Dünya Gazetesi - 17 Nisan 2020

ABONE DOLAR (TCMB DĂśviz SatÄąĹ&#x;)

EURO (TCMB DĂśviz SatÄąĹ&#x;)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.9197 (% 0.83)

7.5281 (% 0.37)

9.32 (% -4.61)

96249.13 (% 0.41)

1720.00 (% 2.69)

TARIMSAL ĂœRĂœN Ä°lk hasat k razÄąn k losu 4 TL’den 400 satÄąldÄą

11

(Ä°AB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

27.56 (% -0.36)

Kurucusu / NEZÄ°H DEMÄ°RKENT

17 Nisan 2020 • Cuma

ĹžANS SOHBETÄ°

FATÄ°NOÄžLU HOLDÄ°NG

'BaÄ&#x;ÄąĹ&#x;ÄąklÄąk pasaportu' lazÄąm

'Çek desteÄ&#x; , kred den daha Ăśneml '

Al AÄ&#x;aoÄ&#x;lu ve Hakan GĂźldaÄ&#x;, gĂźndem tartÄąĹ&#x;tÄą/15

Al Fat noÄ&#x;lu: Ä°cra kalkÄąnca, kĂśtĂź n yetl ler ortaya çĹktÄą /07

KOTA N I N Y Ăœ Z D E 1 4 5’ Ä° K A DA R ‌

IMF'den yeni bir likidite hattÄą daha UluslararasÄą Para Fonu (IMF) Covid-19 destekleri kapsamÄąnda yeni bir kÄąsa vadeli likidite hattÄą daha açtÄą. Ăœye Ăźlkeler IMF’deki kotalarÄąnÄąn yĂźzde 145’ine kadar bu imkandan da faydalanabilecek. Buna gĂśre TĂźrkiye, bu olanaktan yararlanmaya karar vermesi halinde 9,2 milyar dolarlÄąk bir kaynaktan yararlanabilecek. Swap hattÄą için TĂźrk yetkililerin Fed ile gĂśrĂźĹ&#x;melerinin devam ettiÄ&#x;i iddialarÄą dile getirilirken, uzmanlar swap’ta da yĂźkĂźmlĂźlĂźÄ&#x;Ăźn kÄąsa vadeli olduÄ&#x;una dikkat çekiyor. Spinn DanÄąĹ&#x;manlÄąk kurucu ortaÄ&#x;Äą Ă–zlem Derici ĹžengĂźl, “Swap olanaÄ&#x;ÄąnÄąn kalÄącÄą sermaye getirmediÄ&#x;ineâ€? iĹ&#x;aret ediyor.

HÄ°LAL SARI/12

G20, borç ertelemede anlaĹ&#x;tÄą G20 ekonom ler , gerçekleĹ&#x;t rd kler sanal z rvede, en yoksul ekonom ler n borç Ăśdemeler nde ertelemeye g d lmes konusunda anlaĹ&#x;tÄą.

Grup Ăśzel kred tĂśrlere de borçlarÄą askÄąya almalarÄą çaÄ&#x;rÄąsÄąnda bulundu. Ĺž md l k Ăśtelenmes nde anlaĹ&#x;Äąlan borç m ktarÄą 20 m lyar dolar. Z rvede Ç n’ n katkÄąsÄąnÄąn da “kr t kâ€? olduÄ&#x;una vurgu yapÄąldÄą.

MART AYINDA 5,2 MÄ°LYAR LÄ°RA Ă–DEME YAPILDI

KDV alacaklarĹ ' laç g b ' geld !

Haz ne, KDV adeler Ăźzer nden Ĺ&#x; dĂźnyasÄąna destek oldu.

Beyana dayalÄą dah lde KDV gel rler lk kez eks deÄ&#x;er aldÄą Ä°Ĺ&#x; dĂźnyasÄąnÄąn uzun sĂźreden bu yana gĂźndeme getirdiÄ&#x;i birikmiĹ&#x; KDV alacaklarÄąnÄąn iadesinde, ilk bĂźyĂźk adÄąm mart ayÄąnda atÄąldÄą. SalgÄąn nedeniyle KDV beyan ve Ăśdemelerinin 6 ay sĂźreyle ertelenmsinin baĹ&#x;ladÄąÄ&#x;Äą mart ayÄąnda bĂźtçenin gelirler kalemindeki dahilde alÄąnan beyana dayalÄą KDV tutarÄą -5,2 milyar lira olarak yer aldÄą. Bu, aynÄą

E KO N O M Ä° K Ă– N L E M L E R PA K E T Ä° YA S A L A Ĺž T I

zamanda bĂźtçe tarihinde KDV’deki ilk negatif kayÄąt oldu. Ă–zel sektĂśrĂźn, 160 milyar lirasÄą ihracatçĹlarÄąn olmak Ăźzere devletten 200 milyar liranÄąn Ăźzerinde KDV alacaÄ&#x;Äą bulunduÄ&#x;u belirtiliyor. KDV iadeleri, koronavirĂźs nedeniyle nakit sÄąkÄąntÄąsÄą yaĹ&#x;ayan ihracatçĹlar için Ăśnemli bir kaynak olarak gĂśrĂźlĂźyor. ĹžEBNEM TURHAN/02

KÄ°MLER ALACAKLI? YĂźrĂźrlĂźkteki mevzuata gĂśre, KDV iadesinden istisna hĂźkĂźmleri kapsamÄąndaki ihracatçĹlar, ihraç kayÄątlÄą teslim yapanlar, indirimli oranda mal veya hizmet tesliminde bulunanlar (%1 KDV ile konut satÄąĹ&#x;Äą yapanlar gibi) ve tam istisna kapsamÄąnda iĹ&#x;lem yapanlar yararlanabiliyor.

J E T YA K I T I K A PA S İ T E S İ N İ M O T O R İ N E Ç E V İ R D İ

Ertelenen alacak 10 m lyar STAR Rafineri tam kapasite çalÄąĹ&#x;Äąyor VirĂźs salgÄąnÄąnÄąn etkilerine karĹ&#x;Äą ekonomik ve sosyal Ăśnlemleri içeren kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda gĂśrĂźĹ&#x;Ăźlerek hÄązla kanunlaĹ&#x;tÄąrÄąldÄą. Ä°Ĺ&#x;çi çĹkarmanÄąn yasaklandÄąÄ&#x;Äą, kÄąsa çalÄąĹ&#x;ma ĂśdeneÄ&#x;inden yararlanma Ĺ&#x;artlarÄąnÄąn

esnetildiÄ&#x;i dĂźzenlemede, birçoÄ&#x;u kamu olmak Ăźzere 11 kalemde alacaklar da erteleniyor. DĂœNYA’nÄąn hesaplamalarÄąna gĂśre ertelenen alacaklarÄąn toplamÄą 10 milyar 140 milyon lirayÄą buluyor. Belediyelerin gelir vergisi tevkifatÄą beyan

ve Ăśdeme sĂźreleri ile sigorta prim Ăśdemelerinden kaynaklanan 3,8 milyar lira ile konut ve iĹ&#x;yerlerinin su faturalarÄąndan kaynaklanan 2,7 milyar liralÄąk erteleme en bĂźyĂźk kalemleri oluĹ&#x;turuyor.

CANAN SAKARYA/03

YENÄ° NESÄ°L YAYINCILIK: HAFTA #EVDEKAL Hem zley n, hem d nley n, hem okuyun...

ArtÄąk her cuma dunya.com’da s z Ăśzel çer klerle dolu, yepyen b r hafta sonu okumasÄą karĹ&#x;Äąlayacak: Hafta #evdekal... Sanattan saÄ&#x;lÄąÄ&#x;a, teknoloj den spora, gĂźndem yaratan tartÄąĹ&#x;ma konularÄąndan Ăśzel rĂśportajlara pek çok farklÄą alanÄą kapsayan bu key fl d j tal gazete, hafta sonu evde geç receÄ&#x; n z zamanÄą daha da key fl kÄąlacak.

Bu hafta neler var?

X Geçen pazar verd Ä&#x; konserle m lyonlarÄą gĂśzyaĹ&#x;Äąna boÄ&#x;an dĂźnyanÄąn en ĂźnlĂź tenoru Andrea Bocell anlatÄąyor: “Umudun ses olmak sted m.â€?

XContemporary Ä°stanbul’un YĂśnet m Kurulu BaĹ&#x;kanÄą Al GĂźrel le sanat sohbetler : GĂźrel , tur zm ve fuarcÄąlÄąk alanÄąnda TĂźrk ye’n n geleceÄ&#x; n nasÄąl gĂśrĂźyor? Ä°Ĺ&#x; dĂźnyasÄą ne zaman normale dĂśnecek?

X ZĂźlfĂź L vanel , AyĹ&#x;e Kul n, Ahmet Ăœm t, NazlÄą Eray, Sel m Ä°ler ve Yekta Kopan karant na gĂźnler nde neler yapÄąyor?

XMaya Portakal le dĂźnyanÄąn en gĂźzel mĂźzeler ne sanal b r yolculuk‌ X SaÄ&#x;lÄąk otor teler tartÄąĹ&#x;tÄą: BaÄ&#x;ÄąĹ&#x;ÄąklÄąk s stem n kuvvetlend ren takv yeler dost mu dĂźĹ&#x;man mÄą?

XS lk&Cashmere markasÄąnÄąn yaratÄącÄąsÄą ve CEO’su AyĹ&#x;en Zamanpur, gĂśrev n neden bÄąraktÄą? Ä°Ĺ&#x;te kaĹ&#x;m r n kral çes n n yen hayatÄą ‌ Ve çok daha fazlasÄą Hafta #evdekal’da‌ Hafta #evdekal, dunya.com’da yayÄąnda‌.

'dan b r lk...

‘Kozumuz d j talleĹ&#x;me’

1 7' Ă?

0 + 1Ă 0,% Ă&#x;1ɘ

Ĺ&#x;Ăźn dĂźnya rafineri piyasasÄąnda kapasite kullanÄąmÄąnÄą ciddi Ĺ&#x;ekilde dĂźĹ&#x;ĂźrdĂźÄ&#x;ĂźnĂź ancak STAR Rafineri’nin, jet yakÄątÄą kapasitesinin tamamÄąna yakÄąnÄąnÄą motorine çevirerek bu sorunu aĹ&#x;tÄąÄ&#x;ÄąnÄą sĂśyledi.

Mammadov, rafinerinin tam kapasiteyle Ăźretimine devam ettiÄ&#x;ini bildirdi. MEHMET KARA/06

EKONOMİK KRİZİ YENMEK İÇİN

1 Äł * ' )Ă?

Ĺ… 7 Ĺ… Ă? 7 Ĺ° +Ă?

2#),-*-(Ĺ…

KoronavirĂźs salgÄąnÄąnÄąn akaryakÄąt Ăźretimi Ăźzerindeki en bĂźyĂźk etkisi, havayolu Ĺ&#x;irketlerinin uçuĹ&#x;larÄąnÄą durdurmasÄąyla bĹçak gibi kesilen jet yakÄątÄąnda yaĹ&#x;anÄąyor.

DĂœNYA’nÄąn sorularÄąnÄą yanÄątlayan SOCAR TĂźrkiye Rafineri ve Petrokimya Ä°Ĺ&#x; Birimi BaĹ&#x;kanÄą Anar Mammadov, talepteki sert dĂźĹ&#x;Ăź-

AROLAT’ TAN

DiyarbakÄąr’da COVID-19 GĂźnleri‌ TSO BaĹ&#x;kanÄą Mehmet Kaya ile deÄ&#x;erlendirdik‌Kaya’nÄąn tespitlerini 5 baĹ&#x;lÄąk altÄąnda topladÄąm. Kentte, DiyarbakÄąr OSB’deki fabrikalarÄąn yĂźzde 60’ĹnÄąn Ăźretimini durdurduÄ&#x;u gerçeÄ&#x;i bulunuyor. /03

EBSO ARAŞTIRDI: SİPARİŞLER İÇERİDE %80 AZALDI

08 VAHAP MUNYAR

YabancÄądan ‘mĂźcb r sebep’ sorusu: ‘Kend Ăźlkende l stede m s n?’

02 ALAATTÄ°N AKTAĹž

“IMF’ye ht yaç var mÄą?â€?

04 ÖMER FARUK ÇOLAK

Kurumsal çÜkĂźĹ&#x;

12 ĹžEREF OÄžUZ

Avrupa, korona le b rl Ä&#x; n test ed yor

05

Ă&#x;"Ă&#x; ɘ6 1

+řÉ&Ĕ1$+ř

3½1*ŗ8$ -ŗ-Š½-+½Š * +$,+$1ŗŠ* 1 -3ŗ- Š &½-+$1ŗ-#$Š-$+$1Š 8 /(8.1 Š

".5ŗ#Š 4Š8$-$-Š".-3$,/.1 18Š ŗ23 -!4+Š8Ÿ-$3ŗ,Š*414+4Š! Ƃ* -(Š +ŗŠ &½1$+ŗ Š3½1*ŗ8$ #$Š%4 1"(+(* Š341ŗ9,Š 5$Š2 - 3(-Š&$+$"$Ņŗ-ŗŠ, 2 8 Š8 3(1#(Š

9½+%½Š+ŗ5 -$+ŗŠ 8Ƃ$Š*4+ŗ-Š ',$3Š½,ŗ3 2$+ŗ,Šŗ+$1ŗ - 9+(Š$1 8Š 5$Š8$*3 Š*./ -

1 /1&Ę„*

3 *5Ĺ™8$+$1É#.23É,4É #Ä”Ćƒ, -É,( !Ĺ—+Ĺ—,Š#½-8 2(-(Šŗ*Ĺ—8$Š!Âź+$-Š*.-4 Š 3 *5Ĺ—8$Š5Ĺ—3 ,Ĺ—-Š +, *Š5Ĺ—1½2$Š,ŗŠ!Ĺ—9$Š,ŗŠ 8 1(8.1 Š49, -+ 1 Š2.1#4*

ŗ+$Š#½-8 -(-Š$-Šŗ8ŗŠ ,½9$+$1ŗ-#$Š341

KoronavirĂźs krizini en iyi yĂśneten Ăźlkelerin baĹ&#x;Äąnda Çin’in geldiÄ&#x;ine iĹ&#x;aret eden Index Grup YĂśnetim Kurulu BaĹ&#x;kanÄą Erol Bilecik, bu Ăźlkenin baĹ&#x;arÄąsÄąnÄąn, teknoloji ve dijitalleĹ&#x;me sayesinde virĂźse hazÄąrlÄąklÄą yakalanmasÄąndan kaynaklandÄąÄ&#x;ÄąnÄą sĂśy-

ledi. SaÄ&#x;lÄąk krizinin ardÄąndan iĹ&#x; dĂźnyasÄąnÄąn ekonomik kriz yaĹ&#x;amamasÄą için en bĂźyĂźk kozun “dijitalleĹ&#x;meâ€? olacaÄ&#x;ÄąnÄą ifade eden Bilecik, “Rekabetin hakemi artÄąk dijitalleĹ&#x;meâ€? deÄ&#x;erlendirmesini yaptÄą.

YENER KARADENÄ°Z/05

* Ƃ,ŗ1ŗ-Š*1 +ŗ²$2ŗŠ !9œ%.¨:!-!.052 4-Š 8$-ŗŠ' 8 3(Š

SALGINA KARĹžI Ă–NLEMLER ALINDI

Andrea Bocell

8.434!$ # Š5$1#ŗŅŗŠ*.-2$1+$Š Š,ŗ+8.-Šŗ-2 5$1#ŗŅŗ *.-2$1+$ ,ŗ+8.- ŗ-2 -( -(Š 8-( 8-(Š#48&4# #48&4# Š!ŗ1+$Ƃ3ŗ1#ŗ Š4,43 Š !ŗ1+$ #½-8 -(-Š$-Š½-+½Š3$-.14Š -#1$ Š!."$++ŗŠŗ+$Š* 1 -+(*Š9 , -+ 1+ Š ,½" #$+$Š$3,$ŠƂ$*+ŗ-ŗ Šŗ²Š#½-8 2(-(Š5$Šŗ23 -!4+ 4Š*.-4Ƃ34*

Otomot v Ĺ&#x;e dĂśnĂźyor SalgÄąn nedeniyle Ăźretime ara veren otomotiv sektĂśrĂźnde Ăźretime dĂśnĂźĹ&#x; hÄązlandÄą. Anadolu Isuzu’nun ardÄąndan, ßç Ăźreticiden daha açĹklama geldi. Mercedes Benz TĂźrk 20 Nisan’da

ĹžANT MANUKYAN

Merkez bankalarÄą ve p yasalar

10 DTH'de altÄąn karĹ&#x;ÄąlÄąÄ&#x;Äą 936 m lyon $ artÄąĹ&#x;

04

otobĂźs, 24 Nisan’da da kamyon Ăźretimine baĹ&#x;layacaÄ&#x;ÄąnÄą açĹkladÄą. Honda 20 Nisan'da, tedarik devi Bosch Fren Sistemleri de 4 MayÄąs’ta yeniden Ăźretime dĂśneceÄ&#x;ini duyurdu. /05

DĂœNYA FÄ°YATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com l RĂźzgarlÄąbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. GĂźlsan Plaza No: 22 KavacÄąk 34805 Beykoz/ Ä°stanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12176

DUNYA

01

CMYK

17 N san 2020 • C U M A / 02

GÜNCEL

“Korona yerel basını da enfekte ett ” Koronavirüs sallarına yansıyan KDV oranı ANKARA GÜNLÜĞÜ gını yerel basını da ile ilanlardan alınan Basın etkiledi. Ayrım yaİlan Kurumu payının yüzde Canan Sakarya pılmadan tüm yerel 5’e düşürülmesi, yerel radcanan.sakarya@dunya.com basın kuruluşları yo ve televizyon kuruluşlaile çalışanlarının desteklenmesi isteniyor. rından telif bedelleri başta olmak üzere Hükümet tarafından hazırlanan ekonoRTÜK payı ile frekans bedellerinin bir sümi paketlerinde yerel basın içinde bir başre alınmaması, çalışanların tamamına ve lık açılması gerektiği belirtiliyor. “Koroişsiz kalanlara Basın İlan Kurumundan bir na yerel basını da enfekte etti” diyen CHP defalığına en az 3 maaş sosyal yardım olaAntalya Milletvekili Çetin Osman Budak, rak hibe desteği verilmesi CHP’li Budak’ın bu süreçte yerel basın için atılması gereönerileri arasında yer alıyor. ken adımları 12 maddeyle sıraladı. AnaMHP Konya Milletvekili Mustafa Kadolu’daki yerel medya şirketlerinin KOBİ laycı, çok zor durumda olan yerel medyaya kapsamında Kredi Garanti Fonu’ndan veacilen destek sağlanması gerektiğini belirya KOSGEB’den kredilendirilmesi, resmî terek, vergi, SGK prim borçlarının ötelenkurumlara olan ödemelerinin en az 1 yıl mesini, KOBİ kapsamında KOSGEB kredi süreyle ertelenmesi, reklam ve ilan faturave desteklerinden yararlanma imkânı ve-

rilmesi, TÜRKSAT uydu bedel ödemelerinin bir süreliğine ertelenmesi, kamu spot yayınları ücretlendirilerek TÜRKSAT ve RTÜK’le mahsuplaşmasının sağlanması, toplumsal mesaj içeren devletin duyurularının ilgili bakanlıkça resmî ilan olarak yayınlatılması, iş akdi fesedilen basın mensuplarına destek ödemesi yapılması gerektiğini kaydetti.CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin ise “Mahkeme ve icra ilanları, takibatlar durdurulmuş olduğu için yok, kamu kurumu ihale yapmamakta, bu nedenle ihale ilanları durdu, esnafın durumu ortada, reklam veren kalmadı. Bu Anadolu’nun dört bir yanında yerelin nabzını tutan resmi ilan alma hakkına sahip bin 50 gazete için tam bir ölüm fermanıdır” açıklamasını yaptı.

Meclis çalışmalarına ara verdi Koronav rüs salgının başlandığı günden buyana hafta sonları da dah l yoğun b r gündemle çalışan Mecl s, nfaz nd r m ve salgının ekonom ye etk ler n azaltmaya dönük b r d z kr t k düzenlemey kanunlaştırdıktan sonra çalışmalarını ara verd . 23 N san özel oturumunda toplanacak olan Mecl s n en erken 2 Haz ran’da ş başı yapması beklen yor.

Bugün Kısa Vadeli Dış Borç İstatistikleri Şubat 2020 verileri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca açıklanacak. İstatistiklerle Çocuk 2019 verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanacak Kurulan ve Kapanan Şirketler Mart 2020 verileri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nce (TOBB) yayınlanacak.

Finansal Hesaplar 4. Çeyrek 2019 verileri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca (TCMB) açıklanacak.

Kasko ve Sağlık Analiz 2019 sonuçları Türkiye Sigorta Birliği (TSB) tarafından açıklanacak.

Haz ne KDV üzer nden Yabancıdan ‘mücbir sebep’ istesem ‘Kendi ülkende p yasaya destek oldu Haz ne, mart ayında beyana dayalı KDV kalem nde bütçe sonuçlarında yer alan 5.1 m lyar l ra kadar başta hracatçılar olmak üzere p yasaya KDV ades yaptı.

M

ŞEBNEM TURHAN

Koronavirüs salgınının mart ayı bütçe sonuçlarına etkisi olumsuz oldu. Öyle ki bütçe sonuçlarında bir kalem dikkat çekti. Bütçe tarihinde ilk kez dahilde alınan KDV kalemi negatif çıktı.

Hükümet koronavirüs önlemleri çerçevesinde KDV beyan ve ödemelerini 6 ay ertelemişti. Ancak bu erteleme negatif sonucu doğurmadı.

Ekonomi yönetimi KDV üzerinden piyasaya destek vermeye devam etti. Hazine ve Maliye Bakanlığı mart ayında beyana dayalı KDV kaleminde bütçe sonuçlarında yer alan 5.1 milyar lira kadar başta ihracatçılar olmak üzere piyasaya KDV iadesi yaptı.

Bir süre daha gelir elde edilmese bile bu iadelerin devam edeceği ve bütçede beyana dayalı KDV bölümünün negatif olarak bütçe sonuçlarında yer alacağı öğrenildi.

Verg ç n de tedb rler alındı Koronavirüs salgınının ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla mart ayında çeşitli tedbirler alındı. Bunların başında da KDV beyannamelerinin ertelenmesi geldi. Ekonomik İstikrar Kalkanı Paketi çerçevesinde vergiler 6 ay ertelendi. Nisan, mayıs ve haziranda verilmesi gereken KDV beyannameleri 27 Temmuz’da verilecek. Ödemeler ise ekim, kasım ve aralık ayında yapılacak. Ayrıca 26 Mart tarihinde verilmesi gereken şubat

“ÖZEL BANKALARIN SERGİLEDİĞİ YAKLAŞIM ANLAŞILABİLİR DEĞİL” Ankara Ticaret Odası (ATO) Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, koronavirüs salgınının ekonomiye etkilerini minimuma indirmek açısından kamu bankalarının gösterdiği gayretin takdire şayan olduğunu belirterek, “Reel sektörün finansman ihtiyaçları için başvurduğu özel bankaların bu süreçte sergilediği yaklaşım anlaşılabilir değil. Bugün değilse ne zaman? Bizim üyemizin desteğe ihtiyaç duyduğu gün bugün” dedi. Baran, yaptığı yazılı açıklamada, koronavirüs salgınıyla birlikte tüm dünyanın daha önce hiç tecrübe etmediği bir süreç yaşadığına dikkati çekti.

Baran, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu çatısı altında yer alan bankaların aynı sorun karşısında eşit sınav veremediğini dile getirdi.

DUNYA

02

CMYK

listede misin?’ diye soruyor

KİMLER İADE ALABİLİYOR? Yürürlüktek mevzuatta devreden KDV’ler n ades n mümkün kılan b r düzenleme bulunmuyor. Sadece, hracat g b tam st sna olarak kabul ed len st snalar veya nd r ml orana tab tesl m veya h zmetler neden yle yüklen len KDV’n n ades yapılab l yor. İade olanağından hracatçılar,

ayına ilişkin KDV beyannamesi de 24 Nisan’a ertelendi. Bu kararların etkisiyle KDV gelirlerinin düşük gelmesi bekleniyordu.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bütçe gerçekleşme sonuçlarına göre geçen yıl mart ayında dahilde alınan KDV 1.6 milyar liraydı. Bu yıl martta ise eksi 4.9 milyar lira olarak gerçekleşti.

KDV’deki bu eksi rakamın iadelerin yapılmasından kaynaklandığı belirtildi. Mücbir sebep süresi bitinceye kadar uygulamaya devam edileceği belirtilirken, bu yılla piyasaya destek verilmiş ol-

hraç kayıtlı tesl m yapanlar, nd r ml oranda mal veya h zmet tesl m nde bulunanlar (örneğ n yüzde 1 KDV le konut satışı yapanlar) ve KDV Kanunu’nun 32. Maddes 'nde sayılan tam st sna kapsamında şlem yapanlar yararlanab l yor. İadeler n büyük kısmı tem nat karşılığında yapılıyor.

duğu ifade edildi.

Başta hracatçılar olmak üzere ade Bütçe gelirlerinde geçen yıla göre neredeyse 7 milyar liralık azalma var. Dahilde KDV detayında beyana dayanan KDV ve kesinti yoluyla KDV olmak üzere iki detay kalem var. Beyana dayanan KDV mart ayında 5 milyar 156 milyon lira eksi olarak gerçekleşti. Bu tutar kadar piyasaya iade yapıldığı tahmin ediliyor. Böylece başta ihracatçılar olmak üzere mükellefe iade yapmış oldu.

TESK’TEN “BAKKAL VE BÜFELER AÇIK KALSIN” TALEBİ Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, hafta sonu 31 ilde uygulanacak sokağa çıkma yasağı esnasında bakkal ve büfelerin açık kalması gerektiğini belirterek, “Bakkal ve büfeler açık olursa vatandaşlar telaşa kapılmaz” dedi. Palandöken, açıklamasında, koronavirüs nedeniyle büyük şehirlerde uygulanacak yasak sırasında bakkal ve büfelerin açık olması için İçişleri Bakanlığı’na müracaat ettiklerini bildirdi.

KAMU BAŞDENETÇİSİ MALKOÇ: İŞLETMELERE YARDIMCI OLUN Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, bazı bankaların kredi taleplerini geri çevirdiği yönündeki şikayetler üzerine bankalara gönderdiği yazıda, “Koronavirüs tedbirlerinden mağdur olan işletmelere yardımcı olun” çağrısında bulundu. Kamu Denetçiliği Kurumu’ndan (KDK) yapılan

açıklamada, vatandaşların yaptıkları başvurular üzerine Başdenetçi Malkoç tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ile Türkiye Bankalar Birliği’ne bir yazı gönderildiği belirtildi. Yazıda bazı bankaların ekonomik tedbir paketlerinin aksi yönünde uygulamalar yaptıklarına dair yoğun başvuru olduğu ifade edildi.

AKİNE ve Ak1 ay: Yüzde 37.83 sam İhracatçıla1-3 ay: Yüzde 40.13 rı Birliği (MAİB) 3-6 ay: Yüzde 8.88 Başkanı Kutlu 6-9 ay: Yüzde 2.96 Karavelioğlu, bu ayın ilk haf9 ay ve üzeri: Yüzde 0.33 tasında yaptırdıkları anketi gönHiç sipariş yok: Yüzde 9.87 derdi: Yeni iç ve dış sipariş duruİŞ DÜNYASINDA DİYALOG - Makine Sektörüne Koromuyla ilgili soruya verilen yaVahap Munyar navirüs Etkileri ve Tedbirleri nıtlardan ikişer veri paylaştı: vahap.munyar@dunya.com Değerlendirme Anketi.

Yeni iç sipariş yok: Yüzde Anketin, “An itibariyle ima34.09 lat faaliyetinizin durumu” bölümündeki yanıtYeni iç sipariş normalin yüzde 25’i kadar: lara baktım: Yüzde 32.47 Normal sürüyor: Yüzde 20.92 Yeni dış sipariş yok: Yüzde 52.30 Kapasite yüzde 25 azaltıldı: Yüzde 14.71 Normalin yüzde 25’i kadar dış sipariş var: Kapasite yüzde 50 azaltıldı: Yüzde 26.14 Yüzde 23.68 Sınırlı düzeyde imalata devam: Yüzde 20.26 Sektörün yılın ilk 3 ayındaki ihracatını aktardı: Üretime iki haftaya kadar ara verildi: Yüzde - İlk 3 aylık ihracatımız 4.3 milyar dolar. Ni12.09 san ayının ilk 12 gününde buna 400 milyon doÜretime iki haftadan fazla ara verildi: Yüzde lar ekleyebildik.

5.56 Sektörün ürünlerinin hayatın Anketi incelerken, Kuther alanında kullanıldığını vurlu Karavelioğlu görüntülü guladı: sohbet için bağlandı, sektörün - Sektörümüzün önemi orözelliğinin altını çizdi: tada iken, “mücbir sebep” kap- Makine sektörü ekonomisamına alınmadık. İhracat deki gelişmeleri “faz farkı”yla müşterimiz, “Benim ülkemde takip eder. Yani, kriz varsa bimücbir sebep kapsamındayım, zim sektöre tam yansıması 6 ihracat bedelini ödeyemiyorum” ayı bulur. İşler düzeldiğinde derse biz ne yapacağız? de bizim sektör yine 6 ay geri“Mücbir sebep”in kompoden normale döner. nent ithalatı yanı üzerinde durTabloyu kendi penceresinden du: şöyle okudu: -Komponent ithal ettiğimiz şirkete, “Mücbir - Sektörümüzdeki şirketlerin sadece yüz- sebep var, ödemeyi erteleyelim” desek, “Ülkenizde de 20.92’sinin işleri normal. Kalan yüzde açıklanan listede yoksunuz” yanıtı alacağız.

Sonra şu noktanın altını çizdi: 79’unun işleri normal seyrinde gitmiyor.

Anketin yapıldığı döneme işaret etti: - Başka ülkelerde “mücbir sebep” kapsamı - Şirketler, Mart 2020 sonuçlarına göre açıklanırken sektör ayrımı yapılmadı. Bizde yanıt verdi. Nisan ayındaki durum ankete yan- neden ayrım yapıldı, anlamış değiliz. sımadı. Şu soruyu ortaya attı: Ne demek istediğini iki veri ile ortaya koydu: -“İyi durumda” olduğunu sandığınızdan alıp, - Yılın ilk 3 ayında sektörümüzün ihracatı “kötü durumda” olduğunu sandığınıza vermek yüzde 4.4 arttı. Nisan ayının ilk 12 gününe bak- doğru bir seçenek midir? tığımızda, geçen yılın aynı günlerine oranla Noktayı şöyle koydu: ihracatımız yüzde 37 düştü.

- Kaynaklar kısıtlı, kabul ediyoruz. Bu sıkınAnketin bir başka bölümüne dikkat çekti: tılı dönemde var olan kaynağı eşit bölüştür- “Mevcut siparişleri tamamlama zamanınız ne- mek doğru olmaz mı? dir?” sorusunun yanıtlarına bakalım.

Makine sektörü örneği de gösteriyor ki, “mücbir O bölümdeki yanıtlar da şöyle: sebep”i yeniden ele almak gerekiyor…

Almanya, makine sektörünü koruyor MAKİNE İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karavel oğlu, sektörün yakın l şk de olduğu Almanya’ya şaret ett : - Alman robot dev Kuka’yı Ç nl ler’ n satın almasından sonra Merkel, “Sıkıntıya g ren mak ne ş rketler n n çalışması ç n gerekl destek ver lecek. Hükümet n b lg s olmadan yabancıya h sse satmayın” mesajı verd .

COVID-19 salgınının mak ne sektörünün stratej k yanını da ortaya koyduğunu vurguladı: - Sektörümüzün önem n ortaya koyan c hazlardan b r yoğun bakım vent latörü oldu. B osys’ n yerl s n gel şt rd ğ c hazı Arçel k, Aselsan ve Baykar’ın güçb rl ğ ser

üret me dönüştüreb ld .

Sadece thalatın umuduna kalınsa sıkıntı çek leb l rd .

Almanya’nın COVID-19 sürec n daha hızlı aşab leceğ ne d kkat çekt : - Mak ne sektörü olarak Almanya’nın hızlı toparlanmasını fırsata çev reb l r z. Almanya, Ç n’le rekabet ç n b z yanına alab l r. Ortak yatırıma geleb l r. Bu durumu değerlend rmekte yarar var.

TBMM’den geçen son torba yasa, Türk ye Varlık Fonu’na (TVF) COVID-19 sürec nde sıkıntı yaşayan ş rketlere ortak olma yolunu açtı.

TVF, mak ne sektörünü de “stratej k” görüp, ortaklığı düşünür mü

Fikri sermayemiz nakdi sermayeden daha kıymetlidir TÜRKİYE İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanvekili ve Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavel oğlu, sektörün st hdam tarafına şaret ett : - Mak ne sektörü Ar-Ge’de çalışanından fabr kadak ustabaşına kadar h çb r personel nden kolay kolay vazgeçemez. B z m sektörde “f kr sermaye” nakd sermayeden daha kıymetl d r.

Ardından ekled : - Böyles ne özell kl personel “kısa çalışma ödeneğ ” kapsamına almamız söz konusu olamaz.

COVID-19 sürec nde en efekt f olab lecek desteğ n altını ç zd : - SGK pr mler ve verg ler n 6 ay ötelenmes , b zler ç n en efekt f destek olur.

17 N san 2020 • C U M A / 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

COVID-19 Diyarbakır Günleri…

D

iyarbakır, Güneydoğu Anadolu’nun ekonomik merkezlerinden biri. Organize bölgesinde 150 işletme var.

Mermer sektörü hem il, hem de ülke ihracatında anlamlı bir yerde. Türkiye’nin ilk tekstil ihtisas OSB‘si bu ilde kuruluyor.

Diyarbakır, COVID-19 Günleri’nde ne yapıyor? Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya’nın tespitlerini sizlere 5 başlık altında aktarmak istiyorum: ■ Diyarbakır Organize Sanayi’de fabrikaların yüzde 60’ı iç ve dış ticaret hacminin daralmasıyla üretimlerini durdurdu. Tekstil sektörünün tamamına yakını üretim yapamıyor. KOBİ’lerde kapanma oranı yüzde 80’i buluyor. Gıda ve sağlık ürünleri üreten işletmeler salgın riski nedeniyle daha az işçi çalıştırmak zorunda kalıyorlar.

■ Fabrikaların üretimlerini daraltma-

sı, küçük esnafın işyerlerini kapatması, insanların işsiz kalmaları kadar, iş sahiplerinin ekonomik darboğaza girmelerine neden oluyor. Kısa Çalışma Ödeneği ise henüz beklenen etkiyi yaratmış değil. İş yaşamına ne derece etki edebileceği, istihdamı ne derecede koruyacağı bilinmiyor.

■ Kamu bankaları bu süreçte yardımcı olma gayreti içindeler. Yine de KGF teminatlı kredilere erişim sorunları yaşanıyor. Özel bankaların çoğu ise krizden haberdar değilmiş gibi davranıyor.

■ Diyarbakır genç nüfusa sahiptir, işsizlik yüksektir. Gündelikçi tarım işçiliği ve il dışında çalışma oranı fazladır. Kentte üretimin daralmasıyla işsizlik artmaktadır. Önlem için alınan politikalar bir an önce hayata geçirilmelidir.

■ İl gerçeklerini dikkate alarak her il öze-

● EKONOMİK ÖNLEMLER PAKETİ YASALAŞTI

Ertelenen alacaklar 10.1 m lyar TL İşç çıkarmanın yasaklandığı, kısa çalışma ödeneğ nden yararlanma şartlarının esnet ld ğ düzenlemede, b rçoğu kamu olmak üzere 11 kalemde alacaklar da ertelen yor.

CANAN SAKARYA / ANKARA

Koronavirüse karşı ekonomik ve sosyal önlemleri içeren kanun teklifi Meclis'te aynı gün hem komisyon hem de Genel Kurul'da görüşülerek hızla kanunlaştırıldı. İşçi çıkarmanın yasaklandığı, kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartlarının esnetildiği düzenlemede, birçoğu kamu olmak üzere 11 kalemde alacaklar da erteleniyor.

DÜNYA’nın hesaplamalarına göre ertelenen alacakların tutarı 10 milyar 140 milyon lira düzeyinde.

Düzenlemeye göre, işveren 3 ay süreyle işçisini işten çıkaramayacak ancak kanunu yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 aylık süreyi geçmemek üzere işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecek. İşveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15 Mart 2020’den sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere günlük 39.24 TL, aylık 1170 TL ücret desteği sağlanacak. Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçiyi çalıştıran işverene idari para cezası verilecek. Cumhurbaşkanı, söz konusu 3 aylık süreleri 6 aya kadar uzatabilecek. Nakdi ücret desteğinden yararlananlardan genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacak ve genel sağlık sigortasına ilişkin primler İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.

Kısa çalışma ödeneğ nden uygunluk test beklenmeyecek Koronavirüs nedeniyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk testinin tamamlanması beklenmeden, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecek. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecek.

Kâr payı dağıtımı Sermaye şirketlerinin 30 Eylül 2020’ye kadar dağıtabilecekleri 2019 yılı net dönem kar oranı, Genel Kurul’da verilen önergeyle, yüzde 25 yerine “yüzde 25’ine kadarı” şeklinde değiştirildi. Sermaye şirketlerine ilişkin istisnalarla uygulamaya dair usul ve esasları belirleme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı'na veril-

DUNYA

03

CMYK

Selçuk: İst hdamı güvene aldık A le, Çalışma ve Sosyal H zmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, düzenlemeye l şk n b r açıklama yaparak, koronav rüs le mücadelede şç ve şverenler desteklemek ç n, kısa çalışma ödeneğ n n daha hızlı sonuçlandırılacağını b ld rd .

Bu kapsamda uygunluk tesp t tamamlanması beklenmeden ödeme yapılacağını d le get ren Selçuk, düzenlemeyle b rl kte st hdamı da güvence altına aldıklarını söyled . Her türlü ş veya h zmet sözleşmes n n 3 ay feshed lemeyeceğ n le get ren Selçuk, “3 aylık süre boyunca, y n yet kurallarına uymayan haller dışında, ş veya h zmet sözleşmeler feshed lemeyecek. Şayet olursa, her b r şç ç n fesh n yapıldığı tar htek brüt asgar ücret tutarında dar para cezası uygulayacağız” d ye konuştu.

Ertelenen alacaklar yaklaşık ne kadar?

Torba yasa le ertelenen alacakların toplam tutarı 10 m lyar 140 m lyon l ra olarak hesaplandı. ● Haz ne taşınmazlarına l şk n k ra, satış, kullanım zn , rt fak hakkı (3 ay): 199 m lyon TL ● Orman z n bedeller , mes re yerler k raları (3 ay): 510 m lyon TL ● Beled ye ve mahall dare b rl kler n n taşınmaz satış, k ra ecr s m ller (3 ay) : 533 m lyon TL ● Beled yeler n gel r verg s tevk fatı beyan ve ödeme süreler le s gorta pr m ödemeler (3 ay): 3.8 m lyar TL Konut ve şyerler n n su faturaları (3 ay): 2.67 m lyar TL ● Faal yetler durdurulan şletmeler n bu döneme l şk n vazgeç len lan ve reklam verg s : 35 m lyon TL ● Faal yetler durdurulan şletmelerden bu dönemde alınmayacak çevre tem zl k verg s : 68 m lyon TL ● Kred Yurtlar Kurumu ertelenen alacakları (3 ay): 550 m lyon TL ● Tarım Satış Kooperat fler n ertelenen borçları: 38 m lyon 361 TL ● Seyahat acenteler n 2020 yılında ödemeyecekler a dat tutarı: 40 m lyon TL ● TEDAŞ’ın yapılandırılan alacakları: 75 b n 415 abonen n 1.677 m lyar TL ●

di. Ayrıca, Türk Ticaret Kanunu’na eklenen geçici maddeyle sermaye şirketlerinde, 30 Eylül 2020’ye kadar 2019 yılı net dönem karının yalnızca yüzde 25’ine kadarının dağıtımına karar verilebilecek.

linde sorunların tespitinde yarar görüyoruz. Gerek özel sektör, gerek kamusal alanda çözüm üreten modelleri belirleyerek, olumsuzlukların en aza indirilmesinin mümkün olduğuna inanıyoruz.

Başkan Kaya’nın tespitlerinden 2 sonuç çıkarıyorum: 1-Yurdun gerice yörelerinde kriz etkisi daha ağır ve derinden yaşanıyor, işsizlik daha birikimli sonuçlar yaratıyor. Buna karşılık fon vericiler, bu illerimizi yurdun gelişkin bir bölgesi gibi algılıyorlar.

2-Salgın etkisini geçiştirmek istiyorsak, il esaslı bir yaklaşım dönemine geçmemiz gerekiyor.

TSO Başkanı Mehmet Kaya’ya duyarlı tespitleri için teşekkür ederken, gazeteniz DÜNYA‘nın Anadolu‘nın sesi olmaya devam edeceği mesajını vermek istiyorum.

1441 H cr Şaban 24 Günün Uzaması 2 dak ka

İ O //12 SİNOP

İ EDİRNE/ 22

TRABZON / 13 KARS/16

BURSA/21 Ş ESKİŞEHİR /22 ANKARA / 20

ERZURUM /15 SİVAS / 18 VAN/ VAN AN N/ 1 14 4

KAYSERİİ / 20

İ İZMİR/23 DENİZLİ/ 26

1436 Rum N san 4

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 16

İSTANBUL / 17 KOCAELİİ /21

DİYARBAKIR / 23

KONYA / 19

MUĞLA/ 22 TALY LY YA 24 ANTALYA/

EDİRNE 04:50 06:24 13:18 17:03 20:03 21:31

GAZİANTEP/ 22

ADANA// 28

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 04:58 04:42 04:45 04:39 04:48 04:30 04:38 04:24 04:29 04:21 03:57 06:26 06:15 06:16 06:11 06:13 06:01 06:05 05:52 05:55 05:46 05:27 13:16 13:09 13:08 13:05 13:02 12:53 12:55 12:43 12:43 12:35 12:20 16:58 16:53 16:52 16:49 16:43 16:36 16:36 16:25 16:24 16:16 16:03 19:56 19:53 19:51 19:48 19:40 19:36 19:34 19:23 19:22 19:14 19:02 21:18 21:19 21:16 21:14 21:00 21:00 20:55 20:46 20:42 20:34 20:26

Dünya’yı y oku

dunya.com

Büyük kentler sokağa çıkma yasağında ısrarlı CHP’li 11 büyükşehir belediye başkanı koronavirüs salgını ile mücadele kapsamında altı maddelik önerilerden oluşan bir metin yayınladı. Metinde, salgınla mücadele için sokağa çıkma ya-

sağı uygulanması çağrısı tekrarlandı. Metinde, birçok bilim insanı, kurum ve kuruluşun ortak görüşünün “sokağa çıkma yasağı ya da tam tecridi kapanma” uygulanması yönünde olduğu be-

lirtildi. Metinde koruyucu maske ve Ramazan ayında yardımların dağıtımı büyükşehir ve ilçe belediyeler aracılığıyla yapılması, belediyelerin banka ve sözleşmelerden kaynaklı kredi borç-

larının ertelenmesi, genel bütçe paylarının ve borçlanma limitlerinin artırılması, toplu ulaşımda nisan, mayıs ve haziran ayları için hazine gelir desteği sağlanması talep edildi.

17 N san 2020 • C U M A / 04

GÜNCEL

“Satın alma ve b rleşmeler kr zden çıkışın anahtarı olab l r” Globalturk Capital Kurucu ve Yönetici Ortağı ve 5 trilyon dolar varlık yöneten özel sermaye fonlarının birliği EMPEA’nın Türkiye temsilcisi Barış Öney, korona virüsün ekonomiye ve yatırımlara etkilerini değerlendirerek satın alma ve birleşmelerin Türkiye’nin krizden nasıl daha hızlı çıkmasına yardımcı olabileceğine dair öngörülerini paylaştı.

Zor duruma düşen her şirketin devlet tarafından kurtarılmasının mümkün olamayacağını söyleyen Öney, bu yüzden çoğu şirketin kapanma riski ile karşı karşıya olduğunu ifade etti. Ancak satın alma ve birleşmelerin Türkiye'nin bu krizden daha hızlı çıkmasına yardımcı olabilecek bir fırsat da yaratabileceğini belirten Barış Öney, devlet,

bankalar ve şirketler tarafından şimdiden yapılmasının yararlı olabileceği konuları şöyle sıraladı: “Devlet şirket satın alma ve birleşmeyi teşvik edebilir. Böylece hem uzun bir zamandır sağlanamayan sektörel konsolidasyon gerçekleşir, hem de finansman sıkıntısına düşmüş şirketler kurtulur, büyür ve daha çok yabancı sermaye çeker. Yabancı doğrudan yatırım ve bu kapsamdaki özel sermaye fonları malum büyük şirketlere yatırım yapmayı tercih ediyor. Bankaların bu amaçla gerçek anlamda ‘Satın Alma Finansmanı’ sağlaması önemli. Satın alma ve birleşmelerde, özellikle satın alan için kurumlar vergisi muafiyeti olmalı. Aynı zamanda satın alma sigortası oluşturulmalı. Son derece karmaşık olabilen

satın alma birleşme işlemlerinde danışmanlık ücretleri için şirketlere teşvik sağlanmalı. Çalışanların şirketi satın almalarına kredi kolaylığı getirilmeli. Yatırımlar için bankaların sadece yatırımın yaratacağı nakit akımlarını temlik etmek suretiyle ‘proje finansmanı sağlaması teşvik edilmeli. Yerli bireysel emeklilik fonlarındaki birikimlerin özel sermaye fonlarına da yatırım yapabilmesi sağlanmalı ki yerli fon yönetim şirketlerimiz sermaye sağlamakta ve bu kaynakları şirketlere aktarmakta aktif olabilsinler. Kurumlar vergisi ve stopaj acilen yüzde 10’lar seviyelerine düşürülmeli, SGK işveren payları azaltılmalı ki şirketler artık çok daha kayıt içine alınabilsin. Bankaların borçları uzun vadeye yayarak yeniden yapılandırmaları ve hatta şayet bir satın alacak şirket varsa onunla uygun şartlarda borç azaltma benzeri işlemlere daha fazla izin verilmeli.”

ASO OSB’DE İŞ YAVAŞLASA DA İSTİHDAM KORUNDU Toplam 331 firmanın faaliyet gösterdiği Ankara 1’inci OSB’de 10 işletme üretimini durdururken, birçok işletme de kapasite daralttı.

Bu kapsamda martın ilk üç haftasında bölgede elektrik tüketimi yüzde 20, doğalgaz tüketimi ise yüzde 12 geriledi. ASO 1’inci OSB Yönetim Kurulu Başkanı Niyazi Akdaş, 10 işletmenin üretimi durdurması, birçok işletmenin de üretimi yavaşlatmasına rağmen, OSB’de işçi çıkaran firma olmadığını bildirdi. Bölgede mart ayında elektrik tüketimim yüzde 20, doğalgaz tüketiminin ise yüzde 12 azaldığı bilgisini veren Akdaş, virüsün yayılmasını engellemek için alınan önlemler sebebiyle üretimde ciddi aksamalar olduğunu söyledi. Koronavirüs salgınının ekonomik etkileriyle mücadele kapsamında gerek kamu ve gerekse özel bankalar tarafından ardı ardına destek paketleri açıkladığına vurgu yapan Akdaş, “Bu süreci en az kayıpla atlatabilmek için istihdamı koruma adına üreticimize nefes aldırmak durumundayız. Devletimizden bu kapsamda ve finansal yönde daha etkili adımlar atmasını bekliyoruz. Hep birlikte hareket edersek bu süreci atlatmış oluruz” diye konuştu. Bu süreçte üreticilerin moralinin yüksek tutulması gerektiğine vurgu yapan Akdaş, “Moralimizi bozmadan üretime devam edeceğiz” ifadelerini kullandı. ANKARA / DÜNYA

“IMF’ye ihtiyaç var mı?”

S

oruyu soran biz değiliz.

Soruyu, Hazine’de çeşitli kademelerde uzun süre görev yapmış eski bir bürokrat soruyor ve sonra da kendi sorusuna yanıt arıyor, durumu irdeliyor ve dış borç ödemesi için çıkış yolu bulmaya çalışıyor.

Bu bürokrat dostumuz 2020 yılı dış borç ödemesi ve bu ödeme için gereken kaynağı nasıl bulabileceğimizi ya da bulmakta sorun yaşayıp yaşamayacağımızı irdelemeden önce IMF konusundaki genel yaklaşımını şöyle özetliyor: “Türkiye’nin IMF ile ilişkisini iyi bilenlerden biriyim. Hazine’deki yıllarımda çeşitli unvanlarla IMF müzakerelerinde bulundum. Bu müzakerelerin hepsinde değilse de bir kısmında belli ölçüde perde arkasına da şahit oldum. Sonuçlarının, toplumun hangi kesimlerini, nasıl etkilediğini yaşayarak izleyenlerdenim.

Dolayısıyla IMF’siz çözümlerin her zaman akılcı olduğunu bilirim.”

Yıllarını Hazine’ye vermiş bu bürokrat daha sonra şöyle devam ediyor: “Gelin 2020 yılının döviz ihtiyacı ve bu ihtiyacın nasıl karşılanabileceği hakkında fikir egzersizi yapalım. Dışarıdan ek destek almadan açık kapanacak mı, bakalım.

Genellikle yaptığım gibi, kamu (burada TCMB) verilerini kullanarak bir tablo hazırladım. Bu tab-

EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Esk Haz ne bürokratı b r dostumuz Türk ye'n n bu yılk dış borç ödemes n ve bu ödeme ç n nasıl kaynak sağlanab leceğ n rdeleyen çalışmasını b z mle paylaştı. Çalışmanın özet şu: "Dış borç ödemes ç n döv ze ht yacımız olacak." İy de bu döv z b ze k m verecek?

IMF ç n tek söyled ğ m z "z nhar"; pek , tamam...

IMF olmasın, k mse de hevesl değ l ama soru çok yalın ve bas t: "Bu döv z b ze k m verecek?"

‘ U Z U N VA D E L İ ’ 2 .9 M İ LYA R D O L A R A Z A L D I

lonun ilk bölümünde, Ocak 202021 arasındaki dış borç ödemeleri yer alıyor. Bu tutarlar TCMB kısa vadeli borç verilerinden aynen alınmıştır. Tabloda da görüldüğü gibi 105.6 milyar doları kısa, 66.7 milyar doları uzun vadelilerden oluşmak üzere toplam 172 milyar dolardan fazla ödeme var.

Gelelim işin zor tarafına. Bu ödemeler için finansman nasıl sağlanacak? Bazı varsayımlarda bulunmadan tahmin yapmak zor.

Dolayısıyla ben de ikili bir varsayım seti kullandım. İlkinde finansal sektörün DTH’ları, yabancıların döviz bozdurarak tuttuğu TL mevduatları, bankalar mevduatı ve kısa vadeli ticari kredileri yüzde 100 oranında yeniden borçlanılacağını varsaydım. Yani yapılacak ödeme kadar yeni borçlanma gerçekleştirileceğini varsayarak hareket ettim.

Uzun vadeli kredilerde ise dış ticaretin ve ekonominin küçülmesinin sonucunda, finansal sektörün ödeyeceğinin yüzde 90’ı, şirketlerin ise yüzde 80’i oranında yeni dış borç alabileceklerini tahmin ettim. Buna karşılık Hazine’nin ve TCMB’nin ödediklerinden fazla, yüzde 110 oranında borçlanacağını öngördüm.

Bu iyimser tahminlerime, yabancıların hisse senedi ve borç senedi gibi portföy yatırımlarını 7 milyar dolar kadar azaltacağı gibi bir beklentimi ekliyorum. O da

son bir yıldaki azalmanın devam edeceğini düşündüğümden. (Merkez Bankası’nın dün yaptığı açıklamaya göre yabancılar portföy yatırımlarını yılbaşından 10 Nisan’a kadar olan dönemde 7.5 milyar dolar azaltmış durumda. Dolayısıyla 7 milyar dolarlık çıkış senaryosu iyimser kalmış gibi görünüyor.)

Birinci senaryoya göre toplam finansman 163.8 milyar dolar olur, 172.3 milyar dolarlık ödemeyi yapabilmek için cari dengede 8.5 milyar dolarlık fazla sağlanması gerekir. Bir başka ifadeyle ekonomi 8.5 milyar dolar cari fazla vermezse döviz ihtiyacı karşılanamaz. Oysa bırakın fazlayı, 2020 yıllık programında cari açık tahmini 10 milyar dolardı. Korona etkisiyle cari denge iyimser tahminle 1.5 milyar fazla verebilir. O zaman döviz ihtiyacı 8.51.5=7 milyar dolar olur.

İk nc senaryoda durum daha kötü Daha kötümser varsayımlarla (parantez içlerindeki ikinci yüzdeler) yaptığım finansman tahmininde toplam 148.8 milyar do-

lara ulaşabildim. Bu gerçekleşirse, 172 milyar dolarlık ödemeye karşılık, 149 milyar dolar finansman bulunabilmiş olacak. Bu du-

rumda cari fazla ihtiyacı 23.4 milyar dolara çıkıyor. Ancak bu senaryoda cari denge tahmini 5 milyar dolar açığa dönüşüyor. Dolayısıyla, döviz açığı 23.4+5 =28.4 milyar dolara ulaşıyor.

Tabloya dikkat ederseniz açığı kapatacağı düşünülen TCMB uluslararası rezerv hareketlerini “0” aldım.

Nedeni basit. Şubat sonu itibariyle TCMB net döviz rezervleri 38.7 milyar dolar. Buna karşılık, TL/döviz swapları 25.8 milyar dolar, TL/altın swapları da 1.1 milyar dolar. İkisinin toplamı 26.9 milyar dolar. Ama dikkat!

10 Nisan itibarıyla net rezervler de 27 milyar dolar kadar.

Yani her iki varsayımda da açığı rezervlerle kapatmak çok zor. Hele kötümser tahminlerim doğrulanırsa, rezervler yetmiyor.

O zaman ne olacak?

IMF’ye de gidilmezse, zaten hızla küçülmekte olan ekonomide dış borçlar nasıl ödenecek, çözüm nasıl bulunacak? Bilen bana da anlatırsa, belki bu gece rahat uyuyabilirim.”

'Ç ÖZ Ü L M E ' 1 0 N İ S A N H A F TA S I N DA D U R D U

Özel sektörün dış borcu Vatandaş altın hesabını güçlend rd 178 milyar dolara indi döv z mevduatı 936 m lyon dolar arttı Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, 2019 yıl sonuna göre 2.9 milyar dolar azalarak 177.9 milyar dolar, kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç) da 1.4 milyar dolar azalarak 7.7 milyar dolara indi. TCMB’nin açıkladığı verilere göre; bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları aynı dönemde 987 milyon dolar azaldı.

Bu dönemde, bankaların tahvil ihracı biçimindeki borçlanmaları ise 181 milyon dolar artışla 21.4 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 444 milyon dolar azalırken, tahvil stoku 43 milyon dolarlık düşüşle 3.6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde, finansal olmayan

kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 1.2 milyar dolar azaldı, tahvil stoku ise 9 milyon dolar düşüşle 7.5 milyar dolara geriledi. Bankaların kısa vadeli kredi biçimindeki borçlanmaları şubatta geçen yıl sonuna kıyasla 997 milyon dolar azalışla 4.7 milyar dolar, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları da 105 milyon dolar azalışla 1.6 milyar dolara indi.

B r yıl ç ndek anapara ger ödemes 44.5 m lyar dolar Özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu şubat sonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, 1 yıl içinde gerçekleştirilecek olan anapara geri ödemelerinin toplamı 44.5 milyar dolar tutarında oldu.

KFE, 123.71 DÜZEYİNE YÜKSELDİ Konut f yatı, şubatta yüzde 1.4 reel artış gösterd Konut Fiyat Endeksi (KFE), şubatta aylık yüzde 2.30 artışla 123.71 seviyesinde gerçekleşti. TCMB verilerine göre; geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.94 yükselen KFE, aynı dönemde reel olarak yüzde 1.40 artış kaydetti. Üç büyük ilin konut fiyat endekslerindeki gelişmeler değerlendirildiğinde, 2020 yılı şubat ayında bir önceki aya göre İstanbul, Ankara ve İzmir'de sırasıyla yüzde 2.18, 2.21 ve 2.45 artış gözlendi. Endeks değerleri 2019'un aynı ayına göre, İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla yüzde 10.12, 130 ve 15.94 artış gösterdi.

DUNYA

04

CMYK

yerleşik tüzel kişilerin mevduatları oluşturdu.

ŞEBNEM TURHAN

Son haftalarda koronavirüs salgınının etkileri ve küresel piyasalardaki dalgalanmalarla hızla çözülen döviz mevduat hesapları 10 Nisan haftasında yeniden yükselişe geçti. Altın ve döviz kurlarında sert yükselişlerin yaşandığı 10 Nisan haftasında yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduat hesapları 936 milyon dolar arttı. Bunun en önemli sebebi ise altın hesaplarının dolar karşılığındaki yükseliş oldu. Vatandaş altın hesaplarını güçlendirdi. Kıymetli maden hesaplarının dolar karşılığı 1 milyar dolar arttı.

Merkez Bankası istatistiklerine göre 10 Nisan ile biten haftada yurt içi yerleşiklerin bankalardaki yabancı para cinsinden mevduat 195 milyar 84 milyon dolara çıktı. 3 Nisan haftasında yurtiçi yerleşiklerin yabancı para mevduatı 194 milyar 148 milyon dolardı. Tüzel kişiler 518 milyon dolar, vatandaş 418 milyon dolarlık alım yaptı.

Vatandaşın döv z mevduatı 271 m lyon dolar daha azaldı Ayrıntılara bakıldığında vatandaşlar dolar hesaplarında 271 milyon, euro hesaplarında 307 milyon dolar satış yapmış olsalar da kıymetli

maden hesaplarının dolar karşılığı 1 milyar dolar yükseldi. Bu da dolar ve euro mevduat hesaplarındaki satışa rağmen döviz mevduat hesaplarında artışa neden oldu. Tüzel kişiler ise vatandaştan farklı olarak dolar hesaplarını 907 milyon dolar arttırırken, euro hesaplarını 531 milyon dolar azalttı.

Tüzel kişilerin kıymetli maden depo hesapları 85 milyon dolar arttı. Yabancıların tuttuğu ile beraber toplam yabancı para mevduatı da 939 milyon dolar artarak 224 milyar 863 milyon dolara yükseldi.

Yurtiçi yerleşiklerin, yabancı para mevduat tutarı 195 milyar 84 milyon dolar olurken, bunun 118 milyar 764 milyon dolarını yurt içinde yerleşik gerçek kişiler, 76 milyar 329 milyon dolarını da yurt içinde

Toplam mevduat 37.6 m lyar l ra arttı Bankacılık sektörünün toplam mevduatı, geçen hafta 37.6 milyar lira artarak 2 trilyon 938,7 milyar liraya yükseldi. Bir haftalık dönemde mevduat bankalarındaki tüketici kredileri, yüzde 0,01 azalarak 487 milyar 910 milyon 169 bin liraya indi. Taksitli ticari krediler ise yüzde 2,53 yükselerek 420 milyar 249 milyon 380 bin lira oldu. Aynı dönemde kredi kartları bakiyesi yüzde 2,61 azalışla 145 milyar 450 milyon 323 bin liraya geriledi. Bankacılık sektörü TCMB dahil toplam kredi hacmi ise 26 milyar 74 milyon 970 bin lira artarak 2 trilyon 833 milyar 365 milyon 382 bin liraya yükseldi.

Yabancı 511 m lyon dolarlık satış yaptı

Merkez’ n rezervler 2.2 m lyar dolar daha azaldı Merkez Bankası brüt döv z rezervler 2 m lyar 200 m lyon dolar azalışla 56 m lyar 48 m lyon dolara nd . Brüt döv z rezervler , 3 N san le b ten haftada 58 m lyar 248 m lyon dolar sev yes ndeyd . Merkez Bankası altın rezerv 31 m lyar 306 m lyon dolardan 32 m lyar 872 m lyon dolara çıkarken; toplam rezerv 89 m lyar 554 m lyon dolardan 88 m lyar 920 m lyon dolara düştü. 2019 yılsonu t barıyla, Merkez Bankası döv z rezerv 81 m lyar 240 m lyon dolar, altın rezerv 25 m lyar 79 m lyon dolar sev yes ndeyd .

Yabancı yatırımcılar geçen hafta net 510.7 m lyon dolarlık menkul kıymet sattı. Yabancılar h sse senetler p yasasında 182.5 m lyon dolar, devlet ç borçlanma senetler nde se 328.2 m lyon dolarlık satış yaptı. 10 N san haftasında 3.2 m lyon dolarlık Ş rket Borçlanma Senetler (ŞBS) sattı. Yabancıların 3 N san t barıyla 21 m lyar 194 m lyon dolar olan h sse sened stoku, 10 N san haftasında 22 m lyar 382 m lyon dolara çıktı. Yüksel ş 476.7 m lyon dolarlık repo şlem nden kaynaklandI. Geçen hafta yabancıların DİBS stoku, 9 m lyar 31 m lyon dolardan 8 m lyar 584 m lyon dolara düştü.

17 N san 2020 • C U M A / 05

GÜNCEL

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

TUKAŞ’TAN NİĞDE'YE HAZIR GIDA YATIRIMI

Avrupa, korona ile birliğini test ediyor nceleri Avrupa Kömür ve Çelik Birliği, ardından Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) diyorduk. Sonra birlik ihtiyacı doğdu. Başlangıçta 6 ülke ile kurulan, şimdi Brexit ile kopan İngiltere’nin katılımıyla 9’lara, oradan günümüzde 28 ülkeye ulaşan Avrupa Birliği’nin nihai hedefi, siyasi bütünleşme idi.

Bizi de üye yapmak istediler, istemedik.

Sonra “olur” dedik ama bu sefer onlar bin dereden su getirip, bin bir fasıl açtılar, Gümrük Birliği ile yetin dediler, beklettiler. Küresel krizde dağılma noktasına geldiler, Euro birliğini zor korudular. Şimdi de korona testinden geçiyor Avrupa… 28 ülkenin her birinin salgın ile ayrı derdi var. İtalya, Fransa, İspanya hatta Almanya… Salgın ölümleri bir yana ekonomiler durma noktasında ve herkes kendi

Ö

canının derdine düşmüş.

Korona sürecine Avrupa, bizim gibi (düşük yoğunluklu) krizde yakalandı. Avrupa Merkez Bankası zaten birlik ülkelerindeki ekonomik durgunluğu aşmak için tedbir üstüne tedbir alıyor, çoğu da işe yaramıyordu.

Avrupa’nın çadır direği Almanya bile kendi durgunluk derdine düşmüş iken şimdi korona geldi ve birlik, 2010’daki tartışmalara geri döndü; “dağılsak mı acaba?” İngiltere Brexit dedi. İtalya çokta Exitalia söyleminde ve diğerleri…

FED diyor ki; “sen diğer sorunlarına odaklan, parayı dert etme.” Bunu yapabilir de… Zira herkes FED’in genişlettiği parayı geri çekebileceğine güveniyor. Ancak Avrupa Merkez Bankası için böyle bir güven sermayesi yok.

A N A D O LU I S UZ U DA FA A L İ Y E T L E R E B A Ş L A M I ŞT I

Merceres-Benz Türk ve Honda üretime başlıyor Mercedes Benz Türk, Hoşdere ve Aksaray’daki iki fabrikasında yeniden üretime başlayacağını duyurdu. Mercedes-Benz Türk, dünya genelinde yaşanan COVID-19 salgını nedeniyle çalışanların sağlığına yönelik tedbirler ve uluslararası tedarik zincirindeki lojistik aksamalar nedeniyle, 23 Mart’tan itibaren Hoşdere Otobüs Fabrikası’nda ve 28 Mart’tan itibaren de Aksaray Kamyon Fabrikası’nda faaliyetlerine ara vermişti. Şirket yetkilileri, üretimin devamı için gerekli şartların tekrardan sağlanmasıyla birlikte fabrikalarda yeniden faaliyete başlanacağını duyurdu. Yapılan açıklamada, “Dünya Sağlık Örgütü ve T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından paylaşılan bilgiler doğrultusunda gerekli tüm tedbirlerimizi alarak ve gelişmeleri yakından takip ederek, 20 Nisan tarihinde Hoşdere otobüs fabrikamızda ve

not O KADAR GEÇ OLDU Kİ CEVABIN NE SORDUĞUMU UNUTTUM Avrupa’da sorun 28 ülken n herhang b r kararda; adam adama markajı ç n toplamda 378 el sıkılması gerekt ğ d r.

(28 ülke ve 2’şerl komb nasyon) Hal böyle olunca 10 yıl öncek test bu defa korona le tekrarlanıyor.

B ze gel nce… Üyel k taleb n sorduk ama ş md ne sorduğumuzu ne b z ne de onlar hatırlayacak durumda değ l…

Ekonom k kr z yenmek ç n en büyük koz d j talleşme Koronav rüs kr z n en başarılı şek lde yöneten ülken n Ç n olduğunu söyleyen İndex Grup Yönet m Kurulu Başkanı Erol B lec k, “İş dünyasının sağlık kr z nden sonra ekonom k kr z yaşamaması ç n en büyük kozu d j talleşme olacak” ded .

YENER KARADENİZ / İSTANBUL

24 Nisan tarihinde ise Aksaray kamyon fabrikamızda faaliyetlerimize tekrar başlayacağımızı bildiririz” ifadelerine yer verildi.

Kocaeli Şekerpınar'daki üretim operasyonlarını 23 Mart'ta geçici olarak askıya alan Honda Türkiye de gerekli tüm tedbirler alınarak 20 Nisan'da fabrikada faaliyetlerine tekrar başlayacağını bildirdi. Anadolu Isuzu da önceki hafta fabrikanın yeniden faaliyete geçtiğini duyurmuştu.

Bosch Fren 4 Mayıs'a tar h verd

Bosch Fren S stemler , salgın neden yle ara verd ğ üret me tam geç ş tar h n 4 Mayıs olarak öngördüğünü duyurdu. Ş rket koronav rüs neden yle üret me 20 N san'a kadar ara verm şt . Bosch tarafından öncek akşam KAP'a yapılan açıklamada, "17 N san 2020 tar h t bar yle bazı hatlarda düşük kapas te le çalışmalar yapılacaktır. Üret me tam geç ş ç n öngörülen tar h 4 Mayıs 2020 olarak bel rlenm şt r" den ld .

Hazır gıda sektörü markalarından Tukaş, COVID-19 salgını sebebiyle artan gıda talebine yetişmek üzere yeni bir yatırım kararı aldı.

Bu doğrultuda salça ve sebze konserve tesisi kurmak üzere Tukaş ile Niğde Bor Karma ve Deri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (BORKOSB) arasında arsa tahsis sözleşmesi imzalandı.

Gelişmeyi “Tukaş Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye tahsis edilen arsa üzerinde inşa edilecek üretim tesisinin 1 yıl içerisinde faaliyete geçmesi planlanmaktadır” diye aktaran Bor Belediye Başkanı ve BORKOSB Yönetim Kurulu Başkan Vekili Serkan Baran, şu ifadeleri kullandı: “Firmanın, bu yatırımıyla doğrudan 700 kişiye, dolaylı olarak da 3.000 kişiye istihdam sağlanması hedeflenmektedir. Firmanın üretime geçmesi ile birlikte çiftçilerimize ve bölgemizin domates ve sebze yetiştiriciliğine önemli katkılar sağlayacağını düşünüyoruz.

Yatırım için bölgemizi tercih eden Tukaş’a teşekkür ediyor, hayırlı olsun diyoruz.” SANİYE BULDUK / KONYA

Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) webinar serisinin 4’üncüsü “Ok Yaydan Çıktı; COVID-19 Sonrası Yeni Normaller” ana teması ile düzenlendi. 2017-2018 Dönemi TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı da olan Erol Bilecik'in katılımı ile gerçekleşen webinarı, Dünya Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ yönetti.

Konferansta tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüsle mücadelede en başarılı ülkenin Çin olduğuna dikkat çeken İndex Grup Yönetim Kurulu Başkanı Erol Bilecik, bunun sebebinin ülkenin teknoloji ve dijitalleşme sayesinde virüse hazırlıklı yakalanması olduğunu söyledi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın “Bu hastalığa karşı elimizde güçlü bir koz var;

6

maddede KORONAVİRÜSÜN öğrett kler

Derd n da ma yol göster c olduğunu bel rten Erol B lec k, koronav rüs salgınının farkındalık yarattığı konuları şöyle sıraladı: ■ Hayatta her şey n başı sağlıktır.

Sağlığı olanın umudu, umudu olanın da her şey vardır.

■ Bu ülken n geleceğ ç n en doğru rehber b l m ve akıldır. Dünyada her şey ç n en hak k yol göster c l md r, fend r.

■ Bu kr z sınırları aşan b r dayanışma bekl yor. Kend ülkem zde daha fazla dayanışma olmalı.

■ Ne pahasına olursa olsun doğa le dost b r yaşam b ç m ne geçmem z gerek yor. Doğayı korursak o da b z korur.

■ Hızla d j tale evr len dünyada gerek kurumlar ve gerekse ülkeler ç n rekabet n kozu teknoloj olacak.

■ Bundan önce de sonrada en öneml konu eğ t m, eğ t m, eğ t m…

yakalanmamak” sözünü hatırlatan Bilecik, iş dünyasının sağlık krizi sonrası ekonomik krize yakalanmaması için en büyük kozunun dijitalleşme olduğunu söyledi.

CEO’ların yapamadığını v rüs yaptı Bilecik, “Halihazırda dijital dönüşüm sürecinde ileride olan firma ve ülkelerin daha başarılı olduğunu görüyoruz. Yazılım ve donanım

Yen normal b rl kte mücadele vermek olacak Küresel karantina haline de vurgu yapan Bilecik, “Virüs, zengin-fakir, doğu-batı, gelişmiş-gelişmemiş ayrımı gözetmeksizin herkesin eşit olduğunu gösterdi” dedi.

Bu dönemde doğanın da ikazlarının görüldüğünü anlatan Bilecik, doğanın insanlığa bir anlamda kırmızı bayrak çıkartarak ‘dur’ dediğini belirtti. Bilecik, “Bu salgının ilk çıktığı yer olan Wuhan’da neredeybütün süreçlere dahil edilmeli” di- se hava kirliliği kalmadı. Yaz aylaye konuştu. Şirketlerde CEO’ların, rında kokudan geçilmeyen Venebaşkanların yapamadığını virüsün dik kanallarında hem balıklar hem yaptığını ve dijitalleşmeyi şirket ve de kuğular görünür oldu. Yeni norülkelerde zorunlu hale getirdiğini mal, dünya için hep birlikte küresel dile getiren Erol Bilecik, “Artık diji- mücadele vermek olacak. İnsan ve tal ekonomi, dijital sağlık, hatta di- doğaya olan saygı bilfiil pratiğe gejital diplomasi gibi birçok kavram çecek. Doğa, insan olmadan yaşar çok daha sık kullanılacak. Dijital ancak doğa yok olduktan sonra indönüşüm şirketler ve ülkeler ara- san kati suretle yaşayamaz” şeklinsındaki rekabetin hakemi olacak. de konuştu.

Sanay de ve tarımda yerl yen l kç yeş l üret m...

Bir süredir tüm dünyayı etkisi altına alan küresel bir salgın ile mücadele ediyoruz. Konunun uzmanlarının öneri ve çalışmalarıyla devletimizin aldığı ve alacağı tedbirlerle işin medikal boyutu bir şekilde kontrol altına alınacaktır.

Bu salgının bir mutasyon sonucu mu oluştuğu, sosyal bir Darwinizm Projesi olarak laboratuvarda mı imal edildiği konusu spekülasyondan öte bir anlam ifade etmez, zira zamanı geldiğinde anlaşılacaktır. Tıpkı ilacı ve aşısı bulunacağı gibi...

Bu spekülasyonlara kafa yormak yerine odaklanmamız gereken konunun salgın sonrasının sosyo-politiği ve üretim ilişkileri olması gerektiği inancındayım. Sayın Cumhurbaşkanımızın ifade ettiği gibi “Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak!”

Peki nedir eski olan? Ve yeni gelecek dönemin gerçeği nedir?

Facebook.com/yalova mes

DUNYA

05

CMYK

Para, hisse senedi ve türevleri üzerinden oluşan/oluşturulan sanal spekülasyon ekonomisinin sonuna geliyoruz.

yerli yenilikçi ve yeşil üretim, tam da şu an yerini bulmaktadır. Sanayide ve tarımda yerli yenilikçi yeşil üretim...

Bilgi teknolojisinin egemen olacağı dijital çağa giriyoruz ve çok büyük bir hızda oluyor tüm bu olanlar... Diğer taraftan kendi kendine yetebilen gıda tarım ve su kaynaklarının hayati dere-

Tüm bu proseslerin olabildiğince hatta mümkünse tamamen milli olduğu sınırlı varlıkları ve ürettiği artı değeri kendi halkına yetebilecek olan, dijital çağı yakalayıp bilgiye dayalı yüksek katma değerler üretebilen ülkelerin ayakta kalabileceği bir çağa giriyoruz.

B z YALOVA İMES OSB olarak, kend kend ne yeten su ve yen leneb l r enerj yatırımlarıyla, katılımcılarımızın teknoloj sev yes n yükseltmeye dönük Ar-Ge, Teknopark ve Ün vers te yatırımlarıyla ve y ne yerl , yen l kç ve yeş l üret m mottomuzla, sıfır atık v zyonumuzla, üret m ekonom s n n ve b lg n n egemen olacağı bu yen çağa hazırız.

“Her şerde bir hâyır vardır, bilemezsin!” diyor ya Yaradan... Bu şerden “Milli enerji, sanayi ve tarım politikaları uygulayarak çıkacağının çok farkında bir Devlet aklımız olduğunu gerek enerji bağımsızlığı noktasında yürüttüğü çalışmalar, gerek milli tarım uygulamalarının düğmesine basılması ve gerekse ‘Milli Teknoloji Hamlesi’nin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’mızca başlatılması gibi pek çok hamleden okuyabiliyoruz. Hepimize düşen yeniçağı doğru okumak, eski dogmalarla değil, yeni realite ile düşünmek, hazırlık yapıp pozisyon almak, devletimizin arkasında tek vücut durmak olacaktır.

cede önemli olacağı bir sürece giriyoruz. Şu hâlde kuruluş mottolarımız olan

Tw tter.com/yalova mesosb

Instagram.com/yalova mesosb

Koronavirüse yakın zaman çözüm bulunacak ama bu virüs tüm dünyada hızlı başlayan bu teknolojik değişimi tetikledi. Her zamanki gibi bu krizde kendi fırsatlarını ortaya çıkaracak. Bu kriz ile birlikte muazzam ivme kazanan dijital dönüşüm yolculuğu Türkiye’yi güçlü ve hak ettiği potansiyeline taşıyacak” diye konuştu.

DİRENÇ ÖZDEMİR YÖNETİM KURULU BAŞKANI

ADVERTORIAL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

17 N san 2020 • C U M A / 06

GÜNCEL

TİCKET RESTAURANT ‘TA QR KOD İLE ÖDEMELER YÜZDE 50 ARTTI

DOMİNOS’TA SATIŞLARIN YÜZDE 85’İ DİJİTALE KAYDI

Edenred Türkiye Genel Müdürü Eric de Ladoucette, COVID-19 salgını nedeni ile yemek siparişlerinde temassız ödemelerin arttığını söyledi. Ernst & Young’ın Küresel FinTech Kullanım Endeksi sonuçlarına göre 2019’da dünya genelinde tüketicilerin finansal teknolojileri kullanım oranının yüzde 64’e yükseldiği bilgisini verdi. NFC (Near Field Communication-Yakın Alan İletişimi) teknolojisine dayanan yeni nesil mobil temassız ödeme sistemi EdenredPay’in tanıtımı dolayısıyla düzenlenen online toplantıda konuşan Eric de Ladoucette, finansal teknoloji kullanım oranının geçen ay itibarıyla çok daha hızlı arttığını belirterek, “Ticket Restaurant yemek kartının QR kod ile ödeme özelliğinin kullanım oranı bir önceki aya göre yüzde 50 arttı” dedi. Çok yakında tüm kurumsal ödemelerin de dijital ortama taşınacağını öngördüklerini bildiren

Türkiye genelinde 550 dükkanla faaliyet gösteren Dominos Pizza, koronavirüs salgını nedeniyle satışlarının yüzde 85’inin dijitale kaydığını bildirdi. Dominos Pizza Eurasia Group CEO’su Aslan Saranga, “Salgın öncesi yaptığımız işlemlerin yüzde 35’i dükkânda oturularak yapılırken, yüzde 65’i ise dijital sistem üzerinden evlere yapılan satışlardan geliyordu.

Ancak pandeminin yaşandığı ilk iki hafta, özellikle dükkânda tüketilen ürünlerin azalmasıyla yüzde 10-15’lik ciro kaybına uğradık. Fakat dijitalde satışlarımız arttı” dedi. Bu süreçte dijital altyapı ve online ödeme sistemlerinin çok kuvvetli olmasının avantajlarını yaşamaya başladıklarını kaydeden Saranga şöyle konuştu: “Bu sayede evlere yapılan serviste yüzde 15-20’ye varan bir artış yaşadık.

Böylece satışlarımızın yüzde 80 ila 85’i

Ladoucette, çalışmalarını da bu yönde sürdürdüklerini ifade etti. Bu kapsamda yeni nesil mobil temassız ödeme sistemi EdenredPay’i geliştiren Ticket Restaurant Edenred, Türkiye’de yemek kartı sektöründeki mobil ödemeleri de farklı bir boyuta taşımış oldu.

EdenredPay ile ödemenin, temassız kartla yapılan bir ödemeden süreç olarak hiçbir farkı olmadığını ancak bu kez karta ihtiyaç duyulmadığını söyleyen Edenred Türkiye CIO’su Göksel Marangoz da “Kullanıcılarımız artık Android cep telefonlarını yazar kasaya yaklaştırarak ödeme işlemini gerçekleştirebilecekler” dedi. OSMAN KILIÇ/İSTANBUL

D İ J İ TA L İ Ş O RTA K L I Ğ I G E R Ç E K L E ŞT İ R D İ L E R

TING İstanbul ve HOPİ’den ‘dijital düşünme’ deneyimi

STAR Raf ner ’de üret m tam kapas te devam ed yor SOCAR Türk ye Raf ner ve Petrok mya İş B r m Başkanı Anar Mammadov, ürün taleb ndek sert düşüşün kapas te kullanımına yansıdığını ancak Petk m le entegre çalışmaları sayes nde STAR’ın üret m ne tam kapas te devam ett ğ n söyled .

SELENAY YAĞCI

Şirketlerin ‘dijital düşünme ortağı’ olarak hizmet veren TING Istanbul, HOPİ’yle işbirliğine gitti. İlaçtan, perakendeye; beyaz eşyadan demir-çeliğe birçok farklı sektöre danışmanlık çözümleri sunan TING İstanbul’un kurucu ortağı Özge Çakır Fidan, ‘dijital düşünme’ çözümlerinin verimlilik, marka değeri, müşteri deneyimi, gelir maksimizasyonu gibi farklı konularda şekillenebildiğini belirterek, projeleri, ilgili kurumun veya markanın ana stratejisi ile bütünleşik bir şekilde ele alıp, özgün metodolojileriyle, uygulanabilir stratejik bir plan ortaya koyduklarını söyledi.

TING Istanbul olarak, HOPİ ekibi ile beraber business.hopi.com.tr portalını uçtan uca ele alan bir çalışma süreci geçirdiklerini kaydeden Fidan, “Bu çalışmada kanal stratejisinin tanımlanması, iş ortakları beklentilerinin ele alınması, nihai kullanıcı deneyimi gibi stratejik planlama çalışmalarının yanı sıra arayüz tasarımlarının oluşturulması ve portalın kodlaması çalışmalarını da gerçekleştirdik” diye konuştu. HOPİ Türkiye Genel Müdürü Neslihan Uçar Çadırcı ise, “HOPİ’nin temel işi veriyi yönetmek

Er c de Ladoucette, EdenredPay'le yen nes l mob l temassız ödeme s stem n akt ve ett kler n söyled .

MEHMET KARA

Özge Çakır F dan (solda) ve Nesl han Uçar Çadırcı, d j tal düşünme çözümünü bus ness.hop .com.tr'ye uyguladı.

ve anlamlı kılmak. Bu deneyimimizi de perakende sektörüyle kolay, anlaşılabilir ve işlerine değer katacak şekilde paylaşmak üzere, dijital iş ortağımız TING İstanbul ile bu portalı hayata geçirdik” ifadelerini kullandı.

Müşterilerine en doğru çözümleri ve en iyi uygulamaları terzi usulü sunmak üzere çalıştıklarının altını çizen Özge Fidan, “Çalışmalarımız strateji, proje yönetimi ve teknolojik altyapı konularının hepsini kapsayabildiği gibi modüler olarak da hareket edebiliyoruz. Projedeki dönüşüm fikrini ortaya koyarken trendleri izliyor, bugünün iş yapış modellerinden faydalanıyoruz” şeklinde konuştu.

dijitalden gerçekleştirir olduk.” Satışların yüzde 15’inin temassız yapıldığını ve ve bu oranın giderek arttığını söyleyen Saranga, bu süreçte siparişlerin en fazla arttığı ilin İzmir, en fazla düşen ilin ise İstanbul olduğunu aktardı. Bu durumun İstanbul’da virüsün etkisinin daha yoğun hissedilmesinden kaynaklanabileceğine dikkat çekti. Saranga, bu dönemde hem franchising hem peynir, et ve içecek tedarikçileriyle hem de mal sahipleriyle konuşarak hepsinden indirim aldıklarını belirtti. Aslan Saranga, bu indirimi müşteriye “Zor Günler Kampanyası” ile yansıttıklarını söyleyerek, “Kampanyada fiyatları yüzde 50 ile 60 arasında indirdik. Normalde 60 TL’ye satılan büyük boy bir pizzanın fiyatını kampanyada 29.90 TL’ye indirdik” ifadelerini kullandı. LEYLA İLHAN

OPEC ülkelerinin toplam ham petrol üretimlerini 1 Mayıs’tan 30 Haziran’a kadar günlük 9.7 milyon varil azaltma yönündeki anlaşmaları petrol fiyatlarını yukarı doğru hareketlendirse de, Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) raporundaki kötümser beklentiler brent petrolü tekrar 30 dolar seviyesinin altına itti. SOCAR Türkiye Rafineri ve Petrokimya İş Birimi Başkanı Anar Mammadov, petrol fiyatla-

rındaki beklentiler ve SOCAR Türkiye bünyesindeki Petkim’in bu süreçteki durumuna ilişkin sorularımızı cevapladı.

XPetrol f yatlarındak düşüş s zce ne kadar kalıcı olur?

Piyasanın bu durumunun ne kadar kalıcı olacağını şu anda söylemek çok mümkün değil. Ama orta vadede normalleşme yaşanacaktır diye düşünüyorum. Piyasaların stabil hale gelmesi için petrol fiyatlarının 45-55 dolar seviyelerine gelmesi gerekiyor.

XKapas te kullanımda d ğer raf ner ler ne durumda?

Dünya genelinde durgunluğa bağlı olarak bazı rafineriler planlı bakımlarını erkene aldı. Bakımdan yeni çıkan rafineriler ise bu bakımları uzatma kararı aldılar.

Bölgedeki rafinerilerin büyük çoğunluğunun kapasite kullanım oranları yüzde 50-75 seviyelerine kadar düştü.

XPetroldek ger leme STAR Raf ner faal yetler ne nasıl yansıdı?

Petrol fiyatlarındaki düşüş, grubumuz açısından baktığımızda hem iyi hem de kötü aslında. Biz Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi olan SOCAR’ın Türkiye'deki iştirakiyiz. Her ne kadar Azerbaycan, stratejik bir kararla bütçesinde doğalgazın payını artırarak riski azaltmış olsa da tabii ki hâlâ bir petrol üreticisi. Dolayısıyla bu cephede bir miktar etkilenme söz konusu olacak. Öte yandan STAR

ÇİN’DE TİCARETİN ESKİ HALİNE DÖNMESİ UMUT VERİCİ SOCAR Türk ye Raf ner ve Petrok mya İş B r m Başkanı Anar Mammadov, STAR Raf ner ’n n COVID-19 salgınının ne zaman sona ereceğ ne ve şler n nasıl lerleyeceğ ne da r ne tür öngörülere sah p olduğu sorusu üzer ne şunları söyled : “İzm r Al ağa’dak tüm tes sler m zde olduğu g b STAR

Raf ner ç n de salgın ve sonuçlarıyla lg l çeş tl senaryolarımız ve hazırlıklarımız bulunuyor. Mart sonu, N san başı t barıyla Ç n’den Avrupa’ya ‘s par şler yollayab lecek m s n z’ mesajları gelmeye başladı. Hem üret m hem de tüket m açısından çok öneml b r ülke olan Ç n’de t caret n esk hal ne dönüyor olmasını umut ver c olarak değerlend r yoruz.”

Rafineri’ye dönersek, biz Türkiye'de petrol üretip satmıyoruz, tam tersine üretim için ham petrol alıyoruz ve işliyoruz. Dolayısıyla Türkiye için konuşursak bizim hammaddemiz ucuzladığı için maliyetlerimizin düştüğünü söyleyebiliriz.

XSalgın STAR’ın üret m ve satış programlarını ne yönde etk led ?

Yeni tip koronavirüsün ilk etkisi havacılık ve lojistik sektöründe kendini gösterdi. Seyahat sınırlamaları nedeniyle neredeyse bütün uçuşlar durdu. Bu da doğal olarak jet yakıt talebini hızla düşürdü. STAR Rafineri, ileri teknolojiyle donatılmış ve operasyonel esnekliğe sahip bir rafineri. Bu özelliği sayesinde, yıllık 1.6 milyon ton jet yakıt üretim kapasitesi olan STAR Rafineri’de bu kapasitenin neredeyse tamamını şu anda motorine çevirmiş bulunuyoruz. Türkiye’de havacılık sektörü normale dönene kadar da üretime bu şekilde devam edeceğiz. STAR Rafineri’nin kuruluş felsefesinde Petkim’le entegresyon yatıyor.

Petkim bugün ana hammaddesi olan naftanın tamamını STAR Rafineri’den alıyor. İki tesisin entegre yapısı bu süreçlerde bizim için koruma kalkanı oluşturuyor.

H&M'den kes nt s z s par ş hattı Onaylanan siparişte ve ödemelerde değişiklik yok H&M Türkiye Ülke Müdürlüğü, aynı zamanda markanın Avrupa satın almasını da yönetiyor. Başında Leyla Ertur’un bulunduğu Avrupa Bölgesi, Üretim Ofisi Ülke Müdürlüğü, Bangladeş ve Çin’den sonra 3’üncü büyük merkez. Türkiye genelinde 60 ana imalatçı ve 278 fason birimi ile çalışıyor, bu rakamlar 60 bin işçinin çalıştığı bir büyüklüğü ifade ediyor.

“Salgınla birlikte H&M Grup olarak alım yaptığımız tüm bölgelere eşit ve transparan olarak uyguladığımız, satın alma etik prensiplerimize paralel global bir politika oluşturduk ve tüm dünyadaki tedarik zincirimizle eş zamanlı olarak paylaştık” diyen Leyla Ertur, özet olarak, yerleşmiş olan hiçbir siparişlerini iptal etmeyeceklerini, orijinal planlanan zamanda yükleyeceklerini ve ödemelerini normal düzende sürdüreceklerini, bu durumu ekstra stok ve finansman maliyeti olmasına rağmen teyid ettiklerini dile getirdi. Türkiye de H&M olarak kısa vadede tüm iş ortakları ile tek tek görüşüp, yaz ve sonrası üretim planlarını birlikte planladıklarını kaydeden Ertur şu bilgileri verdi: “Onayladığımız siparişlerimizi değişiklik (azaltma vs) olmaksızın aldık ve normal ödeme şartlarımızda ödüyoruz. Mağazaların kapalı olması ve azalan müşteri talebinden dolayı, genel satın alma planımızda kısa dönemli de olsa, 2020 sonuna kadar bir düşme olacaktır. Bu durumda imalatçılarımızla görüşüp yeniden kapasite planlaması yapıyoruz. Yerleştirdiğimiz ve yerleştireceğimiz siparişlerimizi normal yükleme ve ödeme şartlarımızla alıyoruz."

DUNYA

06

CMYK

Dünya genel nde yaşanan salgın sürec nde, global markaların ş stratej ler çok yakından tak p ed l yor. İsveçl g y m dev H&M ç n de durum böyle. Dünya genel nde b nlerce tedar k ş rket le çalışan H&M, onaylanmış s par ş ve ödemeler n n planlandığı şek lde yürütüleceğ n açıkladı. İsveç merkezden yapılan duyuru ş süreçler k ayrı ülke müdürünün sorumluluğunda yürüyen Türk ye'y de kapsıyor.

DÜNYADA 4.000 MAĞAZA KAPALI 1.000 MAĞAZA AÇIK

TÜRKİYE’DE 21 KENTTEKİ 63 MAĞAZA KAPALI

TÜRKİYE ALIMDA 3.

BÜYÜK MERKEZ

TÜRKİYE’DE ALIM YAPTIĞI 60 İMALATÇIDA 278 BİRİMDE 60 BİN ÇALIŞAN VAR

Bangladeşl tekst l çalışanlarını “koruyacak” D dem ERYAR ÜNLÜ Moda dev H&M, Bangladeş’te COVID-19 salgını sonrasında fabr kaların kapanması neden yle şs z kalan 2 m lyonun üzer nde tekst l çalışanına destek vermek ç n harekete geçt . Markanın İsveç yönet m merkez nden yapılan yazılı açıklamada, “Tedar kç ler ve çalışanlarının son derece zor b r durumda olduğunun farkındayız. Ülkelere, toplumlara ve b reylere sağlık ve f nansal açıdan nasıl destek olab leceğ m z konusunda çalışıyoruz” dend . İptal ed len s par şler n mal yet 3 m lyar doları aşarken, H&M’ n de dah l olduğu bazı markalar, hazır olan s par şler n ödemes n yapmayı; üret mde olan s par şler de kesmemey taahhüt ett ler. Tekst l sektörünün salgın kr z nden en fazla zarar gören sektörler n başında geld ğ n fade eden Bangladeş Tekst l Üret c ler ve İhracatçıları B rl ğ Başkanı Rubana Hug, H&M’ n bu tavrının d ğer moda markalarına örnek olması gerekt ğ n söyled . İng l z perakende z nc rler Pr mark le Tesla da tedar k z nc r ne ve çalıanlarına ad l davranılmasının öncel kler olduğunu açıklamıştı.

Yeni mağaza açılışı sonbahara kaldı H&M Türkiye’nin perakende operasyonları Müge Arpacıoğlu tarafından yönetiliyor. H&M’in yanı sıra COS markasıyla da Türkiye pazarında ola şirketin 21 şehirde 63 mağazası var. Yaklaşık 3000’e yakın personelimiz ile Türkiye’de hizmet yürüten İsveçli şirket, 19 Mart itibari ile tüm mağazalarını kapatarak, yalnızca online satış hizmeti sunuyor.

“Bu dönemde tüm çalışanlarımızın işlerini koruyacağız” diyen Müge Arpacıoğlu, “H&M olarak her zaman pazara olan inancımız koruyarak mağazacılık ve istihdam süreçlerimizi planladık. Fakat maalesef dünya genelinde hepimizi etkisi altına alan Covid 19 salgını nedeniyle belirsizlik içerisinde ilerlediğimiz bir süreçten geçiyoruz.

Bu seneki açılış planlarımızı zamanlamasını öngörülemeyen Covid 19 salgın hızına göre değiştirmek durumunda kaldık” dedi.

Arpacıoğlu’ndan aldığımız bilgilere göre yeni mağaza açılışları için belirlenen tarih sohbahar ayları. Ev markası Home ile İstanbul Capitol’de mağaza açmayı planlayan şirket, Akasya AVM’de de yeni konsept mağazasını açacak.

Yoğun bitki dekorunun yer aldığı mağazada dinlenme ve deneyim alanları da geniş şekilde yer alacak.

17 N san 2020 • C U M A / 07

GÜNCEL

PAGDER, 20 BİN SİPERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN TESLİM ETTİ

“GIDA VE İÇECEKTE EN AZ 6 AYLIK STOK VAR”

Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) ‘Sağlık Siperi’ projesi kapsamında, sağlık çalışanları için üretilen şeffaf koruyucu siperlerin ilk partisini Sağlık Bakanlığı’na teslim etti.

PAGDER, plastik sanayicileri, sektör paydaşları ve gönüllülerin katılımıyla 1 milyon koruyucu siperlik üreterek ücretsiz olarak sağlık çalışanlarına ulaştırmayı hedefliyor. İlk parti 20 bin koruyucu siperlik İKMİB’in de katkılarıyla plastik sanayicileri tarafından üretildi.

PAGDER Başkanı Selçuk Gülsün, İKMİB’in toplamda 110 bin siper için destek açıkladığını belirterek, “Benzer şekilde plastik sektöründe faaliyet

Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Duruk, hafta sonları uygulanacak sokağa çıkma yasağının kimseyi endişelendirmemesi gerektiğini ifade ederek, “Gıda ve içecekte üretim ve dağıtım faaliyetleri hafta içi tüm hızıyla sürüyor. Türkiye’nin gıda ve içecekte en az 6 aylık stoku var” diye konuştu. Duruk, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle vatandaşların son zamanda yoğun bir şekilde gıda ve içecek alışverişine yöneldiğini anlattı. Evde kalınan süre uzadıkça tüketicilerin aldığı ürünlerin farklılık gösterebildiğini dile getirdi. Duruk, salgının gıda, tarım ve hayvancılığın ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösterdiğinin altını çizerek, şu ifadeleri kullandı: “Salgın kontrol altına alındığı andan itibaren çok acil milli tarım politikası oluşturulmalı. Bu politikayı oluşturacak kurulda bürokratlar, sanayiciler, üniversiteler, bilim adamları ve ilgili STK’lar olmalı. En fazla 6

gösteren birçok firma bu zor dönemde elini taşın altına koyarak projemize desteğini açıkladı.

Salgın bitene ve bu zor dönem atlatılana kadar destekçilerimizden aldığımız güçle sağlık çalışanlarımızın siper ihtiyaçlarını karşılamaya devam edeceğiz” dedi.

Hızlı ve çok sayıda üretim yapabilmek için makine ve ekipman yatırımının tamamlandığını kaydeden Gülsün, “Projeye destek olmak için plastik sanayicilerinden ve paydaşlarımızdan yoğun talep var” diye konuştu.

Selçuk Gülsün: Sağlık S per projes ne destek olmak ç n plast k sanay c ler nden yoğun talep var.

MEHMET KAYA/ANKARA

FAT İ N O Ğ LU H O L D İ N G Y K B V E K İ L İ A L İ FAT İ N O Ğ LU :

Üretimin sürmesi için, kredi değil ‘çek desteği’ önemli

ay içerisinde bu konuda adım atılmalı” dedi.

TGDF Yönetim Kurulu Üyesi Duruk, tarımda ülkelerin kendi kendine yetmesinin çok önemli olduğunu belirterek, ileride silahı olanın değil gıda ve tarımda kendisine yeten ülkelerin öne çıkacağını bildirdi. Mevcut durumda artık bazı ürünlerde ülkelerin ihracat kısıtlaması aması getirdiğini kaydeden Duruk, “Bazı ülkeler eler buğday ihracatını sınırlayacak uygulamalar malar getirdi. Bu kısıtlama ilerleyen günlerde de belki başka ürünlerde olacak. Yani parasını rasını verseniz bile ürün bulamayacak veya alamayacaksınız” açıklamasında bulundu. undu.

Duruk, herhangi bir tarımsal üründe arzın yüzde 10 eksilmesinin fiyata yüzde 50 artış olarak yansıdığını ifade ederek, “Bu oran artabiliyor da. Söz konusu durum milli tarım politikasıyla planlı ekim dikim yapmanın önemini bize gösteriyor” diye konuştu.

Mahmut Duruk: Salgın kontrol altına alındığı andan t baren çok ac l m ll tarım pol t kası oluşturulmalı.

Eğ t m hracatı paydos ett 2 m lyar $ kayıp beklen yor

HANDAN SEMA CEYLAN

Tüm dünya koronavirüs pandemisi ile baş etme yollarını ararken, ne kadar süreceği tahmin edilemeyen süreçte ekonomilerin korunması için hükümetler art arda tedbir paketi açıklıyor. Türkiye’de birbiri ardına paketler açıklanırken, iş dünyası da uygulamanın içinden öneri sunuyor. Fatinoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanvekili Ali Fatinoğlu, “İş dünyasına kredi verme formülü yanlış. Piyasaların dönmesi, ticaretin sürmesi için ödenemeyen çekler konusunda destek şart” diye konuştu.

Fatinoğlu, holdinginin markalarından biri olan Sanica’nın bankalar nezdinde şu anda bile sıkıntısı olmadığını yüzde 7.5 ile borçlanabildiğini, yatırımlarının devam ettiğini ancak sorunun çeklerini ödeyemeyen firmaların piyasada domino etkisi yaratması endişesi olduğunu söyledi. Gerçekten kötü durumda olan şirketlerin çeklerini ödeyemediğini belirten Fatinoğlu, "Kötü niyetliler de çekini ödemeyip, ‘Para elimde dursun zaten döviz de yükseliyor kar ediyorum’ diyor. Olan sisteme oluyor. Mart’ta çekler bir şekilde ödendi, Nisan ve Mayıs soru işareti… Devlet, tahsil edilemeyen bankadaki çeki sorgulatacak, fatura karşılığı olduğunu belgeleyen alacaklıya ödemeyi bankalar aracılığıyla yapacak. Borçlu firmaya da iki ya da üç ay sonra bu parayı bana bankalar aracılığıyla öde diyecek. Devlet her şeye bir dakikada el koyabildiği için ödediği paranın çoğunu tahsil eder.

İşç ye destek, tarım sektörüne de yarar D ğer öner ler n de sıralayan Al Fat noğlu, “Her SGK’lı çalışan eğer fabr kası durduysa asgar ücret tutarında desteklenmel . Para yok, bu para basılacak. Şu anda dünyada pek çok ülke bunu yapıyor.

Enflasyonu da düşünüldüğü g b yükseltmez. Çünkü şç gıda alacak, k rasını ödeyecek. Ayrıca bu şek lde peyn r satılacak, sebze satılacak, b r şek lde tarım sektörünün de durmasının önüne geç lecek. Para m ktarı küçük olduğu ç n,döv zle alınan ürünlere g tmez” ded . Fat noğlu sözler n “P yasa çarkları dönecekse malatçı, hracatçı, sanay c ve dolayısıyla şç ler n korunması le mümkündür. Aks halde önümüzdek seneye verg verecek f rma kalmaz” şekl nde tamamladı.

Ama alacaklı çok uzun süre edemez. Piyasalar da maalesef durur.

Büyükler, sağlıklı firmalar zaten destek buluyor. Verilen kredi destekleri sıkıntıdakilere erişmiyor.”

İcralar durunca, kötü n yet korkusu doğdu Çeklere icra izni verilmediğinde kötü niyetlilerin de ödemeyeceğinin altını çizen Fatinoğlu, “Bu dönemde durumu iyi bile olsa, çeklerini tahsil edemeyen firma hem çalışanının maaşını hem de kendi çeklerini ödeyemeyecek. Domino etkisi olacak. Alamayan ödeyemeyecek, bu çöküştür. Biliyorsunuz icralar da durduruldu” dedi.

Türk ye’de eğ t m gören 176 b n uluslararası öğrenc , koronav rüs neden le ülkeler ne dönmeye başladı. Bu yıl 5 m lyar dolarlık eğ t m hracatı hedeflen yordu.

Salgın neden yle yaşanan öğrenc kaybının, yaklaşık 2 m lyar dolarlık düşüşe neden olması beklen yor.

176 b n Türk ye’de eğ t m gören uluslararası öğrenc sayısı

150 b n Yurtdışında eğ t m gören Türk öğrenc sayısı

280

YENER KARADENİZ/İSTANBUL

Bu yıl 5 milyar dolar olarak öngörülen eğitim ihracatında, koronavirüs nedeni ile 2 milyar dolara yakın kayıp yaşanması bekleniyor. Hizmet İhracatçıları Birliği (HİB) Yönetim Kurulu Üyesi ve HİB Eğitim Komitesi Başkanı Doç. Dr. Mustafa Aydın, önümüzdeki dönem de salgının etkilerinin devam edeceğini belirterek doğru adımlar atılması halinde bir sonraki dönem eğitim ihracatı miktarının 4 milyar dolara çıkabileceğini söyledi. Tüm dünyada 6.5 milyon adet olan uluslararası öğrenci, bulundukları ülkelerin ekonomisine 280 milyar dolarlık bir katkı sağlıyor.

Aydın, koronavirüs nedeni ile bu rakamın yüzde 50’ye yakın düşme tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu söyledi. Özellikle yabancı öğrenci oranının yüzde 60 civarında olduğu ABD’de birçok üniversitenin kapanma noktasına geldiğine dikkat çeken Aydın, Türkiye’de ise 176 bin uluslararası öğrencinin yüzde 60’ının koronavirüs salgı-

Eğ t m hracatının küresel ölçektek büyüklüğü

Eğ t m hracatında düşüşü durduracak öner ler Mustafa Aydın, eğ t m hracatındak düşüşün durması ve gelecek yıl 4 m lyar dolarlık eğ t m hracatı ç n şu öner lerde bulundu: ● Önümüzdek yıldan t baren öğrenc ler n bahar dönem nde de kayıt olab lmes n n önü açılmalı.

Böylece Türk ye de uluslararası öğrenc tem n ndek kayıp azalır. ● G den öğrenc ler n heps n n dönmes mümkün olmayab l r. Bu kaybın telaf ed lmes ç n yurtdışındak öğrenc tem n acenteler le

nı nedeni ile ülkesine döndüğünü, kalanların ise ülkelerinden gönderilecek özel uçaklar ile alınacağını belirtti. Aydın, “Bu nedenle Türkiye’deki uluslararası

Ö Z K AY M A K H O L D İ N G ' İ N K U R U C U S U R A H İ M Ö Z K AY M A K T O P R A Ğ A V E R İ L D İ

Otobüs taşımacılığının duayen uğurlandı Özkaymak Holding Kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Konyalı işadamı Rahim Özkaymak geçen salı günü sabah saatlerinde tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.

83 yaşındaki işadamı Rahim Özkaymak, şehitlik namazgahında kılınan cenaze namazının ardından musalla mezarlığında toprağa verildi.

Rah m Özkaymak k md r?

1937 yılında Konya’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Konya’da tamamladı. 38 model Opel marka kamyon ile nakliyecilik yapan babası Mevlüt Özkaymak’ın vefatı üzerine tahsilini yarıda bırakan Rahim Özkaymak, 1952 yılında karosericilik mesleğine ve iş hayatına başlamış oldu. Müteşebbis olarak devletine ve milletine hizmet vermek üzere genç yaşta sanayi ve ticaret hayatına karosericilik ile başlayan Özkaymak, 1960 yılında projesi ve imalatı tamamen kendisine ait otobüslerle Konya’dan İstanbul, Ankara, Adana ve İzmir’e yolcu taşımacılığına başladı.

Günün koşullarına göre teknolojiye ayak uyduran Rahim Özkaymak, 1962 yılında Türkiye’de ilk

DUNYA

07

CMYK

1952 yılında iş hayatına başlayan Özkaymak Holding kurucusu Rahim Özkaymak, uzun bir dönem Konya Ticaret Odası Başkanı olarak görev yapmıştı.

defa çelik karoseri ve yatar koltuklu otobüs imalatı mimarı olma unvanına da sahipti. 1972 yılında bir dönem Konya Ticaret Odası Meclis Üyeliğinde bulunan Rahim Özkaymak, 1973 yılında da Konya Belediyesi Meclis Üyeliği görevini üstlendi. 1978 yılında seçildiği Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı da 1995 yılının sonuna kadar aralıksız bir şekilde sürdürdü. Başkanlığı döneminde Konyalı

m lyar $

işadamlarına sayısız hizmet getiren ve bir dönem TOBB yönetiminde görev alan Rahim Özkaymak, Türkiye’nin en aktif Ticaret Odası ve en modern hizmet binasının yapımının yanı sıra, Alman teknolojisini Türkiye ekonomisi ve Konya sanayisine kazandırmak için Dortmund Meslek Odası ile müşterek çalışmalar yaptı.

Ortak projeler kapsamında ilk etapta Konyalı tüccar ve sanayiciler için mesleki konularda seminerler gerçekleştiren Özkaymak, sanayi sektöründe vasıflı eleman sorununa köklü çözüm getirmek amacıyla Mesleki Eğitim Merkezi’nin kurulmasını sağladı. En son teknoloji ile donatılmış Eğitim Merkezi; her yıl Türk ekonomisine büyük girdiler sağlamanın yanı sıra, Türk insanının becerisini ortaya koyma fırsatını vermişti.

Aynı zamanda Rahim Özkaymak 80’li yıllarda Konya’nın ilk sağlık vakfınında kurucuları arasında da yer almıştı. Bugünlerde Özkaymak Holding madenden taşımacılığa, turizm, otomotiv ve basın sektöründe geniş bir yelpazede hizmet veriyor.

let ş me geç lerek uzaktan onl ne eğ t mlere l şk n tanıtım çalışmaları yapılmalı. ● Ün vers teler n uluslararası öğrenc tem n ç n yurtdışında yapmış oldukları fuar ve benzer yer nde tanıtımlara sağlanan teşv k n bu çalışmalara kaydırılmasını talep ed yoruz. ● YÖK tarafından bazı ün vers teler n ön l sans ve l sans programlarında uygulanan uzaktan onl ne eğ t m yasağının kaldırılması gerek yor.

öğrenci sayısında ve eğitim ihracatında dünyaya paralel olarak önemli bir düşüş olacak” dedi.

Yabancı öğrencilerin, bulundukları ülkelerin perakende, em-

lak, sağlık gibi sektörlerine de önemli derecede katkı sağladığı vurgulanıyor. Türkiye’de eğitim ile birlikte katkının bu yıl 5 milyar dolar olması öngörülüyordu.

Aydın, koronavirüs nedeni ile bu rakamın 2 milyar dolara yakın gerileyeceğini belirterek, “Bu durum vakıf üniversiteleri için daha fazla sıkıntı yaratacaktır. Bazı vakıf üniversitelerinde uluslararası öğrenci sayısı 5-6 bini buluyor. Yıllık 15-20 milyon dolarlık gelir demek. Bu üniversitelerin ekonomisi ciddi şekilde etkilenecektir” diye konuştu.

“Ücret ades n n hukuk altyapısı yok” Son zamanlarda tartışma konusu haline gelen özel okullarda ücret iadesi ilgili de konuşan Aydın, şunları söyledi: “Özel okullarda ücret iadesi tartışmasını anlamak mümkün değil. Öğrenciden alınan ücret ile idari personel, öğretmen maaşları, kira ve diğer giderler karşılanıyor. 500 öğrencisi olan bir özel okulun en az 150 personeli var demektir. Bu ücretler öğrenciden para alınmazsa nasıl karşılanacak. Bunun ne hukuki altyapısı var ne de ekonomik ve milli duruş ile bağdaşıyor.

Servis ve yemek ücretlerinin iadesini anlarım ama ücret iadesi konusundaki yaklaşım özel okulların kapanmasına hizmet etmekten başka bir şey değil. Ücret iadesi demek ertesi yıl o okulun yerinde yeller esmesi anlamına gelir. Daha önce bunun örnekleri görüldü.”

17 N san 2020 • C U M A/ 08

YURT HABERLERİ

AYRINTI Fer t B. Parlak AYRIN

ferit.parlak@dunya.com

ORDU BELEDİYESİ, ÜNYE KONTEYNER LİMANI İÇİN ÇALIŞMALARA BAŞLADI

Toprağı dövmek!…

K

atar Büyükelçisi El Şafi açıkladı…

“Medikal sektöründe ihtiyacımızı Türkiye’den karşılıyorduk.

Fakat ihracat yasağı geldi…

Prosedürler uzadı…

Bu nedenle ihtiyacımızı Çin’den karşılamaya başladık…” ★★★ Geçen hafta “ventilatör” ve “maske” örneğini vermiştim…

Mevcut üreticilerimizin, doğru planlamayla, tüm ihtiyacı kat kat fazlasıyla karşılayabileceğine dikkat çekmiştim…

Yeni yatırımların, binlerce istihdam sağlayan/milyonlarca liralık yatırımı olan mevcut üre-

ticilerimize “tehdit” olacağını ve “israf” anlamına geleceğini belirtmiştim… İhracat yasağının ise üreticimizi ve yabancı müşterisini zor durumda bırakacağını ifade etmiştim…

Ayrıca, ithalat vergilerinin düşürülmesinin, yerli üreticiye vereceği zararları da dile getirmiştim… ★★★ Yazı sonrasında, aynı sıkıntının birkaç sektörde yaşandığına dair bildirimler aldım… ★★★* Her koşulda üreten, “üretim kabiliyetini/refleksini” koruyan üreticilerimiz var…

Kârı, yatırımı, üretimi,

geliştirmeyi, istihdamı, ihracatı artırmak için mücadele veriyorlar…

Ciddi “çaba” harcıyorlar…

Maliyet dezavantajına rağmen, yabancılarla rekabet etmeye çalışıyorlar…

Yanında “risk” alarak, “gerektiğinde zarar ederek”, “güven inşa ederek”, yurtdışında “pazar” kazanıyorlar… ★★★ Döviz ihtiyacımız artarken, Çin, büyük çabayla kazandığımız pazarlarımızı kazanıyor…

Kredi borcu olan, maaş/kira/vergi ödemek zorunda olan üreticimiz ise kaygıyla seyrediyor…

VELHASIL… Toprağı/çabası/üretimi ver ml /bereketl üret c ler m z sayes nde büyüyeb l yoruz…

Döv z nden gıdasına kadar tüm ht yaçlarımızı, bu üret c ler m z sayes nde karşılayab l yoruz…

Yapmamız gereken Aşık Veysel 60 yıl önce anlatmış: “Yemek verd , ekmek verd , et verd .

Kazma le döğmey nce kıt verd .

Ben m sadık yâr m kara topraktır.”

Ordu’da hayata geçirilmesi planlanan projelerden Ünye Konteyner Limanı’nın, Karadeniz-Akdeniz Yolu’nun da tamamlanmasının ardından ülke ekonomisine önemli ölçüde katkı sağlaması bekleniyor. Karadeniz ile Akdeniz arasındaki uluslararası ticaretin güçlendirilmesi hedefine katkı sunması beklenen liman projesi ile ilgili çalışmalara başlandı. Karadeniz-Akdeniz Yolu Projesi’ndeki çalışmalarda sona yaklaşılırken Ordu Büyükşehir Belediyesi, bu yatırımı destekleyecek Ünye Konteyner Limanı Projesi’ni hayata geçirmeye hazırlanıyor. Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Hilmi Güler, Ünye Konteyner Limanı’nın Karadeniz-Akdeniz Yolu açısından önemli olduğunu belirtti. Güler, “Akdeniz’den gelen bütün yükler ve konteynerler, diyelim ki Mersin’den veya İskenderun’dan gelen bütün yükler, buradan Karadeniz-Akdeniz Yolu’nu takip ederek Ünye’den Karadeniz’e çıkacak, Rusya’ya, diğer Karadeniz’deki kıyıdaş ülkelere gidecek” diye konuştu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı olduğu dönemde Devlet Su İşleri’nin barajlarına ulaşım için 14 tünelle açtıkları yolun daha sonra Karadeniz-Akdeniz Yolu’na dönüştüğünü anlatan Güler, söz konusu yolun, Türkiye için önemli bir kuzey-güney arteri olduğunu vurguladı.

İ H R AC AT TA H E D E F A B D PA Z A R I

Nizipli zeytinyağlı sabun üreticileri kapasite artırdı

Hazine arazileri yetmez sistem de değiştirilmeli…

SEDA ER/ GAZİANTEP

Zeytinyağlı sabun üretimi yapan Nizipli firmalar, son bir ayda kapasitelerini ortalama yüzde 20 artırarak yurtiçi ve yurtdışı talepleri karşılamak için kolları sıvadı. Nizip Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Özyurt, “İlçemizde 50 tane zeytinyağı sabunu üreticisi var. ABD Büyükelçiliği talep ederse bir konteynır dolusu yani 20 ton zeytinyağlı sabunu ABD’ye gönderebiliriz. ABD Büyükelçiliği’nin bizimle temasa geçmesini bekliyoruz.

Dileyen ülkelere numune de gönderebiliriz. Biz her türlü talebe karşılık verecek durumdayız” diye konuştu.

Nizip Belediye Başkanı Mehmet Sarı, “Zeytinyağlı Nizip sabunumuza ilgi giderek artıyor. Sabun üreticilerimiz Türkiye’nin ihtiyacını karşılama konusunda çalışıyor” dedi. Nizip sabununun doğal zeytinyağından hiçbir kimyasal katkı olmadan üretildiğini dile getiren Sarı, şunları söyledi: “Bu bizim sabunumuzun en büyük özelliği. Kimyasal bir katkının olmayışı sabunumuzu ön plana çıkarıyor. Sabunlarımız kendi bölgemizde üretilen zeytinyağından yapılıyor. ABD’nin Türkiye’den istemiş olduğu malzeme listesinde sabunda talep ettiğini görüyoruz. ABD’nin talebini karşılamak istiyoruz.

Yetkililer bizlerle temasa geçerse üreticilerimizle bir araya gelerek bu talebi karşılayabiliriz.”

F rmalar talepler karşılamaya hazır Doktoroğlu Sabun’un Sahibi Mustafa Doktoroğlu, “Son bir ayda hem kapasitemizi hem de istihdamımızı yüzde 35 artırdık. Arz talep doğrultusunda aylık 250 ton üretim kapasitesine sahibiz. Yüzde 10 yurtdışı çalışıyoruz. Fakat gelen talep olursa bu oranı artırırız” diye konuştu. Hacı Abdullah Zeytinyağlı Sabun’un Sahibi İbrahim Özkaya, “Ağırlıklı olarak iç piyasaya çalışıyoruz fakat yurtdışından gelecek taleplere her zaman hazırız. Son bir ayda kapasitemizi yüzde 15 civarında artırdık. Aylık kapasitemiz ise 200 ton” dedi. Özyurt Gıda’nın Sahibi Turgut Özyurt ise şunları söyledi: “Aylık kapasitemiz 450 ton. Ürünümüzün yüzde 40’ını Avrupa ve Ortadoğu’ya gönderiyoruz. Farklı ülkelerden gelen talepleri değerlendirebiliriz.”

Kurucusu/Nezih Demirkent

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12176• 17 Nisan 2020 İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Genel Koordinatör Vahap Munyar

Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Görsel Yönetmen Birol Teoman Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya);

Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin) KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

08

CMYK

Trabzon notları Osman Ş şko osman.sisko@dunya.com

“TMO yurt dışından toplam 250 bin ton ekmeklik buğday alımı için bir dizi uluslararası ihale açtı” içerikli haberin yayıldığı günün hemen ertesinde geldi Tarım ve Orman Bakanı Ekrem Pakdemirli’nin açıklaması.

Aslında Bakan Pakdemirli, kendisinden önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yaptığı Ulusa Sesleniş konuşmasındaki; “Çiftçilerimiz ekilmemiş tek karış toprak bırakmayacaktır” şeklindeki sözlerini talimat olarak kabul ederek çalışmalarını hızlandırdı denebilir.

Hızlandırması da gerekiyordu.

Hatta çok önceden gerekiyordu. Şöyle 10 yıl öncesinden… Çünkü ne kadar teşvik verilirse verilsin, çiftçi ile pazar, yani üretici ile tüketici arasındaki ekonomik zincir üretici adına pek sağlıklı işlemediği için kelimenin tam anlamıyla; ekilebilecek toprakların önemli bir kısmı boş bırakılıyordu.

Bu arazilerin içinde kamuya, yani devlete ait olan miktar da en büyük parçayı teşkil ediyor.

Bunu anlama adına Bakan Pakdemirli’nin zor durumda kalan çiftçiler için yaptığı; “Hazineye ait tarım arazilerini kiraladığımız çiftçilerimizden nisan, mayıs ve haziran aylarına ait kira ödemelerini 6 ay süreyle

erteledik. Bu uygulama yaklaşık 600 milyon metrekare alan üzerinde kiralama sözleşmesi düzenlediğimiz 51 bin çiftçimizi kapsıyor” şeklindeki açıklaması hazine arazilerinin devasa büyüklüğü hakkında bir bilgi veriyor. Bunlar kiralananlar. Ama o veya bu nedenle Bafra, Çarşamba, Konya, Bayburt gibi ovalarda bile boş bırakılıp kiralanmayanların bunların 4-5 katı büyüklüğünde olduğu da bir gerçek.

Yeri gelmişken, çiftçilerden “Bizi yabana muhtaç etme” denilerek gelen kira ödemelerinin 6 ay ertelenmesi kararının, bu süreçte tümden kaldırılmasının da daha doğru ve teşvik edici bir yaklaşım olabileceğini buradan da hatırlatmak lazım.

Başta buğday olmak üzere Sayın Bakan’ın “İlk etapta 9 milyon 700 bin metrekare alanda ekim yapılacak” diyerek açıkladığı baklagiller, yağlı tohumlar ve yem bitkileri gibi stratejik ürünlerimizin ekilmesinin teşvik edilmesi kaçınılmaz bir durumdu.

Ancak, bu durumun istenilen ve hedeflenen sonuçlara varabilmesi için ülkenin tamamındaki hazine arazilerinin verimli ve kaliteli üretim yapma koşulu ile çiftçilere bir dönem, bir yıl değil, en az 4-5 yıl tamamen bedelsiz tahsis edilmesi en

doğrusu değil midir?

Verim ve kaliteyi artırarak yapılacak üretim Türkiye’nin ithalatından “tarım ürünleri” kısmının çok çabuk çıkmasını sağlar. Bunun için de tarımda devlet destekleri tamamen ürüne verilmelidir.

Ekmeği çok tüketen bir ülke olarak en başta buğdayın artmasını sağlayacak destelemeler, tarımsal ürünler içinden de ülkemize en fazla dövizi kazandıran fındığı da ihmal etmeden yapılmalıdır.

Son yılların ortalaması ile yılda 300 bin ton iç fındık ihracatı ile kazanılan 2 milyar dolara yakın dövizin, 2023 hedefinde 500 bin tonun üzerinde iç ve 4 milyar dolarlık seviye çıkması için 2009’dan beri uygulanan alan bazlı desteğin artık, direk olarak ürüne verilmesi kaçınılmaz hale gelmiştir. Çünkü araziye verilerek üreticiye, “üretsen de alıyorsun, üretmesen de” diye hibe edilen desteklemeler, bahçelerin verim ve kalitesinin artmasına maalesef beklenen katkıyı yapmamıştır.

Onun için son alınan kararların koronavirüs gerekçesiyle gündelik olmamasını temenni ederken, “Hazine arazileri yetmez, destekleme ve teşvik sistemi de değiştirilmeli” çağrısı üreticilerin önceliğidir.

Sanay c çerde yüzde 80 dışarda yüzde 85 daraldı EBSO’nun COVID-19 sürec n n üyeler n nasıl etk led ğ n tesp t etmek amacıyla gerçekleşt rd ğ ankete katılan sanay c ler, ekonom de ç ve dış taleb n aynı anda bu kadar daraldığı b r dönem lk kez yaşadıklarını bel rtt .

NİHAT DELİBAŞI/İZMİR

Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO), COVID-19’un üyelerine etkilerini belirlemek için anket düzenledi. Ankete katılan sanayiciler iç ve dış talep şoku ile karşı karşıya kaldıklarını belirtirken, salgının sanayinin alışık olmadığı, öngöremediği niteliğine dikkat çekildi. Katılan firmaların yüzde 80’inin olumsuz etkilendiğinin ortaya konduğu ankette “yaşamak içim yaşatmak zorundayız” ifadesi yer aldı.

Ağırlıklı olarak çeşitli imalat, gıda, tekstil, deri ürünleri, demir-çelik, kimya ve kimyasal ürünler sanayi kollarında faaliyet gösteren firmaların katıldığı ankette yer alan iç pazardaki siparişlerle ilgili soruya her 3 sektör temsilcisinden birinin (yüzde 31,08) yüzde 51-75 aralığında azaldığı yanıtını verdiği görüldü.

Ankette EBSO üyelerinin yüzde 80’ninin farklı oranlarda iç siparişlerinde azalma gerçekleştiği, siparişleri artanların oranı ise yüzde 7.21’de kaldığı ifade edildi. İç pazarda siparişleri yüzde 51-75 aralığında azalan üyeler ağırlıklı olarak ağaç ve mobilya, çeşitli imalat, demir-çelik, inşaat, tekstil, kimya, makine sanayinde yer aldı. İç siparişleri yüksek düzeyde azalan firmaların yüzde 67’si üretime ara vermeyi planladığını belirtti.

Dış siparişlere ilişkin soruya verilen yanıt EBSO üyesi sanayicilerin yüzde 85.5’inin farklı oranlarda siparişlerinde azalma olduğunu ortaya koydu. Siparişleri artan üyelerin oranı yüzde 4.95’te kaldı. Dış pazarda siparişleri yüzde 5175 aralığında azalan EBSO üyelerinin iş kolları ise çeşitli imalat, makine, kimya

ve kimyasal ürünler, gıda, tekstil ve deri ürünleri olarak öne çıktı. İhracat yapan firmaların yüzde 86’sının süreçten olumsuz etkilendiğini ortaya koyan ankette bir diğer sonuç ise, dış siparişleri yarıdan fazla azalan firmaların yarısına yakınının ise üretime ara vermeyi düşünmesi oldu.

Fırsatlara da vurgu yapıldı EBSO üyelerinin içte ve dışta, talep şokunu ortaya koyan çift kanatlı bir sorun ile bu düzeyde ilk kez karşılaştığı vurgulanan ankette salgın sonrası ciddi bir talep patlaması olasılığına da dikkat çekilerek mevcut sanayi tesisleri ve lojistik ağının yaşatılması gerektiği vurgulandı.

Sektörel bazda değerlendirildiğinde katılımlarda öne çıkan çeşitli imalat sanayi sektöründe firmaların yüzde 34’ünün iç pazarda, yüzde 42.8’inin dış pazarda siparişleri azaldı. Yüzde 14’ü ise üretimi tamamen durdurdu. Tekstil ve deri ürünleri sanayinde firmaların yüzde 68.8’inin iç pazar siparişleri geriledi. yüzde 71.

8’inin dış pazarda siparişleri azalırken yüzde 53’ü ise çareyi üretimi tamamen durdurmakta buldu. Gıda sektöründeki firmaların yüzde 28’i üretimlerini aynı şekilde sürdürürken, sektörün hizmet verdiği-aldığı işletmelerin büyük oranda kapalı olmasından dolayı yüzde 40 dolayında sektör firmasının üretime ara vermeyi planladığı kaydedildi. Ankette yer alan üretime devam etmeyi düşünüyor musunuz sorusuna yanıt veren her sektör temsilcisinden 2’si ‘evet’ derken, firmaların sadece üçte birinin kısa çalışma ödeneğinden faydalandığı ortaya çıktı.

FİRMALAR KRİZ YÖNETİMİNE GEÇTİ EBSO anket ne katılan sanay c ler n yüzde 71.6’sı karşılaşacakları sorunları m n muma nd rmek ç n kr z yönet m ne geçt kler n bel rterek bu amaçla kr z masası/ek b kurdu. EBSO üyeler n n bu süreçte yaşadığı en öneml lk 3 sorun arasında nak t akışında bozulma yüzde 46.85 le lk sırada yer aldı. Bunu yüzde 35.14 le s par ş ptaller , yüzde 6. 76 le tedar k ağındak sıkıntılar tak p ett . Ankete katılan f rmaların yüzde 73.87’s ülke ekonom s n n kr zden tüm alanlarda etk leneceğ n bel rt rken ekonom n n daralacağına l şk n öngörüde bulunan sanay c ler n oranı yüzde 17.12, şgücü tem n nde sıkıntıya d kkat çeken sanay c ler n oranı se yüzde 6. 31 oldu.

Döv z kuru ve enflasyonun yüksel ş beklent s sorulan EBSO üyes sanay c ler n bu soruya verd kler yanıt sırasıyla yüzde 0. 45 ve yüzde 0. 90 oldu.

ÇOK BOYUTLU KRİZE VURGU YAPILDI Anket sonunda yapılan değerlend rmede kr z n çok boyutluluğuna vurgu yapılırken önlemler n de çok boyutlu ve sıra dışı olması gerekt ğ vurgulandı.

“Bu kr z en az hasarla atlatab lmek ç n alınması gereken ac l 3 önlem ned r” sorusuna lk sırada 2 haftalık sokağa çıkma yasağının get r lmes , k nc sırada mücb r sebep kapsamına tüm sektörler n dah l ed lmes , üçüncü sırada nak t desteğ ve enerj faturalarının 3 ay alınmaması yanıtı ver ld .

“SAĞLIK MALZEMELERİ İHTİSAS OSB KURULMASI ÖNEMLİ” EBSO üyeler sürec n sonu le lg l gözlemler n şöyle anlattı: “Gıda, h jyen ve sağlık malzemeler üret m n n ht yaçlar çerçeves nde ülke genel nde planlanması gereğ , bu çerçevede kümelenme anlayışı le sağlık malzemeler ht sas OSB kurulmasının önem anlaşılmıştır. İzm r buna tal pt r. Ücrets z z n mkanı le sanay c ye destek yapılması tek başına yeters zd r. Ücrets z z n ver lenlere öngörülen madd destek, ne onları yaşatacak ne de ekonom y ayakta tutacaktır.

Salgın sürec nde arz şoklarının enflasyon yaratma r sk parasal gen şlemen n yaratab leceğ nden daha fazla olacaktır. Bu nedenle, para yaratma mkanları kullanılmalıdır. Salgın sonrası ç ve dış talepte olab lecek artışa hazırlıklı olmalı, sanay tes sler m z her an üret me hazır halde tutacak koşullar sağlanmalıdır.”

DUNYA

09

CMYK

17 N san 2020 • C U M A / 10

FİNANS / BORSA

BİLİYOR MUSUNUZ?

lar/TL, piyasaların kapanış saatlerine doğru 6.94 seviyesini geçti.

PİYASA ANALİZİ Selçuk Altun selcuk.altun@dunya.com

NE OLDU: Piyasalar yurt içinde para ve banka istatistikleri, yurt dışında ise ABD’de başta konut başlangıçları ve haftalık işsizlik başvuruları olmak üzere yoğun veri akışını takip etti. Bununla beraber, önceki günkü sert kayıpların ardından daha sakin bir seyir izlendi. Güne tepki alımlarıyla başlayan ve bir ara 97.000 seviyesini test eden Borsa İstanbul, ilerleyen saatlerde kazançlarının büyük kısmını geri verdi, hafif artışla kapandı. Para piyasasına baktığımızda ise, TL’de değer kaybı devam etti. En son 14 Ağustos 2018 kur krizi döneminde görülen 6.90’ın üzerine çıkan do-

Çekim etkisini sürdüren 7 lira seviyesinden kâr realizasyonu görülebilir.

Ancak mevcut şartlarda yüksek oranlı bir geri çekilme beklememek lazım.

NE OLACAK: Koronavirüs salgınına ilişkin haber akışı global piyasaların odağında olmaya devam ediyor.

Yurtiçi özelinde ise odak noktası Türkiye’nin yeni bir dış kaynak elde edip edemeyeceği konusu. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın “Hiçbir uluslararası kuruluştan yardım ve destek talebinde bulunmadık” açıklaması bu konudaki endişeleri artırmış durumda. Öte yandan, artan risk iştahı nedeniyle altın fiyatlarındaki yükseliş sürerken, gelişmekte olan ülke para birimleri genelinde satış baskısı devam ediyor. Küresel risk iştahındaki düşüş ve döviz kurundaki yükselişe paralel Borsa İstanbul’da zayıf seyrin devam edebileceği öngörülüyor.

Hijyen için temassız tercih edildi Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgını, alışveriş alışkanlıklarını ve ödeme tercihlerini doğrudan etkiliyor.

COVID-19’un ödeme tercihleri üzerindeki etkisini araştırmak amacıyla Mastercard Türkiye tarafından yapılan ödeme yöntemleri araştırması, salgın döneminde online alışverişlerin yüzde 15 arttığını gösteriyor.

Kartla alışveriş yapan tüketicilerin yüzde 63’ü ise temassız işlemleri tercih ediyor. Tüketicilerin yüzde 53’ü temassız ödemeyi ‘daha hijyenik’ olduğu için kullandığını belirtirken bu yöntemi ‘daha hızlı’ olduğu için tercih ettiğini belirtenlerin oranı ise yüzde 40 seviyesinde.

EKOFOBİ

Şant Manukyan smanukyan@isyatirim@com.tr

M

art ayının ikinci yarısından itibaren gerek merkez bankası stratejileri gerekse kamu sağlığı açısından alınan önlemlerin detayları netleşti. Ben görece bildiğim bir konu olan merkez bankası stratejileri üzerinden gitmek istiyorum. Bunu da Fed’in adımlarını değerlendirerek yapmak doğru olacaktır. Global merkez bankası stratejilerini üçe ayırabiliriz. İlki herkesin aklına gelen faiz indi-

Afyon Ç mento, yüzde 300 bedell sermaye artırımında bulunarak ödenm ş sermayes n 100 m lyon TL’den 400 m lyon TL’ye çıkardı.

rimleri ve varlık alımları. Gerekli adımlar olmasına rağmen etkinliği en düşük adımlar. 2008 krizi finansal sektörde çıktığı için doğru bir reçete olsa da bu defa sadece yaraya merhem olarak değerlendirebiliriz. Tüm iddialara rağmen varlık alımları bankaların bilançosu açısından bir swaptan ötesi olmadı. Yani bonolar Fed’e geçerken banka bilançolarına rezerv eklenmiş oldu. Ve elbette rezervler sistem dışına çıkamayacağı için gerçek anlamda bir para basmadan söz etmek olanaksız.

Dahası özel sektörün bilançosunda bir büyüme veya servet etkisi de söz konusu değil. İkinci adım ise gerek ABD finans sektörünün aktörleri gerekse diğer merkez bankaları ile yapılan swap, repo ve benzeri likidite sağlamaya yönelik adımlar. Elbette kısa vadeli fonlama baskılarının azaltılması açısından çok önemli adımlar olsa da bu adımlar da doğrudan

BORSA A

Günlük

DÖVİZ Kurları

17 Nisan 2020

SERBEST PİYASA

96249.13

kapanış

kapanış

DÖVİZ ALIŞ

ÇARPRAZ KURLAR 1.5877 6.8589 0.9668 10.03 107.74 1.4105 10.52 3.7594 1.0879 1.2488 3.2373

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

6.9197 4.3684 1.0104 7.5281 8.6557 7.1737 0.69260 4.9125 22.5265 0.65909 1.8406 6.4380 3.8706 1.5654 0.09363 0.01657 0.98346 0.04153 1.9111

6.9024 4.3202 1.0048 7.5093 8.6048 7.1172 0.68503 4.8724 21.9020 0.65423 1.8235 6.3720

0.10545 4.0752 1.3209 0.27807 0.00044 0.37170 0.00564 0.08996 0.89198 0.00579 0.02152 1.5806 0.28541 0.43895 1.6597 4.8439 0.01344 0.21162 9.7511 1.9268

10

EFEKTİF SATIŞ 6.9301 4.3947 1.0128 7.5394 8.6687 7.1844 0.69420 4.9312 22.8644 0.66061 1.8544 6.4625

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.9370 7.5480 7.1640 8.6500 6.4500 1.8410 0.6910 0.6600 1.0090 4.3700 4.9030

6.9390 7.5530 7.2000 8.6940 6.4800 1.8510 0.6940 0.6630 1.0140 4.3920 4.9280

ALIŞ

SATIŞ

386.04 351.29 277.94 220.04 347.43 2557.36 617.90 2599.83 2551.28 1731.46 3.10

386.37 353.91 289.77 226.02 382.50 2604.66 635.46 2702.00 2592.02 3.11

LİBOR

1.0883 107.52 0.9663 1.2503 0.8704

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 9.99 9.99 9.96 9.96 9.94 9.93

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -9.98 -9.98 -9.97 -9.97 -9.96 -9.93 -9.93 -9.91 -9.88 -9.82 -9.57 -8.33

Çeleb DO-CO San foam Sünger Pegasus Döktaş Dökümcülük Penguen Gıda Trabzonspor Sport f S npaş GMYO Kuyumcukent Gayr menkul Metro Yatırım Ortaklığı İhlas Ev Aletler Gersan Elektr k

PAHALI Endekse göre 59.95 59.46 59.31 59.02 54.25 43.91 42.92 33.01 32.42 31.84 31.13 30.98

RTA Laboratuvarları Ek z K mya Bomont Elektr k Güler Yat. Hold ng Sodaş Sodyum Sanay Pınar Et Ve Un Ulusoy Un Sanay Pınar Süt Fr go Pak Gıda Casa Emt a Petrol Metro Yatırım Ortaklığı San foam Sünger

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI

Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER

DÖVİZ SATIŞ

6.9073 4.3401 1.0055 7.5145 8.6108 7.1279 0.68551 4.8905 22.2356 0.65469 1.8373 6.3957 3.8206 1.5452 0.09242 0.01635 0.97076 0.04099 1.8864

T.C. T C MERKEZ BANKASI

seviyelerinden kar realizasyonu ihtimalini de artırıyor. Kurda 7 lira seviyesinin çekim etkisinin yanı sıra daha önceden yüksek maliyetlerle dolarda kalan yatırımcıların endişeleri psikolojik olarak muhtemelen yakın dönemde test edeceğimiz 7 lira seviyesinden kâr realizasyonu yaratabilir. Ancak Merkez Bankasının rezervlerine ilişkin endişeler ve IMF dışında likidite bulunmasına yönelik soru işaretleri yüksek bir geri çekilmenin önünde engel olabilir.

6,78 yakın dönemdeki dip seviyemiz. Buranın gerisine inmesi için olumlu haber akışı gerekiyor. Mevcut durumda beklentimiz var olan bandın devamı ve 7 lira seviyelerinin zorlanması yönünde.

0.20 0.71 1.13 1.25 0.98

dunya.com/dovizbulteni

UCUZ Endekse göre İhlas Ev Aletler * Metal Gayr menkul** Pr zma Press Matbaacılık* İhlas Gazetec l k Euro Trend Yat. Ort. Galatasaray Sport f* Taç Tarım Ürünler ** Info Yatırım Trend GMYO Tüpraş TGS Dış T caret* Ray S gorta*

-25.32 -22.78 -22.67 -17.03 -15.03 -14.44 -13.67 -13.29 -11.91 -11.13 -11.03 -10.89

DİP Koç Hold ng Kuştur Kuşadası Tur zm Mensa DO-CO İhlas Ev Aletler D r teks D r l ş Tekst l Kervansaray Yat. Hold ng Kap tal Yat. Hold ng S npaş GMYO İhlas Gazetec l k

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

ZİRVE Balatacılar Balatacılık Dardanel Ünye Ç mento Lokman Hek m Sağlık Pınar Su Euro Yat. Ort. RTA Laboratuvarları Ek z K mya Eczacıbaşı İlaç İş G r ş m

borçlarını ödeme veya gelirlerini tasarrufa yöneltmeye gitmezlerse (ki bir kısmı mutlaka bu yönde kullanılacaktır) atılan adımların paranın dönüş hızını artıracağını ve bir süre (ama kısa bir süre değil) sonra fiyatlara yansıyacağını da göreceğiz. Tüm krizlerin ardından benzer bir görüntü yaşanır. Borç oranı yüksek hane halkı veya özel sektör bilançolarını tamir etme çabasına girerek ve doğal olarak bir daralma yaşanır. Bu daralmayı engellemenin veya yavaşlatmanın tek yolu kamunun bilançosunu büyütmesi ve harcamalarını artırmasıdır. Şayet ABD 2 trilyon dolarlık bir alt yapı harcama paketi açıklarsa bunun borç oranı üzerindeki etkisi çok kritik olmayacaktır. Zira bu yatırımın getirisi maliyetinden daha yüksek olacağından orta vadede oranın düşmesine şahit olacağız. Ancak sadece tüketime giden adımlar çok daha sorunlu.

EURO

1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 16/04/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Akçansa Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek.

Arçel k Aselsan Aygaz B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Global Yat. Hold ng Good-Year Gözde G r ş m Gübre Fabr k.

Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ.

Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom.

Odaş Elektr k Otokar Özak GMYO Pegasus Petk m Reysaş GMYO Sabancı Hold ng Sasa Polyester Selçuk Ecza Deposu Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank.

Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 8.50 5.65 7.02 6.16 3.23 4.97 12.76 4.20 1.16 49.16 3.35 18.38 15.99 5.68 15.20 26.66 9.92 54.60 11.61 8.66 7.21 3.29 36.86 77.55 6.50 6.95 11.04 1.60 7.35 4.80 10.31 552.60 1.18 6.29 6.05 8.00 56.25 8.25 2.85 3.97 3.63 14.75 2.53 1.22 11.69 10.49 6.60 4.83 3.07 1.39 4.45 2.08 13.80 1.38 349.60 3.61 14.77 14.69 10.09 72.00 11.63 62.50 37.50 29.40 13.10 1.70 10.98 1.46 115.00 2.43 49.92 3.38 6.35 7.62 8.33 7.67 5.59 0.92 4.83 9.70 5.12 0.98 7.41 19.09 13.84 19.39 2.23 3.25 13.00 5.17 84.70 10.16 6.78 49.70 23.66 4.41 11.27 1.95 5.85 1.20

FAİZ Z

0 0.59 59

SERBEST PİYASA

0.56 0 56

GÖSTERGE TAHVİL G

6.9390

kapanış

7.5530

kapanış

BORSA İSTANBUL - BIST 100

Günlük get r (%) Egel & Co Tarım G r ş m Lokman Hek m Sağlık Pınar Et Ve Un Pınar Su Ek z K mya QNB F nansbank Sodaş Sodyum Sanay QNB F nans F n. K r. İtt fak Hold ng Deva Hold ng RTA Laboratuvarları Bagfaş

reel sektöre yönelik operasyonlar değil. Üçüncü ve önemli adım ise özel sektörün veya belediyeler gibi kredi piyasalarına çıkamayan veya var olan kredilerini yenileyemeyen aktörlere yardımcı olunmasıydı. Yine kamunun da devreye girerek KOBİ’lere kredi vermesi en azından kısa vadede nakit akışı kesilen şirketlerin bir süre daha ayakta durmasını sağlamaya yönelik kritik bir adım oldu. Az önce Fed’in varlık alımlarının banka bilançolarının kompozisyonunu değiştirdiğin söylemiştim, ancak büyütmedi. Öte yandan kamunun haneler doğrudan bir çek göndermesi (bunu yapmanın birkaç yolu var, bütçe fazlası kullanılarak, borçlanarak veya gerçek anlamda para basarak) veya ABD Hazinesi’nin büyük oranda borçlanarak harcamaya başlaması doğrudan bazı kesimlerin bilançolarında büyüme demek. Şayet bu kesimler

DOLAR

0 0.41 41

BİST 100

KAZANDIRANLAR DIRANLAR

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

Koronavirüs resesyonunun depresyona dönüşmemesi için kamu ve merkez bankaları oldukça agresif politikalar uyguladıkları halde henüz belirsizlikler giderilebilmiş değil. Alınan önlemlere rağmen istihdam ve iş piyasasına ne kadar zarar verdiği tahmin edilemiyor. Bu belirsizlik çözülemeden piyasalar da istikrara kavuşamayacak. Koronavirüs kaynaklı endişeler TL üzerinden baskı yapmaya devam ediyor.

Aylık ve 3 aylık dolar/TL opsiyonlarındaki oynaklık seviyeleri %25’lere yaklaştı. Piyasanın kur oynaklığı tahmini daha da yükseleceği yönünde olsa da kantitatif olarak alım ve satım opsiyonlarındaki makasın açılması bir yandan da yakın dönem zirve

PARA TRAFİĞİ

Beste Naz SÜLLÜ B texen Kr pto Para Borsası

Merkez bankaları ve p yasalar

ÖDEMELERİN YÜZDE 63’Ü

KURLAR

Kurda zirve görüldü mü?

Günlük İşlem Hacm 11,268,686 364,479,343 8,296,818 11,221,854 29,303,310 1,773,691 16,624,260 30,267,932 30,102,477 7,496,321 31,684,185 53,133,649 22,856,982 2,101,765 81,373,044 1,238,774,034 7,408,537 280,915,463 87,810,495 25,573,439 2,164,817 1,474,773 30,196,413 33,767,605 47,604,554 8,554,873 149,432,285 43,499,507 14,555,345 929,037,144 75,423,378 17,544,970 86,309,203 20,560,972 9,446,838 288,405,860 27,899,594 954,707,108 22,836,994 10,873,253 54,531,024 111,598,877 137,991,551 9,634,286 157,025,463 294,687,049 14,807,238 137,683,140 253,317,981 56,248,409 45,938,914 112,237,077 26,394,506 84,983,301 6,482,520 104,801,649 17,520,879 94,103,530 17,241,883 264,450,586 243,742,059 11,764,764 16,398,967 615,623,031 59,214,939 21,929,876 23,021,665 86,335,494 6,773,677 37,951,207 1,158,339,673 203,026,006 63,004,780 82,285,490 234,573,019 141,079,399 127,789,160 11,600,581 111,678,919 147,004,017 121,117,410 70,431,771 112,720,072 149,974,591 99,185,767 28,081,355 68,954,065 37,443,007 120,791,120 19,839,173 271,396,545 1,083,840,016 82,077,694 6,511,947 60,579,579 243,484,715 70,267,892 315,300,182 31,209,983 51,954,190

Ağırlıklı Ortalama 8.29 5.67 7.04 6.12 3.23 4.98 12.87 4.19 1.16 48.45 3.34 18.30 15.88 5.68 15.19 26.71 9.89 54.97 11.94 8.77 7.17 3.26 36.78 79.29 6.38 6.92 10.76 1.58 7.41 4.67 9.96 549.53 1.18 6.26 6.04 8.05 55.81 8.26 2.83 3.93 3.65 14.65 2.44 1.22 11.63 10.46 6.69 4.82 3.05 1.38 4.41 2.04 13.67 1.37 349.75 3.72 14.66 14.89 10.06 72.02 11.48 63.16 36.99 30.00 13.17 1.70 11.03 1.44 114.79 2.37 51.56 3.38 6.15 7.61 8.44 7.47 5.52 0.92 4.73 9.84 5.13 0.97 7.57 19.34 13.84 19.18 2.15 3.23 13.03 5.12 85.22 10.27 6.84 49.20 23.82 4.45 11.31 1.95 5.90 1.18

Öte yandan yukarıda yazdıklarım gelişmiş daha doğrusu kendi para birimi ile borçlanabilen ülkeler için geçerli. Kendi para biriminden borçlanamadığı gibi şu anda döviz girişinde sorun yaşayan ülkelere “para basalım sonrasına bakarız” reçetesi ciddi sorunlar yaratabilir. Piyasaların virüsün yavaşlayan“momentumunu” ve merkez bankası operasyonlarını olumlu fiyatladığını görüyoruz.

Zaten gelişmekte olan ülkelerin bazı varlıkları ve euro gibi birkaç kur dışında piyasa koşulları altında oluşan bir fiyatlama da söz konusu değil. Ancak şirket kârları ve ekonomide yaşanacak hasar konusunda hala net bir resim oluşmuş değil. Dünya ekonomisi, ABD’yi de ayrıştıramayız, bu krizi kuvvetli değil zayıf bir ekonomik momentumla girdi. Bu nedenle hasar sanılandan büyük toparlanma ise yavaş gerçekleşebilir.

0.13 0 13 12.37

Tüm h sse senetler n n detayları ç n www.dunya.com ww.dunya.com

ALTIN GRAM/TL

11.18 18

kapanış

386.37

YATIRIM KAZANDIRANLAR YAT Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

7.97 5.60 6.97 6.02 3.17 4.90 12.64 4.15 1.14 47.12 3.25 18.06 15.59 5.61 15.01 26.26 9.67 54.00 11.54 8.33 7.10 3.16 36.30 77.55 6.09 6.83 10.10 1.55 7.27 4.42 9.41 540.00 1.17 6.18 5.96 7.96 54.00 8.12 2.77 3.85 3.53 14.09 2.36 1.19 10.92 10.25 6.60 4.78 2.99 1.34 4.23 2.01 13.16 1.34 345.90 3.57 14.05 14.69 9.96 71.10 11.23 62.30 35.94 29.00 12.73 1.66 10.73 1.40 113.10 2.30 49.92 3.35 5.60 7.50 8.15 7.03 5.41 0.91 4.65 9.61 5.10 0.95 7.28 18.70 13.71 18.94 2.04 3.19 12.92 4.96 83.45 10.08 6.77 48.74 23.12 4.38 11.08 1.92 5.74 1.15

8.51 5.73 7.32 6.19 3.34 5.07 13.10 4.24 1.18 49.22 3.39 18.55 16.10 5.82 15.50 27.04 9.99 55.90 12.30 9.12 7.25 3.36 37.30 87.05 6.53 7.02 11.04 1.61 7.64 4.80 10.31 558.00 1.20 6.32 6.09 8.15 56.75 8.37 2.91 4.05 3.78 15.20 2.53 1.24 11.97 10.66 6.80 4.87 3.12 1.41 4.54 2.08 14.00 1.39 354.80 3.85 15.32 15.29 10.17 72.90 11.71 64.20 38.20 30.96 13.44 1.74 11.25 1.47 116.60 2.44 57.80 3.40 6.45 7.70 8.67 7.67 5.60 0.94 4.83 10.17 5.19 0.99 7.93 20.88 13.99 19.46 2.24 3.27 13.16 5.23 86.80 10.59 6.93 50.50 24.40 4.51 11.44 1.97 6.10 1.20

6.25 0.00 -1.13 0.49 -2.71 -1.19 -1.47 0.00 0.00 2.63 3.40 2.68 1.20 -1.22 -0.65 0.83 2.59 0.83 -2.68 3.10 0.28 -0.60 1.60 -9.98 6.21 0.43 9.96 2.56 -1.47 9.84 9.91 -0.27 -0.84 1.13 0.17 1.14 2.74 0.49 -0.70 0.00 -1.36 4.24 5.42 0.00 7.35 3.66 -1.20 0.84 2.68 1.46 5.20 2.46 1.47 2.22 0.32 -1.63 0.61 -2.26 0.60 2.71 4.77 -1.11 0.27 1.87 3.39 2.41 0.55 2.82 0.44 4.74 -9.97 0.60 6.90 1.46 -1.07 9.89 3.90 0.00 3.43 -1.02 -0.39 1.03 1.51 -5.12 0.29 1.68 5.69 2.52 -0.76 2.17 -2.42 -1.93 0.30 -0.60 1.02 -1.34 -0.27 0.52 1.92 2.56

-12.46 -30.33 -27.59 -12.04 -15.00 -8.27 -15.96 -29.41 -24.18 28.29 -23.17 -20.36 -9.10 -6.66 -27.06 27.32 -18.33 17.02 3.94 -24.37 -23.13 -17.82 -4.75 -24.05 -21.50 -23.46 22.80 -10.89 -22.79 31.48 7.03 -4.81 -19.18 -6.62 -3.23 -11.50 -14.92 -25.94 -41.48 -1.98 -29.38 63.16 16.06 0.00 45.76 35.88 -17.60 -24.65 -19.21 -21.02 10.51 -21.80 -5.02 -12.66 -10.34 10.74 -33.11 -26.58 -20.65 -2.77 15.95 2.80 -35.23 21.39 -18.13 -34.62 -15.93 0.99 -21.79 -5.45 -42.22 -11.29 38.34 -16.44 7.76 25.74 -9.55 -29.77 -8.35 -9.85 -13.37 -19.01 21.80 -29.72 -28.36 -16.79 -18.91 -7.14 -5.80 -19.34 -33.20 -29.74 -8.01 -6.07 5.81 -19.96 -10.70 -21.37 -20.30 -26.38

7.60 5.40 6.60 6.10 3.20 4.95 10.75 4.20 1.15 47.50 3.35 18.25 14.50 4.95 14.00 23.25 9.90 50.00 11.50 7.90 7.20 3.15 36.50 75.00 6.50 6.90 11.00 1.57 7.10 4.15 9.90 550.00 1.18 5.90 5.30 8.00 56.00 8.20 2.85 3.95 3.05 8.80 2.17 1.20 10.75 10.25 6.00 4.80 2.95 1.23 4.45 2.08 13.50 1.27 345.00 3.30 12.50 14.25 9.30 66.00 11.00 56.00 36.50 24.75 13.00 1.45 10.75 1.43 115.00 2.35 35.50 3.30 4.25 7.60 8.00 6.20 5.30 0.87 4.30 9.40 4.80 0.97 6.20 17.50 13.50 19.25 1.88 3.00 12.25 5.10 84.00 9.70 6.70 49.50 23.50 4.40 11.25 1.95 5.50 1.15

9.20 7.70 9.40 6.80 3.75 5.20 15.00 5.40 1.18 54.00 3.85 22.00 16.50 5.90 21.00 28.50 11.50 55.00 11.75 10.00 7.60 3.70 43.50 99.00 7.80 9.00 11.25 1.75 9.00 4.85 10.50 560.00 1.20 7.00 6.10 8.50 68.00 10.50 4.75 4.00 4.75 15.00 2.55 1.45 11.75 10.50 7.00 4.85 3.10 1.75 4.50 2.60 17.00 1.48 370.00 3.65 17.00 19.50 11.75 74.00 11.75 65.00 54.00 29.50 16.75 2.23 13.25 2.02 135.00 2.55 74.00 3.55 6.60 8.60 8.70 7.80 5.80 1.20 4.85 10.25 5.70 1.13 7.50 24.50 17.50 22.75 2.65 3.40 13.50 6.70 112.50 13.75 7.20 50.00 24.25 4.60 13.00 2.38 6.70 1.65

STCH

RSI

92.86 26.29 16.15 57.65 16.67 78.61 24.62 20.43 44.44 44.79 68.85 44.30 87.21 67.42 57.11 71.49 54.82 75.35 85.63 39.64 39.08 26.09 62.08 61.01 56.76 57.69 70.00 62.62 42.32 69.40 77.53 37.01 34.78 43.48 26.38 84.25 42.90 41.25 54.93 71.53 65.02 44.69 82.14 37.50 79.47 83.26 69.91 32.12 50.00 41.86 78.03 48.78 49.19 51.61 58.15 72.15 51.39 41.92 55.60 79.76 68.22 41.55 32.62 85.57 26.73 55.65 44.36 54.76 45.89 44.44 59.97 35.19 28.12 46.08 19.01 52.82 81.71 37.50 91.43 71.07 43.30 68.97 82.78 56.31 51.97 67.86 31.58 72.29 56.35 67.61 13.12 56.39 30.08 73.59 86.39 29.70 66.57 39.34 37.22 64.29

68.13 40.67 41.65 52.53 41.00 54.35 52.37 42.53 46.85 52.59 58.33 45.96 64.74 51.37 50.82 59.97 57.46 64.00 69.29 53.07 45.57 50.72 48.80 54.56 58.55 49.28 59.12 55.03 47.39 61.01 57.44 55.03 42.24 46.47 50.50 53.73 50.17 46.93 49.01 57.66 58.89 50.36 65.21 46.21 72.03 69.34 51.86 43.00 51.85 48.22 64.44 48.06 52.94 48.75 53.24 62.38 50.52 48.36 49.40 61.50 64.72 49.38 44.00 75.28 45.81 54.61 50.40 49.02 48.77 50.13 55.85 51.38 50.77 47.77 52.85 56.78 61.46 44.93 67.31 61.67 43.95 49.27 69.75 55.16 50.75 57.84 53.34 59.86 48.74 56.45 46.42 53.28 48.10 60.11 70.96 38.98 52.71 43.71 46.66 53.93

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

MOM

CCI

123.73 183.61 99.47 -14.20 109.82 -34.34 114.19 35.82 100.00 -124.87 115.58 104.47 127.35 8.58 112.90 -60.52 108.41 42.12 113.90 -99.31 133.47 113.49 107.23 27.28 134.37 196.36 117.58 93.06 116.03 65.03 126.35 123.26 125.25 70.88 104.60 226.88 154.80 180.24 126.61 60.49 114.59 -31.42 123.22 -7.09 110.36 99.99 155.72 65.28 138.89 58.20 119.83 62.84 142.82 228.98 125.16 82.17 142.17 32.36 161.53 143.87 152.20 136.57 136.44 38.17 106.31 -4.28 101.48 8.17 110.74 -4.88 103.90 193.33 136.50 23.16 108.84 32.08 130.73 52.88 140.78 77.77 161.33 80.62 122.92 28.55 148.82 122.12 110.91 -35.06 147.60 237.97 173.10 109.08 110.74 150.37 98.98 11.28 107.34 47.64 106.11 13.33 129.50 146.79 108.90 48.15 135.83 35.80 113.11 44.73 123.53 54.72 156.96 173.01 131.76 42.76 107.48 41.79 120.69 58.60 138.59 134.12 150.26 99.88 129.56 11.27 122.55 13.47 151.78 226.42 128.56 -38.46 138.21 68.61 137.42 26.33 123.73 53.76 119.80 38.04 112.50 33.06 191.26 71.51 115.75 11.87 170.70 -91.21 104.88 46.58 162.70 -40.54 133.86 121.54 119.70 161.45 110.84 27.11 125.45 126.04 136.81 221.54 102.81 22.52 107.69 70.00 158.95 248.88 138.09 83.67 115.91 43.79 129.57 83.30 125.99 23.35 125.97 106.50 107.62 49.82 137.50 74.53 125.85 -12.88 127.96 87.11 118.74 10.44 124.79 84.04 127.55 205.30 96.29 -140.55 120.41 116.77 102.63 17.85 118.66 28.14 123.71 65.06

Q nvest Portföy K ra Sert. Katılım (Döv z) Fonu QNB F nans Portföy A.B.D. Dolar Yab. BYF İstanbul Portföy Yab. (G.Ol.P y.) Borç. Araç. Fonu Ak Portföy AGI Değ. Fon Z raat Portföy Katılım Fonu (Döv z) TEB Portföy K ra Sert. (Döv z) Katılım Fonu İş Portföy PY Euro. Borç. Araç.(Döv z) Özel Fonu Ged k Portföy G-20 Ülkeler Yab. H s. Sen. Fonu Albaraka Portföy Katılım Fonu QNB F nans Portföy B r. Değ. Fon İş Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fonu İş Portföy Yab. Borç. Araç. Fonu Yapı Kred Port. PY Borç. Araç. (Döv z) Özel Fonu F ba Portföy Euro. Borç. Araç. (Döv z) Fon Q nvest Portföy Değ. Fon

1.29 1.23 1.21 1.20 1.07 0.99 0.98 0.93 0.88 0.81 0.81 0.80 0.73 0.65 0.62

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r Z raat Port. BIST L k t Bank. End.H s.Sen. Yğ. BYF Ak Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) Ak Portföy Petrol Yab. BYF Fon Sepet Fonu İş Portföy BIST Banka End. H s. Sen. Fonu (HSYF) İş Portföy BIST Tkn. Ağır. Sın. End. H s. Sen. Fonu Osmanlı Portföy B r nc H sse Sened Fonu Stratej Portföy B r. H s. Sen. Fonu(HSYF) Yapı Kred Port. B r. H s .Sen. Fonu (HSYF) Fokus Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) Aura Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) Garant Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) Osmanlı Portföy İk nc H sse Sened Fonu Ak Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) Global Md Portföy B r. H s. Sen. Fonu (H.S.Y.F) Z raat Port. BIST 30 End. H s. Sen. Yoğun BYF

-4.88 -4.83 -4.76 -4.68 -4.62 -4.55 -3.95 -3.90 -3.50 -3.47 -3.20 -3.15 -3.08 -3.04 -2.99

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR Günlük get r Katılım Em. ve Hay. Agr. Katılım Değ. (Döv z) EYF 1.20 NN Hay. Em. Değ. EYF 0.81 Garant Em. Hay. Değ. EYF 0.66 Axa Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 0.64 C gna F nans Em. ve Hay. Altın EYF 0.59 Z raat Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 0.59 Av vaSA Em. ve Hay. Altın EYF 0.59 NN Hay. Em. Altın EYF 0.59 Garant Em. Hay. Altın EYF 0.58 BNP Par bas Card f Em. Altın EYF 0.58 Vakıf Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 0.58 All anz Yaşam ve Em. Altın EYF 0.58 Av vaSA Em. ve Hay. İk . Değ. EYF 0.57 Bereket Em. ve Hay. Altın Katılım EYF 0.57 Halk Hayat ve Em. Altın Katılım EYF 0.57

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Günlük get r F ba Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF -4.80 Anadolu Hayat Em. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -3.03 Garant Em. Hay. Sürd. H s. Sen. EYF -2.90 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. EYF -2.83 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF -2.82 Garant Em. Hay. H s. Sen. EYF -2.80 Garant Em. Hay. H s. Sen. Gr. EYF -2.79 All anz Yaşam ve Em. Sürd. H s. Sen. EYF -2.73 F ba Em. ve Hay. Oyak Port. H s. Sen. EYF -2.71 Aegon Emekl l k ve Hay. H s. Sen. EYF -2.71 Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -2.70 Anadolu Hayat Em. İş Bankası İşt rak Endeks EYF -2.64 MetL fe Em. ve Hay. H s. Sen. EYF -2.53 F ba Em. ve Hay. H s. Sen. EYF -2.41 Axa Hayat ve Em. H s. Sen. EYF -2.38

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) -0.37 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları -0.16 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları -1.08 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened -2.45 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar -0.80 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları -0.38 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 0.58 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.02 Yatırım Fonları -0.14 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları 0.02 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları -0.74 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları -1.94 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon -0.27 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.05 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 0.57 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.02

Kaynak: F nnet

17 N san 2020 • C U M A / 11

PİYASA

“KOBİ’LERİMİZ, ERTELENEN TAKSİTLERİ ŞUBE İSTESE DAHİ ÖDEMESİN” FARUK ŞÜYÜN

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi (KOSGEB) Başkanı Cevahir Uzkurt, KOBİ’lerin yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgın sürecini yara almadan atlatması gerektiğini belirterek, “KOBİ’ler bağışıklıklarını koruyarak, kriz sonrası ortaya çıkacak fırsatları daha iyi değerlendirebilmeliler” dedi. Dünyanın bu sürece hazırlıksız yakalandığını ifade eden Uzkurt, bu süreçte yaşanan arz-talep şokunun dünyadaki KOBİ’leri

BİLGÜTAY YAŞAR

Yayın dünyasında onl ne gez nt

COVİD-19 kapsamında tur zm sektörü ç n uygulanan destekler

ODAK dunya.com/yazarlar

VERGİ PORTALI dunya.com/yazarlar

DR. HAKAN ÇINAR EDİP EMİL ÖYMEN

D namoyu düşünürken d şl ler unutmayalım

Yalan salgını = İnfodem YENİLEŞİM dunya.com/yazarlar

SIRA DIŞI dunya.com/yazarlar

etkilediğine dikkati çekerek, bu işletmelerin alacaklarını tahsil edemedikleri için zorlandıklarını ve negatif nakit akışı olduğunu bildirdi. Salgın sürecinin KOBİ’lerin bilanço ve gelirgider tablolarında sıkıntılara yol açabileceğine işaret eden Uzkurt, şöyle konuştu: “Sürecin uzaması halinde firmaların yaşadığı bu sıkıntı finans ve bankacılık sektörüne de yansıyabilir. Bu firmaların bankalardan kullandıkları krediler var. Burada KOBİ’lerimizden isteğim, ertelenen bu taksitleri şube istese dahi ödemesin. Bu

taksitler otomatik ertelendi.

Banka genel müdürlüğü ile şube arasında iletişim sağlandığında bu sorun çözülecek.” KOSGEB’in bu süreçte, kamu bankalarının vermiş olduğu destekleri kendi sitesinde toplayarak KOBİ’lere yardımcı olduğunu dile getiren Uzkurt, şunları kaydetti: “İşletmelerimiz, ‘Hangi kurum, ne veriyor?’ sorusunun cevabını bulmak için bizim sitemize girerek, hangi desteğin açıklandığını, kimin tarafından, hangi şartlarda verildiğini görebilecek.”

ANKARA-AA

OSB’lerde emsal yüzde 1’e çıktı Yapılaşma ve enerj üret m yle lg l bazı kısıtlamalar, sanay c ler n talepler doğrultusunda kaldırıldı. Emsal oranı yüzde 1’e çıkarken, sanay c n n enerj ht yaçlarını g dermek üzere güneş ve rüzgâr enerj s projeler yapmalarının önü açıldı.

SANAYİ BAKANI VARANK: OSB’LERİN İŞLEMLERİNİ KOLAYLAŞTIRACAK Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, COVID-19 salgınında sanayi kuruluşlarının ve OSB’lerin işlemlerini kolaylaştırmak üzere bir dizi önlem aldıklarını bildirdi.

Varank’ın verdiği bilgilere göre, sanayicilerin her yıl nisan ayı sonuna kadar doldurması gereken yıllık işletme cetveli;

HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA

Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Uygulama Yönetmeliği’nin, yapılaşma koşullarında değişiklikler içeren düzenleme Resmi Gazete’de yayımlandı. Sanayi üretiminin üçte birinin gerçekleştirildiği OSB’lerde, yapılaşma ve enerji üretimiyle ilgili bazı kısıtlamalar, sanayicilerin talepleri doğrultusunda kaldırıldı. OSB’lerdeki sanayi parsellerinde emsal, yüzde

1’e çıktı. Ancak OSB’ler bu imkânı kullanabilmek için öncelikle imar planını değiştirerek, yüzde 10 ayırma şartıyla yararlanabilecekler. Yönetmeliği değerlendiren Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Başkanı Memiş Kütükcü, talepleri arasında yer alan emsal artışı, OSB katılımcısının kendi ihtiyacı için elektrik üretim tesisi kurabilmesi gibi pek çok yeni düzenleme getiren yönetmeliğin OSB’lerin rekabet gücünü artıracağını söyledi.

başvuranlar için 4 ay kadar uzatılacak. İşletmelerin bu imkândan yararlanmak için mücbir sebep kaydı yaptırma zorunluluğu bulunmuyor. Ayrıca, elektrik tarifeleri için 2 yılda bir yaptırılan Sanayi Sicil Belgesi Vizesi için tanınan ek süre de 30 gün yerine 90 gün olarak uygulanacak.

Eteleme başvuruları e-Devlet üzerinden yapılabilecek. OSB Yönetmeliği’nde yapılan değişikliği de değerlendiren Varank, “Aldığımız tüm kararların sanayimize katma değer olarak dönmesi en büyük arzumuz” dedi. Varank, “Sanayicilerimizden beklentimiz, tesislerinde iş güvenliğini en

üst seviyeye çıkartarak emekçilerimize sahip çıkmaları. Sanayi tesislerine bu dönemde uygulamaları gereken kuralları ilettik. Üretimin ve istihdamın sürekliliği kadar, emekçilerimizin sağlığının da korunması sanayicilerimizin en kritik görevlerinden biri” diye konuştu.

Türkiye’de sanayi üretiminin yüzde 33’ünün OSB’lerde gerçekleştirildiği bilgisini veren Kütükcü, “OSBÜK olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız tarafından hazırlanan OSB Uygulama Yönetmeliği’ne katkıda bulunmak üzere sunduğumuz rapordaki taleplerimizin karşılanması son derece memnuniyet verici. Her zaman olduğu gibi, bu yönetmelik değişikliğinde de üretimin, organize sanayi bölgelerimizin taleplerini karşılayan Sanayi ve Teknoloji Ba-

kanımız Sayın Mustafa Varank’a teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı.

sine imkân tanındı.

Daha önce OSB’nin katı atıkları ile ortak arıta tesisinden çıkan çamurların bertaraf tesisleri yasaklardan istisna tutulurken, yeni düzenlemeyle her türlü geri dönüşüm ve bertaraf tesisleri istisna tutuldu.

OSB’lerde kurulamayacak tesislerle ilgili kararı daha önce OSB’ler verirken, yeni düzenlemeyle nihai kararın Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan alınacak onayla verilebileceği hükme

Güneş ve rüzgârdan elektr k üreteb lecek Yönetmeliğin, “OSB’lerde kurulamayacak tesisler” başlıklı 54’üncü maddesinde yapılan değişiklikle sanayi ve hizmet destek parselinin boş kalan kısımlarında katılımcının kendi ihtiyacı için gerekli olan rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurabilme-

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR > VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

-

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm Köşebent 30’luk

-

-

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

-

Vadel İşlemler Pazarları

90

D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Ø50 2.76 3.37

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ)

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

TEL (KDV Har ç TL/m2) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2515 12-32 mm (yuvarlak) 2555

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 2970 NPI-U 320-550 (STD) 3040 HEB - 120-200 (STD) 2985 HEB - 220-260 (STD) 3060 G 1-110 (TL) 3060 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 3 67.10 5cm /10 kg/m 132.00 2cm / 20 kg/m3 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

> PLASTİK MADDELERİ

($, ton, peş n) Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

(KDV har ç) 958-975 949-1007 1021-1093 992-1071 949-1007 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1224 1288-1314

Kaynak: Chemorb s.com (23-29 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

Tek Zamanlı

11

600-800 1200-1500 1200 800-1000

KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220250.00

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2532 20-100 mm (SAE 1010) 2980 130-260 mm (SAE 1040) 3165 130-260 mm (S23JR) 3110

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2330 2185

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

173,418 95,006 18,790 1,695 23,115 16,839 8 0 0 0 0 328,871 4 3 1 115 29 86 28 18 10 147 329,018

2,670,768 502,908 233,679 11,697 689,855 59,323 46 0 0 0 0 4,168,276 273 213 60 401 118 283 437 142 295 1,111 4,169,387

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

2,553,883,412.00 5,792,075,972.50 1,621,272,108.20 87,309,777.42 264,784,525.51 693,050,700.85 1,076,476.08 0.00 0.00 0.00 0.00 11,013,452,972.56 302,760.00 231,960.00 70,800.00 4,699,600.00 1,408,800.00 3,290,800.00 2,835,900.00 903,900.00 1,932,000.00 7,838,260.00 11,021,291,232.56

Açık Poz. Say. Değ.

2,032,259 458,740 719,840 25,996 995,107 70,062 6,409 0 0 0 0 4,308,413 373,170 81,580 291,590 29,229 17,149 12,080 64,149 47,224 16,925 466,548 4,774,961

45,593 -9,303 9,239 1,782 73,784 3,221 9 0 0 0 0 124,325 -200 -200 0 229 82 147 194 49 145 223 124,548

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ

ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.)

290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ

15/04/2020

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1640 Ekstra DKP 1515 1. grup hurda 1425 2. grup hurda 1375 3. grup hurda Talaş 1175 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.30 P r nç (Osmancık) 7.00 P r nç (Luna) 6.20 Fasulye (Battal/İthal) 13.00 Fasulye 8-8.5 mm 12.50 Fasulye 7.5-8 mm 12.00 Barbunya 9 mm 14.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 10.50 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

4.20 3.90 8.20 6.50 9.50 7.50 7.00 7.50

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

-

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg) KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg) 102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 35.50 Kuzu et (karkas/kg) 47.00

36.50 49.50

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 36.00 Kuzu Et (kmk./kg) 50.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 2875 Sığır (adet) 11.115 Kuzu (adet) 700

-

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 29.50 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 26.50 Sığır (karkas/kg) 28.00

-

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.34 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu (karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

-

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 28.50 Dana (karkas/kg) 29.00 Kuzu (karkas/kg) 42.00

-

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 14.20 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 20.90

(TL) En düşük 17.00 26.00 140.00 21.00 20.00 9.00 -

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 32.00 İnek (karkas/kg) 25.00 Koyun (karkas/kg) 31.20 Kuzu (karkas/kg) 43.50 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 160.00 21.00 20.00 9.00 -

KONYA 1780 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1620-1642 1360 1851 1349

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

Barbunya 10.00 B ber (Dolma) 12.00 Brokol 8.00 Domates 3.00 Fasülye (Çalı) 6.00 Havuç (Beypazarı) 3.00 Ispanak 3.00 Kabak (Sakız) 4.00 Karnabahar 3.00 Kerev z 3.00 Kıvırcık 2.00 Kıvırcık (2.Kal te) 1.00

C ns Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

-

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.)

Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

39.0 38.0 37.0 36.0 31.0 26.0

41.0 40.0 38.5 36.5 33.0 29.5

12.00 3.00 4.00 3.00 2.00 2.00 6.00 6.00 3.00 2.00 2.00 3.00

139.88 8.50 3.00 9.65 8.40 3.20 1.20 1.35

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.50 1.17 1.18 1.44 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS FINDIK (TL/Kg) TMO Tombul Kab. (Düzce) Tombul Kab. (Gir.) Tombul Kab. (Ordu) Tombul Kab. (Trab.)

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1640-1655 1569 1377 -

BANDIRMA 1650 1550 -

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 10.00 3.00 8.00 8.00 10.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.00 16.75 28.00 6.20

16.50-17.00 18.76-20.38 20.00-23.50 20.00-22.00 18.80-22.00

PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok.

15.50 24/1 Open end dok.

16.00 30/1 Open end dok.

16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

GÜNLÜK İŞLEMLER Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.57 0.94 0.95 27.94 20.02 32.00

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1737.50 2147.40 805.40 15.45

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar TARIMSAL Buğday Mısır Kakao Kahve (Arabica) Kahve (Robusta) Pamuk Büyükbaş hayvan Besi sığırı Kereste Palm yağı* Portakal suyu Soya fasulyesi Soya küspesi Soya yağı Şeker Rafine şeker

16/04/2020

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

Fındık G resun Kal te Tombul 22,2781 Buğday Ekm.K. Sert 1,4938 Buğday Ekm. K. D ğer 1,4727 Arpa 1,2819 Mısır 1,3178 Buğday Ekm. B. Sert 1,4791 Buğday Ekm. K. Düşük Vasıflı 1,6399 Buğday Makarnalık 1,8176 Buğday Ekm. B. D ğer 1,6300

2.190.000 3.021.040 2.017.370 1.931.060 1.692.760 316.880 75.660 33.580 10.400

48.789.000 4.512.893 2.970.992 2.475.438 2.230.705 468.698 124.077 61.035 16.952

12.00 7.00 3.00 12.00 5.00 13.00 8.00 8.00 35.00 7.00 3.00 10.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 4.80 9.80 3.30 1.80 2.80 2.80 1.30 3.20 2.30 1.70 1.30

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1507.70 5130.50 1908.00 83.04 15.339.00 1663.50 11.713.00

Cent/Bushel Dolar/Ton Dolar/Ton cent/kg Dolar/Lb Cent/Lb Dolar/Adet Dolar/Adet Dolar/Ton MYR/Ton Cent /Lb Cent/Bushel Cent/Bushel Dolar/Lb Dolar/Lb Dolar/ton

538.50 318.00 1795.00 118.80 1162.00 52.49 95.43 117.10 324.00 2340.00 109.50 836.25 291.50 0.26 10.21 336.70

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

(*) 15 NİSAN 2020 16 NİSAN 2020 verileri

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr.

1000 Ipack (Beyaz) 40 gr.

975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr.

Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

40.0 39.0 38.0 38.0 37.0 -

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk Liverpool A (cent/kg)

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1750 1500 1390 1310

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

24.15 12.00 23.00

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 42.06 Kuzu et (gövde/kg) 49.99 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr.

800 H kote / Lum 115-200 gr.

770 H kote / Prescol 90-400 gr.

750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr.

900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr.

850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr.

920

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan (İthal) Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru (İthal) Vanoz Zargana

> KAĞIT (KDV har ç)

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 8.30 1.30 4.80 4.00 1.80 1.80 0.70 1.00 3.20 9.80 7.30

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 6.80 5.80 5.80 5.30 7.20 2.60 6.00 -

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 4.30 7.00 12.10 9.80 4.80 40.00 3.80 3.30 7.00

bağlandı. İlgilinin bakanlığa başvurması üzerine, OSB tarafından OSB’de kurulamayacağına karar verilen tesise ilişkin nihai karar, bakanlık makamından alınacak onay ile verilir.”

Bedel ades ray ç bedel aşamayacak, döv zle satış kalktı Yönetmelikte bir önemli düzenleme de iptal edilen tahsislerin bedel iadesiyle ilgili hükümlerde yapıldı. Yönetmeliğin eski halinde tahsis iadesi veya iptali halinde katılımcıya ödenecek bedelin yeniden değerleme oranına göre hesaplanması öngörülüyordu. Yeni düzenlemede bu hükümler korunmakla birlikte, katılımcıya geri ödenecek tutarın, güncel parsel tahsis bedelinin üzerinde olamayacağı ifadeleri yönetmeliğe eklendi. Yapılan başka bir değişiklikle, parsellerin dövizle satışına imkân veren hükümler yönetmelik kapsamından çıkarıldı.

SEZONUN İLK ÜRÜNÜ 400 TL

Kemalpaşa’da k raz ç n hazırlıklar tamam İzmir’in Kemalpaşa ilçesi, en önemli geçim kaynağı olan kirazın hasat mevsimi arifesinde koronavirüsle mücadele kapsamında alınan tedbirlerin dolayısıyla tedirginlik yaşarken, ilçe belediyesi de sıkıntıların aşılması için çalışmalarını hızlandırdı. Kuzey yarım kürede kiraz hasadının en erken yapıldığı yerin Kemalpaşa olduğunu dile getiren Kemalpaşa Belediye Başkanı Rıdvan Karakayalı, üreticiyi mağdur etmemek için tüm önemleri aldıklarını belirterek, “Sezonun başlamasıyla birlikte üretici ve mevsimlik işçilerimize maske dağıtımını yapacağız” dedi. Bu arada Türkiye’nin erkenci kiraz üretim bölgelerinden Manisa’nın Şehzadeler ilçesinde sezonun ilk ürünü, sembolik açık artırmada kilogramı 400 liradan satıldı. İZMİR-DÜNYA

SEZONUN İLK ERİĞİ

Mers n'de er k hasadı başladı k losu 8-12 l ra Mersin’in Mut ilçesinde, açık alanda sezonun ilk erik hasadı yapılıyor. İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ekrem Bayır, bu yıl ilçede 14 bin dekar alanda erik üretimi yapıldığını ve 21 bin ton rekolte beklendiğini söyledi. Hasatta yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını dolayısıyla hassas davranıldığını belirten Bayır, “Hasat edilen erikler, ilgili mevzuat ve COVID-19 tedbirleri çerçevesinde ambalajlanarak yurdumuzun her yerine gönderiliyor” dedi. Mut Toptancı Hali Sebze Meyve Komisyoncular Derneği Başkanı Mehmet Ali Acar, eriğin 8-12 liradan alıcı bulduğunu bildirdi. AA

17 N san 2020 • C U M A / 12

DIŞ HABERLER

ECB: BÜYÜK DARALMA BEKLİYORUZ Avrupa Merkez Bankası (ECB) başkanı Christine Lagarde euro bölgesi ekonomisinde "büyük bir daralma" beklediğini ve en azından başlangıçta enflasyonun düşmesini beklediğini açıkladı.

Lagarde Uluslararası Para ve Finans Komitesi'ne yaptığı açıklamada "Euro bölgesinde, son anket sonuçları başta olmak üzere açıklanan son ekonomik veriler, daha önce benzeri görülmemiş düşüşler göstermeye başladı ve istihdam piyasalarının hızla bozulmasının yanı sıra euro bölgesinde üretimde büyük bir daralmaya işaret ediyor" dedi.

OPEC 2020 BEKLENTİSİ: TALEP 6,9 MİLYON VARİL DÜŞECEK Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), koronavirüs salgını nedeniyle bu yılki küresel petrol talebine yönelik tahminini tekrar düşürdü ve söz konusu düşürmenin son olmayabileceğini açıkladı.

OPEC dün yayınladığı aylık raporda 2020'de küresel talebin günde 6.9 milyon varil veya yüzde 6.9 oranında daralmasını beklediğini belirtti. OPEC geçen ay talebin günde 60,000 varil ile hafif artmasını bekliyordu. OPEC talep tahmininde, "Aşağı yönlü riskler önemini koruyor ve özellikle ikinci çeyrekte daha fazla düzeltme yapılması olasılığını ortaya koyuyor. Petrol piyasası şu anda ani, aşırı ve küresel ölçekte tarihi bir şok yaşıyor" dedi.

Kurumsal çöküş

EKONOMİ ATLASI

Ömer Faruk Çolak ofc1962@gmail.com

G

eçen hafta sonu ölüm korkusu eve kapanmamızı sağladı. Yaklaşık 63 milyon kişi bir bakanın emri ile sorgusuz sualsiz sokağa çıkmadı. 12 Eylül Darbesi sonrası insanların otoriteye boyun eğmesi ile ilgili yapılan testlerde de korkunun emirlere uyumu arttırdığı sonucu çıkmıştı. İstatistiksel olarak geçen haftaki uygulama örneklem olarak en büyük test idi ve yine aynı sonuç çıktı. Korku insanların özgürlük düşüncesinin önüne geçti.

Biraz okuma yazması olanlar aslında bu olgunun hemen her dönem geçerli olduğunu bilmekte.

20. yüzyılın özellikle ilk yarısında bu tür korkular defalarca test edildi. Yüzyılın ilk çeyreğinde irili ufaklı yaşanan savaşların sonrasında nihayetinde topyekun bir savaşın içine düşülmüştü. Savaş sonrası ülke ekonomileri büyük yara almış, ancak 1924 de ‘Fordist’ üretim biçimin etkinleşmesi büyük bir üretim patlamasına neden olmuş, ancak ardından gelen 1929 Bunalımı dünyayı yeniden kaosun içine atmıştı. ABD’de başlayan kriz tüm dünyayı içine almıştı. Üretimdeki düşüş inanılmazdı. ABD’de 1929 sanayi üretimi 100 alındığında, üretim 1932 de 50’ye düşmüştü. İşsizlik tüm dünyayı kasıp kavururken I. Dünya Savaşının mağlup ülkesi Almanya, bunalım sonrasında Faşizmin kucağına düşmüştü.

Rusya savaştan çekilmiş ve 1917 devrimi ile Sosyalizm ile tanışmış, ancak Lenin’in ölümü ile o da Stalin’in acımasız iktidarının elinde tutsak olmuştu. Bunların hepsi 30 yıl içinde oldu. Kırkıncı yıl başlamadan II. Dünya Savaşı başlamıştı. Savaş Faşizmin yenilmesiyle sona ererken, liberal demokrasi, güler yüzlü kapitalizm birçok ülkede tercih edilen sistem olmuştu. Artık otoriter rejimler sözde halkın -işçi sınıfının- egemenliği ile yönetilen Rusya-SSCB ve Çin olmuştu.

21. yüzyılın ilk çeyreğinin sonuna yaklaşılırken yaşadıklarımızı düşünelim. Otoriter rejimler ile idare edilen bazı ülkeler, adı bahar ya da başka bir kavramlaştırmanın açtığı çukurun içine düştüler. Bu ülkeler terörün içine düştüler. Dünya melez demokrasiler ile idare edilir oldu. Popülist sağ iktidarlar sorun kaynağı olmalarına rağmen iktidarda kalmaya devam ettiler. Liberal demokrasi hızla düşüş eğilimi içine girdi. ABD ve İngiltere bu dalgada başı çekti. Radikal İslamcıların neden olduğu terör dünyayı kasıp kavurdu. Her derde deva olarak sunulan küreselleşme ve onun iktisadi modeli neo-klasik iktisat, ülkeleri büyük borç batağına sürükledi. Eşitlik söylemleri ile adeta birçok ülkeyi esir eden küreselleşme, öyle bir eşitsizlik yarattı ki, merkez ülkelerde bile ciddi sorun oldu. Son olarak Çin’de başlayıp dünyayı içine alan koronavirüs salgını yalpalamakta olan sistemi çökertti.

Deprem oldu ancak çoğumuz bundan habersiz yaşamaktayız.

Sağcı politikacılar yurttaşlarla adeta dalga geçmekte. ABD’de Trump, virüsün yarattığı salgın hastalık krizinin sorumluluğunu eyalet yönetimlerine atarken, hasta insanlar ilaç, doktor bulamamakta. Dünyanın en büyük askeri ve ekonomik gücü olan, daha birkaç ay öncesine kadar bunun havası ile ortalıkta dolanan “America first” sloganları atan Trump, şimdi federal yönetimin başında olduğunu unutmuş pozisyonda dolaşmakta. Benzer yaklaşımı AB de gösterdi. İtalya’da ve İspanya’da sağlık sistemleri çöktü. Elbette aslında göçen, dünyaya son elli yıldır egemen olan kapitalizm ve demokrasi anlayışı.

Türkiye bu süreçte öyle yalpalamalar gösterdi ki, sonunda virüsten korunmak için katiller, hırsızlar ve mafya babaları için af çıkardı. Halk iki ay önce “beka” söylemi ile ortalıkta dolanan, şimdi affa öncülük yapan siyasi partiyi sorgulama ihtiyacı bile hissetmedi. Bundan olsa gerek affa evet diyenler TBMM’de yasa görüşmelerinde çok rahatlardı. Ölüm korkusu yine galip geldi, insanın düşünme yetisini elinden aldı. Ancak ortada çöken bir kurumsal yapı var, bakalım ne zaman farkına varıp sorgulamaya başlanacak.

S O N B İ R AY D A 2 1 M İ LYO N U A Ş T I

ABD’de işsizlik 90 yılın zirvesinde ABD’de işsizlik başvuruları son bir haftada 5,25 milyon artarak son bir ayda 21 milyonu aşarak 90 yılın zirvesine ulaştı. Salgından en çok etkilenen Kaliforniya, New York, Georgia, Teksas ve Michigan eyaletlerindeki başvurular yükselişte etkili oldu. Uzmanlar işsizlik oranının %15'e çıkmış olabileceğini belirtiyor. Başvurular bir önceki haftaki 6,6 milyondan 5.25 milyona gerilerken, ekonomistlerin tahminlerinin medyanı 5.1 milyondu, en yüksek

DUNYA

12

CMYK

tahmin 8 milyondu. ABD borsaları işsizlik verisindeki ‘haftalık gerilemeyi’ zirve yapıldığına dair bir işaret olarak gördü ve gün içinde yükselişe geçti. Veri öncesi %0.06 artıda olan Dow Jones veri sonrası %0.53 artıya geçti. S&P 500 vadelileri veri öncesi %0,23 artıdayken, veri sonrası %0.67 artıya yükseldi. Veri öncesi %0.67 artıda olan Nasdaq vadelileri ise veri sonrası %1.08 artıya geçti.

Ancak tüm endeksler açılıştan sonra yönünü tekrar aşağı döndü.

OPEC’in bu öngörüsü 30 yılın en düşük petrol talebine işaret ediyor.

BLACKROCK’IN NET KÂRI %23 DÜŞTÜ

ARJANTİN’İN 70 MİLYAR DOLAR BORCU MASADA

Dünyanın en büyük varlık yönetim şirketi BlackRock'ın net karı yatırımcıların Blackrock'ın tanınmış fonlarından paralarını çekip nakit yönetim hizmetlerini tercih ettikleri için, birinci çeyrekte %23 düşüşle 806 milyon dolara geriledi. ABD’li yatırım bankası Morgan Stanley'in de net karı danışmanlık ve varlık yönetimi birimilerinin COVID-19 salgınının ekonomide yarattığı tahribattan etkilenmesiyle birinci çeyrekte %32 düşüşle 1,59 milyar dolara geriledi. Morgan Stanley'in hisse başına net kârı ise geçen yılın birinci çeyreğindeki 1,39 dolardan 1,01 dolara geriledi. Beklenti 1,14 dolardı. Bir önceki yıl aynı dönem karı 2.34 milyar dolardı.

Arjantin’in 70 milyar dolarlık borcunun yapılandırılması için süren görüşmelerde son kavşakta olduğu belirtiliyor. Ülke salı günü ABD’nin SPK’sına yaptığı 50,5 milyar dolarlık borç başvurusu yaparak, yabancı tahvil temelli bir borç swapı için adım attı. Koronavirüs nedeniyle Arjantin’in kreditörleri büyük kayıplar vermekten endişe ediyor. BNP Paribas Varlık Yönetimi EM sabit getirili varlıklar direktörü JeanCharles Sambor “Şartlar şu anda piyasanın fiyatladığından çok daha katı olabilir, o yüzden Arjantin tarafında temkinliyiz” diye konuştu.

IMF’den b r l k d te adımı daha Cov d-19’la mücadele ç n IMF üye ülkelere yen b r kısa vadel l k d te hattı açtı. Üye ülkeler IMF’dek kotalarının yüzde 145’ ne kadar l k d te sağlayab lecek. Bu da Türk ye ç n 9,22 m lyar dolar l k d te mkanının olduğu anlamına gel yor.

G20 borç erteleme ç n prens pte anlaştı

IMF Başkanı Georgieva, Covid-19 salgınının ekonomik etkileriyle mücadele kapsamında, Kısa Vadeli Likidite Hattı'nın kurulduğunu duyurdu. Ülkeler bu G20 ekonom ler çarşamba yeni hattan IMF kotalarının yüzgünü gerçekleşt rd kler sanal MİLYON SDR de 145’ine kadar erişim sağlayaz rven n ardından yaptıkları bilecek. Öte yandan Türkiye'nin açıklamada dünyanın en fak r yeni bir dış kaynak sağlayıp sağekonom ler n n borçlarının lamayacağı yakından takip edilödemeler nde ertelemeye MİLYAR DOLAR meye devam ediliyor ve uluslag d lmes konusunda koord nel rarası ajansların haberlerine göb r yaklaşım zlemek konusunda re Türkiye ABD ile swap hatları anlaştı. Tüm k taraflı resm konusunda görüşmelerini sürdükred törler n borçların askıya MİLYAR DOLAR alınması g r ş m ne katılacağı rüyor.

Reuters'ta geçen hafta yabel rt len açıklamada G20 özel TÜRKİYE’NİN BU HATTAN yımlanan bir haberde yetkilikred törler n de karşılaştırılab l r SAĞLAYABİLECEĞİ LİKİDİTE ler IMF'nin içerisinde yer aldıaçıdan g r ş me katılmaya çağırdı. ğı finansman yollarının ‘bir seZ rveye ev sah pl ğ yapan Suud çenecek olmadığını’, Fed swap Arab stan’ın Mal ye Bakanı hattı için temasta olduklarıMuhammed el-Jedaan, nı, Dünya Bankası ve G20 borç ve fa z ödemeler n n kapsamı başta olmak üzedondurulması adımının re diğer ticaret ortaklaülkelere 20 m lyar rıyla da finansman için dolara kadar olan Sp nn Danışmanlık Kurucu Ortağı Özlem Der c Şengül, görülşmeler yaptıklakaynağı Cov d-19’la IMF’n n bu kısa vadel l k d te mkanı ç n “Yeterl olmasa da şu rını belirttiler. Suumücadeleye ayrma an ekonom n n her türlü mkana ht yacı var” d yor ve mkanın di Arabistan Merkez mkanı sağladığını nasıl kullandırılacağının detaylarının de d kkatle ncelenmes Bankası Başkanı da söyled . F nansal gerekt ğ n bel rt yor. Swap görüşmeler ne l şk n se, ‘döv z önceki gün G20 zirve ht yacına karşılık b r kanalımızın olmasının p yasaya b r rahatlama get receğ n ’ bel rten Şengül uyarıyor: “Ancak bu si sırasında G20 ülkekısa vadel b r mkan. Pandem sırasında oluşan ekonom k lerinin swap hattı imceğini belirtti. Hathasarı telaf etmek ç n kullanılab lecek b r enstrüman kanları konusunda datın ülkelerin likidite değ l swap. Çünkü kısa vadel . B z m kalıcı ha fazla şey yapabileceğini tamponlarını güçlensermayeye ht yacımız var. Bu da ancak kred söylemişti. dirmesi ve likidite baskı mkanlarını değerlend rerek mümkün Uluslararası Para Fonu larını yönetmesine yardımmevcut ortamda.”

(IMF) Başkanı Kristalina Geocı olması hedefleniyor. Georrgieva, salgınının ekonomik etgieva, söz konusu hattın IMF'nin kileriyle mücadele kapsamında, "Yönetim kurulumuz, fonun Co- araç setindeki kritik bir boşluğu küresel finansal güvenlik ağını vid-19'a yönelik müdahalelerinin dolduracağını ve kaynakların dadaha da güçlendirmek amacıy- bir parçası olarak, küresel finansal ha verimli bir şekilde tahsis edilla Kısa Vadeli Likidite Hattı'nın güvenlik ağını daha da güçlendir- mesini kolaylaştıracağını bildirdi.

(SLL) kurulduğunu duyurdu. Ge- mek için Kısa Vadeli Likidite Hatorgieva, yaptığı açıklamada, söz tı'nın kurulmasını bugün onay- Türk ye bu hattan en fazla konusu hattın kısa vadeli ödeme- ladı" diye konuşan IMF Başkanı, 9,22 m lyar dolar sağlayab l r ler dengesi desteğine ihtiyaç du- Kısa Vadeli Likidite Hattı'nın ül- Türkiye’nin kotası 26 Ocak 2016 yan üye ülkeler için önemine de- kelerin kotasının yüzde 145'ine tarihli kararla üç katın üzerinde ğindi. kadar dönen erişim sağlayacabile- artırılarak 4.658,6 milyon SDR’ye

Türk ye’n n IMF kotası

~ 4.66 ~ 6.36

~ 9,22

‘SWAP KISA VADELİ, KALICI SERMAYE GETİRMEZ’

adımlar arasında kapsamlı IMF destek paket sağlamak; Dünya Bankası ve çok uluslu kalkınma bankaları tarafından öner len ve 200 m lyar dolardan daha fazlaya denk gelen desteğ n ac l olarak uygulanması yer alıyor.

‘Ç n’ n katkısı öneml ’ Z rve sonrası vurgu yapılan b r d ğer öneml konu da fak r ülkeler n borç moratoryumuna Ç n’ n de katkı sağlamasının büyük önem taşıyor olması.

Almanya Mal ye Bakanı Olaf Scholz Reuters’a yaptığı açıklamada borç moratoryum kararlarının yen önlemlerle devam edeceğ n söyleyerek “Öncek kr zlerdek nden çok daha fazla uluslararası şb rl ğ ne ht yaç var. O nedenle sadece her zamank ülkeler n değ l Ç n’ n de bu uluslararası çabalara katılması kr t k önem taşıyor” ded .

(Özel Çekme Hakkı, hem bir rezerv türü hem de IMF’nin hesap birimidir. Dolar, euro, yuan, yen ve sterlinin belirli ağırlıklarda bir sepette toplanmasıyla oluşturulur) çıkartılmıştı. 16 Nisan itibariyle 1 SDR’nin dolar karşılığı 1,3650.

Yani Türkiye’nin IMF’deki toplam kotası 16 Nisan itibariyle (4.658,6 milyon SDR X 1,3650 = 6.358,98 milyon dolar) yaklaşık 6,36 milyar dolar. Kısa vadeli likidite imkanında ülkelere kotanın yüzde 145’ine kadar imkan sağlanıyor.

Dolayısıyla Türkiye’nin SLL’den yararlanabileceği dolar likiditesi toplamı yaklaşık 9,22 milyar dolar.

Dünyadan kısa kısa ABD’de Cov d-19’dan hayatını kaybedenler n sayısı 16 N san t bar yle son 24 saatte 4 b n 931 artarak 30 b n 990’a yükseld .

JAPONYA'da OHAL ülke çapına gen şlet ld . Başbakan Sh nzo Abe ülken n 7 bölges nde lan ed len OHAL kapsamını 47 bölgen n tamamını çerecek şek lde gen şlet ld ğ n duyurdu.

AFRİKA Hastalık Kontrol ve Önleme Merkez (Afr ca CDC) D rektörü Dr. John Nkengasong, gelecek hafta 1 m lyon yen Cov d-19 test yapacaklarını, on ülkede h ç solunum c hazı olmadığını söyled .

KANADA-MEKSİKA petrol boru hattı kısmen ptal ed ld . ABD’de Federal

mahkeme doğal hayata zarar vereb leceğ end şes yle Kanada le ABD’n n Nebraska eyalet arasındak Keystone XL petrol boru hattı ç n ptal kararı aldı.

WHO Avrupa'dak koronav rüs vaka sayısının 1 m lyona yaklaştığını, gelecek haftaların "kr t k" olduğunu söyled .

AVUSTURYA’da 6 k ş n n Cov d-19 neden yle hayatını kaybett ğ huzurev hakkında suç duyurusunda bulunuldu.

POLONYA’da ve ORTA AFRİKA ülkeler nde kamuya açık yerlerde maske takmak zorunlu hale get r ld .

GÜNEY KORE'de uzmanlar neden g derek artan sayıda nsanın koronav rüs

tedav s görüp taburcu olmalarına rağmen test sonuçlarının poz t f çıktığını araştırıyor.

ALMANYA koronav rüs yasaklarında gevşemeye g d yor. Bazı dükkanlar önümüzdek hafta, okullar se 4 Mayıs’tan t baren açılacak.

NEW YORK’ta Val Andrew Cuomo, sosyal mesafey ş neden yle uygulayamayan herkes n maske takmasını zorunlu hale get rd . Ayrıca New York Beled yes ’n n 170 m lyon dolarlık gıda dağıtım paket kapsamında şs z kalan sürücüler beled ye tarafından st hdam ed lecek.

DUNYA

13

CMYK

17 NİSAN 2020 • CUMA / 14

GÜNCEL

5G, koronav rüs le savaşta etk n şek lde kullanılıyor YEŞİM ARDIÇ / ANKARA

OSTİM Haberleşme Teknolojileri Kümesi Başkanı İlhan Bağören, koronavirüsün 5G aracılığıyla yayıldığına ilişkin iddiaların bilimsel temellere dayanmadığını bildirdi.

Bağören, bunun akla durgunluk veren bir komplo teorisi olduğunu belirterek, “Uluslararası İyonlaştırmayan Radyasyondan Korunma Komisyonu (ICNIRP) tarafından bu sene yapılan uzun süreli testler, 5G’nin herhangi bir hastalığa neden olmadığını göstermiştir” dedi.

Dünya genelinde, virüsün yayılmasını engellemek için çok sayıda çalışma yapıldığına dikkat çeken Bağören, 5G teknolojisinin de bu savaşta önemli rol üstlendiğini aktardı. Yeni yayılmaya başlayan 5G teknolojisinin, virüsü

taşıyanı ayırt edebilen, erişilmesi zor ve tehlikeli ortamları dezenfekte edebilen robotları mümkün kıldığının altın çizen İlhan Bağören, diğer taraftan uzaktan eğitim, ev ofisi gibi yoğun veri trafiği ihtiyacına ve insansız üretime yetiştiğini bildirdi.

5G’nin bağışıklık sistemini zayıflattığına ilişkin iddialara değinen Bağören, “İnsanların bağışıklık sistemini zayıflatabilecek iyonlaştırıcı frekanslar, morötesi, x-ray ve gamma ışınlarıdır. Bu ışınların frekansları, başlangıçta 6GHz altında, ilerideki yıllarda 26 GHz, en son olarak da 80 GHz civarında çalışacak olan 5G frekanslarının 100 mislinden fazladır.

1.1 MİLYAR TL SÜS BİTKİLERİNİN SALGIN ZARARI

Yine bu frekanslarda, fotonlar, kansere neden olacak şekilde moleküler bağları ayırabilmek için gereken gücün yalnızca on binde birine sahiptir” ifadelerini kullandı. Halen evlerdeki WiFi sistemlerinde de 5G’nin kullandığı frekans aralıklarının kullanıldığı bilgisini veren Bağören, 5G’nin olmadığı ülkelerdeki virüsün yayılma hızının, olan ülkelere göre daha yavaş olmadığını bildirdi. Bağören, Türkiye’de uygulanacak 5G frekans bantları seçilirken moleküler biyoloji, genetik, halk sağlığı gibi bilim dallarındaki çalışmaların o günkü geldiği nokta değerlendirilerek halk sağlığı için en uygun frekans bantları seçileceğini anlattı.

Süs Bitkileri Üreticileri Alt Birliği, Süs Bitkileri ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası ve 43 Kooperatifin oluşturduğu Süs Bitkileri Platformu ortak bir açıklama yaptı. Perakende satış ve kamu alımlarının tamamen durduğu sektörde 100 binlerce kişinin işsiz kalma noktasına geldiğini ve 1.1 milyar liralık zararın söz konusu olduğu bildirildi.

Süs bitkileri sektöründe Mart ayından başlamak üzere 3 aylık zamanın “harman” dönemi olduğuna dikkat çekilen açıklamada, bunun için de üreticilerin 9 ay çalıştığı aktarıldı. İşletme ve seralarda hazır bekleyen ürünlerin depolama şansının da bulunmadığının altı çizildi. Çözüm noktasında öncelikle sektörün mücbir sebep kapsamına alınması, iki yıl ödemesiz faizsiz veya düşük faizli finansman imkanı sağlanması talep edildi. Pazarlama şansı kalmayan ürünler için koronavirüs tazminatı ödenmesi de öneriler arasında. Bunların yanı sıra KDV’nin yüzde 8’e indirilmesi de talep edildi. Ayrıca kamu ihalelerinde yerli ürünlerin zorunlu tutulması gerektiği dile getirildi. ANKARA-DÜNYA

ÇİN HALK CUMHURİYETİ İSTANBUL BAŞKONSOLOSU CUI WEI DÜNYA İÇİN YAZDI:

Salgın günler nde Ç n ekonom s nasıl lerl yor?

C

OVID-19 salgınının dünya üzerindeki etkisi şüphesiz çok büyük. Dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin, salgından ilk ve en fazla etkilenen ülke oldu, aynı zamanda salgını en erken kontrol altına alabilen, iş ve üretime kapsamlı bir şekilde yeniden başlayan ilk ülke olarak yer alıyor. Bana en çok sorulan soru şu: Salgının bu çalkantılı günlerinde, Çin ekonomisi nasıl ilerliyor? Çin ekonomisinin özgüveni keşfetmek ve anlamak, ekonomimizin ne kadar büyüyeceğini tahmin etmekten daha anlamlı olduğunu düşünüyorum. Çin ekonomisinin, kendine özgüveni sağlayan temeller var. 2019 yılında Çin’in GSYİH 14,3 trilyon dolar civarında, kişi başına düşen GSYİH yaklaşık 10 bin dolar. Döviz rezervimiz 3,1 trilyon dolarla dünyanın en çok döviz rezervine

dolar; sabit varlık yatırım hacmi 471,43 milyar dolardı. Salgının etkili bir şekilde kontrol altına alındığı Mart ayının sonuna gelince, ülke çapında büyük ölçekli işletmelerde yüzde 90’dan fazla, KOBİ’lerde ise yüzde 71,7 oranında işe yeniden başladı. Şu an Çin, güçlü üretim kapasitesi ile dünyanın birçok ülkelere salgınla mücadele için gereken tıbbi malzemeler tedarik etmektedir.

Salgının etk l b r şek lde kontrol altına alındığı Mart ayı sonunda, ülke çapında büyük ölçekl şletmeler n yüzde 90’ından fazlası, KOBİ’ler n se yüzde 71.7’ şler ne yen den başladı. sahip olan ülkeyiz. Bunun yanı sıra, Çin dünyada en kapsamlı endüstri sektörüne sahip ve yıllardır 220’dan fazla çeşit sanayii ürünlerin üretim kapasitesi dünyanın ilk sırada yer alıyor. Salgından en çok etkilenen Ocak ve Şubat aylarında, Çin’in sanayi üretim cirosu 1,6 trilyon doları aştı; tüketici emtia perakende satışı 742,86 milyar

Büyümen n yarısından fazlası k ş sel tüket mden geld Çin, kişisel tüketim gücü yüksek bir yurtiçi piyasaya sahip. 2019 yılında kişisel tüketim, ekonomik büyümeye yüzde 57,8 oranda katkı sağlandı. Geleneksel Çin Bahar Bayramından beri, salgınla mücadele gereği hükümetin çağrılarına uyarak uzun süredir evde kaldık.

Nihayet 8 Nisan’da, Wuhan kentinin karantina kararının kaldırıl-

ması ile çoğu Çinliler normal hayata döndü. İnsanlar özledikleri alışveriş yapmak, dışarda yemek gibi çeşitli sosyal hayat ve eğlencelere sabırsızlıkla başladılar. Salgın vatandaşlarımızın bu ihtiyaçlarını yok etmedi, sadece erteledi. Çin’de ayrıca orta-batı bölgelerinin kentleşmelerinden kaynaklanan devasa altyapı yatırımları ile ilgili somut temel talepler var.

Yaklaşık 100 milyon nüfusu kapsayan kentleşme ve zenginleştirme çalışmalarının hedefi, yalnızca Çin’in batı ve doğu bölgelerinin modernleşme farkı daraltmakla kalmayıp, “Xin Ji Jian” olarak hitap edilen çeşitli yeni altyapı projeler de hayata getirecektir. Çin’in reform ve dışa açılma politikası da böylece daha yüksek bir seviyeye taşınacaktır. Bu yıl Çin, “İki Yüzyıl”ın ilk yüz yıllık hedefine, yani kapsamlı müreffeh toplumu inşa etmeyi tamamlayacaktır.

ŞEHİTKÂMİL İLÇE BELEDİYE BAŞKANLIĞINDAN Mülkiyeti Belediyemize ait tapunun Şehitkamil İlçesi Muhtelif yerlerde, muhammen bedeli ve geçici teminatı aşağıda belirtilen taşınmazların 29/04/2020 Çarşamba günü aşağıda belirtilen saatlerde Belediyemiz Atatürk Kültür Ve Spor Merkezi (İpekyolu üzeri) Meclis Salonunda yapılacak ihale ile ayrı ayrı Satışı yapılacaktır. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun 35.

Maddesi ( c ) fıkrası gereğince Açık Teklif Usulü artırma suretiyle taşınmazların ihale ile satışı yapılacaktır.

Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Mahalle

Ada Parsel

BEYLERBEYİ (ÇAMLITEPE) UMUT UMUT UMUT UMUT UMUT UMUT 29 EKİM 29 EKİM

Bağımsız Brüt İnş. Niteliği bölüm no Alanı m²

6493

2

1

340,00

Dükkan

4933 4933 4933 4933 4933 4933 5942 5942

10 10 10 10 10 10 3 3

11 17 26 27 28 33 5 6

50,00 115,80 68,50 148,80 61,70 54,60 79,55 110,75

Dükkan Dükkan Dükkan Dükkan Dükkan Dükkan Dükkan Dükkan

Bulunduğu Kat Zemin Kat+1.

Bodrum Kat Zemin Kat Zemin Kat 1.KAT 1.KAT 1.KAT 1.KAT Zemin Kat Zemin Kat

Muhammen Bedel (TL)

Geçici Teminat (%3)(TL)

530.000,00

15.900,00 13.30 PEŞİN

150.000,00 190.000,00 165.000,00 240.000,00 205.000,00 170.000,00 510.000,00 500.000,00

4.500,00 5.700,00 4.950,00 7.200,00 6.150,00 5.100,00 15.300,00 15.000,00

İhale Ödeme Saati

13.45 14.00 14.15 14.30 14.45 15.00 15.15 15.30

PEŞİN PEŞİN PEŞİN PEŞİN PEŞİN PEŞİN PEŞİN PEŞİN

İhaleye iştirak edecek istekliler ihale şartnamesini 50,00TL karşılığında Belediyemiz İhale servisinden temin edebilirler.

Belediyemizce yapılacak ihaleye katılacak olan isteklilerde aşağıdaki belgeleri sunmaları gerekmektedir; A) İstekli gerçek kişi ise; a) Türkiye’de Kanuni ikametgâhı olması, b) Tebligata esas adres beyanı c) Noter tasdikli imza beyannamesi d) Vekâleten ihaleye katılma halinde, vekil adına düzenlenmiş, ihaleye katılmaya ilişkin noter onaylı vekaletname ile vekilin noter tasdikli imza beyannamesi, e) İhaleye iştirak edecek tarafından her sayfası imzalanmış şartname, e) Nüfus Cüzdanı Sureti veya arkalı önlü nüfus cüzdan fotokopisi, f) Satış şartnamesi satın aldığına dair makbuz aslı, g) Muhammen bedelin en az %3’ü tutarındaki geçici teminatın ödendiğine dair makbuz veya Limit Dahili Süresiz Banka Teminat Mektubu, h) Şehitkamil Belediyesine herhangi bir borcu olmadığına dair belge, ı) Ortak girişim olması halinde ortak girişimi oluşturan gerçek kişilerin ortaklık beyanı ile birlikte her biri istenen belgeleri ayrı ayrı (geçici teminat hariç) vereceklerdir B) İstekli tüzel kişi ise; a) Mevzuatı gereği tüzel kişiliğin siciline kayıtlı bulunduğu ihale tarihinin içinde bulunduğu yılda alınmış Ticaret ve/veya Sanayi Odasından tüzel kişiliğin sicile kayıtlı olduğuna dair belge, b) Tebligata esas adres beyanı c) İlgisine göre tüzel kişiliğin ortakları, üyeleri veya kurucuları ile tüzel kişiliğin yönetimindeki görevlileri belirten son durumu gösterir Ticaret Sicil gazetesi, bu bilgilerin tamamının Ticaret Sicil gazetesinde bulunmaması halinde, bu bilgilerin tümünü göstermek üzere Ticaret sicil gazeteleri veya bu hususları gösteren belgeler d) Tüzel kişiliğin noter tasdikli imza sirküleri, e) Vekâleten ihaleye katılma halinde, vekil adına düzenlenmiş, ihaleye katılmaya ilişkin noter onaylı vekaletname ile vekilin noter tasdikli imza beyannamesi, f) Muhammen bedelin en az %3’ü tutarındaki geçici teminatın ödendiğine dair makbuz veya süresiz Limit Dahili Banka Teminat Mektubu, g) İhaleye iştirak eden tarafından her sayfası imzalanmış şartname, h) Satış şartnamesi satın aldığına dair makbuz aslı, ı) Şehitkâmil Belediyesine herhangi bir borcu olmadığına dair belge i) Ortak girişim olması halinde ortak girişimi oluşturan ortakların ortaklık beyanı ile birlikte her biri istenen belgeleri ayrı ayrı (geçici teminat hariç) vereceklerdir İhaleye iştirak edeceklerin, istenilen belgelerle birlikte Şehitkamil Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü İhale Servisine en geç 28/04/2020 Salı günü saat 16.30’a kadar başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

Bu ihalede satış bedeline KDV uygulanmayacaktır. Diğer vergi, resim, harçlar, tellaliye bedeli, tapu masrafları ve Gazete İlan Bedeli vb. masraflar ihale üzerinde kalan gerçek ve tüzel kişilere ait olacaktır. İhaleye iştirak edeceklere duyurulur.

Resmi ilanlar www.ilan.gov.tr’de

DUNYA

14

CMYK

BASIN: 1160056

Türk ye'n n salgının gölges nden olab ld ğ nce çabuk çıkacağına çtenl kle nanıyoruz. Ç n halkı, Türk halkı le el ele zorluklarla başa çıkmayı ve daha güzel b r geleceğ paylaşmayı temenn etmekted r.

Sistematik avantajlarımız ve yönetişim becerilerimiz küresel “salgın sınavı”nda göze çarpıyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne salgın durumunun zamanında bildirilmesi; uluslararası işbirliği çağrısında bulunması; salgının yayılmasını durdurmak için kararlı önlemlerin alınması ve diğer ülkelere salgına karşı zaman kazandırması; KOBİ’ler, özel sektör ve imalatçılara 200 milyar dolarlık finansal destek sağlanması; işe ve üretime tekrar başlanması için gereken insan kaynakları, makine ve teçhizatlar, lojistik ve ulaşım imkanları, sosyal güvenlik ve vergi teşvikleri vb. çalışma-

Şubattan bu yana Al baba’da günde 30 b n e-mağaza açılıyor Salgının etkisi olmasa da, Çinliler online alışveriş yapmayı severler. Çin’in dünyada önde gelen internet ekonomisi salgın döneminde daha da gelişmişti. Online eğitim, uzaktan tıp hizmetleri, internet fuarcılık gibi birçok yeni iş fırsatları ortaya çıktı. Şubat ayından bu yana Taobao’da (Alibaba e-ticaret platformdaki perakende kısmı) e-mağaza sayısı günde 30 bin artmaktadır. Online sağlık ve medikal endüstri yüzde 45 oranıyla, işlem sayısı ise yüzde 97,8 oranında arttı. Haziran ayında 127. Kanton Fuarı (Çin İthalat ve İhracat Fuarı) ilk kez internet üzerinde düzenlenecek. Türk dostlarının ilgilendiği 3. Çin Uluslararası İthalat Fuarı için de yakında online tanıtım yapılacak.

lar, ilgili bakanlıkların eş güdümlü çabalar ve koordinasyonlarla gerçekleştirebildi.

V rüsü tüm ülkeler güçler n b rleşt rerek yeneb l rler Son olarak ve en önemlisi, Çin'in en büyük özgüveni, insanoğlu kader birliği anlayışına olan kararlılığıdır. Giderek daha fazla ülkelerin bu anlayışına destekleyip katılmaları bize özellikle güç verdi.

Virüs ülke sınırları ve ırk ayrımı tanımıyor. Tüm ülkeler güçlerini birleşerek ancak virüsü yenebilirler. Bazı ülkeler ve politikacılar sorumluluklarını ve hatalarını gizlemek amacıyla genel durumu göz ardı ederek, yalanlar üretip ortaya koyarak Çin'i karalamaya kalkıyor ve dünyamızın salgınla mücadele için gereken karşılıklı yardımlarını bozuyor. Kısa süre önce Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile telefon görüşmesi yaparak, Çin halkının kahramanca çabaları sonucu salgını yendiğini ve dünyaya örnek teşkil ettiğini ve Çin’in salgınla mücadele sürecinde tüm gücüyle dünyaya tıbbi malzeme sağlama çalışmaları dünyaya moral sağladığını ifade etmiştir.

Sayın Cumhurbaşkanının adil ve destekleyici konuşması Çin halkının Türkiye'ye övgü yağdırmasına neden olmuştur. Çin ve Türkiye, geçmiş tarihinde çok acılar yaşamış çalkantılardan geçmiş azimli iki yüce millettir; insanoğluna katkıda bulunmuş, günümüzde de ulusal refah yolunda hızlı ilerleyen ve yeniden kalkınmayı başaran iki önemli gelişmekte olan ülkedir. Her iki ülke de dünyanın en çalışkan ve disiplinli halklarına sahiptir. Milletimiz, yurtsever duyguları, sosyal sorumlulukları ve yurttaşlık bilinçleri ile hükümetlerinin aldığı kararlara ve tedbirlere uyum sağladı ve bu tedbirlerin olumlu sonuçlarını getirmeyi başardılar. Türkiye'nin salgının gölgesinden olabildiğince çabuk çıkacağına içtenlikle inanıyoruz. Çin halkı, Türk halkı ile el ele zorluklarla başa çıkmayı ve daha güzel bir geleceği paylaşmayı temenni etmektedir.

17 N san 2020 • C U M A / 15

GÜNCEL

İNOVATİM YARIŞMASI, ‘İNOVASYON > PANDEMİ’ TEMASI İLE BAŞLIYOR Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından üniversite öğrencilerine yönelik düzenlenen İnovaTİM İnovasyon Yarışması, Türkiye’nin Makinecileri ana sponsorluğunda İnovasyon>Pandemi (İnovasyon Büyüktür Pandemi) temasıyla başlıyor. Toplam 180 İsma l Gülle bin TL para ödülünün dağıtılacağı yarışmada, gençlerden pandemi öncesi, sırası ve sonrasındaki ihtiyaçlara çözüm oluşturacak inovatif projeler bekleniyor. Yarışmaya 5 Mayıs’a kadar Karga Karga uygulaması üzerinden başvuru yapılabilecek.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı İsmail Gülle, gençlerden oluşan 3000 kişilik İnovaTİM ailesine

seslendiği mesajında “Koronavirüs pandemisi ile mücadele ettiğimiz bu günlerde, yarışmanın ana konusu pandemi çerçevesinde 18 farklı senaryo arasından seçerek, gerçekleştireceğiniz projeler çok değerli olacak” dedi. Teknoloji savaşları ve siber tehditler üzerine kafa Kutlu Karavel oğlu yorarken organik bir tehdidin dünya ekonomisini durma noktasına getirdiğini vurgulayan Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karavelioğlu, “Salgın ve yarattığı tahribat, bizi alışageldiğimiz dünya düzenini yeniden düşünmeye itiyor. Gençlerden pandemi öncesi, sırası ve sonrasındaki ihtiyaçlar için inovatif projeler bekliyoruz” dedi.

“İNTERNETTEN SATIŞTA SAHTE SİTE KURULARAK OLMAYAN ÜRÜN SATIYOR” Ticaret Bakanlığı, COVID-19 nedeniyle AVM’lerin kapanması ve sokağa çıkma yasaklarına bağlı olarak, internetten satışların arttığını ancak bu durumu fırsat bilen dolandırıcıların, sahte internet sitelerinden satış yaptıkları uyarısında bulundu.

Bakanlıktan yapılan açıklamada, dolandırıcıların aldıkları siparişlere ilişkin topladıkları bedeller karşılığında, ya hiç mal göndermedikleri ye de kalitesiz ürün göndererek mağduriyet yaşanmasına sebep oldukları kaydedildi. Tüketicilerin, satıcılar hakkında ön inceleme yapması gerektiği belirtilen açıklamada, “Adres, sabit telefon, vergi numarası, MERSİS ve ETBİS kaydı, güven damgası bilgileri ile hakkında şikayet ve şikayetlerin çözümüne ilişkin müşteri şikayet planı olup olmadığı kontrol edilmelidir” denildi. ANKARA/DÜNYA

Üret m ç n ‘Bağışıklık Pasaportu’ lazım Ekonom st Al Ağaoğlu ve ekonom gazetec s Hakan Güldağ, bu haftak Şans Sohbetler ’nde, son alınan swap kararının etk ler nden dünyadak parasal gen şleme pol t kalarına, nefes kes lmeye başlayan reel sektörün f nansmanından şs z kalan sokaktak

Şans

SOHBETLERİ ALİ AĞAOĞLU

Hakan Güldağ: Reel sektörden başlayalım. Korona günlerinde şikayetlerin arttığını görüyoruz. Alacaklarını alamayan tekstilciler... Mücbir sebebe dahil olmamış sektörlerimiz... Anadolu’da ‘nefesimiz kesilmeye başladı’ ifadeleri... Dünyaya baktığımızda da telaş ve endişe sürüyor.

Son olarak Fed’in yüksek riskli ‘çöp’ diye tabir edilen tahvilleri bile alıyor olması bunun en önemli göstergelerinden biri. Sanki merkez bankalarının cephanesi hiç tükenmeyecekmiş gibi bir algı var. Yazarımız Atılım Murat dikkat çekiyordu, 1929’daki buhran sonrası, 2009 krizinden sonra dünya bir takım dersler çıkarmış, bu dersin de adı parasal genişleme… Bir hisse senetlerine müdahale etmedikleri kalmıştı. Önceki Fed Başkanı Janet Yellen o konuya da el attı; “Fed’e hisse senetleri almak için yetki verilsin” önerisinde bulundu. Olur mu olmaz mı, bilmiyoruz ama belli ki, kesenin ağzını açtı zengin ülkeler. 1929'da Büyük Buhran 10 yıl sürmüştü. Şimdi yeni bir 'buhran' olmasın diye ellerinden geleni artlarına koymuyorlar. IMF, “Dünya ekonomisi yüzde 3 küçülecek, Türkiye ekonomisi de yüzde 5 küçülecek” diyor arkasından milyarlarca dolarlık program açıklıyor. Küçülme, resesyon tamam ama dünya bir depresyona girmesin diye gayretler var. Var olmasına var ama kendimizi eleştirip duruyoruz, fakat dünyada da önlemler bölük pörçük. Geneli pansuman tedbirler. Nasıl değerlendiriyorsun?

Ali Ağaoğlu: Yok aslında birbirimizden farkımız... İstanbul ile Londra’da swap piyasasının birbiri arasındaki bağını bileşik kaplar hikayesi ile anlatmıştım. İstanbul’daki para da bileşik kaplar prensibi ile çalışıyor. Faizin yüksek olduğu yerden düşük olan yere para akıyor. O faizi indiriyor, buradaki yükseltiyor. Küresel piyasaların esas göstergesi faizdir. Faiz ne zaman yüksekse o para birimine para akar. Ne zaman düşükse o para biriminden para kaçar. Bunların arasındaki akışı sağlayan bileşik kaplardaki o kanalların çalışıyor olması gerekiyor. Şu anda özellikle 2 ayda para arzının artmış olması eşit değildir ki o kanallar çalışıyor ve akışkanlığı artıyor. Hala da akışkanlığında bir problem var. Amerika’daki para dünyanın geri kalanına akmıyor. Dolar endeksine baktığımızda yüzde 100 seviyesine çok yakın. Fed’in para basmasına, bu kadar para vermesine rağmen dolara olan talep hala artıyor. Likidite ve akışkanlık ayrı problem bunu yavaş yavaş piyasa anlayacak. Akışkanlığındaki problemden dolayı oradaki har sönmüş değil. Bu birinci önemli konumuz. İkinci önemli konumuz da şu. Ne yazık ki bunu 2008’de yaşadık, 2020’de de yine aynı şeyi yaşıyoruz. Bu meseleyi sadece merkez bankalarına yıkarak sadece onları görevlendirerek hatta merkez bankalarının bu işi gönüllü olarak üstlenmesi ile çözebileceğimiz aşamayı maalesef geçmiş durumdayız. Para basarak ya da piyasaya likidite vererek çözemiyoruz. Çözmenin koşulu sokaktaki insana para vermek veya oraya ulaşabilecek likidite sağlamak gerekiyor. Bugün uluslararası yatırım bankalarının talep ettiği likiditeyi değil, sokaktaki adamın talep ettiği likiditeyi vermesi gerekiyor. Bunu sadece Türkiye için konuşmuyorum. Türkiye’ye baktığımızda da bütçe yine açık verdi.

Doğrudur daha açılacak. Bunu söylediğime inanamıyorum ama başka çare yok. İnsanları işte tutmamız gerekiyor.

DUNYA

15

CMYK

nsanın ceb ne para konmasına kadar pek çok konuyu gen ş b r bakış açısıyla değerlend rd .

Dünya ekonom ler nde çarkların dönmes ve üret m n aksamaması ç n get r len çözüm öner ler tartışıldı. Ayrıca fa z, dolar, altın ve petrolün geleceğ de ele alındı.

HAKAN GÜLDAĞ

Güldağ: Bizim de ödeme sistemleri içinde kalabilmemiz, ihracatı, ithalatı sürdürebilmemiz gerekiyor. TL swap hattı dışa kapatıldı. hem piyasaları hem reel sektörü etkileyecek bir karar oldu. Dolar 10 kuruş çıktı diye söylemiyorum. Yarın, öbür gün, dış ticareti etkilerse o kötü...

Ağaoğlu: Swapta bankaların sermayelerinin yüzde 10’una kadar izin veriliyordu, şimdi yüzde 1’e indirildi. Bunun yarattığı iki problem var. Birincisi korkuyorsunuz demektir. Piyasaya böyle mesaj veriyorsunuz. İkincisi siz böyle bir yasak getirdiğiniz zaman karşı taraftaki banka TL almayarak, TL üzerinde spekülasyon yapmaya izin vermeyeceğinizi söylediğiniz kurumların Türkiye’ye olan güvenlerini zedeliyorsunuz. Bu da ithalat için en çok ihtiyacımız olan fona ket vuruyorsunuz demektir. Doların 4.80’den 7.20’ye çıktığı hareketin olduğu dönem, akreditiflerin kesildiği dönemdir.

Bugün de kesiliyor. Yabancı bankalar Türkiye’ye uzun vadeli akredetif açmamaya başlıyor. Türk şirketlerinin bir yıl sonra ödemeli olarak mal ithal etmelerine destek olacak

mekanizmaları kapatıyorlar. Bunun zararlarının getireceği şey kur tarafındaki hareketlilik. 6.90'ın üzerine çıktık. Hattı kapattık, peki kur indi mi aşağıya?

Güldağ: İnmediği gibi çıktı. Tabii bunda farklı etkiler de var ama asıl mesele yarattığı tedirginlik. Bilmiyorum, sana da geliyordur, o kadar çok, bundan sonra ne olur, hesaplara el konur mu sorusu var ki? Unutulmuştu oysa ki... 3-4 gün öncesine kadar sorulmuyordu. Hassas dönemdeyiz. Herkes diken üstünde. Geçen gün de bir milyon ve üzerindeki döviz transferlerinin de bir gün önceden haber verilmesi gerekliliği de biraz da yanlış anlaşılarak korkuları besledi. Dikkatli yönetilmesi gerekiyor sürecin...

Ağaoğlu: Bir de DTH’lar belli bir kurdan sabitlenir mi ya da DTH’lara karşılık tahvil mi verilir, gibi sorular var mesela bana da soruluyor. Soranlara bir şey söylemek istiyorum: DTH’lara el konulması hiçbir işe yaramaz. Bankaların elinde şu anda yaklaşık 200 milyar dolar civarında bir DTH var. 335 milyar dolarlık kredi var özel sektörün bankalara borcu olan. Şimdi diyelim ki, DTH’a

bir şekilde el koydunuz. Aslında 200 milyar dolara el koymuyorsunuz. Bunun 55-60 milyar dolarlık bir kısmı Merkez Bankası’nda. Merkez Bankası’ndaki brüt rezervler, bu rezervlerden oluşuyor. Aslında siz el koyduğunuzda 60 milyar dolara el koyuyorsunuz.

60 milyar doların da 2 milyar doları ABD devlet tahvilinde, bir kısmı mevduatta, bir kısmı altında. Bu altın da Türkiye’de. Biraz evvel söylediğin gibi IMF’ye gidelim altını verelim, swap yapalım dediğiniz aslında altın satmakla swap yapmak arasında teknik olarak bir fark yok. O bizim işimize yaramıyor. Bizim yapmamız gereken TL verip döviz alabileceğimiz swap yapmak, bu bizi kurtarıyor. Yoksa elde rezervleri oraya verip o rezervlerle likidite yaratmanın repo yapmaktan çok farkı yok. DTH’lara el koymak da büyük bir hata olur. Çünkü sadece Merkez Bankası’nın içindeki kadarına el koyarsın, o da hiçbir işe yaramaz.

Güldağ: IMF’nin büyüme tahminleri ile ilgili senin görüşünü merak ediyorum. Bana Türkiye için yüzde 5 düşüş gayet makul hatta iyimser göründü. 2021’de de bir yüz-

Fa z nd r m yer ne ac len sokağa kaynak aktarılmalı Güldağ: Para Pol t kası Kurulu 22 N san’da toplanacak, sence ne yapar?

Ağaoğlu: Şu anda fa z nd recek durum yok g b görünüyor. Yan 100 -200-500 baz puan nd rm şs n z. Şu anda o günlerde değ l z doğrusu.

Kavgada yumruk sayılmaz d ye b r laf vardır. Bugün o günlerdey z, kavgada yumruk sayılmaz. Yapılması gereken ş yapısal olarak Haz ne Bakanlığı, Merkez Bankası, BDDK’ın derl toplu b r paket oluşturması.

Güldağ: Anketlerde 50 baz puan nd r m beklent s var...

Ağaoğlu: 150 baz puan nd r r d yey m ben, ne fark ed yor? H çb r önem yok. Neden dersen; kurdak hareket kend yoluna g rm ş. Şu anda kurdak hareket Merkez Bankası ya da müdah l olan herkese rağmen devam ed yor. Fark şurada;

b z ne yapmak st yoruz? Sokaktak adama para mı vermek st yoruz yoksa ş rketler m kurtarmak st yoruz? Ş rketler kurtarmak st yorsak fa z nd r m öneml olur. Kılcal damarlara nmek ç n b r takım yöntemler bel rleyecek ve o yolda g deceksek, kılcal damara g den kred n n döv ze g decek hal yok. Enflasyon yaratacak hal de yok.

Orası hak katen hayatta kalma mücadeles veren b r sev ye… Onun ç n önce orayı korumamız sonra bu enflasyona mı yol açar, kura mı etk eder bakacağız.

Güldağ: Şu sırada sokaktak nsana, toplumun en yoksul kes mler ne d rekt enjekte edecek, ş rketler n de st hdamı koruyab lecekler şek lde hayat yet n devam ett rmeler n sağlayacak yol ve yöntemler gel şt rmekten başka çare yok. Bunun

yolu fa z nd r m nden başka b r yerde şek llen yor bugün.

Ağaoğlu: Kes nl kle öyle söylüyoruz. Ben ş md arabamı satmak ç n bay ye g d yorum. O arada kom syon alıyor, vade talep ed yor. Onun yer ne ben arabamı p yasa f yatının yüzde 5 altına nternet s tes ne koyuyorum, nd r m koyuyorum ve hemen satıyorum. Aynı mantığın yapılması gerek yor. Nasrett n Hoca m sal olacak ama ş md fa z nd receğ m, ş rket borçlarını ödeyecek, tedar kç ler ne ödeme yapacak, onlar personel ne maaş ödeyecek, ben maaş ödeyeceğ m. Aradan 2-3 ay geç yor. 3 ay sonra zaten çalışmaya başlıyor olacağız. Öyle vakt m z yok. Yarın, öbür gün, pazartes , salı günü nsanların el ne b r şey vermem z lazım. Beklemeden yapmamız lazım d ye düşünen taraftayım.

Gümüş desteklerse, altın 1800’lere yüksel r

Ne kadar kuyu kapanırsa petrol o kadar yüksel r

Güldağ: Altın aldı başını g d yor. Daha da g decek yönünde beklent var.

Sen n son değerlend rmen ned r?

Ağaoğlu: Altının yıldızı parlamaya devam ed yor. Maalesef rak b de yok. Şu anda altının ons bazında 1800’lere kadar yolu var. Gümüşün desteklemed ğ b r hareket olduğundan dolayı ben altının hak ett ğ değerde olmadığını düşünüyorum. Altın yukarı g decekse, gümüşten de altını b r parça desteklemes lazım. Ortalama 30 yıldır gümüş altın par tes 55-65’lerdeyd . Şu anda par te 110’a çıktı. Gümüş de eşl k ederse 1800’lere kadar çıkab l r. Şu anda altın gümüşe göre çok değerl .

Ya altın saçma sapan değerl ya da gümüş saçma sapan ucuz. Bunun b r şek lde düzeleceğ n düşünüyorum.

Güldağ: Petrolde 10 m lyon var ll k kes nt yetmed . Brent petrolün var l 27 dolar sev yes nde. Orada ne görürüz?

Ağaoğlu: Rusya ve Suud Arab stan devlet kontrollü petrol üret m yapıyor. ABD’de de özel sektör üret m yapıyor. Üret m kısıntısının yapılmadığı b r dünyada da petrol f yatlarının yukarı çıkması pek mümkün değ l. Her taraftan petrol fışkırıyor. Kamu el yle üret m kısıntısına g dem yorsa Amer ka’dak ş rketler batarak üret m kısıntısına g decekler.

B z esk den yen petrol arzının sağlandığı petrol kuyularının artışını zlerken, ş md kapanan petrol kuyularının sayılarını zl yor olacağız. Ne kadar çok petrol kuyu kapanırsa, petrol f yatları o kadar yukarı çıkacak veya st krara kavuşacak. Ama daha zaman var g b görünüyor.

de 5’lik büyüme öngörülüyor. Tabii ki mümkün ama buradan ben IMF’nin V tipi bir çıkış beklediğini anlıyorum. Yani dünya yüzde 3 daralacak, ondan sonra da buradan çok hızlı bir şekilde toparlanacak. Burası bana biraz şüpheli geldi. Hemen bir V olur mu?

Düğmesine bas insin, düğmesine bas çıksın, bana dünyanın zaten var olan problemleri eşliğinde çok mümkün gibi gelmiyor. Bir toparlanma olacaktır ama IMF'nin beklediğinden daha uzun sürebilir. Daha ortada aşı yok, ilaç yok. Önce bunları bir görelim. Seyahat yasakları kalksın bir hele...

Ağaoğlu: Seni kötümser buldum.İnsan umutla yaşıyor. Ama olumsuz senaryoların hepsine katılıyorum maalesef. Sorun şurada, koronavirüs meselesinin ne kadar süreceğini bilmiyoruz. Net bir şey söylemek için erken ama bildiğim bir şey var o da ne V tipi olacak, ne de U olacak. Bildiğim ‘nike’ tipi bir çıkış olacak. Hızlı düşüyoruz, toparlanmamız uzun zaman alacak.

Güldağ: Mesleki bir deformasyon mudur bilmem ama ben iyimserliğe de, kötümserliğe değer vermiyorum. Gerçeklikten uzaklaşıyor. Geleceğin risklerine karşı da bizi korumuyor. Onun yerine önümde durana bakıyorum. 3 ay geçti, 3 ay da etkileri sürerse toplamda 6 ay. Evet biz ilk iki-iki buçuk ay güzel büyüdük oradan avantajımız var. Geçen yılın baz etkisi de olumlu yansıyor bu yıl. Ama sonra hızlı bir daralma gözlüyorum. İşte akaryakıt kullanımı, yüzde 45 civarında azaldı. İşte elektrik tüketimi, nisanın ilk yarısında yüzde 20'ye yaklaştı düşüş. Ulaştırma, elektrik tüketimi bunlar gayri safi milli hasılada önemli paya sahip kalemler.

Ee, ihracatta da daralma var. Turizm durdu. Şimdiden felaket tellalığına kalkmayayım ama bu salgının etkileri, nisandaki gibi iki çeyrek seyrederse, 6 ay kadar sürerse bana yüzde 5 daralmayla sıyıramayız gibi geliyor. İnşallah ben yanılayım. Ama kendimizi uzun bir psikolojik ve ekonomik mücadeleye hazırlamalıyız diye düşünüyorum. Sokaktaki insanı gelirsiz koymamak meselesi bunun için önemli. Gıda güvenliği bunun için önemli. Kızgın ve yiyecek bulamayan insanla baş etmek zordur. O açıdan üretimin de devam etmesi gerekiyor. Ücretsiz izne çıkarmak sadece bir tedbir, hiç bir şeyi çözmez. Ücretsiz izne çıkarılanların işsiz sayılmaması da öyle... Ekonomik aktivitenin durması bizi nereye götürür? Onu hesap etmemiz lazım. Yazarımız Selin Arslanhan buna dikkat çekiyordu. Salgında ikinci dalga gelir mi, gelmez mi diye konuşmaya başladık. Nasıl üstesinden geliriz? Üretimi tekrar başlatabilmemiz için bağışıklık taramalarına ihtiyaç var. Bir tür 'bağışıklık pasaportu' gündeme gelebilir. hem üretimin devamı için, hem de seyahat edebilmek için... Almanya’da, İngiltere’de konuşuluyor, “Antikor taramaları yapalım. O antikor taramaları üzerinden koronavirüsle mücadelesinde başarıyla çıkmış, bunu atlatmış, bağışıklık kazanmışları belirleyelim, onlarla üretime devam edelim” diyen bir yaklaşım ortaya çıktı. Çünkü başka türlü ekonomiye dönmek mümkün değil.

Ağaoğlu: Haklısın. Yine de yıl bazında baktığımda benim tahminim baz senaryo 0.50 büyüme, yıllık bazda 5.5 küçülme. Şu veya bir şekilde virüsle yaşamayı öğreneceğiz ya da virüs bizle yaşamayı öğrenecek.

Umuyorum ki ders çıkaracağız bütün bunlardan.

1

milyon

sürdürüleb l r

Küresel tur zm 1950 yılından bu yana 56 kat büyüdü.

Kentleşme 1992’den bu yana k kat arttı. Yaban hayatı tehd t altında ve neredeyse 1 m lyon tür yok olma tehl kes yle karşı karşıya.

Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

Türk ye’dek tüm yunus türler “tehl ke altında” 14 Nisan Dünya Yunus Günü olarak kutlandı. WWF Türkiye verilerine göre dünyada, 89 yunus (dişli balina) ve balina (dişsiz balina) türü bulunurken, bunlardan 75’i yunus türüne ait. Yunusların 72’si denizlerde yaşarken 3 türü ise nehirlerde yaşıyor.

Türkiye'yi çevreleyen denizlerde en çok gözlemlenen yunus türleri, Afalina (Tursiops truncatus), Mutur (Phocoena phocoena relicta), Tırtak (Delphinus delphis),Çizgili Yunus (Stenella coeruleoalba ). Ülkemizde de görülen bütün türler IUCN kırmızı listesine göre tamamı insan kökenli faaliyetlerden dolayı “tehlike altında” olarak sınıflandırılıyor.

Tırtak türü, 2003 yılında Uluslararası Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) ‘tehlike altındaki türler’ listesine girmesine rağmen, son 60 yılda popülasyonları yüzde 50 oranında azalmış durumda.

Denizlerin gün geçtikçe kirlenmesi, besin azalması, deniz trafiği, su altı gürültüsü özellikle de petrol arama faaliyetleri esnasında üretilen ani ses, kasti öldürme, hedef dışı olarak ağlara takılma ve yunus tutsaklığında kullanılmak üzere doğal yaşamlarından alınmaları yunusların geleceğini tehdit etmeye devam ediyor. Ülkemizde yunusların korunmasına katkı sağlamak için yerel STK’lar ve yerel yönetimler ile işbirliği yapan WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Yaban Hayatı Ekibi, izleme ve koruma çalışmalarına Kuşadası ve İstanbul Boğazı’nda devam ediyor.

Sahte haberler v rüsten daha hızlı yayılıyor Toplumların her zaman yeteri kadar bilgi sahibi olamadığı doğal afet, salgın gibi panik uyandıran durumlarda sahte haberlerin paylaşım oranlarının arttığının altını çizen Etik ve İtibar Derneği (TEİD) Yönetim Kurulu Üyesi Altuğ Özgün, “Günümüzün en önemli gelişmelerinden olan korona virüsü hakkında sürekli sahte haberler çıkmakta. Hatta sahte haberler virüsten daha hızlı yayılmaktadır. Yakın zamanda Afrika’da yapılan bir araştırmaya göre koronavirüsten korunma yolları arasında sayılan “sakal traşı olmak” gibi sahte haberler çok hızlı bir şekilde yayılmış ve birçok kişi bu haberleri paylaşmıştır” dedi. Aynı şekilde ülkemizde Isparta’da kimliği belirsiz bir kişi tarafından cep telefonuyla çekilen yan yana sıralı boş mezarların korona virüsü nedeniyle açıldığı iddiasını içeren video whatsapp gruplarında bir anda viral oldu ve neticesinde Isparta Cumhuriyet Başsavcılığı haberi yalanladı. Sahte haberlere inanma isteğinin psikoloji ile direkt bağlantılı olduğunu kaydeden Özgün, 2019 yılında Journal of Experimental Social Psychology (Deneysel Sosyal Psikoloji Dergisi) tarafından yayımlanan bir araştırma raporuna göre, aya yolculuğun aslında hiç gerçekleşmediği ve ABD’nin dünyayı kandırdığı gibi komplo teorilerine inanma isteğinin ardında psikolojik faktörlerin olabileceğine işaret edildiğini ve sahte haberlerin psikolojiyi bozduğunu sözlerine ekledi.

DUNYA

16

CMYK

17 N san 2020 • Cuma

40 şeh rden “Ekonom k İy leşme Görev Gücü” YAKIN PLAN DİDEM ERYAR ÜNLÜ didem.eryar@dunya.com

Her bir şehir, kendine has özellikleri ve yapısı olan canlı bir organizma gibi çalışıyor. COVID-19 ile mücadelede şehirlere çok önemli görevler düşüyor. 360 milyon nüfusu temsil eden 40 şehrin belediye başkanı geçtiğimiz günlerde İstanbul’un da dahil olduğu C40 Kentleri tarafından düzenlenen online toplantıda bir araya gelmiş ve salgına karşı aldıkları önlemleri paylaşmışlardı.

C40 Başkanı ve Los Angeles Belediye Başkanı Eric Garcetti’nin online ev sahipliğinde yeniden bir araya gelen 25 ülkenin 40 belediye başkanı, COVID-19 ile mücadele için “COVID-19 Ekonomik İyileşme Görev Gücü”nü oluşturdu.

Ekonom k kalkınma model n tasarlayacak İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin de dahil olduğu bu oluşum; kamu sağlığını iyileştirecek, eşitsizlikleri ortadan kaldıracak ve iklim krizi ile mücadeleyi sürdürecek bir ekonomik kalkınma modelinin tasarlanması için çalışacak.

Yaşadığımız sağlık krizi ile mücadelede iş birliğinin önemine inanan belediye başkanları, kriz başladığından bu yana bilgi ve deneyim paylaşımını etkili bir şekilde sürdürüyorlar. Hayata geçirilen yeni görev gücü ise kriz sonrasında ekonomik toparlanmanın hızlı ve sürdürülebilir bir şekilde hayata geçirilmesine odaklanacak. Belediye

C40 Başkanı ve Los Angeles Beled ye Başkanı Er c Garcett ’n n onl ne ev sah pl ğ nde yen den b r araya gelen 25 ülken n 40 beled ye başkanı, COVID-19 le mücadele ç n “COVID-19 Ekonom k İy leşme Görev Gücü”nü oluşturdu. başkanlarının gündemini oluşturacak konuların başında dev kamu harcamaları geliyor. Şehir ekonomileri için “yeni normal”in tanımlandığı bu dönemde, yapılan harcamaların kamu sağlığının iyileştirilmesi, fakirlik ve hava kirliliğinin azaltılmasını temel alması büyük önem taşıyor.

ileri bakmak ve insanlarımızın gelecekte benzer krizler yaşamasının önüne geçmemiz gerekiyor” diyor. Bugün gösterilen çabaların, şehirlerin geleceğini belirleyeceğini ifade eden Sala, “Şehirlerimiz için sağlam temeller oluşturmak, bizlerin sorumluluğu” diye ekliyor.

Bugün göster len çabalar şeh rler n geleceğ n bel rleyecek Görev gücünün başkanlığını Milano Belediye Başkanı Guiseppe Sala üstleniyor. İtalya’nın Lombardiya bölgesinin başkenti olan Milano, COVID-19’dan en kötü etkilenen şehirlerden birisi oldu. Guiseppe Sala, “Önceliğimiz vatandaşlarımızın sağlığını korumak ve salgının yayılmasını engellemek. Bu benzeri olmayan krizin yıkıcı etkilerini her gün yaşamaya devam ediyoruz; bu nedenle bir an önce

Hükümetlere rağmen, kentler b rl kte hareket ed yor C40 Yönetici Direktörü Mark Watts ise, “Ulusal hükümetler arasındaki yetersiz iş birliğinin tersine, dünya çapındaki farklı şehirlerden bir araya gelen belediye başkanları, iklim krizinde gösterdikleri çabaları, şimdi de COVID-19 krizi için gösteriyorlar ve birlikte hareket ediyorlar. Görev gücü kapsamında bir araya gelen belediye başkanları, sağlıklı, eşitlikçi ve sıfır karbon topluluklar kurarak, gelecekte-

ki küresel kriz riskini azaltmayı hedefliyorlar” yorumunu yapıyor.

Uluslararası iş birliği ve bilgi paylaşımı kapsamında C40’ın ortaklık yaptığı kurumlardan biri de Bloomberg Philanthropies (Bloomberg Hayırseverleri). C40 Yönetim Kurulu Başkanı ve New York Belediye Başkanı Michael R. Bloomberg, Sağlıklı Şehirler Ortaklığı kapsamında C40 belediye başkanlarının ihtiyaç duyduğu kaynak paylaşımını sağlayacak. Michael R. Bloomberg’in ortaklık konusunda yaptığı açıklamalar şöyle: “Koronavirüs salgını dünya için gerek halk sağlığı gerekse ekonomik açıdan büyük zorluklar yarattı. Önümüzdeki dönemde, belediye başkanlarının halk sağlığı ve güvenliği, ekonomik toparlanma, artan sosyal hizmet ihtiyaçları ve iklim krizi sorunlarını aynı anda ele almaları gerekecek.”

D ATA S S İ S T YÖ N E T İ M K U R U L U B A Ş K A N I AY Ş E N A Z M İ Y E U Ç A :

Asıl korkulması gereken kitlesel işten çıkış salgını Koronav rüse şveren yaklaşımlarını DÜNYA ç n değerlend ren Datass st Yönet m Kurulu Başkanı Ayşe Nazm ye Uça, "Asıl korkulması gereken yaşanacak olası b r ser flas ve k tlesel şten çıkarma salgını olur. Bu durumun ortaya çıkması, orta ve alt gel r grubunun tüket m n n daha da daralması anlamına gelmekted r" ded .

Datassist Yönetim Kurulu Başkanı Ayşe Nazmiye Uça, “İşverenin istihdamı koruma konusundaki fedakarlığı devlet desteklerindeki iyi niyetli çabalarla artacaktır” diyor. Koronavirüse işveren yaklaşımlarını DÜNYA için değerlendiren Ayşe Nazmiye Uça’nın yorumları şöyle: “Dünyayı saran koronavirüs salgını nedeni ile evlerimize kapandık. Hepimizin hayatını alt üst eden bu yeni durum karşısında neredeyse her kafadan ayrı bir ses çıkıyor. Siyasetçiler, bürokratlar, iş insanları, komplo teorisyenleri ve psikolojik danışmanlar görüşlerini açıklıyorlar. Sosyal medyada dolaşan komplo teorilerinin neredeyse hiçbiri şu anda gelişen durumu açıklamıyor ve bilim insanlarının gerçek ve açık görüşü ise şu; “Bu durumun ne kadar süreceğini bilmiyoruz.”

Bel rs zl k en kötü şkence ‘Belirsizlik işkencelerin en kötüsüdür’ der Alexander Dumas. Şu anda dünyanın dört bir yanında evlerine kapanmış, kendini sosyal ve ekonomik buhranlara kapılmak üzere hisseden herkes bu sözü onaylayacaktır.

Bu insani durumların ötesinde bir de kurumsal belirsizlikler var elbette. Salgının ilerleyişinden doğrudan etkilenen perakende, turizm, kara ve havayolu taşımacılığı gibi sektörlerin yanında; dolaylı etkilenen sektörler de var. Birçok şirket devlet destekleri, kanunlardaki ve iş yaşamındaki bir takım başka araçları kullanarak işçi çıkarmadan bu dönemi geçirmeye çalışıyor.

Bazı istisna alanlar hari-

cinde diğer krizlerde yaşanan keskin işten çıkarmalar şimdilik görünmüyor, ancak bekleyişin belirsiz olması ya da devlet desteklerinin işverenlere beklenen ölçüde kullandırılmaması ya da bu konuda bir samimiyetsizlik görünmesi halinde hızlı işten çıkarmalar da başlayacaktır. Bu anlamda özellikle İşkur’un Kısa Çalışma Ödeneği başvurularını karşılamadaki iyi niyeti çok büyük önem taşıyor. Korkulması gereken kitlesel işten çıkış salgınıdır.

Salgın, eşitlikçi bir salgın; göründüğü kadarıyla zengin fakir ayırmıyor. Bu anlamda küçük sermayeleri ile bir şekilde yaşayan işletmeler kadar, büyük kurumsallar da etkileniyor. Ama asıl korkulması gereken yaşanacak olası bir seri iflas ve kitlesel işten çıkarma salgını olur. Bu durumun ortaya çıkması orta ve alt gelir grubunun tüketiminin daha da daralması anlamına gelmektedir ki bu da dönüp yine kurumsal firmaları etkileyecek ve ekonomide çok hızlı bir daralma yaşatacaktır.”

Kayıt dışı en büyük sorun “Hepimizin bildiği bir gerçek daha var ki, biz üzerine konuşmayınca yok olmuyor.

Türkiye hala kayıt dışı ekonomi ve istihdama sırtını yaslıyor. Kayıt dışı istihdam oranı 2019’dan bildiğimiz üzere yüzde 40’ın üzerinde. Şu anda yıkılmaya yüz tutan ekonominin içinde sokakta satış yapan, gündelik yaşayan, sigortasız ve güvencesiz çalışan kesim de var. Asgari ücretin çok altında ücretlerle kayıt dışı çalışan ve bu çalışan grubun geçindirdiği 5 milyona yakın hane halkının durumunun ne olacağı meçhul. Üstelik bu sayı sadece İstanbul için. Geçirdiğimiz bu küresel ve toplumsal kriz dayanışmayı, insan olmayı, en temel ihtiyaçlara dönmeyi bize hatırlattı ve yaşattı. Büyük kurumsalların, global devlerin istihdama yönelik kararları da devlet desteklerindeki iyi niyetli yaklaşıma bağlı görünüyor. Bu iyi niyet karşısında onlar da kendilerinden fedakarlık etmeye hazır olacaklar.”

Hang sektör nasıl etk lend ?

“Temel gıda, sağlık ve hijyen sektörleri için şu an oldukça yoğun bir mesai ve durmak bilmeyen bir talep döngüsü olduğu apaçık. Bir diğer salgından az etkilenen (hatta Zoom gibi birçok oyuncunun pozitif etkilendiği) sektör ise henüz bir kısmından haberdar dahi olmadığımız ihtiyaçlarımızı karşılamak üzere çalışan yüksek teknoloji sektörü. Sıkışıp kalan ve çıkış yolu şimdilik çok parlak olmayan sektörler de var elbette. Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan hizmet sektörünün, birincil olarak etkilenen sektör olduğunu söylemek mümkün.

Bu da 16 milyon kayıtlı çalışana denk geliyor. Türkiye’de doğrudan üretim yapmadan, büyük oranda hizmetler ile ayakta kalıyorduk. Virüs, bu anlamda bize bir kez daha reel üretimin önemini vurguluyor.”

“Geçtiğimiz hafta gündeme gelen yasa taslağı ise devlet desteklerini arkasına alarak çalışanlarla birlikte bir sürdürebilirlik niyetinde olan işverenin karar sürecini kesintiye uğrattı. İlk anda mevcut iş ilişkisinin sürmesini hedefleyen bir amaca hizmet etse de işverenin tek taraflı ücretsiz izin hakkı işverende başka olasılıkları düşünmeme olasılığı yaratıyor. Ücretsiz izin sırasındaki günlük 39,24 TL bir açlık sınırıdır.

Devlet tarafında mağduriyetleri önleme adına iyi niyetli bir çaba olsa da koruyucu bir sonuç doğurmuyor. Yapılması gereken kısa çalışma mücbir sebep kapsamının genişletilmesi ve tabana yayılmasıdır. O zaman işveren gerekli fedakarlığı gösterecektir. Orta gelir grubunu koruyan bir önlem alınmazsa, salgın şartları rahatladığında ekonomide toparlanma hızlı olamaz.”

Alt ve orta gel rl korunmalı