Dünya Gazetesi - 13 Nisan 2020 by Dünya Gazetesi

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.6998 (% -0.75)

7.3308 (% -0.08)

8.86 (% -0.34)

96471.00 (% 0.66)

1677.45 (% 0.99)

EMLAK B lg l Hold ng Manhattan'da kred rekoru kırdı

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

31.48 (% -7.68)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

13 Nisan 2020 • Pazartesi

ANKARA SOHBETİ

COVID-19'LA MÜCADELE

Türk ye borçlanab l r ama...

Kısa çalışmaya 200 b n f rma başvurdu

Dünya Bankası Başekonom st Aslı Dem rgüç Kunt anlattı /05

Bakan Albayrak: Kamu bankaları vatandaşın yanında, özel bankalar b z üzüyor/ 03

Salgın uzarsa dış borç ödemelerini Hazine yapsın Fat h Özatay Yazarlarımız Fatih Özatay ve Güven Sak bugün gazetemizde ve DÜNYA Online'da yer alan ortak analizlerinde, COVID-19 salgınının beklendiği gibi üç ay değil de birkaç çeyrek sürmesi halinde ekonomide ortaya çıkacak şokun etkilerini değerlendirdi. Özatay ve Sak, böyle bir durumda, Merkez Bankası ve Hazine'nin ülkenin

Güven Sak tüm dış borç ödemelerini üstlenmesi, bu amaçla tek elden tüm kreditörlerle görüşmelere başlaması ve de tüm ödemelerin yeniden yapılandırılması gerektiğine dikkat çekti. Bu süreçte ilgili şirketlerden imtiyazlı hisse senedi ya da hisse senedi ile değiştirilebilir tahvil edinilmesi gündeme gelebilecek. /08-09

Otomot vde en y senaryo mayısta şbaşı V rüs salgınının c dd b r bel rs zl k yarattığını vurgulayan OSD Başkanı Haydar Yen gün, “Sadece B ve C değ l, Z planını b le yaptık” ded Haydar Yenigün, otomotiv ana sanayiinin yeniden üretime dönmesine yönelik senaryolar oluşturduklarını belirterek, “İyi senaryoda nisan sonu, mayıs başında kademeli olarak üretime başlanabileceğini öngördüklerini, kötü senaryo için ise bu aşamada tarif yapmanın çok zor olduğunu” söyledi. Salgının uzun sürmesinden endişe duyduklarını ifade eden Yenigün, yeniden işbaşı halinde bile çalışan sağlığı, lojistik ve talep sorunları nedeniyle üretimin bir süre sınırlı kalacağını kaydetti. AYSEL YÜCEL/15

ASELSAN plaka tanıma sistemini akıllandıracak Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, başkanlık ile ASELSAN arasında Kent Güvenlik Yönetimi ve Plaka Tanıma Sistemi kapsamında bin 523 sabit ve 514 hareketli kamera, 11 lazer PTZ kamera ile 139 plaka tanıma sistemi ve 200 mobil plaka tanıma sistemi üretileceğini açıkladı. Demir, terörle mücadele ve asayişe katkı vermek amacıyla il ve ilçelerde kurulumların devam ettiğini, şu ana kadar 44 bin kamera ve 9 bin plaka tanıma sisteminin teslim edildiğini bildirdi. Ek paketle ürünlerin akıllı ürünlere dönüşeceğini kaydeden Demir, “Hatalı park yapan araçların tespitine yönelik yetenekler kazanılacak. Sahada sabotaj tespiti, yönlü çizgi geçişi, yönlü hareket tespiti, şüpheli nesne tespiti, kişi ve trafik analizi ve hedef takibi yapan kameralar kullanılacak” dedi.

KÜRESEL EKONOMİDE KADER HAFTASI

"Ekonom k B l m Kurulu" da olmalı

13 Kâr dağıtımı sınırlaması

“Tedar kç ler en fazla nak t akışı zorlayacak”

VAHAP MUNYAR Yen gün, en büyük ş ortakları olan tedar kç f rmaların nak te er ş m n n kolaylaştırılması gerekt ğ ne de d kkat çekerek, “Bu dönemde ş rketler en çok zorlayacak olan şey nak t akışı” ded . Yen gün, asgar ücret n yüzde 150’s olarak sınırlanan en yüksek kısa çalışma ödeneğ n n yüzde 300’e çıkarılmasını sted kler n de fade ett . /15

Tüberkülozun aşısını yaptık, COVID-19 laç ve aşısı ç n de varız

04 ALAATTİN AKTAŞ

KO C A E L İ ’ D E K İ 1 4 O S B’ D E N O RTA K TA L E P

Sanay c üret m ç n korona test st yor Kocaeli’ndeki organize sanayi bölgeleri (OSB), üretimin kesintisiz sürdürülebilmesi için çalışanların COVID-19 taramasından geçirilmesi talebinde bulundu. Toplam 108 bin kişinin istihdam edildiği 14 OSB’nin ortak talebinde, test sonrasında gerekli önlemlerin alınarak üretime devam edilmesinin önemine dikkat çekildi. Kocaeli Sanayi Odası Yö-

Uluslararası F nans Enst tüsü (IIF) koronav rüs şokunun 225 tr lyon dolarlık “borç bombasını” patlatab leceğ uyarısı yaparken, uzmanlar IMF le Dünya Bankası g b kuruluşların yanı sıra AB yetk l ler ve d ğer pol t ka yapıcıların bu hafta alacağı kararların küresel ekonom n n kader ne yön verecek önemde olduğuna d kkat çek yor. Önümüzdek dönemde borçlulukta “benzer görülmem ş b r artış” yaşanacağına şaret eden IIF, küresel tahv l ve kred lerde bu yıl 20 tr lyon dolardan fazla borcun vades n n dolacağını, bu durumun kırılgan gel şmekte ekonom ler ç n ‘ref nansman r sk ’ doğurduğunu kaydett . Papa Franc s de, gel şm ş ülkelere çağrıda bulundu ve “Tüm uluslar en fak r ülkeler n b lançolarındak borç yükünü affedem yorsa da azaltarak mevcut durumun gerekt rd ğ çok kr t k ht yaçları karşılamalı” ded . HİLAL SARI /10

NEVZAT SAYGILIOĞLU

VEYSİ SEVİĞ

XMartta üret m yüzde 22, hracat %30 azaldı /15 4 4 BİN KAMERA TESLİM EDİLDİ

AROLAT’ TAN

The Ekonomist dergisinin oluşturduğu, Kural Yoğunluğu Endeksi’nde çok sayıda gelişmekte olan ülke var. Gelişmiş dünyanın “koşullu destek” konusu gelişmiş olanlara, gelişmekte olanlara ise fazla bir şey yok. /03

netim Kurulu Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, test yapılmasının çalışanların tedirginliklerinin giderilmesinde önemli bir rol oynayacağını belirtti. Salgın nedeniyle OSB’lerde kapasite kullanımının yüzde 25’lere kadar gerilediğine dikkat çeken Zeytinoğlu, mart ayı ihracatında da yüzde 20’nin üzerinde daralma olduğunu belirtti.

Çalışmak steyen az olan ülken n şs z de az olur

04 ŞEREF OĞUZ

Algor tokras çağına mı g r yoruz?

SABİHA TOPRAK /04

■

Reel ekonom de daralma devam ed yor BADER ARSLAN /04

■

Elektr k üret m 11 günde yüzde 15 düştü /04

■

Moody's'e göre Türk ye'n n r sk denges aşağı yönlü /10

DÜNYA FİYATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12172

DUNYA

CMYK

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ / 02

GÜNCEL

Karşılıksız çek tutarının yüzde 10’u 3 ay çer s nde ödeneb lecek m ? ANKARA GÜNLÜĞÜ Canan Sakarya canan.sakarya@dunya.com

26 Mart’ta Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren kanunla, karşılıksız çek nedeniyle cezaevine girmiş olanların cezalarının infazları durduruldu, tahliyeleri yapıldı. Bunun için 3 ay içerisinde çek bedelinin yüzde 10'nunun ödenmesi, sonra da ikişer ay arayla toplam 15 taksitte kalan borcun ödenmesi şart koşuldu. 3 ay içerisinde borcun yüzde 10'luk bölümü ödenmezse alacaklının şikâyeti üzerine borçlu hapse girecek. “İşyerleri kapalı. İnsanlar üç ay içe-

risinde çıkıp bu parayı nereden bulacak? Bu insanlar ne zaman, nerede çalışacak da bu parayı, bu borcu ödeyecekler?” diye soran CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi, karşılıksız çek suçunun infaz düzenlemesine ilişkin yasa teklifinin kapsamına alınması gerektiğini dile getirdi. İnfaz düzenlemesi ile birçok cezanın affedildiğine işaret ederek, “Dolandırıcıya yapılan bu işlemi neden bu insanlara yapmıyorsunuz?" diyen Hamzaçebi, Anayasa'nın 38'inci maddesindeki "Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğünü yerine getirememiş olmaktan dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz” hükmünü hatırlatarak “Çekte hapis cezası

olmaz” dedi. Mecliste karşılıksız çekle ilgili araştırma önergesi veren Hamzaçebi, çekte hapis cezası olan dönem ile olmayan dönemi karşılaştırdı. Hapis cezasının olduğu dönemde karşılıksız çekte bir azalma olmadığını, hapis cezası olmadığı dönemde de bir patlama yaşanmadığına dikkat çekti. Önergenin görüşmeleri sırasında İYİ Parti Samsun Milletvekili Bedri Yaşar da her çekini ödemeyene "dolandırıcı" gözüyle bakılmaması gerektiğini belirterek, karşılıksız çek sahibinin, ceza ertelemesinden yararlanması için üç ay içinde çek tutarının yüzde 10'unu ödeme şartının bugünkü şartlarda gerçekleştirmesinin zor olduğunu ifade etti.

Bugün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Uluslararası Yatırım Pozisyonu Şubat 2020 verilerini açıklayacak. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Yurtdışı Üretici Fiyat Endeksi Mart 2020 verilerini açıklayacak.

Torba teklif Meclis’e geliyor İş dünyasının görüşüne açılan şten çıkarmaların yasaklanmasını da çeren koronav rüsün ekonom ye etk ler n azaltmaya yönel k yen yasal düzenlemeler çeren torba tekl f n bu hafta Mecl s’e sunulması beklen yor. Mecl s Plan Bütçe Kom syonu’nun yasa tekl f n n görüşmeler n bu hafta tamamlanması ve tekl f n hızla kanunlaştırılması planlanıyor. Geçt ğ m z Cuma günü Mecl s M ll Eğ t m Kanununda ele alınan YÖK Kanunu’nda değ ş kl k yapan tekl f n de bu hafta kanunlaştırılacak.

Tarım ve orman Bakanlığı, İklim İstatistikleri Mart 2020 verilerini açıklayacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Coğrafi İşaret İstatistikleri Mart 2020, Tasarım İstatistikleri Mart 2020, Patent İstatistikleri Mart 2020, Marka İstatistikleri Mart 2020 verilerini açıklayacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Kuruluşlarının Hazine Garantisiz Dış Borç İstatistikleri (Kamu Kuruluşlarınca Sağlanan Hazine Garantisiz Dış Krediler) Mart 2020 verilerini açıklayacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı Hazine Garantilerine İlişkin İstatistikler (Hazine Garantili Kredilerin Geri Ödemeleri) Mart 2020 verilerini açıklayacak.

“Üretimi ayakta tutan gelecekte avantajlı olur”

Tüberkülozun aşısını yaptık, COVID-19 ilaç ve aşısı için de varız

Pandem sonrasında üret m ayakta tutan ekonom ler n avantajlı hale geleceğ n söyleyen Den zl Sanay Odası Başkanı Müjdat Keçec , reel sektörün st hdam, kamu alacakları ve f nansman konusunda beklent ler n DÜNYA’ya anlattı.

OSMAN NURİ BOYACI/DENİZLİ

Denizli Sanayi Odası (DSO) Başkanı Müjdat Keçeci, Hastalığı erken yenen, üretimini ayakta tutabilen ülkeler gelecekte avantajlı duruma geçeceklerdir” sözleriyle reel sektörün taleplerinin karşılanmasını istedi. Koronavirüs nedeniyle dünyanın zorluklarla dolu bir dönemi atlatmaya çalıştığını kaydeden bugüne kadar yaşamadığı felaketlerin en büyüğünü yaşadığını söyleyen Başkan Keçeci, “Burada mücadele insanlığın virüse karşı mücadelesidir. Haliyle virüs ülkemizde de gerek sağlık ve yaşam, gerekse ekonomimizi allak bullak etti. Sanayiciler olarak biz de ekonomik olarak ayakta kalmaya çalışıyoruz. Devletin bu konuda açtığı ve açacağı kanatların altında yaşamak istiyoruz. Özellikle TOBB marifetiyle sorunlarımızı ve ihtiyaçlarımızı devlete aktararak çözüm arıyoruz. İhtiyaçlarımızı muhtelif şekilde takdim ediyorsak da, bu sıkıntılarımız nakit, istihdam ve kamu alacaklarının düzenlenmesi üzerine odaklanıyor” dedi. Kredi Garanti Fonu’nun kapasitesinin 500 milyar liraya çıkarılmasının KOBİ’ler için çok önemli oldu-

OÇAK Farma Yönetim Kurulu Başkanı Ender Koçak, mesaj

ğunu kaydeden Keçeci, “İç piyasanın hareketi bu fonun çalışmasıyla sağlanacak” diye konuştu.

Den zl ’de 90 b ne şç ç n kısa çalışma başvurusu İstihdamın korunmasının hem işçi, hem işveren hem de kamuoyu açısından çok önemli olduğunu vurgulayan Keçeci, “Bu nedenle kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları eskiye göre iyileştirildi. 600 gün sigorta şartı 450 güne, son 120 günlük ödeme süresi de 60 güne indirildi. İstihdamı koruma konusunda zorlanan işletmeler ve oldukça mağdur olan işçiler var. Bu nedenle bu konuda 450 gün prim ve 60 günlük ödeme süresinin tamamen kaldırılması gerektiğine inanıyoruz. Bu konuda İŞKUR tarafından istenen evrakların basitleştirilmesi ve evrak sayısının düşürülmesi olumlu” dedi. Keçeci, Denizli’de işletmelerin 90 bin işçi için kısa çalışma ödeneğinden yararlanma başvurusu yaptığını, başvuruların neredeyse tamamının olumlu sonuçlandığını, turizm sektöründe iş sözleşmesi askıda olan çalışanlardan nisan ayında sigortalı girişi yapılanların da bu ödenekten istifade edeceklerini belirtti.

Mücb r sebep haksızlığı g der lmel Başkan Müjdat Keçec , reel sektörün alınan tedb rlerle lg l en öneml problem n n mücb r sebep kapsamı ç nde olmayan sanay c ler n durumları olduğunu söyled . Keçec , “Ayrıca devletten bekleyen alacaklar ve KDV alacaklarının çözüme kavuşturulması gerek. KDV alacakları ç n devlet n borçlu olduğu b r belge ver ld ğ nde, alacaklı ş rket kred kaynaklarında bu belgey kullanab lmel ” şekl nde konuştu. Keçec , ayrıca “Sanay ve t car şletmelerde elektr k ve doğalgaz faturalarının en az 3 ay vadeyle ertelenmes uygun olacak” ded .

Ç AY S İ A D, 2 0 8 B İ N Ü R E T İ C İ N İ N TA L E B İ N İ D İ L E G E T İ R D İ

ÇAYKUR'a 'sezon uzatılsın' çağrısı LEYLA İLHAN

Mayısta Karadeniz Bölgesi'nde 208 bin üretici için çay toplama sezonu başlıyor. Ancak her yıl yurtdışından gelen binlerce yabancı işçi ile yapılan çay toplama işleminin bu yıl koronavirüs nedeniyle çay bahçeleri sahipleri tarafından yapılması bekleniyor. Azalan işgücü ve bahçelerde kalabalık olmasının önüne geçmek için her yıl uygulanan 20 günlük çay alım süresinin bu sezon uzatılması talep ediliyor. Çay Sanayicisi İşadamları Derneği (ÇAYSİAD) Genel Sekreteri Mustafa Yılmaz Kar, Türkiye’nin çayda kendine yetecek 1 yıllık çay stoku bulunduğunu belirterek, korona salgını nedeniyle bu yıl çayda ilk sezonda toplama süresinin uzatılması gerektiğini söyledi. Her yıl başta Gürcistan olmak üzere ortalama 26 bin yabancı işçinin mayıs ayında sezonun başlamasıyla çay toplamak için Türkiye’ye geldiğini kaydeden Kar, bu yıl ise sınırların kapalı olması nedeniyle üreticilerin işçi olmadan kendilerinin çay toplayacağını söyledi. Ancak ÇAYKUR başta olmak üzere fabrikaların kaliteli çayı almak için sezonu

DUNYA

CMYK

70 m lyon dolar üret c n n ceb nde kalacak Mustafa Yılmaz Kar, çay üret c s n n yabancı şç yer ne, ürünü kend s n n toplaması hal nde her yıl ödenen 70 m lyon dolar ücret n de cepler nde kalacağını savundu. Çayda k nc sezonun haz ran ayı ortalarına doğru başlayacağını aktaran Kar, “Bu döneme doğru v rüsün etk s n y t rmes muhtemel” tahm n nde bulundu.

erken başlatmak istediklerini aktaran Kar şöyle konuştu: “Sezon, havanın durumuna göre mayısın ilk ya da ikinci haftasında başlayıp yılda 4 kez çay toplanıyor. Fakat şu an bölgede pek çok yer karantinaya alındı ve mayıs sonrasına kadar da sürdürecek gibi görünüyor. Dolayısıyla sanayiciler erken hasat isterken, bu durumu göz önünde bulundurmalı. Çünkü, çay toplama başlayınca yabancı işçi gelmeyecek ama belki Giresun gibi bölge illerinden geçici işçi gelebilir. Salgının yayılmaması için bölgeye geçici işçi almak yerine bahçe sahipleri tarafından hasat yapılabilir. Normal sezonlarda ÇAYKUR 20 gün içinde alım yapıp sonrasında alımları durduruyor. ÇAYKUR yaş çayın yarısını bu şekilde topluyor. Geri kalanını

ise düşük fiyatla özel sektör alıyor. Bu yıl çay toplama sürecinin zamana yayılmasıyla üretici üzerindeki stres de kalkabilir.”

Randevu s stem le alınmalı ÇAYKUR’un ikinci önlemini ise çay alım evlerinde alması gerektiğine dikkat çeken Yılmaz Kar, “ÇAYKUR çay alımını çay evlerinden yapıyor. Böyle olunca insanlar biran önce çay satmak için buralarda yığılıyor. Bu yüzden çay alım evlerinde riskli bir durum oluşabilir. ÇAYKUR bu yıl alımları özel sektörün yaptığı gibi üreticilere gidip randevu ile alabilir. ÇAYKUR ne kadar ve ne zaman alım yapacağını üreticiye bildirirse, insanlar da süreci planlama imkanı bulur. Böylece çay sezonu salgına karşı güvenli geçer ve Türkiye de kaliteli çay içmiş olur” açıklamasını yaptı. Kar, ilk sezonun bu önlemler sayesinde heba edilmeyeceğinin altını çizdi.

Kanser ilaçlarımızı Avrupa ülkelerine de ihraç ediyoruz. Aşı konusuna değindi: -Kuduz aşısı ile tüberkügönderdi: loz aşısını ürettik. COVID-19’la ilgili çalışmaCOVID-19 tedavi algoritmasında yer alan ve halen larına geçti: İŞ DÜNYASINDA DİYALOG kullanımda olan “Azitromi-COVID-19 tedavi protoVahap Munyar sin” etken maddeli tabletkolünde bulunan Hidroksikvahap.munyar@dunya.com ten 245 bin kutu üretip Sağlorokin ve Oseltamivir etlık Bakanlığı’na sunduk. 10 ken maddeli ürünlerimizin bin kutu da bağışladık. Hammadde teminine ruhsatlandırma süreci tamamlanmak üzere. bağlı olarak üretim 1 milyon kutuyu bulacak. Ayrıca her iki etken maddenin yerli üretimi Mesajı alınca Koçak’ı aradım, 1971’de kuru- için de çalışmalara başladık. lan şirketin üretim adreslerine değindi: Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Va-Çerkezköy’de 100 bin metrekare kapalı rank’ın açıkladığı ilaç ve aşı çalışmalarına işaalanı olan tesisimizde ilaç hammaddesi, ilaç ret etti: ve insülin üretiyoruz. Ayazağa’daki tesisi-İstanbul Üniversitesi, Bezmialem Ünivermizde serum üretimi var. sitesi, Koç Üniversitesi ve Sabancı ÜniversiŞirketin merkez ofisinin Bağcılar’da olduğu- tesi ile birlikte COVID-19 tedavisinde kullanu belirtti: nılacak biyoteknolojik ürün ile ilgili çalışma-Biz ilaç üreticileri olarak çalışmak zorun- lara TÜBİTAK destekli proje olarak başladık. dayız. Çünkü, stratejik bir üretim yapıyoruz. Ankara Üniversitesi ve Erciyes ÜniversiteKanser ilaçlarıyla ilgili adımlarını anımsattı: si’nin başarılarına dikkat çekti: -100’e yakın kanser ilacı üretiyoruz. Kan-Erciyes Üniversitesi Aşı Geliştirme Merser ilaçlarının fiyatını “erişilebilir” seviyeye kezi’nde Prof. Aykut Özdarendeli, COVID-19 çektiğimize inanıyoruz. virüsünü hücre kültüründe izole etmeyi baTürkiye’de satılan her iki kutu kanser ilacın- şardı. Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji dan birini ürettiklerini savundu: Enstitüsü Müdürü Prof. Aykut Özkul da aynı -50 dolayında ülkeye ilaç ihracatımız var. başarıyı gösterdi. İki üniversite ile bağlantıya geçtiklerini kaydetti: -COVID-19 aşısının üretimine dönük çalışmaların içinde yer almak için adımlarımızı atıyoruz. Üretimle ilgili stratejisini paylaştı: -Biz genellikle hayati önemi olan ilaçların ruhsatını alıp, üretmeye gayret ederiz. Yani, ruhsat alırken stratejik ilaç seçiyoruz. Ender Koçak, Çerkezköy’deki tesisin dünya çapında olduğunu anlatırken, İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) Yönetim Kurulu Başkanı Nezih Barut'un şu sözünü anımsadım: -Sektörümüzde dünya ile yarışabilen 83 firma var. Ayrıca 11 hammadde üreticisi faaliyet gösteriyor. Ülkemizdeki ilaç sektörünün gücü, bulunduğu düzey, COVID-19’la mücadele sürecinde daha iyi anlaşılacak…

Serum için at çiftliğimiz var

1.5 milyar liralık yatırım yaptık

KOÇAK Farma İlaç ve Kimya Sanayi A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ender Koçak’a Ar-Ge çalışmalarını sordum, anlattı: -Ciromuzun yüzde 5’ini Ar-Ge’ye ayırıyoruz. Ar-Ge merkezimiz, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı. 70’ten fazla bilim insanı bu merkezde görev yapıyor. Ar-Ge merkezindeki çalışmaları özetledi: -Konvansiyonel ürünler, biyoteknolojik ürünler (insülin, monoklonal antikorlar), aşılar (bakteriyal ve viral) ve anti serumlar üzerinde çalışmalar sürüyor. Kullanıma hazır enjektör formundaki biyobenzer enoksaparin sodyum etken maddeli ürünümüz burada geliştirildi. Merkezin şu özelliğine işaret etti: -Aşı çalışmaları için BSL 3, BSL 2 laboratuvarları ve deney hayvanları laboratuvarlarımız var. At çiftliğine dikkat çekti: -Aşı serum üretim çalışmaları için ülkemizde ilk defa bir ilaç firması bünyesinde at çiftliği kurduk. Çiftlikte 30-40 civarında atımız var.

KOÇAK Farma İlaç ve Kimya Yönetim Kurulu Başkanı Ender Koçak, Çerkezköy OSB’deki fabrika için 2014'te yatırım teşviki aldıklarını belirtti: -O yatırımı tamamladık. Daha sonra 384 milyon lirayla yatırıma devam ettik. Dolayısıyla 2014’ten bu yana 1.5 milyar liralık yatırım gerçekleştirdik. Makine tedarikinde sıkıntı olmazsa yatırım planlarımız sürecek. Tesisin üretim kapasitesine değindi: -Yılda 500 milyon kutu üretim yapabilecek kapasitemiz var. 2019’u 1.5 milyar liralık ciro ile kapattık. Geçen yılki ihracatımız da 20 milyon dolar gerçekleşti. Ayazağa’daki fabrikaya işaret etti: -50 bin metrekare alanda kurulu Koçak Farma Serum Tesisleri, yıllık 80 milyon litre üretim kapasitesine sahip. İstihdam verisini paylaştı: -2 bin kişi istihdam ediyoruz. Bu dönem mesafeyi koruyacak şekilde çalışmaya özen gösteriyoruz. Zaten ilaç üretim tesisleri çok steril ortamdır. Yalnız bu dönemde 600 propagandistimize izin verdik.

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ / 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

COVID-19 için az gelişmişlere destek var mı? CO

he Economist dergisi, 27 gelişmekte olan ülkenin üretimi durdurma kararı aldığını belirtiyor. Pakistan'ın “Biz üretmesek aç kalırız” derken, yasaklamaya giren son ülke olduğunu vurguluyor. Üretim sınırlaması kapsamı dışında kalan ürünlerde tam bir yasa/yönetmelik kargaşası olduğu anlaşılıyor. Derginin oluşturduğu, “Kural Yoğunluğu Endeksi’nde çok sayıda gelişmekte olan ülke var. Kuralları kamu kaynaklarıyla buluşturan tek ülke %16 kaynak tahsis eden Malezya. Hindistan için ise bu oran binde 8’de kalıyor. Kolombiya, Güney Afrika ve Endonezya gibi ülkelerin swap uygulamasından yararlanmak için ABD’den devlet tahvilleri aldıkları anlaşılıyor.

Politik faiz oranlarının düşürülmesi görülen bir başka önlem. Ancak çok az ülke ulusal paralarının döviz değeri karşısındaki sürekli bozulma nedeniyle bunu gerçekleştirebilecek. Morgen Stanley ‘yılı geçirmek için ne kadar gerekir’ hesaplamasında, 11 gelişmekte olan ülkeden sadece Rusya, Hindistan, Çin ve Tayland’ın “sınıfı geçebileceğini” belirtiyor. Salgının yarattığı ekonomik durgunluğun derinleşmesi olasılığına karşı BM-UNCAD sermaye denetimi gibi unutulmuş bir önergeyi gündeme getiriyor.

BUGÜNÜN SÖZÜ ABD’n n yarattığı swap hattında yer alan 15 ülkeden sadece 2’s gel şmekte olan ülke, d ğerler gel şm ş dünyadan.

Peki gelişmiş dünyanın salgının yarattığı açmaza karşı önlemi var mı? Fed Başkanı Powel, yaratılan 2 trilyon doların “Harcama Parası” değil “Borç Fon” olduğunun altını çiziyor. Aynı gün IMF’in, “İlk bahar Oturumu”nun perde açılışı konuşmasını yapan Başkan Georgeva’ya göre 170 ülkede ekonomik gelişme beklenmiyor. 90 ülkenin başvurduğu Acil Fon›dan 4 ülkenin yararlandığı kaydediliyor. Ancak 1 trilyon dolarlık fon konusunda bir açıklıktan söz edilmiyor. Hatta “sürdürülebilirlik borçlanma kapasitesi olmayan ülkelerin” düğüm olabileceği ima ediliyor. Bütün bunlar deneyimli Dış Haberler Editörümüz Hilal Sarı’nın gazetemiz DÜNYA’da 9 Nisan’da yer alan yazısında, “Koşullara bağlı dolar likiditesi” yaklaşımının yakında gündeme geleceğini hatırlatıyor...

1441 H cr Şaban 20 Günün Uzaması 3 dak ka

İ O //12 SİNOP

İ / 21 EDİRNE/

TRABZON / 12 KARS/9

BURSA/18 Ş ESKİŞEHİR /21 ANKARA / 19

ERZURUM /10 SİVAS / 14 VAN/ 10

KAYSERİ / 16

İZMİR/21 DENİZLİ/ 24

1436 Rum Mart 31

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 15

İSTANBUL / 16 /19 KOCAELİİ /19

DİYARBAKIR / 19

KONYA / 18

MUĞLA// 21 TALY YA 22 ANTALYA/

EDİRNE 05:07 06:38 13:21 16:59 19:53 21:18

ADANA/ 24

GAZİANTEP/ 19

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:14 05:00 05:01 04:56 05:03 04:47 04:53 04:39 04:44 04:36 04:13 06:39 06:29 06:29 06:25 06:26 06:14 06:18 06:05 06:07 05:59 05:41 13:18 13:11 13:11 13:07 13:04 12:55 12:57 12:45 12:46 12:37 12:22 16:56 16:49 16:49 16:45 16:41 16:34 16:34 16:22 16:22 16:14 16:00 19:48 19:43 19:42 19:39 19:32 19:27 19:26 19:15 19:14 19:06 18:53 21:08 21:07 21:04 21:02 20:50 20:48 20:45 20:35 20:32 20:24 20:15

Dünya’yı y oku

dunya.com

Kısa çalışmaya 200 b n f rma 2 m lyon çalışan ç n başvurdu Kısa çalışmaya ödeneğ ne 200 b nden fazla f rmanın 2 m lyondan fazla çalışan ç n başvurduğunu açıklayan Bakan Albayrak, "Ücrets z zne çıkarılanlara 3 ay, aylık 1170 TL maaş desteğ sağlanacak” ded . Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, yeni tip koronavirüsle mücadele tedbirleri kapsamında uygulanan kısa çalışma ödeneğine bugüne kadar 200 binden fazla firmanın, 2 milyondan fazla çalışan kapsamında başvuruda bulunduğunu ve bunlardan 700 bininin onaylandığını açıkladı. Albayrak, “Bu ödenekten yararlanamayan veya ücretsiz izne çıkarılan vatandaşlarımıza 3 ay, aylık 1170 lira maaş desteği sağlanacak” dedi. Albayrak, Twitter hesabından yaptığı videolu paylaşımla COVID-19 salgınının ekonomik etkileriyle mücadele kapsamında devreye alınan “Ekonomik İstikrar Kalkanı” adımlarının geldiği noktayı değerlendirdi. Bu süreçte dar gelirli vatandaşları desteklemek amacıyla nakdi yardımların uygulamaya alındığını anımsatan Albayrak, 2.1 milyon aile için başlatılan bu yardımların 4.4 milyon aileye çıkarıldığını belirtti.

Vatandaşların işlerini kaybetmemesinin öncelikleri olduğuna işaret eden Albayrak, “3 ay boyunca işten çıkarmaların önüne geçmeyi yasayla güvence altına alıyoruz. İşleri duran ya da azalan işletmelerimizde çalışan vatandaşlarımız için kısa çalışma ödeneğimiz devrede. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan veya bu sürede ücretsiz izne çıkarılan vatandaşlarımıza da maaş desteği vereceğiz” açıklamasında bulundu.

“F nansman destekler hız kesmeden devam ed yor” Albayrak, KOBİ ve sanayicilere sunulan finansman desteklerinin hız kesmeden devam ettiğini vurgulayarak, “25 bin liralık esnaf destek finansmanına bugüne kadar yaklaşık 290 bin 35 esnafımız başvurdu, 163 bin 450 bin esnafımızın süreci tamamlandı, 4 milyar 73 milyon lira finansman tahsis edildi. Ayrıca 72 bin 84 esnafımız da 25 bin lira li-

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Twitter hesabından yaptığı videolu paylaşımla “Ekonomik İstikrar Kalkanı” adımlarının geldiği noktayı değerlendirdi.

mitli Paraf Ticari Kart’a başvuruda bulundu. Yaklaşık 66 bin 910 esnafımıza kartları tahsis edildi. Bu kapsamda da 1.5 milyar liranın üzerinde bir destek devreye alınmış oldu” ifadelerini kullandı. Bireysel destek paketine de bugüne kadar 4 milyon 200 binden fazla vatandaşın başvurduğunu aktaran Albayrak, cuma günü itibarıyla tahsislerin başladığını ve 250 binden fazla vatandaşa 1.5 milyar liranın üzerinde tahsisin gerçekleştiğini kaydetti. Albayrak, kamu bankaları ve KGF çalışanlarının hafta sonları dahil yoğun bir çaba sergileyerek bu süreçleri hızlı bir

şekilde sonuçlandırmaya çalıştığını bildirdi. KGF destekli İş’e Devam finansmanı için cuma günü itibarıyla 66 bin 171 firmanın başvuru yaptığını anlatan Albayrak, şöyle devam etti: “34 bin 858 firmamızın süreci sonuçlandı ve 29 milyar 558 milyon liralık bir finansman tahsis edildi. Finansman tahsisi yapılan firmaların yüzde 96’sını KOBİ’lerimiz oluşturdu. Tahsis edilen ve kullandırılan meblağların da yüzde 75’i KOBİ’lerimiz için oldu.”

Özel bankalara çağrı Albayrak, tüm kamu bankaları çalışanlarının 7/24 esasına dayalı bü-

SOKAĞA ÇIKAN 18 BİN 770 KİŞİYE CEZA KESİLDİ

İçişleri Bakanlığı, 31 ilde sokağa çıkma yasağını ihlal eden 18 bin 770 kişi hakkında adli ya da idari işlem yapıldığı bildirildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada, koronavirüs tedbirleri bünyesinde 31 ilde toplam 63 milyon 640 bin vatandaşın sokağa çıkma yasağı kapsamında evlerinde kalarak, alınan karara yüksek oranda uyum sağladığı belirtildi. Bazı illerde az sayıda da olsa alınan kararlara uymayan vatandaşlara Umumi Hıfzıssıhha ve TCK'nın ilgili maddeleri kapsamında adli ya da idari işlem uygulandığı ifade edilen açıklamada, "Sokağa çıkma yasağı başladığı andan itibaren bu kuralı ihlal eden toplam 18 bin 770 kişiye adli ya da idari işlem gerçekleştirildi" bilgisi verildi. Açıklamada, vatandaşlara, salgınla mücadele kapsamında alınan tedbirlere gösterdikleri duyarlı yaklaşımdan dolayı teşekkür edildi.

İŞ ADAMLARINDAN KORONAVİRÜS TEDBİRLERİNE DÜZENLEME TALEBİ Girişimci İşadamları Vakfı'nca (GİV) İçişleri Bakanlığı’nın koronavirüse karşı getirdiği şehir giriş-çıkış tedbirleri ve yaş sınırlaması konulu

DUNYA

CMYK

"İLK KEZ YOĞUN BAKIMA GİREN VE ENTÜBE OLAN HASTA SAYISI AZALDI" Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, "Bugün ilk defa yoğun bakıma giren ve entübe olan hasta, sayısal olarak eksiye düştü. Yani yüzde 3-3.5 oranında bir düşüş söz konusu oldu. Bu son derece önemli" dedi. Koca, 6 üniversitenin rektör, dekan ve başhekimleriyle video konferans yöntemiyle görüştü. Konferansa; İstanbul, Hacettepe, Cerrahpaşa, Ankara, Gazi ve İnönü üniversitelerinin rektörleri, tıp fakültesi dekanları ve hastane başhekimleri katıldı. Pandemi döneminde yükün, kamu hastaneleriyle beraber üniversite ve özel hastanelerin de omuzlarında olduğunu vurgulayan Koca, taramaların artışıyla vaka sayısının arttığını ifade etti. Artışın ciddi bir oranda olmadığının altını çizen Koca, "Esas olarak Türkiye'nin diğer ülkelerden farklılığı olarak gördüğümüz yatan hasta, yoğun bakıma giren hasta, entübe artış hızı son dönemde düşme eğilimindeydi" diye konuştu. Öte yandan dün gazetemiz baskıya giderken Türkiye'de koronavirüs kaynaklı ölümlerin sayısı bin 101'e ulaşırken enfekte olanların sayısı da 50 bini geçti.

tedbirler ile ilgili lojistik ve tarım sektörü açısından bazı yanlış anlaşılmaları engellemek için düzeltmeye ihtiyaç duyulduğu bildirildi. Açıklamada kısaca şu ifadelere yer verildi: "Şehirlere giriş çıkış yasağı ile ilgili duyuruda ‘temel ihtiyaç malzemeleri ile ilaç ve tıbbi malzemelerin adı’ doğrudan

belirtilirken; diğer malzemelerin isimlerinin belirtilmemesi, bunların dışındaki ürün gruplarının naklinde yasak olduğu şeklinde yorumlanıyor. Ticari ürün taşımacılığı yapan bütün araçlara geçiş serbestisi sağlanmalıdır. İl giriş ve çıkışında araçların ‘taşıma irsaliyesi, teslimat makbuz veya faturası’ istenmektedir.”

yük bir gayretle bu talepleri takip ettiğini, bu bankaların kurumsal ve ticari işletmelerin 20 milyar 585 milyon lira tutarındaki kredi borcunu ve 795 bin vatandaşın da konut, ihtiyaç, araç kredisi ve kredi kartları için toplam 40.6 milyar liralık borcunu ötelediğini hatırlattı. Albayrak, Halkbank’ın da 374 bin 674 esnafın kullanmış olduğu kredilerde, 3 ayda vadesi gelecek 3.5 milyar lira tutarındaki taksitlerini faizsiz olarak ertelediğini dile getirerek, “Kamu bankaları tüm imkanlarıyla vatandaşların yanında dururken, özel bankaların tavrı bizleri fazlasıyla üzmektedir. Birlik ve beraberliğimizin üst düzeye çıktığı bu dönemde özel bankalarımızı da bu birliğin parçası olmaya bir kez daha davet ediyorum” değerlendirmesinde bulundu.

“H çb r kurumdan taleb m z yok” COVID-19 ile ekonomik mücadele kapsamında küresel finans kuruluşları ve uluslararası organizasyonlarla da düzenli görüştüklerini anlatan Albayrak, “Bunun dışında hiçbir kurum veya ülkeyle farklı gündemde görüşmemiz ya da talebimiz olmadı" şeklinde konuştu.

“Nefes kred s n en kısa sürede başlatmak st yoruz” Türk ye Odalar ve Borsalar B rl ğ (TOBB) Başkanı R fat H sarcıklıoğlu, nefes kred s n en kısa sürede başlatmayı sted kler n bel rtt . H sarcıklıoğlu, Tw tter hesabından yaptığı paylaşımda, TOBB ve 365 oda borsanın tüm kaynaklarını üyeler ne b r an önce kullandırmak ç n bankalarla b rl kte çalıştıklarını b ld rd . H sarcıklıoğlu, “Nefes kred s n en kısa sürede başlatmayı arzu ed yoruz. TOBB, oda/ borsalar geçm şte ht yaç duyulduğunda daha önce 6 kez kaynaklarını üyeler ne sunmuştur bugün de sunacaktır” fades n kullandı.

13 N san 2020 • PAZARTESİ / 04

GÜNCEL

5 DAKİKADA BİR HAFTA YURT İÇİ

ANALİZ Dr. H. Bader Arslan

Reel ekonom de daralma devam ed yor

bader.arslan@dunya.com

İçinden geçtiğimiz dönemde ekonominin salgından nasıl etkilendiğini en hızlı gösteren verilerin başında haftalık bazda açıklanan kartla yapılan harcamalar geliyor. Son açıklanan verilere göre 28 Mart-4 Nisan haftasında (yılın 13. haftası) banka kartı ve kredi kartı ile yapılan harcama tutarı 14,1 milyar TL oldu. Bu geçen yılın aynı dönemine göre harcamaların yüzde 17 gerilediği anlamına geliyor. Böylece yıl başından 20 Mart’a kadar geçen 11 haftalık dönemde artış gösteren kartlı harcamalar, önceki hafta

başladığı düşüşünü 28 Mart-4 Nisan haftasında da sürdürdü. Ancak önceki hafta yüzde 25 olan gerileme oranı son veride biraz toparlandı. 13. haftada kartla yapılan harcamaların artış gösterdiği alan ve sektörlerin başında yüzde 38.9 artışla market harcamaları gelirken, bunu yüzde 35.7 ile elektronik, yüzde 12 ile gıda, yüzde 11 ile sigorta, yüzde 6.1 ile internet alışverişleri izledi. En fazla gerileme ise önceki hafta olduğu gibi havayolu harcamaları, içkili yerler, konaklama, yemek, giyim ve seyahat acentele-

rinde gerçekleşti. Bu hafta pazartesi sabah 10’da, Şubat ayı sanayi üretim endeksi ile perakende ve ciro endekslerinin performansını ve yine Şubat ayı ödemeler dengesi sonuçlarını göreceğiz. Bu verilerde salgının etkileri, Türkiye’de Mart ortasında başladığı için net olarak görünmeyecektir. Cuma sabahı açıklanacak ola Mart ayında kurulan ve kapanan şirket istatistikleri de, salgın nedeniyle azalması beklenen ticari performansa işaret etmesi açısında önemli başka

bir gösterge olacak. Hafta içinde ABD ve Çin’den önemli veriler gelecek. ABD gerek vaka sayısı, gerek ekonomik

etkiler anlamında virüs salgının yeni merkezi. Son üç haftada 16 milyon civarında insan işini kaybetti. Rekor düzeye ulaşan işsizlik başvurularında son veriyi Perşembe öğleden sonra göreceğiz. Cuma sabah erken saatte ise Çin ekonomisinin yılın ilk çeyreğinde ne kadar büyüdüğünü öğreneceğiz. Gelecek olan veri covid-19’un çıkış noktasında bıraktığı tahribatı gösterecek. Beklentiler ekonominin önceki çeyreğe göre yüzde 10, önceki yıla göre yüzde 6 civarında küçüleceği yönünde.

Pazartes 10:00 Şubat ayı sanay üret m endeks Pazartes 10:00 Şubat ayı perakende ve c ro endeksler Pazartes 10:00 Şubat ayı ödemeler denges Cuma 10:00 Mart'ta kurulan ve kapanan ş rket stat st kler Cuma 14:30 TCMB Beklent Anket

YURT DIŞI Çarşamba 15:30 ABD Mart ayı perakende satışlar Perşembe 15:30: ABD Haftalık şs zl k başvuruları Cuma 05:00 Ç n 1. çeyrek büyüme

Çalışmak isteyeni az olan ülkenin işsizi de az olur

T EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Ocak t barıyla son b r yılda çalışma çağındak nüfus 100 k ş artarken çalışmak steyenler nasıl oldu da 1 k ş b le artmadı, hatta 20 k ş b rden azaldı. İş bulma umudu olmadığı ç n ş aramayan ama çalışmaya hazır durumda olanların sayısı son b r yılda 328 b n k ş artarak 946 b n k ş ye çıktı.

ürkiye İstatistik Kurumu tarafından geçen cuma günü açıklanan yüzde 13.8'lik ocak ayı işsizlik oranında koronanın yol açtığı krizin etkisi tabii ki hiç yok. Koronanın etkisi önümüzdeki aylarda açıklanacak verilere de ancak sınırlı bir şekilde yansıyacak. Bu yansımanın sınırlı kalmasını ücretsiz izin uygulaması sağlayacak. Koronanın işsizlik üstündeki etkisine yazımızın diğer bölümünde değineceğiz. Biz şimdi istihdam verilerinde bir dizi açıklamaya konu olan ama bir türlü "izah edilemeyen" gelişmeye değinmek istiyoruz. İşgücü istatistiklerinde son altı yılın verilerine bakıyoruz; bir tuhaflık var. Daha doğrusu geçen yıl başlayan tuhaﬂık devam ediyor. Ocak ayı itibarıyla son bir yılda 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus, yani çalışma çağındaki nüfus 998 bin kişi artmış, ama bu dönemde çalışmak isteyenler artmak bir yana 196 bin kişi azalmış. Yani son bir yılda 1 milyon 194 bin kişi işgücü piyasasından çıkmış,

"Çalışmak istemiyorum" demiş. Ne oldu yani, bu kadar insan mirasa mı kondu, piyangodan para mı çıktı; milyonu aşkın insan "Şimdiye kadar çok kazandık, biraz da yiyelim" diyerek çalışmaktan vaz mı geçti? Bu konuyu daha önce de gündeme getirdiğimizde TÜİK bir açıklama göndermiş ve bu açıklamaya köşemizde 19 Şubat'ta yer vermiştik. Merak edenler o yazımıza bakabilir. Nüfus artışı ile çalışmak isteyen artışı arasında önceki yıllar ve bu yıl arasında adeta kıyaslanmayacak bir fark var 2015-2019 döneminde yıldan yıla göre fark açısından 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfustaki her 100 kişilik artışa karşılık 103 kişi işgücüne katılmış, yani çalışmak istemiş. Bu yıl ne mi olmuş! Ocak ayı itibarıyla 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus 100 kişi artarken çalışmak isteyenlerin sayısı 20 kişi azalmış. Nüfustaki her 100 kişilik artışa karşılık 2015-2019 döneminde 103 kişi çalışmak istiyor, bu yıl ise 20 kişi işgücünden çıkıyor.

Vatandaş n ye çalışmak stem yor? TÜİK verilerine göre ocak ayı itibarıyla 15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus 62 milyon. Bu nüfusun 31.6 milyonu işgücünde, 30.4 milyonu ise işgücüne dahil değil, yani çalışmak istemiyor. Çalışmak istemediğini belirtenlerin sayısı geçen yılın aynı ayına göre giriş bölümünde de belirttik, tam 1.2 milyon arttı. Çalışmak istemeyenler temelde ikiye ayrılıyor; çalışmaya hazır olanlar ve olmayanlar... Son bir yıldaki 1.2 milyonluk artışın 475 bini iş aramayıp çalışmaya hazır olanlardan oluşuyor. Bu 475 bin artışın 328 bini de iş bulma umudu

C O V I D - 1 9 S A L G I N I N İ S A N R A K A M L A R I N A YA N S I D I

kadın da ev hanımlığını tercih etti. Çalışamaz halde olduğu için işgücü piyasasına girmeyenlerin sayısında 156 bin; ailevi, kişisel ya da diğer nedenlerle işgücüne dahil olmayanların sayısında da tam 245 bin artış kaydedildi.

İşten çıkarma yasağı=Ücrets z z n=İşs zl ğe erteleme! İşgücü istatistikleri on üç haftanın, yani üç aylık dönemin ortalaması alınarak hesaplanıyor ve ortadaki ayın verisi olarak açıklanıyor. Dolayısıyla son açıklanan ocak verisi, aralık-ocak-şubat ortalamasını gösteriyor ve martta ortaya çıkan korona krizinin izlerini hiç taşımıyor. TÜİK'in 11 Mayıs'ta açıklayacağı şubat verisinde ocak-şubat-mart ayları kapsanacak. Korona krizi mart ayının ortasında kendini gösterdiği için işgücü piyasasına etki de aynı

İşten çıkarmayı yasaklayan ama tek taraflı ücrets z z n düzenlemes get ren uygulama şs zl ğ n olduğundan düşük görünmes sonucunu doğuracak.

olmayanlardan meydana geliyor. Bu durumdakilerin sayısı ocak ayı itibarıyla 946 bin düzeyinde. Diğer yandan emekli olduğu için 193 bin kişi çalışma hayatından çekildi. Ayrıca daha önce çalışmakta olan 126 bin

tarihte çıkmış olsa bile ancak iki haftalık bir yansıma söz konusu olacak. Yani on üç haftanın iki haftası. 10 Haziran'da açıklanacak mart verisinde korona etkisinin yarısını görebileceğiz. Çünkü mart verisi şubat-mart-nisanı kapsayacak. Ancak işçi çıkarmayı yasaklayan ve ücretsiz iznin yolunu açan düzenleme ile koronanın işgücü piyasasına yapacağı etki görünürde büyük ölçüde azalacak. İşten çıkarılamayan ancak

ücretsiz izne çıkarılanlar işsiz sayılmayacak. Dolayısıyla bu işçiler işgücünde görünecek. Adı üstünde, bu kişiler çalışıyor ama ücretsiz izinli; dolayısıyla işsiz değil. İşte bu uygulama yüzünden koronanın yol açtığı işsizliğin gerçek boyutunu görme şansımız olmayacak. Eğer kaç kişinin kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı, kaç kişinin ücretsiz izne çıkarıldığı tam olarak açıklanırsa ancak o zaman işsizliğin ulaştığı boyutla ilgili sağlıklı bir tahmin yapmak mümkün olacak.

KO C A E L İ ' D E K İ 1 4 O S B’ D E N O RTA K Ç AĞ R I

Elektrik tüketimi %15 düştü “Kes nt s z üret m ç n çalışana test yapılmalı" MEHMET KARA SABİHA TOPRAK

Türkiye’de toplam elektrik tüketimi ilk koronavirüs vakasının tespit edildiği 11 Mart’tan bugüne yüzde 5.64 geriledi. Nisan ayının ilk 11 günündeki gerileme oranı ise yüzde 15 olarak hesaplandı. Tüm dünyayı etkileyen COVID-19 salgınına karşı alınan önlemlerin enerji sektörü üzerindeki etkileri giderek daha da belirginleşiyor. İnsan hareketlerinin kısıtlanmasıyla üretim ve ticarette yaşanan daralma, enerji girdilerinin satışı ve tüketimindeki azalmada da kendisini net şekilde ortaya koyuyor. Konutlarda doğalgaz ve elektrik tüketimi verileri artsa da sanayi ve ticaretteki yavaşlama toplam tüketim verilerinin aşağı yönlü seyretmesini beraberinde getirdi.

Akaryakıttan sonra elektr k Geçtiğimiz hafta DÜNYA’nın gündeme getirdiği akaryakıt satışlarında yüzde 80’e varan oranlarda gerileme yaşandığı haberlerinin ardından, istasyon

DUNYA

CMYK

KOCAELİ

sahipleri hiç satış yapamayan işletmelerini en azından geceleri kapalı tutabilme imkanı istemişlerdi. Salgınla mücadele önlemleri nedeniyle kimi sayaçlar okunamasa da, TEİAŞ üzerinden yansıyan veriler elektrik tüketiminin de belirgin şekilde gerilemeye başladığını ortaya koydu. Enerji Günlüğü’nün yaptığı hesaplamalara göre Türkiye’de yılın ilk 100 gününde 81 milyar 338 milyon kilovatsaat elektrik tüketildi. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemindeki 81 milyar 49 milyon kWh’lik tüketime göre yüzde 0.36’lık bir artışa tekabül ediyor.

Koronavirüsün tüm dünyayı etkisi altına aldığı, sanayideki olumsuzlukların ihracatı ve ithalatı büyük oranda etkilediği bu dönemde, üretimin sekteye uğramaması ve çalışan sağlığının korunması açısından OSB yönetimlerine büyük görev düşüyor. Kocaeli’de bulunan OSB’lerin başkanları koronavirüs ile mücadelede Türkiye’ye örnek olabilecek bir uygulamayı hayata geçirmek istiyor. İstanbul’dan sonra vaka sayısında en çok artış görülen Kocaeli’deki OSB’lerin başkanları, üretimin durmaması ve pozitif vakaların belirlenerek gerekli tedbirlerin alınması için, üretime devam eden fabrikalarda çalışanlara devlet tarafından COVID-19 testi yapılmasını istiyor.

Devlet n bel rled ğ h jyen kurallarıyla üret m yapılıyor İldeki 14 OSB’de 108 bin 354 kişi istihdam ediliyor. OSB’ler bu zorlu süreçte üretimin aksamadan devam etmesi için, çalışan-

“Fabr kaların %34’ü durma noktasında" OSB başkanlarının COVID-19 test talepler n destekled ğ n fade eden Kocael Sanay Odası Yönet m Kurulu Başkanı Ayhan Zeyt noğlu, salgın neden yle Kocael ’de Mart ayında kapas te kullanımlarının ger led ğ n , fabr kaların yüzde 63’ünün kapas te kullanımlarının düştüğünü bel rtt . Zeyt noğlu, “OSB’lerde kapas te kullanımı yüzde 25 ger led . N san’da fabr kaların yüzde 34’ü durma noktasına geld . Otomot v yan sanay ne se talep b r anda kes ld . Stoklar arttı. Montaj tedar kç ler nde de sıkıntı var. İhracat Mart’ta yüzde 21 düşüşle 2.1 m lyar dolara ger led ” d ye konuştu. Zeyt noğlu, f rmaların çalışanlarına COVID-19 test n n yapılmasının doğru olacağını, v rüsün çoğunluğa bulaşmasının daha kötü sonuçlar doğurab leceğ n kaydett .

larının sağlığını korumak adına, devletin belirlediği hijyen kurallarına ve tüm tedbirlere uyarak, üretime devam ediyor. Olası

“Test yapılması sanay ye örnek olur” Gebze T caret Odası (GTO) Başkanı Na l Ç ler, “V rüs hızlı yayılıyor ama üret m n de devam etmes gerek yor. Eğer ekonom tamamen çökerse ülken n geleceğ de y olmaz. Gebze Organz e Sanay Bölges ’n n (GOSB) lk çeyrekte 2.7 m lyar dolara yakın hracatı var. Bu çok öneml b r rakam. D ğer OSB’ler m zde de üret m devam ed yor. Gerek vard ya s stem yle gerekse home off ce olarak çalışmaya devam ed lmel . OSB’ler n g r ş nde yapılan kontrol s stemler n n yeterl olmadığı noktada, f rmalarda COVID-19 test yapılması bu soruna çözüm olacaktır. Bu da Türk ye’ye ve d ğer OSB’lere örnek b r çalışma olur” d ye konuştu.

bir vaka ihtimaline ve bulaşma riskine karşı erken tedbir alınmasının oldukça önemli olduğu noktasındaki ortak fikirleri-

ni beyan eden OSB başkanları, çalışanların fabrikalarda COVID-19 taramasından geçmesi gerektiğini vurguluyor.

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

Dünya Algoritokrasi çağına mı giriyor?

ir sorunu çözmek veya belirlenmiş bir amaca ulaşmak için tasarlanan yola, işlem basamaklarına algoritma diyoruz. Biliyoruz ki dijital dünyanın yapı taşları bilgisayarlar ve onların üzerinde çalışan yazılımlar, hayatımızı yönetmeye başladı. Algoritmalar artık bizim adımıza karar veriyor, günümüzü yönetiyorlar. Şirketler, kurumlar algoritmaları üretim, fiyat belirleme, mal ve hizmet kalitesini gibi amaçlar için kullanıyorlar. Müşteri İlişkileri Yönetimi’nden arama motorlarına dek her alanda algoritmalar, yapay zekâ parçacıkları olarak devreye giriyor, e-ticarette satınalma süreçlerini, seçim tercihlerini yönlendiriyorlar. İşin ilginç yanı, kimsenin seçmediği

●

yöneticiler tarafından oluşturulan kurallarla çalışan algoritmaların, yeni bir yönetim anlayışını giderek yaygın hale getiriyor olmasıdır. Bir bakıma yeni kurallar, bu algoritmaları yazanlar tarafından oluşturuluyor ve bunlar yeni kanun koyucular halini alıyor. Bize de algoritmalara boyun eğmek düşüyor. Sokağa çıkma yasağında sitenin bahçesinde, fütürist komşum Ufuk Tarhan ile Yaşam 3.0 ve T-İnsan kitabı üzerinde sohbet ederken; korona süreci ardından mevcut liderlik ve yönetim anlayışının kapanacağı ve belki de demokrasilerin de algoritokrasiye dönüşebileceğini konuştuk. Tıpkı yeni sürüm yazılım gibi… Önce sistemi kapatıyor, sonra resetleyip başlatıyorsun. Korona da bunu yapıyor olabilir…

not BU SENİN TERCİHİN Mİ ALGORİTMANIN MI? Korona ezber bozarken, köhnem ş anlayışları, flas etm ş s yaset , kokuşmuş yönet mler de görünür kıldı. İşler n eve taşındığı, nternets z yaşanamayacağı dönemde acaba terc hler m z pol t kacılar mı yönet yor olacak? Sanmıyorum; Algor tmalar hayatımızı yönet yor, terc hler m z şek llend r yor, b z m yer m ze karar ver yor. Algor tmalar yen kanun koyucularımız se mevcut s stemler n akıbet merak konusudur.

'DÜNYA BANKASI VE IMF İLE GÖRÜŞMELER SÜRÜYOR' DİYEN KUNT:

Türk ye borçlanab l r ama doğru harcamalı ANKARA SOHBETİ

AYRINTI

MEHMET KAYA

KORONALI GÜNLERİ “DEĞİŞİM” İÇİN KULLANMALIYIZ...

mehmet.kaya@dunya.com

Dünya Bankası Avrupa ve Orta Asya Bölgesi Baş Ekonomisti Aslı Demirgüç-Kunt, Türkiye ile IMF ve Dünya Bankası’nın yakın çalıştığını ve görüşmelerinin sürdüğünü belirtirken; tedbirlerin finansmanında Türkiye’nin bir miktar daha borçlanmasının dengeleri bozmayacağını ancak bu borçların geri ödenmesi döneminde sorun olmaması için doğru alanlara harcama yapılması gerekliliğini vurguladı. Kunt, Dünya Bankası İlkbahar 2020 Ekonomik Güncelleme Raporunun yayınlanmasının ardından video konferans ile Ankara Temsilcisi Ferit Parlak’ın sorularını yanıtladı: • Rapor alışılmışın aksine çeşitli senaryolar altında büyüme varsayımları yapıyor. Nedeni nedir? COVID-19 salgını herkes için bir şok. Her zaman büyüme tahminleri yaptığımız halde, bu salgın o kadar hızlı ilerliyor, o kadar büyük belirsizlikler var ki, senaryolar kapsamında büyümeye bakmak istedik. 2020’nin ilk yarısında virüsün kontrol altına alınıp ekonominin canlanacağı ana senaryomuz var. Gitgide o daha imkansız olmaya başlıyor. Bir de daha olumsuz tahmin var. Orada da virüsün 2020’nin ikinci yarasında ancak kontrol altına alınması. En kötü senaryo. Bunun 18 ay daha kontrol altına alınamaması veya bir ikinci dalga salgının ortaya çıkması gibi senaryoları kapsama almadık. • Tahminleriniz nelerdir? Bu ana ve olumsuz senaryolara baktığımız zaman, zaten global olarak büyük bir resesyon görünüyor. Bizim bölgemizde biliyorsunuz; Avrupa ve Orta Asya ve buralardaki gelişmekte olan ekonomiler. Buraya baktığımız zaman yüzde -2,8 ile -4,4 arası bir resesyon görüyoruz. Daha çok ülkelerimizi ne gibi kanallardan etkileyeceği, ne şekilde ekonomiye etkisi olacağı,

Fer t Parlak fer t.parlak@dunya.com

Dünya Bankası baş ekonomistlerinden Aslı Demirgüç-Kunt, salgın sonrası ekonomilerin “V” şeklinde toparlanması için politikalar hazırladıklarını açıkladı.

hangi politikalar izlenebilir, bu politikalar arasındaki etkileri, çelişkileri ve önemli olarak bu politikaların hangilerinin öncelikli olarak uygulamaya geçirilmesiyle ilgili bir rapor hazırladık.

Korona günler nde... Aslı Dem rgüç-Kunt’un sohbet m zde, “Türk ye d nam k/ canlı b r ülke. Her zaman b z şaşırtmıştır. Resesyon bekled ğ m zde dah , çok güçlü b ç mde zorlukları aşan b r ülke olmuştur” şekl ndek , “Türk ekonom s ” tanımını da tekrar test edeceğ z... *** Dünya ekonom s n n durduğu bu dönem n sunduğu fırsatları, üret m refleksler m z ve tasarruf kültürümüzün güçlenmes ne ”sağlam temel” yapab l r z... Koronayı, değ ş m ç n aradığımız “katal zör” d ye n telend reb l r z...

•Dış piyasalardan borçlanmak zor ve • Bu saydığınız unsurlar kapsamında Türkiye için ne söylenebilir?

Türkiye’nin maliye politikası uygulama imkanı da kısıtlı, ne yapılabilir?

Önce “first order” dediğimiz en önemli etki, bu salgını kontrol altına alabilmek için ülkelerin getirdikleri sosyal mesafe-izolasyon tedbirleri. İnsanlar evlerinden çıkmıyor, işyerleri kapanıyor, eğlence merkezleri kapanıyor. Okullar kapanıyor. Tabii ki bunun hemen ekonomik aktiviteye çok büyük negatif etkisi oluyor. Türkiye’nin dış borçlanması önemli. Turizm tamamen durdu. Daha da büyük etkisini görme ihtimalimiz var. Bunların etkisiyle Türkiye için büyüme tahminini yüzde 3 kadar aşağı çektik, yüzde 0,5 dolayında bir büyüme görüyoruz. Bu da olumlu tahmin doğru söylemek gerekirse… Türkiye’de sosyal yardımlarda en önemli konu enformel sektörde çalışanlar (kayıt dışı çalışanlar). Hanelerin yüzde 40’ının kayıtlı çalışan üyeleri yok. O yüzden, en azından bir şekilde bu kesime de destek vermek gerekiyor.

Türkiye’nin borçlanabilecek durumu var hala gördüğüm kadarıyla. Türkiye’den borç durumu çok daha zor olan ülkeler bile bunu yapmak zorunda kalacak. Alternatif yok. Bunu yapmaya mecburuz. Ondan sonra da elimizden geldiği kadar düzeltmeye çalışacağız. Bunu söylerken de önemli bir noktaya değinmek istiyorum: Harcamalar yapılırken de dikkatli olmak gerekiyor. Harcamaları en gerekli, en öncelikli şekilde yapmak gerekiyor. En ihtiyacı olan kesimlere ve en önemli sektörlere… Gereksiz harcamalar yapılmamalı. Çünkü bu borçların ödenmesi gerekecek. Zor günler gelecek yine ama Türkiye dinamik, canlı bir ülke. Her zaman için bizi şaşırtmıştır. Resesyon beklediğimiz zaman bile çok daha güçlü biçimde zorlukları aşan bir ülke. O yüzden bunu da arkamızda bırakacağımıza inanıyorum.

EĞİTİMLERİN KAP SAMI GENİŞLİYOR

K A H V E D Ü N YA S I İ L E İ Ş B İ R L İ Ğ İ YA P T I

Turkcell’den uzaktan çalışana 'mot vasyon'

Anadolu Efes'ten dijital taraftar buluşması

Turkcell, COVID-19 salgını ile birlikte iş yaşamının gündemine giren uzaktan mesai alanındaki hizmetlerini artırıyor. Bin 600’den fazla kurumsal müşterisine, veri merkezlerini uzaktan yönetme hizmeti sunan Turkcell, çalışanlara yönelik motivasyon eğitimlerinin de kapsamını genişletiyor. Turkcell Kurumsal Satıştan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Ceyhun Özata, “Şirketlerimize, çalışanlarının gelişimine ve bu dönemdeki motivasyonuna katkı sağlayacağını düşündüğümüz eğitimleri Akademi platformumuz üzerinden online olarak veriyoruz. Önümüzdeki günlerde de şirketlerin değişen ihtiyaçlarını yakından gözlemleyerek onlara özel yeni ürünler geliştirmeye devam edeceğiz” dedi.

Anadolu Efes Spor Kulübü, taraftarları ile dijital ortamda buluştu. Anadolu Efes Spor Kulübü mobil uygulaması üzerinden yayınlanan kampanyaya katılan Anadolu Efes Fan Club üyelerinin ağırlandığı toplantı, kulüp partneri Kahve Dünyası’nın desteğiyle gerçekleştirildi. Buluşmada Anadolu Efes Spor Kulübü Genel Direktörü Alper Yılmaz, salgın dönemindeki çalışmaları taraftarlara aktarırken, basketbolseverlerden gelen soruları da yanıtladı. Yılmaz, liglerin başlamasından bir ay önce bu konuda bilgilendirileceklerini ve takımlara ikiüç haftalık hazırlık süreci verileceğini belirterek, "Bazı oyuncularımız ülkelerine dönerken, bazı oyuncularımız da İstanbul’da kaldı” dedi.

DUNYA

CMYK

MÜSİAD, TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ALANINDA TAGEM İLE İŞ BİRLİĞİ BAŞLATTI Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) ile Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) arasında, tıbbi ve aromatik bitkilerin (TAB) yaygınlaştırılması ve Ar-Ge çalışmalarının geliştirilmesi amacıyla iş birliği protokolü imzalandı. Telekonferans yöntemi ile gerçekleştirilen imza törenine, MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, MÜSİAD Sağlık Ürünleri ve Hizmetleri İhracatı Komitesi Başkanı Levent Can, TAGEM Genel Müdürü Özkan Kayacan, TAGEM Genel Müdür Yardımcıları Doç. Dr. İlhan Aydın ve İhsan Aslan katıldı. Protokol kapsamında, Türkiye'deki tıbbi ve aromatik bitkiler alanının geliştirilmesi, yerli tohumların kullanımının artırılması ve tohum ıslahlarının yapılması alanlarında iş birliği yapılması hedeﬂeniyor. MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan, iş birliğiyle Sağlık Bakanlığı’nın da listesinde yer alan 115 çeşit tıbbi bitkiye odaklandıklarını belirterek, “Elde edeceğimiz en önemli çıktı şu anda neredeyse tamamı ithal edilen gıda takviyelerinde kullanılan hammaddeleri, Geleneksel Bitkisel Tıbbi Bitkiler’den (GBTB) ilaç yapımında kullanılan hammaddeleri, aromatik hammaddeleri ve gıda sanayiinin kullanacağı hammaddeleri GMP'li ortamlarda üretmek istiyoruz" dedi.

3 M İ LYA R D O L A R L I K S AT I N A L M A YA P T I

B lg l , Manhattan’da kred rekoru kırdı PERDE ARKASI KERİM ÜLKER kerim.ulker@dunya.com

ABD’de peşpeşe yaptığı satın almalar ve hayata geçirdiği projelerle en fazla konuşulan isimlerden birisi oldu Bilgili Holding. ABD’li emlak kralı Michael Shvo ve Alman finans devi Deutsche Finance ile ortaklık yapan Bilgili Holding Yönetim Kurulu Başkanı Serdar Bilgili, rezidans projelerine giriyor, tarihi yapıları bünyesine katıyor. New York’un prestijli bölgesi 5’inci Cadde’de yer alan Gucci binasının ardından, Manhattan'daki 685 Cadde'de özel bir ofis yapısı satın alan Bilgili ve ortakları geçtiğimiz yılın sonlarına doğru Beverly Hills’teki 9.200 Wilshire Bulvarı’nda 464 milyon dolarlık ortak bir projeyi hayata geçirme kararı aldı. Ardından da San Francisco’da gökdelen, New York’ta da 5’inci Cadde’de bulunan tarihi Coca-Cola binasını 955 milyon dolara bünyesine kattı. 3 ortağın hayata geçirdiği ve satın aldığı projelerin toplam bedeli ise 3 milyar dolara yaklaşıyor. En önemli çalışma olan Coca-Cola binası ile ilgili geçtiğimiz ay DÜNYA Gazetesi’nde önemli bir gelişmeyi sizlere duyurmuştuk. Haberimizde Bilgili ve ortaklarının dünyaca ünlü gayrimen-

kul yatırım şirketi ABD’li JLL Capital Markets, Goldman Sachs ve Bank of America ile anlaştığını, proje için Bilgili ve ortaklarına 545 milyon dolarlık kredi sağladığını sizlerle paylaşmıştık. İşte o proje, ABD’de geçtiğimiz ay bir rekora imza attı. Küresel finans merkezi New York’un gözde bölgesi Manhattan’da yapılan en önemli 10 kredi anlaşması sıralandı.10 büyük kredi anlaşması 2.5 milyar dolar olarak ortaya kondu. Bilgili ve ortakları 2 projeyle ilk 10’a girdi. Listenin ilk sırasında Bilgili ve ortaklarının Coca-Cola için aldığı 545 milyon dolarlık kredi ilk sırada yer aldı.

Şubat ayında da gökdelen aldılar ABD’nin önde gelen emlak yatırımcılarından Michael Shvo ve Almanya kökenli Deutsce Finance ile konsorsiyum oluşturan Serdar Bilgili, New York’taki 5’nci Cadde’de yer alan Gucci binasının ardından, Manhattan'daki 685 Cadde'de özel

bir ofis yapısı satın aldı. Ortaklar geçen yılın şubat ayında Doğuş Grubu’ndan Raleigh Hotel’i 103 milyon dolara bünyesine katmıştı. 3 ortak, ağustos ayında ise Miami’deki Richmond Hotel’i ve South Seas otelini satın aldı. Bilgili ve ortakları bununla da sınırlı kalmadı, son iki haftada iki önemli adım attı. Bilgili ve iki ortağı New York’ta 5’nci Cadde’deki tarihi Coca-Cola binasına 955 milyon dolar ödedi. 3 ortak, dünyaca ünlü Beverly Hills’deki 9.200 Wilshire Bulvarı’nda ortak bir projeyi hayata geçirme kararı almış, 54 rezidanstan oluşan projenin bütçesi ise 464 milyon dolar olarak belirlenmişti. İşadamı Serdar Bilgili ve ortakları, son olarak bu yılın şubat ayında da San Francisco şehrinin ikonik yapılarından piramit şeklindeki Transamerica gökdelenini satın aldı. San Francisco’nun 48 katlı en büyük gökdeleni olan Transamerica Piramidi için ortaklar 700 milyon dolar ödedi.

DUNYA

CMYK

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ/ 07

YURT HABERLERİ

BAŞYAZICIOĞLU AİLESİ’NİN ACI KAYBI

“İHRACATÇIYA STOK FİNANSMANI DESTEĞİ DEVREYE ALINMALI”

Kayseri’nin önde gelen sanayicilerinden Başyazıcıoğlu Holding AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Başyazıcıoğlu’nun eşi, İlmiye Başyazıcıoğlu (65) geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Mahmut Başyazıcıoğlu ve Murat Başyazıcıoğlu ile Hülya Tiritoğlu’nun anneleri İlmiye Başyazıcıoğlu son yolculuğuna uğurlandı. Kayseri’ye önemli değerler kazandıran Başyazıcıoğlu aile üyeleri ortak bir açıklama yaparak, “Bu ani kayıp üzerine derin üzüntü içindeyiz. Taziye ziyareti gerçekleştiren, ilan ve mesajları ile acımızı ve duygularımızı içtenlikle paylaşan dostlarımız ve tüm Başyazıcı Holding çalışanlarına ve bayilerimize şükranlarımızı sunuyoruz” dediler. KAYSERİ-DÜNYA

Gaziantep Sanayi Odası (GSO) Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Ünverdi, Ekonomik İstikrar Kalkanı paketi içinde yer alan, ihracatçıya stok finansmanı desteği verilmesi için açıklanan paketin ivedilikle devreye alınması gerektiğini söyledi.Gaziantep’in ihracata dayalı bir üretim yapısına sahip olduğunu ve sürdürülebilirliğini sağlayabilmesi için desteklerin hızla firmalara ulaştırılması gerektiğini belirten Ünverdi, kentin 2 milyar dolar dış ticaret fazlası verdiğini kaydetti. Koronavirüsün etkisi ile ihracatçı firmaların zor günler yaşadığını söyleyen Ünverdi, “Ekonomik İstikrar Kalkanı Programı kapsamında alınan kararlar arasında bulunan, ihracattaki geçici yavaşlama sürecinde kapasite kullanım oranlarının korunması amacıyla ihracatçıya

stok finansman desteği verilmesi için açıklanan paketin acil olarak detaylarının belirtilip, tüm finans kuruluşları tarafından firmalarımızın kullanımına sunulması gerekiyor. Bu destek ihracatçı firmalarımızın yaralarını sarmasında önemli bir kaynak olabilir” diye konuştu. Bankacılık sektörüne de seslenen Ünverdi, bankaların yaklaşımı ile ilgili çok sayıda şikayet aldıklarını belirterek, şunları söyledi: “Bugün sadece ülkemiz değil, tüm dünya koronavirüs nedeniyle sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Hepimiz bir sınav veriyoruz. Bankalarımız eski hatalara düşmeden reel sektörün yanında olsun. Kredi Garanti Fonu'nun (KGF) sağladığı kefaletlerin bakiye tutarı 250 milyar TL'den 500 milyar TL'ye yükseltilmesine rağmen bankalar limit yok, sistem yok gibi farklı mazeretlerde bulunmasınlar.” M. TEKİN ÇİÇEK-GAZİANTEP

EĞİTİM BAĞIŞÇISI NADİRE MERSİN TOPRAĞA VERİLDİ Denizli’de otomotiv ve akaryakıt sektöründe faaliyet yürüten Sadık Grubu’nun kurucusu Hacı İrfan Mersin’in eşi, şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Mersin ve Başkan Yardımcısı Oktay Mersin anneleri Hacı Nadire Mersin, bir süredir tedavi gördüğü Pamukkale Üniversitesi Hastanesi’nde yaşamını yitirdi. 90 yaşındaki Hacı Nadire Mersin, Sarayköy Hacı İrfan Mersin Camii'de kılınan cenaze namazından sonra Sarayköy’deki aile mezarlığına defnedildi. Hayırsever Mersin Ailesi, yaptıkları bağışlarla Denizli'ye, Sarayköy Hacı İrfan Mersin Cumhuriyet Ortaokulu, Oktay Mersin Özel Eğitim Anaokulu, Turgay Mersin Ortaokulu ve Merhume Hacı Nadire Mersin’in ismi verilen Sarayköy Hacı Nadire Mersin Cumhuriyet İlkokulu’nu kazandırdı. OSMAN NURİ BOYACI-DENİZLİ

VİRÜSLE MÜCADELEYE DESTEKLER XCOŞKUNÖZ'DEN YERLİ TIBBİ EKİPMAN Coşkunöz Hold ng, salgın neden yle, İl Sağlık Müdürlüğü aracılığıyla pandem hastaneler ne gönder lmek üzere koruyucu ek pman ve yen med kal c hazların üret m ne başladı. Coşkunöz Hold ng’e bağlı fabr kalarda üret len b yoloj k örnek alma kab n , entübasyon kab n , s perl k, valf s l konları, sedye zolatörü, yarı profesyonel vent latör, survent vent latör ürünler n n lk numuneler üzer nden testler yapılıyor.

Adana toprağına sahip çıkmalı

XBOYPLAST, NUMUNE KABİNİ BAĞIŞLADI Esk şeh r ve Çerkezköy’dek üret m tes sler nde plast k enjeks yon parça üret m , ser graf , plast k ve metal parça boyama üret m yapan Boyplast AŞ, beş adet b yoloj k numune alma kab n üreterek Osmangaz Ün vers tes Tıp Fakültes Hastanes ve Şeh r Hastanes ’ne bağışladı. Ayrıca sağlık personel n n kullanması ç n Tıp Fakültes hastanes ne b n adet tulum tesl m ett . Boyplast Yönet m Kurulu Başkanı ve Organ ze Sanay Bölges Başkan Vek l Met n Saraç, OSB olarak da sağlık personel n n kullanımı ç n 3 b n adet eld ven, b n 500 adet önlük, 3 b n adet tulum ve 800 adet maskey sağlık kurumlarına bağışladıklarını söyled . Met n Saraç, ht yaç duyulması hal nde mkanları doğrultusunda bu tür destekler sürdürecekler n bel rtt .

XDENİZLİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

200 KİRACIDAN KİRA ALMAYACAK Den zl Büyükşeh r Beled yes , koronav rüs le mücadele kapsamında İç şler ve Çevre ve Şeh rc l k Bakanlığı’nın genelgeler le faal yetler n durduran, mülk yet beled yeye a t 200 şyer nden k ra almayacak. “Esnafımızın da yanındayız” d yen Başkan Osman Zolan, söz konusu şyerler yen den açılıncaya dek k ra alınmayacağını duyurdu.

XTUNATAN GRUP, ÇALIŞANLARINI

İŞTEN ÇIKARMAYACAK Koronav rüs salgını le mücadele kapsamında restoranlarını kapatan Tunatan Grup, çalışanlarını şten çıkarmayacak. Tunatan Grup Yönet m Kurulu Başkanı Tuna Tan, koronav rüs le mücadele kapsamında mola tes sler nde uzun yol müşter ler ç n paket serv s standı ve kram odası da kurarak h zmet ver r hale get rd kler n söyled .

XMÜSİAD BURSA’DAN ATEŞ ÖLÇER BAĞIŞI Müstak l Sanay c ve İşadamları Derneğ (MÜSİAD) Bursa Şubes Yönet m Kurulu üyeler , Bursa Şeh r Hastanes ’n n başhek ml ğ n z yaret ett . Z yarette, salgın dönem ndek özver l çalışmalarından ötürü sağlık çalışanlarına teşekkür ed l rken, şadamlarının katkılarıyla alınan ateş ölçer de yetk l lere ver ld . YURT HABERLERİ Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12172 • 13 Nisan 2020 İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya);

Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

Gülsüm ERDEM EMEN gulsum.erdem@dunya.com

kilitlense, hangi kent ayakta kalabilir, kendini geçindirir, insanlarının karnını doyurabilir diye baktığınızda, Adana ön sıralarda yer alır. Bu şehrin ne kadar kıymetli olduğunu, topraklarının kirletilmemesi gerektiğini herkes görmeli. Bu bilinci kısa sürede aşılamalıyız. Çünkü topraklarımız her gün kirleniyor ve gelecekte bize büyük zenginlik getirecek asıl kaynağımızı kaybediyoruz” demişti. Gün geçtikçe bunun ne kadar doğru olduğunu görüyoruz. Hep bahsedilen gıda savaşları çok da uzağımızda değil gibi. Yaşadığımız süreçte en başta gıdada kendi kendine yetebilmenin ne kadar önemli olduğunu görüyoruz. Toprağımıza, çiftçimize, tarım işçilerimize sahip çıkmanın ülke olarak bizi nereye taşıyacağını da görmeliyiz. Neyse ki bu anlamda Adana’da doğru adımlar atılıyor. Adana Valisi Mahmut Demirtaş başkanlığında COVID-19 Tedbirleri Kapsamında Tarımsal Faaliyetleri Değerlendirme ve Yönlendirme Komisyonu kuruldu. Bu komisyan çift-

çinin her türlü sorununa anında müdahale etmek ve yerelde çözmek için önemli bir oluşum. Gıda zincirinde olası yaşanabilecek sorunların önüne geçilecektir. Kurulan bu komisyon eminim hızlı ve doğru kararlar alarak üreticiye güven verecektir. Her şeyden önce “yanınızdayız” mesajı verilmiş oldu. Bu bile gerçekten şu günlerde çok önemli. Çukurova gibi tarım açısından küresel ölçekteki önemli ovalardan birinin merkezinde olan Adana tarım ve sanayii başarılı bir şekilde harmanlayabilmiş illerimizden. Ama Adana’da artan nüfus ve göç, kent merkezine yakın tarım arazilerini inşaat sektörü için hazine değerinde arsalara dönüştürmüş durumda. İnşaatların arasında kalmış limon bahçeleri, lahana, marul tarlaları insanın içini acıtıyor. Geleceğimizin taş binalarda değil de toprakta olduğunu daha net gördüğümüz şu günlerde umarım gereken dersler alınır, adımlar atılır. Yerelde oluşan bu bilinçle toprağına sahip çıkan Adana’yı daha güzel yarınlara taşır.

İzm r ş dünyası erteleme değ l 'vazgeçme' bekl yor Salgın neden yle şler n n durma noktasına geld ğ n d le get ren İzm r ş dünyası, Ekonom k İst krar Kalkanı paket yle açıklanan önlemler n yeterl olmadığını, bu süreçten, devlet n verg , SGK, muhtasar g b alacaklarından vazgeçmes le çıkalacağını bel rtt . İzmir iş dünyası temsilcileri, COVID-19 pandemisi nedeniyle ekonomik faaliyetlerin durma noktasına geldiğini belirterek, çalışanlarını koruyarak bu süreçten çıkma reçetesi olarak devletten; vergi, SGK, muhtasar, enerji ödemelerinde erteme değil 'vazgeçme' hamlesi bekliyor. Konuyla ilgili BASİFED Yönetim Kurulu Başkanı Seda Kaya Ösen, “Ekonomik İstikrar Kalkanı paketi ile açıklanan önlemler işverenlere ve çalışanlara belli kolaylıklar sağlasa da bu rahatlamanın geçici olmasının temel sebebi erteleme olmasıdır. İş dünyasına verilebilecek en büyük

destek, devletimizin erteleme değil bu süreçte bazı vergi ve alacaklarından vazgeçmesidir" dedi. İZSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Küçükkurt, “Pandeminin süresinin belirsiz olması ve ağırlığının artması ile ekonomideki daralmanın karşısında yeni ek önlemlere ihtiyaç duyduğumuz bir gerçek. Enerji, SGK ve kira ödemelerinde ertelemeden öte bu yükleri omuzlarından alacak karşılıksız destek, pandemi sonrası oluşacak yeni ekonomik düzende iş dünyamızın ayakta kalmasını sağlayacak temel desteklerin başında olacaktır” açıklamasını yaptı. KESİAD Yönetim Kurulu Başka-

Seda Kaya Ösen

Hasan Küçükkurt

nı Seçil Beydemir Kaynak ise yaptığı açıklamada, “Devletimizden bu dönemde vergi, muhtasar, stopaj, SGK, enerji gibi kalemlerde erteleme yerine işverenler lehine ‘alacaklarından vazgeçerek’ en büyük desteği vermesini bekliyoruz. Devlet alacaklarından vazgeçerek vereceği destek işverenin ödeme yükünü rahatlatırken, işten çıkarma, ücretsiz izne gönderme gibi seçenekler dolayısıyla rafa kalkacaktır” diye konuştu. EGSD Yönetim Kurulu Başkanı

Seçil Baydemir Kaynak

Hayati Ertuğrul

Hayati Ertuğrul ise şunları söyledi: “Üreticiler ve çalışanlarda derin bir belirsizlik hakim. Devreye alınan paketler, bu borç yüklerini ötelemekten ibaret. Acilen yeni bir önlem paketi ile devletimizin sektör ayırmadan çeşitli tedbirler almasını bekliyoruz. Pandemi nedeniyle dönüşen dünyanın gerisinde kalmak istemiyorsak yeni yapısal reformları da ivedilikle hayata geçirmemiz gerekiyor.” İZMİR/ DÜNYA

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Adana notları

Mis gibi kokan portakal çiçekleriyle süslenmiş Adana, rengarenk sokaklarıyla kıpır kıpır insanlarıyla tam bir coşku içinde olacaktı geçen hafta. Geçen yıl yaklaşık 1 milyon kişinin katıldığı Portakal Çiçeği Karnavalı’na bu yıl 1,5 milyon kişinin katılması bekleniyordu. Yaratacağı ekonomik hacmin ise bir önceki yıla oranla yüzde 20 artışla 150 milyon TL’ye ulaşması hedeﬂeniyordu. Olmadı... Ne yazık ki hep birlikte bir sinemaya gitmiş ve beklenmedik bir anda izlediğimiz o filmin içine girmiş figüranlar gibiyiz. Sürekli değişen rakamlara kitlendik. Sürecin ne zaman, nasıl, ne kadar kayıpla sona ereceğini bekliyoruz. 30 büyükşehire getirilen sokağa çıkma yasağı aklıma yakın zamanda Adana İşadamları Derneği (ADSİAD) Başkanı Süleyman Sönmez ile yaptığımız sohbeti getirdi. Merkezinde Adana bulunan Çukurova’nın ‘dünyanın en değerli gayrimenkulu’ olduğunu söyleyen Sönmez, “Şu anda dünya genelinde yaşanan koronavirüs salgını ile dünyada bütün ülkeler, şehirler

CMYK

E S K İ Ş E H İ R L İ M A D E N C İ L E R D E N Ü R E T İ M S E Z O N U U YA R I S I

"Maden sahalarında ruhsat ptal ne g d lmes n" COVID-19 pandemisi ülkemizdeki madencilik ve buna bağlı sektörleri durma noktasına getirdi. Eskişehir Sanayi Odası’nda (ESO) İç Anadolu Bölgesi’nin önemli maden üreticilerini bir araya getiren Eskişehir Madencilik Kümesi Yönetim Kurulu, üretim sezonunu kaçırmadan sektörün mutlaka desteklenmesi konusunda ve alınması gereken tedbirler noktasında değerlendirmelerde bulundu. Madencilik sektörünün diğer sektörleri besleyen ana kaynak olduğu üzerinde duran madenciler, “Sek-

törümüz doğrudan 150 bin, dolaylı olarak ise 2 milyon kişiye istihdam sağlıyor. İthal girdisi minimum düzeyde olan sektörümüz 4,3 milyar dolar ihracat yapıyor. Ayrıca unutulmamalıdır ki biz üretemezsek, birçok sektör de sıkıntıya girecek” değerlendirmesinde bulundu.

Madenc ler n de talepler var Yaşanan durumlar nedeniyle birçok ocak ve işletmenin çalışamadığını ve kapanma tehlikesinde olduğunu ifade eden madenciler, taleplerini ve beklentilerini ise şöyle sıraladı:

X Faaliyet raporları ve imalat haritaları verilmesi zorunluluğu kaldırılmalı. XOcak 2020’de peşin ödenen yıllık ruhsat bedelleri, bu yıl geri ödenmeli ya da 2021 yılı ruhsat bedeli olarak kabul edilmeli. XHaziran ayı sonunda ödenmesi gereken ve faaliyet raporlarından tahakkuk eden devlet hakları yılsonunda alınmalı. XFaaliyet raporlarının verilememesi durumunda her hangi bir cezai yaptırım uygulanmamalı. XOluşturulamayan saha ölçümlerine ait haritalarla ilgili cezai yaptı-

rımlar engellenmeli ve ruhsat iptaline gidilmemeli. XOrman izinleri için yıllık ödenen arazi izin bedelleri, bu yıla özgü olarak 6 ay süre ile ertelenmeli. XRuhsat işlemleri için talep edilen vadesi geçmiş borcu bulunmaması şartı kaldırılmalı. XSektördeki KOBİ’lerin kredilerinin ödemeleri en az 3 ay ertelenmeli. Xİşletmelerin kapanmaması için sektöre özel finansman desteği verilmeli. XElektrik faturaları ertelenmeli ve erteleme sonrası da taksitlendirme yapılmalı.

13 N san 2020 • PAZARTESİ/

COVID-19 salgını b r değ l, Güven Sak

Fat h Özatay

guven.sak@tepav.org.tr

fatih.ozatay@etu.edu.tr

I. GİRİŞ Koronavirüs (COVID-19) küresel salgınının daha ciddi bir halk sağlığı problemi haline gelmemesi, kontrollü bir biçimde yaygınlaşması için elimizdeki tek tedbir sosyal mesafe koyma. Bu ara dünyanın her yerinde olduğu gibi Türkiye’de de gönüllü sosyal mesafe koymadan zorunlu sosyal mesafe koymaya doğru aşama aşama geçiyoruz. Belli şartlar altında yirmi yaşından küçükler ve altmış beş yaşından büyükler için sokağa çıkma yasağı geldi, şehirlerarası seyahatler kısıtlandı, üniversiteler dahil okullarda uzaktan eğitime geçildi. Herkes gibi Türkiye de tedbir alıyor. Sosyal mesafe koyma tedbiri nedeniyle, hayat biçimimizi, alışkanlıklarımızı geçici olarak değiştirdiğimiz için hizmetler sektöründen imalat sanayiine pek çok sektörde ekonomik aktivite, düşen talep ve arz yönlü sıkıntılar nedeniyle, büyük bir hızla daralıyor. Mesela, yurt dışından gelişlerde, TIR şoförleri de on dört günlük karantinaya alınıyor. Bu durumda, tedarik zincirlerinin eskisi gibi işlemesi mümkün değil. Şimdi benzer zorlukları, şehirlerarası ticarette de görmeye alışmamız gerekiyor yakın gelecekte, eğer sağlık alanında birden bir sıçrama olmazsa. Bu güne kadar, biz, COVID-19’un negatif iktisadi etkilerini ölçmek ve bu negatif etkiyi sınırlandırmak için yapılabilecekleri tartışmaya açmak amacıyla iki politika notu kaleme aldık. İlkinin amacı, esasen, daha önce karşılaşmadığımız boyutta bir negatif iktisadi şokla karşıya olduğumuza dikkat çekmek ve sıradışı dönemlerin sıradışı tedbirler gerektirdiğini özellikle vurgulamaktı. Bu çerçevede, aynı merkez bankalarının ’son kertede borç veren‘ fonksiyonu gibi, reel ekonomi için ’son kertede alıcı‘ fonksiyonuna sahip bir mekanizmaya ilk kez ihtiyaç olduğuna dikkat çektik ve işini kaybeden, işsiz kalanlar için gelir desteğinin artan önemini vurguladık. Bu desteğin, bu dönemde, Merkez Bankası’nın Hazine’nin ihraç edeceği Devlet İç Borçlanma Senetlerini (DİBS) satın alması vasıtasıyla finanse edilebileceğini de özellikle vurguladık. İkinci notumuzda ise bu kez bu boyutta bir halk sağlığı problemi ile baş edebilmek için, bulaşıcı hastalığın geçmiş seyrine değil, gelecekteki seyrine yönelik projeksiyonlara ve üretim faaliyetlerinin bu projeksiyonlar dikkate alınarak planlamasına ihtiyacımız olduğunu vurgulayarak, iktisadi aktivitedeki daralmanın iki haneli rakamlarda olmasını beklemek gerektiğini belirttik. Sonra da mal ve hizmet üretiminin sağlık sisteminin acil ihtiyaçlarının karşılanması, yeni ihtiyaçlara uygun olarak dönüşebilecek olan firmaların dönüşümüne katkı yapılması ve bunların dışında kalan firmaların bir sonraki üretim dönemine işletme sermayelerini kaybetmeden ulaştırılması için yapılması gerekenleri kısmi olarak rakamsallaştırarak ortaya koyduk. Adil bir gelir desteği programının maliyetini de hesaplayarak, bu tutarın devlet tarafından karşılanmasında herhangi bir sorun olmayacağını da söyledik. Ancak bütün bu çalışmalarda aklımızda reel ekonomi kaynaklı bir kaç aylık, en fazla bir çeyreklik bir “ani duruş” vardı iktisadi ak-

DUNYA

CMYK

tivitede. Hal böyle olduğu için de dış alemle ilişkilerimizde büyük bir problem yaşanmadan, merkez bankaları arası swap anlaşmalarının da yardımıyla COVID-19 sürecinin sıradışı ulusal önlemlerle yürütülebileceğini varsaymıştık. Ne de olsa problem yalnız Türkiye’de değil, her yerdeydi. Peki, reel ekonomide bir çeyrek değil, birkaç çeyrek sürecek bir “ani duruş” ve bundan kaynaklanan bir resesyon varsa, ne yapmak gerekir? Açıktır ki, küresel sistem, reel ekonomi kaynaklı ani duruşlar düşünülerek tasarlanmış bir acil durum müdahale mekanizmasına sahip değil. Hele reel ekonomi kaynaklı bu acil durum her yerde aynı anda gerçekleşiyorsa. Mevcut sistemimiz daha çok bir veya birden fazla ülkede finansal piyasalar kaynaklı bir “ani duruş” riskini dikkate alarak tahkim edildi en son 2007-2008 küresel krizi sırasında. Bugün küresel işbirliği açısından ihtiyacı doğru tespit etmek gerekir. Zorluğun nerede olduğunu görmek gerekir. Bu notta, COVID-19 sürecinin reel ekonomide bir değil, bir kaç çeyrek sürmesinin 2020’de ne mertebede bir ekonomik daralmaya neden olacağı hakkında bir fikir vereceğiz, daha sonra ise, reel ekonomide bu boyutta bir “ani duruş” halinde “şeffaf ve güvenilir bir program çerçevesi” ile küresel işbirliğinin vazgeçilmezliğini vurgulayarak, G20 temelli bir işbirliği mekanizması önereceğiz. Böylece tek tek ülkelerde bu mertebede bir fiskal genişlemenin küresel işbirliği olmadan yapılabilir olmadığının da altını çizmiş olacağız. Daha önceki notlarda fazla tartışılmayan dış dünyayı, kamunun ve şirketlerimizin dış yükümlülükleri açısından analize dahil etmeye çalışacağız.

COVID-19 sonrası ç n alınacak çok ders var ama bunu tartışmanın bu aşamada b ze b r yararı yok. Öneml soru şu: Ekonom m z korkmadan destekleyeb lmem z ç n küresel b r şb rl ğ mekan zması kurulmuyorsa bu savaşta tek başımıza neler yapab l r z?

II. BÜYÜMEYE ETKİ COVID-19 salgınının Türkiye’nin 2020 büyüme oranı üzerine etkisi ne mertebede olabilir? Açık ki mevcut büyük belirsizlik altında ancak çok ‘kaba’ bir değerlendirme yapmak mümkün. Yine de bize fikir verecek, hadisenin ciddiyetini akıllara yerleştirecek ve nasıl sıradışı bir ekonomi politikası tasarlanması gerektiğine ışık tutacak yaklaşık bir mertebeye ihtiyacımız var. Alınan kararlar sonucunda havayolu taşımacılığının neredeyse durduğunu biliyoruz. Şehirlerarası ulaşım ve şehir içi ulaşım da önemli ölçüde azaldı. Eğlence yerleri, lokantalar, alışveriş merkezleri kapatıldı. Bunlar özel tüketim harcamalarının alt kalemlerinden. Bazıları çok önemli. Mesela, ulaştırma harcamalarının özel tüketim harcamaları içindeki payı yüzde 16, eğlence ve kültür harcamalarının yüzde 5.6, lokanta ve otel harcamalarının ise yüzde 7.9. Öte yandan mal ve hizmet ihracatımızın yaklaşık yüzde 11’i turizm

gelirinden oluşuyor. Turizm gelirimiz bıçak gibi kesildi. Ülkelerarası seyahat neredeyse imkansız hale geldi. Dolayısıyla, alınan sosyal mesafe koyma kararlarının her biri GSYH’nin önemli kalemleri için bizatihi öncü gösterge konumuna geldi. Bu kararların ilk yansımalarını bazı somut öncü göstergelerde görmek mümkün. Mesela mart ayında reel kesim güven endeksi hızlı bir düşüş gösterdi Keza mart ayının son haftasında kredi kartı ile yapılan alışverişlerin değeri bir hafta öncesine kıyasla yüzde 31 oranında azaldı. Verisi mart ayı sonunda, nisan başında toplanan, TEPAV Perakende Güven Endeksi de sert bir düşüş sergiledi. Nisan ayının ilk yedi gününde bir yıl öncesine kıyasla elektrik tüketiminde yüzde 13 oranında düşüş gerçekleşti. Bu bilgi setine dayanarak ve GSYH’yi harcama tarafından ele alarak bir büyüme değerlendirmesi yapmak mümkün. Öncellikle alınan kararların harcama alt kalemlerine olası yansımaları için bazı kabuller yapmak gerekiyor. Somut olarak, “kriz öncesi ilgili harcama kaleminin değeri 100 ise, kriz nedeniyle kaç olur?” sorusuna yanıt arıyoruz. Sonra da her bir harcama kalemi için ortaya çıkan değeri, o harcama kaleminin GSYH’deki yüzde payı (2012-2019 dönemi ortalaması) ile çarpıyoruz. Böylece, normal koşullar altında 100 değerini alacak GSYH’nin mevcut koşullar altında kaça düşebileceğini buluyoruz. Böylelikle, COVID salgının yarattığı ekonomik tahribatın ve alınan kararların bir yıl sürmesi halinde, normal bir duruma kıyasla GSYH’nin ne kadar düşeceğini hesaplayabiliyoruz. Söz konusu koşullar ve kararlar altı ay sürerse, hesaplanan küçülme oranını ikiye, üç ay sürerse dörde bölmek gerekiyor. Böyle hesaplandığında, tablodaki kabuller çerçevesinde, yıllık GSYH kaybı kriz olmadığı duruma göre yaklaşık yüzde 40 çıkıyor (Tablo 1). Dolayısıyla, krizin etkisi altı ay sürerse, GSYH kaybının yüzde 20 dolaylarında olacağı bulunuyor. Tekrar dikkatinizi çekmek istediğimiz nokta, bunun büyük belirsizlik altında yapılan kaba bir hesaplama olduğu. Ne kadar gerçekçi olduğunu alt kalemlerin alabilecekleri değerlere bakıp değerlendirmek gerekiyor. Mesela hiç turizm geliri ve gideri olmayacağı varsayımı var (Tablo 1’deki ikinci sütunda bu harcama kalemlerinin karşısında ‘0’ değeri yer alıyor). Ya da lokanta ve otellere yapılan tüketim harcamalarının 100’den 10’a düşeceği kabulü yapılıyor. Bunlar makul sayılabilecek değerler. Buna karşılık, İçişleri Bakanı’nın şehirlerarası ve büyük şehirlerdeki trafiğe ilişkin hafta sonunda yaptığı açıklamalar çerçevesinde, ulaştırma harcamalarının karşısında yer alan ‘35’ değeri bile yüksek kalmış olabilir (100’den 35’e düşüş yerine 100’den daha düşük bir değere gerileyeceği de kabul edilebilir). Öte yandan, yatırım harcamaları karşısında yer alan ‘30’ değeri de düşük bulunabilir; daha fazla yatırım harcaması yapılabileceği söylenebilir. Önemli olan şu: Bu hesaplama, olası etkileri değerlendirebilmemiz açısından bize bir mertebe veriyor. Mevcut kararların ve koşulların bir yıl sürmesi halinde ekonomideki daralmanın yüzde 5 ya da yüzde 15 olmayacağını söylüyor. Hesapladığımız değeri bir aralık olarak düşünmek daha doğru. Mesela yüzde 30 ila yüzde 50 arasında bir daralma gibi. Aralığın genişliği büyük belirsizliği yansıtıyor. Ancak OECD (2020)’nin yaptığı hesaplamalardaki Türkiye ekonomisi daralmasının da (bir yıl süren salgın ve tedbirler için) yüzde 23 civarında olduğuna dikkatinizi çekeriz. İlgili çalışma Mart ayının ikinci yarısında yayımlanmıştı. Şimdi bulaşıcı hastalığın

TABLO 1

SALGIN BİR YIL SÜRERSE YILLIK GSYH KAYBI NE OLUR?

Yılın lk k buçuk ayında yüksek b r oranda büyüdük. Ayrıca, salgın ve alınan tedb rler altı ay sürse b le, yılın ger ye kalanında ekonom k faal yet hacm toparlanab l r. Bu hususlar d kkate alınsa da, 2020 büyümes ç n asıl bel rley c olan y ne salgının ve alınan tedb rler n ne kadar süreceğ . Karşımıza her koşulda ürkütücü küçülme rakamları çıkıyor.

seyri konusunda daha fazla malumat sahibiyiz doğrusu. Vurgulanması gereken son iki nokta da şu: Bu değerler 2020’de ekonomimiz ne kadar küçülür sorusunun tam yanıtı değil. Zira zaten yılın ilk iki-iki buçuk ayında yüksek bir oranda büyüdük. Ayrıca, salgın ve alınan tedbirler altı ay sürse bile, yılın geriye kalanında ekonomik faaliyet hacmi toparlanabilir. Bu hususlar dikkate alınsa da, 2020 büyümesi için asıl belirleyici olan yine salgının ve alınan tedbirlerin ne kadar süreceği. Karşımıza her koşulda çok ürkütücü küçülme rakamları çıkıyor ama maalesef durum bu. Önemli olan bu durum karşısında ne yapabileceğimiz. İkincisi, küresel finansal krizin en sıcak döneminde -2009’un ilk çeyreğinde- ekonomimizin yüzde 14.4 oranında daraldığını hiç unutmamak gerekiyor. O sıcak günler 2009’un tümüne yayılsaydı, 2009’daki küçülme oranımızın en az yüzde 14.4 olacağı, sanırız yeteri kadar açık. Şu anda yaşadığımız ekonomik problem açık ki o dönemdekinden çok daha derin.

Yukarıda yer verd ğ m z tablo mevcut kararların ve koşulların b r yıl sürmes hal nde ekonom dek daralmanın yüzde 5 ya da yüzde 15 olmayacağını söylüyor. Kr z n etk s altı ay sürerse, GSYH kaybının matemat ksel hesapla yüzde 20 dolaylarında olacağını söylemek mümkün. Aynı şek lde 3 ay sürmes hal nde bu oran yüzde 10 olacak.

alıcı olma fonksiyonu çerçevesinde devletçe üstlenilsin. Bu durumda, altı aylık bir salgın süresi için GSYH’nin yüzde 19’u kadar desteğe ihtiyaç var. Salgının süresi dokuz aya çıkarsa bu değer yüzde 27 oluyor. Çok yüksek değerler. Ancak burada dikkate alınması gereken bir nokta var. Son kertede alıcı olmak özellikle stoklanabilir mallar açısından daha ’rahat‘ yerine getirilebilir bir fonksiyon. Ekonomi normale dönme sürecine girip de talep artmaya başladığında stoktan satışlar yapıldıkça devlete de

IV. YAPILABİLİRLİK SORUNU Salgın beklend ğ g b b r değ l, b r kaç çeyrek daha devam edecekse, negat f kt sad şodkun etk s süratle büyüyecekt r. Bu durumda, Türk ye g b kısa vadel (önümüzdek b r yıllık dönem ç n) 172 m lyar dolar dış borç ödem s olan b r ülken n ne yapab leceğ açıktır.

III.

DAHA ÖNCE ÖNERİLEN ÖNLEMLER UYGULANIRSA NASIL BİR MALİYET ORTAYA ÇIKIYOR? Önce ilk çalışmamızdaki –COVID-19 salgınının birkaç ay sürmesi durumunda geçerli olanönerilerimiz (Özatay ve Sak, 2020a) salgının altı ya da dokuz ay sürmesi halinde de uygulansaydı ne olurdu sorusuna odaklanıyoruz. Önerimiz, merkez bankalarının ‘son kertede borç veren' fonksiyonu gibi, reel ekonomi için bir ‘son kertede alıcı‘ fonksiyonuna sahip bir mekanizma oluşturulması idi. Ayrıca, işini kaybedenler için gelir desteği önermiştik. Bu önerinin maliyetini, mülga Devlet Planlama Teşkilatı gibi kuruluşların uzmanlığı ve bilgi birikimi olmadan hesaplamak çok zor; bu yazının sınırları içinde ise mümkün değil. Bunun yerine, ikinci bölümdeki ‘kaba’ büyüme etkisi hesabından yola çıkarak yine kaba bir hesaplama yapılabilir. Her bir puanlık gelir (GSYH) kaybının yüzde 80’i son kertede

Bu hesaba, sağlık kapasitesini hızla artırmak için gereken yeni ürün ve hizmet alımının, şirketlerin işletme sermayesi kaybını azaltmak için verilecek destek ile elektrik, su, doğalgaz ve vergi ödemesi ertelemeleri nedeniyle bütçeye gelen yükün maliyetini de katmak gerekiyor. Bunları hesaplamak da bu notun sınırlarını aşıyor ama yapılabilir. Ancak açık ki karşılaşılan yük önemli oranda artacak. Bir de dikkate alınması gereken şu nokta var: Zorunlu sosyal mesafe koyma seçeneğinde ekonomik faaliyetin çok daha fazla düşeceği dikkate alınmalı.

ödemeler yapılacak. Dolayısıyla, yukarıdaki ’ürkütücü‘ maliyetlerin bir kısmı geçici bir süre geçerli olacak; sonra devlet açısından bu maliyetler azalacak. Özatay ve Sak (2020b)’de ise sosyal mesafe koyma yaklaşımının zorunlu hale gelmesi halinde yapılabilecekleri ele almıştık. Öncelikle, bu boyutta bir halk sağlığı problemi ile baş edebilmek için, bulaşıcı hastalığın geçmiş seyrine değil, gelecekteki seyrine yönelik projeksiyonlara ve üretim faaliyetlerinin bu projeksiyonlar dikkate alınarak planlamasına ihtiyacımız olduğunu vurgulamıştık. İki ayrı hesaplama biçiminden –hane başına gelir desteği; mevcut işgücünün yüzde 80’nin çalışmayacağını düşünerek ve salgın öncesindeki işsizleri de dikkate alarak- yola çıkmıştık. Ortalama aylık 2000 lira yardımın üç aylık maliyeti 2019 GSYH’sinin yüzde 3.3’ü olarak hesaplanıyordu. Dolayısıyla, altı aylık maliyet GSYH’nin yüzde 6.6’sı, dokuz aylığın ki ise GSYH’nin yüzde 10’una yükseliyor.

Daha önce yayınladığımız her iki yazıda da devlet desteğinin mecburen parasal genişleme ile karşılanması gerekeceğini vurgulamıştık. Hazine ve Maliye Bakanlığı DİBS ihraç edecek ve bu DİBS’ler şu ya da bu yolla Merkez Bankası portföyüne geçecekti. Sonuçta para tabanı artacaktı. Yazılarımıza gelen eleştirilerin önemli bir ortak noktası, parasal genişlemenin Türkiye’ye ilişkin risk algılamasını önemli ölçüde yükselteceği şeklindeydi. Bizim birinci yazımızda sonuç bölümünde şu değerlendirmeyi yapmamızın temel nedeni de buydu: “… Elbette, bunun ekonomimize ilişkin risk algılamasını artırma tehlikesi taşıdığının bilincindeyiz. Ancak tüm dünyanın sıradışı önlemler aldığı bir dönem yaşamaktayız. Parasal genişlemeye gitmemiz de sıradışı bir önlem olarak anlatılmalı ve belli bir süre sonra bir plan dahilinde geri alınacağı açıklanmalıdır. Burada unutulmaması gereken bir nokta 2001 krizinden hemen sonra ağırlıklı olarak kamu bankalarını ayağa kaldırma operasyonu nedeniyle Hazine’nin bu bankalara verdiği DİBS’lerin, Merkez Bankası’nca paraya çevrildiği ve sistemde önemli bir parasal genişleme yaşandığı gerçeğidir. O dönemde, parasal genişleme güvenilir bir ekonomik programın bir parçası olarak ortaya çıktığı için herhangi bir güven sorunu ortaya çıkmamıştır. O deneyimden alınacak ders, sıradışı duruma karşı uygulanacak ekonomik programının

13 N san 2020 • PAZARTESİ/

b r kaç çeyrek sürerse ne olur? da güven sorunu oluşturmayacak şekilde tasarlanabileceği ve uygulanabileceği gerçeğidir.” Salgının birkaç ay sürmesi halinde devletin sağlayacağı desteğin Türkiye’ye ilişkin risk algılamasında yaratacağı artışı sınırlandırmak elbette mümkündü. Sözünü ettiğimiz iki çalışmanın bir uzantısı olarak, bu çalışmaları kaleme alan yazarlardan biri, ortak görüşümüzü yansıtan bazı önerilerde bulunmuştu (Özatay, 2020): Birincisi, ne hedeﬂendiği ve bu hedefe ulaşmak için ne yapılacağı şeffaf bir biçimde bilinmeliydi. İkincisi, salgının ne zaman tepe noktasına ulaşacağı ve ne kadar zaman sonra önemsiz bir düzeye ineceği hakkında çeşitli senaryolar altında öngörüler yapılmalıydı. Üçüncüsü, desteğin parasal karşılığı hesaplanmalıydı. Dördüncüsü, gerekli kaynağın ne kadarının parasal genişleme ile finanse edileceği önceden açıklanmalıydı. Beşincisi, salgının süresine ilişkin yapılan farklı senaryolara dayanılarak, parasal genişlemenin yaklaşık ne zaman ve ne hızla geri çekilmeye başlanacağı da açıklanmalıydı. Altıncısı, devlet bütçesindeki olanakların yalnızca salgının doğurduğu tahribatı en aza indirmek için kullanılması gerekiyordu. Bu çerçevede, mega projelerin ertelenmesi ve bütçeden verilen gelir garantilerinin azaltılması, mevcut kontratların bu çerçevede gözden geçirilmesi çok yararlı olurdu. Yedincisi, dış yükümlülüklerin mümkün mertebe yerine getirilebilmesi

için ikna edici bir mekanizma tasarlanmalıydı. İşte tam da bu “şeffaf ve güvenilir program çerçevesi”nde küresel işbirliği olanakları aranmalıydı. Salgının ve salgın karşısında alınan kararların birkaç ay yerine daha uzun bir süre devam etmesi halinde, bir önceki bölümde dile getirdiğimiz küçülme senaryosu dikkate alındığında, bundan önceki yazılarımızda tartışmaya açtığımız devlet desteğinin çok daha büyük ölçekte yapılması gerekeceği açık. Öte yandan, yerel ekonomide bütün yükümlülükler ileriye doğru ertelenir ya da devlet tarafından üstlenilirken, yurtdışı yükümlülüklerin aksamadan sürdürülmesini beklemek de gerçekçi bir varsayım değil. Bu noktada temel sorun ortaya çıkıyor. Daha uzun sürecek bir salgın durumunda devletin vermesi gereken desteğin çok daha yükseleceği dikkate alındığında risk algılaması nasıl azaltılacak? Desteğin faizlerde ve döviz kurunda büyük bir sıçrayışa yol açarak bilançoları daha da tahrip etmesi ve dolayısıyla ekonomik küçülmenin daha da derinleşmesi, finansman ihtiyacının daha da artması nasıl önlenecek? Gelişmiş ülkeler de benzer bir ekonomik daralma ve işsizlik sıçraması tehdidi altında. Bu tehdidin ne boyutta olacağını kabaca ölçmeye çalışan çok sayıda rapor yayınlandı (mesela OECD, 2020). Eşi görülmemiş düzeylerde olabilecek ekonomik küçülmeye karşı gelişmiş ülkelerin ekonomi politikası tepkisi vermek açısından bü-

Kr z n b r kaç çeyrek süreceğ n n anlaşılması üzer ne TCMB ve Haz ne'n n ülken n tüm dış borç ödemeler n üstlenmes , bu amaçla tek elden tüm kred törlerle görüşmelere başlaması ve de tüm ödemeler n ler ye doğru atılmasından başka çare kalmıyor. yük avantajları var. Reel borçlanma maliyetleri çok düşük; borçlanabilirler. Büyük miktarda parasal genişlemeye gidebiliyorlar; risklerini artırmıyor. Elbette, oralarda da nasıl bir ekonomi politikası tepkisi verilebileceği ve alternatif politikaların doğurabileceği riskler tartışılıyor. Ama son tahlilde onların bizim gibi ülkelere kıyasla çok daha büyük destek programlarını çok daha az risk artışı ile gerçekleştirmeleri mümkün (bu tartışmalar için, mesela Baldwin ve di Mario, 2020 ve oradaki görüşlere bakılabilir). Ancak gelişmekte olan ülkelerin durumu, gelişmiş ülkeler gibi değil. Şüphesiz daha az kırılgan bir ekonomik yapıda olsaydık COVID-19 salgınına karşı daha güçlü tepki verebilirdik ve daha az risk tehlikesi altında olurduk. Sonrası için alınacak çok ders var ama bunu tartışmanın bu aşamada bize bir yararı yok. Daha önemli soru şu: Nasıl bir uluslararası düzen/

küresel işbirliği mekanizması olmalı ki biz de ekonomimizi korkmadan destekleyelim? Böyle bir işbirliği kurulamıyorsa bu savaşta tek başımıza neler yapabiliriz?

V.V. KÜRESEL İŞBİRLİĞİNE NASIL BAKABİLİRİZ? COVID-19 salgınında küresel işbirliği denildiğinde aslında meseleye çok daha geniş bir perspektiften bakmak gerektiğini biliyoruz. Ancak biz bu notun sınırları kapsamında mümkün olduğunca işlevsel politika önerilerinde bulunabilmek için kendimizi finansal dış yükümlülüklerle sınırlamayı daha uygun gördük. Daha önce yazdıklarımıza gelen eleştirilerin önemli bir kısmı da finansal dış yükümlülüklerle alakalıydı. Gelişmiş ülkelerden iktisatçıların küresel salgınla ilgili olarak ortaya koydukları önerileri, birebir gelişmekte olan ülkelere uyarlamak mümkün değil. COVID-19 ile mücadelede bir aşı geliştirilinceye kadar gündeme getirilen zaman kazandırıcı tedbirler gelişmekte olan ülkeleri daha doğrudan etkiliyor. Neden? Kurumsal kapasite problemlerini bir kenara bırakarak doğrudan finansal meseleye odaklanırsak, burada üç temel neden sayabilmek mümkündür. Öncelikle COVID-19 için getirilen karantina uygulamaları ve gönüllü ya da zorunlu sosyal mesafe koyma tedbirleri ile küresel ölçekteki hızlı talep düşüşü dünya ticaretini durma noktasına getirmekte

TCMB'n n ve/veya Haz ne'n n üstlend ğ dış yükümlülükler kadar lg l ş rketlerden mt yazlı h sse sened ya da h sse sened le değ şt r leb l r tahv l ed nmes ve bell b r dönem sonra bunların h sse sened ne dönüştürülerek halka arzı düşünüleb l r. ve gelişmekte olan ülkelerin yabancı para kazanma kabiliyetini neredeyse tamamen ortadan kaldırmaktadır. İkinci neden, gelişmekte olan ülkelerin kendi paraları ile borçlanamamaları, esasen, dolar ile borçlanmaları ve artan belirsizlik dönemlerinde uluslararası fonların ‘kendi evlerindeki varlıkları tercih etmeleri (home asset preference)’ nedeniyle bu ülkelerin finansal geri ödeme kapasitelerinin tamamen ortadan kalkmasıdır. Ayrıca üçüncü olarak Amerikan dolarını yalnızca Amerikan hükümeti basabilmektedir. Hadise esasen sistemle değil, sistemin mevcut tasarımı ile alakalıdır. Bu çerçevede, içeride COVID-19 salgını nedeniyle çalışanlar ve işletme sahipleri ve işletmeler bu negatif bulaşıcı hastalık şokundan en az etkilensin diye, bir dizi maliye ve para politikası tedbiri alınırken, ülkenin finansal dış yükümlülüklerini hiçbir şey olmamış gibi yerine getirmeye de-

Koronav rüs salgının uzaması neden yle alınan tedb rler kapsamında uygulanan k günlük sokağa çıkma yasağı, ardında arş vl k fotoğraflar bıraktı. Tüm yurt genel nde şeh rler n s mge meydanları sess zl ğe büründü. Güzel havaya rağmen İstanbul’un sokakları ve sah ller martılar, ked ler ve güverc nlere kaldı. 15 Temmuz Şeh tler Köprüsü de tar h n n en boş gününü yaşadı.

VI. REEL EKONOMİDE KÜRESEL ANİ DURUŞ ve G20 G20, 1996 Güney Doğu Asya finansal krizinden sonra ilgili ülkelerin hazine bakanları ve merkez bankası guvernörlerini bir araya getiren informel bir koordinasyon mekanizması olarak kurulmuşken, Amerikan finansal kurumlarında başlayan 2007 küresel finans krizi ile birlikte devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı bir zirveye dönüşmüştü. Böyle bakıldığında, finansal piyasalar kaynaklı, artan risk algılaması kaynaklı uluslararası fon akımlarının yön değiştirmesi ile ortaya çıkan, 1996 ve 2007 ‘ani duruş’ları G20’nin kurulmasına neden olmuştu. Bu kez, ise hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler bir bulaşıcı hastalık salgınının yol açtığı doğrudan reel ekonomi kaynaklı bir ani duruş ile karşı karşıyadır. Bunun dinamikleri öncekilerden son derece farklıdır. G20 bünyesinde, zamanında ekonomi politikası koordinasyonu için, IMF tarafında oluşturulan ve başarılı bir koordinasyon sağlayan MAP (Mutual Assessment Process-Karşılıklı Değerlendirme) sürecinin, reel ekonomi

DUNYA

09 CMYK

kaynaklı bu ani duruşla baş edebilmek için, yeniden ele alınmasında fayda vardır. Bu süreçte, G20 merkez bankaları arasında swap ya da kredi kanallarının açılması, gelişmekte olan ülke çalışanları ve KOBİ destek programları için hibe ve faizsiz kredi desteği sağlanması ve gelişmekte olan ülkelerin zamanı gelen dış ödeme yükümlülüklerinin ötelenmesi için bir mekanizma oluşturulması için çalışmakta fayda vardır. G20 MAP ile, ilk olarak, IMF’nin gerektiğinde, G20 ülke merkez bankaları ile swap anlaşmaları yapabilmesine imkan sağlanmalıdır. IMF(2017)’de gündeme getirilen SLS dahil dış şoklara karşı esnek müdahale mekanizmalarına bugün ihtiyaç vardır. İlk ortaya atıldığında, Amerikan yönetimi tarafından kabul görmeyen bu düzenlemenin bugün yeniden gündeme alınmasında fayda vardır. İkinci olarak ise, MAP vasıtasıyla, yerel düzeyde KOBİ’lere sağlanması tartışılan hibe ve faizsiz destek kredileri gibi mekanizmaların, doğrudan gelişmekte

olan ülkeler için de devreye alınması yönlendirmelidir. Bu yolla, gelir akımından yoksun olan kesimlerin desteklenmesini, uluslararası ticaretin yeniden işlemesini ve KOBİ’lerin ayağa kalkmasını kolaylaştıracak ulusal destek programları, ulusal iş ve işçi bulma kurumları, yerli eximbank’lar ve kalkınma bankaları aracılığıyla tasarlanabilir. Gelişmekte olan ülke deyince kapsayıcı olmak, Türkiye, Güney Afrika ve G-20 içindeki diğer yükselen piyasa ekonomilerinin yanı sıra Sahra altı Afrika’yı da dikkate almak gerekir. Üçüncü olarak, ülkelerin mevcut dış yükümlülüklerinin ileriye doğru ertelenmesine imkân sağlayacak bir koordinasyon da sağlanmalıdır. Bu süreçte küresel bankacılık sisteminin sıhhati son derece önemlidir. Bütün bu destek mekanizmalarının hedefi, uluslararası ticaret koridorlarının işleyişini, tedarik zincirlerinin kopmamasını, sosyal uyumun daha fazla bozulmamasını, COVID-19 ile mücadelede herkesin üzerine düşeni yapmasını,

KAYNAKÇA bir bütün olarak küresel ekonominin istendiğinde yeniden işletilebilmesini, hiçbir ülkenin kendi içine kapanmamasını sağlamak olmalıdır. Üzerine yoğunlaşılması gereken husus, COVID-19 salgını ile birlikte reel ekonomideki ani duruşu en az hasarla atlatmak üzere G20 içindeki MAP sürecinin bir dizi yeni araçla, zaten daha önceden düşünüldüğü gibi tahkim edilmesidir. Bu yolla, MAP, merkez bankaları ve hazineler arası küresel işbirliğine doğrudan katkı da verebilecektir. Ancak bu tür çok taraflı işbirliği mekanizmalarında ’yeni’ fikirlerin hayata geçmesinin zaman alacağını unutmamak gerekir. Yeni fikirlerden çok, eskiden tartışılmış ’yeni’ fikirlere odaklanmakta fayda vardır. Unutmayalım, 20072008 krizinde ortaya atılan yeni fikirlerden dışsal şoklara karşı acil kredi mekanizmaları ve swap hatları daha gerçeğe aktarılabilmiş değildir. Odaklanılması gereken çözümler buralardadır.

XBaldwin, R. ve di Maria, B. W. (2020). Mitigating the Covid Economic Crisis:Act Fast and Do Whatever It Takes. VOX. https://voxeu. org/content/mitigating-covid-economiccrisis-act-fast-and-do-whatever-it-takes XIMF (2017). Adequacy of the Global Financial Safety Net—Considerations for Fund Toolkit Reform. Policy Paper, December. XOECD (2020). Evaluating the Initial Impact of COVID-19 Containment Measures on Economic Activity. http://www.oecd.org/ coronavirus/en/#policy-responses XÖzatay, F. (2020). Parasal Genişlemenin Riskini Azaltmak İçin. 2 Nisan 2020 tarihli Dünya. https://www.dunya.com/kose-yazisi/ parasal-genislemenin-riskini-azaltmakicin/466587 XÖzatay, F. ve Sak, G. (2020a). COVID-19’un Ekonomik Sonuçlarını Yönetmek İçin Ne Yapılabilir? 23 Mart 2020 tarihli Dünya. https://www.dunya.com/kose-yazisi/covid19un-ekonomik-sonuclarini-yonetebilmekicin-ne-yapilabilir/465617 XÖzatay, F. ve Sak, G. (2020b). COVID-19 Nedeniyle Sokağa Çıkma Yasağı Uygulanırsa. 31 Mart 2020 tarihli Dünya. https://www. dunya.com/kose-yazisi/covid-19-nedeniylesokaga-cikma-yasagi-uygulanirsa/466373

vam etmesini beklememek gerekir. Tam tersine bu süreçte, her ülkenin uygulamaya koyacağı aynı yönlü maliye politikası tedbirlerinin ödemeler dengesi üzerindeki olumsuz etkilerini kontrol etmeye yönelik bir küresel işbirliği mekanizmasına acil ihtiyaç olduğu açıktır. Şu anda tüm ülkeler bu bulaşıcı hastalık salgınına son derece hazırlıksız yakalandıkları için herkes kendi evindeki yangınla daha çok ilgilidir. Ancak ‘ertesi gün’ü unutmamakta fayda vardır. Eğer bugün ülkelerin dış yükümlülükleri konusunda işler bir mekanizma inşa edilemezse, engellenemeyen, kontrolsüz iﬂaslar ile yeniden toparlanma daha da güç olacak, sistemik risk daha da artacaktır. Yeniden toparlanma güçleşecek ve daha uzun bir zamana yayılacaktır. COVID-19 salgını beklendiği gibi bir değil, bir kaç çeyrek daha devam edecekse, üçüncü bölümde gösterdiğimiz gibi negatif iktisadi şokun etkisi süratle büyümektedir. Bu durumda, Türkiye gibi kısa vadeli (önümüzdeki bir yıllık dönem için) 172 milyar dolar dış borç ödemesi olan bir ülkenin ne yapabileceği açıktır. Önce ‘yerel’ çerçevede bakalım. İlk olarak, vadesi gelen yükümlülükleri yerine getirebilmek için ABD doları sağlayacak swap anlaşmalarına ihtiyaç vardır. Ancak, hem ABD Merkez Bankası’nın (Fed) hem de IMF’nin Türkiye’ye sağlayabilecekleri olanağın –Fed teminat cinsini esnetmez ve IMF de 2017 ortalarında tartışmaya açtığı mekanizmayı bir an önce hayata geçirmez ya da geçirse bile o gün geçerli olan çerçeveyi güçlendirmezse- sınırlı olacağı görülmektedir. Bu durumda hem swap olanağının sınırlı olabileceği hem de salgının uzun sürmesi halinde döviz ihtiyacının fazla olacağı dikkate alındığında hareket kabiliyeti ortadan kalkmaktadır. Bütün borçlar zaten TCMB bünyesindeki dış borç kütüğüne kaydedilmektedir. Krizin bir kaç çeyrek süreceğinin anlaşılması üzerine TCMB ve Hazine’nin ülkenin tüm dış borç ödemelerini üstlenmesi, bu amaçla tek elden tüm kreditörlerle görüşmelere başlaması ve de tüm ödemelerin ileriye doğru atılması suretiyle kendiliğinden yeniden yapılandırılmasından başka bir yerel çare kalmamaktadır. Buna iyi ya da kötü değil, zaruri bir adım olarak bakmak gerekmektedir. Buna karşılık, TCMB’nin/Hazine’nin üstlendiği dış yükümlülükler kadar ilgili şirketlerden imtiyazlı hisse senedi (preferred stock) ya da hisse senedi ile değiştirilebilir tahvil edinmesi ve belli bir dönem sonra bunların hisse senedine dönüştürülerek halka arzı düşünülebilir. Konunun ayrıntılarının nasıl tasarlanacağı ve neden öyle olması gerektiği bu notun boyutlarını aşmaktadır. Burada önem taşıyan, yurt dışı piyasalardan borçlanmış Türkiye’nin birikimi olan şirketlerinin yüzdürülerek, istihdam ve üretim kapasitelerinin korunmasıdır. Elbette TCMB’nin mevcut rezerv düzeyinin ya da yakın gelecekteki olası rezerv düzeyinin böyle bir operasyona yetmeyeceği açıktır. Ya da az önce değindiğimiz gibi hem Fed’in mevcut swap koşullarının değiştirilmesi hem de IMF’de vaktiyle tartışılan ama hayata geçirilmeyen mekanizmaya benzer bir mekanizmayla swap olanağının sağlanması için salt yerel çabalar yeterli olamaz. İşte bu nedenle küresel işbirliği arayışı içinde olmak ve mevcut arayış sürecine destek vermek ayrıca önem taşımaktadır. Kaldı ki çok sayıda gelişmekte olan ülke bu sorunla şu ya da bu ölçüde karşı karşıyadır. Bu nedenle, uluslararası ödemeler sisteminin işleyişinde büyük bir kırılmaya yol açmadan bu dönemi aşabilmek için, yeni bir küresel işbirliği mekanizması tasarlamak şarttır.

13 N san 2020 • PAZARTESİ / 10

DIŞ HABERLER

PETROLDE 'HEDGE' YAPAN MEKSİKA AYAK DİREDİ Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) cuma günü 10 milyon varil kesintide anlaşıldığını fakat Meksika'nın nihai anlaşma konusunda henüz onay vermediğini açıkladı. Meksika’nın OPEC+ içinde tüm üreticilerin eşit şekilde kesinti yapması gerektiği fikrine karşı çıktığı ileri sürüldü. Analistler Meksika'nın bu 'ayak diremesine' ilişkin değerlendirme yaparken ülkenin petrol üretiminde fiyatlar düşse de Wall Street'te 49 dolar düzeyinden bir hedge anlaşması yaptığına dikkat çekiyor. ABD'li üreticiler ise toplu bir arz kesintisine katılmak konusunda bir açıklama yapmazken, ABD Başkanı Donald Trump, ABD'li üreticilerin talepteki düşüş nedeniyle zaten üretimlerini azalttığını belirtmiş, Suudi Arabistan'ı ABD enerji piyasasına verdiği finansal desteği çektiği takdirde karşı yaptırımlarla vurmakla tehdit etmişti.

●

JOHNSON TABURCU OLDU Bir haftadır hastanede Covid-19 tedavisi gören Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, taburcu edildi. İngiliz Başbakan iyileşme sürecini Londra'ya 65 kilometre uzaklıktaki başbakanlık konutu Chequers'te geçirecek.

APPLE VE GOOGLE’DAN ORTAK KORONAVİRÜS UYGULAMASI

MOODY'S: TÜRKİYE'NİN RİSK DENGESİ ASAĞI YÖNLÜ

ABD’li iki teknoloji devi Apple ve Google, koronavirüsle mücadelede insanları virüs taşıyan kişilerle olası temasları konusunda uyarmayı hedefleyen ortak bir uygulama geliştiriyor. BBC’de yer alan habere göre iki şirketin girişimi öncelikli olarak cep telefonlarına yüklü olan temas-takip uygulamalarının (contact-tracing apps) işleyişine destek sağlamayı hedefliyor. Ama nihai hedef ise Google ve Apple, bu tip uygulamalarını yüklemeye gerek kalmadan çevrenizde virüs bulaşan kişileri tespit etmenize yardımcı olacak bir teknoloji oluşturmak. Proje, bir bireyin Bluetooth teknolojisiyle 'koronavirüs kapacak kadar uzun süre kiminle temas ettiğini, kime yaklaştığını' inceleyecek. Eğer temasta olunan kişilerden biri Covid-19 hastası ise, cep telefonuna bir uyarı gidecek. GPS konum verileri veya kişisel bilgiler kaydedilmeyecek. Apple ve Google ortak yazılı açıklamalarında "Gizlilik, şeffaflık ve rıza bu çabamızdaki en önemli unsurlardan" dedi.

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's Investors Service’in Türkiye ekonomisiyle ilgili değerlendirme notunda, Merkez Bankası’nın döviz rezervlerindeki azalışa işaret edildi ve dış finansman ihtiyacının yüksek ve maliyetli olduğuna dikkat çekildi. Türkiye’nin güçlü yönlerini büyük ve çeşitlendirilmiş orta gelirli bir ekonomi, avantajlı demografik yapı, çeşitlilik gösteren ticaret bağlantıları ve ılımlı borç yükü olarak sıralayan kuruluş, zayıf yönler arasında da yetersiz döviz rezervi, dış sermaye bağımlılığı ile kurumsal ve yönetimsel gücün kademeli şekilde azalmasını saydı. Moody’s, hızlı gelişebilecek bir ödemeler dengesi krizi riskinin koronavirüs salgını nedeniyle arttığı görüşüne de verdi.

GÖZLER IMF VE DÜNYA BANKASI BAHAR TOPLANTILARINDA

Küresel ekonom de kader haftası Uluslararası F nans Enst tüsü koronav rüs şokunun 255 tr lyon dolarlık ‘borç bombasını’ patlatab leceğ uyarısı yaparken, uzmanlar bu hafta alınacak kararların küresel ekonom n n kader ne yön verecek ehemm yette olduğunu bel rt yor.

DIŞ HABERLER HİLAL SARI hilal.sari@dunya.com

Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ekonomistler, Büyük Buhran’dan bu yana görülen en büyük ekonomik krizi beklerken, uluslararası politiklara yön verenlerin bu hafta içinde atacağı adımlar küresel ekonominin gidişatına tayin edici bir yön vermesini bekliyor. Bu hafta, IMF ve Dünya Bankası Bahar Toplantıları istisnai bir şekilde video konferans ile yapıldıktan sonra IMF yarın Dünya Ekonomi Görünümü öngörülerinin ayrıntılarını paylaşacak. Avrupa’da da tarihi netleşmemiş olsa da ekonomi ve maliye bakanlarının gayri resmi bir toplantıda bir araya gelmesi bekleniyor. 23 Nisan’da ise ABD liderleri bir araya gelerek Covid-19’la ilgili politika kararları alacak. Gelişmekte olan ve kalkınmakta olan ülkelerde salgın nedeniyle kamu sağlığı acil durumları yaşanırken, dünya genelinde talepte ve nakit ihtiyacında yaşanan sıkıntılar, küresel ekonomiye yön veren politikacılara önemli sorumluluklar yüklüyor.

IIF: 255 tr lyon dolarlık ‘borç bombası’ Küresel bankacılık otoritesi Uluslararası Finans Enstitüsü de (IIF) dünya ekonomisinin resesyona küresel finansal krize göre en az 87 trilyon dolar daha fazla borçla girdiğini belirterek, 255 trilyon dolar büyüklüğündeki “patlamamış borç bombasının” koronavirüs şoku nedeniyle tekrar istikrarsızlık getirecebileceği uyarısı yaptı. IIF, önümüzdeki dönemde borçlulukta ‘benzeri görülmemiş bir artış’ yaşanacağını belirterek, “Küresel tahvil ve kredilerde yıl sonu itibariyle 20 trilyon dolardan fazla borcun vadesi doluyor"dedi. IIF’ye göre, bu durum kırılgan gelişmekte olan ekonomiler için ‘refinansman riski’ doğuruyor. IIF direktörü Emre Tiftik, “Geçmişte küresel bir şokun son 10 yılda oluşan borç dağını istikrarsızlaştırabileceği konusunda uyarmıştık. Endişe ettiğimiz bir şokun içindeyiz. Borç düzeylerinde keskin bir artış olacağı kesin” diye konuştu. Kuruluşun öngörülerine göre, son 10 yılda borç/GSYH oranında yüzde 40’lık bir artış yaşandı ve bu yıl borç/GSYH oranının hali hazırdaki yüzde 322’den yüzde 342’ye ulaşması bekleniyor.

255 tr lyon dolar 87 tr lyon dolar Küresel borç stoku

Küresel borç stokunda 2009 kr z nden bu yana artış

5.3 tr lyon dolar Gel şmekte olan ülkeler n dolar borcu

20 tr lyon dolar Bu yıl vades dolacak borçlar

Papa’dan çağrı: Fakir ülkelerin borcunu azaltın ya da silin Paskalya için salgın nedeniyle bomboş olan Aziz Peter Bazilikası’ndan Hristiyan alemine dün canlı yayınla seslenen Papa Francis, gelişmiş ülkelere en fakir ülkelerin borçlarının silinmesi, silinemiyorsa da hafifletilmesi için çağrı yaptı. Papa Francis şu ifadeleri kullandı: “Tüm uluslar en fakir ülkelerin bilançolarındaki borç yükünün affedilemiyorsa da azaltılarak mevcut durumun gerektirdiği çok kritik ihtiyaçları karşılamalı.”

IMF esk başekonom st : ‘Ya hep ya h ç’ anı IMF eski Başekonomisti Maury Obstfeld, bu hafta politika yapıcıların alacağı kararların dünya genelinde koronavirüs için atılan adımlar açısından çok büyük önem taşıdığını belirtiyor. Obstfeld, “ya hep ya hiç anı olacak” diyor ve savaş sonrası dönemde gördüğümüz en büyük ekonomik krizle karşı karşıya

olduğumuzu belirtiyor.

Fak r ülkelerden ‘devasa’ b r göç başlayab l r California, Berkeley Üniversitesi Profesörü Obstfeld, G20 ülkelerinin kendi ekonomileri için destek paketleri açıklasalarda “birlikte hareket edememesi durumunda dünyanın ‘hastalık depolarına’ dönüşebileceğini ve fakir ülkelerden diğerlerine ‘de-

vasa ölçekte’ bir göç başlatabileceğini” söylüyor. Bloomberg’de yer alan bir analize göre ise güçlü bir adım atılmadığı halde ödenemeyen borçlarda yıpratıcı düzeyde bir artış olabileceği ve bunun da küresel ekonomideki yavaşlamanın önünde engel teşkil edebileceği öngörülüyor. Doların yükselişi özellikle dolar borcu yüksek olan ve ihracatların salgın nedeniyle sert düştüğü ekonomilerde ciddi sorunlara yol açtığı ifade ediliyor.

Gel şen dünya ger de kalırsa U-t p veya L-t p y leşme ABD Hazinesinde çalışmış ve şimdi PHIM Fixed Income Başekonomisti olan Nathan She-

‘Düşüş 2009’dan der n, y leşme 2010’dan zayıf olab l r’ Morgan Stanley ekonom stler (Ç n dışında) gel şmekte olan ekonom ler n k nc çeyrekte yüzde 4,1 daralacağını öngörüyor. Küresel f nansal kr z n yaşandığı 2009’un lk çeyreğ nde dah daralma yüzde 3,1 olmuştu. ABD merkezl yatırım bankasının 3 N san tar hl raporunda 2021 yılındak y leşmen n z rve yapması beklenen k nc çeyrekte büyümen n yüzde 6 olacağını öngörüyor. 2010 yılında y leşmen n z rve noktasında gel şmekte olan ekonom ler yüzde 7,7 büyümüştü. Yan düşüşün küresel kr zden daha da der n, y leşmen n se daha zayıf olması öngörülüyor.

ets, “Eğer gelişmekte olan ekonomilerde iyileşme geride kalırsa, bu hem ABD hem de dünya ekonomileri için V-tipi iyileşmeden ziyade U-tipi veya L-tipi iyileşme olacağı anlamına gelir” diyor. ABD, Avrupa Birliği ve Japonya’da Covid-19’la mücadele kapsamında dev paketler açıklanmış olsa da birçok gelişmekte olan ekonomide paketlerin kapsamı yeterli değil.

B z nasıl b r gelecek bekl yor? SİYASET PENCERESİ

İlter Turan ituran@bilgi.edu.tr

arihe baktığımız zaman, şu anda yaşadığımız türden salgınların kalıcı etkileri olduğu görülüyor. Veba salgını kamu sağlığı fikrinin gelişmesinin yolunu açtı. Büyük İktisadi Buhran sosyal güvenlik sistemlerinin gelişmesine yardımcı oldu. Şu anda da, abartamadan söyleyelim, hayatta ancak bir defa yaşanacak türden bir bunalımdan geçiyoruz. Bunu aştıktan sonra toplumlar nasıl bir görünüm verecekler. Devlet kurumlarında ne tür değişimler göze çarpıyor?

Şu anda geride bırakmakta olduğumuz neo-liberal düzende devletin

DUNYA

CMYK

piyasa ekonomisine müdahalesine karşı genel bir alerji duyuluyordu. Ancak yaşamakta olduğumuz ve bir yandan ülkelerin ekonomilerini tamamen felç, diğer yandan çoğu özel işletmenin varlığını tehdit eden salgın devletin ekonomideki rolünü ve özel girişimle ilişkilerinin niteliğini yeniden tanımlamamıza vesile teşkil ediyor. Gerçek şu ki, şayet devlet yardımı alamazlarsa, birçok işletme iﬂas edecektir. Bir de işsizlik sorunu var. İnsanlara varlıklarını devam ettirmelerini sağlayan bir gelir ve gelecekte tekrar istihdam edileceklerine dair bir ümit verilmediği takdirde, genellikle otoriter yöntemlere başvurarak toplumu baştan aşağı değiştirmeyi vaat eden radikal hareketlere yöneleceklerdir. Bu olasılık üzerinde ciddiyetle düşünmemiz gerekiyor. Bir üçüncü boyut daha var: Karşımızda etkisi sadece bir sosyal veya siyasi sınıf üzerinde hissedilmeyen, sadece bir bölgede veya ülkede ortaya çıkmayan, küresel bir sorun var. Bir ülke nüfusunun bir kesimi bile yeterli sağlık hizme-

ti alamadığı takdirde, hastalığın bütün topluma ve bütün dünyaya yayılma potansiyeli mevcut. Bu gerçek bize nüfusun her kesimine sağlık hizmeti verilmesinin ne kadar önemli olduğunu gösterir. Şu anda yaşadığımız zor zamanlar neo-liberal devlet anlayışının en azından evrensel sağlık hizmeti vermek ve bunalım dönemlerinde ekonomiye destek sağlamak açısından gözden geçirilmesi gereğine işaret ediyor. Sağlık hizmetleri ve istihdam, aslında toplumların karşı karşıya bulunduğu daha derin sistem sorunlarının varlığının göstergeleri. Sizin de belirttiğiniz gibi, bu sorunlar serbest piyasa ekonomisi ve şirketlerin ihtiyaçlarına odaklanan neo-liberal dünya görüşünden kaynaklanıyor. Bu sorunlara nasıl çözüm aramalıyız?

Aslında bu sorunlar sadece yakın zamanlarda dünyaya egemen olan neo-liberal görüşün ürünü de değil. Daha gerilere giderek bir şirketin varlık sebebi nedir diye sormamız lazım. Özellikle Amerika’da

egemen olan şirketler kültüründe baştan itibaren bir şirketin başlıca görevinin hissedarlarına en yüksek karı getirmesi olduğu kabul edilmiştir. Ancak daha pandemi başlamadan bu düşünce çizgisi sorgulanmaya ve değiştirilmeye başlanmıştı. Şirketler sadece kar saikiyle hareket etmelerinin uzun vadede varlıklarını sürdürmelerini ve başarılı olmalarını zorlaştırabileceği düşüncesine daha yoğun ilgi göstermeye başlamışlardı. “Şirketlerin sosyal sorumlulukları” sözleri giderek daha sık duyulur olmuştu. Salgın ise şirketlerin toplumsal rolleri üzerinde daha ciddi düşünmelerini tahrik eden bir tetik işlevi görmüştür. Örnek vermek gerekirse, şirketler ürettikleri mal ve hizmetleri satın alacak insanlara da ihtiyaçları olduğunu görmeğe başlıyorlar.

Evet, bu da belirtilebilir. Galiba işaret ettiğiniz daha genel husus ekonominin karşılıklı bağımlılığın hüküm sürdüğü entegre bir sistem olduğudur. Böyle bir sistemde, her-

hangi bir şirketin başarısı, büyük ölçüde içinde faaliyet gösterdiği ortam tarafından belirlenmektedir. Salgın insanların çalışma yöntemlerini de değiştiriyor. Salgın iş hayatımızın yapılanmasına ne gibi değişiklikler getirebilir?

Biraz önce bir başka bağlamda kısaca ifade etmeye çalıştığım gibi, pandeminin gündeme getirdiği sorunlar zaten bir süredir gündemimize girmişti. Kriz sadece bunları büyütmüş ve ilgimizi yoğunlaştırmıştır. Örneğin salgın, iş hayatında yavaş da olsa denenmekte olan iktisadi hayatı elektronik aracığıyla yaygın olarak kısmen sanal düzeyde örgütlemenin mümkün olabileceğini göstermiştir. Burada vurgulanması gereken ortaya çoklu etkilerin çıkacağıdır: İşletmelerin ihtiyaç duyduğu “mekan” küçülecek, evden işe gidip gelmekle bağlantılı ulaşım talebi düşecektir. Söylediğim gibi, bu tür değişiklikler zaten başlamıştı, salgın bu deneylerin daha geniş çapta yapılmasını ve yeniliklerin benim-

senmesini kolaylaştırıyor. Bunalımın eğitim sistemi üzerinde de etkileri olacağını unutmamamız gerekiyor. Yüksek öğretim alanında özellikle Amerika’da bazı internet üniversiteleri hali hazırda faaliyet gösteriyorlardı. Ancak, şimdi klasik üniversitelerin de daha fazla sayıda sanal dersi müfredatlarına katmalarını bekleyebiliriz. Tabii, bütün bu değişikliklerin ne gibi olumsuz sonuçları olabileceği hakkında şu anda hemen hemen hiç fikrimiz yok. Büyük bir sosyal deneyden bahsettiğimiz söylenebilir mi?

Sanıyorum “deney” çok doğru bir kelime. Pandemi bize varlığından haberdar olduğumuz, hayatımıza yavaş bir tempo ile girmeye başlayan teknoloji ve yöntemleri daha çok kullanmamız için fırsat yaratmıştır. Bu değişikliklerin bazıları henüz sadece fikir seviyesindeydi. Pandemi, yenilikleri hem devreye sokmamız hem de daha çok kullanmamız için tam bir itici güç oluşturmuştur.

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ / 11

FİNANS / BORSA

Avrupa maliye bakanları ve OPEC+ üyelerinin petrol arzında kısıntı haberleri de iyimserliği artırdı.

PİYASA ANALİZİ Şebnem Turhan

BİLİYOR MUSUNUZ?

Bu hafta neler konuşacağız? Salgının merkezi konumuna gelen ABD ve Avrupa’da vaka/ölüm sayılarında görülen ivme kaybı havaların ısınmasıyla da birlikte piyasalarda bahar rallisinin devamını sağlayabilir.

sebnem.turhan@dunya.com

NE OLACAK: Cuma günü Fed ve IMF ile swap imkanlarının görüşüldüğü haberlerine karşılık pazar günü Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’dan “IMF gündemimizde yok. Yakın zamanda da olmadı. Yeni bir anlaşma yapma planında değiliz” açıklaması geldi. Bu açıklamanın Türkiye piyasaları üzerinde etkisi olması bekleniyor. Bugün paskalya ertesi nedeniyle Avrupa’da birçok borsa tatilde olacak. Yurtiçinde ise şubat ayı cari dengesi ve sanayi üretimi verisi açıklanacak. Cari açığın yanı sıra büyümenin öncü verisi sanayi üretimi piyasa tarafından yakından takip edilecek.

NE OLDU: Koronavirüs salgınıyla küresel piyasalarda en büyük sıkıntı likidite ihtiyacı. Salgının hızı ve vaka sayısının yanı sıra Türkiye dahil küresel piyasalarda iyimserlik merkez bankaları ve IMF’nin likidite imkanlarına göre de şekilleniyor. Türkiye piyasası da cuma günü IMF ve Fed ile swap imkanlarının görüştüğü haberleriyle yönünü pozitife çevirdi. Dolar 6.70 liranın biraz altında haftayı kapattı. Borsa İstanbul’da bankacılık endeksi öncülüğünde yükseliş dikkat çekti. Türkiye’nin iﬂas riskini gösteren CDS primi 521 baz puana kadar geriledi.

Paskalya tatillinden dönüş yapılacak yeni haftada piyasalar, petrol fiyatları ve virüsün ekonomilere verdiği zararı tespit etme fiyatlamasını yapmaya devam edecekler. Avrupa’da ise piyasalar yarın açılıyor. Petrol arz kesintisine dair yapılan toplantı hafta sonunda da devam ederken gelen haberler taraﬂarın uzlaşmaya yakın olduğunu, fakat çetin pazarlıkların devam ettiğine işaret etmekte. Piyasaları tatmin edecek bir arz kısıntısı kararı ve ek önlemler paketi açıklanırsa petrol fiyatları olumlu tepki verebilir ve Brent petrol 35 doları test edebilir. Tersi durumda ise Brent petrol tekrardan 30 doların altına kayabilir. Geçen haftanın son işlem günündeki kazanç-

Atakule Gayr menkul Yatırım Ortaklığı faal yetler ne ara verd . Kısa çalışma ödeneğ başvurusu da yapan ş rket, bundan yararlanamayan çalışanlarının ücretler nde 10 N san-30 Haz ran arası olmak üzere yüzde 45 kes nt ye g tt .

lar ile S&P 500 bu yılki zirvesinden yaptığı toplam düşüşün tam yüzde 50’sini geri almış durumda. ABD ve Avrupa’da vaka/ölüm sayılarında ivme kaybı sürdüğü sürece havaların ısınmasıyla da birlikte piyasalarda bahar rallisinin devamını görebiliriz. 2.dalga virus salgını haberi gelmediği sürece piyasalara ve şirketlere verilen aşırı likiditenin etkisi piyasalarda olumlu algılanmaya devam edebilir. Bu hafta ABD’de şirket bilançoları açıklanmaya başlıyor. Apple başta Çin’de faaliyet gösteren ABD şirketlerinin bilanço rakamları kritik olacak. Öte yandan, ABD ve Çin’den gelecek olan perakende satışlar rakamları yeni haftanın önemli verileri arasında bulunuyor.

PARA TRAFİĞİ

Cem TÖZGE Ata Yatırım

Hasar kontrol... ri nedeniyle Türkiye salgına karşı ekonomiyi tam olarak kapatma yoluna gitmedi. Gıda, sağlık, lojistik, perakende gibi zorunlu alanların yanı sıra ihracata yönelik çalışan çoğu şirket üretimini düşük kapasite ile de olsa sürdürmeye devam ediyor. Ancak en büyük iki ihracat ortağımız Avrupa (%49) ve Orta Doğu’nun (%19) derin bir durgunluk içinde olması Türkiye’nin iç talepteki kaybını ihracat ile dengelemesi şansını ortadan kaldırıyor. Türkiye’nin 2020 yılında salgın olmadan %3-3,5 civarında büyümesini bekliyorduk. Pandemi nedeniyle ekonominin üç ay kısmi kapalı olacağı varsayımıyla 2020 milli gelir büyüme tahminimizi 6 puana yakın düşürerek %2,5 daralma olarak güncelliyoruz. Son yirmi yılda bir dolu şokla karşılaşan Türkiye bu çaplı bir durgunluk ile

GENİŞ AÇI

Serhat Gürleyen sgurleyen@isyatirim.com.tr

ürkiye, küresel salgın ile 2018 döviz şokunun açtığı yaraların yeni yeni iyileştiği ve ekonominin yeniden büyüme patikasına girdiği hassas bir dönemde karşılaştı. Sosyal mesafenin artırılması, seyahatin engellenmesi ve izolasyon önlemleri hizmet sektöründe ve özellikle turizm alanında sert bir daralmayı tetikledi. İç, dış turizm ve dolaylı etkiler birlikte alındığında bu sektörün Türkiye ekonomisine katkısı %10’u, istihdama katkısı %7’yi geçiyor. Ekonominin hassas dengele-

başa çıkabilir. Ancak salgının kontrol altına alınmasının gecikebileceği ve dolayısıyla sosyal mesafe ve izolasyon tedbirlerinin yol açacağı iktisadi kaybın artacağı bir senaryoya karşı hazırlıklı olmak ve B planını oluşturmak gerekiyor. Ekonomi yönetimi salgının ekonomi üzerindeki etkilerini hafifletmek sosyal mesafeden etkilenen şirketlere vergi indirimleri sunan 100 milyar liralık Ekonomik İstikrar Kalkanı paketini açıkladı. Milli gelirin %2,3’ü düzeyindeki paket önden yüklemeli nakit teşviklerden çok vergi muafiyeti ve/veya ötelemesinden oluşuyor. Paket havacılık başta olmak üzere, otelcilik, alışveriş merkezleri, otomotiv, lojistik, perakende gibi sektörlere vergi indirimi sağlanıyor. İşçi çıkarmak yerine zorunlu izin kullanımını devreye sokarken

BORSA Günlük

DÖVİZ Kurları

0 66 0,66

BİST 100

96471.00

kapanış

civarındaki kamu borcu ekonomik durgunlukla savaşmak için maliye politikasının gevşemesine izin veriyor. Ancak içinde bulunduğumuz zorlu konjonktür bu sürecin çok dikkatli bir şekilde yürütülmesini gerektiriyor. Bu süreçte istihdam kaybının sınırlanması, iﬂas mekanizmasının çalıştırılmaması ve karşılıklı yükümlülüklerin yerine getirilmesi için kamu kaynaklarının kullanılması gerekiyor. Özel sektörün açık pozisyonunun yüksekliği Türkiye ekonomisinin Türk Lirası’nın değer kaybetmesine karşı hassasiyetini artırıyor. Türk Lirası’nın gelişmekte olan piyasalarda en düşük reel faiz veren para birimi olması sermaye çıkışını ve döviz ikamesini artırarak kırılganlığımızı artırıyor. Küresel risk iştahının bozulduğu ve salgınla mücadelenin ekonomik maliyetinin arttığı bir ortamda fi-

Küresel r sk ştahının bozulduğu ve salgınla mücadelen n ekonom k mal yet n n arttığı b r ortamda f nansal st krarın korunması ç n Türk ye’n n b r B planına ht yacı var.

çalışanların yetersiz de olsa bir gelir elde etmesini sağlıyor. Açıklanan paketi yeterli olmayan ama doğru yönde atılmış zorunlu bir adım olarak görüyoruz. Ekonomide durgunluğun boyutunun artması durumunda Ankara nakit harcama kısmı daha yüksek olan ilave paketler açıklayabilir. Türkiye’nin milli gelirin %34’ü

DOLAR SERBEST PİYASA kapanış

EURO

0,24 0 24

SERBEST PİYASA

6.6840

kapanış

FAİZ

0,42 0 42

GÖSTERGE TAHVİL

7.3260

kapanış

nansal istikrarın korunması için Türkiye’nin bir B planına ihtiyacı var. Ankara kulislerinde bunun için iki senaryo konuşuluyor: (i) Fed ile Türkiye Merkez Bankası arasında swap anlaşması yapılması; (ii) IMF’nin açacağı likidite penceresinden Türkiye’nin yararlanması. Bu senaryolar gerçekçi mi? Risk iştahının bozulduğu bir ortamda işe yarar mı? İlk senaryonun olma ihtimali bizce çok düşük. Olursa güzel bir sürpriz olur, seviniriz. Ama yatırım kararını bu ihtimale dayandıramayız. İkinci senaryo Türkiye isterse daha gerçekçi gözüküyor. Ancak işe yaraması için düzgün ve inandırıcı bir programla birlikte harmanlaması gerekiyor. Bu sayede küresel yatırımcıları ikna edebilirsek küresel durgunluğun ve pandeminin ekonomimizde yol açacağı hasar daha sınırlı olacaktır.

0 0,01 01 12.16

A ALTIN GRAM/TL G

0 0.73 73 362.13

kapanış

11-12-13 Nisan 2020

KAZANDIRANLAR

BORSA İSTANBUL - BIST 100

Tüm h sse senetler n n detayları ç n www.dunya.com

YATIRIM KAZANDIRANLAR Haftalık get r (%)

Haftalık get r (%) 60.83 59.44 56.49 53.27 53.00 50.96 50.88 50.81 46.87 45.76 41.20 39.92

T. Kalkınma ve Yatırım Bankası Ek z K mya RTA Laboratuvarları Güler Yat. Hold ng Pegasus Bosch Fren S stemler Trabzonspor Sport f DO-CO Burçel k Vana Martı Otel Ray S gorta Taç Tarım Ürünler

KAYBETTİRENLER KURLAR

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

DÖVİZ ALIŞ

DÖVİZ SATIŞ

EFEKTİF ALIŞ

6.6877 4.2377 0.97876 7.3176 8.3293 6.9113 0.67059 4.7870 21.3834 0.65300 1.7785 6.1539 3.7204 1.5057 0.09005 0.01583 0.94529 0.03995 1.8265

6.6998 4.2653 0.98357 7.3308 8.3728 6.9557 0.67753 4.8086 21.6632 0.65739 1.7817 6.1947 3.7691 1.5255 0.09123 0.01604 0.95766 0.04048 1.8504

6.6830 4.2182 0.97808 7.3125 8.3235 6.9010 0.67012 4.7693 21.0626 0.65255 1.7652 6.1312

T.C. T C MERKEZ BANKASI

DÖVİZ FİYATI

DİĞER DÖVİZLER

1.5744 6.8222 0.9654 9.9304 108.41 1.3952 10.22 3.7603 1.0942 1.2476 3.2154

Dolar Euro İsviçre Frangı İngiliz Sterlini Japon Yeni S. Arabistan Riyali İsveç Kronu Norveç Kronu Danimarka Kronu Avustralya Doları Kanada Doları

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

0.10286 3.9456 1.3106 0.27120 0.00042 0.37184 0.00553 0.08822 0.86339 0.00561 0.02073 1.5531 0.28382 0.42406 1.6090 4.7376 0.01301 0.20489 9.4411 1.8721

ALTIN FİYATI A

PARİTELER P E EUR/USD U USD/YEN U USD/CHF G GBP/USD E / EUR/GBP

CMYK

SATIŞ

6.6820 7.3240 6.9110 8.3160 6.1400 1.7710 0.6710 0.6530 0.9770 4.2330 4.7720

6.6840 7.3260 6.9450 8.3580 6.1700 1.7800 0.6740 0.6560 0.9820 4.2540 4.7950

362.02 329.43 260.65 206.35 325.81 2396.24 579.15 2438.64 2388.68 1685.79 2.97

SATIŞ 362.13 331.71 271.59 211.84 358.50 2440.41 595.62 2539.39 2429.36 2.98

LİBOR

1.0942 108.44 0.9652 1.2484 0.8769

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ayy

-14.08 -13.46 -13.00 -10.53 -8.15 -6.82 -6.40 -6.25 -5.80 -4.63 -4.22 -4.03

PAHALI Endekse göre QNB F nans F n. K r. HUB G r ş m Burçel k Vana Ek z K mya Reysaş Loj st k Reysaş GMYO İhlas Gazetec l k İş Bankası (B) QNB F nansbank Dardanel Balatacılar Balatacılık Fr go Pak Gıda

2219.08 1204.65 1124.59 930.78 922.40 633.79 614.53 556.52 546.59 531.16 493.65 486.35

UCUZ

ALIŞ

24 Ayar Altın 22 Ayar Altın 18 Ayar Altın 14 Ayar Altın 22 Ayar Tel Bil. Cum. Altını Cum. Çey. Altın Reşat Lira Hamit Lira Altın ons (dolar) 900 Ayar Gümüş

Cuma günü TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge sterge kkurlarıdır.

DUNYA

6.7098 4.2909 0.98583 7.3418 8.3853 6.9661 0.67909 4.8268 21.9881 0.65891 1.7951 6.2182

Haftalık get r (%) Info Yatırım Egel &Co Enerj Yatırım Ral Yatırım Hold ng Egel & Co Tarım G r ş m Trend GMYO MMC San. Ve T c. Yat. Pr zma Press Matbaacılık Egel &Co Yatırım Hold ng Ged k Y. Men. Değ. Şok Marketler Yonga Mob lya Vanet Gıda

SERBEST S PİYASA

ÇARPRAZ KURLAR Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

EFEKTİF SATIŞ

0.23 0.81 1.21 1.22 1.05

dunya.com/dovizbulteni

Endekse göre İdeal st Danışmanlık İş F n.K r. Senkron Güvenl k Formet Çel k Kapı Rodr go Tekst l Denge Hold ng Avrupa Yatırım Hold ng Tekfen Hold ng Utopya Tur zm Pol san Hold ng Türk Hava Yolları Tüpraş

-81.90 -59.13 -55.17 -50.42 -48.83 -45.72 -44.76 -41.59 -35.62 -31.39 -29.45 -28.68

DİP İdeal st Danışmanlık Rodr go Tekst l D r teks D r l ş Tekst l Denge Hold ng MMC San. Ve T c. Yat. Metro Hold ng Tekfen Hold ng Ceo Event Medya Senkron Güvenl k Formet Çel k Kapı İş F n.K r. İtt fak Hold ng

1 yıllık d b ne yakınlık 94.14 93.93 92.31 90.40 90.38 87.25 85.42 85.08 85.04 83.58 81.56 81.35

ZİRVE 1 yıllık z rves ne yakınlık RTA Laboratuvarları 0.00 Albaraka PY Batışeh r GMYF 0.00 Albaraka PY One Tower GMYF 0.00 Güler Yat. Hold ng 0.00 İş Bankası (A) 0.00 Ek z K mya 0.00 Mükafat PY Ataşeh r Metropol GMYF 0.00 Sodaş Sodyum Sanay 0.17 Avrasya Stratej k GMYF 0.55 Q nvest PY Re-P e GMYF 0.66 Sey tler K mya 0.71 ARD B l ş m Teknoloj ler 1.23

HAFTALIK KAPANIŞ BÜLTEN 10/04/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Akçansa Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek. Arçel k Aselsan Aygaz B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Global Yat. Hold ng Good-Year Gözde G r ş m Gübre Fabr k. Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ. Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom. Odaş Elektr k Otokar Özak GMYO Pegasus Petk m Reysaş GMYO Sabancı Hold ng Sasa Polyester Selçuk Ecza Deposu Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank. Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.62 6.12 7.47 6.16 3.51 4.79 13.31 4.37 1.19 49.34 3.25 18.60 14.46 5.69 15.20 25.10 9.77 51.65 9.57 9.11 7.45 3.46 36.28 79.10 6.36 6.93 10.12 1.57 7.71 4.49 9.99 567.00 1.22 6.32 6.50 7.61 56.90 8.63 2.88 3.90 3.47 15.20 2.34 1.24 10.36 9.71 6.43 5.09 3.15 1.45 4.22 2.08 14.13 1.38 351.90 3.34 15.04 15.20 10.06 66.00 10.93 66.50 39.32 24.02 13.30 1.78 11.35 1.43 118.30 2.39 50.95 3.43 6.64 7.67 8.89 7.18 5.35 0.94 4.61 9.06 5.30 0.97 6.17 18.36 13.87 18.80 2.28 3.13 13.06 5.10 92.90 9.80 7.04 48.00 21.08 4.68 11.00 2.06 6.12 1.18

Haftalık İşlem Hacm 35,313,319 1,770,691,657 19,974,535 94,555,915 110,035,909 20,091,586 149,448,963 431,136,654 352,667,895 41,952,598 110,344,768 98,563,982 57,894,413 16,190,231 722,907,769 4,448,336,583 40,002,459 673,730,415 194,171,559 158,584,066 42,175,117 30,954,640 113,078,974 119,153,105 121,480,216 55,438,531 306,598,919 305,057,846 91,482,077 1,309,938,292 109,699,371 202,374,965 473,636,382 156,275,954 38,649,889 661,735,320 212,783,940 6,385,556,269 174,770,249 71,437,917 257,096,310 314,006,526 633,382,287 93,472,599 187,043,008 1,633,653,430 27,864,108 1,248,654,304 1,718,304,648 344,910,617 116,449,445 777,816,342 199,610,644 497,278,572 84,951,383 144,081,054 52,762,592 417,610,744 195,962,951 1,250,086,672 1,062,727,385 134,442,245 93,243,908 396,485,569 114,848,064 50,705,968 180,492,474 594,747,197 59,774,061 242,424,204 3,551,320,986 2,250,663,838 282,196,873 450,348,483 2,443,362,665 234,733,615 257,812,920 129,973,124 487,377,702 122,843,790 1,189,328,997 442,370,081 89,491,605 579,618,932 557,477,412 212,600,765 560,084,205 165,170,146 769,541,864 112,898,215 1,980,142,876 4,768,492,726 542,317,267 49,656,261 84,274,055 1,622,659,203 403,404,408 2,164,356,194 198,349,445 222,303,170

Ağırlıklı Ortalama

Haftalık En düşük

Haftalık En yüksek

Haftalık Get r

Yılbaşından Get r

7.56 6.08 7.51 6.17 3.50 4.72 13.39 4.41 1.19 49.66 3.29 18.61 14.39 5.60 15.18 25.19 9.83 52.15 9.61 9.29 7.45 3.47 36.33 76.71 6.41 6.92 10.20 1.57 7.64 4.54 10.01 563.75 1.22 6.31 6.45 7.63 56.69 8.58 2.85 3.85 3.40 14.81 2.32 1.25 10.41 9.80 6.44 5.06 3.15 1.45 4.21 2.08 14.09 1.39 354.12 3.35 14.93 15.22 10.08 66.64 11.05 66.84 39.35 24.15 13.35 1.73 11.40 1.43 118.10 2.40 49.39 3.46 6.68 7.67 9.04 7.25 5.35 0.94 4.55 9.11 5.27 0.97 6.26 18.25 13.91 18.92 2.30 3.15 13.16 5.04 93.16 9.81 7.07 48.45 21.21 4.66 11.07 2.04 6.19 1.19

7.23 5.46 6.90 6.06 3.39 4.41 13.10 4.36 1.09 49.16 3.14 17.95 13.64 5.28 14.00 23.52 9.05 49.76 9.18 7.66 7.03 3.17 35.16 57.25 5.95 6.41 9.70 1.43 6.70 4.22 9.36 482.50 1.15 6.14 6.00 7.49 54.20 7.59 2.57 3.38 2.89 13.87 2.12 1.19 9.86 7.95 6.33 4.61 2.86 1.34 3.88 1.99 12.80 1.32 325.80 3.15 13.08 13.74 9.24 60.20 9.28 59.50 34.30 23.20 13.05 1.37 10.34 1.35 106.10 2.33 34.10 3.37 6.17 7.43 8.52 6.96 5.23 0.88 4.21 9.03 4.98 0.91 5.95 16.46 13.41 16.90 2.06 3.01 12.58 4.59 84.40 9.06 6.55 42.74 20.54 4.42 10.38 1.83 5.62 1.10

7.70 6.25 7.71 6.49 3.60 4.81 14.43 4.61 1.20 51.95 3.35 19.25 14.58 5.75 15.32 25.52 10.09 53.00 9.84 9.55 7.68 3.66 39.00 79.80 6.57 7.16 10.55 1.59 7.82 4.67 10.17 599.90 1.23 6.58 6.55 8.02 63.60 8.94 2.92 3.90 3.54 15.25 2.39 1.28 10.65 10.09 6.57 5.20 3.20 1.47 4.28 2.11 14.38 1.41 364.90 3.42 15.68 15.40 10.16 67.30 11.24 67.90 41.00 24.54 14.10 1.78 11.60 1.48 120.00 2.52 51.25 3.52 7.29 7.94 9.89 7.53 5.42 0.97 4.65 9.65 5.37 0.99 6.40 18.73 14.45 19.92 2.43 3.19 13.44 5.20 96.15 9.96 7.20 49.68 21.68 4.75 11.20 2.10 6.27 1.23

6.42 12.92 8.10 1.11 5.09 8.37 2.70 0.00 10.19 -2.78 3.83 3.85 5.39 8.38 10.14 8.19 9.65 2.89 3.46 20.03 6.13 10.90 3.66 38.89 0.47 8.62 1.00 10.20 15.59 0.67 6.28 17.39 6.09 -1.56 9.06 -0.13 3.45 14.46 13.83 16.42 20.91 6.97 11.43 4.20 6.69 23.85 1.58 11.38 11.31 9.85 9.61 5.05 9.70 5.34 8.78 5.36 13.00 12.76 9.71 10.83 19.72 13.48 15.72 1.44 1.92 30.88 11.38 5.15 12.03 2.58 53.00 0.59 9.39 3.79 5.58 0.84 2.29 6.82 10.29 -4.63 7.29 6.59 2.66 13.90 2.82 12.17 13.43 4.68 4.48 12.33 9.55 9.74 8.47 14.29 3.33 4.93 7.84 13.19 10.67 8.26

-21.52 -24.54 -22.95 -12.04 -7.63 -11.59 -12.33 -26.55 -22.22 28.76 -25.46 -19.41 -17.79 -6.49 -27.06 19.87 -19.56 10.69 -14.32 -20.44 -20.57 -13.57 -6.25 -22.53 -23.19 -23.68 12.57 -12.56 -19.01 21.02 -1.19 -2.33 -16.44 -6.18 1.25 -15.82 -13.94 -22.53 -40.86 -3.70 -32.49 68.14 7.34 1.64 29.18 25.78 -19.73 -20.59 -17.11 -17.61 4.80 -21.80 -2.75 -12.66 -9.75 2.45 -31.88 -24.03 -20.89 -10.87 8.97 9.38 -32.09 -0.83 -16.87 -31.54 -13.09 -1.09 -19.55 -7.00 -41.03 -9.97 44.66 -15.90 15.01 17.70 -13.43 -28.24 -12.52 -15.80 -10.32 -19.83 1.42 -32.41 -28.21 -19.32 -17.09 -10.57 -5.36 -20.44 -26.74 -32.23 -4.48 -9.28 -5.72 -15.06 -12.84 -16.94 -16.62 -27.61

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

Destek

D renç

STCH

RSI

7.60 5.90 7.40 6.10 3.50 4.75 10.50 4.10 1.13 49.00 2.80 17.50 12.25 5.60 14.00 23.25 8.40 50.00 9.40 7.70 7.40 3.45 34.00 75.00 6.10 6.30 9.00 1.52 7.40 4.30 9.90 560.00 1.20 6.30 6.50 7.50 49.50 8.60 2.65 3.55 3.05 8.80 2.17 1.23 10.25 9.30 6.00 5.00 3.15 1.43 4.20 2.00 13.75 1.27 350.00 3.20 15.00 14.25 9.90 66.00 10.75 56.00 37.50 24.00 12.50 1.45 11.25 1.40 117.50 2.30 35.50 3.35 4.25 7.30 8.20 6.20 5.20 0.91 4.30 9.00 5.30 0.97 6.00 17.50 13.50 16.50 1.88 3.00 12.25 4.05 92.00 9.20 6.90 45.00 21.00 4.65 11.00 1.98 6.00 1.18

9.20 7.70 9.40 6.80 3.75 5.00 15.00 5.40 1.20 49.50 3.90 22.00 16.50 5.90 21.00 27.50 11.25 52.00 10.75 10.25 7.50 3.70 43.50 97.00 7.80 9.00 10.25 1.75 9.00 4.50 10.00 570.00 1.40 7.00 6.60 8.50 60.00 10.00 4.75 4.30 4.80 16.75 2.50 1.48 10.50 9.80 6.90 6.10 3.90 1.75 4.25 2.60 14.25 1.48 370.00 3.35 17.00 19.50 11.75 73.00 11.00 67.00 54.00 24.25 15.50 2.23 13.25 2.02 135.00 2.55 74.00 3.60 7.60 8.60 9.20 7.20 5.80 1.18 4.85 10.00 5.70 1.13 6.30 24.50 17.50 22.75 2.65 3.35 13.50 6.70 112.50 13.75 7.20 49.00 21.25 5.10 12.75 2.38 6.70 1.65

73.48 88.27 75.54 51.33 70.27 69.16 56.24 30.95 90.62 27.20 46.27 56.60 69.75 73.28 87.29 85.75 87.60 47.53 50.51 81.91 71.78 74.23 25.66 94.07 51.32 64.64 40.78 79.04 78.89 43.84 60.45 80.74 80.00 31.21 69.46 18.87 47.29 83.11 76.24 96.15 80.50 58.18 78.26 55.56 74.74 91.26 45.98 82.01 81.91 86.84 87.10 66.67 76.61 64.71 79.03 67.83 88.66 92.31 88.93 83.72 90.28 87.06 80.66 65.67 27.67 93.10 80.04 61.54 87.05 51.95 97.46 30.16 60.53 46.67 58.31 38.65 36.84 75.00 80.85 11.83 76.77 73.68 58.82 62.61 38.64 62.26 70.83 63.64 76.24 68.51 83.13 75.42 87.50 81.13 73.39 56.32 78.99 82.81 83.19 69.44

51.94 51.32 50.32 52.51 51.59 50.71 58.40 47.64 51.00 53.70 54.57 46.50 51.56 52.40 51.91 54.56 56.10 54.77 55.49 59.61 50.81 57.70 45.26 63.71 57.99 48.91 51.28 53.73 52.89 54.86 50.41 59.87 48.63 46.69 59.31 43.76 51.20 52.39 51.11 58.15 61.28 53.41 60.75 49.05 59.23 67.16 46.17 49.22 55.02 53.36 59.87 47.27 56.10 48.48 54.96 56.68 52.99 53.95 49.42 54.74 63.15 57.78 48.92 57.16 46.26 61.91 54.99 46.68 54.06 47.60 64.11 54.57 54.21 48.25 59.32 50.79 54.52 47.96 61.85 53.09 49.73 47.59 53.79 56.67 51.75 53.99 57.28 57.52 49.98 56.99 59.87 51.19 53.83 59.02 55.35 46.03 49.39 50.47 52.43 52.54

MOM

CCI

102.42 94.88 105.69 100.97 102.93 92.83 133.90 110.08 102.59 101.86 116.07 97.48 109.96 88.10 99.67 98.59 104.54 102.38 122.22 120.98 100.72 116.89 92.32 115.98 121.61 102.36 105.75 111.73 102.12 110.59 101.83 109.27 101.67 96.97 110.17 94.65 97.17 95.78 100.70 112.07 120.49 98.45 125.13 101.64 117.06 140.12 97.42 92.71 138.77 105.84 120.30 100.97 123.41 99.28 117.73 114.38 89.47 97.82 97.17 108.20 118.42 118.22 93.62 120.22 99.18 117.88 127.67 103.62 101.93 97.15 130.51 109.24 141.58 91.38 137.83 97.69 107.00 97.92 114.39 116.90 99.81 102.11 111.91 115.40 107.52 100.79 114.57 111.79 102.43 122.01 109.29 107.22 111.75 103.63 105.19 95.32 111.11 93.21 108.51 108.26

112.28 252.50 106.03 75.42 76.03 141.26 74.34 57.30 178.52 6.23 72.11 68.66 181.19 187.75 136.41 141.54 118.72 94.79 64.96 218.30 116.13 102.88 64.60 181.85 69.02 123.23 -44.03 96.66 132.99 2.33 4.54 134.60 167.70 55.44 175.70 -8.90 68.40 213.53 163.05 139.90 154.28 46.16 122.31 138.15 93.57 167.69 50.57 240.41 171.57 127.90 121.13 131.48 166.17 112.52 125.36 84.83 114.90 141.82 133.46 133.54 160.37 157.78 116.53 105.87 -28.75 244.52 129.79 88.40 141.18 70.22 185.66 68.68 60.54 103.34 68.99 -45.31 77.95 146.07 175.08 -6.61 236.65 221.21 87.78 131.98 90.34 117.62 109.84 96.07 57.82 118.87 114.79 140.47 159.27 161.71 108.79 116.07 143.30 263.40 143.56 128.16

Kaynak: F nnet

Ak Portföy Amer ka Yab. H s. Fonu İş Portföy Elektr kl Araç. Karma Fon Osmanlı Portföy B r nc H sse Sened Fonu İş Portföy BIST Tkn. Ağır. Sın. End. H s. Sen. Fonu Yapı Kred Port. Koç Hol. İşt. H s.Sen. Fonu (HSYF) Aura Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) TEB Portföy Yab. BYF Fon Sepet Fonu Stratej Portföy B r. H s. Sen. Fonu(HSYF) Ged k Portföy G-20 Ülkeler Yab. H s. Sen. Fonu Actus Portföy H s. Sen. Fonu İş Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Tac rler Portföy Değ. Fon Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu Z raat Port. BIST L k t Bank. End.H s.Sen. Yğ. BYF Ak Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF)

11.68 11.68 11.60 11.35 10.18 10.14 10.03 9.97 9.57 9.44 9.42 9.37 9.35 9.28 9.21

YATIRIM KAYBETTİRENLER Haftalık get r (%) Den z Port. Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu -0.40 Q nvest Portföy K ra Sert. Katılım (Döv z) Fonu -0.33 İş Portföy Orta Vad. Borç. Araç. Fonu -0.31 Ak Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu -0.29 Den z Port. Orta Vad. Borç. Araç. Fonu -0.26 HSBC Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu -0.24 Garant Portföy Borç. Araç. Fonu -0.13 QNB F nans Portföy Borç. Araç. Fonu -0.12 HSBC Portföy Orta Vad. Borç. Araç. Fonu -0.06 Z raat Portföy Borç. Araç. Fonu -0.06 Stratej Portföy Borç. Araç. Fonu -0.04

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Haftalık get r (%) F ba Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF 11.34 Anadolu Hayat Em. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF 11.10 All anz Yaşam ve Em. Koç İşt rak Endeks EYF 10.06 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF 7.90 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. EYF 7.88 Garant Em. Hay. H s. Sen. EYF 7.68 Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF 7.64 Garant Em. Hay. H s. Sen. Gr. EYF 7.63 All anz Yaşam ve Em. Karma EYF 7.60 All anz Hayat Em. Karma EYF 7.55 Axa Hayat ve Em. H s. Sen. EYF 7.34 Halk Hayat ve Em. H s. Sen. EYF 7.19 Bereket Em. ve Hay. Katılım H s. Sen. EYF 7.18 Vakıf Em. ve Hay. Kat. H s. Sen. EYF 7.16 Vakıf Em. ve Hay. H s. Sen. EYF 7.12

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Haftalık get r (%) C gna F nans Em. ve Hay.Borç. Araç. EYF -0.29 Anadolu Hayat Em. İk . Borç. Araç. EYF -0.29 Anadolu Hayat Em. İk . Borç. Araç. Gr. EYF -0.22 Av vaSA Em. ve Hay. Orta Vad. Borç. Araç. EYF -0.22 Z raat Hayat ve Em. K.B.A. EYF -0.20 All anz Yaşam ve Em. Borç. Araç. EYF -0.19 All anz Yaşam ve Em. Borç. Araç. Gr. EYF -0.18 Garant Em. Hay. K.B.A. EYF -0.18 Garant Em. Hay. Borç. Araç. EYF -0.18 Vakıf Em. ve Hay. B r. K.B.A Gr. EYF -0.16 Garant Em. Hay. Borç. Araç. Gr. EYF -0.15 F ba Em. ve Hay. F ba Port. Borç. Araç. EYF -0.14 MetL fe Em. ve Hay. B.A. Gr. EYF -0.12 F ba Em. ve Hay. Borç. Araç. EYF -0.11 All anz Hayat Em. Borç. Araç. EYF -0.11 F ba Em. ve Hay. Borç. Araç. Gr. EYF -0.11

İSTATİSTİK Fon kategor s Haftalık Endeks get r (%) Emekl l k Fonları (BES) 2.40 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları 1.40 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları 3.69 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened 7.58 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar 1.62 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları 1.82 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 5.52 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.16 Yatırım Fonları 1.22 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları 0.48 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları 4.16 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları 8.17 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon 1.79 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.65 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 5.55 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.15

Ar-Ge’ye yatırım yapanlar kazanıyor lardan beri gerçekleştiriyor. Bursa’daki fabrikayı birlikte gezdiğimiz Aktaş Holding İcra Kurulu Başkanı ve CEO’su İskender Ulusay, yıllardır teknolojiye, araştırma geliştirmeye ciddi yatırım yaptıklarını söylüyor.

anlamda sektörde her geçen gün gelişerek ve büyüyerek, ülkemizi raylı sistemler sektöründe de en iyi şekilde temsil etmeyi hedeﬂiyoruz. Bu kapsamda uluslararası raylı sistemler fuarlarında ülkemizi temsil etmeye ve daha geniş kitlelere ulaşmaya devam edeceğiz” diyor.

GEZDİM, GÖRDÜM, YAZDIM

"Tren körüğünü Türk ye'de lk üreten ş rket olduk” “Ar-Ge alanında gerçekleştirdiğimiz etkin ve sürdürülebilir çalışmalar neticesinde 2017 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’mızdan ArGe Merkezi Belgesi almaya hak kazandık" diyen Ulusay, yüksek ve yaratıcı teknolojiye yönelik en önemli adımın bu şekilde ortaya çıktığını dile getiriyor. Ar-Ge merkezlerinin katkısıyla sektörlerine yenilikçi ve verimlilik esaslı ürünler sunmaya başladıklarını söyleyen Ulusay, "Ar-Ge merkezimiz dahilinde yer alan test merkezimize raylı sistemleri test edebilmek kabiliyetinde olan iki yeni test tezgahı yatırımını 2019 yılında yaptık ve devreye aldık. Bu gibi çalışmalar, ileriye dönük hedeﬂerimiz açısından son derece önem taşıyor. Bu

Sam Altınkaya sami.altinkaya@dunya.com

retimin nabzı tutmak için gidilecek ilk adres organize sanayi bölgeleridir. Bursa Organize Sanayi Bölgesi’ni dolaşıyoruz. Firmalar çıkış yolunu arıyor. Yeni pazarlara odaklanan, maliyetlerini düşürmeye, ürün çeşitliliğini artırmaya çalışan firmalar çoğunlukta. Bunun için de firmalar teknolojiye ve Ar-Ge’ye yatırım yapıyor. Aktaş Holding de gelişimi için Ar-Ge'yi gündemlerinin ilk sırasına alan şirketler arasında yer alıyor. Ulaşım, otomotiv, yapı ve endüstriyel grup gibi temel iş kollarının altında, savunma sanayi ve raylı sistemlere yönelik özel üretimleri de uzun yıl-

biz de sizin gibi kaliteli üretim yapıyoruz' demenin ispatıdır" diyor. Aktaş Holding’in çalışmaları bununla da sınırlı değil. Şirket, vagonların raylarda giderken yaşanan titreşimleri ve oluşan sesi minimuma indirecek teknolojiyi de geliştirmiş. Özellikle salgın günlerinde bu haberler bize moral veriyor. İskender Ulusay, yerli üretimin artırılmasına yönelik de yatırımlara devam ettiklerini vurguluyarak şunları söylüyor: “Bu arada sadece ikincil süspansiyon değil, birincil süspansiyonda yer alan metal-kauçuk süspansiyon ürünlerini de üretmeye ve araç üreticilerine tedarik etmeye başladık. Böylelikle Türkiye’de hem birincil hem de ikincil süspansiyona ürün sağlayan ilk firma olduk. Son olarak da raylı sistemlerde alt yapıda döşenen raylarda titreşim ve ses sönümleyici olarak kullanılan ürünlerin de üretimini gerçekleştirmeye başladık. Bu sayede ülkemizin yıllardır ithal ettiği bir ürünü daha yerli üretmek sureti ile cari açığın kapanması hedefimize katkı sağladık.”

İstanbul ve Bursa metrolarında Aktaş Hold ng mzası Aktaş Holding Türkiye’de ilk tren körüğünü üreten firma oldu. 2008'de İstanbul Ulaşım'a ait ABB araçlarındaki ikincil süspansiyonda yer alan ürünlerin testi için üretimi başlatmış. İstanbul ve Bursa metro-hafif tren hatlarında Aktaş Holding’in ürünleri kullanılıyor. Yatırımlarını devam ettiren firma, hizmete soktuğu Hava Süspansiyon Sistemleri ile 2019'da uluslararası IRIS sertifikasını da alarak, yüksek tekloloji yolculuğuna ilişkin kesintisiz seyri ortaya koyuyor. Ulusay, "Bu belgelerin anlamı çok büyük. Makinede dünyanın en iyi üreticileri, başta Almanya olmak üzere Avrupa’dadır. Bu belgeler 'işte

İskender ULUSAY

RAYLI SİSTEMLERDE GLOBALDE DE BÜYÜYORUZ "Dünya ölçeğ ndek gen ş yapılanmamızın da avantajlarıyla, mevcut müşter ağımızı gen şletme, yen ş b rl ğ çalışmaları yapma ve yen pazarlara ulaşma hedefler m z bulunuyor" d yen Aktaş Hold ng İcra Kurulu Başkanı ve CEO'su İskender Ulusay, yurt dışı pazarlara l şk n şu b lg ler verd : "İtalya’da müşter gel şt rme çalışmalarımız sonuç verd ve 2019’dan ber k nc l süspans yon havalı körükler n n satışına başladık. Raylı s stem ağ gen şl ğ le dünyanın en büyük 3 ülkes nden b r olan H nd stan’da, dem ryollarının en öneml tedar kç ler nden b r s olma yolundayız. H nd stan tren yollarının önümüzdek 5 yıl boyunca, her yıl ortalama yüzde 10 büyüyeceğ öngörülüyor. H nd stan’ın bu büyüme hızını ve pazarda oluşan potans yel fırsatlarını y değerlend rmek st yoruz".

Okumuş cah ller başa bela Sağlık Bakanı Fahrett n Koca haftalardır uyarıyor. 'Ac l b r durum yoksa dışarıya çıkmayın' d yor. Aynı zamanda b r doktor olarak uyarıyor. Bu v rüs zeng n fak r ayırt etm yor. Başkanlar, başbakanlar, prensler de korona v rüsüne yakalanıyor. Dışarıda yanınızdan geçen b r nden de geçeb len bu hastalık ç n 'sosyal mesafey koruyalım' ded kçe vatandaş nadına yakınlaşıyor. Baktılar olmuyor. Hafta sonu da hava güneşl olacak. Cuma akşam k gün sokağa çıkma yasağı lan ed ld . Haftalardır

göster len özen, maalesef k saatte yerle b r oldu. Vatandaş market ve fırınlara koştu. Ortalık ana baba günü. Sosyal mesafe falan hak get re. Hafta sonu güneşl olacağı bell yd . Neden perşembeden lan ed lmed . Bünyam n Sürmel ’ye sorsalar s ze söylerd . B r de madem açıkladınız akşam on da denseyd ya fırınlar, eczaneler, sucular açık d ye vatandaş da sokaklara dökülmeseyd . Sokağa çıkma yasağı an olarak alınmaz. Önceden yöneten ve yönet len herkes

haberdar ed l r. Vatandaş da pan k olmaz. Zaten ps koloj s bozulan vatandaş cuma akşam pan kle düşünmeden sokağa çıktı. Y ne hafta sonu s te ç nde oturanlar, sank v rüs s ten n bahçes nden g rmeyecekm ş g b s te ç nde yürüyüşe çıktı. İnsanın aklı almıyor. Herkes sıkıldı, bunaldı anlıyorum. Ama hastanelerde onlarca nsan hayatta kalma mücadeles ver yor. Onları da görmüyor musunuz? İşte en tehl kel s de okuyan cah ller. Her şey b l r m edasıyla

ortada dolaşanlar. Neden yazıyorum bunları ders n z. Ekonom n n ayakta kalması, üret m n yen den canlanması, ş m z n başına b r an önce geçeb lmek ç n, v rüsün tehl kes n n en azından kontrol altına alınması gerek yor. Bütün dünyayı etk s altına alan bu v rüs s ze ayrıcalık tanımayacak. B r kere de ben söyleyey m. Tem z olalım, evden çıkmayalım ve b rb r m ze mesafel duralım. Yoksa sevd kler m z h ç göremeyeb l r z. B z m hayatta kalab lmem z ç n çalışmaya

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm Köşebent 30’luk

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

> VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k 40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

Vadel İşlemler Pazarları

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Ø50 2.76 3.37

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ)

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

TEL (KDV Har ç TL/m2) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2515 12-32 mm (yuvarlak) 2555

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 2970 NPI-U 320-550 (STD) 3040 HEB - 120-200 (STD) 2985 HEB - 220-260 (STD) 3060 G 1-110 (TL) 3060 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 3 67.10 5cm /10 kg/m 132.00 2cm / 20 kg/m3 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

> PLASTİK MADDELERİ

($, ton, peş n) Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

(KDV har ç) 958-975 949-1007 1021-1093 992-1071 949-1007 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1224 1288-1314

Kaynak: Chemorb s.com (23-29 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

Tek Zamanlı

600-800 1200-1500 1200 800-1000

KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220250.00

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2532 20-100 mm (SAE 1010) 2980 130-260 mm (SAE 1040) 3165 130-260 mm (S23JR) 3110

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2330 2185

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

88,769 49,255 12,999 845 11,895 4,374 47 0 0 0 0 168,184 4 3 1 95 78 17 22 7 15 121 168,305

1,742,945 267,206 172,659 5,360 373,065 14,750 734 0 0 0 0 2,576,719 6,650 1,650 5,000 494 384 110 823 680 143 7,967 2,584,686

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

1,264,653,867.00 3,074,619,912.50 1,164,402,752.80 39,868,736.06 136,277,305.07 168,065,882.09 8,810,211.36 0.00 0.00 0.00 0.00 5,856,698,666.88 3,652,000.00 952,000.00 2,700,000.00 5,922,800.00 4,616,000.00 1,306,800.00 5,397,150.00 4,468,250.00 928,900.00 14,971,950.00 5,871,670,616.88

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1640 Ekstra DKP 1515 1. grup hurda 1425 2. grup hurda 1375 3. grup hurda Talaş 1175 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.30 P r nç (Osmancık) 7.00 P r nç (Luna) 6.20 Fasulye (Battal/İthal) 13.00 Fasulye 8-8.5 mm 12.50 Fasulye 7.5-8 mm 12.00 Barbunya 9 mm 14.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 10.50 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

4.20 3.90 8.20 6.50 9.50 7.50 7.00 7.50

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg) KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg) 102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.00 Kuzu et (karkas/kg) 47.50

37.00 48.21

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 8600 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 33.00 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 28.00

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.34 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu(karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.00 Dana (karkas/kg) 29.00 Kuzu (karkas/kg) 35.00

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 15.80 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.90

(TL) En düşük 17.00 26.00 140.00 21.00 20.00 9.00 -

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 35.00 İnek (karkas/kg) 25.00 Koyun (karkas/kg) 25.00 Kuzu (karkas/kg) 35.00 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 160.00 21.00 20.00 9.00 -

KONYA 1780 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1604-1607 1351-1353 1851 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 12.00 Brokol 4.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 10.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 8.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 3.00 Kıvırcık 3.00 Kıvırcık (2.Kal te) 2.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.) Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

34.0 23.0 32.0 31.0 26.0 21.0

37.0 36.0 34.5 32.5 29.0 25.5

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1635-1659 1569 1377 -

BANDIRMA 1650 1550 -

12.00 3.00 4.00 3.00 2.50 2.00 6.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

8.50 3.00 9.65 8.40 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.40 1.17 1.20 1.24 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 12.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.50 16.80 24.81 6.20

FINDIK (TL/Kg) TMO 16.50-17.00 Tombul Kab. (Düzce) 18.76-20.38 Tombul Kab. (Gir.) 20.00-21.00 Tombul Kab. (Ordu) 20.00-21.00 Tombul Kab. (Trab.) 18.80-19.50 PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok. 15.50 24/1 Open end dok. 16.00 30/1 Open end dok. 16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.75 0.93 0.99 31.48 23.19 29.45

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1715.00 2087.00 751.80 15.87

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

Mısır Arpa Buğday Ekm. K. Diğer Buğday Ekm. K. Düşük Vasıflı Buğday Makarnalık Buğday Mak. Düşük Vasıflı Çavdar Buğday Ekm. K. Sert Buğday Ekm. Beyaz Diğer

09/04/2020

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

1,2617 1.466.560 1.850.302 1,3066 291.640 381.061 1,6450 151.975 249.999 1,6250 64.380 104.618 1,8000 52.830 95.092 1,7400 32.740 56.968 1,4050 37.340 52.463 1,6926 20.030 33.903 1,5790 12.000 18.948

10.00 7.00 3.00 12.00 5.00 12.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 10.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 6.30 4.20 3.30 1.80 2.40 2.30 2.00 3.60 1.50 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1479.35 4963.50 1884.00 81.49 15.171.00 1684.50 11.457.00 558.25 332.25 1862.00 118.15 1187.00 54.44 94.28 118.73 322.10 2400.00 110.00 863.25 293.00 0.27 10.44 349.10

(*) 09 NİSAN 2020 10 NİSAN 2020 verileri

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

TARIMSAL Buğday Cent/Bushel Mısır Dolar/Ton Kakao Dolar/Ton Kahve (Arabica) cent/kg Kahve (Robusta) Dolar/Lb Pamuk Cent/Lb Büyükbaş hayvan Dolar/Adet Besi sığırı Dolar/Adet Kereste Dolar/Ton Palm yağı* MYR/Ton Portakal suyu Cent /Lb Soya fasulyesi Cent/Bushel Soya küspesi Cent/Bushel Soya yağı Dolar/Lb Şeker Dolar/Lb Rafine şeker Dolar/ton

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

GÜNLÜK İŞLEMLER 139.88

Liverpool A (cent/kg)

35.0 35.0 34.0 33.0 32.0 -

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr. 1000 Ipack (Beyaz) 40 gr. 975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr. Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1750 1500 1350 1248

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

23.34 12.10 24.55

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 33.00 Kuzu et (canlı) 1346 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr. 800 H kote / Lum 115-200 gr. 770 H kote / Prescol 90-400 gr. 750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr. 900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr. 850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr. 920

63,454 -16,141 3,901 -510 -25,159 -903 33 0 0 0 0 24,675 6,650 1,650 5,000 67 27 40 425 284 141 7,142 31,817

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan (İthal) Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru (İthal) Vanoz Zargana

> KAĞIT (KDV har ç)

Açık Poz. Say. Değ.

1,774,027 459,046 723,383 26,615 881,881 64,906 6,358 0 0 0 0 3,936,216 361,569 80,479 281,090 28,470 16,790 11,680 63,781 47,028 16,753 453,820 4,390,036

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ 90

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

10/04/2020

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.) 290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

devam eden doktorlar, hemş reler ve tüm sağlık personel ne, eczacılara, pol sler m ze, askerler m ze, güvenl k görevl ler m ze, paket, kargo ve su taşıyanlara, beled yelerde görevl zabıta ve şoförlere, ülkem n üret me devam ets n d ye ş n n başında olan beyaz ve mav yakalılara, l manlarda dış t caret ç n h zmet veren gümrük personel ne ve gümrük müşav rler ne de teşekkür etmek st yorum. Bu defa ş m z Allah’a bırakmadan, başarmayı deneyel m.

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 8.30 1.70 4.30 4.00 1.20 1.80 0.70 1.00 3.20 9.80 6.80

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 4.80 5.80 5.80 5.30 7.20 2.60 6.00 -

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 4.30 7.00 10.25 6.80 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

ÇİFTÇİ TARLASINDA

Trakya’da ayç çeğ ek m başladı Türkiye’nin önemli tahıl ambarlarından olan ve nüfusun büyük çoğunluğunun geçimini çiftçilikle sağladığı Trakya’da, çiftçi üretimlerine devam ediyor. Traktörlerinin başına geçerek koronavirüs riskine rağmen ayçiçeği ekimine başlayan Kırklarelili çiftçiler, hijyen kurallarına azami ölçüde dikkat ediyor. Kırklareli Ziraat Odası Başkanı Ekrem Şaylan, “Bunun dışında herhangi bir sorun yaşanmıyor. 65 yaş üstü çiftçilerimizin kronik rahatsızlığı bulunmuyorsa Çiftçi Mallarını Koruma Kurulu ve muhtarlıklardan alınan izinler ile tarlaya gitmelerinde sakınca yok. Üreticilerimiz tarlalarında ekim ve dikimlerini eksiksiz ve aralıksız sürdürüyor” dedi. KIRKLARELİ-AA

17 İLDEN 173 ÜLKEYE

DAİB’den 136 m lyon 317 b n dolarlık hracat Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği'nin (DAİB) sorumluluk alanında bulunan 17 ilden mart ayında 173 ülkeye 136 milyon 317 bin dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Mart ayında sanayi ürünleri ihracatından 105 milyon 247 bin dolar, tarım ürünlerinden 26 milyon 40 bin dolar gelir elde eden DAİB üyesi firmalar, madencilik sektöründe ise 5 milyon 8 bin dolarlık dış satıma imza attı. Sanayi ürünleri ihracatında ilk sırayı 19 milyon 383 bin dolar ile kimya sektörü alırken, bunu 18 milyon 592 bin dolar ile makine sektörü ve 15 milyon 481 bin dolar ile hazır giyim sektörü izledi. Mobilya, kağıt ve orman ürünlerinden de mart ayında 8 milyon 650 bin dolarlık ihracat yapıldı. ERZURUM-AA

13 N san 2020 • PA Z A RT E S İ / 13

GÜNCEL / MEVZUAT

MELAS’TA VERGİ SIFIRLANDI MAYADA FİYAT ARTIŞI FRENLEDİ FARUK ŞÜYÜN

“Evde kal” har ka zaman geç r YAŞAM KEYFİ dunya.com/yazarlar

AV. DR. UMUT KOLCUOĞLU

Koronav rüs salgınında şyerler ne l şk n k ra sözleşmeler n n durumu HUKUK NOTLARI dunya.com/yazarlar

Evlerde ekmek yapımına ilgi artarken, mayaların, 42 gram küp boylarına talep 10 kat arttı. Fırınlara verilen 500 gramlık mayalar market raﬂarında satılmaya başlandı. Fırıncıları maya endişesi sararken, ‘Melas’ın ithalat vergisinin sıfırlanmasına olumlu tepkiler geldi. Tüketicinin talebinin devam ederken, maya üreticilerin stok sorunu olmadığını, paketlemede gramaj sorunu olduğunu belirtti. Vatandaşın 1 ayda marketlerdeki yaş mayanın 6 kat fazlasını stokladığını belirten Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı, şunları söyledi: “Mayada şu anda Ticaret ve Gümrük Bakanlığı’nın tedbirleri kapsamında aynı zamanda kolonyanın da ham maddesi olan ‘Melas’ın vergisi

sıfırlandı. Sıfırlanmasaydı, maya fiyatlar en az %70-80 artardı ya da hammadde sıkıntısı yaşardık” dedi. Gıda Bileşenleri ve Geliştiricileri Sanayicileri Derneği de, (GIDABİL) Maya üretimine ve sevkiyatına kesintisiz olarak devam edildiğini ve fabrikaların tam kapasite çalıştığını açıklayan şunları ifade etti: “Türkiye’deki maya kapasitesi, ihtiyacının oldukça üzerinde. Burada sorun, küçük gramajda satılan tüketim ürünleri için gerekli ambalajların talep beklenmediğinden dolayı stoklarda hazırda bulunmaması. Artan talep nedeniyle raﬂarı zamanında doldurmak adına; alternatif paket boyutlarındaki ürünlerimizi de pazara sunmaya başladık.” ÖMER GÖREN / İSTANBUL

DUNYA

Üretimlerinde girdi olarak su itici ve kaplama kumaş özelliğine sahip yüzde 100 polyester kumaştan üretilen imperteks kumaşı kullanan sanayiciler tarafından yapılacak imperteks kumaşı ithalatında, 31 Aralık 2020 'a kadar ilave gümrük vergisi alınmayacak. Resmi Gazete'de 11 Nisan 'da yayımlanarak yürürlüğe giren Bazı Tekstil Ürünlerinin İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, yalnızca imperteks kumaşları ithalatında 5 milyon metrekareye kadar ilave gümrük vergisi oranı sıfır olacak şekilde tarife kontenjanı açıldı. Bu eşyayı, üretimlerinde girdi olarak kullanan sanayiciler, tarife kontenjanı kapsamında yapacakları ithalatta ilave gümrük vergisi vermeyecekler. ANKARA / DÜNYA

COVID-19’a karşı “Ekonom k B l m Kurulu” da olmalı!...

Kâr dağıtımı sınırlaması icaret Bakanlığı tarafından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne (TOBB) gönderilen 31 Mart 2020 tarihli mektup ile COVID-19’a yönelik alınan tedbirlerden biri de sermaye şirketlerinin kâr dağıtımına yönelik olarak alınmıştır. Şöyle ki; Ticaret Bakanlığı tarafından TOBB’a gönderilen yazı ile “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarında Bulunacak Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin içeriği gereği “Kamunun iştiraki olan şirketler hariç olmak üzere” sermaye şirketlerinin 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak bu yıl (2020) gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak “nakit kâr payı dağıtımı” kararlarında, geçmiş yıl kararlarının dağıtıma konu edilmemesi ve dağıtım tutarının 2019 yıBİZE GÖRE lı net dönem kârıVeys Sev ğ nın %25’ini aşmaveysisevig@gmail.com ması ile yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmemesi…” talep edilmiştir. Kısaca yukarıda aktarılan istemden anlaşılacağı üzere “Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları ile Bu Toplantılarda Bulunacak Ticaret Bakanlığı Temsilcileri Hakkında Yönetmeliğin” 13/5 maddesine dayanılarak sermaye şirketlerine kar miktarına ilişkin sınırlama getirilmesi öngörülmüştür. Sermaye şirketlerinin kar dağıtımına getirilen sınırlama uyarınca “Yapılan denetim sonucunda veya herhangi bir sebeple bakanlıkça, şirket genel kurulunda görüşülmesi istenen konuların gündeme konulması zorunluluğu” olarak ifade edilmiştir. Bilindiği üzere, kar dağıtımı konusunda karar alma yetkisi her ne kadar genel kurulda olsa dahi, genel kurul gündemini hazırlayacak olan organ yönetim kuruludur. Bu nedenle, yönetim kurulunun genel kurul gündemini oluştururken bu hususu göz önünde bulundurarak konuyu gündeme alması gerekmektedir. Aksi takdirde yönetim kurulunun sorumluluğu söz konusu olabilir. Türk Ticaret Kanunu’nun 507’nci maddesi gereği olarak “Anonim Şirketlerde” her pay sahibi, kanun ve esas sözleşme hükümlerine pay sahiplerine dağıtılması kararlaştırılmış net dönem kârına, payı oranında katılma hakkına sahiptir. Şirketin sona ermesi halinde her pay sahibi, esas sözleşmede sona eren şirketin mal varlığının kullanılmasına ilişkin, başka bir hüküm bulunmadığı takdirde, tasfiye sonucunda kalan tutara payı oranında katılır. Esas sözleşmede payların bazı türlerine tanınan imtiyaz haklarıyla özel menfaatler saklıdır. Sermaye Piyasası Kanunu ve mevzuat hükümleri saklıdır. Türk Ticaret Kanunu’nun 508’inci maddesinde öngörüldüğü şekilde “Esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kâr ve tasfiye payı pay sahibinin sermaye payı için şirkete yaptığı ödemelerle orantılı olarak hesap edilir. Bu bağlamda yıllık kâr yıllık bilançoya göre belirlenir. Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez. (T.T.K. Md. 523) Genel Kurul; - Aktiﬂerin yeniden sağlanabilmesi için gerekliyse, - Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve olabildiğince kararlı kar payı dağıtımı yönünden haklı görülüyorsa, Kanunda ve esas sözleşmede öngörülenlerden başka yedek akçe ayrılmasına da karar verebilir. Esas (Ana) sözleşmede hüküm bulunmasa bile, genel kurul, şirketin işçileri için yardım sandıkları ve diğer yardım örgütleri kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya diğer yardım ve hayır amaçlarına hizmet etmek üzere bilanço karından yedek akçe ayırabilir.

İMPERTEKS KUMAŞ İLAVE GÜMRÜK VERGİSİ ALINMAYACAK

EKO ANKARA

Prof. Dr. Nevzat Saygılıoğlu nevzat.saygilioglu@atilim.edu.tr

ünya Sağlık Örgütü’nün “salgın (pandemi)” ilanıyla beraber Türkiye’nin aldığı en önemli tedbirlerin başında “Sağlık Bilim Kurulu”nun teşkil edilmesi geliyor. Çeşitli üniversitelerden ve sağlık kuruluşlarından sayısı 30’a ulaşan alanında uzman doktorlarımız görevlendirildi. Bu kurul doğrudan Sağlık Bakanı’na bağlandı. Bu kurul, düzenli ve ihtiyaca göre olağanüstü toplantılarla çalışmalarını sürdürüyor. Kurul, özellikle dünyadaki gelişmeleri ve kararları da yakından ve tek elden izleyebiliyor. Bu kurulun, karar organı gibi değil, danışma organı olarak çalıştığı açık. Kararı elbette yürütme organı olarak Hükümet ve daha özelde Sağlık Bakanlığı veriyor. Kurulun verdiği kararları Hükümet kendi süzgecinden, siyasasından ve kurumsal yetkinliklerinden geçirerek değerlendiriyor ve gereğini yapıyor. Sistemi yürütmede Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın samimi ve güven veren tavrı gözlerden kaçmıyor. Şimdi de bu kurula, salgın sonrası toplum ve halk sağlığı açısından önemli ve hatta zorunlu olan psikoloji, sosyoloji, din sosyolojisi gibi alanlarda uzman kişilerin oluşturduğu yeni bir Kurul daha ekleniyor. Yaklaşık aynı sayıda üyeden oluşan bu yeni Kurul da önümüzdeki günlerde devreye girmiş olacak. Burada en önemli husus, bu kadar önemli bir konunun ve sorunun sadece birilerine veya bir kuruma bırakılmamış olmasıdır. Tek akla ve hele hele üst akla teslim edilmemiş bulunmasıdır. Onun için de toplumun genel kabulü vardır. “Önce sağlık” ifadesi elbette doğru, bireyin ve toplumun sağlığı elbette çok önemli. Sağlığımız olmadığı sürece hiçbir şeyin önemi yok. Bu koronavirüs (COVID-19) küresel salgını da çok daha büyük öneme sahip. İnsanlık olarak, Türkiye olarak tek beklentimiz ve çabamız bu belayı en kısa zamanda ve mümkün olan en az hasarla atlatmak. Tek tesellimiz de bu salgının mutlaka bir gün geçecek olması. Ama bir sorun var ki o kadar gelip geçici görünmüyor; önceki yazımızda da dediğimiz gibi delip geçecek

gibi görünüyor. O da işin ekonomi boyutu… Yani gün gelecek COVID-19’u unutacağız, ama ekonomi konusu hep gündemimizde kalacak. COVID-19 muhtemelen bu yılın ikinci yarısına girmeden unutmaya başlayacağız; oysa bu salgının yarattığı ekonomik tahribatı ve dolayısıyla ekonomi başlığını aylarca belki de yıllarda gündemimizde tutacağız. Ekonomiye yönelik olarak; Hükümetin (Cumhurbaşkanlığı Makamı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı merkezli) çeşitli kararlar aldıklarını, kanunlar çıkardıklarını, uygulamalar yaptıklarını hatırlatalım. Temel sorun, bu ekonomik hasarın en çok kimi veya hangi kesimi vurduğu kadar, çözümün kimden veya hangi kesimden başladığını ortaya koyma sorunu. Açıkçası bu konuda kafalar karışık. Bir diğer sorun da alınan tedbirlerin veya yapılan düzenlemelerin dozu ile zamanlaması konusu. Yani kararların yeterli ve zamanında alınıp alınmadığı yönünde de kafalar net değil. Buna hafta sonu yaşadığımız sokağa çıkma yasağını

örnek olarak verebiliriz. Acaba karar öncesi altyapı çalışmaları yapıldı mı, 2 gün yeterli oldu mu, Cuma akşamı, İstanbul başta olmak üzere, ülkenin çeşitli noktalarında yaşanan izdiham bu salgına zemin yarattı mı gibi çok sayıda soru akla geliyor. Dolayısıyla düzenlemenin dozu ve zamanlaması ya da süresi önemli diyoruz. Bu kadar önemli bir başlık gündemimizde iken ve bundan sonra da kalmaya devam edecek iken bir öneri getirmek istiyoruz. Koronavirüse karşı “Ekonomik Bilim Kurulu-EBK” (kısaltması Et ve Balık Kurumu’nu çağrıştırıyor olsa da) oluşturulmasını öneriyoruz. Elbette adı önemli değil!... Böyle bir öneri yapıyorsak nedenini ve nasılını da açıklamamız gerekiyor.

Neden Ekonom k B l m Kurulu?… İş dünyasını, akademiayı, dünyayı, bürokrasiyi yakından izlemeye çalışan birisi olarak samimi tespitleri ortaya koymak, bize gelen yakınma ve önerilere kanal olmak istiyoruz.

Nasıl b r Ekonom k B l m Kurulu? Üzer ne yen ler de ekleneb lecek olan yukarıdak nedenler d kkate alınır, yen b r yapı düşünülürse o zaman karşımıza nasıl b r yapı oluşturulab leceğ sorusu çıkıyor. Aslında bu sorunun cevabı da yukarıdak nedenlerde saklı. Y ne de Nasıl b r Ekonom k B l m Kurulu olmalı sorusunu cevaplandıralım. XKurul, doğrudan Haz ne ve Mal ye Bakanı’na bağlı olmalıdır. XB r Bakan Yardımcısı bu kurulun sekreterya görev n üstlenmel d r. XKurul üyeler n n sayısı 25-30 aralığında kalmalıdır. XKurul üyeler ; meslek örgütler , STK’lar, bankalar, ün vers teler, araştırmacılar, esk bürokrat ve s yas ler, dış dünyada görevl akadem syenler, ş dünyasında yer alan patron veya profesyonel yönet c ler g b k ş lerden oluşturulmalıdır. XMeslek örgütler olarak TOBB, TİM, TESK, TİSK, b r şç send kası seç lmel d r; STK’ları tems len de Bankalar B rl ğ , TÜSİAD ve MÜSİAD le yet n lmel d r. XYurt dışında bulunan çok başarılı

araştırmacılarımız ve kt satçılarımız devreye sokulmalıdır. XAynı şek lde ş dünyasında, basında ve ün vers telerde görev almış ve görev devam etmekte olan k mseler de göz ardı ed lmemel d r. XKurulun çalışma esasları bell ed lmel d r. XBu kurulun önündek konular ve sorunlar çok zaman alıcı olacağı ç n kısa, orta ve uzun vadel tedb rler çerçeves nde yapı oluşturulmalıdır. XKurul, ht yaca göre ayrı ve özel çalışma grupları oluşturmalıdır. Özell kle yurt dışı uygulamaları ayrı ve bütünsel b r gözle zleneb lmel d r. Bu kurul da, Sağlık B l m Kurulu g b b r danışma organı olarak çalışacak, Hükümete tavs yeler n letecekt r. Kuruldan çıkacak görüşler ortak aklı ve b r bakıma çeş tl tarafların görüşler n çerd ğ ç n daha kolay kabul görecekt r. Böylece ekonom de güven faktörü şlerl k kazanacaktır. Daha da öneml s bundan sonrak ekonom de yen den yapılanma ht yacının temeller atılmış olacaktır.

XNe yazık ki kimse açık ve net olarak konuşamıyor, öneriler getiremiyor. Özellikle de farklı veya aykırı bir şey söyleyemiyor. XSöylese de kişisel veya sektörel yaklaşım olarak algılanabileceği kaygısını taşıyor, dolayısıyla söyleyeceklerinin taraf bulamayacağını düşünüyor. XEn üst karar mercilerine ulaşmanın çok zor ve hatta imkanız olduğu ve bu zorluğu STK’ların da yaşadığı biliniyor. XÖnerilerin dikkate alınabilmesi bakımından hangi kurumlara başvurmak gerektiği tam bilinemiyor. Hazine ve Maliye Bakanı ve bakanlığı dışında ekonomi ile ilgili diğer bakanlık ve birimlerin rolü kestirilemiyor. XAynı şekilde bakanlar dışında bakan yardımcıları, genel müdürler, başkanlar gibi adresler konusunda sıkıntı yaşanıyor. Bu kimseler sıkıntıları ve önerileri yukarılara ilgili karar mercilerine ulaştıramıyor. XHatta önerinin anlaşılması veya anlatılması bile zorluk olarak ortaya çıkıyor. XMeslek örgütlerinin ve STK’ların bu dönemde zaten sesinin çıkmadığı, çıkanların da çok dikkate alınmadığı ya da bunun anlatılamadığı biliniyor. XÖneriler tek elde toplanıp değerlendirilemiyor. XNe yazık ki alınan kararlar ilgili taraflarla görüşülmeden devreye giriyor. XDış dünyanın, başka ülkelerin ve uluslararası finans kuruluşlarının öneri ve uygulamalarının tam izlenemediği kaygısı yaşanıyor. XEn önemlisi de ne yazık ki çok zengin ekonomik krizler tarihine sahip (!) bu ülkenin geçmiş ekonomik istikrar programları gözden geçirilmiyor, ekonomik kriz dönemleri ile ilgili karar ve uygulama arşivleri karıştırılmıyor. XDolayısıyla bu krizleri yaşayan ve yöneten siyaset ve bürokrasi ile diyalog akla bile gelmiyor. Oysa Nasrettin Hoca’nın “bana damdan düşeni getirin” özdeyişi ortada. Bu ülkede damdan düşen çok sayıda siyasetçi ve bürokrat var. Yukarıdaki nedenlere eklenebilecek başka nedenler de var. Bizden söylemesi…

Kısa çalışma ödemes şç ye yapılacak İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK (SORULAR-CEVAPLAR)

Doç.Dr. Resul Kurt info@resulkurt.com

eçen gafta 7226 sayılı Torba Kanun’la çalışma hayatını etkileyen düzenlemeleri yazmıştık, bugün aynı yasayla yapılan kısa çalışma ödeneğini açıklamaya devam ediyoruz. Kısa çalışma genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Kısa Çalışma Ödeneği işverene yapılan destek, yardım, teşvik veya hibe olmayıp, doğrudan işçiye yapılmak-

ta olup, işçinin ileride alacağı işsizlik ödeneğinden mahsup edilmektedir. Burada amaç, işçinin işsiz kalmaması, işine devamının sağlanması, genel salgın sona erip hayat normale döndüğünde işçi ve işverenin kaldıkları yerden devam etmelerinin sağlanmasıdır. Kısa çalışma; - İşyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını veya, - Süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması” Şartlarının gerçekleşmesi halinde üç ayı geçmemek üzere kısa çalışmadan faydalanılması mümkün bulunmaktadır. Çalışanların kısa çalışma ödeneğinden yararlanması için taşımaları gereken şartlar son üç yıl içinde 600 gün prim ödemelerinin olması ve son 120 gün içinde hizmet akdine bağlı çalışmalarının olması şeklinde düzenlenmiş olmakla birlikte, 7226 Sayılı Torba Kanunu’nun kırk birinci maddesi ile birlikte ilgili düzenleme 30 / 06 / 2020 tarihine kadar değiştirilmiştir. 7226 Sayılı Torba Kanun’la yapılan

değişiklik uyarınca, işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanacaktır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edeceklerdir. İşverenlerin bu madde kapsamında kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanun’un 25’inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir. Bu düzenleme sadece kısa çalışma yapılacak süreye ilişkindir. İşverenlerin kısa çalışma tarihinden önce yapmış olduğu fesihler kısa çalışma başvurusunu etkilemeyecektir.Yapılan değişiklikle birlikte dolayısıyla COVID-19 etkisinde kalan işyerlerinde kısa çalışmaya başvuran işyerlerinde, 26 Mart 2020 ila 30 Haziran 2020 arasında kısa çalış-

ma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olan çalışanlar kısa çalışmadan yararlanabilecektir. 01/07/2020 tarihi itibariyle son üç yıl içinde 600 gün ve kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olanlardan gün şartları devam edecektir. COVID-19 salgın hastalığı nedeniyle Türkiye İş Kurumu müdürlüklerine yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılacaktır. İşverenlerin 30/06/2020 tarihine kadar kısa çalışmaya başvurmaları halinde, çalışanların ödenekten yararlanma esasları son üç yıl 450 gün prim ödemesi ve son 60 gün hizmet akdine tabi olması şeklinde belirlenecektir. 30/06/2020 tarihine kadar olan başvuruları 31/12/2020 tarihine kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır. Kısa çalışma ödeneği, her ayın sonunda aylık prim ve hizmet belgesi/puantaj bilgileri işverenler tarafından İŞKUR’a bildirildikten sonra, kısa çalışma yapılan günlere göre hesaplanarak çalışanların IBAN numaralarına ödenecektir.

13 N san 2020 • PAZARTESİ/ 14

T.C. BAKIRKÖY 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ İLAN

T.C. SİLİVRİ 2. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN KAMULAŞTIRMA İLANI

Sayı : 2018/932 Esas 09/04/2020 Konu : Kesin MühletKararının Uzatıldığının Bildirilmesi Davacılar BETONKA HAZIR BETON SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ, ELİF YAPI SİSTEMLERİ VE İNŞAAT TAAHHÜT SANAYİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ tarafından HASIMSIZ olarak açılan ve mahkememizde görülmekte olan Konkordatonun Tasdiki davası nedeniyle; 7101 sayılı kanunla değişik İİK’nın 289.vd. maddesi uyarınca; a) İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 975099 sicil nosunda kayıtlı davacı BETONKA HAZIR BETON SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ hakkında, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 529438 sicil nosunda kayıtlı davacı ELİF YAPI SİSTEMLERİ VE İNŞAAT TAAHHÜT SANAYİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ hakkında 05/03/2019 tarihinden başlamak üzere verilen ve 05/05/2020 tarihinde sona erecek olan uzatılan KESİN MÜHLETİN 05/05/2020 tarihinden başlamak üzere 1 AY SÜRE İLE UZATILMASINA, b) Davacıların İİK’nın 297.maddesinin 2.fıkrasındaki haller de dahil olmak üzere, malvarlıklarının muhafazası için tüm tedbirlerin alınmasına, c) 05/10/2018 TARİHLİ TENSİP ARA KARARLARI İLE VERİLEN TEDBİRLERİN KESİN MÜHLETİN UZATILMASI SÜRESİ İÇERİSİNDE AYNEN DEVAMINA, d) Konkordato komiser heyeti olarak hukukçu Neşe Oktay, mali müşavir Bekir Sevimli, Bağımsız denetçi yeminli mali müşavir Erhan Coşkun’un GÖREVLERİNİN KESİN MÜHLETİN UZATILMASI SÜRESİ İÇERİSİNDE KOMİSER OLARAKDEVAMINA, 7101 sayılı Kanunla değişik İİK’nın 288/2 maddesi uyarınca ilgililere ilanen duyurulmasına karar verilmiştir. KONKORDATO KOMİSER HEYETİ: 1) ERHAN COŞKUN: T.C.40438235582 Yerleşim yeri adresi: Ataköy 2-5-6.Kısım Mah. Kilitbahir Sokak No:7/4 / 90Bakırköy/İSTANBUL 2) NEŞE OKTAY: T.C.No:55507024042 Adresi:Ataköy 2-5-6 Mah. Conk Bayırı Cad.No:17 K:41 D:7 Bakırköy/İstanbul 3) BEKİR SEVİMLİ: T.CNo:26857325042 Adresi: Cevizlik Mah. İstanbul Cad. Pelin İş Hanı, Kat:3 No:94 Bakırköy/İstanbul

ESAS NO : 2020/116 Esas KAMULAŞTIRILAN TAŞINMAZIN BULUNDUĞU YER : Silivri, Akören Mah. MEVKİİ : PAFTA NO : ADA NO : PARSEL NO : 1797 VASFI : Tarla YÜZÖLÇÜMÜ : MALİKİN ADI VE SOYADI : AHMET KEPÇELİ- FATMA YEŞİLDAĞ-HASAN KEPÇELİRAFET KEPÇELİ KAMULAŞTIRMAYI YAPAN İDARENİN ADI : TEİAŞ KAMULAŞTIRMANIN VE BELGELERİN ÖZETİ : Kamulaştırmayı yapan davacı idare, malikleriyle cinsi ve niteliği yukarıda yazılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili için davacı idare tarafından mahkememizin 2020/116 Esas sayısında dava açılmıştır. a-) Meşruhatlıdavetiyenin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde kamulaştırma işlemine idari yargıda iptal veya adli yargıdamaddi hatalara karşı düzeltim davası açılabilir. b-) Açılacak davalarda husumet yukarıda belirtilen idareye yöneltilmelidir. c-) 30 gün içerisinde kamulaştırma işlemine karşı idari yargıda iptal davası açanların dava açtıklarını ve yürütmenin durdurulması kararı aldıklarını belgelendirmedikleri takdirde kamulaştırma işlemi kesinleşecek ve mahkemece tespit edilen kamulaştırma bedeli üzerinden taşınmaz malkamulaştırmayı yapan idare adına tescil edilecektir. d) Mahkemece tespit edinilecek kamulaştırma bedeli haksahipleri adına T.C Vakıflar Bankası Silivri Şube Müdürlüğüne yatırılaçaktır. e) Konuyave taşınmaz malın değerine ilişkin tüm savunma ve delillerin davetiyenin tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde mahkemeye yazılı olarak bildirilmesi gerekmektedir. f) Yukarıda esas numaraları yazılı dosyanın duruşması 20/05/2020 günü saat 10:40’dan itibaren Silivri 2.Asliye Hukuk Mahkemesinde başlamıştır. Keyfiyet 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunun 4650 sayılı kanunu 5. Maddesi ile değişik 10.maddesinin 5. Fıkrası uyarınca İLAN olunur. 01/04/2020

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159484

BASIN: 1159543

T.C. BAKIRKÖY 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ İLAN

Sayı : 2018/1052 Esas 09/04/2020 Konu : Kesin MühletKararının Uzatıldığının Bildirilmesi Davacılar DENİZGRUP KİMYA PLASTİK VE AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ, -POLİMPACK PLASTİK AMBALAJ PAZ. SAN. VE TİC. A.Ş., NOVİPAK BANT PLASTİK AMBALAJ VE KİMYA SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ tarafından HASIMSIZ olarak açılan ve mahkememizde görülmekte olanKonkordatonun Tasdiki davası nedeniyle; 7101 sayılı kanunla değişik İİK’nın 289.vd. maddesi uyarınca; a) İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 842387 sicil nosunda kayıtlı borçlu POLİM PACK PLASTİK AMBALAJ PAZ. SAN. VE TİC. A.Ş. hakkında, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 728811 sicil nosunda kayıtlı borçlu NOVİPAK BANT PLASTİK AMBALAJ VE KİMYA SANAYİ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkında, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 694158/0 sicil nosunda kayıtlı borçlu DENİZGRUP KİMYA PLASTİK VE AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkındaa 05/04/2019 TARİHİNDEN başlamak üzere verilen ve 05/04/2020 tarihinde sona erecek olan 1 YILLIK KESİN MÜHLETİN 7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Geçici 1.maddesi 3.fıkrası nazara alınarak; 30/04/2020 tarihinden başlamak üzere 1 AY SÜRE İLE UZATILMASINA, b) Davacıların İİK’nın 297. maddesinin 2. fıkrasındaki haller de dahil olmak üzere, malvarlıklarının muhafazası için tüm tedbirlerin alınmasına, c) 07/11/2018-08/11/2020 TENSİP ARA KARARLARI İLE VERİLEN TEDBİRLERİN KESİN MÜHLETİN UZATILMASI SÜRESİ İÇERİSİNDE AYNEN DEVAMINA, d) Konkordato komiser heyeti olarak hukukçu Neşe Oktay, mali müşavir Bekir Sevimli,finans uzmanı Hasan Yılmaz’ın GÖREVLERİNİN KESİN MÜHLETİN UZATILMASI SÜRESİ İÇERİSİNDE KOMİSER OLARAKDEVAMINA, 7101 sayılı Kanunla değişik İİK’nın 288/2 maddesi uyarınca ilgililere ilanen duyurulmasına karar verilmiştir. KONKORDATO KOMİSER HEYETİ: 1) HASAN YILMAZ: T.C. 53386727900 Yerleşim yeri adresi: Pınartepe Mahallesi Orhangazi Cad.G Blok 2A/7 Büyükçekmece/ İSTANBUL 2) NEŞE OKTAY : T.C.No: 55507024042 Adresi: Ataköy 2-5-6 Mah. Conk Bayırı Cad.No:17 K:41 D:7 Bakırköy/İstanbul 3) BEKİR SEVİMLİ-T.CNo:26857325042 Adresi: Cevizlik Mah. İstanbul Cad. Pelin İş Hanı, Kat:3 No:94 Bakırköy/İstanbul

Sayı : 2020/269 Esas 09/04/2020 Konu : Geçici Mühlet Kararının Bildirilmesi Davacılar, YALÇIN SEVİM, ÇİSE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ, ÇİSE GİYİM TİCARET SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ tarafından hasımsız olarak açılan Konkordato (Adi Konkordatodan Kaynaklanan (İİK 285 İla 308/h)) davası nedeniyle; 7101 sayılı kanunla değişik İİK’nın 287.maddesi uyarınca 286.maddede belirtilen belgelerin eksiksiz olarak mevcut olduğu tespit olunmakla; a) Davacı borçlu İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 100558-5 sicil nosunda kayıtlı ÇİSE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkında, davacı borçlu İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 724472-0 sicil nosunda kayıtlı ÇİSE GİYİM TİCARET SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ hakkında, davacı borçlu YALÇIN SEVİM (TC.69325225802) hakkında 09/04/2020 tarihinden başlamak üzere 3 AY SÜRE İLE GEÇİCİ MÜHLET KARARI VERİLMESİNE, davacıların İİK’nın 297.maddesinin 2.fıkrasındaki haller de dahil olmak üzeremal varlıklarının muhafazası için tüm tedbirlerin alınmasına, b) Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla 7101 sayılı Kanunla değişik İİK’nın 287/3 madde ve fıkrası uyarınca davacı şirketin sunulan tablolardaki alacaklı sayısı ve alacak miktarları dikkate alınarak davacılara 3 KİŞİLİK GEÇİCİ KONKORDATO KOMİSERİ HEYETİ GÖREVLENDİRİLMESİNE, c) Geçici komiser heyeti olarak yeminli mali müşavir Muhammet Bayram, hukukçu Ergin Akçay, bağımsız denetçi malimüşavir Deniz Akkaya Mar’ın geçici konkordato komiseri olarak görevlendirilmelerine, e) Mahkememizin 2020/269 Esas sayılı konkordatonun tasdikine ilişkin dava dosyasının duruşmasız inceleme gününün 08/07/2020 günü olarak belirlendiğine, 7101 sayılı Kanunla değişik İİK’nın 288/2 maddesi uyarınca ilgililere ilanen duyurulmasına karar verilmiştir. GEÇİCİ KONKORDATO KOMİSERİ ERGİN AKÇAY: TC.66268242590 Yerleşim yeri adresi:Atakent Mahallesi Prof. Aziz Ergin Cad. No:5H / 28 Küçükçekmece/İstanbul GEÇİCİ KONKORDATO KOMİSERİ MUHAMMET BAYRAM: T.C.4188138812 Yerleşim yeri adresi: Seyit Ömer Mah. Cevdetpaşa Cad. No:37/3 Fatih/İstanbul GEÇİCİ KONKORDATO KOMİSERİ DENİZ AKKAYA MAR: T.C.37636611508 Yerleşim yeri adresi: YeşilköyMahallesi Pembe MenekşeSokak No:20/1 Bakırköy/İstanbul

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159478

BASIN: 1159479

T.C. İSTANBUL ANADOLU 7. SULH HUKUK MAHKEMESİ İLAN

ESAS NO : 2018/930 Esas DAVALILAR : ŞEFİKA ULUSOY Davacı/Davacılar tarafından aleyhinize açılan Ortaklığın Giderilmesi (Miras Nedenli) davasının yapılan yargılamasında; Mahkemenizce dava dilekçesinde belirtilen adresinize duruşma gününü bildirir davetiye çıkarılmış olup, adresinizden ayrıldığınız gerekçesiyle tebligat yapılamamıştır. Adres araştırmasından da bir netice alınamadığından dava dilekçesi ve duruşma gününün ilanen tebliğine karar verilmiştir. Duruşma Günü: 05/05/2020 günü saat: 09:50’da duruşmada bizzat hazır bulunmanız, veya kendinizi bir vekille temsil ettirmeniz, Aksi taktirde H.U.M.K.’nun 3156 sayılı yasa ile değişik 213/2 maddesi uyarınca yargılamaya yokluğunuzda devam olunacağı hususu, Dava Dilekçesi ve duruşma günü yerine geçerli olmak üzere ilanen tebliğ olunur.

ESAS NO : 2019/718 Esas DAVALILAR : 1- MEHMET BAĞCI 2- TAYYİBE ULUOĞLU Davacı/Davacılar tarafından aleyhinize açılan Ortaklığın Giderilmesi (Miras Nedenli) davasının yapılan yargılamasında; Mahkemenizce dava dilekçesinde belirtilen adresinize duruşma gününü bildirir davetiye çıkarılmış olup, adresinizden ayrıldığınız gerekçesiyle tebligat yapılamamıştır. Adres araştırmasından da bir netice alınamadığından dava dilekçesi ve duruşma gününün ilanen tebliğine karar verilmiştir. Duruşma Günü: 04/06/2020 günü saat: 10:45’da duruşmada bizzat hazır bulunmanız, veya kendinizi bir vekille temsil ettirmeniz, Aksi taktirde H.U.M.K.’nun 3156 sayılı yasa ile değişik 213/2 maddesi uyarınca yargılamaya yokluğunuzda devam olunacağı hususu, Dava Dilekçesi ve duruşma günü yerine geçerli olmak üzere ilanen tebliğ olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159458

BASIN: 1159462

T.C. PINARBAŞI ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ İLAN

T.C. İSTANBUL ANADOLU 29. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN İLAN

ESAS NO: 2019/102 ESAS Davacı KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ile Davalılar, HASAN KARAKOÇ, NECDET SONAY, NEJLA YILDIRIM, NURETTİN SONAY, NURİ SONAY, SELMA SONAY arasında mahkememizde görülmekte olan Kamulaştırma (Taşınmazın Tescili İstemli) davası nedeniyle; Kayseri İli Pınarbaşı İlçesi Küçükgümüşgün Mahallesi 66 ada 9 nolu parselin arasında kalan çıkmaz yol vasfındaki tescil harici bırakılmış taşınmaz ile ilgili olarak davacı adına tapuya tesciline karar verilmesi talep edilmiş olup, dava konusu taşınmazda hak iddiasında bulunan kişilerin ilan tarihinden itibaren 3 ay içerisinde mahkememize yazılı olarak itiraz etmeleri aksi takdirde Türk Medeni Kanunu’nun 713. maddesi gereğince davaya konu taşınmazın davacılar adına tesciline karar verileceği ilan olunur.

ESAS NO : 2019/244 Esas DAVALILARDAN : DOĞUKAN ATEŞ Feyzullah Mah Timur Sk Ersin Apt No: 8 Daire No: 1 Maltepe/ İST. Davacı Mehmet İŞLEK tarafından, diğer davalılar ve aleyhinize (DOĞUKAN ATEŞ) açılan İpotek (İpoteğin Kaldırılması (Fekki)) davasının yapılan yargılamasında; Mahkemenizce yapılan tüm araştırmalara rağmen adres araştırmasından bir netice alınamadığından ön inceleme duruşma gününün ilanen tebliğine karar verilmiştir. Duruşma Günü: 25/06/2020 günü saat: 10:00’da ön inceleme duruşmasında bizzat hazır bulunmanız, veya kendinizi bir vekille temsil ettirmeniz, Aksi taktirde H.U.M.K.’nun 3156 sayılı yasa ile değişik 213/2 maddesi uyarınca yargılamaya yokluğunuzda devam olunacağı hususu ön incelemeduruşma günüyerine geçerli olmak üzere ilanen tebliğ olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159350

BASIN: 1159473

T.C. ESKİŞEHİR 2. SULH HUKUK MAHKEMESİNDEN İLAN

T.C. KÜÇÜKÇEKMECE 6. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ İLAN

ESAS NO : 2020/21 Tereke Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, Kılıçlar Mah, 76 Cilt, 29 Hane sırasında nüfusa kayıtlı 18.02.1953 doğumlu, 08.06.2019 tarihinde vefat eden 14722391582 T.C. kimlik numaralı müteveffa SEDAT GÜLBAŞ’a ait alacak ve borç miktarının bildirilmesi ve alacaklılar ile borçluların mahkememize l ay içerisinde müracaat etmeleri hususu ilanen tebliğ olunur.

Sayı : 2019/319 Esas 06/04/2020 Karar : 2020/65 Kırklareli Lüleburgaz, Yılmaz C:8, H:663, BSN:5’da kayıtlı bulunan 35917828744 TC li, Yalçın ve Zeynep’ten olma 14/06/1985 Osman Gökçen’in Osman olan isminin GÖKÇEN olarak nüfusa tesciline, karar verilmiştir. İlan olunur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159495

BASIN: 1159503

T.C. ELAZIĞ 4. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNDEN İLAN

T.C. BAKIRKÖY 5. İŞ MAHKEMESİ İLAN

ESAS NO : 2020/72 Niza konusu, Elazığ İli, Merkez İlçesi, Yemişlik Köyü, Eski köy altı mevkii, 163 ada, 20 parsel sayılı taşınmaz imar paftası Tedaş Genel Müdürlüğü tarafından kamulaştırma işlemine tabi tutulmuş olup tarafların kamulaştırma bedelinde anlaşamamaları üzerine kamulaştıran kurumca 2942 sayılı kamulaştırma kanununu uyarınca kamulaştırma bedelinin tespiti için mahkememize dava açıldığı hususu ilgililere ilanen duyurulur.

DOSYA NO : 2017/644 Esas Davacı/Davacılar tarafından aleyhinize açılan Alacak (İşçi İle İşveren İlişkisinden Kaynaklanan) davasının yapılan yargılamasında; Davalı EMİRHAN MOBİLYA VE DIŞ TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ’ne gösterilen adreste ıslah dilekçesi tebliğ edilememiş, tebligatın yapılamadığından tebligatın ilanen yapılmasına karar verilmiş olup, Islah dilekçesine tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde itiraz etmediğiniz taktirde ıslah dilekçesineitiraz etme hakkından vazgeçmiş sayılacağınız ihtar ve tebliğ olunur. 13/03/2020

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

DUNYA

CMYK

BASIN: 1159283

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159475

13 N san 2020 • PAZARTESİ / 15

OTOMOTİV

Yerl otoya AB’den tasarım tesc l Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu (TOGG), Avrupa Birliği (AB) Fikri Mülkiyet Hakları Ofisi’ne (EUIPO) yaptığı tasarım başvuruları için tescil almaya hak kazandı. Böylece; beş yıl süreyle geçerli olacak tescil haklarıyla birlikte, fikri ve sınai mülkiyet hakları yüzde yüz Türkiye’ye ait olan araçların tasarımlarının tamamen ya da kısmen kopyalanmasının da engellenmiş olduğu vurgulandı. TOGG’un askı sürecindeki Asya ve Amerika’daki tasarım tescil başvurularının da 2020 yılı içerisinde tamamlanması bekleniyor. Verilen bilgilere göre; Türkiye’nin Otomobili, TOGG tasarım ve mühendislik

ekiplerinin liderliğinde toplam 150 bin saatlik bir çalışma sonunda ortaya çıktı. Tasarım süreci kapsamında Türkiye’den ve dünyadan toplamda 18 tasarım evi, TOGG’un belirlediği 6 farklı kriter ile objektif bir değerlendirmeye alındı. TOGG Tasarım Ekibi yaptığı değerlendirmede en

yüksek skoru alan 3 tasarım eviyle sürece devam etme kararı verdi. Türkiye’nin otomobilinin tasarımını belirlemek için geniş kitlelerle yapılan otomobil satın alma davranışları araştırmasındaki bulgular doğrultusunda hazırlanan tasarım kılavuzu bu üç tasarım eviyle paylaşılarak 2 boyutlu tasarım yarışması süreci başladı. Bu süre zarfında 100’ün üzerinde farklı tema değerlendirildi. Son aşamada ise dünyanın en iyilerinden Pininfarina tasarım evi iş ortağı olarak seçildi ve üç boyutlu tasarım aşamasına geçildi. Tasarımda Anadolu topraklarının köklü simgelerinden biri olan laleden esinlenildi.

Yerli oto için temel mayısta atılabilecek mi? Bursa Gemlik’te kurulacağı açıklanan fabrikanın temelinin 2020 Mayıs ayında atılacağı açıklanmıştı. Covid-19 salgınının bu planı ne ölçüde etkilediği TOGG’la ilgili en merak edilen konulardan biriydi. Yetkililer, bu konuda açıklama yapmaktan kaçınırken, şirketin yönetim kurulu başkan yardımcısı Taha Yasin Öztürk, yaptığı sosyal medya paylaşımda, yönetim kurulu olarak fabrikanın temel atma çalışmalarını değerlendirmek üzere video konferans yöntemiyle toplantı gerçekleştirdiklerini duyurdu, ayrıntı vermedi.

Otomot vc ‘Z’ planını b le yaptı Koronav rüs salgınının büyük b r bel rs zl k yarattığını vurgulayan OSD Başkanı Yen gün, “Sadece B ve C değ l, Z planını b le yaptık” ded . Markalar, en y mser senaryoda mayısta yen den üret m hedefl yor. En kötü senaryo se bel rs z.

OTONOMİ AYSEL YÜCEL aysel.yücel@dunya.com

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün, online basın toplantısı düzenleyerek sektördeki son gelişmeleri değerlendirdi. Koronavirüs salgını nedeniyle üretime ara veren otomotivcilerin, sadece B ve C değil, Z planlarını bile yaptığını vurgulayan Yenigün, “Çünkü, karşımızda tam anlamıyla bilinmez bir resim var” dedi. Türkiye’deki otomotiv üreticilerinin koronavirüs salgını krizini başlarda mükemmel bir şekilde yönettiğine ve tedarik sıkıntısı yaşamadığına dikkat çeken Yenigün, İtalyan markası olarak üretim yapan şirketin bile parça sıkıntısı çekmeden en son güne kadar üretimini yapabildiğini vurguladı. “Bunlar, otomotiv sektörü olarak edindiğimiz tecrübenin geldiği noktayı anlatmak açısından dünyaya örnek olacak çok güzel başlıklar” diyen Yenigün, sektörde virüse karşı ilk önlemi 3 Ocak’ta alan firma olduğunu söyledi. Yenigün, salgın krizinin büyümesinin ardından gelinen son noktada ise 14 OSD üyesi arasında 13 markanın üretime ara verdiğini belirterek, “İyi senaryoda nisan sonu, mayıs başında markaların üretime kademeli olarak başlamasını öngörüyoruz. Kötü senaryonun tarifini yapmaksa şu aşama çok zor” dedi.

“Korkarım b raz uzun sürecek” Her şirketin kendi içinde planlar yaptığını ve bunları gelişmelere göre revize ettiğini aktaran Yenigün, “Sadece A, B, C değil, Z ve hatta iki dijitli planlarımız var. Çünkü, tam anlamıyla bilinmez bir resim var karşımızda. İtalya’da salgının azaldığı belirtiliyor ancak ertesi gün başka rakamlar okuyoruz. Korkarım bu durum biraz uzun sürecek. Planlarımız içerisinde salgının devam ettiği sürede bile bunun iş etkisinin azalmasıyla birlikte üretime dönmeye yönelik çalışmalar yapıyoruz. Ofislerimize, fabrikalarımıza döndüğümüzde salgının kontrol altına alındığını ama hala var olduğunu varsaydığımız planlar üzerinde duruyoruz” diye konuştu. Yenigün, üretim hatlarında 1.5 metre sosyal mesafenin korunmasının bu planlardan biri olabileceğini söyledi. Haydar Yenigün, fabrikalarda üretime ara verilmesinin başta çalışanların can güvenliği olmak

DUNYA

CMYK

üzere lojistikte yaşanan sorunlar ve araç talebinin durma noktasına gelmesinden kaynaklandığını hatırlatarak, “Tekrar üretime dönmek için bu üç nedenin ortadan kalkması, şiddetinin azalması lazım” dedi. OSD’nin verilerine göre; mart ayında toplam otomotiv üretimi geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 22 daralarak 103 bin 350 adet oldu. Yılın ilk üç aylık döneminde, toplam üretim bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6 azalarak 341 bin 136 adet, otomobil üretimi ise yüzde 2 azalarak 235 bin 199 adet oldu. Traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 348 bin 589 adet olarak gerçekleşti. Ticari araç grubunda ise üretim, ihraç pazarlarındaki daralmanın da etkisiyle yılın ilk çeyreğinde yüzde 14 azaldı.

Ötelenen talep yüksek satış get recek İç pazarda ise nisan ayının daha belirleyici olacağına dikkat çeken Yenigün, “Şu anda sektörde 20-25 bin adet civarında bir öngörü var. Geçen senenin 32 binlik rakamına göre bence çok iyimser bir rakam bu. Türkiye’de sokağa çıkma yasağı uygulanmıyor olması, büyükşehir dışında ticaretin hala devam ediyor olması düşük de olsa bir pazar yaratabilir” dedi. Haydar Yenigün, Türkiye’de hayatın normale dönmesi durumunda iki nedenden dolayı satışın yüksek olacağını öngördüğünü belirterek, “Öncelikle bu yılın geciktirilen alımları ve siparişleri var. Yani mart ve nisanda virüs nedeniyle ötelenen bir talep var. Ayrıca, 2018 Ağustos’tan itibaren olan ve ertelenen satışlar vardı. Ben bu ikisinin üst üste geleceğini düşünüyorum. Dolayısıyla Türkiye pa-

Avrupa’da satılmayan araçlar Türk ye’ye geleb l r! Koronav rüs salgını neden yle Türk ye’ye araç thalatında l manlarda b r sıkıntı yaşanmadığını aktaran Yen gün, ancak Avrupa tarafında sorunlar olduğunu d le get rd . Yen gün, “Mesela ağır vasıta hracatı yaptığımız f rma, İtalya’ya yaptığımız hracatı götürdü ve nd remeden ger get rd . Çünkü oradak l manlar kapatılmıştı. Altını ç zmem z gereken b r başka konu daha var. Şu anda Avrupa’da satılmayan araçların, Türk ye pazarı açık olduğu ç n buraya c dd b r şek lde kayması b r tehl kes var” ded .

“Kısa çalışma ödeneğ nde destekler n devamı öneml ”

zarında ciddi bir artış bekliyorum. Ancak o gün geldiğinde mevcut satışları engelleyen durumların ortadan kaldırması lazım” dedi.

“İy anal z yaparsak stok sorunu olmaz” Yenigün, öngörülen talep geri geldiğinde stok sorunu olup olmayacağına yönelik soruya ise şu şekilde cevap verdi: “Geçtiğimiz dönemde niye stok sorunu yaşadığımızı iyi anlayıp iyi analiz edersek önümüzdeki dönem stok sorunu yaşamayız. Geçtiğimiz dönemde stok sorununun temel nedeni firmaların önlerini göremiyor olmasıydı. Hayat normale dönmeye başladığında kanun koyucular ve sektör temsilcileri bir araya gelerek uzun vadeli yol haritasını belirlemeli. Bir mutabakata varılırsa, o zaman stokta problem olmaz. Türkiye’de iki milyon adet araç üretim kapasitesi var. O kadar yazık ki. iki milyon adet üretim kapasiteniz var ama geçtiğimiz aylarda araç sıkıntısı çektik. Bu hem halka yazıktır, ihtiyacını karşılayamadık, hem bize yazık, araç üretip satamadık, hem devlete yazık, araç satamadığımız zaman vergisini alamadı.” F ltreler bakter ler yok edecek Yenigün, koronavirüs salgını sonrası, Ar-Ge departmanlarının filtrasyon sistemleri gibi farklı konulardaki çalışmalara yoğunlaşmaya başladığını söyledi. Araçlardaki filtrasyon sistemlerinin sadece tozu değil, bakterileri de ortadan kaldıracak şekilde tasarlanması gündemde. Bilindiği gibi, birçok otomotiv markası üretime ara vermesinin ardından tıbbı malzeme desteğine başladı. Yenigün, maske ve siperlik gibi malzemelerin üretilmesi fikrinin çalışanlardan geldiğini açıklayarak, “Biz yöneticiler de buna destek verdik. Otomotivcilerin günlük siperlik üretim kapasitesi yaklaşık şu anda 3 bin adet. Aynı şekilde koltuk üreticileri tulum üretmeye başladılar. Öte yandan, “Aerosol box” üretimi başladı. OSD’de Covid Koordinasyon Kurulu diye bir birim açıldı. Arkadaşlar fikirleri getiriyorlar” dedi. Yenigün, dayanışma kapsamında imalatçının kalıpları maliyetine yaptığını, dağıtım firmalarının da ücretsiz hizmet sunduğunu söyledi.

Salgının mart faturası ağır oldu İÇ PAZAR: Ocak ve şubat aylarında geçen yıla oranla yaklaşık yüzde 90 artan ç pazar satışları, mart ayında hız keserek sadece 1.6 arttı, t car araç pazarı se yüzde 4.46 daraldı. Otomob l ve haf f t car araç pazarı 50 b n adette kaldı. İlk k ayda yüzde 150’n n üzer nde büyüyen 16 ton ve üzer ağır t car satışları se hız keserek 911 adette kaldı. İHRACAT: Avrupa’dak daralmanın etk s yle Türk ye’n n

otomot v hracatı mart ayında yüzde 28.5 düşüşle 2.1 m lyar dolar oldu. Y ne Avrupa’da seyahatler n durması neden yle hracatta en fazla kayıp yüzde 44 oranı le otobüs segment nde oldu. ÜRETİM: Mart ayında toplam otomot v üret m geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 22 daralarak 103 b n 350 adet olarak gerçekleşt . Üret mde en fazla kayıp t car tarafta yaşandı.

Devlet n kısa çalışma ödeneğ konusundak destekler n n önem ne vurgu yapan Yen gün, şöyle konuştu: “Asgar ücret n yüzde 150’s d ye b r sınır koyuldu. B z se gerek OSD gerekse d ğer STK’lar olarak yaptığımız başvurularda bunun; asgar ücret n yüzde 300’ü olarak uygulanmasını talep ett k. Şu an ç n en öneml konu otomot vdek çalışan a ley bozmamamız. Ayrıca devlet desteğ olarak; hracatçılar ç n Ex mbank kred ler n n 3 ay ötelenmes de çok öneml . Bunun g b bazı verg ler n, ötelenmes söz konusu. Tab k bunlar çok değerl ve lk adımlar. Bunların devamının gelmes lazım.” Yen gün, en büyük ş ortakları olan tedar k sanay s ndek f rmaların sıcak paraya kavuşması kolaylaştırılması gerekt ğ ne de d kkat çekerek, “Onların nakde ulaşması gerek yor. Bu dönemde ş rketler en çok zorlayacak olan şey nak t akışı” ded .

T.C. BAKIRKÖY 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNDEN / BAŞKANLIĞINDAN İLAN ESAS NO : 2018/998 Esas Davacı KADESAN KARADENİZ BRANDA ÇADIR SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkında mahkememizde görülmekte olan Konkordato (Adi Konkordatodan Kaynaklanan (İİK 285 İla 308/h)) davası nedeniyle; a) İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünün 307764-0sicil numarasında kayıtlı davacılar (borçlu) KADESAN KARADENİZ BRANDA ÇADIR SANAYİ VE TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ hakkında mahkememizce verilen 21/03/2019 tarihinden başlamak üzere 1 YIL SÜRE ilekesin mühlet süresinin dolduğu bu sürenin 21/03/2020 TARİHİNDEN BAŞLAMAK ÜZERE 6AY SÜRE İLE İLE UZATILMASINA, b) Davacı şirketin İİK’nın 297.maddesinin 2.fıkrasındaki haller de dahil olmak üzere, malvarlıklarının muhafazası için tüm tedbirlerin alınmasına, c) 21/03/2019 TARİHLİ DURUŞMA TUTANAĞININ ARA KARARLARI İLE VERİLEN TEDBİRLERİN BU SÜRE İÇİNDE AYNEN DEVAMINA, d) Komiser Heyeti YAŞAR SARI, SMMM AYHAN ZERAN, ADEM PELİT GÖREVLERİNİN BU SÜRE İÇERİSİNDE AYNEN DEVAMINA, e) -İİK’nın 304/1 nci maddesi uyarınca dosya komiser heyeti tarafından Mahkememize tevdi edildikten sonra yeni duruşma gününün belirlenerek İİK’nın 288 nci maddesi uyarınca ilânına, İlişkin kararların 7101 sayılı Kanunla değişik İİK’nın 289/son maddesi uyarınca ilgililereilanen duyurulur. Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159355

T.C. İSTANBUL ANADOLU 1. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİNDEN İLAN Sayı : 2019/637 Esas Davacılar vekili tarafından Mahkememizde açılan konkordatonun tasdiki davasının Corona Virüsü (Covid-19) salgını nedeniyle uygulanan tedbirler kapsamında öne alınarak 23/03/2020 tarihinde görülen duruşmasında; İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğü’nün 764536/0 sicil sırasında kayıtlı davacı EKOL KOZ MADEN İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğü’nün 650789/0 sicil sırasında kayıtlı davacı EMON YAPI İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğü’nün8872/5 sicil sırasında kayıtlı davacı MERSEL ÇELİK BÜKÜM SAN. TİC. LTD. ŞTİ. 29774123050 T.C. Kimlik numaralı davacı ONUR DOĞAN, 42421161168 T.C. Kimlik numaralı davacı EMEL DOĞAN, 29813121726 T.C. Kimlik numaralı davacı HÜSEYİN DOĞAN’ın Konkordato geçici mühletlerinin İİK’nun 287/4 maddesi uyarınca 2 ay süreyle uzatılmasına, 2- Komiserlerin görevinin devamına, Duruşmanın 20/05/2020 günü saat:13:55’a bırakılmasına karar verilmiş olup, İİK’nun 288. maddesi hükmünce ilan olunur. Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

BASIN: 1159505

DUNYA

CMYK