutarlarının işletmelerin kapalı olması nedeniyle onda bir seviyelerine kadar indiğini ifade eden Demir şunları kaydetti: “Birçok lokanta, büfe, çay ocağı gibi işyerlerinden kira gelirleri de bu yerlerin kapalı veya iş yapamaz durumda olması nedeniyle şu an tahsil edilememekte. Elimizdeki gelirle başta hiçbir şekilde işten çıkarmayı düşünmediğimiz personellerimizin ücretlerini ödemekte güçlük çekeceğimiz ve

beklenen fırsat kabusa dönüştü. Salgının Avrupa’da hızla yayılması, ihracatının büyük bölümünü AB ülkelerine gerçekleştiren Denizli’yi çok olumsuz etkiledi. Önce blok mermer ihracatçıları, mart ayından bu yana da özellikle tekstil ve konfeksiyon sektörü sipariş ötelemeleri ve iptalleriyle karşı karşıya kaldı. Mermer ocaklarının büyük bölümü kapandı, bazı büyük tekstil ve konfeksiyon fabrikaları üretime ara vermek zorunda kaldı. Denizlili sanayici salgının yarattığı tüm olumsuz koşullara rağmen üretimini kapasiteyi düşürse de sürdürmek, istihdamı korumak için tüm olanaklarını seferber ediyor. İş dünyası hükümetin sağladığı destekleri yerinde bulup ek tedbirler alınmasını istiyor. Salgının etkisini kısa sürede yitirmesi pek mümkün görünmüyor. Şirketlerin bu dönemin hasarını gidermesi de zaman alacak. Denizli’nin umut ve heyecanla başladığı 2020 yılı yatırım, istihdam ve ihracat yönünden kayıp bir yıl olacak.

UND/MUAZZEZ ARAÇ:

“Kapıkule Sınır Kapısı’nda yoğunluk azalıyor” MEHMET NABİ BATUK/MERSİN

diğer giderleri ödeyemeyeceğiz görünmektedir. Yaşanan bu olağanüstü durumdan bizlerde azami ölçüde etkilendiğimizden Perpa Ticaret Merkezi olarak biz ve bizim gibi ticaret merkezlerinin de hem vergi hem de SGK çerçevesinde mücbir sebep hükümlerinden faydalandırılması gerekmektedir.”

Uluslararası Nakliyeciler Derneği Mersin Uluslararası Termoking Çalışma Grubu Üyesi Muazzez Araç, koronavirüs salgını nedeniyle Kapıkule Sınır Kapısı’nda başlatılan karantina uygulamaları ve gişe sayısının düşürülmesi nedeniyle oluşan 60 kilometrelik araç kuyruğunun, alınan önlemlerle ortadan kalktığını açıkladı. Mart ayı içinde Kapıkule Sınır Kapısı’ndaki gişelerin sayısının 5’ten 1’e düşürülmesi nedeniyle geçiş üstünlüğüne sahip olan termoking araçlarının bile en az 4 gün beklediğini hatırlatan Araç, “Balkanlar ve Avrupa pazarlarında sağlıklı gıdaya erişim ve ihracatın gerilememesi için sınır kapılarında araç yoğunluğu oluşturacak uygulamalardan uzak durulmalı. Bulgaristan tarafının geçici bir tampon bölge uygulaması başlatması ile Kapıkule Sınır Kapısı’ndaki araç yoğunluğu azaldı ve geçiş işlemleri daha artık hızlı yapılıyor” diye konuştu. Ticaret Bakanlığı ve Ulaştırma Altyapı Bakanlığı yetkililerine de seslenen Muazzez Araç frigorifik taşımacılığın zarar görmemesi için zaman kaybetmeden sınır kapılarında geçiş üstünlüğüne sahip hassas yüklerin transferini hızlandıracak özel bir birimin oluşturulması gerektiğini ifade etti.

7 N san 2020 • SA L I/ 15

YURT HABERLERİ

MADSİAD: Mermerc çalışanına sah p çıksın Maden Mermer Üretici ve Sanayici İş Adamları Derneği (MADSİAD) Başkanı Erol Efendioğlu, koronavirüsün ekonomiye yansıyan olumsuz etkilerinin hissedildiği bir dönemde üyelerine birlik olma çağrısında bulundu. Efendioğlu, “Çalışanlarımıza sahip çıkalım, gelir kayıplarımızı onlara yansıtmayalım” dedi. Şubat ayı itibarıyla sektörel fuarların iptal edildiği, ocakların açılamadığı ve fabrikaların kepenk kapatmak zorunda kaldığı doğal taş sektöründeki işverenlere, “birlik olalım” çağrısında bulunan Efendioğlu, “2020 yılı para

kazanma değil ekmek paylaşma yılı ilan edilsin” dedi. Sektördeki durumu iyi şirketlerin çalışanlarına sahip çıkacağını umut ettiğini söyleyen Efendioğlu, “Çalışanlarımızı bu kara günde sahiplenmezsek ne zaman sahipleneceğiz. Sadece mermer sektörü değil tüm sektörler bu yılı para kazanma değil, ekmek paylaşma yılı ilan etsin. Bunun önceliğini madenciler yapsın” dedi. Firma olarak 2021 yılında küresel bir kriz öngörerek, planlamalarını son iki yıldır bu doğrultuda gerçekleştirdiklerini anlatan Efendioğlu, şunları

söyledi: “Öngördüğümüz kriz koronavirüs vakasıyla birlikte bizim beklediğimizden bir yıl erken geldi. İki yıldır aldığımız tedbirler sayesinde krizi çok az hasarla atlatacağımıza inanıyoruz. Böyle bir günde toplum ve bireylerin sağlığı her şeyin önündedir. Çalışanlarımızla istişare içinde olup, onların da önerileriyle ortak akılla süreci yönetmeye çalışıyoruz. Bu süreçte yaşanacak gelir kaybını çalışanlarımıza yansıtmayacağız. Hiçbir çalışanımızı işten çıkarmayacağız.” ZEHRA ORUÇ/BURSA

MADSİAD Başkanı Erol Efend oğlu, v rüsle mücadele sürec nde üyeler ne 'b rl k olma' çağrısında bulundu.

İZBAŞ’IN ÜÇ AYLIK TİCARET HACMİ MORAL VERDİ Koronovirüsün etkisiyle hemen hemen tüm alanlarda performanslar düşerken, İzmir Serbest Bölgesi’nin (İZBAŞ) bu yılın ilk üç ayındaki ticaret hacmi küçük de olsa bir miktar artarak moral verdi. Etkinin en çok hissedildiği ocak-mart ayını içine alan 3 aylık periyotta 151 milyon dolarlık işlem hacmine ulaşan İZBAŞ, geçen yıla oranla yüzde 2 artış yakaladı. Geçen yıl aynı dönemde 148 milyon dolar olan işlem hacmini koruyup bir miktar üzerine çıkmanın büyük bir moral olduğunu belirten İZBAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sevimli, “Nisan ayında ne olur bilemiyoruz. Ancak temennimiz dünyada koronavirüsün bir an önce kontrol altına alınması ve işlerin hızla normale dönmesi” dedi. Rüzgar santrallerine kanat üretimi gerçekleştiren TPI ve gıda sektörüne ambalaj üreten Barex’in üretimine devam ettiği bölgede alınan etkin tedbirler sayesinde çalışanlarda virüs vakasana rastlanmadığını kaydeden Sevimli, siparişleri olan deri firmalarının üretimini sürdürdüğünü paylaştı. Sevimli, geçen yıl 750 milyon dolar işlem hacmine ulaşan bölgede bu yıl 1 milyar doları hedeﬂediklerini ancak, salgın nedeniyle bu rakama ulaşıp ulaşamayacaklarını öngöremediklerini belirtti. NİHAT DELİBAŞI/İZMİR

Tarım Konsey , tazm nat taleb nde bulundu Üyeler arasında yaptığı anket çalışmasının sonuçlarını 13 maddel k rapor hal ne get ren Antalya Tarım Konsey , v rüs salgını neden yle sektörün çok zor durumda kaldığını bel rterek, ‘koronav rüs tazm natı’ st yor.

Üretici, çiftçi ve ihracatçıların da yer aldığı Antalya Tarım Konseyi virüs salgını nedeniyle sektörün çok zor durumda kaldığını belirterek, ‘koronavirüs tazminatı’ istiyor. Aralarında; Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO), Antalya Ticaret Borsası, Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği (ANSİAD), Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB), Süs Bitkileri İhracatçı Birliği, yaş meyve sebze ihracatçıları, gübre ve zirai ilaç bayileri, ziraat odalarının da yer aldığı 53 STK temsilcisinden oluşan Antalya Tarım Konseyi’nin Dönem Başkanı Ali Çandır yaptığı açıklamada, üyeleri arasında sorunlar ve çözüm önerileriyle ilgili bir anket çalışması yaptıklarını belirtti. Bu çalışmada üyelerden gelen talep ve sorunları 13 maddelik rapor haline getirdiklerini anlatan Çandır, tarım sektörünün dünya ekonomilerini olumsuz etkileyen bu salgına karşı ‘koronavirüs tazminatı’ istediğini kaydetti.

"Üret me devam kred s , b r an önce uygulansın" Ankete verilen cevaplardan hazırladıkları 13 maddeden oluşan tarım raporunu, Antalya milletvekillerine de elektronik posta ile ilettiklerini anlatan Çandır, raporla ilgili şunları kaydetti: “Raporda tarım sektörünün darboğazda olduğu ortaya çıktı. Üretici, ihracatçı ve ticaret erbabı tarım sektörünün ayakta kalması için acil destek istiyor. 2020 desteklerinin avans olarak acilen ödenmesini, fide, tohum, ilaç, gübre

Al Çandır

FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

13 MADDEDE NE İSTENİYOR? 1-Sektörün tüm bankalara olan kred borçları, verg , SGK, BAĞKUR, TARSİM ve benzer ödemeler , salgının en az b r yıl sonrasına, fa zs z ertelenmel . 2-Üret c ler n ac l f de, tohum, laç, gübre g b ht yaçları, ortaklıklar aracılığı le f nansmanı hızlıca devletçe karşılanmalı. 3-Pazarlanma şansı kalmayan tüm ç çek ürünler le sebzemeyve ve d ğer tarım ürünler ç n mücb r sebep kapsamında b r ‘koronav rüs tazm natı’ ödenmel . 4-2019 yılı süt ve buzağı desteklemeler b r an önce ödenmel ve artan f yatlar neden yle tedar k nde üret c y zorlayan yem sorunu

gibi ihtiyaçların finansmanı devletçe karşılanmak üzere hızla tedarik edilmesi, pazarlanma şansı kalmayan kesme çiçek, süs bitkileri diğer tarım ürünleri için mücbir sebep kapsamında bir ‘koronavirüs tazminatı’ ödenmesini talep ediyor.” Sektörün bankalar ve tarım kre-

çözülmel . Tahs lat yapamayan ve nak t akışı bozulan tarımsal kooperat flere ödemeler n yapab lmeler ç n kamu bankalarından fa zs z kred kullandırılmalı. 5-2020 yılı desteklemeler avans olarak ac len ödenmel . 6-‘Üret me devam kred s ’ hızla hayata geç r lmel . 7-Tarım ürünler nde bozulab l r ürün damgası uygulamasına geç lerek gümrük şlemler hızlandırılmalı. 8-Yaş meyve ve sebze le kesme ç çek ürünler nde artan uçak kargo bedeller devletçe karşılanmalı. 9-Tarımsal t caret n hızlandırılması amacıyla

di kooperatiﬂerine olan borcunun faizsiz ertelenmesi, 2019 yılı süt ve buzağı desteklemelerinin acilen ödenmesini, tarımda ‘üretime devam kredisi’nin bir an önce uygulamaya geçirilmesini istediklerini belirten Çandır, “İhraç ürünlerin nakliyesinin hızlanması için şoför-

bürokrat k şlemler azaltılarak merkez tarafından uygun bulunan bazı yetk ler taşra teşk latlarına aktarılmalı. 10-Sektörde st hdam kaybını önleyecek desteklemeler n mutlaka artırılmalı. 11-Tarımsal üret m yapılan ancak mülk yet sorunu neden yle ÇKS kaydı oluşturulamayanların da tarımsal desteklerden faydalandırılması sağlanmalı. 12-Tarım sektörü, tedar kç ler ve loj st ğ le b rl kte mücb r sebep koşulları kapsamına alınmalı. 13-Ş rketler n fatura tutarları, devletçe tedar kç ye ödenmel ve ş rket hesabına kred olarak kayıt ed lmel .

lere hızlı kit uygulanmalı. Uçak kargo bedelleri devletçe karşılanmalı. Yevmiyeli işçiler ve mevsimlik tarım işçileri için barınma, beslenme ve sağlık koşullarını kapsayacak Kızılay alt yapısından faydalanılarak özel paket sunulmalı” diye konuştu.

21 lde ek leb l r araz ler üret me kazandırılacak

DUNYA

CMYK

belirten Pakdemirli, “Yazlık ekim yapılabilecek alanlarda ekilişlerin kesintiye uğramaması ve tüm ekilebilir arazilerin üretime katılması için, proje kapsamında belirlenen 21 ilde üreticilerimize tohumların yüzde 75’ini hibe ediyoruz” ifadelerini kullandı.

Antalya Val s Mün r Karaloğlu, tüm dünyayı ekonom k ve sosyal yönden olumsuz etk leyen koronav rüs salgınına rağmen, Antalya’da tarımsal üret m n devam et ğ n b ld rd . Dünyayı saran koronav rüs salgınına rağmen Antalyalı ç ftç ler n üretmeye devam ett ğ n bel rten Karaloğlu, ç ftç n n, üret c n n ş n n başında olduğunu fade ett . Karaloğlu, şunları kaydett : “Antalya’da üret m son gaz devam ed yor. Şu anda arz bakımından herhang b r sorunumuz yok. Haller çalışıyor, ç ftç m z üret yor. Ancak, koronav rüs tehd d sürec nde ç ftç ler n bazı sıkıntıları oldu. Özell kle hallerde oluşan f yatlarda düşüşler oldu. Özell kle ç p yasadak daralma ve hracatı karayoluyla yapmanın zorlaşmasıyla f yatlarda düşüş var. Eğer f yatlar böyle devam ederse ç ftç m z zorlanacak. Onun ç n mutlaka hracatın önünü açmamız lazım. Karayoluyla mümkün değ lse hava kargo yoluyla çözmem z lazım.”

THY Kargo le hracat THY Kargo le hracatın yen den yükseleb leceğ ne d kkat çeken Karaloğlu, ç ftç n n f yatlardan mağdur olmaması ç n THY ve BAİB le görüşmeler gerçekleşt rd ğ n anımsattı. BAİB le THY Kargo arasında olumlu gel şmeler olacağının müjdes n veren Karaloğlu, “Hava yolu le

Antalya Val s Mün r Karaloğlu, ç ftç n n ayakta kalması ç n desteğe ht yaç duyulduğunu söyled . hracatı canlandırarak ç ftç n n zarar etmemes n planladık. THY’n n kargo köprüsü kurması ç n bakanlarımızdan yardım bekl yoruz. Ç ftç m z ayakta tutmak ç n desteğe ht yaç var” ded .

"Haller çalışıyor" Marul, yeş l soğan, maydanoz ve kesme ç çek üret m nde p yasanın daralmasıyla ç ftç zararlarının arttığına d kkat çeken Val Karaloğlu şöyle devam ett : “Ç ftç m z ş n n başında ve malın p yasaya arzında b r sorun yok, haller m z çalışıyor. F yat konusunda b r ayarlama yapab l rsek hracatın önünü açab l rsek Antalya’da tarım sektörü üretmeye devam edecek.”

İŞ EMİRLERİ E-POSTA İLE ULAŞTIRILACAK PORT AKDENİZ’DE KONTEYNER İŞLEMLERİ KOLAYLAŞTI

TA R I M B A K A N L I Ğ I , YA Z L I K E K İ M İ Ç İ N T O H U M H İ B E E D E C E K

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, “Yaz dönemi ekilişlerinde kesinti yaşanmaması ve mümkün olan tüm işlenebilir arazilerde ekiliş için ‘Bitkisel Üretimin Geliştirilmesi Programı’ başlattık” dedi. Programı, ekilebilir tüm arazileri üretime kazandırmak için başlattıklarını

"Antalya’da tarımsal üretim devam ediyor"

Pakdemirli, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını dolayısıyla bitkisel üretimin devamlılığı ve gıda arz güvencesini sağlamanın büyük önem taşıdığını bildirdi. Bu amaçla yürütülen çalışmalara dikkati çeken Pakdemirli, şu değerlendirmede bulundu: “Bu projeyle ülkemiz için, hububat, baklagil ve yağlı tohumlu bitkiler gibi stratejik ürünlerde rekolte artışını sağlamayı, aynı zamanda üreticilerimizi bu dönemde üretime yönlendirmeyi ve tarımsal üretimin artırılmasını hedeﬂiyoruz. Bu proje kapsamında belirlenen 21 ilde üreticilerimize tohumların yüzde 75’ini hibe ediyoruz. Yüzde 25’i ise çiftçi katkısıyla karşılanacak.” Pakdemirli, mevsim itibarıyla öncelikli olarak tohumların üreticilere dağıtımına başlandığı bilgisini vererek, ekimi yapılacak ürünlerin buğday, arpa, kuru fasulye, mercimek, mısır, ayçiçeği ve çeltik olarak belirlendiğini aktardı. Ekimi yapılacak tohumların sertifikalı ve miktarının 6 bin 700 ton olduğunu vurgulayan Pakdemirli, proje kapsamında 364 bin dekar alanda ekiliş yapılacağını ve ilk aşamada ekilişleri yapılan ve hasat edilecek ürünlerin toplam rekoltesinin 80 bin ton olacağını bildirdi. Proje kapsamında Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Bingöl, Çanakkale, Erzincan, Erzurum, Kars, Kayseri, Kırıkkale, Kırşehir, Konya, Muş, Nevşehir, Niğde, Samsun, Sivas, Tokat, Uşak ve Yozgat yer alıyor. AA

● Port Akdeniz Antalya Limanı, COVID 19 salgını sürecinde, konteyner ihracat işlemlerinin

daha sağlıklı ve kolay olması için bir adım attı. Şirketten yapılan açıklamaya göre Port Akdeniz Antalya Limanı’nda konteyner ihracat işlemleri için talepler elektronik ortamda alınacak. İş emirleri, Sundurma ve Ticaret Departmanı’na gitmeye gerek kalmaksızın e-mail ortamından ulaştırılabilecek. Port Akdeniz yetkilileri, bu adımla iş yoğunluğunu ve zaman kaybını da minimuma indirmeyi hedefliyor. Bu arada, Antalya İl Umumi Hıfzıssıhha Kurulu tarafından alınan 2020/15 sayılı kararla belirlenen Koronavirüs (Covid-19) Salgınından Korumak ve Yayılmasını Engellemek İçin Alınması Gereken Tedbirler kapsamında, Port Akdeniz liman sahasına girişte maske takma zorunluluğu getirildi. Liman yönetimi, bu çerçevede limana maskesiz olarak hiç kimsenin kesinlikle giriş yapamayacağını duyurdu. ANTALYA/DÜNYA

Yüzde

sürdürüleb l r

BM Kadın B r m ’n n 2019 yılında yayınladığı “Değ şen Dünyada A le” raporuna göre, 2017 yılında şlenen kadın c nayetler n n %58’ nde kadınlar a le üyeler tarafından öldürüldü. Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

Kömürden vazgeçmen n faydası mal yet nden fazla Kömür kullanımı, küresel em syonların üçte b r n oluşturmanın ve başlıca CO2 kaynağı olmanın yanı sıra, halk sağlığı ve b yoloj k çeş tl l k üzer nde olumsuz etk yaratıyor. Bununla b rl kte, küresel ölçekte kömürü enerj s stem nden çıkarmak en zorlu pol t k kararlardan b r olmaya devam ed yor. Uluslararası araştırmacılardan oluşan b r ek p tarafından gel şt r len s mülasyonlar, bu çabanın gerekl l ğ hakkında güçlü b r ekonom k argüman sunuyor. S mülasyonlar, kömür kullanımının devam ett ğ senaryoda küresel ısınmanın k derece le sınırlandırıldığı b r dünyanın mkânsız olduğunu ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra araştırma, kömürün enerj s stem nden aşamalı olarak çıkarılmasının get receğ faydaların, mal yetler nden daha fazla olduğu sonucuna varıyor. Potsdam İkl m Etk ler Araştırma Enst tüsü (Potsdam Inst tute for Cl mate Impact Research, PIK) araştırmacılarından Sebast an Rauner, “Sonuçlar kömürden arındırılmış enerj s stem n n ekonom k faydalarının açık ara önde olduğunu göster yor” d yor. Araştırmacılar, s mülasyonlarını yalnızca elektr k üret m yle sınırlandırmayıp; ulaşım, b nalar, sanay ve tarım sektörler n de çerecek şek lde tüm enerj s stem n ele alıyor.

Taahhütler yeters z Rauner, “Ülkeler n Par s Anlaşması kapsamında ortaya koydukları kl m taahhütler , nsanlığın küresel ısınmayı k dereceyle sınırlandırma açısından yeters z olduğunu göster yor. Ancak tüm ülkeler n ekonom ler n kömürden arındırdığı pol t kaları hayata geç rmes durumunda, küresel ölçekte k derece hedef ne ulaşmak ç n gerekenler n yarısını gerçekleşt rm ş oluyoruz. Ç n ve H nd stan g b ekonom ler kömüre dayalı olan ülkeler n, kömürü enerj s stem nden 2030 yılına kadar çıkarmaları, küresel ölçekte azaltılması gereken em syonların yüzde 80 la 90’ına denk gel yor” d ye ekl yor. PIK enerj araştırma grubunun başında bulunan ve Berl n Tekn k Ün vers tes 'nde Küresel Enerj S stemler Anal z Profesörü olarak görev yapan Gunnar Luderer se, “Kömürü devre dışı bırakmanın sağlık mal yetler ndek azalma ve ekos stem h zmetler nde oluşturduğu olumlu katkı, kömürden çıkışın d rek ekonom k mal yet n n üzer nde. Bu katkı, 2050 yılına gel nd ğ nde küresel ekonom de yaklaşık yüzde 1,5'l k net tasarruf etk s , yan k ş başına 370 dolar anlamına gel yor. Bu etk y orta vadede görmeye başlıyoruz. Özell kle, H nd stan ve Ç n bu avantajların çoğunu 2030 yılına kadar göreb l rler” d ye ekl yor.

7 N san 2020 • Salı

‘B lg toplumunun temeller n bugünden atmamız lazım’ Türk ye’n n koronav rüs salgınında henüz z rvey görmed ğ n bel rten VKV Sağlık Kuruluşları Enfeks yon Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, “En az b r bu kadar daha yolumuz var. Buradan ders çıkarmalı, b lg toplumunun temeller n bugünden atmalıyız” ded .

Antibiyotikler suçlu mu? X Antibiyotik kullanımındaki artış ile insanların bağışıklık sistemlerinin zayıflaması ve dolayısıyla virüse duyarlılığı arasında bir bağ olduğu iddia ediliyor, ne diyorsunuz? Hayır yok. Antibiyotik kullanımı arttı diye bunlar yaşanmıyor. Antibiyotik ile koronavirüsün insanlar üzerindeki etkisi arasında bir bağlantı bulunmuyor.

İYİLİK FABRİKASI YASEMİN SALİH yasemin.salih@dunya.com

Koronavirüs salgını, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de şiddetini artıran bir yıkımla yoluna devam ediyor. Çok fazla bilgi ve açıklama, kamuoyunda kafa karışıklığına neden olurken bir yandan da panik ortamını besliyor. Her akşam açıklanan vaka sayılarıyla moraller bozulurken insanların aklında şu soru var: Nereye kadar? Ne zaman “bitti” kelimesini kullanacağız? Pandemide ülkelerin takvimi farklı ilerliyor. İlk vakanın görüldüğü Çin’de insanlar ofislerine döndü. Hastanelerde doktorların kutlama videoları tüm dünyaya umut oldu. Kimi ülkeler de “zirveyi gördük, inişe geçtik” diye açıklama yapıyor. Peki Türkiye ne durumda? VKV Sağlık Kuruluşları Enfeksiyon Hastalıkları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, pandeminin Türkiye’deki seyri ve sonrasında hayatımızı nasıl etkileyeceğine dair sorularımızı yanıtladı. Halk sağlığı alanında Amerika’da araştırmalarda bulunan, bu alanda Türkiye’de de birçok ödül alan ve aynı zamanda Avrupa Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi olan Ergönül’e göre koronavirüs deneyimi Türk toplumunda birçok konuda değişimin temellerini atabilir. XSizce şu anda pandeminin Türki-

CMYK

XNeler yapılması gerekirdi? Sokağa çıkma yasağı getirilebilirdi. Sosyal mesafe konusunu insanlar çok da anlayamadılar. Hijyen, maske önemli konular ama çok iyi anlaşılamadı. Sokakta maske takmak değil gerekli olan, eğer çevrenizde şüpheli biri varsa maske takılmalı. Bundan önceki bir-iki hafta sokağa çıkma yasağı getirilseydi iyi olurdu ama önümüzdeki bir-iki hafta için getirilecek bir yasak da iyi olur.

XBundan sonra hayatımız nasıl değişecek sizce? Bu günler, bilgi toplumu oluşturmanın temellerini atmak için fırsat olsun. Burada çıkardığımız dersler bunu sağlar mı bilmiyorum ama bilgi toplumu olmak, bilime değer vermek öne çıkmalı. Bundan sonra başka salgınlar da olabilir. 5-10 sene sonra yeni ataklarla karşılaşabiliriz. Ne yazık ki aradan zaman geçince şimdi uyguladığı önlemleri unutuyor insanlar. Çünkü acı hikayeleri unutmak istiyorlar. Bu nedenle şu anda ne öğretebilirsek diye bakmalı, bu fırsatı iyi kullanmalıyız. Bundan sonrasında gönlümüzden geçen, toplumda bilimsel verilere olan merakın artmasıdır. Bilime daha fazla değer verileceğini umuyoruz. Kahvehane sohbetlerine değil de bilim insanlarının ne söylediğine bakmak gerekiyor. Daha bir ay öncesine kadar insanlar ‘kelle paça’ diyenlere, ‘Türklerin geni sağlam, virüs gelmez’ diyenlere inanıyorlardı. Üstelik o kişiler de bilim insanıydı, artık toplumun yüzüne nasıl bakacaklar bilmiyorum. Bundan sonra bu tür laubali sözlere itibar etmemek gerektiğinin artık anlaşıldığını umuyoruz.

Küresel su kr z COVID-19 mücadeles n r sk altına sokuyor Birleşmiş Milletler (BM) Dünya Su Gelişim raporu, su altyapısının kritik önemine rağmen yetersiz fonlandığına dikkat çekiyor. Gelişmekte olan ülkelerdeki sağlık tesislerinin üçte biri bulundukları bölgede temiz suya erişemiyor. Bununla beraber, onlarca yıldır yetersiz fonlanan su alt yapısı birçok ülkeyi koronavirüs krizine karşı daha büyük bir risk altına sokuyor. COVID-19 salgını ile mücadelenin en güçlü silahı su ve sabun, fakat bugün, gelişmekte olan ülkelerde halkın dörtte üçü suya ve sabuna erişemiyor. Birleşmiş Milletler rakamlarına göre bugün dünya genelinde güvenilir içme suyuna ulaşamayan insanların sayısı 2,2 milyara ulaşıyor. Hızlı nüfus artışı, endüstriyel kalkınma ve kentleşme nedeniyle özellikle Asya’da şiddetlenen su krizi, dünyanın en büyük ve en kalabalık kıtasını ciddi bir su kıtlığı tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor. Dünya genelinde su krizi yaşanan

Lokman Hek m Sağlık Vakfı, pandem olarak lan ed len Korona v rüsü hastalığı (COVID-19) neden yle gece-gündüz, zor şartlarda çalışan sağlık çalışanları ç n “Nefes Ol” projes n All anz Türk ye’n n yaptığı bağışla hayata geç rd . Proje kapsamında, İstanbul’da evler ne g demeyen sağlık çalışanlarının, onlara tahs s ed lecek otellerde konaklaması sağlanıyor. All anz Türk ye’n n bağış desteğ yle Lokman Hek m Sağlık Vakfı’nın hayata geç rd ğ “Nefes Ol” projes yle sağlık çalışanlarına nefes olunması amaçlanıyor. Proje kapsamında, İstanbul’da çalışan ve Korona v rüsü hastalığı (COVID-19) neden yle gece-gündüz h zmet vererek evler ne g demeyen sağlık çalışanlarına, d nleneb lmeler ve konaklamaları ç n, yoğun hastaneler n yakınlarında kapatılan otellerde tek k ş l k odalar tahs s ed l yor. COVID-19’un tüm dünyadak yayılma hızının, sağlık h zmet n n önem n daha da artırdığını bel rten All anz Türk ye İcra Kurulu Başkanı Tolga Gürkan,

XHastanelerin durumunu nasıl görüyorsunuz? İstanbul’daki bütün hastaneler pandemi hastanesi oldu. Hemen hepsi virüsten etkilenen hastaları kabul ediyor. Sağlık çalışanları da virüsten etkileniyor. Bugün Bilim Kurulu’nda iki üyenin pozitif olduğunu biliyoruz. Hastaneler çok önemli bu aşamada. Salgın dışındaki hastaların çok acil bir durum yoksa hastanelere gitmemesi gerekiyor. Basit operasyonlar bekleyebilir. Çünkü hasta sayısı çok artacak. Gerek toplum gerekse hastaneler açısından yapılması gerekenler vardı.

X Hastalığı atlatan kişiler hayatlarına nasıl devam edecekler? Yazılanların aksine koronavirüsü atlatan kimselerde çok büyük hasarlar beklemiyoruz. Birçok şey anlatılıyor ama sonuçlarını bilemiyoruz. Çok sağlıklı bilimsel veriler elimizde yok. Bir şey söylemek için henüz erken ancak bundan sonrasında toplum olarak ellerin temizliği, hijyen gibi konulara verilen önemin devam etmesi gerekiyor.

B M S U R A P O R U N A G Ö R E 2 , 2 M İ LYA R İ N S A N T E M İ Z S U YA U L A Ş A M I YO R

bölgelere dikkat çeken S360, suya-sabuna ulaşamayan insanların COVID-19 mücadelesini nasıl sürdüreceği sorusunu da gündeme getiriyor. S360 değerlendirmesinde dikkat çeken rakamlar şöyle: X İklim değişikliği ve artan nüfus nedeniyle 2050 yılına kadar Asya’daki bölgelerin yüzde 74-86’sında su kıtlığının artması ve kıta nüfusunun yaklaşık %40’ının ciddi bir su kıtlığıyla karşı kar-

“Nefes Ol” projes yle sağlık çalışanlarına destek

DUNYA

ye’deki seyri nedir, mevcut tabloyu yorumlar mısınız? Türkiye’de pandeminin seyri, artarak devam edecek. Türkiye henüz zirveye çıkmadı. Hatta ortalarda bile değil. En az bir bu kadar daha sürecek bir dönem var önümüzde. Nisan boyunca artarak devam edecek. Yüzde 100 tarih vermek çok zor ama haziran ayını da bulabilir diyebiliriz.

“All anz Türk ye A les olarak sevd kler nden uzak, özver yle zor şartlarda çalışan, her gün görev n n başında olan, hep m z n kahramanı sağlık çalışanlarımıza m nnettarız. Sağlık personel m z n sağlıklı b r ortamda d nleneb lmes ç n elver şl konaklama noktaları yaratan ‘Nefes Ol’ projes ne katkıda bulunarak destek olmak sted k” ded .

şıya kalması bekleniyor. 4.5 milyar insana ev sahipliği yapan Asya kıtasında küresel su tedariğinin yüzde 65’i kullanılıyor. X Hindistan dünyanın en fazla su sıkıntısı çeken 13. ülkesi ancak su kıtlığından en çok etkilenen diğer 16 ülkenin toplam nüfusunun üç katından fazlasına ev sahipliği yapıyor. Hindistan Hükümeti düşünce kuruluşu Niyi Aayog tarafından yayımlanan bir araştırmaya göre 2020

V sual Network Ind cator tahm nler ne göre onl ne v deolar 2022 yılında nternet traf ğ n n yüzde 82’s n tems l ed yor olacak.

yılında 21 şehirde yeraltı suyunun tükeneceği öngörülüyor. X Pakistan dünyada en çok su sıkıntısı yaşayan ülkeler arasında 14. sırada geliyor. Pakistan Su Kaynakları Araştırma Konseyi (The Pakistan Council Research in Water Resources) 2025 yılına kadar ülkenin suyunun tükenebileceği uyarısında bulunuyor. X Çin, su kıtlığının gündemde olduğu bir diğer ülke. Çin’in en uzun nehri Yangtze Nehri’nden ülkenin kuzeyini beslemek için su alınmasını tasarlayan mega su transferi projesi gündemde. Çin’de bir başka büyük nehir olan Sarı Nehir de ülkenin sürdürülebilir kalkınması için önem taşıyor. X Bugün 28 milyon Endonezyalı güvenli suya erişemiyor. 2018 yılında Dünya Bankası, ülkedeki 6 milyon kişiye su temini ve hijyenik koşulların sanitasyonun sağlanmasını amaçlayan Ulusal Kent Su Arzı Projesi için 100 milyon dolarlık krediyi onayladı.

Yarısı erkek yarısı sı d ş b r arı keşfed ld Sc encealert s tes n n haber ne göre, yarı erkek yarı d ş arı, Cornell Ün vers tes nde görevl böcek b l mc Er n Kr ch lsky ve ek b tarafından Panama'da Barro Colorado Adası'nda ormanlık alanda bulundu. Ek b n arıya, Orta ve Güney Amer ka'ya özgü, geceler ortaya çıkan "Megalopta amoenae" türünün s rkad yen r t mler n nceled kler sırada rastladığı bel rt ld . Keş fle lg l ayrıntılar "Journal of Hymenoptera Research" derg s nde yayımlandı. Uzmanlar, arının sol yanının f zyoloj k açıdan erkek olduğunu, bu tarafta küçük, nar n b r çene kem ğ , uzun anten, daha az tüylü, zayıf ve hassas arka bacak bulunduğunu bel rtt . Hayvanın f z ksel açıdan d ş olan sağ yanında se daha kısa anten, bel rg n b r çene kem ğ , kalın ve tüylü arka bacağın d kkat çekt ğ fade ed ld .