Dünya Gazetesi - 1 Nisan 2020

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.5815 (% 0.82)

7.2237 (% -0.06)

9..07 (% -3.92)

89643.69 (% 1.80)

1600.55 (% -1.57)

HİZMET

Yemek sanay nde ş kaybı yüzde 80’ aştı

08

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

22.80 (%2.47)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

1 Nisan 2020 • Çarşamba

ÇİN’DEN OLUMLU SİNYAL

KÜRESEL PİYASALAR

H zmetler PMI hızlı yükseld

Arz fazlası depolama f yatlarını ateşled

Şubat’ta 29,6’ya nen endeks Mart’ta 52,3'e tırmandı/10

Salgın neden yle tesl matı yapılamayan emt alar depo sorunu yaşıyor/10

●TCMB'DEN TARİHİ ADIM:

Para musluğu açıldı

‘Tüm ödemeler 6 ay ertelens n’ TÜRKONFED, 100 m lyar l ralık paket n yeterl olmadığını, bunun 4-5 katı b r kaynağa ht yaç duyulacağını açıkladı Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkanı Orhan Turan, virüs salgınının ekonomiye olumsuz etkilerinin sınırlanmasına yönelik önerilerini DÜNYA’ya açıkladı. Olağanüstü bir dönemin yaşandığına dikkat çeken Turan, “Çok geç olmadan daha cesaretli adımların atılması gereken zamanlardayız” değerlendirmesini yaptı. Turan, Türkiye’nin daha etkin çözüm için “Sosyal ve ekonomik seferberlik ilan etmesi gerektiğini”ne de işaret ederek,

Merkez Bankası’ndan beklenen adım geld . Gen şlemen n kaynağı şs zl k fonu...

Merkez Bankası’ndan beklenen adım geldi… Ekonominde virüs salgını kaynaklı daralmanın sınırlandırılmasına yönelik kapsamlı varlık alımlarını da içeren parasal genişleme programını açıklayan TCMB, bu çerçevede düşük faizli ek finansman destekleri ile likidite olanaklarını artıracak bir dizi önlemi uygulama kararı aldı. Karar, bankaların Türk lirası ve yabancı para likidite yönetimlerinde esnekliğin artırılmasını, reel sektöre kredi akışının kesintisiz devamının sağlanmasını, mal ve hizmet ihracatçısı firmaların geniş kapsamda desteklenmesini amaç-

lıyor. Genişlemeye esas kaynak 122 milyar liralık bölümü DİBS olarak tutulan İşsizlik Sigortası Fonu... Piyasa Yapıcı bankalara, İşsizlik Fonu’ndan satın aldıkları DİBS’leri belirlenen koşullar ve tutarlar dâhilinde TCMB’ye satma olanağı sağlanacağını açıklayan TCMB, reeskont kredileri yoluyla da 60 milyar lira tutarında kredi kullandırma kararı aldı. Bu miktarın 20 milyar liralık bölümü Eximbank, 30 milyar lirası kamu bankaları ve 10 milyar liralık bölümü de diğer bankalar aracılığıyla yapılacak kredi kullanımlarına tahsis edildi. ŞEBNEM TURHAN/05

GENİŞLEMEDE ÖNE ÇIKAN ADIMLAR: X Açık Piyasa İşlemleri portföyü doğrudan alım işlemleri önden yüklemeli olarak gerçekleştirilebilecek ve gerektiğinde limitler piyasa koşullarına göre güncellenebilecek.

XPiyasa Yapıcı bankalara, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan satın aldıkları DİBS'ler karşılığı likidite olanağı sağlanacak.

XSermaye piyasalarının derinleşmesi ve esnekliğinin artırılmasına katkı amacıyla, TL ve döviz işlemleri çerçevesinde Varlığa Dayalı Menkul Kıymet ile İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler teminat havuzuna dahil edildi.

XReel sektöre kredi akışının kesintisiz sürmesi amacıyla limitler artırılacak.

Bu kapsamda sağlanan 91 güne

XFATİH ÖZATAY: İşsizlik Sigortacı Fonu’nun DİBS’leri, TCMB’nin aktifine geçecek.

Karşılığında fon nakde kavuşacak. Yani, parasal genişleme olacak.

XTUFAN CÖMERT: TCMB, APİ portföyü alımının önünü açık bıraktı. ‘Gerektiği kadar likidite yaratırım’ diyerek ucu açık parasal genişleme sinyali verdi.

XHALUK BÜRÜMCEKÇİ: TCMB, kısa çalışma ödeneği boyunca İşsizlik Sigortası Fonu’nun likidite edilmesini kolaylaştırıyor. Böylelikle İşkur’un nakit ihtiyacı yüzünden piyasayı etkilemesinin de önüne geçiyor.

/03

ALAATTİN AKTAŞ

Korona ekonom y nasıl etk leyecek?

04 VAHAP MUNYAR

Türk ye’den Seul’e döndüm, ben de cepten zl yorlar

02 TÜRKONFED NE ÖNERDİ NE İSTEDİ?

X Kamu, özel sektör, s v l toplum örgütler le ş ve şveren örgütler n n de ç nde olduğu b r "ekonom k kurul" oluşturulmalı.

XSosyal ve ekonom k seferberl k lan ed lmel . Çalışanların sağlığı, şletmeler n devamlılığı ve stratej k önemde olan tedar k z nc r n n güvenl ğ sağlanmalı.

X Kısa çalışma ödeneğ , KOSGEB le bankaların tedb rler kapsamındak destekler yeterl kalmayab l r; ek destek paketler ne ht yaç var.

XStratej k sektörlere yönel k b r planlama yapılmalı; devlet vatandaşı, f rmaları, esnaf ve sanatkârı fonlamalı.

XTüm kred ve kamu ödemeler en az 6 ay fa zs z ertelenmel , KDV alacakları ödenmel . KGF üzer nden ver len destekler artırılmalı.

XÖncel ğ m z toplum sağlığı, ş ve şç güvences , üret m ve tedar k süreçler n n devam etmes ne vermel y z.

ALTINDA YENİ BİR RALLİ BEKLENİYOR

kadar vadeli repo ve 1 yıl vadeli döviz karşılığı Türk lirası swap hedefli likidite imkânlarına ek olarak 6 ay vadeli döviz karşılığı TL swap ihaleleri düzenlenecek.

Bu vadedeki ihalelerle ilgili bankalara politika faiz oranının 125 baz puan altında faizle dolar, euro veya altın karşılığı TL likidite sağlanacak.

Xİhracat ve döviz kazandırıcı hizmetlere yönelik 20 milyar TL'si Eximbank, 30 milyar TL'si kamu bankaları, 10 milyar TL'si ise diğer bankalar aracılığıyla kullandırılmak üzere toplam 60 milyar TL kredi limiti belirlendi. Eximbank dışındaki bankalar aracılığı ile kullandırılacak, bu kredilere politika faiz oranının 150 baz puan altında faiz uygulanacak.

UZMANLAR YORUMLADI

iş dünyası ile sivil toplum örgütlerinin de içinde yer alacağı bir “Ekonomik Kurul”un oluşturulması önerisinde bulundu. Tüm planların, çalışanların işini kaybetmeyeceği ve işletmelerin kapanmayacağı senaryoları üzerine kurgulanması gerektiğini belirten Orhan Turan, oluşacak yükü sadece çalışanlar ile işletmelerin üstlenmesini beklemenin, gerçekçi bir yaklaşım olmayacağına vurgu yaptı. Turan, Türkiye genelinde ilan edilmemiş bir “mücbir sebep” halinin yaşandığını da kaydetti. /03

AROLAT’ TAN

Ulusal Dayanışma kampanyasına, uluslararası dayanışma imkanlarını da ekleyebilmeliyiz. Ulusal dayanışma bir merhemdir. Hastalığı ayağa kaldıracak güç ise uluslararası dayanışmadan geçiyor.

ŞEREF OĞUZ

İşletmeler m z n en kr t k 2 haftası

05 OSMAN ULAGAY

Devlettek yozlaşma kr zden çıkışı zorlaştırıyor

10 Salgının g ekonomiye etkilerini azaltmak için yapılması gerekenlere ilişkin açtığımız tartışmaya bugün 3 yeni öneri var: GİZEM ÖZTOK ALTINSAÇ

Küresel daralmada Türk ye'de yapılab lecekler ZEYNEP GÜLİN SİLAHTAROĞLU

Yatırım bankaları “güvenl l man” altında, uzun sürecek b r rall n n başlayab leceğ n öngörüyor. Amer kan yatırım bankası Goldman Sachs, COVID-19 salgınının k nc çeyreğe sarkması durumunda, altının ons f yatının 1.850 dolara doğru yöneleceğ öngörüsünde bulundu. Kanada merkezl TD Secur t es de merkez bankalarının parasal gen şlemeye bağlı olarak enflasyonun yükselmes ne z n vereceğ n , bunun da sarı metalde “çok yıllı b r rall ” yaşanması ç n temel hazırladığı tahm n nde bulundu. Mart ayının lk haftasında 1.674 doları gören altın f yatı, dolar l k d tes ht yacının artmasıyla b rl kte zleyen haftada 10 gün boyunca n ş graf ğ ç zerek 1.477 dolara kadar gevşem ş, ardından tekrar yüksel ş bandına oturmuştu. ger led . HİLAL SARI /10

Tes sler m z neden farklı tur zm modeller yaratarak çalıştırmayalım?

Tekst l terb ye sanay c ler sektörün potans yel n tartıştı

14 M ll dayanışma kampanyasına lg yoğun

03

FERDA BESLİ

Ş rketler n devreden KDV alacaklarına ht yaç var GÖRÜŞLER/07

DÜNYA FİYATI: İ 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12162

DUNYA

01

CMYK

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 02

GÜNCEL

Sağlık çalışanları ç n neler yapılmalı?

ANKARA GÜNLÜĞÜ Canan Sakarya canan.sakarya@dunya.com

Dünyayı ve Türkiye’yi etkisi altına alan koranavirüs salgınıyla mücadelede en büyük yükü sağlık çalışanları taşıyor. Gece gündüz halkın sağlığı için koronavirüs salgınıyla mücadele eden sağlık çalışanlarının, TSK ve Emniyet mensupları gibi Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun kapsamına alınması, salgın hastalık ile mücadele ederken hayatını kaybeden bütün sağlık meslek mensuplarının “şehit” kabul edilmesi için

İYİ Parti yasa teklifi verdi. İYİ Parti Grup Başkanvekilleri Lütfü Türkkan ve Müsavat Dervişoğlu tarafından verilen yasa teklifinde sağlık çalışanlarının canları pahasına görevlerine devam ettiği vurgulanarak, içinde bulunduğumuz konjonktürde gece gündüz demeden görevini canla ve başla ifa etmeye çalışan, kendi hayatlarını tehlikeye atan sağlık meslek mensuplarının da kamu düzeni ve kamu sağlığı için en hayati ve kutsal görevlerden birini yerine getirdiği kaydedildi. Kamu sağlığını tehdit eden salgın hastalıklarla mücadele sırasında hayatını kaybeden sağlık meslek mensuplarının ‘şehit’ sayılmaları kendilerinin ve yakınlarının kanunen ‘şehitlik’ maka-

mına atfedilmiş hükümler uyarınca işlem görmeleri amacıyla 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’da değişiklik istendi.

CHP Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya da koronavirüsle mücadele kapsamında sağlık personeline verilecek ek ödeneğin tüm hastane çalışanlarının hakkı olduğunu söyledi. Ek ödenekten hastaları karşılayan tıbbi sekreter, hastanede çalışan güvenlik görevlileri, hastaneleri temizleyen sağlık işçileri, hastaların bütün ihtiyaçlarını karşılayan hasta bakıcılar, hasta yemeklerini hazırlayan aşçılar, radyoloji teknisyenleri ve laborantlarında yararlanması gerektiğini belirtti.

TÜRK-İŞ BAŞKANI ERGÜN ATALAY'DAN ÇAĞRI:

Korona döneminde işverenin fesih imkanı askıya alınsın!

Bugün Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri 2019 verilerini açıklayacak.

Meclis’e 30 Nisana kadar ziyaretçi alınmayacak Koronav rüs tedb rler kapsamında 31 Mart tar h ne kadar TBMM’ye z yaretler yasaklanmıştı. Mecl s’e g r ş yasağı 30 N san tar h ne kadar uzatıldı. Çalışmalarına devam eden Mecl s’te s yas part grupları daha az sayıda m lletvek l le Genel Kurul çalışmalarına katılıyorlar. AK Part Grup Başkanlığı’nın aldığı karar doğrultusunda, Mecl s’te bu hafta yasama faal yetler ne, AK Part ’den, TBMM Adalet Kom syonu ve İç şler Kom syonu üyeler le yakın llerden m lletvek ller katılacak.

2) COVID-19’a karşı mücadele kapsamında zorunlu ve acil mal ve hizmet üretimi hariç olmak üzere, en az 15 gün süreyle, bütün işlerin durdurulması işçilerin korunması ve salgının yayılma hızının önlenmesi için önem arz etmektedir.

3)İşten çıkarılmaların ve işlerin durdurulmasının yol açacağı gelir kaybına karşı İşsizlik Sigortası Fonu kaynakları hızla devreye sokulmalı, işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için işçi açısından gerekli olan koşullar kaldırılmalıdır. Küresel salgın nedeniyle iş ve gelir kaybına uğrayan bütün işçilere işveren, İşsizlik Sigortası Fonu ve devlet tarafından gelir desteği sağlanmalıdır. İşten çıkarılmaların izlenmesi için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı nezdinde Üçlü Danışma Kurulu bileşimine uygun bir izleme ve denetim mekanizması kurulmalıdır.” ANKARA -DÜNYA

İŞ DÜNYASINDA DİYALOG

Vahap Munyar vahap.munyar@dunya.com

D

IŞ Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, “Kovid-19 Tecrübeleri: Pekin, Seul, Roma Büyükelçilerimizle Güncel Gelişmelerin Değerlendirilmesi” başlıklı online seminer için bilgisayar başına geçti, katılımcı büyükelçileri canlı görüntüsü ekrana yansıdı: Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi Emin Önen Seul Büyükelçisi Ersin Erçin Roma Büyükelçisi Murat Salim Esenli Seul Büyükelçisi Ersin Erçin, Güney Kore’nin 2003’teki Sars ve 2015’teki Mers salgınından dersler çıkardığını gözlemlediğini anlattı: -Güney Kore Cumhurbaşkanı Moon Jae-in, hemen 4 büyük ilaç şirketinin test kiti üretmesini istedi. Kovid-19’un kontrol altına alınması ve yayılmanın önüne geçilmesi için kapsamlı strateji hayata geçirildi.

Söz konusu stratejiyi şu cümleyle özetledi: - Test et, takip et, tedavi et.

Test sonucu pozitif çıkanların temas ettiği kişilerin de hemen takibe alındığını vurguladı: - Test sonucu pozitif çıkanların gittiği mağazalar bile belirlenip kapatıldı veya ilaçlandı.

Güney Kore yönetiminin süreci çok

şeffaf yürüttüğünün altını çizdi: - Halktan hiçbir şey gizlenmedi.

Sıklıkla bilgi verildi. Ülkede günde 20 bini bulan test yapıldığını bildirdi: -Toplam test sayısı 400 bini buldu. Güney Kore, nüfusuna oranla dünyada test rekoru kırdı. Hasta olsun olmasın, isteyen herkese test yapılıyor. Kırmızı ışıkta bile test yaptırmak mümkün. Test sonucu dakikalar içinde alınıyor.

Kalabalık ortamlarda maskenin zorunlu olduğunu kaydetti: - Ülkede hava kirliliği nedeniyle maske alışkanlığı zaten vardı. Şimdi toplu taşıma araçlarına maske kutuları konuldu.

Cep telefonlarına yüklenen uygulamaya işaret etti: - Bu uygulama ile karantinada olanlar anlık izleniyor. Ben Türkiye’den Seul’e kısa süre önce Tokyo üzerinden döndüm. Her gün ateşimi ölçüp bildiriyorum. Bildirmezsem anında görevlilerin kapıya gelmesi söz konusu.

Güney Kore’nin şehirleri karantinaya almadan kontrolü sağladığını

02

CMYK

Yarın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu , Kredi Kartı Harcamalarına İlişkin İstatistikler, 2020 yılı 13. hafta verilerini açıklayacak.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Tüketici Kredilerine İlişkin İstatistikler, 2020 yılı 13. hafta verilerini açıklayacak.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Haftalık Para ve Banka İstatistikleri, 2020 yılı 13. hafta verilerini açıklayacak.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Zorunlu Karşılığa Tabi Mevduatlar, 2020 yılı 12. hafta verilerini açıklayacak.

belirtti: - Ekonomiyi durdurmadan Kovid-19 mücadelesini yürüttüler, yürütüyorlar.

Nail Olpak, bu noktada araya girdi: -“Önce sağlık” diyelim ama şalterleri tümüyle indirmeyelim. Güney Kore’nin yaptığı bu değil mi?

Büyükelçi Erçin yanıtladı: -Evet. Samsung, Hyundai, LG’nin üretimleri yüzde 20-30 azaldı. O da Çin’deki fabrikalarını tatil etmelerinden kaynaklandı.

Tamamına yakını iş insanı olan 300 kişinin izlediği online seminerde Erçin’e soruldu: - Güney Kore tecrübesini ülkemize rapor ediyor musunuz?

Erçin, şu yanıtı verdi: - Dışişleri Bakanlığımız üzerinden her gelişmeyi ilgili kurumlara iletiyoruz.

Pazartesi günü İtalyan gazeteciden alıntıyla yazdım Güney Kore örneğini…

Bunlar da Büyükelçimiz Erçin’in anlattıkları…

Kulak vermek gerekmez mi?

500 milyon Çinli 3 milyar seyahat yaptı, salgın büyüdü

Oteller ve özel yurtlar sağlık ordusunu ağırlıyor

TÜRKİYE’nin Pekin Büyükelçisi Emin Önen, DEİK Başkanı Nail Olpak’ın bilgisayar başın-

BİLGİLİ Holding de otel ve öğrenci yurtlarını sağlık çalışanlarına açan gruplar arasına girdi: - İstanbul’daki otel ve öğrenci yurtlarımızın toplam 500 odası sağlık çalışanlarına tahsis edildi.

Bilgili Holding, bu adımını duyururken şu mesajı verdi: - Koronavirüs nedeniyle hayatlarını tehlikeye atarak görevlerinin başında olan sağlık çalışanlarımıza bu zor günlerde göstermiş oldukları azim ve fedakarlık nedeniyle minnetlerimizi sunuyoruz.

The Marmara’dan Koç’un Divan’ına, Doğuş’un Grand Hyatt’ına kadar birçok otel ve yurt sağlık ordusuna açılıyor.

Bu adımlar sağlık ordusunun virüsü ailelerine taşıma riskini önlemek açısından önemli…

da yönettiği seminerde Kovid-19’un Çin’in Wuhan kentinden yayılmasında Dünya Sağlık Örgütü’nün geç adım atmasının payı olduğunu belirtti: - Wuhan’da ilk vaka 13 Aralık 2019’da görüldü. İlk günlerde zatürre sandılar. Sonra farklı olduğunu anlayınca durumu Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirdiler. Dünya Sağlık Örgütü, ilk aşamada hastalığı pandemi saymadı. Hatta seyahate engel olmadığını bildirdi.

Bu dönemin Çin’in yeni yıl tatiline denk geldiğini anımsattı: - 500 milyon Çinli, 3 milyar seyahat yaptı, hastalık yayıldı. Dünya Sağlık Örgütü, 14 Ocak’ta Kovid-19’un insandan insana bulaştığını kabul edip açıklayabildi.

Wuhan’ın çevresiyle birlikte 15 milyon nüfuslu bir şehir olduğunu vurguladı: - Wuhan’ın bağlı olduğu Hubey eyaleti 60 milyon nüfuslu ve 600 milyar dolarlık milli geliri var. Yani, dünyanın 21’inci büyük ekonomisi boyutunda. Çin’in Wuhan ve Hubey dışında hiçbir bölgesinde karantina uygulamadığını kaydedip, şu noktanın altını çizdi: - Devletin aldığı bütün tedbirlere Çinliler riayet etti. Çin örneği de ortada… Alınan önlemlere uyalım…

DUNYA

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Boru Hatları ile Doğal Gaz Taşıma İstatistikleri (Ulusal ara hatlar) 2019 verilerini açıklayacak.

Türkiye’den Seul’e döndüm, beni de cep telefonundan izliyorlar

Türk-İş, kısa çalışma ödeneğ nden yararlanmak ç n şç açısından gerekl olan koşulların kaldırılmasın sted .

Küresel salgın nedeniyle iş ve gelir kaybına uğrayan bütün işçilere ve işverenlere, İşsizlik Sigortası Fonu ve devlet tarafından gelir desteği sağlanması gerektiğini belirtilen Türk İş Başkanı Ergun Atalay, işten çıkarılmaların izlenmesi için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı nezdinde Üçlü Danışma Kurulu bileşimine uygun bir izleme ve denetim mekanizması kurulması önerdi. Atalay, zorunlu mal ve hizmet üretimi dışında tüm işlerin en az 15 gün süreyle durdurulması gerektiği belirtilerek şu taleplerde bulundu: “1) COVID-19 salgını süresince işten çıkarmalar yasaklanmalıdır. COVID-19 salgınının yeni bir işsizlik dalgasına yol açmaması, işin ve işçinin gelir sürekliğinin sağlanması için COVID-19 ile mücadele döneminde işverenin iş sözleşmesini fesih imkânı askıya alınmalıdır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Boru Hatları ile Petrol Taşıma İstatistikleri (Ulusal ara hatlar) 2019 verilerini açıklayacak.

Erken sızan haber başka bölgelere yaydı TÜRKİYE’nin Roma Büyükelçisi Murat Salim Esenli, DEİK’in online seminerinde şu saptamayı yaptı: - İtalya, başlangıçta salgını hafife aldı. Derken Lombardiya bölgesi için 8 Mart 2020’de uygulanacak karantina kararı basına erken sızdı.

Lombardiya’dan başka bölgelere yoğun gidişler yaşandı. Böylece virüs yayıldı.

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

Ulusal Dayanışma ve Ötesi Ul

C

umhurbaşkanı Erdoğan, pazartesi günü video konferans yöntemiyle düzenlediği Bakanlar Kurulu toplantısı sonrası, akşam saatlerinde Ulusal Dayanışma Programı’nı başlattığını açıkladı. Kendisinin 7 aylık maaşını bağışladığını, bakanlarının da maaşlarını bağışlayarak bu kampanyaya katıldıklarını söyledi. Kampanyaya en büyük katkıyı işadamlarının yapacağına inandığını belirterek, dağıtmayı düşündükleri zekâtları Ramazan ayı gelmeden yaparak bu kampanyaya katılabileceklerini belirtti.

Bir süredir gazeteniz DÜNYA’da da Anadolu iş insanlarının ihtiyaç sahiplerine verdikleri destek haberleri yer alıyor. Şimdi Cumhurbaşkanı’nın bu açıklaması sonrası, ulusal dayanışmanın daha da ar-

tacağına inanıyorum. Fakat bunun mutlaka uluslararası dayanışmayla desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum.

Yüksek büyüme yaşadığımız yıllara baktığımızda büyümenin bir bölümünün ulusal tasarruf imkânından kaynaklanmış olduğunu görürüz. Yanı sıra yabancı tasarruflarının ülkemize geldiği doğrudan yatırımlarında bu büyümenin önemli ayağını oluşturduğuna tanık oluruz.

Tıpkı bunun gibi, başlatılan bu Ulusal

Bugünün notu: Uluslararası havayolu ş rketler b rb r ardına sefer ptal yoluna g derken, Ç n devlet garant s yle uçuşlara başladı. Bu ülke N san’da 10-12.6 m lyon/hafta koltuk kapas te kullanımı hedefl yor.

Salgın

'vefa'yı ●

büyüttü

KAHVE DÜNYASI’NDAN SAĞLIK ÇALIŞANLARINA ‘PAKET’ DESTEĞİ

Türk ye’n n önde gelen kahve z nc rler nden Kahve Dünyası’ndan koronav rüs salgını le mücadele kapsamında sağlık personel ne lk etapta İstanbul’dak hastanelerde görevl sağlık çalışanlarına moral vermek amacıyla “Kahramanlarımıza” paket hazırlandı. Kahve Dünyası Genel Müdürü Kaan Altınkılıç, paket çer s nde sağlık çalışanlarının hem enerj s n artıracak, hem de onları z nde tutacak çeş t çeş t kahve ve ç kolata ürünler n n yer aldığını aktardı. Yaptıkları destekle lg l açıklamada bulunan Kaan Altınkılıç, “Koronav rüs le mücadelede ön saflarda sağlık sektörümüzün değerl çalışanları yer alıyor. Kahve Dünyası olarak emekler n çok kıymetl gördüğümüz sağlık çalışanlarımızın yanlarında olduğumuzu h ssett reb lmek ve b r nebze de olsa moraller n yüksek tutmak amacıyla onlar ç n özel b r çer k hazırlamak sted k” ded . Altınkılıç ayrıca, Kahve Dünyası olarak tüket c ler n sosyal medya üzer nden yoğun destek talepler üzer ne, kamuoyunu bu desteğe dah l edeb lmek ve daha çok sağlık çalışana ulaşab lmek ç n “Kahramanlarımıza” paket n , steyen herkes n destek sağlayab leceğ b r bağış mekan zmasına dönüştürdükler n açıkladı. ●

İŞ BANKASI GRUBU’NDAN HASTANELERE 10 MİLYON TL

Türk ye İş Bankası Grubu, koronav rüs salgını le mücadeleye destek vermek amacıyla Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneler Genel Müdürlüğü bünyes ndek hastaneler n ht yaçlarının karşılanmasına yönel k 10 m lyon TL’l k kaynak ayrılmasına karar verd . Kaynağa Türk ye İş Bankası ve bankanın şt rakler nden Ş şe ve Cam Fabr kaları, TSKB, İş F nansal K ralama, İş Gayr menkul Yatırım Ortaklığı, İş G r ş m Sermayes Yatırım Ortaklığı, İş Yatırım Menkul Değerler, İş Yatırım Ortaklığı katkı sundu.

Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneler Genel Müdürlüğü le varılan mutabakat kapsamında; sağlık h zmet sunum kapas tes n n güçlend r lmes amacıyla bel rlenecek hastaneler n ht yaç duyduğu vent latör, v deo lar ngoskop, maske, tulum, eld ven ve benzer malzeme/ teçh zat tedar k ed lecek. ●

YILDIZ HOLDİNG’TEN KARANTİNA ALTINDA BULUNAN 20 BİN KİŞİYE GIDA YARDIMI

Yıldız Hold ng, Kızılay le ş b rl ğ yaparak, karant na altında bulunan 20 b n k ş ye gıda ürünler ulaştırdı.

COVID-19 salgınına karşı hep b rl kte büyük b r mücadele ç nde olduklarını kaydeden Yıldız Hold ng Yönet m Kurulu Başkanı Al Ülker, ş rket olarak bağış olanaklarını sağlık sektörünün h zmet ne sunduklarını söyled . Bu kapsamda Kızılay le ş b rl ğ yaparak, karant na altında bulunan 20 b n k ş ye gıda ürünler ulaştırdıklarını duyuran Ülker, “Y ne, Bezm alem Ün vers tes Hastanes ’nde kullanılmak üzere; yoğun bakım mon törü, ultrasonograf c hazı, EKG c hazı, def br latör, lar ngoskop, v deolar ngoskop, steteskop g b tıbb c hazların yanı sıra h jyen uygulamaları ç n dezenfektan el ant sept ğ , yer yüzey dezenfektanı g b toplam 3 b n adetl k med kal ürün ve malzeme desteğ nde bulunduk.

Bunların yanı sıra, Den z Fener Derneğ aracılığıyla her ay 10 b n a leye düzenl gıda yardımımız devam ed yor” ded . ●

AKKÖK HOLDİNG, İSTİHDAMINI KORUYACAK

Akkök Hold ng İcra Kurulu Başkanı Ahmet Dördüncü, tüm ş rketler b rl kte, Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı’nın yönergeler doğrultusunda COVID-19’a karşı hem çalışanlarını, hem de toplumun sağlığına gösterd ğ hassas yetle gerekl tüm tedb rler en üst sev yede aldıklarını duyurdu. Kuruldukları 1952 yılından bugüne kadar nsan odaklı yönet m anlayışıyla faal yet gösterd kler n kaydeden Dördüncü, “Yaşadığımız bu zor günlerde atacağımız her türlü adımın ehemm yet n n ve sorumluluğunun farkındayız. Az m ve bağlılıkla görevler n sürdüren çalışanlarımızı Akkök Hold ng a les n n b r parçası olarak görüyoruz. Buradan yola çıkarak; devlet m z n sunduğu mkanlardan da yararlanarak st hdamı koruyacağımız” açıklamasında bulundu.

DUNYA

03

CMYK

Dayanışma kampanyasına, uluslararası dayanışma imkanlarını da ekleyebilmeliyiz. Covid- 19’un daralttığı ekonomiyi ancak böyle ayağa kaldırabilir, yaramızı sarabiliriz. IMF Başkanı K.Georgieva, Covid-19’un tahribatını önlemek için 1 trilyon dolarlık bir fon oluşturmaya hazır olduklarını açıkladı. IMF’nin Avrupa Direktörü P. Thomasen ise fondan destek için birçok Avrupa ülkesinin başvurduğunu, sadece Rusya ve Türkiye’den talep gelmediğini açıkladı. Bense, IMF’e başvurunun stand-by imzalamakla eşdeğer olmadığını bilerek, bu kuruma başvurmamız gerekir diye düşünüyorum.

Ekonomimiz daralırken ulusal dayanışma gerek şarttır. Ama bunun bir yeter şarta ulaşabilmesi için, uluslararası dayanışmayla desteklenmesi gerekir.

SİNOP /9

EDİRNE/ 10

1441 H cr Şaban 8

TRABZON / 12 KARS/6

BURSA/13 ESKİŞEHİR /12 ANKARA / 14

ERZURUM /4 SİVAS / 7

Günün Uzaması 3 dak ka

VAN/ 7 KAYSERİİ / 12

İZMİR/18 İ İ 19 DENİZLİ/

1436 Rum Mart 19

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 11

İSTANBUL / 11 KOCAELİİ /12

DİYARBAKIR / 12

KONYA / 13

MUĞLA/ 17 ANTALYA/ 20

EDİRNE 05:21 06:50 13:23 16:56 19:46 21:09

ADANA/ 21

GAZİANTEP/ 13

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:26 05:13 05:14 05:10 05:15 05:00 05:05 04:52 04:56 04:47 04:26 06:49 06:40 06:41 06:37 06:36 06:26 06:28 06:16 06:17 06:09 05:52 13:20 13:13 13:13 13:09 13:06 12:57 12:59 12:47 12:48 12:39 12:24 16:54 16:47 16:46 16:43 16:39 16:31 16:32 16:20 16:21 16:12 15:57 19:41 19:36 19:35 19:32 19:26 19:19 19:20 19:08 19:08 19:00 18:46 20:59 20:57 20:55 20:53 20:42 20:40 20:37 20:27 20:24 20:16 20:06

Dünya’yı y oku

dunya.com

Olağanüstü dönemdey z olağanüstü tedb rler şart TÜRKONFED Başkanı Orhan Turan, sosyal ve ekonom k seferberl k lan ed lmes gerekt ğ n söyled . Turan, “Olağanüstü dönemler olağanüstü tedb rler gerekt r r” ded . Turan, son dönemdek kampanyalara l şk n olarak, “Kampanyaları destekl yoruz. Olağanüstü tedb rler noktasında kapı açmalıdır” d ye konuştu.

Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), virüs salgınının etkisi altında tarihi zor bir süreç yaşayan Türkiye ekonomisine yönelik değerlendirmelerini, görüş ve önerilerini DÜNYA ile paylaştı. Türkiye genelinde 30 federasyon ve 262 derneğin üye olduğu 40 bine yakın şirketi temsil eden TÜRKONFED Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan, 100 milyar liralık paketin yeterli olmadığını, bunun 4-5 katı bir kaynağa ihtiyaç duyulacağını açıkladı.

“Olağanüstü dönemlerden geçiyoruz ve olağanüstü tedbirlere ihtiyacımız olduğu açık” şeklinde görüş bildiren Turan “Kamuda ciddi tasarruf tedbirlerini hayata geçirerek öncülük yapmalıdır. Salgın ile yaşadığımız kriz dönemi geçtiğinde daha büyük bir ekonomik krizin geldiğini görüyoruz. Devlet Baba’nın hesap verir, şeffaf, adil ve cömert olması gereken bir dönemden geçiyoruz” dedi.

Bilimin ışığında COVID 19 salgınından çıkılacağını söyleyen Turan, "Açıklanan ve GSMH’nın yüzde 2’sine denk gelen 100 milyar TL’lik Ekonomi Tedbir Paketi’nin yeterli olmayacağı anlaşılıyor. Bu adımı da desteklerin ilk adımı olarak düşünüyoruz” dedi.

Turan açıklamasını şöyle sürdürdü: “TÜRKONFED olarak bir yandan insanlık olarak bu krizden en az hasarla çıkmanın yollarını ararken diğer yandan ülke olarak ortak akıl ve ortak vizyonla, katılımcı ve kapsayıcı işbirlikleri ile çözümü bulabileceğimize inanıyoruz. Toplum sağlığı için Sağlık Bilim Kurulu gibi toplumsal refah için de kamu, özel sektör, sivil toplum

3 AŞAMALI ÖDEV Kısa dönemde üret m tes sler m z n, çalışanlarımızın sağlığını da gözetecek b r planlama le üret me hazır halde tutulması oluşturuyor.

Bu dönemde şletmeler m z n bakım, onarım çalışmalarını gerçekleşt reb l r; çalışanlarımıza moral ve mot vasyon verecek adımlar atab l r z. “Üret m ve İhracat Seferberl ğ ” b l nc n bugünden oluşturab l r z. En değerl sermayem z n tel kl nsan kaynağımızdır. Çalışanlarımız le sosyal dayanışmamızı gel şt rmel y z. Orta vaden n b r toparlanma ve yen den yapılandırma dönem olacağını düşünüyoruz. Üret m ve hracat ç n kr z sonrası planlamalar yapılırken, gerekl destekler le f nansman ht yaçlarının karşılanmasına yönel k adımlar atılmalıdır. Uzun döneml yapısal durgunluğa çözüm üretmeye bugünden başlamalıyız. Ülkem z n de uzun süred r erteled ğ yapısal ve ekonom k reformların hayata geç r lmes gerek yor. F nans sektörü yen den

düzenlen rken, Varlık Fonu ve Kred Garant Fonu g b kurumların daha etk n kullanılmasını da Korona günler nde yaşadığımız sıkıntılar göster yor. Bu dönemde yabancı sermaye g r ş ç n de “ülkem z n orta gel r tuzağından çıkışın reçetes olan orta demokras tuzağından çıkmak ç n göstereceğ rade” bel rley c olacaktır.

ÖNCE KOBİ’LERİ DÜŞÜNMELİYİZ Her kr z dönem nde olduğu g b bu salgın dönem nde de y ne en fazla KOBİ’ler m z etk len yor.

Yaklaşık 3.5 m lyon KOBİ’m z var ve ekonom m z n lokomot f bu şletmeler m z n ağırlığı yüzde 99’lara ulaşıyor. Bu dönemde “Önce Küçüğü Düşün!” lkes n ekonom k tedb rlerde öncel klend rmem z ve KOBİ’ler n hayatta kalmasını sağlamamız gerek yor. Büyük ş rketler m z n KOBİ’lere olan ödemeler n geçm şte vadelere yayarak ödemes en büyük sıkıntılardan b r yd . Bu dönemde bu sıkıntı artarak devam ed yor.

Unutmayalım bu KOBİ’ler m z büyük

ş rketler m z n en öneml tedar k kanallarını oluşturuyor. Bu kanalların tıkanmaması ç n alınacak tedb rler, ekonom n genel nde önümüzdek dönemde hem nsan hem de sektörel bazda dramat k sonuçlar ortaya çıkmasını da haf fletecekt r.

Tüm kred ve kamu ödemeler n n en az 6 ay fa zs z ertelenmes le KDV alacaklarının ödenmes KOBİ’ler m z n moral gücünü de artıracaktır. Nak t akışı ve f nansmana er ş mde Kred Garant Fonu (KGF) üzer nden ver len destekler n artırılması; st hdamın korunması noktasında da İşs zl k Fonu’nun daha etk n kullanılması sağlanmalıdır.

Böyles dönemlerde moralmot vasyon ve güven temell b r şeffaf let ş m çok ama çok öneml d r.

SOSYAL DEVLET ANLAYIŞIYLA EK TEDBİRLER ALINMALI Dünyanın gel şm ş ülkeler GSMH’nın yüzde 20-30 üzer nde b r kaynak le sürec yönetmeye çalışıyor.

B z m bu dönemde açıkladığımız kaynak ve destek paket ülkem z n ç nde bulunduğu ekonom k durum

GÖRÜŞ

KAMPANYALAR ARTARAK SÜRMELİ ŞEFFAF VE HESAP VERİR OLMALIDIR Dünyanın bir daha eskisi gibi olmayacağı dönemlerden geçerken, toplumun her kesiminden gelen birlik ve beraberlik çağrılarını destekliyor ve olumlu karşılıyoruz. Bu noktada sivil toplum, iş dünyası ve yerel yönetimlerin başlattığı bağış ve destek kampanyalarının artarak devam etmesi en büyük temennimiz.

Sektör ayrımı gözetmeksizin tüm kurumsal ve ticari firmalara işletme sermayesi desteğinden kamu bankalarının istihdam için ilave likit imkanlarına, KGF limitinin ve kapasitesinin

örgütleri ile iş ve işveren örgütlerinin de için de olduğu bir Ekonomik Kurulu’n oluşturulması önemli. Tüm planlarımızı çalışanların işini kaybetmeyeceği ve işletmelerin kapanmayaca-

artırılmasından kısa çalışma ödeneğinin şartlarının kolaylaştırılması ile 2 milyon aileye sosyal yardıma uzanan çerçevede şekillenen Milli Dayanışma Kampanyası da bu sürece katkı sağlayacaktır elbette. Bu adımların anlamlı sonuçlar ortaya koyması için en önemli ilkenin “Sosyal Devlet” ilkesiyle olağanüstü tedbirlerin alınması noktasında bir kapı açması umudu içindeyiz.

Toplumun büyük bir fedakarlıkla ortaya koyduğu destek ve katkılarda en önemli “kaynak” denetim sürecidir. Bağış ve desteklerin süreç içinde şeffaf ve hesap verir bir şekilde açıklanması ve denetlenmesi de kampanyalar kadar önemlidir.

ğı senaryolar üzerine kurgulamalıyız.

Ve oluşacak yükü çalışanların, işletmelerin tek başına yüklenmelerini beklemek gerçekçi olmaz. Stratejik sektörlere yönelik bir planlama ya-

'Milli' bağış kampanyasına yoğun ilgi

Z raat Bankası’ndan 62.3 m lyon TL Milli Dayanışma Kampanyası kapsamında Ziraat Bankası, 62 milyon 300 bin TL bağışta bulundu. Ziraat Finans Grubu’ndan yapılan açıklamada, "Her bir çalışanımız adına net bir asgari ücret tutarında olmak üzere toplam 62

milyon 300 bin TL bağışta bulunuyoruz” denildi.

Türk Telekom’dan 40 m lyon TL Türk Telekom Üst Yöneticisi (CEO) Ümit Önal, Türk Telekom'un kampanyaya 40 milyon TL’yi aşkın bağışla katıldığını duyurdu.

Tosyalı’dan 5 m lyon l ra bağış Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, "Biz Bize Yeteriz Türkiyem" Milli Dayanışma Kampanyası'na sonuna kadar destek olacaklarını belirterek, "Tosyalı Holding olarak bu kampanyaya 5 milyon lira bağışla destekte bulunuyoruz" ifadelerini kullandı. Online alışveriş platformu olan Trendyol, Milli Dayanışma Kampanyası’na 6 milyon liralık destek verdi.

TÜRKİYE’NİN GENELİNDE MÜCBİR SEBEP VAR Öyle b r dönemden geç yoruz k , her terc h geleceğ m z bel rleyecek.

Toplum sağlığını odağa alan terc hler n öncel klend r lmes gerek yor. Aynı zamanda mal açıdan ne yük get r se get rs n, dünyanın şu dönemde olağanüstü tedb rler ve destekler devreye aldığı b r dönemden geçt ğ m z unutmayalım. Türk ye’n n genel nde b r “Mücb r Sebep” hal n n olduğunu sahadan, yan federasyonlarımız kanalıyla bölgeler m zden aldığımız değerlend rmelerden görüyoruz. Anadolu’da yüzde 50’l k b r kayıptan söz ed yoruz.

Kapas teler n yüzde 30’lara düştüğü sınır ller m z var. Sadece ülkem z ç n değ l dünyada da durum bu yönde b r sey r zl yor. Salgının ne zaman b teceğ ve sonrasında neler yaşanacağına da r büyük b r bel rs zl k söz konusu.

pılmasının zorunluluğu ile devletin, vatandaş, firmalar, esnaf ve sanatkârı fonlaması gerekliliği görünüyor. Sosyal ve Ekonomik Seferberlik ilan etmemiz gerekiyor.”

C U M H U R B A Ş K A N I R E C E P TAY Y İ P E R D O Ğ A N 7 M A A Ş I N I B A Ğ I Ş L A D I

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Milli Dayanışma Kampanyası başlatıldığını açıklayarak, "Biz bize yeteriz Türkiyem diyerek başlattığımız bu kampanya için yardım hesapları açıldı. Kampanyayı, şahsım olarak, 7 aylık maaşımı bağışlayarak açıyorum. Kabine üyeleri ve eşlik edenler kampanyaya 5 milyon 200 bin lira bağışta bulundu" dedi. Kampanyaya milletvekilleri, şirketler, STK’lar ve vatandaşlardan yoğun destek geldi.

ve kapas teler le lg l maalesef ancak yeterl değ l. Dolayısıyla önümüzdek günlerde ek paketler le destekleneceğ n düşünüyoruz k buna ht yacımız söz konusu. Kısa Çalışma Ödeneğ , KOSGEB le özel ve kamu bankalarının Ekonom k Tedb r Paket destekler yeterl kalmayab l r.

BDDK’nın aldığı kararların sahaya süratle uygulanmasını bekl yoruz. Bankaların bu noktada Ekonom k Tedb r Paket ’ne destek programları açıkladığını görsek de kred musluklarının açılmasında ştahsız davrandıklarını şu an ç n gözleml yoruz. Özell kle enerj yoğun sektörler m z açısından en büyük mal yet kalem nde y leşt rmeler yapılab l r.

Elektr k dağıtıcılarından 3 m lyon l ra Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER), Milli Dayanışma Kampanyası’na 3 milyon lira bağışladığını duyurdu.

Ayrıca doğalgaz dağıtıcılarından 1 milyon lira, Türkiye Doğalgaz Dağıtıcıları Birliği'nden 1 milyon TL bağış yapıldı.

Akaryakıt dağıtım kuruluşlarını bünyesinde bulunduran Petrol Sanayi Derneği (PETDER) üyesi şirketler, virüsle mücadele kapsamında başlatılan kampanyaya 1 milyon lira destek verdi.

Shell & Turcas, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki sağlık çalışanları, ambulanslar ve diğer araçların kullanımı için 5 milyon TL değerinde akaryakıt desteği sağladı. BP Türkiye de destek amacıyla İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’ne ait ambulanslara 1 milyon lira değerinde akaryakıt bağışladı.

İNFAZ YASASI MECLİS'TE 90 b n k ş cezaev nden çıkacak 300 bine yakın tutuklu ve hükümlünün bulunduğu cezaevlerinden 90 bine yakın kişinin yararlanacağı infaz indirimini içeren yasa teklifi AK Parti Grup Başkanvekili Cahit Özkan tarafından Meclis’e sunuldu. Kadına şiddet, terör, cinsel suçlar, kasten adam öldürme, uyuşturucu madde suçları kapsam dışında bırakıldı. Teklifin yarın Adalet Komisyonu’nun gündemine alınması, gelecek hafta da kanunlaştırılması planlanıyor.

1 N san 2020 • ÇARŞAMBA / 04

GÜNCEL

Salgın merkez nden hracat azaldı, thalat arttı ŞEBNEM TURHAN

Türkiye’nin dış ticaret açığı, şubat ayında geçen yıla göre yüzde 72 artarak 1 milyar 733 milyon dolardan 2 milyar 981 milyon dolara yükseldi. Koronavirüs etkisinin henüz tüm dünyaya yayılmadığı ve sınırların kapatılmadığı şubat ayında ihracatta yüzde 2.3 ithalatta ise yüzde 9.8’lik artış yaşandı. Koronavirüs salgının merkezi Çin’e ihracatımız şubatta yüzde 15 gerileyerek 151.7 milyon dolara inerken Çin’den ithalatımız yüzde 22 artışla 1.7 milyar dolara yükseldi. Çin ithalatımızdaki ikinci sırasını salgında bile

korumayı başardı. Salgının tüm dünyaya yayıldığı mart ayı verileri ise haftaya açıklanacak.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Ticaret Bakanlığı’nın işbirliğiyle oluşturduğu genel ticaret sistemi ile üretilen verilere göre şubatta 14 milyar 653 milyon dolar ihracat, 17 milyar 634 milyon dolar ithalat yaptık. Şubat ayında dış ticaret açığı yüzde 72 artarak 1 milyar 733 milyon dolardan 2 milyar 981 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2019 Şubat’ta yüzde 89.2 iken, 2020 Şubat’ta yüzde 83.1'e geriledi. 12 aylık kümülatif dış ticaret açığı yüzde 23.1 gerile-

me kaydederek 32.9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

İhracatta yüzde 31.5 pay r skte Şubat ayında ihracatta ilk sırada yine Almanya var. Almanya'ya yapılan ihracat yüzde 1 artışla 1 milyar 341 milyon dolar oldu.

Almanya’yı 906 milyon dolar ile Irak, 857 milyon dolar ile İngiltere, 766 milyon dolar ile İtalya ve 740 milyon dolar ile ABD takip etti. İlk 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 31.5'ini oluşturdu. Şubat verileri mart için de yol gösteriyor. Çin gibi salgının diğer ülkelerden erken yaşayan Güney Kore’ye de ihra-

catımız yüzde 15 azaldı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan son açıklamasında Irak’a yapılan ihracatın yüzde 50 azaldığını açıklamıştı. Mart sonuçlarında tüm bu ülkelere yapılan ihracatta gerileme yaşanacak. İthalatta ise Rusya ilk sırada. Şubatta Rusya’dan yapılan ithalat yüzde 7 artışla 1 milyar 714 milyon dolara çıkarken, bu ülkeyi 1 milyar 712 milyon dolar ile Çin izledi. 1 milyar 623 milyon dolar ile Almanya, 1 milyar 133 milyon dolar ile ABD ve 750 milyon dolar ile Irak en fazla ithalat yaptığımız ülkeler. İlk 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın

Korona ekonomiyi nasıl etkileyecek?

EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

✔ Korona kr z n n en özet ekonom k sonucu: Varlık f yatları ger leyecek, para se pahalanacak. ✔ Varlık f yatları kapsamında menkul ve gayr menkul f yatlarının yönü aşağı dönecek. Arada küçük dalgalanmalar yaşanması genel eğ l m bozmayacak. ✔ Paranın değerl olması yüzünden normal koşullarda fa z n yükselmes beklen r.

Ancak Merkez Bankası devreye g rerek parasal gen şlemeyle bu yükselmey engell yor. ✔ Tur zmde bu yıl ölü b r sezon yaşanacağı ç n çok c dd b r döv z gel r açığı oluşacak. Bu da kurları yukarı ten b r etk doğuracak.

D

ün bıraktığımız yerden devam edelim. Bu köşede dün “Korona hayatımızı nasıl değiştirecek” demiş ve günlük yaşamda neler olabileceğini irdelemeye çalışmıştık.

Korona sosyal yaşamda çok derin izler bırakacak, bu kesin. Ancak ekonomide de köklü değişiklikler ortaya çıkacak. Aslında bu değişiklikler kendini göstermeye başladı bile...

Küçük küçük ve safiyane bir yaklaşımla konuyu ele almaya çalışalım.

Tüm doğal felaketlerde ve korona benzeri salgın hastalıklarda olduğu gibi bu kez de felaketin gerektirdiği insan gücü ve ekipman dışında yine en çok ihtiyaç duyulacak varlık belli;apara.

Toplumda herkes parasız değ l.

El nde nak t olmamakla b rl kte paraya çevr leb lecek varlığa sah p olanlar da var ve bu durumdak ler n ne yapacağı bell .

Para ç n elde avuçta ne varsa satılacak, önümüzdek dönem n genel eğ l m bu.

Yan varlık f yatları düşecek. Ev f yatları da, arsa f yatları da, h sse sened f yatları da... Fabr kalar da el değ şt recek, küçük şletmeler de...

Ve bu varlıklar olması gereken

Hizmet Üretici Fiyat Endeksi (H-ÜFE), şubatta aylık bazda yüzde 0.8, yıllık bazda yüzde 13.1 arttı. 12 aylık ortalamalara göre ise yüzde 14.68 artış görüldü. TÜİK’in, ülke ekonomisinde üretimi yapılan hizmetlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak görülen değişimleri ölçmek için hazırladığı veriye göre; endeks, geçen yılın aynı ayına göre, ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 14.68, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 15.13, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 5.16, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 18.66, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde yüzde 12.95, idari ve destek hizmetlerinde yüzde 11.46 yükseldi. Bir önceki aya göre bakıldığında ise endeks, ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 0.33, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 0.19, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 3.13, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerde yüzde 2.73, idari ve destek hizmetlerinde yüzde 0.13 artarken, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 1.05 azalış gerçekleşti.

10.2 PUAN DÜŞTÜ SAMEKS, mart ayında d p yaptı Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi (SAMEKS), bir önceki aya göre 10.2 puan azalarak 40.3'e düştü. Ocak 2013 döneminden itibaren hesaplanan endeks, koronavirüs salgınının reel sektör üzerindeki daraltıcı etkisi sebebiyle mart ayında tarihinin en düşük seviyesine indi. Mart ayında endekste gözlenen bu azalışta hizmet sektörü endeksinin önceki aya göre 11.1 puan azalarak 39.6 seviyesine gerilemesi etkili olurken, sanayi sektörü endeksi de 7.6 puanlık azalışla 42.9 seviyesine çekildi.

Hizmet sektöründe gözlenen azalışta girdi alımlarının, sanayi sektöründe gözlenen azalışta ise yani siparişlerin hızlı bir şekilde ivme kaybetmesi belirleyici oldu. Bu gelişmelere bağlı olarak, hizmet sektörüne yönelik iş hacminde ve sanayi sektörüne yönelik üretim alt endekslerinde sert düşüşler meydana geldi.

04

CMYK

Yeri gelmişken önlemler paketi kapsamında duyurulan ve hep ön plana getirilen iki konuya değinmekte yarar görüyoruz.

En düşük emekli maaşının 1.500 liraya çıkarılması ve emeklilerin bayram ikramiyelerinin erken ödenmesi. Bunlar kuşkusuz olumlu ve dar gelirliyi rahatlatacak adımlardır ama asıl düşünülmesi gerekenler hiç geliri olmayan kesimdir. Emekliler çok az da olsa bir gelire sahip. Ya şu kriz döneminde işini kaybeden ve geliri bir anda sıfıra inenler...

Tamam emeklileri düşünelim, daha da fazla düşünelim ama biz işini yitirip beş parasız kalanlar için hiçbir şey yapmıyoruz ki...

Cebinde parası olmayan, bankada da parası bulunmayanlar için tam anlamıyla karanlık günler...

Varlık f yatları ger leyecek

‘GAYRİMENKUL’ ÖNE ÇIKTI H zmet üret c f yatlarında yüzde 13 artış

DUNYA

Üretimin sekteye uğraması ve hizmet akışının durması para döngüsünü de kırdı. Geçenlerde de vurguladık; hizmetler sektöründe lokantalar bile kapalıysa varın gerisini düşünün. İşverenin para kazanmak şöyle dursun, cirosu bile sıfırlanmış; çalışan hiç kazanamıyor. Dolayısıyla şu durumda en çok ihtiyaç duyulan para. İnsanlar paraya ya nakit olarak sahiptirler ya da bankada mevduatları vardır. Bankadaki mevduat da her an nakde döndürülebildiği için nakit sayılır. İyi de parası olmayanlar ne yapacak? Yani nakit parası ya da nakde döndürülebilir varlığı olmayanlar... Aslında onlar için bu günler felaket günleri. Hele bir de iş kaybedilmişse, felaket katmerli demektir artık.

f yatın altında satılmak zorunda kalınacak.

Böyles ne sıkıntılı günlerde tasarruf sah pler n n en güven l r l man olarak gördükler altında f yatlar b r süre arttıktan sonra neden hızlı b r ger leme gösterd sanıyoruz. Altın da öneml b r varlık ve hemen paraya çev rmek mümkün ama herkes satmak stey nce f yat hızla ger led .

Varlık f yatları ger leyecek ama st snalar tab k olacak. F yatı arz-

talep denges bel rleyeceğ ne göre k m varlıklar ç n arz düşük, talep yüksek olab lecek ve bu varlıklarda f yat düşüşü görülmeyeb lecek.

F yatlar ger leyecek derken genel eğ l mden söz ed yoruz. Şöyle düşünel m. Ankara’dan otomob l n zle Antalya’ya doğru yola çıkıyorsunuz. Ankara’nın rakımı 850 metre. Antalya’nın rakımı se 39 metre kabul ed l yor; bell k falezlerden dolayı. Ş md Ankara’dan yola çıkınca 850

yüzde 39.3'ünü oluşturdu.

İthalatta k aylık artış yüzde 14.3 2020 Ocak-Şubat döneminde ihracat yüzde 4,1 artarak 29 milyar 357 milyon dolar, ithalat yüzde 14,3'lük artışla 36 milyar 841

milyon dolar olarak gerçekleşti. İki aylık dış ticaret açığı yüzde 86,0 artarak 4 milyar 23 milyon dolardan 7 milyar 484 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 87,5 iken, yüzde 79.7'ye geriledi.

Para pahalanacak ama Merkez Bankası z n verm yor Bu dönem n en değerl ve aranan varlığı para. Nak t paranız yok ama para edecek b r varlığa sah ps n z; ancak varlığınızı şu dönemde elden çıkarmak stem yorsunuz.

Nak t para bulmanız da gerek yor; yapacağınız parayı k ralamak. Yan borç alacaksınız.

El nde fazla parası olanlar “peş n satan” kar katüründek g b kasılıyor.

Para sah pler kred açarken daha çok fa z steyecek. Yan bankalar...

Bankalar da kred olarak açacakları parayı toplarken mevduat sah b ne daha yüksek fa z ödemek durumunda kalacak. Mevduat fa z nde ufak ufak artışlar olduğu da gözlen yor.

Normalde z nc r böyle oluşmak durumunda. Ancak şte bu aşamada devreye merkez bankaları g r yor.

Tüm dünyada çok yüklü tutarda destek paketler açıklanıyor.

B zde de Merkez Bankası b r d z uygulamaya g derek, en başta da Para Pol t kası Kurulu toplantısını

metreden 39 metreye nerken sürekl yokuş aşağı g tm yoruz; arada yokuş tırmandığımız da oluyor. Ya da Antalya’dan Ankara’ya dönüşte zaman zaman yokuş aşağı da g d yoruz. Ama genel eğ l m olarak Antalya’ya g d şte hep n yor, dönüşte hep çıkıyoruz.

Varlık f yatlarının nasıl seyredeceğ n düşünürken de bunu d kkate almak gerek yor.

K m okurlar arada n ş çıkışlar olab leceğ gerçeğ n göz ardı ederek örneğ n h sse sened

öne çekerek normal zamandan k gün önce fa z nd r m yapmak suret yle paranın çok pahalanmasını önlemeye çalıştı. Merkez Bankası parasal gen şleme sonucunu doğuracak yen yen adımlar atmaya da devam ed yor. Bu adımlar şe yarıyor ve sınırlı da olsa b r parasal rahatlık sağlanıyor.

Ne var k bu rahatlama paraya y kötü zaten ulaşab len kes mler lg lend r yor. Han şu kapanan h zmet sektörü şyerler var ya; lokantalara kadar uzanan, onlar ç n ufukta b le h çb r şey görünmüyor. Zaten sorunumuz da burada. Bu şyerler ve buralarda çalışanlar ç n adım atmadığımız sürece koronadan asıl etk lenen kes me dokunmamışız demekt r.

B r de yabancı para, yan döv z var. Döv z arzı azalacak, bunda en büyük etken de bu yıl tur zmde tam anlamıyla ölü b r sezon yaşanacak olması. Arzı azalacak döv z n f yatında da artış olması normal.

f yatları b rkaç gün yüksel nce geçm şe dönülmekte olduğu zlen m ne kapılab l yor. Veya b raz y haber gel nce tüm sorunların ger de kaldığını, böylece varlık f yatlarındak düşüşün durduğunu düşüneb l yor.

Ne yazık k o kadar kolay değ l.

Korona sorunu öyle b rkaç ayda ger de bırakılacak kadar bas t görünmüyor. Kaldı k tüm dünya olarak yaşam tarzımız değ şecek, daha köklü değ ş kl kler olacak.

Dolayısıyla sorun ps koloj k yönden tüm nsanlığı uzun süre etk leyecek.

KO R O N AV İ R Ü S S A LG I N I N E KO N O M İ Y E E T K İ L E R İ B Ü Y Ü YO R

Mob lyada ç pazar yüzde 80 hracat yüzde 20 ger led OSMAN KILIÇ / İSTANBUL

Dünyayı ve Türkiye’yi etkisi altına alan koronavirüs salgını binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olurken işyerlerinin kapanması, üretimin durması ve ihracatın durma noktasına gelmesiyle çoğu sektörü zor duruma soktu. Türkiye’de her yıl ihracat artışı yaşayan mobilya sektörü de koronavirüs salgınından olumsuz etkilenenler arasında yer aldı.

2020 yılının ilk 2 ayında ihracatta yüzde 15 artış yakalayan sektör, koronavirüsün etkisini artırmasıyla birlikte gelen günlerde ihracatında ciddi düşüşler yaşadı.

Konuyla ilgili konuşan Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, “Koronavirüs sürecinde mart ayının ilk 15 günü ihracatımız yüzde 20 civarında düştü. İkinci 15 gün bu rakam daha da artacak gibi duruyor. Tahminimizce bu rakam yüzde 30-35’leri bulur” dedi. Koronavirüs salgınının uzun sürmesi durumunda sektör olarak ciddi daralma yaşayacaklarını bildiren Güleç, iç piyasada ise satışların daha kötü gittiğini ve yüzde 80’ler

“Şu günlerde mob lyada e-t caret öneml b r hale geld ”

453

MİLYON $

Yıllardır mob lyanın daha çok mağaza OCAK mob lya,kağıt ve satışlarının yüksek olduğunu bel rten orman ürünler hracatı K l m Mob lya Genel Müdürü C hat Şah n, “E-t caret platformlarımız olmasına rağmen bu s steme müşter ler m z tarafından yönel m azdı. Ancak bugün, mob lyada e-t caret dönem öneml ŞUBAT mob lya,kağıt ve b r hale gelm şt r” d ye konuştu. “Ev n orman ürünler hracatı yen lemek steyenler, evlenme hazırlığı yapanlar, ev taşıyanlar; K l m’ n e-t caret s tes üzer nden bütün ht yaçlarını karşılayab l yor” d yen Şah n, bu tarafta her türlü h zmet verecek altyapıya sah p olduklarını b ld rd .

445

MİLYON $

civarında düştüğünü belirtti.

“Hammadde f rmaları fırsatçılık yapıyor” Mobilya sektörünün ihracatta büyük sıkıntılar yaşandığının altını çizen Mobilya Sanayi İşadamları Derneği (MOBSAD) Başkanı Nuri Gürcan, “İhracatta ülkelere göre prosüdürler değişmekte, gümrük kapılarında sıkıntılar büyük, özellikle tüm dünyadaki belirsizlikler bu durumu çok etkilemektedir” ifa-

desini kullandı. Üretim konusunda da hammadde satan ve üreten firmalarının fırsatçılık yaptığını belirten Gürcan, “Petrolün fiyatının düştüğü şu günlerde hammaddesi petrokimya olan sünger firmaları yüzde 10 zam yapmış durumdalar, dolayısıyla würetim maliyetleri de artmaktadır” ifadesini kullandı.

Bu süreçte işçiler konusunda da çalışmalar yaptıklarını belirten Gürcan şöyle konuştu: “Sektör olarak perakende mağazalar

izni olan çalışanlarla karşılıklı anlaşabilirse izne yollayabiliyor. İzni olmayan çalışanların masraflarını firmalar kendi karşılıyor. Bilindiği gibi şartlar uyuyorsa da kısa çalışma ödeneği devrede o da uygulanıyor. Çok yeni bir süreç olduğu için tam net rakamlara ulaşamıyoruz ama tüm işverenler bu sıkıntıyı atlatabilmek adına elini taşın altına koyuyor.”

“İhracatımız durmuş durumda” Koronavirüs tedbirleri kapsamında 28 Mart itibariyle üretime ara verdiklerini söyleyen Bambi Yatak Yönetim Kurulu Üyesi Emre Gökmen, “Söz konusu tedbir kararı ülkemizdeki gelişmelere bağlı olarak 5 Nisan 2020 tarihine kadar devam edecek” şeklinde konuştu. Sipariş alınmadığı için ihracat çalışmalarının durduğunun altını çizen Gökmen, “Net rakamlar vermek için henüz erken fakat salgın dolayısıyla ihracat oranımızda en az yüzde 15’lik bir düşüş bekliyoruz. Eğer bu süreç uzarsa rakamda da artış yaşayabiliriz” açıklamasında bulundu.

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

KATILIM BANKALARI DA DAR GELİRLİYE DESTEK OLACAK

İşletmelerimizin en kritik 2 haftası İşle

K

orona sadece sağlığımızı değil aynı zamanda sosyal ve ekonomik etkileriyle toplum düzenini tehdit ediyor. Fiziksel mesafeye aşırı özen göstermemiz gerektiğini söyleyen sağlıkçıların son uyarısı; virüs tehdidinin bu 2 hafta içinde en kritik düzeye ulaşacağı oldu.

Aktarılan mesaj net; dikkat et, bu 2 hafta içinde virüs seni bulmasın… Aynı uyarıyı ben işletmelerimiz için yapmak istiyorum.

Bugün 1 Nisan ve aybaşı… Pek çok işletme, kirası, aidatı gibi zorunlu harcamalarıyla yüzleşecek. Yetmeyecek ay içinde vergiye, SGK’ya dair yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda kalacak.

Bu süreçte hükümetten kiralara, vergi ve aidatlara dair bir öneri veya çözüm gelmedi.

Hal böyle iken herkes ve her kesim kendi başının çaresine bakmak zorunda…

Bildiğim şudur ki nakit akışı durmamalı… Ne sizin ne de içinde bulunduğunuz ekosistem için… “Ben ödemeyeyim, herkes bana ödesin” tuzağına düşmeden...

Zira siz müşteri peşinde koşarken sizin de bir başkasının müşterisi olduğunuzu unutmayın. Önerim; bu süreçte şirketlerin, Korona Diplomasisi yapmasıdır. Ne mi demek istiyorum? Müzakere edin… Çalışanınızla, tedarikçinizle, alacaklınız ve size borcu olanlarla… Müzakere edin ki külfeti bölüşebilin.

Bu 14 gün içinde nakit akışını yönetemediği için acaba kaç şirket yere yığılacak? Dalyan gibi boyu cüssesi olsa da kan kaybeden beden, yere yığılır kalır zira…

Siz, yere yığılanlardan ve yere serenlerden olmayın.

not KORONA DİPLOMASİSİ 1 N san şakası değ l, gerçeğ n ta kend s ; aybaşı geld ve kasadak para yeters z.

Alacaklılar kapıda, tedar kç ödeme bekler, borçlulardan para gelm yor. O halde?

Salgın sürec nde şletme sah p ve yönet c ler , ç nde bulundukları ekos stem aktörler yle müşavere ve müzakere yapmak zorunda… Nak t akışını yöneteb lmek ç n acaba nasıl ortak davranalım d ye. Korona D plomas s bu…

Bankalara l k d te reel sektöre kred Merkez Bankası yen gen şleme adımı attı. Program, İşs zl k S gortası Fonu’nun kısa çalışma ödeneğ ndek artış neden yle büyüyen nak t ht yacını ve tahv l alımlarını artırarak bankaların l k d te kaynağını gen şletmey hedefl yor. Ayrıca Merkez hracatçı ş rketlere de doğrudan kred verecek. ŞEBNEM TURHAN

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, tüm dünya merkez bankaları gibi koronavirüs salgının ekonomiye etkisini hafifletmek için yeni bir varlık alım programı açıkladı. Merkez Bankası’nın bankaları ve ihracatçı sektörleri rahatlatacak adımları içeren 5 maddelik parasal genişleme hamlesinin büyüklüğü ise belli değil ve ucu açık. Merkez Bankası’nın tahvil geri alımı, kısa çalışma ödeneği yükü artan İşsizlik Sigortası Fonu’nun tahvillerini alan bankalara yönelik alım programı ve reel sektöre direkt reeskont kredi desteği devreye girecek. Şubat 2020 verilerine göre İşsizlik Sigortası Fonu’nun menkul kıymet ve nakit fon varlığı 131.5 milyar lira seviyesinde.

Garanti Yatırım Araştırma ve Yatırım Danışmanlığı Koordinatörü Tufan Cömert, Merkez Bankası’nın APİ portföyünün alımının önünü açık bıraktığını ve gerektiği kadar likidite yaratırım diyerek ucu açık parasal genişleme sinyali verdiğini vurguladı.

Kred verme kapas teler gel şecek Cömert, İşsizlik Sigortası Fonu’nun da elini rahatlatmak için fonun varlığının likidite edilmesine imkan sağladığını dile getirerek “Bankalara da siz fonları alırsanız ben bunu bana satma imkanı vereceğim diyor. O likiditeyi direkt fona değil bankalar aracılığıyla sağlayacak” diye konuştu. Bankaların elini rahatlatmaya yönelik diğer adımın ise VDMK ve ipotek teminatlı kıymetlerin repoda teminat kabul edilmesi olduğunu kaydeden Cömert, şunları söyledi: “Artık Merkez Bankası piyasadan daha fazla tahvil alacak. Bankalar buna rağmen daha fazla para almak isterlerse tahvilde sıkıntı yaşayabilirlerdi. Şimdi Merkez devlet tahvili olmayan kıymetleri de alacağım diyor. Ve bankaların kredi verme kapasitesini geliştirmeye yönelik bir hamle.”

TL ile reeskont kredisinin de yeni olduğunu söyleyen Cömert, önden finansmanlı değil artık doğrudan Merkez Bankası’nın ihracatçı şirketlere kredi vereceğini dile getirdi.

Cömert, bankacılık sisteminin dışına çıkılmış ve dövizle ilişiği kesilmiş bu adımla şirketlere finansal imkan sağlandığına dikkat çekti.

Kısa çalışma ödeneğ ht yacı karşılanıyor Ekonomist Haluk Bürümcekçi, Merkez Bankası’nın Açık Piya-

DUNYA

05

CMYK

Reeskont kred ler n n dağılımı nasıl olacak? ●

●

●

●

●

Kred ler ç n toplam 60 m lyar Türk L rası l m t bel rlend .

Bu l m t n 20 m lyar l rası Türk Ex mbank, 30 m lyar l rası kamu bankaları, 10 m lyar l rası se d ğer bankalar aracılığıyla yapılacak kred kullanımlarına tahs s ed ld .

Ex mbank dışındak bankalar aracılığı le kullandırılacak kred ler n asgar yüzde 70’ KOBİ’lere tahs s ed lecek.

F rma bazında azam kred tutarları, KOBİ’ler ç n 25 m lyon l ra, d ğer f rmalar ç n se 50 m lyon l ra olarak bel rlend .

Kred mkânından yabancı para reeskont kred s kullanab len

●

●

●

f rmalar le yurtdışına yönel k müteahh tl k h zmet sunan f rmalar ve uluslararası fuarlara katılım sağlayan f rmalar yararlanab lecek.

Kred lere TCMB pol t ka fa z oranı olan b r hafta vadel repo hale fa z oranının 150 baz puan altında fa z oranı uygulanacak.

Aracı bankaların kom syon oranı azam 150 baz puan olab lecek.

Kred ler, azam 360 gün vadel olacak, hracat veya döv z kazandırıcı h zmet taahhüdü le 1 Mart 2020 tar h ndek st hdam düzey n n kred vades süres nce muhafaza ed lmes koşulu karşılığında kullandırılacak.

“Yüzde 1.5 kom syon tasarruf ed lerek fonlama mal yet düşürülmel ” TCMB’n n 17 Mart 2020'de açıkladığı teşv klere devem ett ğ n bel rten b r bankacının, yen adımlarla lg l değerlend rmes se şöyle: “TCMB, b r yandan bankaların kred l m tler n artırırken b r yandan da tem nat olarak kabul ett ğ menkul değerler n kapsamını gen şleterek varlık alımlarını sürdürüyor. Reel sektörün fonlama ht yaçlarını karşılayan bankalara da hedefl fonlama yaparak fa z 150 baz altında uyguluyor. Varlık alımları ş md l k F nansal Kuruluşlar le sınırlı. Bugün 60 m lyar TL’l k ek

sa İşlemleri kapsamında işleyen bir mekanizması olduğunu ve bununla tahvil alımı yaptığını hatırlatarak “Şimdi bunu önden yüklemeli yapabilirim limit de belirsiz.

Bankalardan alım yapacak ve onları rahatlatmış oluyor. Bankaların borçlanma baskısının arttığı böylesi zamanlarda iştahı düşer. Bankalardan geri alım yaparak ellerini rahatlatıyor” dedi. İşsizlik Sigortası Fonu’nun varlığının yüzde 92’sini tahvilde tuttuğunu hatırlatan Bürümcekçi, “Kısa çalışma ödeneği boyunca İşsizlik Sigortası Fonu’nun likidite edilmesini kolaylaştırıyor. Tahvillerini böylesi nakit ihtiyacında fon bozuyor. Bunu alan bankalara da Merkez Bankası satın aldığında gelip bana satabilirsin diyor. Yani İşkur’un na-

reeskont olanağı sağlandı. Türk Ex mbank 20, kamu bankaları 30 ve özel bankalar 10 m lyar TL ve fa z yüzde 8.25. Ş rketler n bu kred ler kullanab lmeler ç n bankalarda l m t ve tem natlarının olması gerek r.

Ben m f kr m; TCMB kred b l tes olan ş rketler n de reeskonta verecekler senetler b r başka aracılığı olmaksızın reeskont ederek reel ekonom y rahatlatmalı, hızlı l k d te sağlamalı ve ş rketler n bankalara ödemes gereken yüzde 1.5 kom syon tasarruf ed lerek fonlama mal yet düşürülmel d r.”

kit ihtiyacı yüzünden piyasayı etkilemesinin de önüne geçiyor. Bankalar için de bir baskı oluşmamış oluyor” diye konuştu. Bürümcekçi, reeskont desteğiyle de döviz kazandırıcı şirketlere doğrudan kredi verileceğini vurguladı.

İst hdamın korunması ç n öneml Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da İşsizlik Sigortası Fonu fon bünyesindeki devlet tahvillerinin Merkez Bankası tarafından alınması ile likidite oluşturulması amaçlandığını belirterek “Son dönemde işsizlik sigortası fonuna olan talebin, istihdamı korumak adına artması, özellikle kısa çalışma ödeneğinin yoğun firma talebi ile fonlanması ihtiyacı kapsamında fonun likitleşmesi için olumlu” dedi.

Üç kamu bankasının dar gelirli vatandaş için başlatmış olduğu Bireysel İhtiyaç Desteği Finansmanı kampanyasına kamuya ait katılım bankaları da katıldı. Ziraat Katılım ve Vakıf Katılım’dan ortak yapılan açıklamada, “Tüm dünyayı ve ülkemizi etkileyen Covid - 19 salgınının ekonomik hayata, üretim ve istihdama ilişkin olası hasarlarını en aza indirme hedefiyle uygulamaya alınan ‘Ekonomik İstikrar Kalkanı’ tedbirleri doğrultusunda Ziraat Katılım ve Vakıf Katılım olarak hane halkı geliri aylık 5.000 TL ve altında olan bireysel segmentte yer alan müşterilerimizi finansal açıdan desteklemek için yeni bir finansman uygulaması başlatıyoruz” denildi. Kampanya kapsamında gıda harcamaları, kira, elektrik, su ve yakıt gibi temel ihtiyaçlarını uygun şartlarda finanse edebilmeleri amacıyla bireysel müşterilere; 10 bin TL’ye kadar, 6 ayı ödemesiz dönemli, 36 aya kadar vadeli, aylık eşit taksitli, katılım finans prensipleri çerçevesinde finansman kullandırılacak. Kredi Garanti Fonu kefaleti ile bu finansmandan faydalanma imkanı da sunulacak. Başvurular 01 Nisan tarihinden itibaren kabul edilecek.

Fat h Özatay yen tedb rler yorumladı

1

Ger de bıraktığımız yılın sonunda TCMB’n n 2020 ç n uygulayacağı para ve kur pol t kasının anlatıldığı metn n 10. ve 11. sayfalarında, para pol t kası açısından çok öneml olan l k d te yönet m n n sağlıklı b ç mde yapılması ç n TCMB’n n el ndek Devlet İç Borçlanma Senet (DİBS) tutarının artırılacağı açıklanmıştı. Açıklamaya göre, bu, bütün b r yıla dağılacak b ç mde yapılacaktı.

Yasası gereğ TCMB (‘bağımsız’ merkez bankalarında olduğu g b ) bu DİBS’ler doğrudan Haz ne ve Mal ye Bakanlığı’ndan satın alamıyor. Bu şlem bankalar le yapmak zorunda. Bankalardan DİBS alınca s steme l k d te çıkmış olacak. Türkçes le parasal gen şleme yaşanacak. TCMB ş md bu eylem yıla yaymak yer ne önden yüklemel yapacağını lan ed yor. Yan , parasal gen şleme daha erkene alınıyor. Ek olarak, 2019 sonunda bel rtt ğ üst satın alım sınırını aşab leceğ n açıklıyor. İşs zl k S gorta Fonu’nun (İSF) akt f nde DİBS var. İSF’den yararlanacaklara se nak t para lazım. Dolayısıyla, İSF’n n bu tahv ller bankalara satıp paraya çev rmes (l k d te etmes ) gerekecek.

Mevcut koşullarda bu şlem n b rden ve yüklü b ç mde yapılması hal nde bu DİBS’ler n değer düşecek; İSF’ye gelecek nak t m ktarı düşecek. Kaldı k bankalar bu DİBS’ler satın almakta gönülsüz olab l rler. TCMB, bankalara d yor k , bu DİBS’ler alıp bana satın. Bankalar zaten günlük şlemler nden doğan nak t ht yaçlarının b r kısmını f nanse etmek ç n TCMB’den kısa vadel (gecel k, haftalık…) borçlanıyorlardı. Ama borçlanmalarının b r üst sınırı vardı. TCMB ş md bankalara “merak etmey n, İSF operasyonu d ğer şlemler n z ç n benden borçlanma üst sınırınızı etk lemeyecek” d yor.

Bu şlem n Türkçe meal şu: İSF’n n DİBS’ler (değerler düşmeden) TCMB akt f ne geçecek. Karşılığında İSF nakde kavuşacak.

2

Yan , parasal gen şleme olacak. İk nc maddede açıkladığım g b bankalar TCMB’den sınırsız m ktarda borçlanamıyorlar; b r üst sınır var.

Ayrıca borçlanab lmek ç n TCMB’ye tem nat yatırmak zorundalar. Bu tem natların c ns n yasası çerçeves nde TCMB bel rl yor.

TCMB’n n kabul ett ğ tem natlar ağırlıklı olarak DİBS c ns nden. Ş md TCMB bankalara d yor k “artık bana DİBS dışında Varlığa Dayalı Menkul Kıymet le İpotek Tem natlı Menkul Kıymet de get reb l rs n z.” Bunun ne şe yarayacağı TCMB’n n açıklamasında var. Başka b r şey eklememe gerek yok; yeter kadar açık. Kopyalıyorum: “Söz konusu kıymetler n tem nata kabul ed lmes , benzer n tel ktek hraçların l k d tes n n artmasına ve sermaye p yasalarının der nleşmes ne katkıda bulunacak, bankalara Türk l rası ve döv z p yasa l k d te yönet mler nde sağlanan esnekl ğ artıracaktır.”

Açıklamanın bu maddes le TCMB’n n saptadığı koşullara uygun olarak reel sektöre kred arzını sürdüren bankalara ek b r kolaylık daha (TCMB’ye b r sürel ğ ne döv z ver p karşılığında b r fa z ödeyerek l ra almaları) sağlanıyor. Çok bel rley c değ l; geç yorum.

Son madde hracatçılar le lg l . TCMB, hracatçılara sağladığı l ra c ns kred y Ex mbank’ın yanı sıra kamu bankaları ve özel bankalar aracılığıyla da sağlayacağını açıklıyor ve m ktarı artırıyor. Ex mbank dışındak bankaların aracılığındak kred ler n ağırlıklı olarak KOBİ’lere g tmes n st yor.

3

4 5

Tüm bunlar hayata geç r ld ğ nde, bu kararların yürürlükte olmadığı duruma kıyasla b r parasal gen şleme olacağı açık. Güven Sak le b rl kte DÜNYA’da b rl kte aldığımız k yazıda (23 Mart ve 31 Mart) önerd ğ m z tedb rler ç n gereken kaynağın ağırlıklı b r kısmı parasal gen şlemeden gel yordu. Ancak arada öneml b r fark var. Şu: İçsel tutarlılığı olan ve gerçekten yaşadığımız koşullarda ortadak büyük yaraya merhem olacak b r parasal gen şleme farklı, dağınık b r programın b r parçası olarak gerçekleşecek b r parasal gen şleme farklı.

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 06

GÜNCEL

BMD BAŞKANI ÖNCEL: MARKALAR 'MÜCBİR SEBEP’TEN KİRA ÖDEYEMEYECEK

ARÇELİK DÖRT ÜLKEDE FAALİYETİNİ DURDURDUĞUNU AÇIKLADI

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, salgının ‘mücbir sebep’ doğurduğunu, markaların kapalı mağazalar için kira ödeyemeyeceğini bildirdi.

Cadde mağaza sahiplerine seslenen Öncel, “Bu durum pek çok mal sahibinin hoşuna gitmese de, zaman yıllarca tüm yükümlülüklerini yerine getiren kiracılara el uzatma zamanı.Yoksa pek çok markamız fırtınayı atlatıp güneşli günlere kavuşamayacak” dedi. Market ve eczane dışındaki mağazaların 19 Mart’tan beri kapalı olduğunu hatırlatan Öncel, “Normalde her ayın biri üye markaların kira ödemelerine başladıkları gün. Ancak nakit akışı duran perakendeci bütçesini 400 bin çalışanının maaşlarına, vadesi gelen çeklere ve üreticilere yapılacak ödemelere ayırdı. Salgınlar, Borçlar Kanunu’na göre ‘mücbir sebep’ oluşturuyor. Tarafların yükümlülükleri askıya alınıyor. Hukukçuların bu görüşü kendisi de hukukçu olan Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hüseyin Altaş’ın medyaya yansıyan değerlendirmeleriyle örtüşüyor” dedi.

Arçelik, sokağa çıkma yasağı uygulanan Pakistan, Bangladeş, Güney Afrika ve Rusya’da faaliyetlerini durdurdu. Şirketin KAP’a yaptığı açıklamada resmi otoritelerin salgın ile mücadele kapsamında sokağa çıkma yasağı ilan etmesi dolayısıyla söz konusunu ülkelerdeki üretim ve satış faaliyetlerimiz geçici olarak durdurulduğunu belirtti.

Arçelik’in açıklaması şöyle: “Sokağa çıkma yasağının Bangladeş'te 5 Nisan 2020, Pakistan ve Rusya'da 6 Nisan 2020, Güney Afrika'da 17 Nisan 2020'da sona ermesi beklenmekte olup, üretim ve satış hacmimizde önemli etki yaratabilecek uzatma veya yeni ara verme kararları alınması halinde yatırımcılarımızla paylaşılacaktır. Geçici süre için durdurulmuş olan bu faaliyetler kendi coğrafyalarını etkilemekte olup, konsolide üretim ve ciromuz üzerindeki etkisi sınırlı seviyededir. Bu ülkeler dışındaki faaliyetlerimiz ise tedarik, üretim ve satış süreçlerinde zaman zaman aksamalar yaşansa da, İş Sürekliliği Planı ve çalışanlarımızın sağlığına yönelik aldığımız geniş önlemler altında kesintisiz olarak sürdürülmektedir.”

Öncel, kr z n başladığı günden t baren k ra almayacaklarını açıklayan mağaza sah pler ne de gösterd kler hassas yetten ötürü teşekkür ett .

GAYRİMENKUL VE GİRİŞİMDE DE BÜYÜYOR:

Kızılay, Çankırılı ş rkete tal p oldu PERDE ARKASI KERİM ÜLKER kerim.ulker@dunya.com

Türkiye’nin en eski kurumlarından biri Türk Kızılay Derneği. Her ne kadar kimi dönemler tartışmaların odağında olsa da Türkiye’nin en köklü yardım kuruluşu. Çin’de başlayıp hemen hemen her ülkeye yayılan, hali hazırda 800 bine yakın kişide ortaya çıkan coronavirüs ile ilgili Kızılay’ın yürüttüğü hizmetler merak konusuydu. Önceki gün Kızılay’ın Genel Başkanı Kerem Kınık’ın medyaya verdiği demeçleri bu anlamda önemliydi. Korona virüsle mücadele plazma tedavisini uygulamaya başlayacaklarını belirten Kınık, “Hastalığı geçirmiş ve iyileşmiş, kanında da 2 haftadır virüs bulunmayan gönüllü bağışçılarımızı ve plazmalarını alıyoruz. Sıvı kısmını alıp diğer kısmını geri veriyoruz” ifadelerini kullandı. Vaka sayısının artması Türkiye içindeki malzemelerin bitmesi durumunda sıkıntıya girileceğini kaydeden Kınık, “Sağlık sektöründe dışa bağımlıyız. Şu anda tüm yurt dışı uçak operasyonları durduruldu. Milli seferberlik oluşturmak zorundayız” diyordu.

Kınık’ın verdiği demeçte en dikkat çeken kısım ise Türkiye’de vaka ve ölüm sayılarının hızla arttığı dönemde Kızılay’ın ne gibi çalışmalar yaptığına yönelikti. Kınık, sadece Kuzey Irak’ın Erbil şehrine 30 bin maske gönderdiklerini dile getirmiş, dünyanın başka ülkelerine de yardıma koştuğunu kaydetmişti. Faaliyet gösterdikleri 13 ülkede virüsle mücadele ettiklerini, çok sayıdaki ülke bizden yardım talep etti. İtalya, İspanya, İngiltere, Endonezya, Yunanistan gibi birçok ülkenin Türkiye’den yardım istediğini ve bu talebi yerine getirdiklerini anlattı. Kınık

DUNYA

06

CMYK

ayrıca Türkiye’de nisan ayı sonunda maske imalatına başlayacaklarını ifade etti.

Kızılay, hem yurtdışı hem de Türkiye’de çalışmalarını sürdürürken, gayrimenkul ve markalaşma konusunda büyüme sürecine girmiş durumda.

Ş rket 1 yıl önce kuruldu Kurum, geçen yıl, ticari alanda önemli bir adım atmış ve Kızılay Gayrimenkul ve Girişim Sermayesi Portföy Yönetimi Anonim Şirketi adında bir firmayı faaliyete geçirmişti. 10 Mayıs 2019’da kurulan bu şirket, 5 milyon TL sermayeye sahip. Hisselerinin tamamının Kızılay Yatırım Holding’e ait olduğu şirketin yönetiminde de Kerem Kınık, İlyas Haşim Çakmak, Murat Onuk, Aykut Emrah Polat, Tayfun Özkan, Mahmut Kayacık gibi isimler bulunuyor.

Kızılay, kurduğu portföy yönetimi şirketi ile ilk önemli satın alma çalışmasını başlattı. Kızılay Gayrimenkul ve Girişim Sermayesi Portföy Yönetimi Anonim Şirketi, Çankırı’nın önemli ailelerinden Özcenk’e ait Doruk Ilgaz Turizm şirketini satın almak için adım attı. Kızılay, yaptığı inşaat işleriyle tanınan Özcenk ailesinin yönettiği Doruk Ilgaz Turizm’i almak için resmi kurumlara başvuru yaptı.

Kızılay’ın satın almak istediği Doruk Ilgaz Turizm firması 2007’de Ilgaz Dağı’nda yer alan doğal mineralli kaynak suyu işletmesine sahip. Ilgaz Doğal Mineralli Su markası ile şişeleme yatırımlarını sürdüren Çankırılı firma, satış olumlu tamamlanırsa Kızılay’ın portföy ve gayrimenkul şirketi bünyesine girmiş olacak. Kızılay, bir yardım derneği olarak büyürken bir yandan da gayrimenkul ve şirket alımlarıyla yakın dönemde adından daha fazla söz ettirecek gibi görünüyor.

SODEXO, YEMEK KARTLARINI DİJİTALE TAŞIDI Değişen iş koşullarına hızla uyum sağlayan Sodexo, fiziki kart bağımlılığına son verdi. Şirket, sunduğu mobil kart ve mobil uygulamalar ile güvenli ve temassız işlem gerçektirilmesine olanak sağlıyor. Sodexo Avantaj ve Ödüllendirme Hizmetleri İcra Kurulu Başkanı Eda Uluca Özcan “Müşterilerimizin, kullanıcılarımızın ve üye iş yerlerimizin güvenliği ve sağlığı bizim birincil önceliğimiz. Bu öncelikten hareketle, tüm altyapımızı çok hızlı bir şekilde tamamen dijitale geçirerek bu dönemde fiziki plastik kart ve çek üretimini durdurduk, bunun yerine Mobil Kart uygulamasına geçtik” dedi.

● ABD STANDARTINDA TANI KİTİ ÜRETTİKLERİNİ BELİRTEN HALİL ERYİĞİT İDDİALI KONUŞTU:

Ayda 500 b n k t üreteb l r z HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA

Koronavirüs salgınının yayılma hızının arttığı dönemde, hastalığın tespit edilebilmesine yönelik tanı kitlerine ihtiyaç artarken, Ankara’da bu alanda 10 yıldır üretim yapan Eryiğit Tıbbi Cihazlar, devletten pozitif ayrımcılık bekliyor.

Firma, günlük 10 bin testin yapılabildiği Türkiye için, 1 ayda 500 bin üretim kapasitesine ulaşmış durumda. Eryiğit Tıbbi Cihazlar Yönetim Kurulu Başkanı Halil Eryiğit, 27 Mart itibarıyla ihracat için gerekli ISO standartlarında tüm belgeleri aldıklarını, ancak devlet isterse Türkiye’nin ihtiyacının tümünü karşılayabileceklerini söyledi.

DÜNYA’ya açıklama yapan Eryiğit Tıbbi Cihazlar Yönetim Kurulu Başkanı Halil Eryiğitt, 1 saatte sonuç veren kitlerden 1 ayda 500 bin üretme kapasiteleri oldu-

ğunu anlattı. Moleküler biyolojik genetik altyapısı olan, bu alanda bilgi birikimi en güçlü firmalardan birisi olduklarını belirten Halil Eryiğit, üretimde ABD protokolüne göre hareket ettiklerini bildirdi.

Eryiğit, geliştirdikleri kitlerin, Koronavirüs testi sırasında numunenin yanlış alınmış olması durumunda, hatayı tespit eden kontrol mekanizmasına sahip olduğunun altını çizdi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ortak laboratuvarda, son 10 yılda 5 bin 500 hoca ve 81 üniversitesi hastanesi olmak üzere, DNA, RNA ve gen sentezleyen bir şirket olduklarını ifade eden Eryiğit, “Biz Dünya Sağlık Örgütü protokolüne göre ABD’yi referans aldık. Hatta çalışmamız sırasında ABD kitlerinin eksikliğini tespit ederek bildirdik ve o kitler geri çekildi” dedi..

Bilkent Cyberpark’ta en güvenilir kitlerden birisini ürettikle-

Ery ğ t Tıbb C hazlar Yönet m Kurulu Başkanı Hal l Ery ğ t, "Tüm onayları aldık, gerek rse hracat durdurup ülkem z n bütün ht yaçlarını karşılayab l r z" ded .

rini ifade eden Eryiğit, ürünlerinin halen Sağlık Bakanlığı’nda test aşamasında sıra beklediğini kaydetti.

Dünyada bir çok ülke ve firmanın yapamadığı kalitede üretim yaptıklarını, bu noktada devletten pozitif ayrım beklediklerini

söyleyen Halil Eryiğit, aylık 500 bin kit üretebilecek altyapıya sahip oldukları bilgisini verdi.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından verilen yüzde 65 yerlilik oranına sahip ileri teknoloji raporları bulunduğuna dikkat çeken Eryiğit, bu stratejik ürünün desteklenmesi halinde daha yüksek kapasiteli üretim yapabileceklerini söyledi.

Bugün Türkiye’de yapılabilen test sayısının belli olduğuna dikkat çeken Eryiğit, bu alanda ISO’nun bütün sertifikalarını 27 Mart itibarıyla alarak, ihracat konusunda serbest satış belgesi aldıklarını bildirdi.

“Laboratuvarımız ülkemizin hizmetinde” diyen Halil Eryiğit, “Serbest satış belgesi alarak ihracatla ilgili yetkilere sahibiz, ancak gerekirse ihracatı durdurup ülkemizin ihtiyacını karşılamaya hazırız” ifadelerini kullandı.

2 0 1 9 Y I L I N DA Y Ü Z D E 5 2 B Ü Y Ü D Ü ; 2 0 2 0' D E Y Ü Z D E 5 6 B Ü Y Ü M E K İ Ç İ N KO L L A R I S I VA D I

Onko & Koçsel’den 550 milyonluk satış hedefi YENER KARADENİZ /İSTANBUL

Koronavirüs salgını ilaç sektörünün dünya için ne kadar stratejik bir sektör olduğunu bir kez daha gösterdi. Hali hazırda sektörde satış hacminin en yüksek olduğu onkoloji ilaçları alanında faaliyet gösteren yerli şirket Onko & Koçsel de bu büyümeden nasibini aldı.

1985’te kurulan ve bugün dünyada 25’ten fazla ülkeye ihracat gerçekleştiren şirketin İcra Kurulu Başkanı Tuğçe Koç, 2019’da yüzde 52 büyüme göstererek 352 milyon TL ciro elde ettiklerini, bu yıl iiçin satış hedeflerinin ise yüzde 56 büyüme ile 550 milyon TL’ye ulaşmak olduğunu belirtti. İhracatı da iki kattan fazla artırarak 36 milyon TL’den 85 milyon TL’ye çıkarmak istediklerini söyleyen Koç, hali hazırda tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını için ise Kore ve Çin’de güvenilirliğini kanıtlamış iki farklı üreticinin Co-

vid 19 test kitlerinin ülkemize getirilmesi ile ilgili görüşmeler yaptıklarını, başarılı olursa daha fazla sayıda hızlı test kitinin Türkiye’ye getireceklerini söyledi. Koç, sektörde 35 yıllık geçmişe sahip bir şirket olarak Sağlık Bakanlığı’nın bu alanda üretilmesine ihtiyaç duyduğu herhangi bir ilacı üretmek üzere de her türlü desteği vermeye hazır olduklarını vurguladı.

İlaç pazarı 1.3 tr lyon dolar Onko & Koçsel İlaçları İcra Kurulu Başkanı Tuğçe Koç’un verdiği bilgilere göre 2019’da dünya genelinde ilaç sanayine yönelik harcamalar 1 trilyon 200 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. 2020’de ise bu rakamın yüzde 5 artışla 1,3 trilyon dolara, önümüzdeki 5 yılda da 1,5 trilyon dolara çıkması öngörülüyor. Türkiye ilaç pazarının da hızlı bir büyüme grafiği çizdiğini belirten Koç, şu bilgileri verdi: “Türkiye ilaç pazarı 2018’de

değerde 30,9 milyar TL’ye kutu ölçeğinde ise 2,3 milyar hacme ulaştı. Referans ilaç pazarı, 2018’i 21,02 milyar TL değerde tamamlarken, kutu ölçeğinde ise 0,93 milyar kutu satış gerçekleşti. Eşdeğer ilaç pazarı ise 2018’de değerde 9,92 milyar TL’ye kutu ölçeğinde ise 1,37 milyar hacme ulaştı. İlaç sektöründe 2018 yılında ithalat yaklaşık 5 milyar dolar, ihracat ise yaklaşık 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.”

Ruhsatlı laç sayısını 200’e çıkaracak 1987’de nsan kanından üret len laçları lk kez Türk ye’ye get rerek laç sektörüne adım atan Onko İlaç, 1995’te Koçsel İlac le b rleşt . 2010 yılında 110 m lyon euroluk yatırımla, b r lke mza atarak Türk ye’de lk ve tek olan yüksek akt v tel ürünler ç n ler teknoloj farmasöt k üret m tes s n n temeller n attı. Gebze OSB çer s nde yer alan 29 b n m2’l k üret m alanına sah p ş rket, bu alanda özell kle Onkoloj , Hematoloj , Romatoloj , Radyoloj , F z k Tedav , Nöroloj , Dermatoloj ve Nöroloj alanlarına yönel k laçlar üret yor. Tuğçe Koç, bugün t bar le 42 thal ve 55 mal olmak üzere toplam 97 adet ruhsatlı ürünler olduğunu, 2023 hedefler n n se bu rakamı 200 adete çıkarmak olduğunu bel rtt .

600 KİŞİYİ DEZENFEKTE EDEBİLİYOR İzm rl g r ş mc 10 günde "dezenfekte tünel " yaptı

YENİ NESİL KONTEYNER MODELİYLE HAZIRLANDI Türk f rması Karmod, Par s’tek hastaneye 1 günde koronav rüs pol kl n ğ kurdu

Covid-19 önlemleri sürecinde “Ne yapabiliriz?” diye kafa yoran İzmir'de 10 yıldır fan üretimi yapan firmanın sahibi İsmail Elcik, bazı ülkelerde örneği bulunan dezenfekte tünelini inceledi. Bunu fabrikasında yapma kararı alan Elcik, birlikte çalıştığı mühendis kadrosuyla ürüne farklı bir dokunuşla 3 boyutlu olarak tasarladı. Dezenfekte tünelinin prototipini hazırlayan firma, yaklaşık 10 gün içerisinde üretim yapabilecek duruma geldi. Dezenfekte tüneli harekete duyarlı sensörle temassız çalışıyor. Çok sayıda kişinin çalıştığı kurumlar için tasarlanan tünelde 100 litrelik bir tank bulunuyor. Bununla 600 kişiyi dezenfekte etmesi planlanan cihazda 9 noktadan yüksek basınçlı pompa sayesinde püskürtme uygulanıyor ve 360 derece dezenfeksiyon sağlanıyor.

Türk firması Karmod, Fransa’da bir devlet hastanesinin bahçesine bir gün içinde koronavirüs (Kovid-19) polikliniği kurdu. Sud Francilien Devlet Hastanesi bahçesine kurulumu gerçekleştirilen poliklinik binasında koronavirüs testlerinin yapımına başlandığı bildirildi. Açıklamada görüşlerine yer verilen Karmod Fransa Temsilcisi Ekrem Önal, yeni nesil konteyner modeliyle hazırladıkları 84 metrekare yapıyı 1 günde kullanıma hazır olarak teslim edebildiklerini aktardı. Hızlı kurulumlu ürünlerinin acil ihtiyaçlarda en pratik yapı çözümü sunduğunu belirten Önal, şunları kaydetti: “Karmod olarak Fransa’da daha önce gerçekleştirdiğimiz okul, konut, ofis gibi projeleri kısa sürelerde tamamlamamız ülkede ürünlerimize doğal olarak bir ilgi uyandırdı. Elimizdeki mevcut demonte stoklarımızı sahaya sevk ederek 5 hastaya aynı anda test hizmeti verecek binanın aynı gün içerisinde kurulumunu yaptık. Ertesi sabah hasta kabulüne başlandı. Hastalar burada gerçekleştirilen test sonuçlarına göre ya hastane ana binasına yönlendiriliyor veya evlerine gönderiliyorlar. ”

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 07

GÜNCEL

Ş rketler n devreden KDV alacaklarına ht yaç var FERDA BESLİ BESFİN CEO

İstisna, indirimli orana tabi işlemler, teşviksiz yatırımlara ilişkin yüklenilen KDV tutarı, bina ve inşaat harcamalarında KDV uygulaması ve stoktaki mallara ilişkin KDV’nin indirilmemesi gibi nedenlerle şirketler üzerinde Devreden KDV stokunun 180-200 milyar TL civarında olduğunu tahmin etmekteyiz.

Devreden KDV’nin finansmanı için Şirketler bankalardan kredi kullanmaktadırlar. Yüksek kredi maliyetleri nedeniyle tahsil etmeleri gereken tutar için geçen yıl bankalara yaklaşık 36 milyar TL faiz ödemişlerdir (180 milyar TL*% 20). Toplam 2.68 trilyon

TL krediler içinden bireysel kredileri düştüğümüzde KOBİ+Ticari+Kurumsal krediler toplamı 2 trilyon TL civarında olup KDV için kullanılan limit toplam kredilerin % 10’na denk gelmektedir. Bu limiti şirketler büyüme ve istihdam yaratabilmek için daha verimli alanlarda kullanılabilir.

Avrupa Birliğine üye ülkelerde genelde devreden KDV sorununu mükelleflerle belli dönemler halinde hesaplaşma (nakden/mahsuben iade yapma) suretiyle çözdüğü gözlenmektedir. Bazı ülkeler aylık bazı ülkeler üç aylık , bazı ülkeler ise yıllık bazda mükellefler ile hesaplaşarak şirketlerin KDV alacaklarını ödemektedirler. Öte yandan, 2019 yılında 853 milyar TL Gelir ve 978 milyar TL gider yapıldı ve Bütçe 125 milyar TL açık verdi.

2020 Bütçesi ise 956.6 milyar TL Gelir

ve 1,095 milyar TL Gider yapılarak 139 milyar TL bütçe açığı ile kapatılacaktır. COVID-19 Salgını nedeniyle sağlık ve sosyal giderler artarken, bütçe gelirler içindeki 785 milyar TL’lık vergi gelirinin gerçekleşmesi oldukça zordur. Ayrıca, Hazine bu yıl 352.1 milyar TL borç öderken nette 113 milyar TL daha borçlanacaktır. Sözün kısası yaklaşık 180-200 milyar TL civarında olduğunu tahmin ettiğimiz bu gelire Şirketlerin acil ihtiyacı var iken Hazine’nin de bu tutarı ödeyebilecek bütçe esnekliğine sahip değildir. Özetle çözüm önerimiz : X Şirketler vergi dairelerine başvurarak Devreden KDV alacakları ile ilgili belgeyi ilgili vergi dairesinden alacak.

X Bu belge ile bankaya başvurarak

alacaklarını bankaya gayrikabili rücu temlik edecek.

XBanka belgedeki alacak tutarını Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği faiz oranından iskonto ederek net tutarı şirkete ödeyecek.

X İskonto süresi 3 yıl olacak. Faizin %50’si şirket %50’si Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından karşılanacaktır.

XKredi şirkete değil Hazine ve Maliye Bakanlığı’na tahsis edilecek. Şirket banka nezdinde bu alacağı için kredi limitini bu işlemde değil diğer ticari işlerde kullanacak.

XHazine ve Maliye Bakanlığı, Bankaya ödemeyi 3 yıl sonra bir seferde yapacak ve kredi kapanacaktır.

Bu işlemin faydası, şirketler salgın

hastalığının getirdiği olumsuz koşullarda kritik hale gelen nakit yönetimi kuvvetlendirmek için donuk bir alacağını kredi kullanmaksızın düşük bir maliyet ile likidite edecek, Hazine ve Maliye Bakanlığı da 2020 ve 2021 ve 2022 yılı bütçesine yük olmaksızın yıllarca çözülmeyen bu sorunu çözmüş olacaktır.

Gün Dayanışma Günü

Küresel daralma sürec nde Tes sler m z neden farklı tur zm modeller yaratarak çalıştırmayalım? Türk ye’de yapılab lecekler İçinden geçtiğimiz dönem tarif ediZEYNEP GÜLİN lemez ölçülerde sıkıntılı. Resmen görünmez bir düşman ile savaşıyoSİLAHTAROĞLU Silkar Turizm Yatırım ruz. Teknolojik devrimin yaşandığı ve İşletmeleri YKÜ 21. Yüzyılda bir virüsün tüm dünyayı bir orta çağ salgını gibi 3 ayda sarıp sarmalayıp yenik düşürebileceğini kim bilebilirdi?

Ekonomik sıkıntıların öncesinde başlayan bu dönemde, bu vahşi virüs pandemisi de eklenince Dünya Ekonomisi çökme noktasına geldi. Çöküşten en fazla etkilenecek sektörlerin başında seyahat ve ulaşım olacağını artık herkes biliyor.

2020 yılında dünya genelinde direk olarak 1,7 trilyon dolar gelir beklenen ve 50 milyona yakın kişinin de iş sahibi olacağı tahmin edilen sektörün hem Dünya Turizm Örgütü’ne hem de Ekonomi dergisi Forbes’a göre şimdiye kadar en fazla turizm zararının yaşandığı 2003’deki SARS salgınından çok daha fazla olacağı, hatta şu anda gelir ve iş kaybının tahmin edilemez olduğu yönünde. Bu zararın ise turizmin etkileşim içinde olduğu 50’nin üstündeki diğer sektörleri de eklersek olası kaybın çok ciddi boyutlara ulaşması kaçılmaz olacak.

Uluslararası danışmanlık firması Kearney’in yaptığı senaryolara göre virüs en iyi ihtimal 2-3 ay sürerse turizm 2. Yarı canlanacak. Dünya Turizm Seyahat Konseyinin (WTTC) bu iyimser durumdaki öngörüsü ise %30 lara varan kayıp olacağı yönünde.

Kearney’in 2. Senaryosu ise virüsün 4-3 ay sonra toparlanacağı, bu durumda turizm sadece son çeyrekte bir hareket yaşayacak ki bu da 2019’a göre %70 – 80 azalması demektir.

Son senaryo ise etkisinin 9 ay süreceği düşünülüyor. Bu ise 2020’de turizmin olmayacağı gibi 2021’e de etkisinin sarkması demektir. Ülkemizin doğu ve batısında çalışan bütün tur operatörlerinin operasyonlarını teker teker Nisan sonuna kadar durdurmaları sonucunda, bizler de otellerimizi teker teker kapattık. Sektör çalışanlarına ücretli ve/ veya ücretsiz izin verdik ya da işten çıkardık.

Peki ne zaman kadar? Pozitif düşünelim ve şöyle iyimser bir tablo çizelim.

Bizim ya da dünyanın bu illet ile savaşı bugünden sonra iyileşme sürecine gireceğini düşünsek ve gerçekten tur operatörlerinin mayıs başı yeniden operasyona başlayacaklarını düşünsek dahi, tüketicinin yeniden güven duyarak, tekrar rezervasyon yapması ve talebin ivme kazanması ile işlerimizin rayına oturması en iyimser tahminle haziran- temmuz ayını bulacaktır. Zaten Rusya Seyahat Acenteler Birliği (ATOR) seyahatlerin en erken Temmuz ya da eylül, ekim aylarında başlayabileceğini öngörüyor.

Almanya ise eylülden evvel seyahati öngörmüyor. Dünya Sağlık Örgütü ise korononın etkilerinin kısa sürede geçmeyeceği hatta 2021 sonbaharına kadar sarkacağı yönünde görüş bildiriyor.

Tüm bu senaryolar ışığı altında Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi virüsün turizm ve seyahat sektörüne global çapta 2,1 trilyon dolar gelir kaybına ve 75 milyon insanın işsiz kalabileceğini ön görüyor. Ve virüsün etkilerinin tün dünyada domino etkisi ile artacağı ya da azalacağı için sektörün toplu halde “dayanışma” içinde olması gerektiğinin altını çiziyor.

WTTC’nin dayanışma önerisine uyarak, bazı ülkeler turizm sektörünün elindeki yatak ve eleman kaynaklarını bu krizle mücadele amacıyla kamu kuruluşları ile iş birliğine başladı. Şimdiye kadar yaşamadığımız kadar büyük olan bu global sorundan ancak birlikte mücadele ederek, daha kısa sürede ve daha az zararla kurtulabileceğimiz çok açıktır. Örnek verecek olursak; 1,5 milyon yatağa sahip olan İspanya’da kamu yönetimi, kapatılmış otellerin hastane olarak kullanılması için açılmasını istedi.

New York eyaletinde de oteller hastane olarak kullanılmaya başladı.

Yunanistan’da ise karara göre bazı oteller ve tesisler silahlı kuvvetlere, güvenlik güçlerine, tıp, hemşirelik veya sağlık personeline, eğitim personeline, AB yetkililerine, etkilenen bireylere, sığınmacılara veya mültecilere barınma sağlamak için açık kalabilecek.

Avusturya Viyana’da bazı oteller doktorların ve sağlık görevlilerinin daha seri ve güvenlikli çalışabilmeleri

DUNYA

07

CMYK

için konaklama merkezi olarak tahsis edilecek.

Dünyada ve ülkemizde de bu örnekler her geçen gün artıyor.

Bizde de İstanbul’da, Ankara’da, Ege ve Anadolu’da bazı meslektaşlarımız otellerini sağlıkçıların misafir edilmeleri amacıyla açarak, Bakanlığın kullanımına izin verdiler. Ancak bu örnekler şimdilik meslektaşlarımızın kendi inisiyatifleri ile hayata geçirilen çok güzel ve az sayıdadır. AKTOB Başkanı Sayın Dr. Erkan Yağcı’nın belirtiği gibi bizler 1 milyon 700 bin civarı yatağa sahip ve 1,2 milyon üzeri doğrudan çalışanı olan turizm sektöründe, gelen yabancı ziyaretçi sayılarıyla dünyada ilk 10 arasına giren dev bir kaynağa sahibiz. Korona virüsünün etkilerini de ancak bu olağanüstü kaynağımızı birlikte daha yaygın ve planlı şekilde kullanarak, daha az zararla ve daha kısa sürede atlatabiliriz.

Kapalı olan turizm tesislerinde hayata geçirilmesi amacıyla; Okulların şimdilik 30 Nisan ve belki tüm dönem kapalı olacağı düşünerek anne ve babası sağlıkçı (doktor, hemşire vs.…) olan 10 ya da 12 yaş üstü çocuklar ve Virüsün etkisin öngörüldüğü gibi 1 aydan fazla süreceğini de farz ederek yakınında hiçbir akrabası, dostu olmayan evlerinde kapalı kalan 65 ve üzeri olanlar için aşağıdaki planı öneriyorum.

Yukarıdaki sınıflandırmaya giren kişileri kendi ve ailelerin rızaları ile Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığının atayacağı gözetmenleri ile birlikte otellerimizde 14 günlük ağırlayabiliriz.

Kamu, bu girişimi teşvikleriyle destekleyebilir. Diğer bir ifade ile otellerin kapalı olacağı dönemde çalışanlara verilecek olan kısa dönem çalışma ödeneğine ek olarak bu programı destekleyen otellere ilave teşvik verilebilir.

Bu programa giren oteller ve çalışacak personel tamamen gönüllülük esasına göre belirlenir.

Oteller; hedef kitleye sınırlı hizmet verecekleri ve ilave teşvik alacakları için sadece maliyetlerini hesaplayarak çok düşük fiyat uygulayabilir. Bu tarife tesislerin yıldız sayılarına göre de belirlenebilir.

Misafirler ilk önce yaşadıkları şehirlerinden gelirler.

Otele giriş öncesinde ve sürekli dezenfeksiyon ve gerekli testler uygulanır.

Tek kişilik konaklama sağlanır. Çalışacak personel dahil kimse bulundukları tesisten 14 gün önce çıkmaz. İkinci 14 günlük süre içinde diğer personel gelir. Böylece herkese eşit hak tanınmış olur.

65 yaş ve üzeri vatandaşlarımız ve çocuklar çok iyi korunur, ihtiyaçları daha iyi ve daha rahat sağlanır.

Denetim ve gözetim altında olacaklarından hastalık yaygınlaşmaz, Gözetmenler eşliğinde çocuklar odalarında kamp usulü derslerine odaklanırlar, Hem çocukların hem de 65 yaş ve üstü vatandaşlarımızın ruhsal gelişmeleri gözlenir.

Bu vatandaşlara kentlerde Valilik, Emniyet ve Belediyelerin işlerini azaltılır.

• Burada amaç; Hem sosyal destek vermek, Hem maliyeti karşılayabilerek âtıl kapasiteyi kullanmak, Hem personellerimizin çalışmasını, Hem de tedarik zinciri gibi çarkları az da olsa çalıştırarak turizm ekonomisini yaşamasını sağlamaktır.

Benimkisi sadece bir öneri. Ülkemizde kontrol altına alınsa bile bize turist gönderen ülkelerde de virüs tamimiyle kontrol altına alınmadan bu sene gerçek turizmi yapacağımız aşikâr olduğundan farklı turizm modelleri de formüle edilebilir. Tesislerimizi bu sıkıntıyı atlatana kadar sosyal destek yaratmak için farklı amaçlar, farklı modeller için kullanmayı düşünmeliyiz.

Gerçek olan şu ki biz sektör temsilcileri olarak bir şekilde elimizi taşın altına hemen şimdi koymazsak, bu iş hepimiz için yıllar boyunca içinden çıkamayacağımız bir yıkım haline gelebilir. Zaten WTTC turizmdeki düşüşün 3 ila 5 senede toparlanabileceğini ön görüyor.

Böylesine bir destek belki turizm sektörü için olumlu kamuoyu yaratarak belki var olan yanlış algıları da silmeye yardımcı olabilir. Yıllarca tırnaklarımızla özenle yarattığımız olağanüstü sektörümüzü, bir virüse teslim etmeyeceğimizi ve devletimiz ile birlikte bu işin üstesinden geleceğimize çok inanıyorum.

GİZEM ÖZTOK ALTINSAÇ Özyeğin Üniversitesi Öğretim Görevlisi

Küresel büyüme rakamları her gün aşağı revize ediliyor. İçine girmekte olduğumuz ikinci çeyrekte Avrupa ekonomisinin yıllıklandırılmış reel yüzde 20 civarında daralması beklenirken, ABD ekonomisine dair tahminler de benzer seviyede.

Tüm tahminlerde “V” şeklinde bir büyüme varsayımı yapılmakta. 2020’nin ikinci yarısında virüs etkisi geçer ve hızlı bir büyüme geri gelir varsayımı yer alıyor. Elbette bu en iyimser senaryo. Zaten iki senaryomuz var, ya bu iyimser senaryo olacak veya virüsün etkisi uzarken ekonomiler daralmayı sürdürecek. Bu durumda da finansal kriz çıkacak ve 2009’dan çok daha kötü ve belki tarihteki en derin durgunluklardan birine gireceğiz. Cevabı kimse bilmiyor. Öte yandan her derin kriz sonrasında, tüm dünyada sosyolojik, ekonomik ve siyasi değişimlere şahit olunur. Bu yazının konusu olmamakla beraber ileride de sıklıkla okuyacağımız gibidünyanın köklü bir değişim sürecine girdiğini akıllarda bulundurmak lazım.

RAKAMLARA DESTEK İHTİYACI Rakamlara bakarsak. Geride bıraktığımız hafta Avrupa PMI verileri geldi. 2009’a kıyasla daha derin ve sert bir görüntü var.

Avrupa’da şiddetli bir daralma mevcut ve 2020’nin muhtemelen tamamı kaybedilmiş durumda. Keza global tarafta ekonomik aktivite de 2020’de daralacak gibi.

Bırakın Türkiye’yi herhangi bir ekonominin bu resmin dışında kalması olanaksız.

Belki bir miktar Güney Kore olabilir o kadar.

2009 yılında Avrupa 1 ya da 2. Çeyrekte yıllık yüzde 3-4 daralırken, TR ekonomisi reel yüzde 14 daralmıştı. 2009 yılında dünya yüzde 1.7 daralırken de Türkiye yüzde 4.7 daralmıştı. Ardından 2010’da ise Türkiye birkaç çeyrek çift hane büyüme kaydetti. Elbette yaşadığımız süreç 2009 ile kıyas kabul etmezama rakamsal gerçeklere de bakmamız gerekiyor.

Dünya birleşik gayri safi milli hasılası yaklaşık 85 trilyon dolar. Sadece ABD ve Çin bunun yüzde 35’ini oluşturuyor. Eğer dünya ekonomisi bahsedildiği şekilde yılın ikinci çeyreğinde yüzde 20-30 daralacak ise ve yine pek çok yatırım bankası raporunda yer aldığı şekliyle bu iş tüm yıla yayılır ise dünya hasılasından yüzde 20 civarında bir miktarın silinmesi ile karşılaşabiliriz. Üstünkörü bir hesapla dahi yaklaşık 15-20 trilyon dolarlık bir kayıp meydana gelecek.

O zaman yaklaşık 3-4 trilyon dolara varan destek paketleri yeterli mi olacak?Piyasada da benzer hesabı her yatırımcının kolayca yapabileceğini düşünebiliriz.

Merkez Bankaları’nın bu denli yüklü paketlerle gelmesi de bu yüzden. Maliye politikalarını hızla devreye sokma çabası da bu yüzden. Hane halkının cebine para konması (helikopter para) ve özel sektörden ticari senet (commercial paper) alınması, şirket tahvillerinin dahil edilmesi, sınırsız parasal gevşeme (unlimited QE) hep bu sebepten.

Yeterli mi? Durum, yapılan hesaplar gibi ise hala daha fazlasına ihtiyaç var. Para nereden gelecek? Elbette basılacak.

MÜKEMMEL MEKANİZMA İÇİN ZAMAN YOK Attığımız önlem adımlarına bakarsak, bir çaba var ama yeterli değil. Bu hafta da keza ise vergi ötelemeler icra tarafındaki adımlar, bankalarımızın attığı adımlar olumlu ama fazlası gerekli. ABD, Fransa, Almanya, gayrı safi milli gelirlerinin yüzde 10 hatta yüzde 15’ine yaklaşan önlemler devreye sokarken, liberal İngilizler bile her çalışan vatandaşa çok geniş destek verirken, birçok ülkede kiralar ertelenirken ya da devlet katkısıyla ödenirken; Türkiye’nin bu zaman zarfında açıkladığımız 100 milyar liralık (GSYH’nin yüzde 2’si) paket oldukça kısıtlı durmaktadır. İki konuya dair hızla adım atmamız lazım Birkaç kabul ile başlayalım.

- Mükemmel mekanizma oluşturmak için çabalamayalım o kadar vaktimiz yok ve kolay değil.

- Önlem uygulamalarında, kısa vadeli aylık bazda ilerleyen bir mekanizmaya konsantre olmalı.

Zira 2 ay sonrasını bırakın 10 gün sonrasını göremiyoruz. Üç sektör önemli; hane halkı, reel kesim ve bankalar. En önemlisi şu an hane halkı ve işsizlik durumu. Diğer ülkeler ne yapıyorsa, daha iyi de bir fikrimiz yoksa, onu yapmamız gerekiyor. Hane halkının kamu tarafından fonlanması...

Nasıl mesela? Elektrik gaz su gibi elzem hayatı devam ettirmeye yönelik faturaların belli bir dönem kamu tarafından karşılanması. Borç ötelemesi kredi kartı önlemleri önemli. Maalesef geldiğimiz noktada kamunun, hane halkını borçlandırma yöntemi ile değil tıpkı global çapta yapıldığı gibi nakit vererek fonlaması lazım. Net konuşalım o paralar hibe edilmek durumunda başka çare yok. Hoşlanmasak da kabul edelim biz de para basmak durumunda olabiliriz. Bunlara ek Anadolu’da pek çok hane halkının banka kullanmadığını da bilelim. İşler büyük şehirlerdeki gibi yürümüyor ama herkes elektrik gaz su kullanıp ödüyor, herkes gıda alıyor. İkinci konu kayıtdışı çok fazla… Dolayısıyla büyük şirketlerin işçi çıkarmasını denetlesek dahi, küçük şirketler çok zor.

Türkiye’de 10 çalışana kadar olan şirketlerin ekonomideki payı yüzde 30 civarında (OECD). 250 üzeri çalıştıranların da yine %30’a yakın. Büyükleri denetleyebilsek de küçükler için çok kolay değil.

Hane halkını fonlama mekanizmasından daha zor olan ise reel kesimin fonlanması. Bizde ABD’deki gibi ticari senet olmadığı için, Merkez Bankamız gidip şirketlerden ticari senet alıp karşılığında para da veremez. Başka mekanizma lazım. Yüksek düzeyde finansal mühendislik çabası ile vakit kaybedemeyiz.

Her şey çok hızlı gerçekleşiyor. Hızlı ve daha kısa süreler için dizayn edilmiş bir fonlama mekanizmasına ihtiyaç var. Benzer şekilde KGF gibi yöntemler böyle bir zamanda çalışmaz. Hangi banka hangi şirkete kredi verecek. 1) Zaman alır ve o denli vakit yok.

2) Banka tercihine bırakılmayacak bir durumdayız. İstekli de olmazlar Belirsizlik içindeyiz ve özel sektörün iki bacağından biri olan bankalardan öteki bacağa reel kesime destek olmasını bekleyemeyiz. Pratik manada bekleyemeyiz. İsteriz ayrı… Kaldı ki muhtemelen ilerleyen dönemde güçlü bankacılık sistemine ihtiyacımız doğacak.

Dolayısıyla aracı olan bankayı devreden çıkarıp, kamunun direk özel sektörü fonladığı bir mekanizma muhakkak gerekir.

Kime ne kadar fon sağlanacak? Geçen yılın karlarına bakıp aylık oranlama şeklinde olabilir. Vergi tarafında endeksleme şeklinde olabilir. Ciro desteği olabilir. SGK tarafında şirketlerin çalışan maliyetlerine bakılıp, her ay gözden geçirerek benzer miktarda fonlama yapılabilir. Veyahut yardımları SGK ile sınırlayabilirsiniz vs…

Bankalar yalnızca o fonların reel kesime dağıtılmasında çalışır ya da sanayi odaları bu dağıtım görevini üstlenir. Şu tarz sesler yükselir elbet: “Peki ya bu kesim ne olacak, kayıtdışı ne olacak?” Her türlü yan etkiye dair sorular. Çok doğru sorular.

Ama bu soruları cevap ararken biz reel kesim işçi çıkarmaya başlar, dayanamayan şirketler olur. Vakit kaybederiz. Kaybettiğimiz vakit bizlere finansal kriz olarak katlanarak dönebilir.

O zaman da sorduğumuz sorunun manası kalmaz. Pratik, hızlı olunması ve iktisat kitaplarını da bir süreliğine unutmamız gerekiyor. FED’in en başta acil faiz indirdiği toplantıyı hatırlayalım. Ne zamandı 3 Mart. Herkes kızmıştı değil mi? Geldiğimiz noktaya ve açıklanan paketlere bakalım. Daha 1 ay bile olmadı.

Sağlık kısmı çok önemli evet. Ekonomi tarafında ise tüm dünya ekonomileri bu işin finansal ve uzun süren bir krize evrilmesiniönlemeye çalışıyor şu an. Biz de çok fazla vakit geçmedenyapmak zorundayız.

1 2

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A/ 08

YURT HABERLERİ

ÜRETİCİ DOMATESİ ÇÖPE DÖKÜYOR, YAZLIK DİKİMDEN VAZGEÇİYOR

“BALON BALIĞI AVLAMA BEDELİ 10 LİRA OLSUN”

Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökçe, üretim giderlerini karşılayamayan çiftçinin yazlık dikimden vazgeçme başladığını bildirdi. Koronavirüs salgını nedeniyle gümrük kapılarının kapatıldığını ve ihracatın yapılamadığını, iç piyasada da pazar yerlerinin kapatılması ve ‘Evde Kal Türkiye’ söylemleriyle vatandaşların evden dışarı çıkmadığını söyleyen Kökçe, salgını nedeniyle bazı fırsatçıların ortaya çıktığını, son 20 günde bitki koruma ve besleme fiyatlarının yüzde 10-20 arasında artış gösterdiğini kaydetti.

Salgını nedeniyle devletin sanayici ve turizm sektörüne önemli destekler verdiğini, ancak çiftçi borçlarının ötelenmediğini anlatan Hidayet Kökçe, üretim maliyetlerini bile karşılayamayan çiftçinin yazlık dikimden vazgeçmeye başladığını ve yaylalardaki seralarını kiraya vermek istediğini söyledi.

Mersin Balıkçılar Derneği Başkan Yardımcısı Adnan Polat, Akdeniz’de canlı yaşamı tehdit eden ve ekonomik kayıplara yol açan balon balığı ile mücadele için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan düzenlemede avcılık faaliyetlerinin sadece belirli teknelerle sınırlandırılmasının uygulamada sorunlar yaşatabileceği uyarısında bulundu. Balıkçılar olarak balon balığı avcılığı için Tarım ve Orman Bakanlığı’nın atacağı adımları beklediklerini ifade eden Adnan Polat, “Bu ürünler için daha yüksek bir birim fiyatı sağlanırsa bizim balıkçılarımız denizlerde balon balığı bırakmaz. Büyük balıkların adedi için belirlenen 5 TL gider maliyetlerimize göre oldukça düşük bir rakam. Bu yüzden büyük balıklar için

Domates üreticisinin zor durumda kaldığını ifade eden Kökçe, şunları kaydetti: “Çiftçi yazlık dikimden vazgeçiyor.

Zarar ettiği için fidelerini iptal ettiriyor. Şu anda bölgemizde domates fiyatları cinsine ve kalitesine göre 50 kuruş ile 2 TL arasında değişiyor. Üretim maliyeti ise kilogram başına 2 ile 2,5 TL arasında. Olanağı olan çiftçi domatesini salça fabrikasına gönderiyor, olmayan da çöpe döküyor.”

Büyükşehir belediyeleri ile il ve ilçe belediyelerinin semt pazarlarını kapatmamasını isteyen Kökçe, “Belediye başkanları semt pazarlarını açık tutsun ve pazarcı esnafından kira almasın. Toptancı hallerinden belediyeler çiftçiden yüzde 1 ile yüzde 3 arasında rüsum alıyor. Semt pazarları açılsın ve belediyeler pazarlama konusunda yardımcı olmalıdır” diye konuştu.

FİKRİ CİNOKUR/ANTALYA

ödenecek adet fiyatının en az 10 TL’ye çıkarılması daha etkili sonuçlar ortaya çıkartabilir” diye konuştu. Balon balığının avlanmasına ilişkin yasağın izne tabi olarak kaldırılacağını ancak çalışmanın daha geniş alanlara yayılması gerektiğini kaydeden Polat, şu değerlendirmeyi yaptı: “Balon balığı yıllardır özellikle sıcak aylarda normal balıkçılık faaliyetleri sırasında diğer balıklarla birlikte avlanıyor.

Genellikle her seferde 1 ya da 2 kasa balon balığı avlayabilirsiniz. Bu yüzden sadece balon balığı sürüleri için balıkçıların denize açılacağını beklemiyoruz. Ekonomik değeri de ortaya çıkan bu balıktan etkin şekilde yararlanmak için sadece balıkçıların değil, sahilde balık tutan vatandaşların bile özendirileceği geniş katılımlı bir sistem geliştirilmeli.” MEHMET NABİ BATUK / MERSİN

V İ R Ü S, M E R S İ N ' D E TA R I M I E T K İ L E D İ

65 yaş üstü çiftçilerin fazlalığı üretimi aksatıyor MEHMET NABİ BATUK / MERSİN

Türkiye’nin yaş meyve ve sebze ihtiyacının büyük bir bölümünün karşılandığı Mersin’de koronavirüs salgını yüzünden alınan önlemler nedeniyle tarımsal üretim faaliyetleri olumsuz etkileniyor. Sokağa çıkma yasağı bulunan 65 yaş üstü çiftçi sayısının fazla olduğu kentte, hasat ve yeni ekim çalışmalarında istenilen seviye yakalanamazken Tarsus’ta gübreleme ve ilaçlama dönemine gelinen tahıl, yağlı tohum ve şeftali gibi bahçe ürünlerinde çalıştırılacak işçi bulunamaması nedeniyle sezon sonu rekoltede düşüş yaşanması öngörülüyor. Anamur ve Silifke’deki çilek hasadında ürünlerin maliyetini çıkarmaması nedeniyle dalında kaldığı bildirilirken, birçok çiftçinin tarlalarını toplamadan sürdüğü belirtiliyor. Kentte faaliyet gösteren ziraat odaları, salgın sürecinde gübre, mazot ve zirai ilaçlara gelen fahiş zamlara dikkat çekerken salgın sürecinde sağlıkta olduğu gibi tarımda da üretim ve dağıtım stratejisi oluşturacak bir bilim kurulunun kurulması çağrısı yaptı.

“Sürec yönetecek b l m kurulu kurulsun” Tarsus’ta başta karpuz ve tahıl ürünlerinde ekimlerin tamamlandığını, ayçiçek mısır gibi ürünlerde de ekimlerin devam ettiğini aktaran Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı, ilçedeki çiftçilerin büyük bir bölümünün sokağa çıkma yasağı bulunan 65 yaş üstü vatandaşlardan oluşması nedeniyle bakım ve yeni ekim faaliyetlerinde büyük sıkıntı yaşandığını kaydetti. Avcı, “Çiftçilerimiz sokağa çıkamadıkları için tarları ve bahçeleri ile yeterince ilgilenemiyor. Bu nedenle üretim alanlarımızda hastalıklar ve vahşi hayvanların neden olduğu tahribatlar artmış durumda. Ayrıca ürünlerin veriminin ve kalitesinin artırılması için devam eden gübreleme dönemi için çalıştırılacak yeterince işçi bulunamıyor” diye konuştu.

Türkiye’nin muz üretim deposu Anamur ilçesinde de çilek başta olmak üzere hasat sezonu gelen pek ihraç ürününün dalında kaldığı bildirildi. Çilek ihracatının azalması nedeniyle ilçedeki çilek tarlalarının hasat yapılmadan sürüldüğünü belirten Anamur Ziraat Odası Başkanı Ahmet Şeref Gümüş, zirai ilaç ve gübre ürünlerine gelen yüzde 20’lik zamların tarımsal üretime darbe vurduğunu kaydetti. İlçelerindeki çiftçilerin yüzde 70’inin 50 yaş üzeri olduğu için tarlalarına gidemediğini kaydeden Silifke Ziraat Odası Başkanı Cafer Doygun ise Silifke’de çilek ve erik ürünlerinde hasadın sorunlarla başladığını belirtti. Doygun, şunları söyledi: “Ürünlerin hasadı yapılıyor ama ihracat sorunları hala çözülmedi. Gübre ve zirai ilaçlarda gelen zamlar ve işçi sıkıntısı nedeniyle önümüzdeki sezon ürün rekoltesi düşer.”

Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12162 • 1 Nisan 2020 İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya); Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

08

CMYK

Eskişehir’de hizmet sektörü durdu, sanayi sıkıntıda

Eskişehir notları Tülay TAŞKIN tulay.taskin@dunya.com

Koronavirüs mücadelesiyle geçen günlerdeyiz. Enfekte olmuş binlerce hastamız, hayatını kaybeden insanlarımız var. İlgili bakanlıklar, kurumlar, odalar ve şirketler önlemler alıyor ve küresel salgını en az hasarla atlatmak için büyük bir mücadele veriyorlar. Ama en önemlisi her bir bireyin kendi önlemini kendisinin alması tabii ama çalışmak zorunda olanlar/bırakılanlar için bu o kadar da kolay olmuyor doğrusu.

Eskişehir’de hizmet sektörü tamamen durmuş durumda, sanayi de ise hem sanayi odası, hem OSB yönetimleri bazı çalışmalar ve anketlerle durum tespiti yapmaya, bu tespitler doğrultusunda önlemler almaya veya hükümete ileterek bazı önlemlerin alınmasını sağlamaya çalışıyor.

İhracat olumsuz etk lend , gümrük ve loj st kte sorun var Hem OSB başkanlığının hem sanayi odasının araştırmaları ve anket çalışmaları sonucunda görülüyor ki Eskişehir sanayisinin içinde bulun-

duğu durum pek iç açıcı değil. Üretim yavaşlarken, bazı fabrikalar vardiya düşürdü, işçi yoğun olan Sarar Giyim üretimini tamamen durdurdu. OSB başkanlığının yaptığı tespitlere göre, korana virüsünün Eskişehir OSB’deki firmalara olan etkisi firmadan firmaya ve sektörden sektöre göre ciddi değişiklikler gösteriyor. İç pazardan hammadde ve ara mal tedarik edip yine iç pazara yönelik mal üreten ve bugünlerde tüketimi artan gıda sanayi gibi bazı sektörlerde herhangi bir sıkıntı gözlenmiyor. Bölgedeki firmaların birçoğu üretimlerine devam etmeye çalışıyor. Henüz işçi çıkarma yok ama hazır giyim gibi bazı sektörlerde iç pazardaki talep azalması nedeniyle cirolarda ciddi düşüşler bulunuyor. Keza AB pazarının kendi içindeki ciddi talep düşüşü nedeniyle bazı sektör ve firmalarda ihracat düşüşü yaşanıyor. Yurtdışı pazarlara mal taşımak için araç bulmak ve lojistik yönden ciddi sıkıntılar var, mal akışı ciddi oranda yavaşlamış durumda.

Eskişehir Sanayi Odası ise iş dünyasının yaşadığı sıkıntıları tespit etmek amacıyla 219 firma ile ‘koronavirüs etki ölçüm’ anketi düzenledi.

Ankete göre, imalat sanayinde faaliyet gösteren firmalar hem iç pazarda hem de ihracatta önemli oranlarda sipariş sorunu yaşıyor. Özellikle yapı malzemeleri, otomotiv, havacılık ve metal işleme sektörlerinde ciddi bir dar boğaza doğru gidiliyor. İhracat yapan firmaların büyük bir oranı gümrükleme ve lojistik alanında problemler yaşıyor. Özellikle beyaz eşya, plastik, otomotiv ve havacılık sektörleri en çok sıkıntıyla karşılaşan sektörler. Firmalar girdi ithalatı konusunda da sorunlar yaşıyor. Birçok sektöre yardımcı sanayi olarak hizmet eden metal ve plastik işleme firmalarında bu sıkıntı daha hissedilir şekilde yaşanıyor.

Devletin açıkladığı destek paketleri olumlu bulunmakla birlikte yeterli olmadığı görüşü de hakim. İşini kaybetmemek için çalışmak zorunda olan emekçi kesim de devletin şefkatini ve desteğini bekliyor.

Yemek sanay s nde ş kaybı yüzde 80’ geçt V rüs salgını neden yle yemek üret c ler de c dd daralma yaşıyor.

Türk ye Yemek Sanay c ler Dernekler Federasyonu (YESİDEF) Başkanı Sedat Z nc rkıran, sektörün ş hacm n n yüzde 80’ geçt ğ n bel rtt . Z nc rkıran, yalnızca okullara ve kamu kurumlarına h zmet veren ş rketler n tamamının faal yet n durdurduğunu fade ett .

ZEHRA ORUÇ/BURSA

Ülke genelinde günlük yaklaşık 6 milyon kişinin beslenme ihtiyacını karşılayan Türk yemek sanayinin, koronavirüsle mücadele tedbirleri kapsamında okul, yurt, kamu kurumları ile fabrikaların faaliyetine ara vermesi ve bazı çalışanların evden çalışma sistemine geçmesiyle iş hacminde kaybı yüzde 80’i geçti. Üretime devam eden bazı fabrikaların ise sosyal mesafeyi koruma amacıyla sıcak yemekten kumanyaya geçiş talepleri ile hizmet operasyonlarında değişikliğe giden yemek sektörü, yemek servisinde ‘tek kullanımlık ambalaj’ düzeni başlattı. Öte yandan, sektörde Bursa’da faaliyet gösteren firmalar depolarında bulunan son kullanma tarihi yaklaşan ürünlerini israf olmaması için ‘gıdaya ulaşamayanlara’ dağıtmayı planlarken, sektör temsilcileri de gıda stoklamaya karşı olduklarını, önümüzdeki 15 gün Türk yemek sanayinin ihtiyacı olacak mal ve ürünün bulunduğunu açıkladı. İşletmelerde sosyal mesafeyi korumaya yönelik alınan tedbirler kapsamında, yemekhanelerde dönüşümlü yemek yemenin yanı sıra yemek tercihlerinde sıcak yemek dışında sandviç ve kumanya gibi alternatiflerin de oluştuğunu söyleyen Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu (YESİDEF) Başkanı Sedat Zincirkıran, sektör olarak her türlü operasyona uyum sağlayabildiklerini belirtti. Bugün müşteri portföyünü yalnızca okullar ya da kamu kurumları gibi tek alanda tutan yemek şirketlerinin tamamını faaliyetini durdurduğunu ifade eden Zincirkıran, “Portföyünü çeşitlendirmiş firmalarda kulla-

nılan kapasite oranı yüzde 35 seviyesine düştü. Türk yemek sanayisinin iş hacmi ise yüzde 80’i geçti. Bu oran önümüzdeki günlerde daha da düşecek” dedi.

“Sektörümüz de tedb rlerden faydalanmalı” Türkiye’de zor duruma giren tüm yemek şirketlerine, tedbir amaçlı açılan kredilerden faydalanma çağrısı yapan Zincirkıran, aynı zamanda sanayiciye uyarıda da bulunarak, “İçinde bulunduğumuz sıkıntılı süreci çözeSedat cek olan en doğru tedbirler Z nc rkıran alındı. İşçilikle alakalı uygulamanın da açıklanması an meselesi. Brütün yüzde 60’ını devletin ödemesi demek, net maaşın yüzde 80’ine tekabül ediyor. Çalışan da para alacak. Firmaların da kredilerden ve uygulanan ertelemelerden faydalanması gerektiğine inanıyorum. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, firmaların alacakları kredileri gerçekten işleri için kullanmaları. Bu, topyekun bir mücadele lütfen kimse kendini düşünmesin” vurgusu yaptı.

Yemek sanayinin gıda malzemelerinde stok yapmaya ihtiyacının olmadığına da vurgu yapan Sedat Zincirkıran, “Mal fazlasıyla var. Önümüzdeki 15 günlük dönem için hiçbir şekilde malzeme sıkıntısı yaşanmayacaktır” dedi. Öte yandan, eldiven, maske ve dezenfektan ürün gruplarının da sektörlerinin olmazsa olmazı olduğunu belirten Sedat Zincirkıran, bugün söz konusu ürünlerin fahiş fiyatlara satılmasından ciddi zarar gördüklerini anlattı. Zincirkıran, “Artan fiyatlara rağmen bu ürünleri temin etmek zorundayız. Ancak bu mücadelede sadece kendi ticari çıkarlarını düşünen firmaları da unutmayacağız” diye konuştu.

Bursalı yemekçiler stoklarındaki gıdayı ihtiyaç sahiplerine dağıtacak Bursa Yemek Sanayicileri Derneği Başkanı (BUYSAD) Coşkun Dönmez de, Bursa’da iş hacminin yüzde 62 düştüğünü, Oyak Renault’dan sonra Tofaş’ın da üretime ara vermesi durumunda bu kaybın yüzde 80’e çıkacağını söyledi. Dönmez, “Üretime ara veren müşterilerimiz nedeniyle, virüs öncesinde siparişini verdiğimiz yüklü miktarlarda yoğurt, ayran, tatlı gibi hızlı tüketim ürünlerimiz elimizde kaldı. Bu ürünlerde son kullanma tarihi yaklaşanlar var.

Bunların israf olmaması için birtakım sivil toplum kuruluşları işbirliğinde sosyal sorumluluk projeleri geliştiriyoruz. 65 yaş üstü ve gıdaya ulaşamayan kişilere gönderilmesi için harekete geçtik.

Bu projemizin örnek olmasını istiyoruz” diye konuştu. Mevcut hizmetlerinde de tek kullanımlık ambalaj dönemi başlattıklarını kaydeden Dönmez, açık yoğurt, salata gibi ürünlerle, masalarda bulunan tuzluk ve baharatlıkları kaldırıp, tek kullanımlık ambalajlarda sunmaya başladıklarını söyledi. Coşkun Dönmez, hazır yemek sektörünün de devletin açıkladığı mücbir sebep sektörler arasına dahil edilmesi gerektiğine vurgu yaparak, “Verimsizliğin devam etmesi halinde mutfaklarımız daha fazla faaliyetini sürdüremeyecek. İhtiyaç olursa BUYSAD bünyesinde ortak üretime geçerek, nöbetçi mutfakların oluşturulması gündeme gelebilir” şeklinde konuştu.

Kamuya çalışan firmalar, ihaleleri cezasız feshetmek istiyor Kamu ihaleleri ile askeriye, hastane ve üniversitelere yemek hazırlayan hazır yemek şirketleri de koronavirüsten etkilendi.

Koronavirüsün etkisi ile şartların zorlaştığını belirten şirketler, ihale şartlarını yerine getiremedikleri için yüksek cezalar ödediklerini dile getiriyor. Bu dönemde devletten destek bekleyen sektör, isteyen firmalara cezasız ihale fesih ya da 1-2 ay dondurma hakkı talebinde bulunuyor. Bu talep kabul edilmediği takdirde kamuya hizmet veren 40’a yakın şirketten bazılarının kısa sürede iflas bayrağını çekebileceği iddia ediliyor. Hazır yemek sektörü, ihaleye girdiklerinde 22 bin lira olan karkas etin fiyatının 35-40 bin liraya çıktığını belirterek, şu anda piyasada bu fiyatlara bile alacak et bulamadıklarını belirtiyor. Kurumlarla belli teminatlar kapsamında çalıştıklarını söyleyen sektör temsilcileri, bu teminatları ellerinde olmayan sebeplerle yerine getiremediklerinde para cezası ödediklerini hatta ihalenin feshedildiğini anlatıyor. Devletten bu şartlardan dolayı fon isteyen sektör, bu süreçte oluşan yüksek fiyat farkının ödenmesini talep ediyor. Mevcut şartlarda şirketlerin yemek veremez hale geldiği, kamu kurumlarının yeniden ihale açtığında da yeni yemek şirketi bulunmakta zorlanacağı belirtiliyor.

YURT HABERLERİ

1 N san 2020 • ÇARŞAMBA/

09

BALIKESİR TÜRKİYE’NİN ULUSAL DESTİNASYONU SEÇİLDİ

KALKINMA AJANSLARI, COVID-19 İLE 3 KOLDAN MÜCADELE EDECEK

Balıkesir, Avrupalı Seçkin Destinasyonlar Projesi’nde (EDEN) Türkiye’nin ulusal destinasyonu oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, bu yıl “sağlık ve esenlik” turizmi teması ile gerçekleştirilen projeye 30 başvuru yapıldığı, finale ise Balıkesir, Afyonkarahisar, Ankara, İzmir ve Kayseri’nin kaldığı belirtildi. Avrupa Komisyonunun Seçkin Destinasyonlar Ağı’nda yer alacak ve komisyonun düzenlediği tanıtım faaliyetlerine dahil edilecek Balıkesir’in, zengin turistik öğeleri, termal tesisleri, Kaz Dağları Milli Parkı, gastronomisi, eko ve agroturizmde sunduğu imkanlarla var olan yüksek sağlık ve esenlik turizmi potansiyeliyle Türkiye’nin ulusal destinasyonu seçildiği vurgulandı.

Bakanlığın değerlendirme sürecinde, destinasyonun sahip olduğu “sağlık ve esenlik” turizmi öğeleri ile bu kapsamdaki turizm faaliyetleri, destinasyona ulaşım imkanları, tesis kapasiteleri, sanatsal etkinlikleri, tarihi, kültürel ve doğal değerlerin varlığı, turizme katkı sağlayacak nitelikte kazandığı ulusal-uluslararası belge ve ödülleri ile sürdürülebilirlik kapsamındaki stratejiler ve destinasyonda turizm faaliyetlerinin geliştirilmesinin yerel ekonomiye katkısını dikkate aldığı kaydedildi. Her yıl farklı temalarla düzenlenen projenin, Avrupa turist destinasyonlarının ortak ve farklı özelliklerine dikkat çekmek amacıyla gerçekleştiriliyor. AA

Kalkınma ajansları aracılığıyla yeni tip koronavirüs (Covid-19) ile mücadelede uygulanacak tedbirler kapsamında, virüsün yayılımının önlenmesi ve kontrol altına alınması, halk sağlığı için acil hazırlık ve müdahale çalışmaları, salgının ülke, bölge ekonomisine olumsuz etkilerinin azaltılması öncelikli olmak üzere salgın riskinin yayılımını en aza indirmeye yönelik acil çözüm sunan projeler 3 koldan desteklenecek. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Covid-19 ile mücadele için ilk günlerden itibaren üretimin bütün cephelerinde faaliyet gösteren sektör meclisleri, organize sanayi bölgeleri ve sanayi odalarıyla istişareler gerçekleştiriliyor.

Bu kapsamda, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde aşı geliştirme çalışmaları devam ederken, teknopark firmalarına kira düzenlemesi yapılmıştı. Ayrıca KOSGEB aracılığıyla dezenfektan, koruyucu elbise, koruyucu gözlük, maske, eldiven gibi sağlık ürünlerinin yerli

Kardeş şehirler

MARKA ŞEHİR; GÜN BUGÜN!

Muhterem İlgüner muhterem@brandassist.com.tr

“K

ardeş Şehirler” insiyatifi 1956 yılında, 2. Dünya Savaşı sonrası ABD şehirleri ile diğer şehirlerarasında ilişkinin geliştirilmesi amacıyla, ABD Başkanı D. Eisenhower girişimiyle kurulmuştur. Girişimin faaliyetleri daha sonraları tüm dünya şehirlerini kapsayacak biçimde yaygınlaşmıştır. Şehirlerin diğer kültürleri tanıması, işbirliklerinin geliştirilmesi, bilgi ve deneyim paylaşımı 140 ülkede 2 binden fazla şehrin üye olduğu bu insiyatifin başlıca hedefidir. Bir şehir birden fazla şehir ile “kardeş” olabilir.

Zamanla “kardeş şehirler” ilişkisi turizm ve ticareti artırarak ekonomik gelişmeyi sağlayacak bir fırsat olarak değerlendirilmiştir. Ancak çoğu şehir için bu işbirliği sadece kâğıt üzerinde kalan bir iyi niyetten öteye gidememiştir. Şehirler “kardeş” olmayı sorgulamaktadır; “ne oldu, ne bitti; ne elde ettik?”

Durumu inceleyen uzmanlar, “kardeş şehirler” konusunda başarılı olabilmek için önce doğru bir şehri kardeş seçmek gerektiğini belirtiyor. Özetle, bir şehrin stratejik hedeflerine uygun bir kardeşlik kurulmalıdır. Ünlü bir sahil kasabamız Rusya’dan bir şehir ile kardeş olmuş. İnceledim ve bir ilişki kuramadım. Herhalde Rusya’dan turist gelir diye kardeş olmuşlar ancak o da olmamış.

Bir ikinci öneri, bir şehrin açık-net bir “kardeş şehir” iletişiminin olması, kendi hemşehrilerini bu konuda aydınlatması. Siz şehrinizin kardeş şehirlerinden birinin adını biliyor musunuz? Üçüncü öneri, uzun-dönem projeler temel alınarak kardeşliğin sürdürülebilir kılınması. Ülkemizde kardeş şehir ilişkileri 1960’lı yıllarda başlamış ve ilk olarak 1965 yılında İstanbul Belediyesi ile Rio de Janerio (Brezilya) arasında kardeş şehir protokolü imzalanmıştır.

Bugün 1500’e yakın kardeş şehrimiz bulunuyor.

Tesis edilecek anlamlı birlikteliklerden iki taraf da fayda sağlamalı, belli alanlarda somut gelişmelere tanık olunmalıdır.

Futbol maçı öncesi takımların flama değişmesi gibi kardeş şehir olunmamalı ve bu gayret sadece kâğıt üzerinde kalmamalıdır.

Haftanın Yerleri: Boring, Dull ve Bland

Boring ABD’nin Oregon Eyaleti’nde yer alan 7500 nüfuslu bir kasaba. Dull ise İngiltere’nin İskoçya bölgesinde yer alan 84 (seksen dört!) nüfuslu bir mezra. Bland Avustralya’nın New South Wales bölgesinde yer alan 6000 nüfuslu bir başka kasaba.

Bu üç yerin ortak özelliği tuhaf isimleri ile bir araya gelen “kardeş şehir” olmaları. İngilizce’de BORING “sıkıcı”, DULL “donuk”, BLAND ise “yavan” anlamına geliyor. Ya da üçüne de tek anlam verilebilir; “sıkıcı”.

Dull ve Boring, 2012 yılında İskoçyalı bir kadının ABD’de

Dünya’nın haberi

DUNYA

09

katıldığı bir bisiklet turu nedeniyle Boring kasabasından geçmesi ile tanışmış ve kardeş şehir olmuşlar. Bu durum her iki yerin adının geniş kitleler tarafından duyulmasını sağlamış.

Daha sonra Boring ve Dull belediye başkanları Avustralya’dan Bland kasabasını bu birlikteliğe davet etmiş ve böylece son yılların en ilginç “kardeş şehir” grubu oluşmuş. Amaçları farkındalığı artırmak ve bu yolla turizmi canlandırmak. Bu üç “sıkıcı” yer bir araya gelişlerini her yıl bir festivalle kutluyor, anı malzemeleri üretiyor ve talihsiz isimlerini fırsata dönüştürmek için çaba harcıyor.

www. dunya .com CMYK

Bu yıl Balıkes r' n katıldığı Avrupalı Seçk n Dest nasyonlar Projes , Avrupa Kom syonu tarafından düzenlen yor.

üretimine işletme başına 6 milyon liraya kadar destek paketini hayata geçirildi. Kalkınma ajansları aracılığıyla Covid-19 ile mücadelede uygulanacak tedbirler çerçevesinde devreye alınacak destek planının birinci aşamasında, “Covid-19 ile Mücadele ve Dayanıklılık Programı” kapsamında, salgın riskinin Türkiye’de yayılımını en aza indirmeye yönelik acil çözüm sunan projelere destek sağlanacak. Türkiye genelindeki 26 ajansın hepsi sürece dahil olacak. Haftanın her günü elektronik olarak başvuru yapılabilecek.

Toplam bütçe büyüklüğü yaklaşık 220 milyon lira olarak belirlenen program, bir ay askıda kalacak ve başvurular 3 gün içinde sonuçlandırılacak.

Covid-19 ile mücadele uygulanacak ikinci tedbir kapsamında ise ajans desteklerine başvuru süresi 2 ay ötelendi. Uygulaması devam eden projelere ilişkin sözleşme süreleri de 2 ay uzatıldı. Planın son aşaması da salgın sonrası iyileştirme çalışması olarak belirlendi. AA

Anadolu’dan destek yağıyor Koronav rüsle mücadele kapsamında Anadolu’da çok sayıda ş rket, dernek, oda, borsa, ün vers te öncel kle kend , daha sonra sağlık çalışanlarına desteğ n sürdürüyor. Hemen hemen her lde, sağlık çalışanlarının en çok ht yaç duyduğu maske, med kal ürünler, s perl k g b malzemeler n üret m ne başlandı. Bazı ün vers teler se tedav k t ve aşı üzer nde çalışıyor.

YURT HABERLERİ

BURSA İŞ DÜNYASINDAN BUÜ HASTANESİ’NE MALZEME DESTEĞİ Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Hastanesi’nde virüsle mücadele kapsamında alınan tedbirler en üst seviyeye çıkarılırken, Bursa iş dünyasından hastaneye malzeme desteği geldi. BUÜ Hastanesi’ne yardım eli uzatan Nil-San Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı ve Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi Sanayici ve İş İnsanları Derneği (DOSABSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Nilüfer Çevikel 2 bin 500 adet medikal maske yardımı yaparken, Rudolf Duraner Genel Müdürü ve Bursa Organize Sanayi Bölgesi Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (BOSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Rasim Çağan ise 1 tonu hastane bünyesinde, 500 kilosu da onkoloji servisinde kullanılmak üzere toplam 1,5 ton dezenfektan bağışında bulundu. Malzemeleri teslim alan BUÜ Hastane yöneticileri verdikleri destek ve katkılardan dolayı iş dünyası temsilcilerine teşekkür etti.

DENİB’TEN GÜNDE 20 BİN MASKE Denizli İhracatçılar Birliği, TİM’in başlattığı üretim seferberliğine günde 20 bin maske üreterek destek veriyor. Denizli’de üretime devam eden firmaların işyerlerinde azami sağlık tedbirlerini aldıklarını söyleyen DENİB Başkanı Hüseyin Memişoğlu, “TİM’in başlattığı seferberliğe Denizli olarak biz de destek veriyoruz. Gönderilen kumaşlarla 4 fabrikada günde 20 bin maske üretmeye başlıyoruz” dedi. DENİB olarak, korona virüsü ile ilgili süreçte, salgın ile mücadele anlamında en üst düzeyde devam ettiklerini söyleyen Başkan Hüseyin Memişoğlu, TİM’in başlattığı maske üretim seferberliğine birlik olarak katkı

TRABZON’DA GENÇLER, 3D KORUMALI MASKE ÜRETİMİNE BAŞLADI Trabzon’dak 9 gençl k merkez nde 3D korumalı maske üret me başlandı, lk aşamada günde ortalama 500 maske üret l p sağlık merkezler ne ver lecek.

Trabzon’da 9 gençl k merkez nde üret me başlandığını fade eden Trabzon Gençl k ve Spor İl Müdürü B rdal Öztürk, “Ulus olarak kenetlend ğ m z bu günlerde herkes üzer ne düşen görev yapmaya çalışıyor. Bakanlığımızın başlattığı proje kapsamında

sağlayacaklarını da açıkladı. Memişoğlu, “Maske kumaşları TİM tarafından sağlanacak, biz maske üreteceğiz. Kumaşların ilk etabı geldi. Denizli’de 4 firmamız mücadeleye destek için bedelsiz olarak maske üretecek . Günde 20 bin maske üreterek sağlık kuruluşlarımıza teslim edeceğiz” diye konuştu. Memişoğlu, ayrıca birlik olarak Pamukkale Üniversitesi Hastanesi’ne 2 bin maske desteği verdiklerini belirtti.

PAÜ'LÜ ÖĞRENCİLERDEN SİPERLİK DESTEĞİ Pamukkale Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Bölümü öğrencileri, hastalarla ilk teması bulunan sağlık çalışanlarının, hastaların tedavileri sırasında özellikle solunum yoluyla bulaşan koronavirüsten etkilenmelerinin önüne geçmek için 3D yazıcı kullanarak yüz siperliği üretmeye başladı. Öğrenciler ilk etapta ürettikleri 100 siperliği PAÜ Hastanesi’ne teslim etti. Daha önce hazırladıkları projeyle 4. İstanbul Uluslarara-

9 gençl k merkez m zde 3D yazıcı le koruyucu maske üret m ne başladık. L derler m z bu şte akt f görev alıyor. Öte yandan gönüllü gençler m z de bu mücadelede ‘b z de varız’ d yerek destek ver yorlar. Üret m başlandı günden t baren val l ğ m z koord nes nde sağlık kuruluşlarına maskeler n dağıtımına başlayacağız. İlk etapta günde 500 üret m yapılacak” açıklamasını yaptı.

sı Buluş Fuarı’nda altın madalya kazanan PAÜ Biyomedikal Mühendisliği Bölümü öğrencileri Kadir Demirci, Kemal Şahin, Ahmet Keskin, İlayda Akakça ve Fırat Yavuz’dan oluşan ekip sağlık çalışanlarının virüsten olası etkilenmelerinin önüne geçebilmek amacıyla petg olarak bilinen malzemeden, 3D yazıcı kullanarak yüz siperliği üretimine başladı. PAÜ’lü gençler ara vermeden çalışarak iki günde ürettikleri 100 siperliği PAÜ Hastanesi’ne teslim etti.

PROSKOP, YAZILIM GELİŞTİRİP ÜCRETSİZ KULLANIMA AÇTI Bursa’da üç genç girişimcinin bir araya gelerek kurdukları Makrogem firması, evden çalışma imkanı sağlayan iş yönetim yazılımı geliştirdi. Proskop adı verilen yazılım, koronavirüsle mücadele kapsamında ‘#evdekal için’ ücretsiz kullanıma sunuluyor. Bulut tabanlı iş takibi ve proje yönetim yazılımı, ofise ya da herhangi bir mekâna bağlı kalmadan iş süreçlerinin daha etkili bir şe-

PHARMACTİVE'DEN SAĞLIKÇILARA BİN 500 ACİL İHTİYAÇ PAKETİ Pharmact ve İlaç, ç nde maske, eld ven, koruyucu gözlük, el ant sept ğ ve koruyucu önlük bulunan b n 500 adet ac l ht yaç paket n koşulsuz destek olarak a le sağlığı merkezler ve hastanelere gönderd . Pharmact ve, kend fabr kasında Dünya Sağlık Örgütü’nün bel rled ğ standartlarda üreteceğ

el ant sept kler n de koşulsuz destek olarak sağlık çalışanlarının kullanımına sunacak. Yasal prosedürler n tamamlanmasının ardından Pharmact ve, sağlık çalışanları ç n üreteceğ 55 b n adet b rer l tre ve 100 b n adet 60 m l l tre el ant sept ğ n yurt genel ndek hastane ve çeş tl sağlık merkezler ne

ulaştıracak. Pharmact ve Yurt ç Pazarlar ve Uluslararası Pazarlar Genel Müdürü Dr. Yalçın Yaş n, sağlık çalışanlarının çok c dd ve öneml b r süreçte, canları pahasına en ön safta çalıştıklarına d kkat çekerek, Pharmact ve olarak da bu çabalara koşulsuz destek ve katkıda bulunmak sted kler n bel rtt .

kilde yönetilmesini ve saklanmasını sağlıyor. Uludağ Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde (ULUTEK) faaliyet gösteren ve genç mühendisler tarafından kurulan Makrogem, geliştirdiği bulut tabanlı iş takibi ve proje yönetim yazılımı ile evden çalışan firmalara kolaylık sağlıyor. Makrogem Bilişim Teknolojileri’nin Kurucu Üyesi M. Safa Orakçı, Proskop adını verdikleri bu yazılım ile ofise veya herhangi bir mekâna bağlı kalmadan iş süreçlerinin daha etkili bir şekilde yönetilmesi ve saklanması imkanı sunduklarını anlattı.

BTSO İLE BURSA MEDİKAL MALZEME ÜRETİMİ İÇİN SEFERBER OLDU Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) liderliğinde ve Bursa Valiliği koordinasyonunda başta BEBKA, Uludağ Üniversitesi, Bursa Teknik Üniversitesi, akademisyenler, teknoloji transfer ofisleri ve mükemmeliyet merkezlerinin bulunduğu Proje İcra Kurulu, özellikle hammaddelerinde ciddi artış gerçekleşen ve tedarik sıkıntısı yaşanan maske, koruyucu kıyafetler ve dezenfektan ile solunum cihazı gibi medikal ürünlerin üretimi için çalışmalara başladı.

Koronavirüsün teşhis ve tedavisinde kullanılan ürünler BTSO tarafından hayata geçirilen BUTEKOM, MESYEB, Model Fabrika ve BUTGEM’de geliştirilip test edildikten sonra seri üretimi gerçekleştirilecek. BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, BTSO olarak ilk etapta ürettikleri 10 bin adet cerrahi siperliği İl Sağlık Müdürlüğü’ne teslim edeceklerini belirtti.

KONYA’DAKİ MESLEK LİSELERİ FABRİKA GİBİ ÜRETİYOR Salgınla mücadele etmek için Konya’daki meslek liseleri dezenfektan, el temizleme solüsyonu ve sıvı sabun üretimine başladı.

Selçuklu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Seydişehir Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Ereğli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Ilgın Şehit Bayram Harun Çoban Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, haftada 87 bin litre yüzey dezenfektanı, 90 bin litre el temizleme solüsyonu ve dezenfektanı ve 2 bin litre sıvı sabun üretiyor. Bu okullardan Selçuklu Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi “Seltem”; Seydişehir Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi de “Kuğu” markaları ile üretimlerini gerçekleştiriyor. Bazı okullar ve halk eğitim merkezleri de seri olarak haftada toplam 130 bin adet koruyucu maske, 3 bin 500 adet cerrahi maske ve 900 adet tıbbi maske üretimi gerçekleştiriliyor.

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 10

DIŞ HABERLER

ÇİN’DE HİZMETLER PMI MART AYINDA SERT YÜKSELDİ Koronavirüs salgınının başlangıç noktası Çin’de Şubat ayındaki karantinaların kademeli olarak kaldırılmasıyla Mart’ta imalat dışı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) sert bir yükselişle 29,6’dan 52,3 düzeyine döndü.

Bileşik PMI ise şubattaki 35,7 düzeyinden 52 düzeyine yükseldi. Endekste 50’nin üzeri veri sektörde ekonomik faliyetin artmakta olduğunu gösteriyor. Çin Ulusal İstatistik Ofisi’nin dün açıkladığı verilere göre, üretimde ve günlük yaşamda normale dönüş endeksteki yükselişin ardında yatan neden. İmalat dışı 21 sektörden menkul kıymet dışındaki 20 sektörde de yükseliş olduğu kaydedildi.

Hizmet sektörü ise şubattaki 21,7 düzeyinden martta 51,8 düzeyine fırladı. Fakat müşteri odaklı hizmet sektörleri genel endeksin hala 1,6 puan altında. Posta, perakende satışlar ve telekomünikasyon ise tüm ortalamaların üzerinde güçlenen sektörler oldu. İnşaat sektörü ise 28,5 düzeyinden 55,1 düzeyine yükselirken, sektöre ilişkin beklenti endeksi ise 59,9 düzeyine yükselerek iyileşme beklentilerinin güçlendiğine işaret etti.

Devlettek yozlaşma kr zden çıkışı zorlaştırıyor

DÜNYA GÖZÜ

Osman Ulagay ulagayosman@gmail.com

K

oronavirüs salgınıyla ilgili gelişmelerin ve rakamsal verilerin borsa verilerinden daha çok ilgi çektiği şu günlerde benim en yakından izlediğim kişi ABD Başkanı Donald Trump. Koronavirüsün Çin’den dünyaya yayılmaya başladığı günlerde salgın tehdidini hafife alarak ‘Çin virüsü’nün ABD’yi fazla etkilemeyeceği müjdesini veren Trump’ın daha sonra durumun vahametini kavrayıp virüse karşı savaşan komutan edasıyla yaptığı basın toplantılarını kaçırmamaya çalışıyorum.

ABD Başkanı gerçekleri saptırmakla, bir gün söylediğini ertesi gün yalanlamakla kalmıyor, kendisini dinleyenlerin kafasını karıştırmak için her yola başvuruyor. Bu konuda başarılı olduğunu da kabul etmek gerekiyor. Yapılan kamuoyu yoklamaları Trump’ın krizi yönetme tarzını başarılı bulan Amerikalıların oranının yüzde 50’nin üzerinde olduğunu gösteriyor. Trump gibi liderlerin tek derdi, kendilerini iktidara taşıyan bu desteği korumak zaten. Tam da seçim yılında ülkeyi yaşanmaz hale getiren Trump’ın işi zor gerçekten. Tek şansı şu an için karşısında güçlü bir rakibin olmaması.

Devlet n yozlaşması 2000’li yıllara girilirken dünyanın tek süpergücü olarak anılan ABD’de Trump’ın keyfi yönetimi sayesinde devletin nasıl aciz ve çaresiz duruma düştüğünü görmek için dünyanın en varlıklı kentlerinden biri olan New York’un hastanelerinde yaşanan dramatik sahneleri televizyondan izlemek yeterli. Hastalara yardımcı olmak için kendi sağlıklarını tehlikeye atarak insanüstü bir çaba gösteren doktorların ve diğer sağlık görevlierinin, araç-gereç ve malzeme yetersizliği nedeniyle yaşadıkları çaresizlik gerçekten tüyler ürpertici. Atlantic Monthly dergisi ABD’nin Trump sayesinde bir “failed state” yani “başarısız devlet” görünümü sergilediğini yazdı geçenlerde. Başkan Obama’nın sağlık reformunu baltalamak için her yola başvuran, son seçim kampanyasında sağlık reformunu gündeme getiren Demokrat senatör Bernie Sanders’i ‘sosyalist’ diye kötülemeye çalışan Trump’ın ve yandaşlarının eseri bütün bunlar. ABD’nin ve New York’un virüs krizinin merkez üssü haline gelmesinde de Trump’ın dangalaklığının ve vakit kaybetmesinin büyük payı var.

Trump başkanlık koltuğuna oturduktan sonra aile efradı dahil kendine yakın gördüğü kişilerden oluşan bir yönetim kurma çabasına girişti. Exxon gibi bazı büyük şirketlerin tepe yöneticile-

DUNYA

10

CMYK

rini önemli bakanlıklara getirdi.

Ancak onları da hiçe sayrak ülkeyi tweet’lerle yönetme yöntemini seçti. En önemli görevlere getirdiği kişelerin çoğu bu çalışma tarzına uyum sağlayamayarak istifa etti ya da Trump tarafından kovuldu.

Devletin ve bürokrasinin adabını bilen ve etik kurallarını savunan kişilik sahibi kişiler uzaklaştırıldı. Trump ile ahbap çavuş ilişkileri kuran şirket yöneticilerinin, etkili konumdaki kişilerin ve medya unsurlarının yönetimdeki etkisi öne çıkmaya başladı.

ABD ve Trump örneğ n anlattım bu yazıda ama ne yazık k şu anda devlete ve yönet me duyulan güven n d be vurduğu tek ülke ABD değ l. Devlet yönet m n n k ş selleşt ğ ve yozlaştığı her ülkede ş md yaşanılması kaçınılmaz olan kr zden çıkış sürec n n sancılı geçmes k msey şaşırtmamalı.

Ekonom de muc zeden kurtarma paket ne Trump’ın öncelikli hedefi özellikle ekonomi alanındaki icraatını bir başarı hikayesi olarak pazarlamaktı. 2008 krizinin tırmandığı noktada başkan seçilen Obama’dan devralınan tablo hiç de kötü değildi. Trump gibi her yolu denemiş bir işadamının başkan seçilmesi, yeni yönetimin ‘sermaye dostu’ olarak algılanmasını sağladı ve bu olumlu hava borsalara da yansıdı. Trump’ın sermaye kesimine trilyon dolarlık bir vergi indirimi ihsan etmesi bu başarı masalını tamamladı. Borsalar yeni rekorlara tırmandı.

ABD 2020 yılına yavaşlayan bir ekonomiyle girdi ama bu Trump’ın umurunda değildi. 21 Ocak’ta Davos’ta, kendi eseri olan ekonomik mucizeyi küresel elitlere anlatırken de bu masalın çok yakında nasıl bir kabusa dönüşeceğini hiç aklından geçirmiyordu her halde.

Trump yönetiminin ekonomideki çöküşün derinleşmesini önlemek için Kongre’den geçirdiği 2 trilyon dolarlık kurtarma paketi, halka para dağıtmaktan zora düşen şirketleri kurtarmaya kadar uzanan geniş yetkiler tanıyor devlete. Ancak devlet yönetiminin güvenilirliğini tamamen kaybetmiş olması ve Trump’ın kurduğu ahbap çavuş ilişkilerinin yapılacak tercihlerde etkili olabileceğinin akla gelmesi kurtarma paketiyle ilgili soru işaretlerini artırıyor.

ABD ve Trump örneğini anlattım bu yazıda ama ne yazık ki şu anda devlete ve yönetime duyulan güvenin dibe vurduğu tek ülke ABD değil. Devlet yönetiminin kişiselleştiği ve yozlaştığı her ülkede şimdi yaşanılması kaçınılmaz olan krizden çıkış sürecinin sancılı geçmesi kimseyi şaşırtmamalı.

FORD VE GE 100 GÜNDE 50 BİN SOLUNUM CİHAZI ÜRETECEK Otomotiv devi Ford ve GE Healthcare, ABD’nin Michigan eyaletindeki tesiste önümüzdeki 100 gün içinde 50 bin solunum cihazı üretecek. Ford’dan yapılan açıklamaya göre Airon adlı yaşam destek ünitesi üreticisi tarafından tasarlanan cihazın üretimi Birleşik Otomobil İşçileri sendikası üyeleri tarafından 20 Nisan’da başlayacak. Nisan sonuna 1,500 ve ABD’nin Kurtuluş Günü 4 Temmuz’a ise 50 bin ürün teslim edilecek.

Ford Başkanı ve CEO’su Jim Hackett konuya ilişkin açıklamasında “Hayati önem taşıyan bu solunum cihazlarını hızlı ve kayda değer sayıda üretmenin yolunu bulduk. Birinci önceliğimiz sağlık çalışanlarının daha fazla hayatı kurtarmasına yardımcı olabilmek” diye konuştu. Michigan’daki üretim öncesinde ise Ford’un Airon’un Florida’daki tesisine yardım için bir ekip göndereceği belirtiliyor.

AMAZON GREV ÇAĞRISI YAPAN ÇALIŞANINI KOVDU ABD merkezli e-ticaret lideri Amazon, ABD’de depoların koronavirus salgını kapsamında dezenfekte edilmesini talep eden bir çalışanını işten çıkardı. Şirketin ABD depolarında 19 kişide COVID-19 tespit edilmesinin ardından Amazon’un New York eyaletindeki Staten Island deposunda çalışan Chris Smalls, depoların daha sık dezenfekte edilmesini talep etmiş ve bu çağrıya katılan iş arkadaşlarıyla greve gitmişti. Şirketten bir sözcü, Smalls’un daha önce virüs tespit edilen bir çalışanla yakın temasa devam ettiği ve kendisini karantina Görsel Temsilidir almadığı gerekçesiyle çalışanını işten çıkardığını söyledi. Smalls’un kovulmasının ardından 15 çalışan da istifa ederken, New York Başsavcısı Letitia James, Amazon’un bu davranışını ‘utanç verici’ olarak tanımladı. James, ABD Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu’na olayı incelemeleri için çağrıda bulundu ve savcılığın Smalls’un işten çıkarılmasına ilişkin ‘bütün yasal yollara’ başvurmaktan çekinmeyeceğini bildirdi.

Emt ada düşük talep depolama f yatları artıyor Emt a f yatları yıl başından bu yana düşerken, salgın neden yle stenmeyen/alınamayan ama üret m gerçekleşen emt alar depolarda yığılmaya başladı. Bu da yüzer-depo şlev gören tankerler de dah l, tüm emt a depolama f yatlarını yükselt yor.

Koronavirüs salgınının neden olduğu küresel talep şoku, onlarca emtianın depolanmasını gerektirdi ve özellikle petrol arzındaki fazla nedeniyle emtiaları depolamanın masrafı giderek artıyor.

Yüzer depo olarak kullanılan tankerler, şu anda kimsenin almadığı veya alamadığı emtialarla kapasitelerini doldurmaya yaklaşıyor.

Emtia fiyatları düşerken, depolama fiyatları ise tersine yükseliyor.

Citigroup dünya genelinde şu anda 1,7 milyar varil petrolün varillerde depolandığını tahmin ediyor ve banka ikinci çeyrekte bu stokların 1,6 milyar varil artabileceğini öngörüyor. Dünyanın en büyük ikinci bağımsız petrol tüccarı Trafigura Group ise önümüzdeki aylarda 1 milyar varilin tankerlere gitmesi gerekeceğini tahmin ediyor.

Sözleşmeler neden yle üret m süreb l r Bir petrol tesisinde veya rafineride üretimi durdurmak uzmanlara göre hayli maliyetli ve çok pahalı

Gem operatörü ve depocu ç n fırsat var RBC Cap tal Markets küresel enerj stratej ler nden sorumlu d rektörü M chael Tran se “Eğer b r depolama operatörüysen z, bu varlıklarınızdan c dd dönüş alacağınız ömürde b r kez gelecek b r fırsat” d ye konuşuyor. Salgın ve stres dönemler nde, müşter ler n yeter nce seçeneğ olmadığını söyleyen Tran, “Depolama müşter ye zaman değer sağlıyor” fadeler n kullandı.

F yatlar k -üç katına çıktı Bloomberg analizine göre depolama fiyatları son birkaç ayda iki katının üzerine çıktı. Fakat Suudi Arabistan-Rusya arasında başlayan petrol savaşları ve talepteki ani düşüşe rağmen arzın hızla art-

Altında uzun bir ralli başlayabilir Küresel piyasaların çalkantılar yaşadığı şubat ayında ciddi düşüşler kaydetmiş olan altın, uzmanlara göre yatırımcıların riskten kaçış tavırlarının devam etmesi nedeniyle yeni yükselişler yaşayacak, belki de bir kaç yıl sürecek bir ralliye girecek. Goldman Sachs, şubat ayında yayınladığı emtia görünüm raporunda, hazine tahvilleri ve hisselerde yaşanan kötü performans nedeniyle altının salgın ilk çeyrekte kontrol altına alınırsa 1,750 dolara, salgın ikinci çeyreğe kaydığı takdirde 1,850 dolara doğru gideceğini belirtiyor. Goldman Sachs, merkez bankası ve hükümetlerin politika kararlarının da bu hareketin yönü üzerinde etkili olacağını ekliyor.

Goldman Sachs stratejisti Jeffrey Currie ise 23 Mart’ta yayınladığı notta geçtiğimiz haftalarda yaşanan düşüşün likiditede yaşanan sorunlardan kaynaklandığını belirtiyor ve ‘altında uzun süreli bir ralli beklemek için nedenler oldğunu’ söylüyor. Şirketlerin yavaşladığı ya da durma noktasına geldiği birkaç haftalık dönemde artan nakit ihtiyacı nedeniyle tüm varlık türlerinde dolar elde etmek için

1,7 MİLYAR VARİL depolarda bekleyen petrol

1,6 MİLYAR VARİL

bir seçenek. Sözleşmeleri nedeniyle sevkedilmesi gereken emtialar da var - isteseler de istemeseler de.

Bloomberg’deki analize göre emtia sektöründe taşıyıcı veya depolama hizmet sağlayıcısı olarak faliyet gösteren tanker şirketleri ve gemi sahipleri için bu durum bir fırsat niteliğinde.

GOLDMAN SACHS VE TD SECURITIES:

HİLAL SARI

Belç ka merkezl gem operatörü Euronav’ın yatırımcı l şk ler nden sorumlu müdürü Br an Gallager, taleptek hızlı artışın tankerler ç n aldıkları ücretler yükseltt ğ n bel rt yor. Frontl ne Ltd, Nord c Amer can Tankers Ltd, Teekay Corp, g b gem operatörler ve Dutcg Royal Vopak g b petrol depolama ş rketler de şu anda bu gel şmelerden en çok kazanan ş rketlerden bazıları.

gerçekleşen satışlar nedeniyle düşüşler görüldü. Dün de altın yüzde 1,4 düşüşle 1,619 dolara kadar geriledi.

Kanada merkezli yatırım bankası TD Securities de altında ‘çok-yıllı ralli’ bekliyor. Önceki gün yayınlanan banka notunda salgın endişelerinin altın fiyatlarını doğrudan etkilendiğine dikkat çekilerek “Bu haftasonu itibariyle ABD Merkez Bankası (Fed) 1 trilyon dolardan fazla hazine tahvili almış olacak. Bu da önümüzdeki dönemde altında işlem olacağını barizleştiriyor” değerlendirmesi yapıldı. Banka dünya genelinde merkez bankalarının enflasyonun yükselmesine muhtemelen izin vereceğini, bunun da sarı metalin ‘çok yıllı bir ralli’ yaşamasının temelini hazırladığını belirtiyor. Dünyadaki fiziksel altın stoğuna ulaşmak konusunda da bazı engellerin yaşanması, fiyatların yükseleceği görüşlerini destekliyor. İngiltere, İsviçre ve ABD’de merkez bankalarında çalışanların hareketini kısıtlayan önlemler var. Öte yandan dünyada çıkartılan tüm altının yüzde 70’ini rafine eden İsviçre rafinerileri de sosyal mesafe uygulamaları kapsamında üretimi durdurduğu ikinci haftasında.

ması, tüccarların ‘yüzer depo’ olarak kullanılan tankerleri kiralayarak tarihte görülmemiş bir hızda petrol depolamasını gerektirdi. Bu da gemicilik taşıma ücretlerini üç katına yükseltti. Dünyadaki en büyük tanker sağlayıcılarından International Seaways Inc CEO’su Lois Zabrocky “Ömrünüzde bir kez görebileceğiniz bir durum” diyor ve müşterilerinin gemileri bir yıldan fazla sürelerde depolama amaçlı kiralamaya başladığını belirtiyor.

Platts Analytics Doğalgaz ve Enerji’den sorumlu Başkanı Ira Joseph de aynı fikirde. “Satılmayan miktarlaryüzer depolarda yığıl-

ikinci çeyrekte depolara gitmesi öngörülen petrol

99,9 MİLYON VARİL küresel günlük petrol talebi

maya başladı. Bu hiçbir emtia için iyi bir haber değil. Tüm dünyada depolama kapasitesileri dolmaya yaklaşıyor” diyen Joseph, Atlantik Bazini navlun bedellerinin 30 günde 37 bin dolardan 55 bin dolara yükseldiğini belirtiyor.

Dünyadan kısa kısa X EXPO 2020 Duba organ zatörler , koronav rus salgını neden yle etk nl ğ n b r yıl ertelenmes n talep ed yor. Altı ay süren etk nl ğe yönel k B rleş k Arap Em rl kler ’nde yetk l ler n katılımıyla yapılan toplantı sonrası Expo 2020 Duba D rektörü Reem al-Hash my, “B rçok ülke Cov d-19’dan etk len yor, bu salgından toparlanmak ç n de Expo 2020 Duba açılışının b r yıl ertelenmes n talep ed yorlar” ded .

X SEMPTOMSUZ vakalar da Ç n’ n resm ver ler kapsamında 1 N san’dan t baren duyurulmaya başlanacak. Ocak ayında lk koronav rus vakasını duyuran Ç n’de alınan önlemlerle vaka ve hayatını kaybeden k ş sayısı kontrol altına alınırken, ülkede 30 Mart t bar yle 1,541 semptomsuz vaka bulunduğu bel rt ld . Ç n ş md ye kadar yen vaka sayılarına semptomsuz olanları dah l etm yordu.

X HUAWEI, f kr mülk yet haklarını hlal ett ğ gerekçes yle ABD’n n ş rket kara l steye almasının, 2019 gel rler nde 12 m lyar dolar zarara yol açtığını duyurdu. Geçen yılın N san ayında 2019 gel r beklent s n 135 m lyar dolar olarak bel rleyen Ç n merkezl teknoloj ş rket , bu hedef n altında kalarak 2019’da 123 m lyar dolar gel r elde ett .

X TENCENT ve H llhouse Cap tal g b önde gelen bazı yatırımcılar, Pek n merkezl onl ne eğ t m startupı Yuanfudao’ya koronav rüs salgınının dünya genel nde hayatı durdurmasının ardından, toplamda 1 m lyar dolar fon sağlayacak. Ders anlatımı ve ödevler konusunda onl ne h zmet veren ş rket n toplam değer böylece 8.7 m lyar dolara ulaştı.

X YOLCU sayısı kapsamında dünyanın en büyük havayolu unvanına sah p Amer can A rl nes, koronav rüsün yol açtığı ekonom k sorunlarla mücadele ç n ABD hükümet nden 12 m lyar dolar destek talep edecek. Ş rket n çalışanlarına gönder len b r e-ma lde böylece ‘en kötü senaryolarda b le’ uçuşların devam edeb leceğ bel rt ld .

X AIRBNB CEO’su Br an Chesky, koronav rüs salgını sebeb yle konaklamalarını erteleyen müşter ler n ev sah pler gel rler nde yol açtığı zararı karşılamak ç n 250 m lyon dolar yardım ödemes yapmaya hazırlanıyor. Ş rket, 14 Mart le 31 Mayıs arasındak konaklamaların ptal ed ld ğ ev sah pler ne N san ayından t baren ödeme yapacak.

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 11

GÜNCEL / MEVZUAT

KAMU ARAZİSİNDEKİ TURİZM TESİSİNDEN TAHSİL EDİLECEK GELİRE ERTELEME EMRE ALKİN

OSMAN ATA ATAÇ

Korona zamanı aşk ve nefret

“Kodlama yapacaksak buradan başlayalım...”

İŞLETMECİLİK SOHBETLERİ dunya.com/yazarlar

PAYLAŞMASAK OLMAZDI dunya.com/yazarlar

LEVENT ALKAN

BAŞAR YILDIRIM

COVID-19 robotlaşmayı 50 yıl önceye aldı

Küresel salgın ve ödeme davranışlarında dönüşüm VERGİ PORTALI dunya.com/yazarlar

SERBEST KÜRSÜ dunya.com/yazarlar

Kamu arazileri üzerindeki 564 otel, tatil köyü, günübirlik tesis, golf tesisi ve benzeri turizm tesisinden Nisan, Mayıs, Haziran aylarında tahsil edilecek 300 milyon liralık gelir 6 ay süreyle ertelendi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Milli Emlak Genel Tebliği Resmi Gazete’de yayımlandı. Buna göre, dünya genelinde etkili olan yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgınının Türkiye’nin turizm sektörüne olumsuz etkilerinin azaltılmasına yönelik tedbirler çerçevesinde yapılan ertelemenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar da belirlendi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli yatırımcılar ve işletmecilerden 1 Nisan 2020 ile 30 Haziran 2020 arasındaki dönemde tahsil edilmesi gereken kira, kesin izin, kesin tahsis, irtifak hakkı, kullanma izni, yararlanma, ilave yararlanma bedelleri ve hasılat payları ile ecrimisillerin ödeme sürelerinin ertelenmesi için başvuru şartı aranmayacak. Ertelenen alacaklar, süre sonuna kadar herhangi bir zam veya faiz uygulanmadan tahsil edilecek.

Cov d-19 le mücadelede devlet m z henüz ş n başında!...

EKO ANKARA

Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu nevzat.saygilioglu@atilim.edu.tr

B

ugün “1 Nisan”… Malum insanların birbirleriyle şakalaştığı, ilginç ve keyifli aldatmacaların olduğu bir gün.

Ama gün şaka günü değil, şakalaşmaya gelecek gibi değil. Bugün; canların, malların ve hatta sağlık ve huzurun hızla kaybolduğu gün.

Malum dünyanın, ülkemizin, ailelerin, şirketlerin, bireylerin, çalışanların önünde her şeyden önce gelen sağlık konusu var. Bunun yanı sıra bir de sonuçları belki tahmin edilenden ağır olacak ekonomi sorunu var.

Dürüstçe söylemek gerekirse sağlık konusu bir şekilde halledilir ve inşallah gelir geçer; ama ekonomi sorunu açıkçası kolay halledilebilir değil ve dolayısıyla deler geçer.

Böyle bir günde ekonomi konusunu veya sorununu gündeme taşımak kolay değil; ama unutmayalım ki bir gerçek. Aslında yazılarımızda her zaman altını çizmeye çalıştığımız gibi, ekonominin kuralları acımasızdır; çok yalın bir “arz-talep kanunu” piyasaları harekete geçirir ve ekonomide çarkları işler hale getirir.

Dolayısıyla ekonomi bir anlamda da fırsatları kollama ve yaratma ortamıdır. Yani her durumun ekonomisi vardır ve buna göre de kimileri için fırsatlar söz konusudur; doğal olarak fırsatın olduğu yerde de riskler veya tehditler vardır.

Ancak; bugün o gün değil!... Yani fırsat algılaması bugün için söz konusu değil. Dünya, Türkiye ve hepimiz, adeta ekonominin doğasını ve kanunlarını zorlayan ve hatta ezber bozan ortam ve koşullar içerisindeyiz.

Benzetmek gerekirse hepimiz

aynı gemideyiz. En büyük dünya gemisinin içerisinde ülkelerin gemisi ve onun içerisinde de şirketlerin, ailelerin, bireylerin teknesi ya da filikası var.

Hangi ölçekte ve dayanıklılıkta olursa olsun tüm gemiler risk altında; üstelik gözle görülmeyen ve fakat dünyayı kasıp kavuran bir virüs riski, koronavirüs (Covid-19).

Bu virüs; kraliçe, cumhurbaşkanı, bakan, sanatçı, zengin, yoksul, spor adamı, futbol imparatoru, file bekçisi, yaşlı, çocuk, hatta hekim veya sağlıkçı dinlemeden dilediğine pençesini geçiriyor.

Dünyadaki 181 ülkede bu virüse yakalananların sayısı, şimdilik100 binlerle ve ölenlerin sayısı 10 binlerle ifade ediliyor. Vaka sayısı milyona doğru gidiyor; milyonlar hanesine ulaşmak içten bile değil.

Onun için aynı geminin yolcuları olarak fırsat kollama ve yaratma yerine, bugünlerde öncelikle ve özellikle gemiyi ya da gemileri virüs belası yüzünden batırmadan sağlıklı yürütmek lazım. Herkes aynı gemide olduğuna göre, birilerinin veya kimi kesimin zararına fırsatçılığın anlamı yok.

Gemi batarsa ortada ne fırsat kalır, ne ganimet.

Dolayısıyla fırsatçılık yapmanın zamanı değil; tam aksine fırsatçılık yapanların ensesine çökmenin ve onları en ağır şekilde cezalandırmanın zamanı.

Açıkçası daha sonra ikinci perde henüz açılmadı. İnşallah en kısa zamanda ve ülkemiz için en az zararla atlatılacak bu felaketin veya salgının sisleri ortadan kalktıktan sonra hasar tespit çalışmaları başlayacak ve hasarın boyutları ortaya çıkacak. İşte o zaman da bir başka felaket ile karşı karşıya kalınacak: ekonomik felaket.

Ekonomik felaket ortaya çıktığında da en çok devletin kapısı çalınacak.

Covid-19 nedeniyle devletin her mekanizmasıyla ekonomik tedbirler aldığını, kanun çıkardığını ve çeşitli uygulamalara başladığını görüyoruz.

Aslında bu tedbirleri iki başlık

altında toplayabiliyoruz.

Birincisi, devletin almaktan vazgeçtiği gelirler veya kaynaklar. İkincisi de devletin vatandaşa ve firmalara doğrudan yapmak zorunda kalacağı ödemeler veya kaynaklar.

Dikkat edilecek olursa devlet birinci grup tedbirleri almaya başlamış şimdilik uygulamaya koymuş durumda. Yani; çeşitli vergilerin beyanları uzatılıyor, taksitleri erteleniyor, burslar öteleniyor, krediler yapılandırılıyor…

Oysa bu tedbir de sonunda devletin zamanında alması gereken kaynakların geç alınmasından başka bir sonuç yaratmayacak.

Devlet bir süre de olsa bu gelir veya kaynaklardan mahrum kalmış olsa da sonunda bunların en azından bir kısmını alacak.

Dolayısıyla devletin yeni kaynaklara ihtiyacı ortaya çıkacak.

Yani ikinci grup olarak adlandırdığımız devlet ödemeleri gündeme gelecek. Bunun birkaç tipik örneği yürürlüğe girdi bile. 2 milyonu aşkın aileye bugünden itibaren bin lira verilecek, önümüzdeki haftadan itibaren kamu emeklilerinin Şeker Bayramı ikramiyeleri ödenmeye başlayacak.

Ama bunların hiç biri yetmeyecek!...

Bu salgın bela geçtikten sonra devlet elini cebine atacak. Aslında ABD, Almanya, Kanada, Fransa gibi pek çok ülke şimdiden ön alıp nakit ödemelere başlıyor.

Ancak; bizim devletimiz önce kamu bankaları kaynaklarını devreye sokmak istiyor. Ama para olmadığını ve sistemin etkin olarak çalışmadığını da biliyor. Öte yandan “Milli Dayanışma” anlayışı ile de insanların, çeşitli kesimlerin desteği isteniyor, çeşitli yardım kampanyalarının banka hesap numaraları ile SMS bilgileri televizyonlarda zorunlu yayın olarak dönüyor. Şimdiden söyleyelim ki bu tedbirlerle yol almak, sonuç beklemek mümkün değil. Devlet yeni kaynaklar bulmak ve belle kesimlere doğrudan aktarmak zorunda.

Bunlar da ayrı bir hatta birkaç yazı konusu…

T.C. İSTANBUL ANADOLU 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ İLAN Sayı : 2019/750 Esas Davacı, VERONA GRANİT - MERMER SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ ile Davalı, HASIMSIZ. arasında mahkememizde görülmekte olan Konkordato (Adi Konkordatodan Kaynaklanan (İİK 285 İla 308/h)) davası nedeniyle; Mahkememizin 18/03/2020 tarihli celsesinde İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğü’nün 3579 sicil numarasında kayıtlı davacı VERONA GRANİT - MERMER SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkında geçici mühletin İİK 287/4 maddesi uyarınca önümüzdeki celseye kadar UZATILMASINA, geçici mühlet tedbirleri ile Konkordato Komiserlerinin görevlerinin şimdilik aynen devamına, duruşmasının 22/04/2020 günü saat 14:00’a bırakılmasına karar verilmiş olup, İİK’nun 288.maddesi hükmünce ilan olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1157543

T.C. İSTANBUL 10. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN İLAN

BELEDİYELERE İLAVE 720 BİN KAYNAK SAĞLANDI 5-17 YAŞ GRUBUNDAKİ Resmi Gazete’de yayımlanan ÇOCUK İŞÇİCumhurbaşkanlığı SAYISI kararıyla, Türkiye’de 2019belediyeler, yılının 4. çeyreğinde özel idareler, (ekim, kasım, aralık) birbelediyeye ekonomikbağlı faaliyette kuruluşların çalışan 5-17 yaş grubundaki borçlarına çocuk sayısı karşılık, 720vergi bin olarak belirlendi. Türkiye gelirlerinden İstatistik Kurumu, ayrılan paylardaki “Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları kesintilerde 2019” geçici çalışmasını süreyle yayımladı. Özel konulu değişiklik araştırma, yapıldı.geçen Bunayılın göre,4.2020 çeyreğinde “Hanehalkı Nisan, Mayıs İşgücüve Araştırması» Haziran aylarında ile 5-17 yaş grubundaki borçlara çocukları yönelik kapsadı. herhangi Çalışan bir çocukların yüzde kesinti 79,7›sini yapılmayacak.

15-17 yaş grubundakiler, Haziran ayı yüzde 15,9›unu 12-14 sonu yaş itibariyle grubundakiler, kesintiler yüzde normal 4,4›ünü de 5-11 yaş seyrinde grubundaki devam çocuklar edecek,oluşturdu. kesinti Cinsiyete göre incelendiğinde, yapılmaya üç aya çalışan ilişkin çocukların toplu bir yüzde 70,6’sını erkek, kesinti yüzde yapılmayacak.

29,4’ünü ise kız çocukları oluşturdu.

ANKARA-DÜNYA ANKARA-AA

● Tüket c davalarında arabuluculuk şartına tüket c örgütler nden t raz geld

“Hak aramaların önü kes lecek” Tüket c Örgütler Federasyonu Başkan'ı Fuat Eng n, Mecl se sunulan tekl f n kabul ed lmes durumunda "Olası arabuluculuk s stem 'nde tüket c n n b lg lenme hakkı yok ed leceğ g b , ayrıca adalet n yer n bulması açısından çok zaman kaybed lecek" ded .

CANAN SAKARYA / ANKARA

Yasa tekl f ne get r yor?

Meclise sunulan 2. Yargı Paketi’yle getirilen tüketici mahkemelerinde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmasının dava şartı haline getirilmesine tüketici örgütlerinden hak aramaların önünü keseceği gerekçesiyle itiraz geldi. Önümüzdeki günlerde Meclis Adalet Komisyonu’nun gündemine gelecek 2. Yargı Paketi’nde yer alan arabuluculuğun tüketici uyuşmazlıklarında uygulanmasının tüketici haklarını ortadan kaldıracağını bildiren Tüketici Örgütleri Federasyonu Genel Başkanı Fuat Engin, zorunlu arabuluculuk uygulamasının tüketici mahkemelerindeki yargılamalarda süreyi tüketici aleyhine uzatacağını bu durumun tüketicinin hak arama eğilimine büyük zarar vereceğini, aynı zamanda bu güne kadar tüketicinin hak arama sürecindeki kazanımlarını ortadan kaldıracağını belirtti.

2. Yargı Paket ’nde yer alan maddeyle tüket c mahkemeler nde görülen uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartı hal ne get r l yor. Tüket c hakem heyet n n görev kapsamında olan uyuşmazlıklar, tüket c hakem heyet kararlarına yapılan t razlar, tüket c şlem mah yet nde olan ve taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklarda, dava şartı olarak arabuluculuğa l şk n hükümler uygulanmayacak.

“Tüket c mağdur ed l yor” Meclise sunulan teklifin Co vid-19 nedeniyle olağanüstü durum söz konusuyken tüketici örgütlerinin görüşü alınmadan getirilmesini eleştiren Engin, şu değerlendirmelerde bulundu: “Olası Arabuluculuk

Sistemi'nde tüketicinin bilgilenme hakkı yok edileceği gibi, ayrıca adaletin yerini bulması açısından çok zaman kaybedilecektir. Tüketici işleminin tüketici olan tarafı güçsüzdür.

Korunması anayasal bir hak ve şart olarak Devlete verilmiştir.

Bunlar tavsiye değil anayasal görevlerdir. Yargının işlemediğinden yahut yoğunluktan bahisle ya da zorlama bir yorumla arabuluculuk şartını önermek tüketici konumunda olan halkın hiçe sayılması ve kazanılmış haklarının yok edilmesi demektir. Tüketiciler olarak soruyoruz, arabuluculuk şartının tüketici işlemlerine uygulan-

Arabuluculuk faal yet sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı ç n görüşme yapılamaması veya tarafların anlaşmaları ya da anlaşamamaları hal nde tüket c n n ödemes gereken arabuluculuk ücret , Adalet Bakanlığı bütçes nden karşılanacak. Arabuluculuk faal yet sonunda açılan davanın tüket c leh ne sonuçlanması hal nde arabuluculuk ücret , davalıdan tahs l ed lecek ve bütçeye gel r kayded lecek.

masında neden bu kadar ısrar ediliyor? Tüketici uyuşmazlıklarında arabuluculuk şartını yasalaştırmaya çalışan başta Adalet Bakanlığına ve tüm milletvekillerine tüketiciler adına sesleniyoruz. Ülkemizde süren olağanüstü durum varken ve tüketici örgütlerinin görüşlerini bile almadan konunun bir oldubittiye getirilmesine neden olmayın ve tüketicinin korunması adına Hukuk Mahkemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda değişiklik yapılması hakkındaki kanun teklifini de içeren torba yasa içindeki tüketici işlemlerine arabuluculuk şartı getiren maddeyi geri çekiniz.”

T.C. BAĞCILAR KAYMAKAMLIĞI İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ İLAN Tebligat Konusu : Ceza Yazısı Tebliği Tebligat Muhatabı : Murat Emrah ELMAS Müdürlüğümüz Hizmetlisi iken, 21814459396 T.C. Nolu Murat Emrah ELMAS hakkında yapılan soruşturma sonucu düzenlenen soruşturma raporundaki teklife ilişkin olarak İl Disiplin Kurulunun 04/09/2019 tarih ve 20196/241 sayılı kararı adresinin bilinmemesi ve tespit edilememesinden dolayı tebliğ edilememiş olup, ilanen tebliğine karar verilmiştir. İş bu ilanın neşri tarihinden itibaren 7 (yedi) gün içerisinde Bağcılar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünde hazır bulunulması aksi takdirde ceza yazısını tebliğ aldığı ilanen tebliğ olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1157507

T.C. BAĞCILAR KAYMAKAMLIĞI İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ İLAN

ESAS NO : 2019/541 Esas KARAR NO : 2020/82 Davanın KABULÜ ile; MARDİN İli, NUSAYBİN İlçesi, YILDIRIM mah/köy, 5 Cilt, 1118 Aile sıra no, 47 sırada nüfusa kayıtlı, YAHYA ve FAHRİYE oğlu/kızı, 01/01/1987 doğumlu, 26192348522 TC kimlik numaralı Celile AVİCAN’ın nüfus kaydında CELİLE olan isminin “CEMRE” olarak DEĞİŞTİRİLMESİNE, karar verildi. İlan olundu.

Tebligat Konusu : Görevden Çekilmiş Sayılma Tebligat Muhatabı : Murat Emrah ELMAS Müdürlüğümüz Hizmetlisi iken, 21814459396 T.C. Nolu Murat Emrah ELMAS hakkında yapılan soruşturma sonucu getirilen disiplin teklifine ilişkin olarak Valilik Makamının 06/02/2020 tarih ve 903.06.03-E.20704458 sayılı 657 Sayılı DMK 94.maddesi gereğince, Görevinden Çekilmiş Sayılması onayı adresinin bilinmemesi ve tespit edilememesinden dolayı tebliğ edilememiş olup, ilanen tebliğ olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

DUNYA

11

CMYK

BASIN: 1157495

BASIN: 1157510

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 12

FİNANS / BORSA

BİLİYOR MUSUNUZ?

faizi bir miktar geri gelse de yüzde 11 üzerinde kaldı. Türkiye’nin CDS risk primi, 545 seviyesine yükseldi.

PİYASA ANALİZİ Selçuk Altun

İlave tedbirler piyasalara nasıl yansır?

Merkez Bankası’nın likiditeyi artırmaya yönelik aldığı tedbirler kısa vadede salgının olumsuz etkilerini azaltsa da, orta vadede makroekonomik yapıya olumsuz yansıyabilir.

selcuk.altun@dunya.com

NE OLDU: Dalgalı seyrini sürdüren küresel piyasalar dün genel olarak yukarı yönlü bir seyir izledi. Yurtiçi piyasalarda ise Merkez Bankası tarafından koronavirüse karşı açıklanan ilave tedbir paketi dikkat çekti.

Haftaya sakin başlayan BİST 100 endeksi, küresel piyasalardaki iyimserliğin etksiyle dün 90 bin direncini denedi. Yüzde 2'yi aşan değer kazancı ile 90.268 puana kadar yükselen endeks, 89.500 - 90.000 aralığında dengelendi. Kur tarafında ise, 6.60 direncini test eden dolar/TL, bu seviyeyi geçemedi ve günü 6.57 civarında tamamladı. Gösterge tahvilin bileşik

NE OLACAK: Yeni tip koronavirüs salgınına ilişkin haber akışı piyasaların yönü üzerinde belirleyici olmaya devam edecek. 3 hafta önce ekonomisini kapatan İtalya’da salgının yayılma hızı yavaşlamaya başlarken, salgını kontrol altına alan Çin’in mart ayı PMI verileri 50’nin üzerine çıktı. Bu iki gelişme, piyasalardaki iyimserliği bir miktar artırmış görünüyor. Analistler, yurtiçi özelinde ise, önümüzdeki birkaç hafta içinde kayıp sayılarındaki artış beklentisi ve şirketler kesiminden gelecek kötü haberler yüzünden borsada dalgalı bir seyir görülebileceği uyarısında bulunuyor.

Kuveyt Türk, net kârından 600 m lyon TL ayırarak ödenm ş sermayes n 4 m lyar 600 m lyon TL’ye yükseltt .

Bankanın öz varlıkları 6 m lyar 821 m lyon TL’ye ulaştı.

Bankalar nisanda ciddi bir nakit akışı problemi yaşayacak ğın şu anki durumu, konumu, sermaye gücü her sektöre ve firmaya göre bu işlemi yapabilecek durumda. Alınan ekonomik kararları çok müspet buluyoruz ve destekliyoruz. Hatta bazı firmaların ihtiyaçları bu kararların daha ötesinde aksiyon alınmasını gerektiriyorsa bankaların bunu alabilecek durumları da var.

Burada beklentimiz bu dönemi şeffaf olarak atlatmamız. Firmalarımızın bize tüm şeffaflığıyla açılmasını istiyoruz. Önümüzde nakit akışını öngöremediğimiz birkaç ay var. Nisan ayında çok ciddi bir nakit akışı problemi olacak sektörde. Ancak iyi tarafı şu; bankaların likiditesi, mali gücü bunu çok rahat karşılayabilecek durumda."

DÖVİZ Kurları

Atılım Murat amurat@etu.edu.tr

E

skilerin deyişiyle, ayı (düşüş) piyasaları kötü haberlerle biter. Piyasalar en olumsuz senaryoyu fiyatlar. Haber akışı beklenenden kötü değilse, piyasalar “dip fiyat” çalışmasını bitirir. Profesyonellerin düşünce yapısı budur. Finansal piyasalarda gözlenen yüksek oynaklıklar nedeniyle, politika araçlarının tamamı kullanılıyor. Başta Fed olmak üzere, büyük merkez bankalarının programlar konusunda oldukça yaratıcı olduklarını belirteyim. Maliye politi-

DOLAR R

11.80 80

BİST 100

1 Nisan 2020

SERBEST PİYASA

89643.69

kapanış

kapanış

KAZANDIRANLAR Bomont Elektr k Martı GMYO Egel & Co Tarım G r ş m Konfrut Gıda İntema Trend GMYO Euro Trend Yat. Ort. GSD Hold ng ICBC Turkey Bank Pegasus Ged k Yatırım Hold ng Naturel Yen leneb l r Enerj T caret

DÖVİZ ALIŞ 6.5696 4.0213 0.96404 7.2107 8.0894 6.7962 0.64827 4.6167 20.7615 0.62430 1.7470 6.0410 3.6662 1.4853 0.08323 0.01555 0.92066 0.03933 1.7941

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

T.C. T C MERKEZ BANKASI ÇARPRAZ KURLAR 1.6299 6.8041 0.9644 10.09 108.49 1.4211 10.50 3.7606 1.0976 1.2334 3.1780

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

6.5815 4.0475 0.96878 7.2237 8.1315 6.8399 0.65498 4.6375 21.0332 0.62850 1.7501 6.0810 3.7142 1.5048 0.08432 0.01576 0.93271 0.03985 1.8175

6.5650 4.0028 0.96337 7.2056 8.0837 6.7860 0.64782 4.5996 20.4501 0.62387 1.7339 6.0186

0.10214 3.8760 1.2659 0.26355 0.00040 0.36715 0.00537 0.08690 0.84809 0.00551 0.02000 1.5221 0.27425 0.41664 1.5856 4.6117 0.01278 0.20054 9.2744 1.8456

12

EFEKTİF SATIŞ 6.5913 4.0718 0.97101 7.2345 8.1437 6.8501 0.65649 4.6551 21.3487 0.62995 1.7632 6.1041

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.5710 7.1970 6.7950 8.1390 6.0500 1.7410 0.6520 0.6240 0.9620 4.0020 4.5840

6.5730 7.1990 6.8290 8.1800 6.0800 1.7500 0.6560 0.6270 0.9670 4.0220 4.6070

ALIŞ

SATIŞ

339.55 308.99 244.47 193.54 305.59 2260.24 548.92 2293.08 2243.17 1609.30 2.67

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -9.87 -4.76 -4.76 -4.73 -3.75 -3.17 -2.97 -2.45 -2.30 -1.63 -1.24 -1.05

Metro Yatırım Ortaklığı Atlant s Yatırım Hold ng Özerden Plast k İş Y. Men. Değ.

QNB F nans F n. K r.

Cosmos Yat. Hold ng Info Yatırım Bak Ambalaj MMC San. Ve T c. Yat. Kuştur Kuşadası Tur zm Mav G y m Şeker F n. K r.

PAHALI Endekse göre 60.23 59.98 59.85 59.36 59.10 58.91 58.55 58.54 57.88 55.60 54.63 51.95

UCUZ Endekse göre QNB F nans F n. K r.

Metro Yatırım Ortaklığı İş Yat. Ort.* Et ler Gıda** Turkcell Doğan Hold ng Adana Ç mento (C)* Balatacılar Balatacılık Mard n Ç mento* Ereğl Dem r Çel k B m Mağazalar MMC San. Ve T c. Yat.**

Metro Yatırım Ortaklığı Kuştur Kuşadası Tur zm Orma Orman Mahsuller Anadolu Efes B m Mağazalar QNB F nans F n. K r.

Turkcell Atlant s Yatırım Hold ng Mav G y m Otokar

2.68

Kaplam n İzm r Dem r Çel k Ek z K mya Reysaş GMYO Kent Gıda İhlas Yayın Hold ng Temapol Pol mer Plast k Martı GMYO Ged k Y. Men. Değ. İş Bankası (Kur.)

0. 49 0.99 1.45 1.17 0.99

dunya.com/dovizbulteni

-32.51 -31.29 -9.68 -8.58 -7.74 -7.08 -6.89 -6.79 -6.73 -6.62 -6.20 -5.93

DİP

339.82 311.27 254.86 198.79 336.42 2297.67 566.08 2393.90 2283.99

LİBOR

1.0960 108.40 0.9656 1.2391 0.8849

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 9.97 9.97 9.97 9.97

Mond T re Kutsan Sasa Polyester Temapol Pol mer Plast k Escort Teknoloj Penguen Gıda Trend GMYO Trabzonspor Sport f Ersu Gıda Ek z K mya Oylum Sına Yatırımlar Tuğçel k Pınar Su

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI

Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER

DÖVİZ SATIŞ

faiz. Yukarıdaki sorulardan yola çıkarak kişisel okumalarımı paylaşayım. Destek paketlerinde, “zamanlama” ve “büyüklük” kavramları önemlidir. Büyüklük doğru olabilir, ancak zamanlamayı tutturmak kritiktir. Arz yokken, istediğiniz kadar talep yaratabilirsiniz. Oluşan talep, daha az sayıda ürünün peşinde koşacağı için, enflasyon geçici olarak yükselebilir. Devletlerin banka hesaplarına para koyması önemlidir. Çarkların dönmesini sağlar. Kiralar ödenir. Acil harcamalar karşılanır. Ancak bu paralar, ekonomide oluşacak kayıp gelirin bir kısmını geri getirebilir. Son tahlilde, önümüzdeki dönemde milyonlarca insan işini kaybedebilir. St. Louis Fed, toz duman kalktıktan sonra, ABD’de işsiz sayısının 47 milyona, işsizlik oranının yüzde 32’ye çıkabileceğini düşünüyor. Bu açıdan bakıldığında, açıklanan paketlerin tamamı yetersizdir. Sokağa çıkma yasağının olmadığı, dünyanın en

EURO RO

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 1.57 5.08 5.20 6.08 6.81 8.15 14.29 15.31 15.45

ZİRVE 1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 31/03/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek.

Arçel k Aselsan Aygaz Batı Ç mento B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Erbosan Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Good-Year Gözde G r ş m GSD Hold ng Gübre Fabr k.

Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İndeks B lg sayar İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ.

Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom.

Odaş Elektr k Otokar Pegasus Petk m Sabancı Hold ng Sasa Polyester Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turcas Petrol Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank.

Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.10 5.60 6.34 3.32 4.65 11.30 4.12 1.10 49.88 3.13 17.23 13.97 5.30 13.54 23.60 8.40 2.11 50.15 9.55 7.44 7.20 3.13 35.00 58.00 5.57 6.32 10.43 1.53 6.89 4.77 10.13 496.90 1.17 6.78 6.22 16.19 7.51 49.28 8.13 3.43 2.87 1.21 14.63 2.17 1.22 10.03 7.85 8.01 6.28 4.72 2.87 1.27 4.03 1.90 13.30 1.26 339.00 3.38 12.80 13.43 9.50 61.35 9.08 59.70 33.58 22.66 13.10 1.39 10.31 1.36 103.70 34.20 3.03 7.49 8.77 5.10 0.90 4.14 9.32 5.02 0.94 6.34 16.56 12.70 16.45 1.86 2.87 2.02 12.32 4.34 75.50 9.07 6.70 39.76 19.65 4.64 10.55 1.89 5.24 1.06

FAİZ Z

0 0.11 11

SERBEST PİYASA

0.92 0 92

GÖSTERGE TAHVİL G

6.5730

kapanış

7.1990

kapanış

BORSA İSTANBUL ANBUL - BIST 10 100

Günlük get r (%)

KURLAR

kası da devreye giriyor. Tabii faiz oranlarının sıfırlanması, insanların banka hesaplarına para yatırılması, talep taraflı adımlardır. Kafa kurcalayan çok soru var. Arzın (üretimin) olmadığı bir ortamda, talep taraflı önlemler nasıl riskler yaratabilir? Önceki kriz dönemlerinde olduğu gibi, teşvik ve desteklerden sonra varlık fiyatları hızla artar mı? Piyasanın sevdiği ifadeyle, Fed sonsuz para basarken, son iki haftada olduğu gibi doların dünyadaki zayıflığı sürer mi? Merkez bankalarının sağladığı olağanüstü likidite, enflasyon yaratır mı? Enflasyonun artması durumunda reel faizler negatif olacağı için, altın fiyatının yükseliş hareketi sürer mi? Reel faizlerin negatifliği derken, merkez bankalarının sınırsız tahvil alımlarının piyasa faizlerini çok düşük tutacağı düşüncesinden esinleniyorum. Faizlerin yerlerde sürünmesi, enflasyonda geçici bir yükseliş, karşımızda negatif reel

AYKIRI FİNANS

BORSA

Günlük

ğinin artırılması, likiditeyi artırıcı adımların atılması ve ihracatçı firmaların nakit akışlarının desteklenmesine yönelik reeskont kredilerinin kullandırılmasının ön plana çıktığı görüldü. İlave tedbirler kapsamında ihracatçı firmalara yönelik sağlanan kredi limitlerinin yeterli olup olmadığı konusu soru işareti yaratırken, piyasalarda likiditeyi artırmaya yönelik alınan tedbirlerin kısa vadede salgının olumsuz etkilerini azaltıcı yönde olsa dahi orta vadede hem kredi kanallarına ağırlık vermesi hem de piyasada likiditeyi artırması borçluluk ve enflasyon açısından makroekonomik yapıya olumsuz yansıyabilir.

PARA TRAFİĞİ

Mehmet Bilal BİRCAN InvestAZ

Karmaşık sorular

G A R A N T İ B BVA G E N E L M Ü D Ü R Ü R EC E P B A ŞT U Ğ :

Önümüzdeki birkaç ay için nakit akışını öngöremediklerini söyleyen Garanti BBVA Genel Müdürü Recep Baştuğ, “Bankacılık sektörü nisanda ciddi bir nakit akışı problemi yaşayacak. Ancak bankaların likiditesi, mali gücü bunu çok rahat karşılayabilecek durumda” dedi.

CEO Club Online Summit toplantısında konuşan Baştuğ, önceliklerinin çarkların durmaması ve üretimde kesintiler olsa da sanayi tesislerinin sürdürülebilir tutulması olduğunu vurgulayarak, faizlerin ve anapara ödemelerinin ertelenmesinin yerinde olduğunu ifade etti.

Bankacılık sektörünün iyi bir sınav verdiğini vurgulayan Baştuğ, şunları söyledi: “Bankacılı-

Bilindiği gibi Merkez Bankası, 17 Mart’ta koronavirüs salgınının Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkilerini sınırlamak amacıyla bazı tedbirler açıklamış, bu kapsamda bankaların ihtiyaç duydukları likiditenin sağlanması ve zorunlu karşılıkların indirilmesi gibi üretimin sürdürülmesi ve piyasada likiditeyi artırıcı adımlar atmıştı. Ancak aradan geçen 2 haftalık sürenin ardından Merkez Bankası dün koronavirüse karşı yeni bir adım atarak salgının ekonomik ve finansal etkilerine yönelik ilave tedbirleri açıkladı. Merkez Bankası’nın ilave tedbirleri kapsamında parasal aktarım mekanizmasının etkinli-

Günlük İşlem Hacm

Ağırlıklı Ortalama

6,958,505 342,176,385 11,413,009 18,250,074 4,576,270 40,877,297 57,274,451 65,148,780 6,766,544 29,768,852 18,554,069 8,586,614 1,983,916 92,844,256 533,946,815 6,149,562 12,115,726 112,773,634 29,755,121 6,486,690 3,006,558 4,580,332 14,963,261 20,082,369 13,314,915 9,673,089 160,813,473 63,842,091 3,475,058 660,036,555 120,207,287 17,594,373 62,451,255 61,465,466 12,625,823 8,883,513 132,365,329 24,818,723 800,765,940 16,887,406 56,067,596 50,267,537 64,369,140 176,930,334 11,701,655 47,698,967 16,733,492 171,354,315 2,876,513 151,508,478 264,846,465 72,721,814 55,399,760 116,717,091 31,522,205 52,293,743 12,419,236 47,714,084 7,038,322 75,733,760 23,384,581 151,783,265 156,387,175 12,570,934 21,059,162 52,360,920 37,651,925 5,505,295 31,886,825 119,547,656 10,344,272 436,291,329 144,750,419 85,140,548 250,853,771 58,086,230 24,682,030 143,676,318 52,659,820 174,508,697 47,800,540 46,123,700 73,979,224 97,699,909 30,261,531 38,869,208 49,735,912 42,756,094 209,150,868 16,995,745 141,755,376 749,037,300 77,923,274 3,091,936 18,633,209 156,651,222 40,861,220 274,531,185 16,222,773 25,427,136

7.12 5.63 6.28 3.30 4.45 11.05 4.07 1.10 49.70 2.99 17.29 14.03 5.23 13.54 23.64 8.39 2.08 50.24 9.51 7.36 7.14 3.00 34.94 57.06 5.33 6.29 10.46 1.50 6.78 4.70 10.25 493.68 1.16 6.64 6.01 16.18 7.54 48.07 8.21 3.38 2.75 1.17 14.58 2.10 1.21 10.02 7.66 7.96 6.34 4.73 2.81 1.26 4.20 1.91 13.04 1.25 334.34 3.39 12.10 13.44 9.31 61.89 9.17 59.82 33.51 22.76 12.80 1.36 10.21 1.33 104.64 33.06 3.04 7.49 8.64 5.04 0.90 4.06 9.31 5.01 0.93 6.45 16.65 12.63 16.45 1.83 2.85 1.94 12.34 4.30 75.88 9.01 6.74 39.64 19.53 4.59 10.69 1.89 5.33 1.05

büyük ekonomisinde vaka ve ölü sayısı hızla artabilir. Bunun ekonomideki karşılığı derin bir resesyon, hatta depresyondur. Finansal varlık fiyatları bu senaryoyu yansıtmıyor. Örneğin, Amerika’nın dev petrol şirketi ExxonMobil’in 2021 için beklenen fiyat/kazanç oranı 19, 2022 için 22. Enerji fiyatları çökmüşken, şu belirsizlik ortamında, 19 ve 22 çarpanla işlem gören bir şirket pahalı gözüküyor. Microsoft, 2021 için 23, 2022 için 21 çarpanla işlem görüyor. Kredi notu geçtiğimiz hafta çöp seviyesine indirilen Delta hava yollarının iki sene önceki notu “A” idi. Onlarca büyük şirketin kredi notu çöp seviyesine düşebilir. Enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji uzmanı değilim. Hastalığın gidişatıyla ilgili kolayca yanılabilirim. Belki de dünya çarçabuk toparlanır. Ne işsizlik, ne enflasyon, ne de piyasalarda yeni bir satış dalgası gibi sorunlarımız olur.

0 0.38 38 11.22

Tüm h sse senetl senetler n n detayları ç n www.dunya.com

ALTIN N GRAM/TL

0 0.83 83

kapanış

339.82

YATIRIM KAZANDIRANLAR YAT ZANDIRANLAR Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

STCH

7.03 5.56 6.20 3.25 4.32 10.54 3.99 1.08 49.26 2.91 17.09 13.84 5.15 13.33 23.30 8.30 1.99 49.94 9.32 7.25 7.07 2.86 34.32 55.00 5.09 6.21 9.51 1.47 6.60 4.18 9.18 485.60 1.14 6.47 5.74 15.87 7.45 47.48 8.11 3.28 2.63 1.14 14.37 2.01 1.19 9.75 7.46 7.75 6.28 4.67 2.74 1.24 4.03 1.88 12.69 1.23 329.20 3.24 11.67 13.26 9.13 60.65 8.95 58.95 32.72 22.54 12.42 1.33 9.94 1.30 102.90 30.86 3.01 7.40 8.25 4.98 0.87 3.98 9.00 4.96 0.92 6.27 15.91 12.35 16.20 1.78 2.79 1.86 12.21 4.20 75.30 8.85 6.67 39.10 19.30 4.52 10.54 1.87 5.18 1.03

7.19 5.70 6.36 3.35 4.72 11.36 4.13 1.12 50.45 3.15 17.63 14.23 5.30 13.87 23.92 8.48 2.14 50.75 9.65 7.46 7.22 3.13 35.60 59.35 5.57 6.37 10.91 1.54 7.06 4.95 10.79 501.00 1.17 6.82 6.22 16.45 7.65 49.28 8.34 3.45 2.87 1.21 14.83 2.17 1.23 10.20 7.93 8.13 6.38 4.78 2.89 1.29 4.41 1.93 13.39 1.27 339.00 3.45 12.81 13.63 9.50 63.20 9.35 61.45 34.84 23.16 13.35 1.40 10.43 1.36 107.50 34.20 3.07 7.57 8.77 5.13 0.92 4.16 9.55 5.05 0.95 6.66 17.09 12.80 16.76 1.86 2.97 2.02 12.59 4.38 76.55 9.13 6.81 40.00 19.78 4.66 10.85 1.92 5.58 1.06

-0.56 1.63 2.76 3.11 8.14 9.39 3.78 2.80 1.71 9.06 0.17 0.79 2.12 1.35 1.55 1.69 7.65 0.10 0.42 3.91 2.27 9.82 2.04 5.84 9.86 2.43 1.86 4.79 3.92 4.15 -0.39 2.45 2.63 5.61 8.93 2.66 0.54 4.76 1.12 5.21 9.96 10.00 2.88 9.60 2.52 2.66 4.95 4.16 0.16 0.85 6.69 3.25 -4.73 1.60 4.48 3.28 3.70 5.96 9.40 1.36 4.40 -0.73 1.00 2.40 -1.24 -0.61 4.80 5.30 4.35 6.25 0.39 9.97 1.00 0.81 9.90 3.03 4.65 5.08 0.87 1.62 2.17 2.26 6.15 3.84 -0.30 5.68 4.36 9.78 -0.65 3.09 1.34 4.01 0.75 1.90 1.81 2.88 2.43 1.07 1.95 3.92

-26.88 -30.95 -19.01 -12.63 -14.17 -25.57 -30.76 -28.10 30.17 -28.21 -25.35 -20.58 -12.90 -35.03 12.70 -30.84 -36.25 7.48 -14.50 -35.02 -23.23 -21.82 -9.56 -43.19 -32.73 -30.40 16.02 -16.85 -27.63 28.57 0.20 -14.40 -19.86 -8.25 -3.12 -35.19 -16.92 -25.46 -27.02 -15.31 -44.16 -18.79 61.84 -0.46 0.00 25.06 -19.07 3.76 -21.60 -26.37 -24.47 -27.84 0.08 -28.57 -8.47 -20.25 -13.05 3.68 -42.03 -33.91 -25.29 -17.15 -9.47 -1.81 -42.00 -6.44 -18.13 -46.54 -21.06 -5.93 -29.48 -60.42 -20.47 -21.49 13.45 -17.48 -31.30 -21.44 -13.38 -15.06 -22.31 4.21 -39.04 -34.27 -29.41 -32.36 -18.00 -24.34 -10.72 -32.29 -40.46 -37.28 -9.09 -24.85 -12.12 -15.79 -16.40 -23.79 -28.61 -34.97

7.10 5.50 6.30 3.15 4.50 10.75 4.10 1.10 44.50 2.80 17.00 13.75 5.30 13.50 23.50 8.40 1.95 50.00 9.50 7.40 7.20 2.95 35.00 55.00 5.20 6.30 8.70 1.48 6.80 4.05 10.00 495.00 1.15 6.60 6.20 16.00 7.50 49.00 8.10 3.20 2.70 1.15 8.80 1.95 1.20 10.00 7.80 7.00 6.00 4.70 2.75 1.25 4.00 1.90 13.25 1.25 335.00 3.25 12.25 13.25 9.20 60.00 9.00 56.00 33.00 22.25 12.50 1.27 10.25 1.13 102.50 32.00 2.95 7.40 8.10 4.75 0.87 4.10 9.00 5.00 0.94 6.10 16.50 12.50 15.75 1.85 2.65 1.85 12.25 4.30 73.00 8.90 6.70 39.50 19.50 4.60 10.50 1.82 5.10 1.05

9.10 7.40 7.60 3.85 5.00 15.00 5.40 1.18 50.00 3.90 22.00 16.50 6.00 18.25 23.75 11.50 3.30 52.00 10.75 10.00 7.60 3.70 35.50 97.00 7.80 9.00 10.50 1.75 9.00 4.80 10.25 560.00 1.27 7.60 6.30 24.50 8.50 60.00 10.00 4.30 4.05 1.50 14.75 2.55 1.48 10.25 9.80 9.60 7.00 6.10 3.90 1.75 4.05 2.60 14.50 1.48 375.00 3.40 16.75 19.25 11.25 74.00 10.50 67.00 53.00 22.75 14.75 2.23 13.25 1.43 135.00 74.00 3.55 9.10 9.60 5.80 1.15 4.75 10.00 5.70 1.10 6.50 24.50 17.50 20.75 2.55 3.35 3.35 13.25 6.70 112.50 13.75 6.80 48.50 21.25 5.10 10.75 2.38 6.70 1.65

85.11 38.07 47.37 33.56 62.14 61.22 74.34 46.88 86.24 96.15 6.82 70.17 61.86 50.64 62.01 51.44 70.31 13.09 36.61 60.40 60.15 88.37 28.12 56.34 76.26 40.57 43.76 24.42 85.80 67.51 51.81 88.07 48.39 35.66 53.16 70.56 23.75 52.89 81.42 70.98 77.78 90.63 37.63 84.75 76.92 58.81 60.14 67.63 28.11 33.05 28.26 42.11 81.88 28.79 50.95 34.88 76.02 87.32 65.88 28.60 87.25 54.59 42.21 55.22 48.88 33.48 27.81 70.69 53.54 61.02 23.68 86.90 31.58 23.14 100.00 84.73 71.87 70.33 81.82 54.55 39.29 77.11 44.35 39.63 75.42 49.28 80.87 76.19 5.80 77.97 51.94 58.49 52.26 39.01 32.81 33.80 60.38 44.90 22.05 56.67

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

RSI 38.58 34.01 42.01 45.71 42.50 47.72 41.65 37.39 58.91 50.84 36.35 45.09 36.10 31.28 45.93 33.88 36.63 49.89 55.14 39.59 44.25 49.10 37.60 39.81 47.99 34.02 53.29 45.73 41.60 60.00 49.53 44.98 39.13 41.76 53.89 38.10 39.80 36.14 40.80 45.65 44.59 51.45 48.84 53.39 45.28 57.17 43.25 52.73 39.59 34.14 47.20 39.09 54.75 33.27 50.69 39.06 49.77 58.80 40.10 34.57 39.38 44.56 46.16 46.69 29.04 51.93 44.77 36.38 45.55 41.24 33.01 40.42 37.42 35.67 63.84 47.48 40.45 44.30 59.57 38.56 40.03 56.49 45.51 39.25 35.12 37.72 47.88 40.62 39.78 39.46 33.18 40.82 46.94 30.43 45.26 40.81 42.60 34.64 30.71 38.80

MOM

CCI

79.95 77.46 81.18 84.26 79.80 75.59 73.44 75.34 98.38 80.26 75.77 79.83 77.88 71.64 77.43 74.62 59.10 104.48 104.37 68.32 80.58 85.52 79.22 66.29 82.52 66.53 105.25 84.53 66.25 120.15 85.13 74.95 78.52 80.24 95.99 77.61 88.25 67.57 79.78 72.67 72.47 76.58 77.16 81.89 80.26 96.63 71.56 82.75 86.62 76.87 84.66 71.75 91.72 68.10 87.79 66.32 84.60 92.60 65.98 73.79 69.70 82.68 76.17 75.00 62.71 97.34 80.12 66.19 72.81 62.39 71.29 61.02 79.74 81.95 96.16 86.44 75.00 82.63 107.13 77.35 78.99 98.13 85.52 80.23 68.70 66.43 82.71 58.89 86.15 67.92 73.87 74.22 82.21 69.67 91.23 78.64 73.42 73.83 66.84 73.10

45.71 -48.45 26.65 40.29 14.73 154.53 133.18 55.32 114.27 181.98 -56.59 78.63 -24.41 -19.73 43.70 -4.85 55.24 -18.94 69.51 102.08 79.24 175.36 -22.64 12.31 173.60 16.60 35.05 45.64 56.13 72.30 32.71 91.97 72.41 -38.89 167.00 61.35 -32.95 -12.82 31.83 96.86 106.52 201.50 30.31 190.12 90.30 99.75 96.57 128.39 27.44 -70.37 48.04 8.45 185.93 -23.05 75.86 -16.41 141.66 136.67 -10.83 -57.66 56.29 59.63 68.84 60.71 -37.95 59.90 5.00 49.12 91.71 90.05 -14.43 42.20 25.30 -61.69 201.62 169.98 76.55 144.33 109.58 8.35 51.64 127.31 81.34 99.04 5.95 34.05 154.79 127.27 -71.17 134.13 6.12 89.72 78.39 -49.42 42.90 -4.57 142.79 -49.71 12.94 77.95

Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Amer ka Yab. H s. Fonu Ak Portföy Yen Tekn. Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Avrupa Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Yab. H s. Sen. Fonu TEB Portföy Yab. BYF Fon Sepet Fonu Ak Portföy Gel şen Ülke.Yab. H s. Sen. Fonu Yapı Kred Port. Yab. Fon Sepet Fonu QNB F nans Portföy A.B.D. Dolar Yab. BYF QNB F nans Portföy Altın BYF İş Portföy Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy AGI Değ. Fon HSBC Portföy Yab. BYF Fon Sepet Fonu Garant Portföy Yab. BYF F.S.F. İş Portföy İş Bank. İşt. End. H s. Sen. Fonu (HSYF)

5.07 4.61 4.46 4.23 4.11 3.04 2.47 2.31 2.15 2.00 1.99 1.97 1.90 1.85 1.08

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r Ak Portföy Petrol Yab. BYF Fon Sepet Fonu Den z Port. Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu Osmanlı Portföy B r nc H sse Sened Fonu Ak Portföy Eurobond (Amer kan Doları) Borç. Araç.F. Yapı Kred Port. Eur. (Dolar) Bor. Araç. Fonu İş Portföy Bayraktarlar Hold ng Değ. Özel Fon Ged k Portföy G-20 Ülkeler Yab. H s. Sen. Fonu Yapı Kred Portföy PY B r. Değ. Özel Fon Garant Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fonu TEB Portföy Euro. (Döv z) Borç. Araç. Fonu İş Portföy BIST Tkn. Ağır. Sın. End. H s. Sen. Fonu HSBC Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu Fokus Portföy B r. Değ. Fon Ged k Portföy B r. H s. Sen. Fonu (HSYF) Z raat Portföy Katılım End. H s. Sen. Fonu (HSYF)

-5.83 -2.59 -1.88 -1.33 -1.11 -0.94 -0.89 -0.86 -0.74 -0.72 -0.61 -0.58 -0.47 -0.44 -0.43

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Günlük get r Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF 1.73 Av vaSA Em. ve Hay. B r. Değ. EYF 1.53 Axa Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 1.38 Garant Em. Hay. Üçüncü Değ şken EYF 1.30 F ba Em. ve Hay. Altın EYF 1.28 F ba Em. ve Hay. Perform Portföy Değ. EYF 1.22 Katılım Em. ve Hay. Agr. Katılım Değ. (Döv z) EYF 1.05 F ba Em. ve Hay. Değ. Gr. EYF 1.04 F ba Em. ve Hay. H s. Sen. EYF 1.03 All anz Yaşam ve Em. Altın EYF 0.97 Av vaSA Em. ve Hay. Altın EYF 0.96 BNP Par bas Card f Em. Altın EYF 0.96 Garant Em. Hay. Altın EYF 0.96 NN Hay. Em. Altın EYF 0.96 All anz Hayat Em. Altın EYF 0.96

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER F ba Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF All anz Hayat Em. K.D.B.A. Gr. EYF BNP Par bas Card f Em. B r. K.D.B.A. EYF All anz Yaşam ve Em. B r. K.D.B.A. EYF All anz Hayat Em. B r. K.D.B.A. EYF Halk Hayat ve Em. K.D.B.A. EYF Anadolu Hayat Em. B r. K.D.B.A. EYF Z raat Hayat ve Em. K.D.B.A. EYF F ba Em. ve Hay. K.D.B.A. Gr. EYF C gna F nans Em. ve Hay. Dış Borç. Araç. EYF Av vaSA Em. ve Hay. Uzun Vad. D.B.A. EYF BNP Par bas Card f Em. İk . K.D.B.A. EYF Av vaSA Em. ve Hay. D.B.A. EYF Garant Em. Hay. D.B.A. EYF Vakıf Em. ve Hay. K.D.B.A. EYF

Günlük get r -1.97 -1.47 -1.42 -1.41 -1.37 -1.30 -1.28 -1.14 -0.91 -0.86 -0.86 -0.84 -0.83 -0.81 -0.81

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) -0.02 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları -0.49 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları -0.07 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened 0.09 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar -0.18 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları 0.10 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 0.96 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.03 Yatırım Fonları 0.13 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları -0.07 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları 0.59 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları 1.55 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon 0.02 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.10 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 1.08 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.02

Kaynak: F nnet

1 N san 2020 • Ç A R Ş A M B A / 13

PİYASA

İRAN’DAN DOĞALGAZ AKIŞI PATLAMA NEDENİYLE DURDU

%7.4

COVİD-19 ELEKTRİK İHRACATINI DÜŞÜRECEK

Türkiye ile İran arasında bulunan doğalgaz boru hattında, Gürbulak sınır sıfır noktasında, Türkiye tarafında patlama meydana geldi. Dün sabaha karşı gerçekleşen ve henüz nedeni açıklanmayan patlama nedeniyle gaz akışı durdu. Çıkan yangının söndürülmesinin ardından tamirat çalışmalarının başlayacağı belirtildi. İran Devlet televizyonu yayımladığı haberde yangının çok uzaklardan göründüğü ve gaz akışının dün 06.50’den itibaren kesildiği belirtildi. Türkiye tarafından patlamaya ilişkin henüz resmi bir açıklama yapılmadı ancak patlama nedeniyle gaz akışının durduğu teyit edildi. BOTAŞ yetkililerinin bölgede tamirat için hazırlık yaptığı öğrenildi. Patlamaya ilişkin soruşturma açıldığı da bildirildi.

ENERJİ İTHALATI FATURASI ŞUBATTA AZALDI

Enerji Ticareti Derneği (ETD) Başkanı Burak Kuyan, yeni tip koronavirüsle (Covid-19) mücadele kapsamında alınan tedbirlerin elektrik talebinde düşüşe neden olacağını belirterek, “Bu durumun beklenenden uzun sürmesi halinde orta ve uzun vadede ticaret piyasasına negatif etkileri de artacaktır” dedi.

Kuyan, Covid-19’un en fazla görüldüğü bölgelerden biri olan Avrupa kıtasında da elektrik talebinde ciddi düşüş olduğunu söyledi. Avrupa’nın Türkiye’nin en önemli ihraç pazarı olduğunu anımsatan Kuyan, şunları kaydetti: “Elektrik talebindeki düşüş, Avrupa’da ekonomik faaliyetin yavaşlaması anlamı da taşıyor. Bu talep düşüşü, genel olarak bizim ihracat verilerimize yansıyabilir. Tabii bu durumun elektrik ihracatı özelinde de etkileri görülecektir. Zaten çeşitli sektörel ve teknik sebeplerle istediğimiz miktarda kullanılmayan ihracat kapasitelerinin Kovid-19 salgının ekonomik sonuçları sebebiyle biraz daha az kullanılması beklenebilir.” AA

MEHMET KAYA / ANKARA

Türkiye’nin enerji ithalatı için ödediği tutar, şubatta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7.4 azalarak 3 milyar 136 milyon 51 bin dolara geriledi. Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan geçici dış ticaret istatistiklerine göre, şubatta Türkiye’nin toplam ithalat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 9,8 artışla 17 milyar 634 milyon dolar oldu. Bunun 3 milyar 136 milyon 51 bin dolarlık kısmını enerji ithalatı olarak özetlenen «mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar” oluşturdu. Geçen yılın şubat ayında bu rakam 3 milyar 388 milyon 145 bin dolar olarak kayıtlara geçmişti. AA

BOTAŞ’TAN NİSANDA DOĞALGAZA ZAM YOK Elektrikte olduğu gibi doğalgaza da nisan ayında zam yapılmadı. Habertürk’ün haberine göre, BOTAŞ’ın, bu günden (1 Nisan) geçerli olacak doğalgaz fiyatları her bin metreküp için, vergi hariç konutta bin 251 TL, sanayide bin 550 TL, elektrik üretimi amaçlı tüketim de bin 600 TL olarak sabit tuttu. Ticarethanede düşük tüketimleri olanların satış fiyatı bin 251 TL, yüksek tüketimi olanların ise bin 555 TL olarak belirlendi.

Tarıma koronav rüs kapsamında ver len yen destek yok TARIM VE GIDA “MÜCBİR SEBEP” KAPSAMINA ALINMADI Koronavirüs salgınından doğrudan etkilenen ve ana faaliyet alanı bakımından; alışveriş merkezleri dahil perakende, sağlık hizmetleri, mobilya imalatı, demir çelik ve metal sanayii, madencilik ve taş ocakçılığı, bina inşaat hizmetleri, endüstriyel mutfak

imalatı, otomotiv imalatı ve ticareti ile otomotiv sanayii için parça ve aksesuar imalatı, araç kiralama, depolama faaliyetleri dahil lojistik ve ulaşım, sinema ve tiyatro gibi sanatsal hizmetler, matbaacılık dahil kitap, gazete, dergi ve benzeri basılı ürünlerin

dar ödedik” sözleri sanki yeni bir destek sağlanmış gibi algılandı.

Oysa koronavirüs nedeniyle çiftçiye sağlanan yeni bir destek yok.

Tarımsal desteklerin ödenmesine ilişkin uygulama şöyle işliyor. Çiftçi üretim yapmadan önce çiftçi kayıt sistemine hangi ürünü ekeceğini bildiriyor. Üretimi yapıyor, ürününü hasat ettikten sonra satıyor. Çiftçiye bu ürüne ilişkin destek bir yıl sonraki bütçeden ödeniyor. Yani 2019 yılında üretilen, satılan ürünlerin desteği 2020 yılı bütçesinden

ödeniyor. Ödemesi 2020 yılında yapılsa da aslında destek 2019 ürününe ait. Bazı yıllar bütçede para kalmadığı için iki yıl sonra ödenen destekler de var. Örneğin 2018 buzağı desteği 2020 bütçesinden ödenebildi.

2006 yılında çıkarılan Tarım Yasası’na göre her yıl tarıma Gayrisafi Milli Hasıla’nın en az yüzde 1’i oranında destek verilmesi gerekiyor. Ancak yasa çıktığından bu yana hiç bir yıl yüzde 1 oranında destek verilmedi. Genellikle yüzde 1’in yarısı kadar destek veriliyor.

TARIM DÜNYASINDAN

Al Ekber Yıldırım

yayımcılık faaliyetleri, tur operatörleri ve seyahat acenteleri dahil konaklama faaliyetleri, lokanta, kıraathane dahil yiyecek ve içecek hizmetleri, tekstil ve konfeksiyon imalatı ve ticareti ile halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri

sektörlerinde faaliyette bulunan mükelleflere yönelik “Mücbir sebep” düzenlemesi yapıldı.

Bu sektördeki şirketlerin vergi başta olmak üzere kamuya olan borçları, ödemeleri ötelenirken, tarım şirketleri, gıda üreticileri bu kapsama alınmadı.

Ç ftç ye 9 m lyar l ra ödend 13 m lyar l ra alacağı var Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2020 tarımsal destekleme bütçesi 22.1 milyar lira olarak Türkiye Büyük millet Meclisi’nden geçti. Yılbaşından 17 Nisan 2020’ye kadar çiftçiye ödemesi tamamlanacak destek tutarı 9 milyar lira. Çiftçinin 2019 ürünü için devletten alacağı 13.1 milyar lira ise bekliyor.

Yapılan ödemelere ilişkin olarak Tarım ve Orman Bakanlığı açıklamalarına bakıldığında 24 Ocak 2020’de 2 milyar 384 mil-

yon lira, 21 Şubat’ta 2 milyar 674 milyon lira, 27 Şubat’ta 66 milyon lira, 6 Mart’ta 331 milyon lira, 20 Mart’ta 1 milyar 572 milyon lira ödeme yapılacağı duyuruldu. 26 Mart’ta ise 1 milyar 987 milyon lira ödeme yapılacağı açıklandı. Bu ödeme 17 Nisan 2020’ye kadar tamamlanacak.

Tarımsal destek ödemeleri mart sonu itibariyle geçen yılın gerisinde kaldı. Geçen yıl ilk 3 aylık dönemde 16.2 milyar liralık tarım desteğinin yarısından fazlası 8.8 milyar lira ödenmişti. Bu yıl

aey@dunya.com

K

oronavirüs önlemleri kapsamında tarıma verilen veya verilmesi planlanan hiç bir yeni destek yok. Açıklanan ekonomik önlem paketi, vergi ve diğer borçlarla ilgili yapılan “mücbir sebep” düzenlemesi de dahil, tarım ve gıda sektörü yok sayıldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın önceki gün ulusa sesleniş konuşmasında söylediği “Çiftçilerimize destek olmak için 2020 yılı tarımsal desteklerinin yarıya yakınını bugüne ka-

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR > VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası

-

Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası

-

Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

-

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE

-

S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

-

Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

Vadel İşlemler Pazarları

Köşebent 30’luk 40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k

-

-

U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U

-

-

İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

-

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ 90

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Ø50 2.76 3.37

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780 2

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

TEL (KDV Har ç TL/m ) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2560 20-100 mm (SAE 1010) 3015 130-260 mm (SAE 1040) 3200 130-260 mm (S23JR) 3145

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ) ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300 KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220 250.00

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 3100 NPI-U 320-550 (STD) 3170 HEB - 120-200 (STD) 3115 HEB - 220-260 (STD) 3190 G 1-110 (TL) 3190 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 3 67.10 5cm /10 kg/m 132.00 2cm / 20 kg/m3 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

($, ton, peş n) (KDV har ç) 953-975 983-1017 1102-1144 1065-1119 990-1017 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1246 1288-1322

Kaynak: Chemorb s.com (2-8 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

Tek Zamanlı

13

600-800 1200-1500 1200 800-1000

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2543 12-32 mm (yuvarlak) 2343

Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2405 2260

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

> PLASTİK MADDELERİ Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

102,665 86,033 18,744 1,337 18,473 8,955 38 0 0 0 0 236,245 7 0 7 48 5 43 31 20 11 86 236,331

1,660,139 440,475 241,099 13,861 369,227 29,736 409 0 0 0 0 2,754,946 70,060 0 70,060 340 6 334 591 175 416 70,991 2,825,937

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

1,091,050,673.00 4,638,165,020.00 1,591,695,341.60 99,040,278.33 128,045,345.14 312,737,523.92 13,288,685.76 0.00 0.00 0.00 0.00 7,874,022,867.75 12,404,000.00 0.00 12,404,000.00 3,729,200.00 65,200.00 3,664,000.00 3,769,700.00 1,091,000.00 2,678,700.00 19,902,900.00 7,893,925,767.75

Açık Poz. Say. Değ.

2,018,820 405,071 609,970 21,771 866,240 44,102 5,683 0 0 0 3 3,971,660 700,754 209,495 491,259 26,685 15,227 11,458 138,641 109,281 29,360 866,080 4,837,740

-1,820 -2,499 -14,445 2,733 -32,611 -1,493 61 0 0 0 0 -50,074 70,000 0 70,000 23 3 20 394 -8 402 70,417 20,343

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ

ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.)

290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

30/03/2020

İşlem Sayısı

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1515 Ekstra DKP 1390 1. grup hurda 1300 2. grup hurda 1250 3. grup hurda Talaş 1050 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.00 P r nç (Osmancık) 6.60 P r nç (Luna) 5.60 Fasulye (Battal/İthal) 10.60 Fasulye 8-8.5 mm 9.40 Fasulye 7.5-8 mm 8.90 Barbunya 9 mm 11.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 9.00 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

4.20 3.80 6.80 4.80 9.00 7.50 6.00 5.40

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

-

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg)

-

KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg)102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.50 Kuzu et (karkas/kg) 48.00

50.00

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 1551 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

-

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.00 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 30.00

-

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu (karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

-

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.00 Dana (karkas/kg) 27.47 Kuzu (karkas/kg) 38.50

-

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 18.20 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.50

(TL) En düşük 17.00 26.00 240.00 300.00 40.00 150.00 40.00 21.00 90.00 100.00 40.00 20.00 250.00 400.00 150.00 80.00

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 30.10 İnek (karkas/kg) 21.00 Koyun (karkas/kg) 25.00 Kuzu (karkas/kg) 42.00 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 280.00 400.00 60.00 160.00 60.00 21.00 110.00 140.00 50.00 20.00 350.00 600.00 190.00 100.00

KONYA 1426 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1583-1592 1344 1913 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 8.00 Brokol 4.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 20.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 8.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 5.00 Kıvırcık 3.00 Kıvırcık (2.Kal te) 2.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

-

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.)

Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

30.0 29.0 28.0 27.0 22.0 17.0

43.0 42.5 30.0 28.0 24.5 21.0

14.00 4.00 5.00 3.00 2.50 2.00 7.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

138.45 8.80 3.00 9.65 8.70 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.60 1.17 1.17 1.28 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS FINDIK (TL/Kg) TMO Tombul Kab. (Düzce) Tombul Kab. (Gir.) Tombul Kab. (Ordu) Tombul Kab. (Trab.)

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1626-1636 1569 -

BANDIRMA 1630 1550 -

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 15.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.50 16.40 24.81 6.20

16.50-17.00 19.20-20.15 20.00-22.00 18.50-21.00 18.50-20.15

PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok.

15.50 24/1 Open end dok.

16.00 30/1 Open end dok.

16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

GÜNLÜK İŞLEMLER Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.68 0.94 1.02 22.75 20.45 27.40

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1609.80 2207.80 720.30 14.18

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar TARIMSAL Buğday Mısır Kakao Kahve (Arabica) Kahve (Robusta) Pamuk Büyükbaş hayvan Besi sığırı Kereste Palm yağı* Portakal suyu Soya fasulyesi Soya küspesi Soya yağı Şeker Rafine şeker

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

Mısır Arpa Buğday Ekm. K. Sert Buğday Ekm. K. Diğer Buğday Makarnalık Buğday Makarnalık Düşük Vasıflı Buğday Ekm. Beyaz Düşük Vasıflı Buğday Ekm. Beyaz Sert Buğday Ekm. Beyaz Diğer

31/03/2020

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

1,2961 1.094.960 1.419.202 1,2943 307.380 397.835 1,6682 158.827 264.958 1,6051 77.880 125.002 1,7200 56.720 97.558 1,7000 56.840 96.628 1,5750 19.140 30.146 -

10.00 10.00 3.00 12.00 5.00 12.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 12.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 7.20 4.20 2.10 1.30 2.10 2.80 1.60 2.80 1.50 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1530.50 4836.20 1837.00 88.22 14.305.00 1694.00 11.280.00

Cent/Bushel Dolar/Ton Dolar/Ton cent/kg Dolar/Lb Cent/Lb Dolar/Adet Dolar/Adet Dolar/Ton MYR/Ton Cent /Lb Cent/Bushel Cent/Bushel Dolar/Lb Dolar/Lb Dolar/ton

568.25 340.50 1761.00 116.60 1175.00 50.35 98.75 118.45 296.50 2491.00 119.85 877.50 321.90 0.27 10.56 354.00

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

(*) 30 MART 2020 31MART 2020 verileri

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr.

1000 Ipack (Beyaz) 40 gr.

975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr.

Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

35.0 35.0 34.0 33.0 32.0 -

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk Liverpool A (cent/kg)

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1720 1500 1320 1275

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

24.24 14.85 23.90

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.63 Kuzu et (canlı) 890 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr.

800 H kote / Lum 115-200 gr.

770 H kote / Prescol 90-400 gr.

750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr.

900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr.

850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr.

920

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru Vanoz Zargana

> KAĞIT (KDV har ç)

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 7.80 1.70 3.80 4.00 2.00 1.60 0.70 1.00 3.80 9.80 6.80

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 7.80 5.80 5.80 4.80 7.20 1.90 6.00 8.80

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 5.20 7.00 10.50 7.20 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

ise ilk 3 aylık dönemde 22.1 milyar liralık desteğin ancak 9 milyar lirası ödenebildi. Son dilim ödeme 17 Nisan’da tamamlanacak. Üstelik böyle bir dönemde bile çiftçiye ödenen desteklerle ilgili tüm kesintiler yapıldıktan sonra çiftçinin hesabına yatırılıyor. Çiftçinin hak ettiği destek hesabına yatırılmadan önce elektrik dağıtım şirketine, sulama birliğine borcu varsa önce o borç ödeniyor,kalan para çiftçinin hesabına geçiyor.

Düşük fa zl kred desteğ de yen değ l Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından açıklanan çiftçilere düşük faizli kredi desteği de her yıl rutin olarak yayınlanan karar kapsamında sağlanan faiz desteğidir.

Cumhurbaşkanlığı Kararı olarak 3 Ocak 2020 tarihinde yayınlanan “T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Karar”ın uygulama tebliği 25 Mart 2020’de Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu karar ve uygulama tebliği her yıl yayınlanıyor.

Koronavirüs ile bir ilgisi yok. Dolayısıyla, çiftçiye, tarım sektörüne sağlanan yeni bir kredi veya faiz desteği yok.

Kırsala yönel k atılan adımlar Günlerdir koronavirüse karşı mücadelede gıda ve tarımın önemini anlatıyoruz. Tarımsal üretimin neden sürdürülmesi gerektiğini ve alınması gereken önlemleri tek tek dile getiriyoruz. Bazı adımlar atıldı. Kırsalda yaşayanların gerekli önlemler alınarak 65 yaş ve üzeri de olsa tarlaya, bağa, bahçeye, çiftliğe gitmesine izin veriliyor. Üretimin ve hasadın devamlılığı açısından mevsimlik tarım işçilerine ihtiyaç var. Gerekli önlemlerin alınması için İçişleri Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı iki ayrı genelge yayınladı. Bu genelgelerden sonra mevsimlik tarım işçilerinin üretim ve hasatta çalışmaları için ilk adımlar atıldı.

Fakat, barınma yerleri ile ilgili henüz ciddi sorunlar var. Gelen işçilerin kalacağı yerler birçok yerde belli değil. Pandemi Kurulları “çadırlarda kalsınlar” diyor ama bu koronavirüs önlemlerine aykırı. En azından Kızılay devreye sokularak daha uygun koşulları olan ve az sayıda kişinin kalabileceği çadırlar kurulabilir. Ayrıca sağlık kontrollerinin düzenli yapılması için kırsalda ilçe bazında, belde bazında gezici sağlık ekipleri oluşturulması gerekiyor. Özetle, koronavirüs önlemleri kapsamında tarıma yönelik bugüne kadar verilen yeni bir destek yok. Tarımsal üretimin devamlılığı ve gelecekte tarım ürünlerinde ve gıdada sıkıntı yaşamamak için girdi fiyatlarının düşürülmesi başta olmak üzere birçok desteğe ihtiyaç var. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylediği, “Türkiye gıdada kendi kendine yeterli” sözünün gerçekleşmesi için üretmemiz gerekiyor. İthalatla değil, üretimle kendi kendimize yetebiliriz.

GÜNCEL

1 N san 2020 • ÇARŞAMBA/

14

OTOBÜSÇÜLER DE DESTEK VE TEŞVİKLERDEN FAYDALANMAK İSTİYOR

ASELSAN, ASKERİ BİRLİKLERİ YERLİ TEKNOLOJİYLE TAKİP EDECEK

ONLİNE SU SİPARİŞLERİ BİR HAFTADA YÜZDE 60 ARTTI

Türkiye Otobüsçüler Federasyonu (TOFED) Genel Başkanı Birol Özcan, yeni tip koronavirüs tedbirleri kapsamında alınan şehirler arası seyahat kısıtlaması kararı sonrası süreci daha az zararla atlatmak için destek taleplerinin olduğunu söyledi. Özcan, yaptığı açıklamada, İçişleri Bakanlığının yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele kapsamında aldığı karar uyarınca, Bayrampaşa’daki 15 Temmuz Şehitler Otogarı’nda ve Üsküdar’daki Harem Otogarı’nda otobüs giriş çıkışlarının yasaklandığını anımsattı. Karar kapsamında tedavi için doktor kararıyla sevk edilen, birinci derece yakını vefat eden/ağır hastası olan, son 15 günde gelip, kalacak yeri olmayan vatandaşların, kaymakamlık izni ile seyahat edebileceğini belirten Özcan, alınan kararın doğru olduğunun altını çizdi. Belirtilen şartlar altında yolcu taşımacılığının oldukça zor olacağını dile getiren Özcan, “Biz teşvik verilmesini istiyoruz.

Köprülerden ve otoyollardan para alınmaması, mazot ikmali verilmesini istiyoruz. Devletimizin bize kolaylık sağlaması lazım. Firmalar devletin dediklerine uyuyor ama bize de teşvik verilmesi lazım” dedi. Yolcu otobüslerinde de biletlerdeki KDV’nin düşürülmesini talep ettiklerini dile getiren Özcan, yapılacak desteklerle bu süreci daha zararsız atlatabileceklerini sözlerine ekledi.

BMC tarafından üretilen zırhlı araçlara entegre edilerek Kara Kuvvetleri Komutanlığı kullanımına sunulan ASELSAN tarafından geliştirilen sahada askeri birliklerin takibini sağlayarak güvenli hareket imkanı sunan Birlik Takip Sistemi sayısı artıyor. Kara Kuvvetleri Komutanlığı envanterindeki BMC tarafından üretilen taktik tekerlekli araç (TTA-2) üzerine entegre edilen Birlik Takip Sistemi’nin (BTS-2) teslimatları geçen yıl tamamlandı. Buna ilave olarak, ASELSAN ile BMC arasında ilave Birlik Takip Sistemi için tedarik sözleşmesi imzalandı.

Birlik Takip Sistemi, kara ve deniz harp araçlarının konum bilgilerinin takip edilmesini sağlayan entegre bir sistem olarak görev yapıyor. Sistem, araçlara takılan terminaller ve desteklenen farklı haberleşme sistemleri aracılığıyla muharebe alanından toplanan konum bilgilerinin bir sunucuya iletilmesini sağlıyor. Bu sunucu üzerinde toplanan dost birlik konum bilgileri, komuta-kontrol sistemlerine aktarılıyor.

Türkiye’de yaklaşık 200 bin haneye, 30’dan fazla su markasının siparişine aracılık eden BiSU’nun açıkladığı verilere göre koronavirüs salgını nedeniyle 16-23 Mart tarihleri arasındaki haftada damacana su siparişi talebi yüzde 60 arttı. Ortalama olarak bir hane 7 günde bir sipariş verirken, son bir hafta da bu ortalama 5 günde bir siparişe düştü. Cam damacana kullanıcıları, polikarbon damacana kullanıcılarına oranla son bir haftada daha çok sipariş verdiler. Tüketiciler son bir haftada tek kullanımlık pet suya olan sipariş talebini de 5 kat artırdı. BiSU’nun hizmet verdiği 38 ilde de benzer oranda bir değişim söz konusu. Hem nakit hem de kredi kartıyla ödeme yapabilen BiSU COVID-19 salgını ile mücadele kapsamında kullanıcılarına temassız güvenli teslimat özelliğini de devreye aldı. Daha önce nakit ödeme yapan kullanıcıların yarısı son bir haftada kredi kartıyla online ödeme yaptı. BiSU kısa süre önce hizmete açtığı online market servisi Bi’market’le de İstanbul, Ankara ve İzmit’te kullanıcılarının yoğun sipariş taleplerin geldiğini bildirdi. Market ürünlerine olan talebin arttığı bu günlerde Bi’market’e olan sipariş talebinin de yaklaşık 4 kat arttığı öğrenildi.

Tekst ldek ş hacm , ‘terb ye’ le 10 yılda 120 m lyar dolara çıkar Türk ye Tekst l Terb ye Sanay c ler Derneğ (TTTSD) ve DÜNYA Gazetes 'n n b rl kte düzenled ğ yuvarlak masa toplantısında, 80 m lyar dolarlık ş hacm bulunan tekst l sektörünün, ver lecek üret m ve hracat desteğ le 120 m lyar dolarlık büyüklüğe ulaşab leceğ savunuldu.

BARIŞ SEDEF/İSTANBUL

Tekstil malzemelerinin özelliklerini, kullanım yerine veya moda isteklerine göre geliştirmek ya da iyileştirmek amacıyla çeşitli işlemlerden geçiren tekstil terbiyeciler, daha kaliteli üretim ve dana yüksek ihracat için destek bekliyor. Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği (TTTSD) ve DÜNYA Gazetesi'nin ortaklaşa düzenlediği yuvarlak masa toplantısında da bu destekler gündeme getirildi, sektörün sorunları ve ihracatın artırılması konuları ele alındı.

Türkiye’nin tekstille ilgili iç pazar ve ihracat ayağındaki iş hacminin toplamda 80 milyar dolar olduğunun altını çizen TTTSD Yönetim Kurulu Başkanı Vehbi Canpolat, “Yeni yatırımlar ve Ar-Ge alanındaki çalışmalarla birlikte, biz bu 80 milyar dolarlık rakamın gelecek 10 yıl içerisinde 120 milyar dolara çıkacağını öngörüyoruz” dedi. Sektördeki ithalatın 13 milyar dolar olduğunu söyleyen Canpolat, bu rakamın yüzde 80’lik kısmının ana hammaddeden oluştuğunu kaydetti. İthalat oranlarına ilişkin açıklamalar da yapan Canpolat, “Sektör olarak 800 bin ton civarında pamuğu 1,5 milyar dolara, 320 bin ton viskon elyafı 600 milyon dolara, 800 bin ton polyester ipliği 1,5 milyar dolara ithal ettiğimiz görülüyor” şeklinde konuştu.

Dünya gazetesi yazarları Rüştü Bozkurt ile Şeref Oğuz’un katılımıyla düzenlenen toplantıda söz alan Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği üyeleri, Türkiye’nin bu alanda daha büyük bir ekonomik güce ulaşması için neler yapması gerektiğini anlattılar:

Tekst l terb ye sektöründe Türk ye’de 600 fabr ka faal yet göster yor. Kapas te olarak coğrafyamızda en büyük, dünyada se üçüncü büyük ülkey z.

TEKSTİLDE İKİ ENTEGRE ÜLKEDEN BİRİSİYİZ XDünyada tekstil alanında entegre bir şekilde faaliyetlerine devam eden iki ülkenin Çin ve Türkiye olduğunu bildiren TTSD Başkanı Vehbi Canpolat, “Bulunduğumuz coğrafyada bizim kadar entegre tekstil ülkesi olmadığı gibi tekstil terbiye ülkesi de yok. Bunun nedeni ise terbiye sektörünün know-how’ın birikimiyle oluşması. Özellikle Türki cumhuriyetlerdeki birçok ülke ve Avrupa ülkeleri know-how konusunda Türkiye’de ciddi araştırmalar yapıyor. Uzakdoğu ülkeleri konfeksiyon alanında iyi olabilir. Ancak terbiye alanında faaliyetleri olmadığı için bir ayakları boş kalıyor” dedi.

Tekstil terbiye sektörünün yarı ma-

DUNYA

14

CMYK

Geçen ay TTSD le DÜNYA gazetes şb rl ğ nde düzenlenen toplantıda, tekst l terb ye sanay c ler n n sorunları masaya yatırıldı.

B r ülkede tekst l terb ye sektörü yoksa o ülkede tekst l alanında mücadele etme şansınız yok.

Ancak g rd mal yetler nde c dd oranda avantaj sağlarsanız bel rl b r yere kadar lerleyeb l rs n z.

mul ürünleri mamul hale getirilme sürecinde etkin bir role sahip olduğuna işaret Canpolat, “Bir ülkede tekstil terbiye sektörü yoksa o ülkede tekstil alanında mücadele etme şansınız yok. Ancak girdi maliyetlerinde ciddi oranda avantaj sağlarsanız belirli bir yere kadar ilerleyebilirsiniz” değerlendirmesinde bulundu. Tekstil terbiye sektöründe Türkiye’de 600 fabrikanın faaliyet gösterdiğini kaydeden Canpolat, “Kapasite olarak coğrafyamızda en büyük, dünyada ise üçüncü büyük ülke, Avrupa’ya en hızlı, az adet ve koleksiyon üretmede ise en iyi tedarikçi ülkeyiz” dedi.

HAMMADDE ALIMLARI DEVLET DESTEĞİ İLE BİR YIL ÖNCE YAPILMALI XTemtaş Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Kemal Oğuz, sektörün tanıtım konusunda atak yapması gerektiğini ifade ederek, “Özellikle devlet bizim sektörümüze daha fazla önem vermeli. Bu kapsamda tanıtım faaliyetleri bizim için son derece önemli. Büyük tedarikçilere karşı karlılıklarımızı ‘nasıl düşürmeden artırabiliriz’ konusuna odaklanmamız lazım.

Alınması gereken önlemlere değinecek olursak, hammadde hususunda yapılacak alımların devlet desteğiyle beraber, bir yıl önceden organize edilmesi hususunda olurdu. Böylece maliyeti düşürücü faaliyetler devreye alınarak daha aktif bir şekilde ilerlenebilir” diye konuştu.

TEKSTİL TERBİYE REKABETTE ÖN PLANA ÇIKMAMIZI SAĞLIYOR XTuran Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Adalet Turan, tekstil sektöründeki karlılıkların yıldan yıla düştüğünü kaydederek şunları söyledi: “Özellikle birçok ülke Avrupa çok pahalı olduğu için bizim ülkemize döndü. 1980’li yıllarda Türkiye tekstille çağ atladı. Özellikle Turgut Özal döneminde sektöre ciddi teşvikler verildi.

Tekstil terbiyenin var olması bizim rekabet anlamında ön plana çıkmamızı sağlıyor. Özellikle konfeksiyon kısmında etkin olmamızda terbiye sektöründeki ge-

lişmeler son derece önemli. Bugün tekstil üretiminin önemli bir kısmına Çin hakim, Hindistan, Vietnam, Kamboçya gibi ülkeler konfeksiyon kısmında başarılı. Bu başarının nedeni ise işçilik, enerji maliyetleri gibi çıktılarının az olması, bundan dolayı sektör konfeksiyon anlamında biraz daha bu bölgelere kaymış durumda.” Turan, hammadde fiyatlarında yüzde 100’e yakın yükselişler gördüklerini belirtirken hidroperoksit’in tonunu 400 euro’ya aldıklarını, Çin’de meydana gelen koronavirüs nedeniyle ürünün tonunu 800 euro’ya almaya başladıklarını ifade etti.

Sektörde 1 dolarlık hammaddey 20 dolarlık b r değer hal ne get r yoruz. Teşv kler kr z zamanlarında değ l, ekonom k vmelenmen n yakalandığı dönemlerde ver lmel . İÇ PAZARDAKİ PAMUK TALEBİN YARISINI KARŞILIYOR XDünyada en iyi ikinci pamuğun Türkiye’de yetiştirildiğine dikkat çeken Altınyıldız Planlama Müdürü Ali Osman Kilitçioğlu, “Amerika 4-5 milyon tonları zorlarken biz 1 milyon tonları bile bulamadık. Teşvikler de yeterli olmayınca pamuk üretiminden çekildik. Yaptığımız üretimler tükettiğimizin yarısı kadar, kalan kısmı ise ithal ediliyor. Aydın bölgesindeki Ege pamuğumuz bile azaldı. Diğer taraftan yün konusunda da fakir bir ülkeyiz. Yünün önemli bir kısmını Avusturya ve Yeni Zelanda’dan alıyoruz. Özellikle Avusturya’da çıkan yangınlar üretimlerimizi olumsuz yönde etkiledi” şeklinde konuştu.

MAKİNE VE HAMMADDE YATIRIMLARINA AĞIRLIK VERİLMELİ XSarteks Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Sartık, yatırım alanında özellikle hammadde ve makineleşme alanında adımlar atılması gerektiğine dikkat çekerek, “Özellikle yapısal sorunların çözümü konusunda daha etkin bir şekilde ilerlememiz gerekiyor. Firmalarımızın kurumsallaşma süreçlerine daha fazla önem vererek bu konuda elde edilecek girdilere odaklanmamız gerekiyor. Bunun yanı sıra kurumsallaşma ve markalaşma süreçlerini tamamlayan firmalar ihracatta bir adım önde” açıklamasını yaptı.

FİNANSMAN KONUSUNDA SORUNLAR YAŞIYORUZ

ÖNCEDEN AYRI BİR SEKTÖRDÜK, ŞİMDİ KUMAŞIN İÇİNDE KALDIK

XTeknolojinin gelişmesine bağlı olarak su kullanımı ve kalite gibi unsurların önem kazandığına işaret eden Özyurt Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Özpınar, “Bizler de makinelerimizi değiştiriyoruz. Makineleri değiştirdiğimiz zaman yeni makine alımlarında finansman konusunda sorunlar yaşıyoruz. Devlet bazı makinelerde KDV muafiyetleri getirdi.

Bu durum bizim elimizi biraz olsun rahatlattı. Bizim su tüketiminden dolayı elde bulunan bazı makineleri hızlı bir şekilde yenilememiz gerekiyor. Son 3 yıldır ekonomik durağanlığa rağmen sektörümüz ayakta kalmayı başarabildi. Lojistik olarak Avrupa’nın yakınında olduğumuz için ciddi bir avantajımız da var. Kaynakların geri dönüşümüne ayak uydurabildiğimiz sürece tekstil terbiye alanında kayda değer bir çıkış yakalamamız mümkün” dedi.

XTekstil terbiye sektörünün ilk etapta hem kazanç hem de büyüme açısından cazip olduğunu anlatan Erim Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Kurt, “Şu anda birçok fabrika kendisini yenileyemiyor, değiştiremiyor. Bunun da en büyük nedeni maliyetlerdeki artışlar. Hiçbir fabrika kolay kolay amortisman gideri koymuyor. Finans gideri, risk faktörü koymuyor. Bundan dolayı biz kendi kendimizi geliştiremiyoruz. Önceden ayrı bir sektördük. Şu anda kumaşın içinde kaldık. Bundan dolayı biz bir yere gelemiyoruz, ayrıca alttan insan gücü gelmiyor” açıklamasını yaptı.

AZ SERMAYE İLE FAZLA İSTİHDAM YARATAN SEKTÖR XTürkiye’nin tekstil sektörü ile ilgili bir master plana ihtiyacı olduğunu söyleyen Canlar Mekatronik Genel Müdürü Fethi Özkök, “Özellikle sektörde konfeksiyon alanında daha çok yabancı işçiler çalışıyor. Bu bağlamda gençlerimiz tekstil sektörüne fazla ilgi duymuyor.

Eğitimde doğru bir yapılanmaya gitmemiz gerekiyor. Bu işin ara kademelerini yapacak ciddi bir yapılanmaya ihtiyaç var. Tekstil, az sermaye ile fazla istihdam yaratabileceğiniz bir sektör. Biz firma olarak sektörde daha fazla istihdam yaratma konusunda oldukça özveri gösteriyoruz” diye konuştu.

BÜYÜK FİRMALAR ÇOK DÜŞÜK KARLARLA İŞ YAPTIRIYOR XSektördeki en büyük sorunlardan birisinin karlılıklarının minimum düzeye inmesi olduğuna dikkat çeken Tekay Grup Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Ünsal şunları kaydetti: “Özellikle giyim konusundaki büyük firmalar minimum karlılıklarla iş yaptırarak tekstil terbiye sektöründeki firmaların zor durumda kalmasına neden oluyor. Bunun üzerine bir de maliyetler eklenince elde ettiğimiz karlılıklar daha da aşağılara iniyor. Markalaşma ve Ar-Ge alanındaki çalışmalar bu konuda son derece önemli. Devletin tekstil alanındaki çalışmaları denetlemesi gerekiyor. Tekstilde verilen teşviklerin düzenlenmesi gerekiyor. Özellikle ihracat alanında teşviklerin daha fazla yaygınlaştırılması gerekiyor.”

Hammadde f yatlarında yüzde 100’e yakın yüksel şler oldu.

H droperoks t’ n tonu 400 euro’ydu, Ç n’de meydana gelen koronav rüs neden yle ürünün tonu 800 euro’ya yükseld . ÖĞRENCİLER FABRİKALARDA DAHA FAZLA VAKİT GEÇİRMELİ XToraman Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı İzzettin Toraman, öğrencilerin fabrikalarda daha fazla vakit geçirmesi gerektiğini ifade ederek, “Fabrikaların da eğitim öğretim süreci içerisinde not verme sisteminde aktif olması gerekiyor.

Toplum içerisinde sektörümüz gereken değeri bulmuyor. Biz kendimizi yenileyebildiğimiz ve geliştirebildiğimiz sürece, önemli pazarlarda önemli noktalarda bulunabiliriz” değerlendirmesini yaptı.

TEŞVİKLER İVMELENMENİN OLDUĞU DÖNEMDE VERİLMELİ XTekstil terbiye işlemlerinin tekstilin yanı sıra, halı ve sağlık alanındaki ürünlerde de yapıldığına dikkat çeken Has Group Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Hasbay, “Sektörümüz geniş bir alana sahip.

Türkiye’nin bu sektördeki en önemli avantajı know-how alanında elde ettiği kazanımlar. İplikçisinden konfeksiyoncusuna kadar yapılan imalatlarda terbiye olmazsa bu ürünlerin satılma ihtimali olmaz” dedi. Sektörde 1 dolarlık bir hammaddeyi 20 dolarlık bir değer haline getirdiklerine dikkat çeken Hasbay, sektördeki teşviklerin kriz zamanlarında değil, ekonomik ivmelenmenin yakalandığı dönemlerde verilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.

1 N san 2020 • ÇARŞAMBA / 15

SİGORTA

BUPA ACIBADEM SİGORTA, COVİD-19'U SAĞLIK POLİÇESİ KAPSAMINA EKLEDİ

SAĞLIKÇILAR VE 65 YAŞ ÜSTÜ SİGORTALILAR İÇİN ÖZEL HİZMET

RAY SİGORTA’DAN ACENTELERİNE VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINA DESTEK

Bupa Acıbadem Sigorta, bir ilke imza atarak tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs (Covid-19) salgınında, tüm bireysel ve kurumsal sağlık sigortalılarının tanısı koyulmuş koronavirüs salgın hastalık tedavi giderlerini güvence altına aldı. Bupa Acıbadem Sigorta CEO’su Gökhan Gürcan, “Ülke olarak zor zamanlar geçirdiğimiz bu günlerde biz de sadece kendimizi düşünemeyiz. Şimdi, hep beraber taşın altına elimizi koyma zamanıdır. Bupa Acıbadem Sigorta olarak kaynaklarımız el verdiği ölçüde, devletimizin, toplumumuzun ve müşterilerimizin yanında olmaya devam edeceğiz. Bugün, yine gururla vurgulamak istiyorum ki, koronavirüs salgın hastalığı tüm kurumsal ve bireysel sağlık poliçelerimizin kapsamına dahil edilmiştir. Tüm sigortalılarımızın, özel hastanelerdeki ek maliyetleri tarafımızca ödenecektir” dedi.

Magdeburger Sigorta, koronavirüs salgınıyla mücadelede canları pahasına hizmet veren tüm kamu, vakıf, özel hastane çalışanları ile sokağa çıkma yasağı bulunan 65 yaş üstü ve kronik hastalığı bulunan sigortalılarına destek vermek ve hayatlarını kolaylaştırmak amacıyla özel servis ve hizmetler başlattı.

Magdeburger, 31 Mayıs’a kadar devam edecek özel uygulaması kapsamında kasko sigortası bulunan tüm kamu, vakıf, özel hastane çalışanları ile ayrıca 65 yaş üstü ve kronik hastalığı bulunan sigortalılarının ihtiyaç halinde hasarlı araçlarını olduğu yerden aldırarak Türkiye çapında hizmet veren RS Servis şubelerine teslim edecek ve onarım bitiminde istenen adrese geri bırakacak. Uygulama kapsamında, onarım sırasında yapılacak araç dezenfeksiyonu hizmeti de ücretsiz verilecek. Ücretsiz dezenfeksiyon hizmeti, hasarlı araçlarının onarımını RS Servisleri’nde yaptıran tüm kasko sigortalıları için de geçerli olacak.

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de hızlı bir şekilde ilerleyen koronavirüs salgını ticari faaliyetlerin dışında kamusal yaşantıyı da derinden etkiliyor. Salgın nedeniyle dayanışmanın daha da büyük bir anlam kazandığı bu günlerde Ray Sigorta hem sağlık çalışanları hem de acenteleri yalnız bırakmayacağını açıkladı. Ray Sigorta, sağlık çalışanlarına özel olarak kasko ve konut sigortası ürünlerinde yüzde 15 indirim uygulamaya aldığını duyurdu. Ayrıca, zor günler yaşayan acentelerin kazançlarına destek sağlamak adına başlıca gelir kalemi olan trafik ve kasko sigortalarında komisyon oranlarını artıran Ray Sigorta, hedeflere ulaşmalarını kolaylaştırmak için de bir takım düzenlemeler yaptı. Sigortacılığın toplum ve sigorta şirketi arasında inşa edilen güven zemininde gerçekleştiğini ifade eden Ray Sigorta Genel Müdürü Koray Erdoğan, sigorta şirketleri olarak ticari faaliyetlerin yanı sıra toplumsal alanda da kendilerinden beklenenleri gerçekleştirmekle yükümlü olduklarını söyledi.

Acenteler kom syon oranında esk ye dönmek st yor Selçuk Altun selcuk.altun@dunya.com

Koronavirüs salgını (Covid-19) nedeniyle tüm dünya zor bir süreçten geçiyor. Virüsün yarattığı sağlık sorunu ve insani boyut oldukça endişe verici. Çok boyutlu bir tehdit olan koronavirüs global ekonomiyi de yıpratıyor.

Salgın nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bir takım önlemler alınarak uygulamaya konuluyor.

Salgın, sigortacılık sektörünün yanı sıra sigortacılığın toplum ve sigorta şirketi arasında köprü görevini üstlenen acenteleri de olumsuz şekilde etkiliyor.

16 binden fazla acente adına DÜNYA’ya açıklama yapan TOBB - Türkiye Sigorta Acenteleri İcra Komitesi Başkanı Levent Korkut, koronavirüs salgınının bu güne kadar sektöre etkilerini ve önümüzdeki döneme dair beklentilerini aktararak, acenteler adına kamudan ve temsilciliğini yaptıkları sigorta şirketlerinden taleplerini aktardı.

Sektörün ürettiği primin %65’inin acenteler tarafından gerçekleştiğini, acentelerin istihdama yaklaşık 60 bin direk, 200-250 bin dolaylı katkı sağladığını hatırlatan Korkut, “Kapa-

Yaklaşık 60 b n k ş ye st hdam sağlayan acenteler, salgın neden yle durma noktasına gelen şler neden yle zor günler yaşıyor. Acenteler, ayakta kalab lmek ç n 2016 yılında yarı yarıya düşürülen Zorunlu Traf k S gortası kom syon oranının esk sev yeye çek lmes n talep ed yor.

rin komisyonları yarı yarıya düşürülmüştü. Komisyon miktarının biz acentelere hiç olmaz ise bu dönemde tekrar geri verilmesinin sağlanmasını talep ediyoruz. Şartlarını ve teminatlarını devletin belirlediği Zorunlu Trafik Sigortası’nın haksız rekabet ve iş kaybını asgariye indirmesi açısından Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmesi çok doğru ve adil olacaktır.

Acentelerin SGK, vergi, muhtasar ödemelerinin diğer sektörlerde olduğu gibi 6 ay süre ile ertelenmesi, finansal desteklere ve tüm teşviklere erişimi sağlanmalıdır."

nan, faaliyeti adeta duran işyerleri ve AVM’ler, restaurantlar, yok denecek kadar azalmış otobüs, uçak, deniz yolu taşımacılığı, kapanan okullar nedeniyle iptal olan servis taşımacılığı, şehir içi ve şehir dışı taşımalar ve benzeri diğer iş kolları faaliyetlerinin durması sonucu sigorta sektörü olarak biz de kendimizi uçak moduna aldık” dedi.

Kamudan beklent ler Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın sigorta sektörünü büyütmek ve finans sektörü içinde aldığı yüzde 4 payı artırmak için özel çaba sarf ettiğini aktaran Levent Korkut, mevcut işlerin

devamı için kamudan beklentilerini şu şekilde dile getirdi: “Ekonomik İstikrar Paketi’nde sigorta acenteleri kapsam dışında tutulmuş olup, ikincil düzenlemelerde Gelir Vergisi Mükellefleri kapsam içine alındı. 6 bin 782 adet şahıs acentesi bu kapsamda bulunuyor. Ancak, 16 bin 37 acenteden 9 bin 255’i tüzel kişi olduğu için Ekonomik İstikrar Kalkanı dışında tutuldu. Bu ciddi bir haksızlığa neden oldu. En kısa sürede bu ikilemin giderileceğinden tereddütümüz yoktur.

16 Nisan 2016 tarihinde Zorunlu Trafik Sigortası’nda yaşanan hasar/ prim olumsuzluğu nedeniyle acentele-

T Ü R K İ Y E S İ G O RTA B İ R L İ Ğ İ ’ N D E N KO R O N AV İ R Ü S AÇ I K L A M A S I

Sigorta sektörü her zaman sigortalıların yanında Türkiye Sigorta Birliği (TSB), koronavirüs salgını ile ilgili basın açıklaması yaparak, sigorta sektörünün her zaman sigortalıların yanında olduğuna, birlik, beraberlik ve dayanışma ruhuyla bu zor günlerden üreterek çıkılacağına dikkat çekti.

Sigorta sektörünün sigortalılarının her zaman yanında olduğunu belirten TSB Başkanı Atilla Benli, “Mevcut durumda sigorta şirketleri, sağlık kurumlarına başvuran tüm sigortalılarının Covid-19 tanısı konulana kadar yapılmış tüm tetkik giderlerini ve test sonucu belirlenene kadar süren tedavi giderlerini üstleniyor. Covid-19 teşhisi pozitif olarak konduktan sonra oluşan tedavi giderleri ise poliçe teminat kapsamına bağlı olarak ödenmektedir” dedi.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi; “Sigorta ve emeklilik sektörü, hizmetlerin devamlılığı ve çalışanların sağlığı için Covid-19 salgını-

kanallarının hizmetlerini sürdürebilmeleri için de gerekli düzenlemeleri devreye almış olup kesintisiz devam etmektedir.

na karşı Sağlık Bakanlığı’nın önerileri doğrultusunda tüm önlemleri almış ve sigortalılarına kesintisiz hizmet sunmak için aralıksız çalışmaya devam etmektedir. Sektör sürecin başından bu yana iş sürekliliği ve sigortalıların hak mahrumiyeti yaşamaması için Hazine ve Maliye Bakanlığı ile yakın temas halinde çalışmaktadır. Yaygın acente ağına sahip olan sigorta sektörü, dağıtım

S gorta sektörü tanı konulana kadar tüm g derler üstlen yor Sigorta şirketleri, poliçe özel şartlarında yazılı olduğu şekilde sağlık kurumlarına başvuran tüm sigortalılarının Covid-19 tanısı konulana kadar yapılmış tüm tetkik giderlerini ve test sonucu belirlenene kadar süren tedavi giderlerini üstlenmektedir. Covid-19 teşhisi pozitif olarak konduktan sonra oluşan tedavi giderleri ise poliçe teminat kapsamına bağlı olarak ödenebilmektedir.

Türk sigorta ve emeklilik sektörü, bu zor dönemde de üretmeye, sigortacılık sektörü ilgili tüm paydaşlar ve kamu otoritesi ile işbirliği içinde, birlik beraberlik ve dayanışma ruhuyla, ülke ekonomisine katkıda bulunmaya devam etmektedir.”

ATA M A TA R İ H İ N D E G EÇ E R L İ O L A N TA R İ F E Y E G Ö R E Ö D E N EC E K

S gorta ekspert z ücretler ne düzenleme Motorlu araç ve bunların dışındaki sigortalarda uygulanacak taban ekspertiz ücret tarifesiyle uygulama esasları belirlendi. Ekspertiz ücreti, atama tarihinde geçerli olan tarifeye göre ödenecek.

Ekspertiz için yapılan ulaşım, konaklama ve diğer giderler ekspertiz ücretine ilave edilecek. Ko-

DUNYA

15

CMYK

asürans, sovtaj, eksik sigorta, muafiyet gibi kesintiler uygulanmadan eksper tarafından tespit edilen brüt hasar tutarı, ekspertiz ücret hesaplamasında esas alınacak.

Sigortalının talebinden vazgeçmesi, hasarın teminat dışında kalması, suistimal tespiti gibi nedenlerle ekspertiz raporun ka-

patılması talep edilirse, rapor tamamlandıysa ekspertiz ücretinin tamamı, rapor tamamlanmadıysa tamamlanma yüzdesine isabet eden ücret ödenecek. Birden fazla eksperin çalıştığı hasar dosyalarında, tarifeye tabi ekspertiz ücreti hasar tutarı üzerinden her eksper için ayrı ayrı hesaplanacak.

İş yapış modeller değ şt Acentesine önem vermeyen sigorta şirketlerinin işin devamlılığını sağlamayacağını ve müşterileri memnuniyetini sağlayamayacağını ifade eden Korkut, “Bizler, sigorta şirketlerinin vekaleti ile iş yapıyoruz. Dolayısıyla, fiyat ve şartları sigorta şirketleri belirliyor. Sigorta şirketlerinin tamamına yakını evden çalışmaya geçmiş durumda. Bu durum iletişim ve iş yapış konusunda bir takım aksama ve iletişim zorluklarını da beraberinde getiriyor. Bu sürecin dayanışma, hoş görü ve güvenin biraz daha önde ve yoğun olarak kullanılması ile çözülebileceğine inanıyorum” dedi.

S gorta ş rketler nden beklent ler X Acente protokol hedefler esnet lmel ve yen lenmel .

X Acenten n tahs lat ödeme sorunlarına destek olunmalı, pr m alınamayan pol çeler başlangıcından ptal ed leb lmel . Tahs lat sorumluluğu acenteden olmamalı. Bu süre ç nde ödemeler ertelenmel , daha sonra vade farksız taks tler le alınmalı.

XS gortalılara ödemelerde asgar 30 gün ek süre ver lmel .

XŞ rketler acentes n n kom syon ödemeler n haftalık yapmalı.

Xİnternet çok ağır çalıştığından ş süreçler beklemeler ve kes nt lerden dolayı aksamakta olup, hızlı nternet paketler ve ayrıca acenten n evden çalışmasına destek ver lmel .

X İş kabul ve seç m kr terler esnet lmel .

X İş onayları çabuk ver lmel .

XS gorta ş rketler yurt ç ve yurt dışı toplantı ve seyahatler ptal ederek bu bütçeler üret m yüzdeler n spet nde acenteler ne destek olarak vermel .

XS gorta ş rketler st hdam ed len personel maaşlarına nakd destek vermel .

X S gorta ş rketler acentelere ek kom syon destekler vermel .

1

trilyon euro

sürdürüleb l r

AB Kom syonu, Yeş l Düzen f nanse etmek ve b rl ğ n 2050 yılına kadar lk kl m nötr kıtası olma planını desteklemek ç n önümüzdek 10 yıl ç n 1 tr lyon euro taahhüdünde bulundu Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

İBB, yurt dışına sera gazı salımını azaltan karbon kred s sattı İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraklerinden İSTAÇ, İngiliz Numerco şirketine 10 bin tonluk karbon kredisi satışı yaptı. İBB'den yapılan açıklamaya göre, uluslararası karbon piyasasının önde gelen kuruluşu Gold Standard denetiminde karbon kredisi kazanan İSTAÇ'ın, pazar araştırması sonuç verdi. İngiliz enerji şirketi Numerco ile temasa geçen İSTAÇ, anlaşma sağladı ve ön satış olarak 10 bin tonluk karbon kredisini sattı. İBB tarihinde bir ilke imza atan İSTAÇ, elindeki 6,5 milyon tonluk karbon kredisini uluslararası pazarda satmak için girişimlerini sürdürüyor. İSTAÇ, Odayeri ve Kömürcüoda depolama alanlarında evsel atıktan enerji üreterek karbon kredisi kazanıyor. Şirket, Eyüpsultan’da kuracağı atık yakma ve biyometanizasyon tesisleri için de karbon kredisi başvurusu yaptı ve kabul edildi. Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında 2005’te yürürlüğe giren Kyoto Porotokü, iklim değişikliğine neden olan sera gazı salımını azaltmayı hedefliyor. Anlaşma, taraf ülkelere, karbon salımı kotası tanıyor. Karbon salımını azaltmak için Kyoto Protokolü mekanizmalardan biri de "Emisyon Ticareti" mekanizması. Herhangi bir ülke ya da üretici kendi kotasını aşarsa, daha az karbon salımı yapan ülke ya da üreticiden karbon kotası satın alabiliyor.

Doğa ve nsana da r yen b r başlangıç ç n ışıklar kapandı Sürdürülebilirliği kurumsal bir değer olarak ele alan Panasonic Life Solutions Türkiye, son yedi yıldır olduğu gibi 2020 Dünya Saati etkinliğine ana sponsorluk desteğini sürdürdü. WWF’in doğal alanların ve türlerin yok oluşuna, iklim krizine dikkat çekmek için dünya genelinde ışıkların bir saat kapatılması çağrısı yaptığı ‘Dünya Saati’, bu yıl 28 Mart 20.30-21.30 saatleri arasında, doğa ve insanlık için dayanışma adına, Dünya Dayanışma Saati temasıyla gerçekleşti.

"Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle yalnızca evlerden katılımla hayata geçen Dünya Saati ile dijital mecralar üzerinde büyük bir etkileşim sağlanarak, önemli bir farkındalık oluşturuldu.

Panasonic Life Solutions Türkiye İK ve Kurumsal Gelişimden Sorumlu İcra Kurulu Üyesi Mutlu Kutlu “Gelecek kuşaklara daha yaşanabilir bir dünya bırakmanın ve çevre sorunlarına karşı duyarlı olmanın artık tüm insanlığın ortak gündemi ve sorumluluğu olduğunu düşünüyorum. İklim değişikliği, gezegenimizi her geçen gün daha çok tehdit eden, gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için sürdürülebilir kalkınmanın da öncelikleri arasında yer alan bir kavram. ‘Daha İyi Bir Yaşam, Daha İyi Bir Dünya’ hedefi ile faaliyet gösteren Panasonic Life Solutions Türkiye olarak bizler “İnsan odaklı çözümlerle daha iyi ve konforlu bir yaşam’ sunma vizyonumuzu hayatın her alanına yansıtma çabası içerisindeyiz” dedi.

1 N san 2020 • Çarşamba

Evde sürekl onl ne v deo zlemek, çevre ç n zararlı YAKIN PLAN DİDEM ERYAR ÜNLÜ didem.eryar@dunya.com

COVID-19 salgını nedeniyle dünya genelinde milyonlarca insanın evden çıkmadığı bir dönem yaşıyoruz. Evde kalan insanların en fazla vakit geçirdikleri alan ise internette film ya da dizi izlemek.

Cisco’nun Visual Network Indicator tahminlerine göre online videolar 2022 yılında internet trafiğinin yüzde 82’sini temsil ediyor olacak. Her online aktivite gibi, video yayınları da oldukça yüksek düzeyde enerji kullanımına neden oluyor.

Tüm bu dijital verinin geniş bir network üzerinde hareket edebilmesi için gerekli olan elektrik ise, büyük ölçüde fosil yakıtlardan elde edildiğinden, yüksek düzeyde CO2 emisyonuna neden oluyor.

Save On Energy, Netflix rakamlarını temel alarak bir araştırma gerçekleştirmiş. Netflix’in bugün dünya genelindeki abone sayısı 158 milyonun üzerinde.

Araştırma Ekim 2018 ile Eylül 2019 tarihleri arasıda Netflix üzerinden izlenen film ve dizilerin neden olduğu CO2 emisyonlarını, otomobil kullanarak yol açtığımız CO2 emisyonları ile karşılaştırıyor.

Araştırmada ortaya çıkan rakamlar oldukça dikkat çekici. Örneğin, Netflix’in gerilim dizisi Birdbox’un 80 milyon kişi tarafından izlenmesi yaklaşık 235 milyon kilometre otomobil kullanmaya denk geliyor. Bunun neden olduğu CO2

Save On Energy tarafından yapılan araştırmaya göre 80 m lyonun onl ne d z zlemes , Londra’dan İstanbul’a 38 b n 879 kere arabayla g d p dönmeye bedel! Bu da 66 b n ton CO2 üretmek anlamına gel yor…

emisyonu ise 66 bin tonun üzerinde. Daha somut bir şekilde ifade etmek gerekirse; Londra’dan İstanbul’a 38 bin 879 kere arabayla gidip dönmeye denk geliyor.

Araştırmada yer alan bir diğer örnek ise Adam Sandler’in başrolde olduğu komedi filmi Murder Mystery. Filmin 73 milyon kez izlenmiş olması; 167 milyon km boyunca otomobil kullanmaya ve 47 bin ton CO2 üretmeye denk geliyor. Londra’dan Los Angeles’e gidiş-dönüş uçak yolcuğu yapmanın kişi başına yaklaşık bin 650 kg CO2’ye neden olduğunu düşünürsek; filmin bugüne kadar 73 milyon kez izlenmiş olmasının yarattığı emisyon, bir kişinin 29 bin kez Londra’dan Los Angeles’e uçması anlamına geliyor.

Koronav rüsten korkuyoruz ama y ye g deceğ ne nanıyoruz GIA-Gallup International Association ve Barem tarafından 28 ülkede yaklaşık 25 bin kişi arasında gerçekleştirilen koronavirüs araştırmasına göre; tüm dünya bu virüsten korkuyor, otoriteye güveniyor, virüsün nedeni ve geleceğinden emin değil. Araştırmaya katılanların yaklaşık dörtte üçü, eğer işe yarayacaksa, bazı insan haklarını feda etmeye hazır olduklarını söylüyor. Öte yandan katılımcıların neredeyse yarısı koronavirüs tehdidinin abartılmış olabileceğini düşünüyor. İnsanlar önümüzdeki haftalarda, iyi veya kötü, ne beklemeleri gerektiğini bilmiyorlar, kötü beklentiler ise biraz daha net görünüyor. Araştırmada ön plana çıkan bazı sonuçlar şöyle:

3 KİŞİDEN 2’Sİ KORKUYOR Dünya genelinde ve Türkiye’de insanların yüzde 67’si bu virüsten korkuyor.

Korkmadığını dile getiren kişilerin oranı ise globalde yüzde 29, Türkiye’de yüzde 31. Yani, araştırmaya katılan her üç

Dünya Uzay Ajansı (ESA) ver ler ne göre, küresel anlamda sanay faal yetler n n büyük ölçüde durmasına neden olan COVID-19 salgını, hava k rl l ğ n n öneml ölçüde azalmasına neden oldu.

Ajans uzmanlarının yaptığı açıklamaya göre, hava k rl l ğ oranlarında yaşanan bu an düşüş, bugüne kadar zlenen en büyük değ ş m olarak ön plana çıkıyor. ESA’nın Sent nel-5P uydusundan elde ed len ver lere göre, Asya ve Avrupa şeh rler ve sanay bölgeler nde son altı haftadır zlenen n trojen d oks t (NO2) oranı geçen senen n aynı dönem ne kıyasla yüzde 30 daha düşük sev yelerde. Le cester Ün vers tes Hava K rl l ğ

16

CMYK

na; küresel karbon salımının ise yüzde 1’ine denk geliyor.

Rapor, dijital teknolojilerin toplam sera gazı emisyonlarının yüzde 4’ünü temsil ettiğine yer verirken, bu teknolojilerin enerji tüketiminin yılda yüzde 9 oranında arttığını da ortaya koyuyor.

The Shift Project’in raporuna göre; 300 milyon tonluk sera gazı emisyonunun yüzde 34’ü Netflix ve Amazon Prime gibi uygulamalara ait. Bunları YouTube gibi video servisleri takip ediyor. Son sırada ise sosyal ağlar ve diğer internet sitelerinde seyredilen videolar geliyor.

The Shift Project’in karbon salımının azaltılması için getirdiği öneri ise veri merkezlerinin yenilenebilir enerjiyle çalıştırılmasını sağlamak.

GALLUP-BAREM ARAŞTIRMASI:

na-Hersek’in ve Kuzey Makedonya'nın yüzde 73’ü, Bulgaristan'ın yüzde 72’si böye düşünüyor. Fransızlar, Hollandalılar, Avusturyalılar, İtalyanlar ise zıt bir duruş sergiliyorlar. Bu ülkelerde yüzde 70'in üzerinde bir çoğunluk koronavirüs tehdidinde bir abartı görmüyor.

ÖNÜMÜZDEKİ AY NE OLACAĞI BELİRSİZ kişiden ikisi korku içinde.

HÜKÜMETLERE GÜVEN YÜKSEK Araştırma verilerine göre, bu konuda hükümetlerine güvenenlerin oranı dünya genelinde yüzde 62. Türkiye’de ise yüzde 69.

Hükümet yetkililerinin aldıkları önlemlere en çok güvenenler Avusturyalılar (yüzde 88), onları Hintliler (yüzde 83), Filistinliler (yüzde 80) ve Hollandalılar (yüzde 79) izliyor.

Hükümete güvenin yüzde 50’nin altına düştüğü ülkeler ise Tayland (yüzde 20)

90

Hava k rl l ğ n n azalması COVID-19’la mücadele ç n avantaj

DUNYA

Onl ne v deo h zmetler yılda 300 m lyon ton CO2’ye neden oluyor Araştırmada yer alan örnekleri çoğaltmak mümkün; fakat içinde bulunduğumuz bu zor dönemde, evlerimizde geçirdiğimiz zamanı en olumlu şekilde geçirmeye ihtiyacımız olduğu da gerçek.

Online video hizmetlerinin karbon emisyonları üzerindeki etkisi, sadece korona günlerine özel bir durum değil tabi ki. Paris merkezli The Shift Project’in geçtiğimiz yılın Mart ayında yayınladığı “İklim Krizi: Online Videonun Sürdürülemez Kullanımı” başlıklı rapora göre, online video hizmetleri dünyada yılda 300 milyon ton karbondioksit salımına neden oluyor. Bu oran, İspanya’nın toplam karbon salımı-

%

Profesörü Paul Monks, bu süreçten alınması gereken öneml dersler olduğunu söylerken, “Bu güne kadar yaşadığımız en büyük deney m yaşamaktayız. Düşük karbon ekonom s ne geçmem z gerekt ğ n açık b r şek lde görüyoruz.

Yaşadığımız dönem çok ağır ve büyük kayıplar ver yoruz, fakat umut ver c gel şmeler de görmem z gerek yor” d yor.

Geçm ş dönemde İng l z hükümet n n b l m danışmanları arasında yer alan Monks, hava k rl l ğ n n azalmasının, COVID-19’la mücadele sürec nde sağlık açısından çok fayda sağlayacağını da fade ed yor.

Potsdam İklim Etkileri Araştırma Enstitüsü Raporu’na göre, Çin ve Hindistan gibi ülkelerin, kömürü enerji sisteminden 2030 yılına kadar çıkarmaları, küresel ölçekte azaltılması gereken emisyonların yüzde 80 ila 90’ına denk geliyor..

ve Japonya (yüzde 23) başta olmak üzere, ABD (yüzde 42), Ekvator (yüzde 44), Almanya (yüzde 47), İngiltere ve Rusya (yüzde 49)

ABARTILDIĞINA İNANANLAR VAR Dünyada görüşülen kişilerin yarısı (yüzde 49) salgın tehdidinin abartıldığın düşünürken yüzde 46’lık bir kesim abartılmadığını ve riskin oldukça yüksek olduğu görüşünde. Türkiye’de bu oranlar sırasıyla yüzde 52 ve yüzde 43 seviyelerinde.

Tehlikenin abartıldığını düşünen ülkelerin başında Balkan halkları geliyor; Bos-

Görüşülen ülkelerde önümüzdeki ay salgının daha kötü bir durumda olacağını bekleyenler (yüzde 39), iyiye gideceğini düşünenlerden (yüzde 34) daha fazla ve ülkeden ülkeye önemli farklar izleniyor. En karamsar ülkelerin başında, halkının yüzde 82’sinin durumun kötüleşeceğini düşündüğü İngiltere var. İkinci sırada yüzde 77 ile Hollanda, üçüncü sırada ise yüzde 70 ile Fransa geliyor. Buna karşılık en iyimser tarafta Azerbaycan (yüzde 83), Kazakistan (yüzde 73), Türkiye (yüzde 63), Ermenistan (yüzde 61) ve Hindistan (yüzde 60) yer alıyor.

Araştırma: Elektr kl otomob ller ve ısı pompaları çok daha az CO2 yaratıyor Exeter, N jmegen ve Cambr dge Ün vers teler tarafından gerçekleşt r len araştırmaya göre, her ne kadar elektr k üret m bell b r m ktarda fos l yakıt kullanımı gerekt r yor olsa da, elektr kl otomob ller, benz nl otomob llerden daha az C02 em syonuna neden oluyor. Dünya ülkeler n n yüzde 95’ n kapsayan araştırmada, elektr kl otomob ller n ve evlerde kullanılan ısı pompalarının çok daha az CO2 em syonuna yol açtığı ortaya konuyor. Bu duruma st sna oluşturan ülkeler se, Polonya g b büyük oranda kömür bağımlı olan ülkeler. Hafta başında Nature Susta nab l ty derg s nde yayınlanan araştırma, önümüzdek dönemde bu teknoloj lere yatırımın

çok karlı olduğunu da ortaya koyuyor. Elektr kl otomob ller n benz nl otomob llere kıyasla çok daha az karbon em syonuna neden olduğu aslında büyük b r çoğunluk tarafından kabul ed lm ş olsa da, elektr ğ n kömür g b fos l yakıtlardan elde ed l yor olması bazı soru şaretler ne neden oluyordu. Dünya genel nde, otomob ller ve ev ısıtma araçları fos l yakıtlardan kaynaklanan em syonların dörtte b r n tems l ed yor. Elektr k ht yacının büyük b r bölümünü yen leneb l r kaynaklardan elde eden İsveç ve nükleer enerj den elde eden Fransa g b ülkelerde, elektr kl otomob l kullanımı karbon em syonlarında yaklaşık yüzde 70 azalma sağlıyor.