DOSYA /
AKDENİZ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ ● 31 MART 2020 • SALI
İB M tır. A K ış A anm r le rl r k azı çe n h a yf da Sa afın r ta
A K A M İ B YÖ N E T İ M KU R U LU B A Ş K A N I R E F İ K O N U R K I L I Ç E R :
Katma değerl üret m ve markalaşma çalışmaları le pazar çeş tl l ğ artacak İhracatını 2019 yılında yüzde 10.3 artıran mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü, 5.5 m lyar dolarlık satış hacm ne ulaştı. Küresel t carette öneml b r paya sah p olan sektör, 2020’de de sürdürüleb l rl k, katma değerl üret m ve markalaşma çalışmaları le pazar çeş tl l ğ n artırmak st yor.
120 MİLYON $ AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACAT TUTARI
898 MİLYON $
Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği’nin (AKAMİB) mobilyalar, kâğıt-karton ve matbu yayınlar, keresteler-sandık-kafes-palet, diğer ahşap mamulleri ve orman tali ürünleri olmak üzere beş alt sektörünün bulunduğunu dile getiren AKAMİB Başkanı Refik Onur Kılıçer, ürün grupları içinde lokomotif sektörün mobilya olduğunu belirtti. AKAMİB üyelerinin son yıllarda başta mobilya ürünleri olmak üzere yaptıkları Ar-Ge çalışmaları ve yatırımlar doğrultusunda tasarım ve kalitede Avrupalı firmalarla yarıştığına dikkat çeken Başkan Kılıçer, dünyada 217 ülke ve bölgeye yoğun ihracat gerçekleştirdiklerini aktardı. Kılıçer, sektörde ihracatı ağırlıklı olarak KOBİ’lerin sırtladığını belirterek, “Şu an kalite olarak Avrupa ile yarışırken markalaşma sürecini tamamlayamadığımız için fiyatta Uzak Doğu ile kıyaslanıyoruz. Bu yüzden başta markalaşmaya önem verip, tanıtım çalışmalarına ağırlık vermiş durumdayız. Orta vadede Türk mobilyası ve tüm alt sektörlerimiz için daha güçlü markalar oluşturmak istiyoruz” dedi.
KAĞIT KARTON VE MATBU YAYINLAR TÜRKİYE’NİN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA İHRAÇ ETTİĞİ ÜRÜN GRUBU
TÜRKİYE’NİN YILIN İLK İKİ AYINDA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACAT TUTARI
“Yen l kç tasarım ve kal tel ürünler m zle Avrupa le yarışıyoruz” Mobilya ürünlerinde sürekli olarak ihracat oranlarının arttığını belirten Refik Onur Kılıçer, şöyle konuştu: “Mobilyada yaptığımız Ar-Ge ve tasarım yatırımları sonrasında sektör hem kalite hem de tasarımda güçlendi. Bu anlamda Kayseri ili, mobilya sektöründe atılım yapan illerimizden. Mevcut pazarlarda ürünlerimizin kullanımı arttıkça ‘Türk Malı’ algısı da güçleniyor ve bu doğrultuda fiyatla değil kalite ve tasarımla rakiplerimizle yarışır duruma geldik.” AKAMİB üyelerinin ihracata yönelik yaptığı üretimde meydana gelen artışın beraberinde kapasite, makine parkı ve nitelikli iş gücünü de yükselttiğini ifade eden Kılıçer, en fazla ihracatçı firmanın Kayseri’de bulunduğuna
MOBİLYA AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA İHRAÇ ETTİĞİ ÜRÜN GRUBU
dikkat çekti. Kılıçer, “Kayseri, sektörün İstanbul ve İnegöl ile birlikte önde gelen büyük doğal bir kümesi. Benzer oluşumu Adana başta olmak üzere AKAMİB’e bağlı diğer illerde de gerçekleştirmeyi hedefliyoruz” dedi.
“Mob lyada KDV’n n nd r lmes sektöre olumlu yansıdı” Mobilyada yüzde 18 olan KDV’nin yüzde 8’e indirilmesinin sektörün uzun süredir beklediği bir düzenleme olduğunu belirten Refik Onur Kılıçer, “Yüzde 18’lik vergi oranı tüketicilerin taleplerini ertelemesine, iç pazarda daralmaya ve stokların artmasına neden olmuştu. Bu yük durum üretici firmalar için de sıkıntılar yaratıyordu. Yeni yıla girerken yüzde 10 oranındaki indirim, ertelenen talepleri harekete
SEKTÖR İHRACATINDA KAYSERİ 68.7 MİLYON DOLARLA 4’ÜNCÜ, ADANA 16.4 MİLYON DOLARLA 9’UNCU MERSİN 11.7 MİLYON DOLAR İLE 10’UNCU
IRAK TÜRKİYE’NİN VE AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACATI GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ÜLKE
“AR-GE VE TASARIMA YAPILAN YATIRIMLAR İHRACATTA ARTIŞI TETİKLİYOR” İhracatı daha fazla artırmanın yolunun yüksek katma değerl üret mden geçt ğ ne d kkat çeken Ref k Onur Kılıçer, Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarını h ç ara vermeden sürdürdükler n kaydett . Çalışmalarının en öneml s olan Ar-Ge ve tasarım yarışmalarıyla sektörde b r algı yarattıklarını ve bunun sonuçlarını almaya başladıklarını fade eden Kılıçer, “Genç tasarımcıları
DUNYA
07 CMYK
sektörle buluştururken, f rmalarımızı da tasarıma yönlend rd k. Katıldığımız ulusal ve uluslararası fuarlarda tasarımın yarattığı farkı açıkça göreb l yoruz. F rmalarımızın ürünler her alanda büyük beğen topluyor. Doğal olarak bu da hracat rakamlarına yansıyor. Son dönemde hracatta yaşanan st krarlı artış, Ar-Ge ve tasarıma yaptığımız yatırımların b r sonucu” açıklamasını
yaptı. Kılıçer, ht yaçlar doğrultusunda gel şt rd kler Ür-Ge projeler yle b rl ğe bağlı şeh rler n ve sektörün hracat kapas tes n artırmayı hedefled kler n bel rterek, “İhracatçı f rmalara yen ler n katmak ç n çalışıyoruz. F rmalarımızı hracata tevş k ed yor, onları devlet destekler nden yararlandırarak dış pazarlara açılmalarını sağlıyoruz” ded .
geçirdi ve piyasaya canlanma getirdi. Buna bağlı olarak firmaların üretimi de arttı. Mobilya sektörünün bir diğer beklentisi ise satışlarda olduğu gibi hammadde ve ara mallarda da KDV oranları. Eğer bu talebimiz de gerçekleşir ise, üretim maliyetleri azalır, sektörün ihracat pazarlarındaki rekabet şansı daha da artar” diye konuştu.
“AKAMİB olarak hracatı son beş yılda yüzde 39.8 artırdık” AKAMİB olarak ihracat oranlarını her yıl bir önceki yıla göre artırdıklarına dikkat çeken Refik Onur Kılıçer, “İhracatımız yıllara göre 2015 yılında 539 milyon dolar, 2016 yılında 549.2 milyon dolar, 2017 yılında 603 milyon dolar, 2018 yılında 623 milyon dolar ve 2019 yılında 753.4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Son beş yıl konjonktürel olarak sıkıntılı bir dönem olmasına rağmen ihracatımız her yıl artış gösterdi. 2015 yılında 539 milyon dolar olan ihracatımız, 2019 yılında 214.6 milyon dolar artarak 753.4 milyon dolar seviyesine ulaştı. AKAMİB son 5 yılda ihracatını yüzde 39,8 arttırma başarısı gösterdi” ifadesini kullandı. Birliğin 2020 yılına da iyi bir başlangıç yaptığını anlatan Refik Onur Kılıçer, ilk iki ayda yüzde 4.2 artışla 120 milyon dolar ihracat yaptıklarını belirtti. Kılıçer, bu dönemde en fazla ihracatı Irak, Almanya, İsrail ve Libya’ya yaptıklarını ifade ederek, “Birliğimiz ihracatında yüzde 61 ile mobilya ürün grupları ilk sırada yer alırken, iki aylık dönemde yüzde 94.5 ile en yüksek artışın yaşandığı kereste-sandık-kafes-palet ihracatı ise 18 milyon dolar oldu” dedi. Sektörün en güçlü pazarının Avrupa ülkeleri olduğuna dikkat çeken Refik Onur Kılıçer, ABD ve Çin arasında yaşanan ticaret savaşları nedeniyle iki ülkenin de kendileri için hedef pazar haline geldiğini, boşalan pazarlarda hızla büyümek için projeler geliştirdiklerini kaydetti. Fuarlar ve ticaret heyetleriyle ABD pazarında hem ürünlerinin tanıtımını hem de ikili ilişkilerin güçlendirilmesini hedeflediklerini dile getiren Kılıçer, “Çin pazarında da başta geri dönüşüm kağıt ürünleri olmak üzere hammadde ihracatına odaklanmış durumdayız. Hindistan gibi hem gelişmekte olan hem de nüfus olarak yoğun olan ülkeler ve Libya gibi yeniden inşaat sürecine geçen ülkeler de yine önem verdiğimiz pazarların başında geliyor” diye konuştu.
Tasarım alanında ver len teşv kler novat f dönüşümü pek şt rd Mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünün dış ticaret fazlası vererek ülke ekonomisine yüksek girdi sağladığını belirten Refik Onur Kılıçer, şöyle devam etti: “Sektörümüzün istihdama olan katkısı da göz ardı edilemeyecek seviyede. Birliğimiz, sektörde yeni teknoloji ve metotların üre-
tim süreçlerine kazandırılması, katma değerli inovatif üretimlerle yeni tekniklerin geliştirilmesi hedefiyle dört yıl art arda ‘Mobilya Ar-Ge Proje Pazarı’ etkinlikleri gerçekleştirildi. Devlet tarafından tasarım alanında verilen teşvikler sektörümüzde inovatif dönüşümü pekiştirdi.” Yapılan çalışmalarla bölge illerinde hem kapasite artışı gerçekleştiğini hem de kullanılan makinelerde Avrupa ile yarışılacak seviyeye gelindiğini vurgulayan Kılıçer, bölgede kurulan Ar-Ge merkezleri ve istihdam eğitimleri ile nitelikli iş gücünde de ciddi artışlar sağlandığı bilgisini verdi.
“İşlenm ş orman ürünler nde c dd b r Ar-Ge çalışmasına ht yaç var” Türkiye’nin orman ürünleri alanında geniş ve zengin bir floraya sahip olduğunu dile getiren Refik Onur Kılıçer, sektörde yer alan firmaların daha çok hammadde üretimine odaklandığını ancak asıl katma değerin işlenmiş orman ürünlerinde olduğunu kaydetti. Bu tarz ürünlerin işlenebilmesi için firmaların ciddi Ar-Ge çalışmalarına ihtiyaç duyduğunu ifade eden Kılıçer, “Hammaddenin tonu ile işlenmiş ürünün gramı, fiyatta aynı. Ancak üreticilerimizin çoğu KOBİ oldukları için Ar-Ge maliyetlerini karşılayabilecek yatırım yapmakta zorlanıyor. Burada devletin desteği birliğimizin de koordinasyonuyla gerekli çalışmalar yapılıp, fırsat olan alanlarda yatırımların teşvik edilmesi büyük önem taşıyor. Bunu başardığımızda, katma değerli ürün ihracatımızı da kayda değer oranda artırarak, Türkiye’nin kilogram başına ihracat rakamının yükselmesine de katkı sunacağız” ifadesini kullandı.
“Fuarlar ptal ed l nce b reb r tanıtımlara yoğunlaştık” Ticaret heyetlerinin ve uluslararası fuar etkinliklerinin koronavirüs salgını nedeniyle iptal edilmesine rağmen tanıtım çalışmalarını ara vermeden sürdürdüklerini belirten Refik Onur Kılıçer, “Bizim bekleme gibi bir lüksümüz yok. Fuarlar olmasa da tanıtım çalışmalarımızı farklı yöntemlerle sürdürüyoruz. Bu alanda en çok da birebir tanıtım yöntemini kullanıyoruz. Hastalık riski ortadan kalktıktan sonra yine fuar ve ticaret heyeti çalışmalarımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz” dedi. Mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünün 2020 yılında temel hedefinin sürdürülebilir ve katma değeri yüksek üretim ile markalaşma olduğunu ifade eden Kılıçer, “Zorlu ve önümüzü görülemez bir süreçten geçiyoruz, borsalar çakıldı, FED faiz oranını yüzde 0-0.25 arasına çekti, dünyadaki iş gücü de, alım gücü de, ihtiyaçlar dengesi de birden bire değişti. Ülke olarak zorluklara karşı elde ettiğimiz dirençle, esnekliğimizle, çalışkanlığımızla ve tecrübemizle tüm bu değişimlerin üstesinden gelebiliriz” diye konuştu.
31 Mart 2020 • SALI / 08
AKAMİB
Yen yatırımlarla yüksek katma değerl ürün malatına yönel m artıyor İhracat oranını artırmak ve yen pazarlara açılmak ç n çalışmalarını aralıksız sürdüren mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü f rmaları, son yıllarda yen tes s kurulumu, kapas te artırımı, ver ml l k çalışmaları ve üret m hatlarının yen lenmes g b
yatırımları gündem ne aldı. Katma değerl üret m ve hracat odaklı büyüme ç n Ar-Ge ve yen l k çalışmalarını odağına alan sektör tems lc ler , söz konusu yatırımlarla hracattak payını artırmayı ve thalatın önüne geçecek novat f ürünler gel şt rmey planlıyor.
İst kbal, genç tüket c lere özel Stud o Collect on ser s n pazara sundu 100'e yakın ülkede 800’den fazla satış noktasında h zmet veren İst kbal Mob lya, küçülen ev metrajlarına daha etk l çözüm bulunması ve daha genç tüket c lere h tap edeb lmes f k rler nden yola çıkarak, 2020 yılına özel hazırladığı ‘Stud o Collect on′ ser s n pazara sundu.
H zmet verd ğ ülke sayısı: 100 Ülke genel nde h zmet verd ğ mağaza sayısı: 800 2019 yılı perakende satışlarda büyüme oranı: yüzde 10 2019 yılı toptan satışlarda büyüme oranı: yüzde 13 2019 yılı reorgan zasyon yatırım tutarı: 12 m lyon TL 2020 yılı büyüme hedef : yüzde 18 2020 yılında hedeflenen toplam mağaza sayısı: 40
2019 YILI REORGANİZASYON YATIRIM TUTARI 12 MİLYON TL Üret m akışını hızlandırmak ve ver m artışı sağlamak amacıyla 2019 yılında başlattıkları reorgan zasyon çalışmalarını da başarıyla tamamladıklarını kaydeden Mehmet Al Yörük, çalışmalar kapsamında üret m kapas tes nde artışın yanı sıra üret m yerler nde de yüzde 49’luk tasarruf sağlandığını aktardı. Kapalı alan ht yaçlarının 350 b n metrekareden 180 b n metrekareye düştüğünü fade eden Yörük, şunları kaydett : “İst kbal Yatak ve İst kbal İhracat Kampüsler tek merkezde toparlandı. İst kbal genel nde yapılan reorgan zasyonlar sonucunda genel şç l k kullanımında yüzde 11 tasarruf sağlandı, yüzde 11 daha az ş gücü kullanılarak daha fazla üret m yapab lecek duruma gel nd . Bu y leşt rmeler yapab lmek adına mak ne teçh zat, b na rev zyonu kalemler nde olmak üzere toplam 12 m lyon l ralık yatırım yapıldı.”
Tesislerindeki üretim akışını hızlandırmak, verim artışı sağlamak amacıyla 2019 yılında başlattığı reorganizsasyon çalışmalarını tamamlayan İstikbal Mobilya, üretim alanında yüzde 49 tasarruf sağlayarak aynı işçi kullanımı ile üretim kapasitesini yüzde 11 artırdı. Altyapı çalışmalarının ardından enerjisini katma değeri yüksek ihraç ürünlerine yönlendiren firmanın ihracatının toplam cironun içindeki payı ise yüzde 20 oldu. İstikbal markasının dinamikliğini ve etkinliğini artırmak için yeni projeler geliştirdiklerini ifade eden İstikbal Mobilya Genel Müdürü Mehmet Ali Yörük, Studio Collection ürün grubunda dört ürün serisinin bulunduğunu kaydetti. Yörük, “2019 yılında tasarım
çalışmaları tamamlanan bu ürün grubu 2020 yılı başından itibaren bayilerimize ulaştırıldı ve şu anda bu koleksiyonunun tanıtımı devam ediyor” dedi.
2020 yılında toplam 40 adet yen mağaza açacak İstikbal Mobilya’nın 2019 yılını perakende satışlarda yüzde 10, toptan satışlarda yüzde 13 büyümeyle tamamladığını kaydeden Mehmet Ali Yörük, geçen yıl açılışını yaptıkları 37 yeni mağaza ile iç pazardaki dağıtım ağını güçlendirdiklerini kaydetti. 2020’nin ilk iki ayında perakendede büyüme oranının yüzde 28 olduğunu, yıl sonuna kadar da büyüme oranının yüz-
de 18 olarak gerçekleşmesini beklediklerini bildiren Yörük, “2020 yılı ilk iki ayında toplamda 11 yeni mağazamızı devreye aldık. Şu anda ayrıca 11 adet yeni mağazamızın da dekorasyon ve tadilat süreçleri devam ediyor. Bugüne kadar faaliyete alınan ve hazırlanan mağazalar dışında 18 adet daha mağaza açmak suretiyle 2020 yılında toplam 40 adet yeni mağaza açmayı hedefliyoruz. Yurt dışı pazarında da Afrika başta olmak üzere dünya genelinde mağazalaşmaya devam edeceğiz. Hedefimiz tüm dünyada insanlara İstikbal rahatlığını ve sıcaklığını sunabilmek” diye konuştu.
G z r Ahşap, ant bakter yel wood panel üret m ne başladı Türkiye’nin önde gelen mobilya malzemeleri üreticilerinden biri olan ve 1957 yılından beri orman ürünleri sektöründe yer alan Gizir Ahşap, büyüme yatırımlarını büyük ölçüde tamamladı. Söz konusu yatırımlarla ihracatını artıracak yüksek katma değerli ürün imalatına yönelen şirket, üç yıl süren Ar-Ge çalışmalarının ardından premium iç mekan mobilyalarına özel olarak tasarlanan yüzde 100 ahşap ve antibakteriyel ürününü Coleccion de Madera serisini Wood Panel ismiyle piyasaya sundu. Gizir Ahşap Yönetim Kurulu Üyesi İsa Gizir, Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan 100 bin metrekarelik modern tesislerinde ürettikleri yeni ürünleri ile ilgili farklı renk ve desen seçenekleri üzerinde Ar-Ge çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Yeni ürünlerinin 13 katmanlı huş kontraplağın firmaları için özel olarak hazırlanmış dış katmanlarına desen verilmesi ve dört defa renklendirme işlemine tabi tutulması ile son halini aldığını ifade eden
DUNYA
08 CMYK
Gizir, 2020 yılı için wood panel ile ilgili desen ve renk gruplarını daha da geliştirmeyi düşündüklerini söyledi.
Yıl sonunda hedef yüzde 15 büyüme Sektörün ihtiyaç duyduğu tüm mobilya bileşenleri üretimini gerçekleştirdiklerini ifade eden İsa Gizir, doğru büyüme yatırımları ve müşteri memnuniyeti odaklı çalışma anlayışı ile Avrupa, Afrika ve Ortadoğu başta olmak üzere 80’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirdiklerini vurguladı. Ağırlıklı olarak ultra high gloss panel, polylac panel ve ahşap profil ürünlerinde ihracat yaptıklarını kaydeden Gizir, toplam satış içindeki ihracat payının da yüzde 80’e ulaştığını ifade etti. 2019 yılında bir önceki yıla göre ihracatlarının yüzde 12 artış gösterdiğini ifade eden Gizir, “Yeni pazarlar bulup ihraç yaptığımız ülke sayısını artırmak firmamızın önde gelen kalite politikası. 2020 yılı için yüzde 15’lik bir büyüme hedefliyoruz” dedi.
Kuruluşu: 1957 Toplam üret m alanı: 100 b n metrekare İhracat yaptığı ülke sayısı: 80 2020 büyüme hedef : yüzde 15
31 Mart 2020 • SALI / 09
AKAMİB
Kastamonu Entegre, katma değerl ürün ve hracat odaklı büyüme hedefl yor Ağaç bazlı panel sektöründe Türk ye’n n en büyük markaları arasında yer alan Kastamonu Entegre, büyüme yatırımlarını ve hracata dönük Ar-Ge çalışmalarını sürdürüyor. Ş rket, son olarak üç boyutlu kalıplanab l r MDF, toz boyamaya uygun MDF ve yangına dayanıklı kapı ç dolgu panel olmak üzere p yasanın ht yaç duyduğu üç novat f ürünü portföyüne kattı.
Yurt ç ve yurtdışı üret m tes sler ndek ağaç bazlı panel üret m kapas tes : 5.6 m lyon metreküp Başlıca üret m kalemler : MDF, yonga levha, lam nat parke, kapı panel ve tezgah 2020 hracat hedef : 200 m lyon dolar Toplam st hdamı: 6 b n k ş Konsol de C rosu: 1.3 m lyar dolar
GLOBAL LAMİNAT PARKE ÜRETİMİNİN YÜZDE 6’SI KASTAMONU ENTEGRE’DEN Amer ka’dan Ç n’e 100’ün üzer nde ülkeye hracat yaptıklarını fade eden Haluk Yıldız, “2019 yılında 175 m lyon dolara ulaşan hracat rakamımız le c romuzun yüzde 60’ını yurtdışı operasyonlarından elde ett k. C roda yurtdışı payına bakıldığında, yurtdışında kurulu en büyük 10 Türk ş rket nden b r y z. Üret mdek gücümüz, b lg ve tecrübem zle bugün ağaç bazlı panel sektöründe Avrupa’nın en büyük dördüncü, dünyanın en büyük yed nc üret c s konumundayız” d ye konuştu. Ana ürün grupları olan MDF, yonga levha, lam nat parke ve kapı panel ürünler n n her b r nde dünyanın lk dört üret c s arasında yer aldıklarını söyleyen Yıldız, “Ayrıca dünya lam nat parke üret m n n yüzde 6’sını tek başına b z karşılıyoruz” ded .
Yurt içinde Kastamonu, Gebze, Balıkesir, Samsun, Tarsus ve Adana; yurt dışında da Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Rusya, İtalya’da üretim tesisleri bulunan şirket; mobilya, dekorasyon ve inşaat sektörünün ihtiyaç duyduğu ham ve melamin kaplı MDF ve yonga levha, laminat parke (Floorpan, Artfloor), kapı paneli (Doorpan, Doorlam), tezgah (Technotop, Neotop) ve muhtelif katma değerli ürünlerini pazara sunuyor. Yıllık 5.6 milyon metreküp ağaç bazlı panel üretim kapasitesi bulunan Kastamonu Entegre, günde 4 bin 500 konutun yaşam alanlarını oluşturacak hacimde üretim yapıyor. İnovasyonu büyümenin yeni aracı olarak tanımladıklarını ve geleceğin teknolojilerini geliştirmek amacıyla Teknopark İstanbul’da kurdukları ArGe merkezindeki çalışmalarını tüm hızıyla sürdürdüklerini belirten Kastamonu Entegre CEO’su Haluk Yıldız, son olarak üç boyutlu kalıplanabilir MDF, toz boyamaya uygun MDF ve yangına dayanıklı kapı iç dolgu paneli olmak üzere piyasanın ihtiyaç duyduğu üç inovatif ürün geliştirdiklerini ekledi.
İhracatta yıl sonu beklent s 200 m lyon dolar Konsolide 1.3 milyar dolarlık ciro ile Türkiye’nin önemli sanayi kuruluşları arasında yer aldıklarını ve toplamda 6
bini aşkın kişiye istihdam sağladıklarını ifade eden Haluk Yıldız, “Yurt dışı pazarlardan elde ettiğimiz ciroyu ve bu lokasyonlardaki pazar payımızı artırmaya yönelik çalışmalara devam edeceğiz. 2019 yılında 175 milyon dolara ulaşan ihracatımızı bu yıl 200 milyon dolara çıkarmayı hedefliyoruz. Diğer yandan, yeni pazar ve hammadde kaynaklarına yakın olmak için yurt dışı yatırım fırsatlarını takip etmeyi sürdüreceğiz. ‘Türkiye’nin İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ (ISO 500) listesinde 10 yıldır ilk 50 firma içinde yer alıyor ve yüzde 30 pazar payı ile Türkiye ağaç bazlı panel sektöründe pazar liderliğimizi koruyoruz” diye konuştu.
Yen yatırımlarla üret m kapas tes n 6 m lyon metreküpe çıkaracak Önümüzdeki süreçte yurt içi ve dışında yapacakları yeni büyüme yatırımlarından bahseden Haluk Yıldız, yatırımların tamamlanması ile yıllık üretim kapasitelerinin toplamda 6 milyon metreküpe ulaşacağını kaydetti. Samsun Yonga Levha Tesisi’nde yapacakları 450 milyon liralık yeni yatırımla, mevcut katlı yonga levha tesisinin tamamını kontinü tesise dönüştüreceklerini ifade eden Yıldız, böylelikle üretim kapasitesini 2.5 kat artıracaklarını belirtti. Tesis genelinde yatırımların tamamlanmasıyla 100 kişiye daha iş imkânı sağlayarak top-
lamda 300 kişiyi istihdam edeceklerini söyleyen Yıldız, yıllık 200 bin metreküp üretim yapan Samsun Yonga Levha Tesisi’nde yatırımın tamamlanmasının ardından kapasitelerini 500 bin metreküp seviyesine çıkaracaklarını aktardı. Bulgaristan ve İtalya’daki büyüme yatırımlarından da bahseden Yıldız, Bulgaristan yonga levha tesislerine yönelik 130 milyon dolarlık yeni yatırımın ilk etabını 2019’da tamamladıklarını söyledi. Yıllık 500 bin metreküp kapasiteli tesisin ikinci etabı tamamlandığında üretim kapasitelerini 2.5 katına çıkararak, Balkanlar ve Orta Avrupa’daki etkinliklerini güçlendireceklerini belirten Haluk Yıldız, şöyle devam etti: “İlk etapta 180 milyon dolar tutarında yatırım yaptığımız İtalya’da ise yıllık 800 bin metreküp kapasiteli tesislerimiz devreye girdiğinde yüzde 20 pazar payı ile pazarın üçüncü büyük üreticisi olacağız. Pomposa’daki tesisimizi 2020 yılı sonuna kadar tam kapasiteyle üretim yapar hale getirmeyi hedefliyoruz. Diğer yandan, Frossasco’daki ikinci fabrikamızı üretime hazır hale getirecek çalışmalara başlayacağız.”
"İtalya’dak En Büyük Türk Yatırımcısı’ unvanına sah b z" Romanya tesislerinde yaptıkları kapı paneli yatırımı ile dünyanın üçüncü büyük kapı paneli üreticisi olduklarını ifa-
de eden Haluk Yıldız, aynı ülkede yonga levha üretiminde de yüzde 30 pazar payına sahip olduklarını kaydetti. Bulgaristan’daki yonga levha tesisi yatırımları ile aynı ürün grubunda yüzde 40 pazar paylarının olduğunu ve pazarın ikinci büyük oyuncusu olduklarını dile getiren Yıldız, “Ürünlerimizi Balkanlar’a ve diğer Avrupa ülkelerine ihraç ediyoruz. Balkanlar’daki diğer üssümüz olan Bosna Hersek tesisimiz, ek yatırımlarla bölgenin en büyük kraft kâğıdı üreticisi konumuna geldi. Dünyada tek çatı altında üretim yapılan en yüksek kapasiteli MDF tesislerinden biri olan Rusya tesislerimize yaptığımız 500 milyon dolar tutarındaki yatırımla, yıllık 1 milyon metreküp MDF üretim kapasitesine ulaştık. Bu hacimle ‘Yurt dışında en hızlı büyüyen 10 şirket’ listesine girmeyi başardık ve Rusya’nın en büyük MDF üreticisi konumuna geldik” dedi. Haluk Yıldız, MDF ve parke ürün gruplarında yüzde 25 ila 30 pazar payı ile Rusya’nın pazar lideri olduklarını belirterek, “Son olarak, İtalya’nın üçüncü büyük yonga levha üreticisi Gruppo Trombini’yi satın alarak yurt dışı yatırım tutarımızı 1 milyar doların üzerine çıkardık. Bu yatırımla da ‘İtalya’daki En Büyük Türk Yatırımcısı’ unvanına sahip olurken, üretim coğrafyamızı da Orta Avrupa’ya doğru genişlettik” şeklinde konuştu.
Ş rket n kuruluş yılı: 2014 2022 yılı toplam üret m kapas tes hedef : 1.6 m lyon ton Başlıca üret m kalemler : Flut ng, testl ner, petek panel, kon k, s l nd r k masura, separatör, kapı peteğ İhracat yaptığı bölgeler: Avrupa, Uzak Doğu, Ortadoğu, Afr ka ve Amer ka
K paş Kağıt, Aydın’dak yen tes s yatırımı le thalatı azaltacak Kipaş Holding bünyesinde 2014 yılında üretime başlayan Kipaş Kağıt, ağırlıkla oluklu mukavva sektörüne hizmet eden fluting, ambalaj kutuları, testliner kağıt türleri imalatını sürdürüyor. Üretim sürecinde hammadde olarak yüzde 100 geri dönüştürülebilen atık kağıt kullanan şirket, hem atık kağıtları katma değerli ürünlere dönüştürüyor hem de çevrenin korunmasına yardımcı oluyor. Kipaş Kağıt, Aydın’daki yeni tesis yatırımı ile ithalatı azaltmaya odaklandı.
Kahramanmaraş fabrikalarında yıllık yaklaşık 450 bin tonluk kağıt üretim kapasitelerinin bulunduğunu ifade eden Kipaş Kağıt CEO’su Sinem Öksüz Dedebayraktar, Aydın’ın Söke ilçesinde üretime başlayan fabrikalarının 500 milyon dolar bütçeli ikinci etap makine yatırımı ile ağırlıkla ithal edilen kağıt ürünleri imalatı gerçekleştirerek, ithalatı azaltacaklarını ve dış ticaret açığına karşı 500 milyon dolardan fazla destek sağlayacaklarını kaydetti. Yeni yatırımlarının stratejik teşvik
AYDIN’DA YATIRIMLARIN İLK ETABI YILIN İLK YARISINDA TAMAMLANACAK Öte yandan B lec k’tek tes sler nde yıl sonunda c dd b r c ro artışı öngördükler n fade eden S nem Öksüz Dedebayraktar, söz konusu tes ste aynı zamanda gruplarını destekleyecek hracat hedefler n n de olduğunu söyled . Ayrıca Aydın’dak mak ne yatırımı le b rl kte bu yıl sonuna kadar kağıt grubunda 2.5 kat büyüme hedefled kler n bel rten Dedebayraktar, “2020 yılı Söke’dek kağıt fabr kamızın da k nc etap
DUNYA
09 CMYK
mak ne yatırımlarının devreye g receğ yıl olacağı ç n grup olarak büyüme oranımızı artırmak st yoruz. Ayrıca 2022 yılı başlarındak Aydın tes sler m zdek üçüncü etap mak ne yatırımlarının üret me alınmasıyla bugünkü konumumuzun üç katı büyüklüğünde b r şlem hacm ne ulaşmayı öngörüyoruz. Bunun yanı sıra st hdamımızı da 2020 yılında 2 b n k ş ye, 2022 yılında da 2 b n 500 k ş ye yükseltmey amaçlıyoruz” d ye konuştu.
aldığını da belirten Dedebayraktar,“Aydın tesisimizde ilave makine yatırımlarımız tamamlanınca firmamız Avrupa’nın en büyük kağıt fabrikalarından biri olacak. 2020 yılında hayata geçireceğimiz ikinci makine ünitesi yatırımıyla toplam kağıt işleme kapasitemizde 1.1 milyon tona çıkmayı planlıyoruz. Daha sonra 2022 yılında tamamlamayı öngördüğümüz 3’üncü makine ünitesi yatırımı ile de toplam kağıt işleme kapasitemizi yıllık yaklaşık 1.6 milyon tona çıkarmayı hedefliyoruz” dedi.
“B lec k fabr kası, Türk ye’n n en modern ve teknoloj k tes sler arasında” Kahramanmaraş’taki merkez tesislerinde fluting, testliner kağıt üretiminin yanı sıra optikraft, NSSC gibi ürünlerin üretimini yaptıklarını kaydeden Sinem Öksüz Dedebayraktar, Aydın’daki tesislerinde de WLC, dublex, triplex krome karton, WTL, KL HFL-HTL, fluting ve testliner kağıtların üretimini gerçekleştirdiklerini aktardı. Dedebayraktar; ayrıca fluting, testliner, imitasyon kraft ve hp fluting ürünlerini Avrupa, Uzak Doğu, Ortadoğu, Afrika ve Amerika kıtalarına ihraç ettiklerini vurguladı. Bilecik’in Bozüyük ilçesinde
2022 st hdam hedef : 2 b n 500 k ş
2018 yılı sonunda üretime başlayan fabrikalarında oluklu mukavva ve ambalaj imalatı da yaptıklarını ifade eden Dedebayraktar, Bilecik’teki tesislerinin ambalaj sektöründe Türkiye’nin en son teknoloji kullanılmış en modern ve en büyük tesislerinden birisi olduğuna dikkat çekti.
İhracat portföyüne ambalaj ürünler n de ekled İhracat ürün portföylerine son olarak ambalaj ürünlerini de ekledikleri bilgisini veren Sinem Öksüz Dedebayraktar, yurt dışı pazarlarıyla ilgili olarak şöyle devam etti: “2017 yılı ve 2018 yılının ilk yarısı kağıt sektörü açısından çok parlak bir dönemdi. Taleplerin hızla arttığı, arzın buna yetişemediği ve ihracatın da canlı olduğu iyi bir dönem geçirdik. 2018’in ikinci yarısı ve 2019’u kapsayan süreçte; global kriz ortamı, tüketimin önceki yıllara göre düşmesi ve birçok yeni kağıt fabrikasının bu süreçte faaliyete geçmesi 2019 yılını olumsuz etkiledi. 2020 yılının ilk iki ayı ise 2019’un aksine hızlı başladı. Toplam satışlarımızın içindeki ihracat payımız en az yüzde 25 olarak gerçekleşti.”
31 Mart 2020 • SALI / 10
AKAMİB
Mob lyada k lo başı gel r rekorunu 4.26 dolarla ABD’de kırıyoruz Vahap Munyar vahap.munyar@dunya.com
MERSİN Temsilcimiz Fahriye Şenyurt, Akdeniz Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) özel dosyası için yazı istediğinde Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan’dan sektörle ilgili bazı verileri istedim. Doğan, başkanlığını Ahmet Güleç’in yürüttüğü, kendisinin de başkanvekili olduğu Mobilya Dernekleri Federasyonu’nun (MOSFED) son raporunu gönderdi.
Raporda ilk dikkatimi çeken bölüm mobilya ihracatının ülke bazında kilo başına ihracat geliri listesi oldu. ABD 4.26 dolar, Fransa 3.74 dolar, Almanya 3.4 dolar, İsrail 3.2 dolar, İngiltere 3.11 dolar, dünya ortalaması 2.98 dolar, Kazakistan 2.74 dolar, Suudi Arabistan 2.59 dolar, Irak 2.18 dolar, Libya ise 1.7 dolar. Bunun üzerine Türkiye’nin mobilya ihracatında ilk beş ülkeye baktım. Irak 514 milyon dolar ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi 226 milyon dolar ile Almanya, 204 milyon dolar ile Suudi Arabistan, 200 milyon dolar ile Libya, 154 milyon dolar ile ABD ve 153 milyon dolar ile Fransa takip etti. Irak, 514 milyon dolarlık ihracatla ilk sırada yer alsa da, ABD’ye yapılan 154 milyon dolarlık ihracatın yaratılan katma değer açısından çok daha önemli olduğu ortaya çıkıyor. Daha sonra il bazında birim fiyat listesini inceledim: Kocaeli 5.92 dolar, Ankara 4.12 dolar, İstanbul 3.71 dolar, Şırnak
3.37 dolar, Antalya 3.14 dolar, İzmir 2.95 dolar, Hatay 2.81 dolar, Bursa 2.54 dolar, Kayseri 1.78 dolar, Gaziantep 1.72 dolar. Gaziantep’teki mobilya şirketlerinin çoğunlukla Irak’a ihracat yapmasının, il bazında birim fiyatı da aşağı çektiğini gösteriyor. Mobilya ihracatında ortalama birim fiyatını da irdeledim. Mobilya ihracatında ortalama fiyat 2001’de 1.85 dolardı. En yüksek ortalama fiyat 3.69 dolarla 2014 yılında sağlandı. 2019’da ortalama birim fiyat 2.74 dolara geriledi. Mobilya sektörü, ihracat rekorunu ise, 6.5 milyar dolar ile 2016’da kırdı. 2019’da 3.5 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. Bu yıl için de 4.5 milyar dolarlık hedef belirlendi. Evet, kur dalgası vurdukça birçok sektörde kilo başına ihracat değeri dolar bazında aşağı iniyor. Üstüne şimdi dünyayı saran ve sarsan Korona eklendi. Korona sonrası dönem için, ihracatta katma değer konusuna daha fazla odaklanmak gerekiyor…
İŞİN İÇİNE KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ GİRİNCE KATMA DEĞER KÜÇÜLÜYOR Ded m ya, hracatta k lo başı değere takmış durumdayım. O nedenle Akden z Mob lya, Kağıt ve Orman Ürünler İhracatçıları B rl ğ ’n n (AKAMİB) ver ler nden Türk ye’n n mob lya, kağıt ve orman ürünler hracatına da aynı açıdan baktım. Mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü geçen yılı 5 m lyar 531 m lyon dolarlık hracatla kapattı. Bu yılın şubat ayında da 445 m lyon 286 b n dolarlık hracat yaptı. Ocak-Şubat 2020 hracatı 898 m lyon 615 b n dolar oldu. AKAMİB’ n ver ler nden tüm sektörün lk 10 lden gerçekleşt rd ğ hracatın k lo başına değer n hesapladım. Mob lya, kağıt ve orman ürünler b rl kte
değerlend r l nce ortaya şu tablo çıktı: Mers n 1.75 dolar, İzm r 1.65 dolar, Gaz antep 1.55 dolar, Adana 1.46 dolar, Kayser 1.39 dolar, İstanbul 1.24 dolar, Ankara 1.19 dolar, Bursa 1.16 dolar, Kocael 0.95 dolar, Antalya 0.93 dolar. Aynı hesabı beş ürün grubu bazında da yaptım: Orman tal ürünler 3.31 dolar, mob lyalar 2.28 dolar, kağıt, karton ve matbu yayınlar 1.22 dolar, d ğer ahşap mamuller 1.21 dolar, keresteler, sandık, kafes, palet 0.41 dolar. B r kez daha y nelemekte yarar var. Akıl ter ve tasarımla, hracatta katma değer yükseltmek gerek yor…
MDF’DE YERLİ AĞACA DÖNÜŞ, DÖVİZ KAYBINI NE KADAR SÜRE ÖNLER B r ay önce Antalya’da AGT Ağaç Sanay ve T caret A.Ş.’n n tes sler nde kurucu baba Ahmet Söylemez, oğulları ve ş rket n yönet m kurulu üyeler Mehmet Sem h Söylemez, Mustafa Hulus Söylemez le ş rket n CEO’su Sevd l Yıldırım’a konuk olduk. O z yaret sırasında AGT’n n 2014 yılında aldığı kararı d nled k: Kullandığımız odunun yarısını thal ed yorduk. Döv zde aşırı dalgalanmadan korunmak ç n yerl oduna döndük. N tek m o günlerde yerl oduna dönmek, 2018 Ağustos ayındak aşırı kur dalgasından ş rket m z korudu. Mustafa Hulus Söylemez, şu noktanın da altını ç zd : Orman Müdürlüğü zn , orman köylüsü el yle Antalya ve çevres ndek ormanlarda kuruyan dalları, ağaçları
kest r yoruz. Bu şlem sayes nde bölgem zdek ormanlarda ağaç varlığı yüzde 3 büyüdü. Konuyu b r dönem ABD’den orman sah b olma çalışmaları yürüten Yıldızlar Yatırım Hold ng Yönet m Kurulu Üyes İsma l Hakkı Yıldız’a da sordum, şu yanıtı aldım: Kur artışı neden yle son k yıldır odun thalatı yarıdan fazla azaldı. Yerl tedar k artmaya başladı. Bu noktada ‘kr t k b lg ’ye şaret ett : MDF, sunta satışı düştü, ç p yasa oyuncularından bazılarının üret m durdu. Dolayısıyla hammaddeye ht yaç azaldı. O nedenle ş md l k bu dengede g d yor. İşler açılırsa yerl hammadde y ne yeterl olmaz. Yıldız’a MDF’de k lo başına hracat gel r n sordum, paylaştı: 0.34 dolar… Keşke endüstr yel ormanlar gel şt r lse, sektör hammaddede tümüyle yerl ye dönse…
Ç n’ n kayba uğradığı pazarlarda Türk ye mob lya sektörü gücünü artırab l r
AKAMİB, dört yen URGE kümelenme projes ne başlıyor Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Türkiye’nin globalde en büyük ilk 10 ekonomi arasında yer alması hedefiyle bölge ihracatının gelişmesi ve kalkınmasının sağlanabilmesi için başladığı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (URGE) projelerini sürdürüyor. Uluslararası pazarda Türk marka değerinin artırılması ve Türkiye’deki firmalar arasındaki birliğin sağlanması için çalışmalarını yoğunlaştıran AKAMİB, Ticaret Bakanlığı’nın desteğiyle başlattığı Mersin Kereste – Palet URGE projesini üç yıllık bir sürenin ardından başarıyla tamamladı. Proje kapsamında gerçekleştirilen eğitim ve yurt dışı pazarlama faaliyetlerine katılan onlarca firmanın yanı sıra ihracata başlayan onlarca firmanın da ihraç pazarlarını genişlettiği bildirildi.
Dört lde yen URGE kümelenme projes önümüzdek günlerde başlayacak Mersin Kereste – Palet URGE projesinin ardından zaman kaybetmek istemeyen AKAMİB, dört yeni URGE kümelenme projesine başladı. ‘Kayseri Mobilya ve Mobilya Yan Sanayi Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi’, ‘Hatay Mobilya ve Aksesuarları Sektörlerinin Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’, ‘Adana Mobilya Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’ ve ‘Mersin Kereste ve Palet Sektörleri-
DUNYA
10 CMYK
nin Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’ ile ilgili çalışmaların da önümüzdeki günlerde başlayacağı öğrenildi. Küme paydaş firmalarının ihracatlarını geliştirmelerine teknik ve idari anlamda fayda sağlamak için Eylül-Ekim 2018’de gerçekleştirilen ihtiyaç analizi faaliyeti ile başlayan Kayseri Mobilya ve Mobilya Yan Sanayi URGE projesinde ise eğitim çalışmaları tamamlandı. Proje kapsamında 2-3 Şubat 2019 tarihlerinde Kayseri’de gerçekleştirilen ‘Hedef Pazar Analizi ve Trade Map Eğitimi’ konulu etkinlikte paydaş firmalar hedef pazarlarına ve ürün kodlarına göre çalışmalar gerçekleştirdi. Ayrıca proje kapsamında yürütülen tanıtım faaliyetleriyle İngilizce, İspanyolca ve Fransızca olmak üzere üç dilde tanıtım kataloğu, tanıtım filmi ve broşürler hazırlanarak katılımcılara sunuldu. Proje kapsamında ayrıca uluslararası çalışmalara önem verilirken ilk olarak 10-12 Eylül 2019 tarihlerinde URGE firmalarının katılımıyla Fransa’nın Paris kentinde düzenlenen sektörel ticaret heyeti faaliyetinde katılımcı firmalar, Fransız mobilya ve mobilya yan sanayi firmalarıyla bir araya gelerek yeni iş birlikleri kurma şansı elde etti. Yine 19 - 23 Ekim 2019 tarihlerinde URGE firmaları ABD’de gerçekleştirilen ve dünyanın en büyük mobilya fuarı olarak gösterilen High Point Market Mobilya fuarına ziyarette bulunarak, yeni iş görüşmeleri gerçekleştirdi.
ABD’nin Çin ile ticari ilişkilerinin gerilmesinin ardından birçok sektörde getirdiği ek vergiler, dünyanın en büyük ikinci büyük ekonomisi olan Çin’in ABD pazarında birçok ürün gamında gerileme yaşamasına neden oldu. Özellikle mobilya, kağıt ve orman ürünleri ithalatında Çin’e getirilen ek vergiler, Çinli firmaların ucuz fiyat politikası ile domine ettiği alanları yeniden rekabete açtı. ABD pazarında yıllardır Ar-Ge, tasarım ve markalaşma yatırımları yapan ancak Çin’in ucuz fiyat politikasıyla rekabet edemeyen Türk mobilya, kağıt ve orman ürünleri ihracatçıları, rekabet koşullarının eşitlenmesi ile birlikte Çinli firmaların yerini doldurmaya başladı. 2019 yılında ABD’ye ihracatını bir önceki yıla oranla yüzde 20 artırarak 16.2 milyon dolara çıkaran AKAMİB üyeleri ise 10 milyar dolarlık mobilya pazarından daha fazla pay almak için çalışmalarını sürdürüyor.
Salgın neden yle b rçok ülke tedar k sürec n durdurdu Öte yandan yine Çin’den başlayıp, birçok ülkeyi etkisi altına alan koronavirüs tüm sektörlerde olduğu gibi mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünü de ciddi şekilde etkiliyor. Çin, virüsün yayılma hızını düşürmek amacıyla başlattığı karantina uygulama-
ları nedeniyle fabrikalarındaki üretimi durdururken, Çin malı ürünlerinin pazarlardaki hakimiyeti de yok oluyor. Çin’den gelen ürünlere karşı yaşanan korku sebebiyle birçok ülke tedarik sürecini durdururken, birçok ülkede mal alımlarını azalttı. Süreci yakından takip eden AKAMİB üyeleri de Çin’in çekilmek zorunda kaldığı pazarlardaki çalışmalarını yoğunlaştırarak, başta ABD pazarı olmak üzere pek çok ülkede sektöre yönelik oluşan mal talep ihtiyacından oluşan payını daha üst noktalara çıkarmayı hedefliyor. Uluslararası pazarda ABD, AB ve Çin’deki ekonomik büyümenin yavaşlamasına bağlı olarak dünya ekonomisindeki büyüme oranlarının da azalacağı öngörülürken, yaşananların Türkiye ekonomisine de bir takım etkilerinin olacağı belirtiliyor. Koronavirüs salgını, Amerika ve Çin arasındaki ticaret savaşları, İngiltere’nin Brexit süreci ve İran yaptırımları da diğer ülkeleri etkilediği gibi Türkiye ekonomisine etki edecek sorunlar arasında yer alıyor. Bu konuların ihracatın seyri bakımından büyük önem arz ettiği üzerinde duruluyor. AKAMİB üyeleri de sektörel hedeflerine ulaşabilmek amacıyla, Türkiye’ye yüksek katma değerli üretim ve ihracat ile katkı sağlayacak yeni projelerin hayata geçirilmesi için proje geliştirme çalışmalarını sürdürüyor.