Dünya Gazetesi - 31 Mart 2020 by Dünya Gazetesi

ABONE DOLAR (TCMB Döviz Satış)

EURO (TCMB Döviz Satış)

REPO (Gecelik)

BORSA (BIST 100)

ALTIN

6.5277 (% 1.26)

7.2280 (% 1.77)

9.44 (% -1.15)

88059.44 (% -0.07)

1626.00 (% 0.20)

ABONEYE ÖZEL

(İAB-Dolar/Ons)

PETROL (Brent/varil$)

22.25 (%-10.03)

Kurucusu / NEZİH DEMİRKENT

●D DAĞITIMINA AĞITIMINA BAŞLANDI 31 Mart 2020 • Salı

TARTIŞMA- ÖNERİ

COVID-19 neden yle sokağa çıkma yasağı uygulanırsa... Özatay ve Sak olası 'zorunlu' sosyal mesafe kararının ekonom k etk s n ve alınab lecek tedb rler anal z ett /11 Ö

KGF'de l m tler artırıldı devlet vatandaşa kef l Haz ne garant l kefalette toplam bak ye 250 m lyardan 500 m lyar l raya çıkarıldı. B reysel kred ler de kefalet kapsamına alındı. Yapılandırmada ödemes z dönem 24 aya yükselt ld Çalışma esasları ve amacı yeniden tanımlanan Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) garanti miktarı ile limitleri artırılırken, bireysel krediler ve kredi kartları da ilk kez kefalet kapsamına alındı. Gerçek kişilere verilebilecek azami kefalet tutarı 100 bin lira olarak belirlendi. Düzenlemeyle KOBİ başına kullanılabilecek kredi limiti 35 milyon liraya, büyük işletme limiti de 250 milyon

liraya yükseltildi. Bu yılın sonuna kadar üst limitler de sırasıyla 50 milyon lira ve 350 milyon lira olarak uygulanacak. Kredi kullanımında vergi ve prim borçlusu olmama şartı aranmayacak. Uygulamanın genişletilmesi dolayısıyla, Hazine’nin kredi garanti kurumlarına aktarabileceği kaynak miktarı da 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkarıldı.

HÜSEYİN GÖKÇE /03

M AĞ A Z A L A R I N A R D I N DA N O N L I N E DA K A PA N I YO R

Perakende giyim kendi OHAL'ini uygulamaya koydu Koronavirüs salgını nedeniyle yüzlerce mağazasının kapısına kilit vuran hazır giyim markaları şimdi de online satış kanallarını kapatmaya başladı. LC Waikiki ve Mavi Jeans gibi markaların ardından Twigy de e-ticaret sitelerinden satışlarını durdurdu. Tedarik zincirinin daralması ve çalışan sağlığını koruma önlemleri paralelinde diğer markaların da bu adımı takip etmeleri bekleniyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, geçtiğimiz günlerde derneklerine üye 400’e yakın markanın 70 bin mağazasını halk sağlığını koru-

mak için kapatma kararı aldıklarını hatırlatarak, “e-ticaret kanalındaki çalışanlarımızın hayatı da aynı derecede önemli. Dolayısıyla online kanallarda da satışlar bir süre durdurulmaya başlandı. Biz de kendi markamız Twigy'de satışları bir süre durduruyoruz. Perakende sektörü olarak devletin çağrısıyla kendi olağanüstü halimizi ilan ettik” dedi. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Hadi Karasu da dev moda markalarının mağazalarını kapatmasıyla üretimin “adeta ABS freni” ile durduğunu söyledi.

YENER KARADENİZ/05

T İ C A R İ YA Ş A M A N E F E S A L D I R M A S I H E D E F L E N İ YO R

TÜRMOB'dan 11 öner Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ticari yaşama nefes aldıracak bir dizi öneride bulundu. Defter kayıt ve bildirim sürelerinin mücbir sebep hali kapsamına alınması gerekti-

ğini vurgulayan TÜRMOB, 30 Nisan 2020 tarihine kadar yapılması gereken kurumlar vergisi beyanının da ertelenmesini önerdi. Birlik, sağlık çalışanlarının ücretlerine de belirli bir süre gelir vergisi istisnası getirilmesini istedi. /06

KAMU BANKALARINDAN DÜŞÜK GELİRLİYE KREDİ Ziraat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank hanehalkı aylık geliri 5 bin lira ve altındaki müşterileri için yeni bir kredi uygulaması başlattı. Bireysel ihtiyaçlara yönelik 10 bin liraya kadar kullandırılacak, 6 ayı ödemesiz dönem olmak üzere 36 ay vadeli krediye ve bu sürenin tamamı için yüzde 12,8 faiz uygulanacak.

350 50 100 m lyon TL

m lyon TL

b n TL

Büyük ş rketler ç n yılsonuna kadar uygulanacak l m t

KOBİ'ler ç n yılsonuna kadar uygulanacak l m t

Gerçek k ş ler ç n uygulanacak azam kefalet l m t

yıl

Kred lerde uygulanacak azam vade

yıl

Yapılandırmada ödemes z dönem

KORONADA ZİRVEDEN DÖNÜŞ SİNYALİ

Kred lerde uygulanacak ödemes z dönem

ALAATTİN AKTAŞ

Korona hayatımızı nasıl değ şt recek?

04 VAHAP MUNYAR

Yen den şç almak sıfırdan fabr ka kurmaya benzer

TARIM Rusya'nın hraç yasağı Türk ye'y etk leyecek Rusya Tarım Ajansı önce tüm tahıllarda ihracatın durdurulacağını bildirdi, ardından tahıl ihracatının belli bir kota çerçevesinde yapılacağını ilan etti. Bu karardan en çok etkilenecek ülkelerden biri Türkiye olacak. Rusya'nın açıklamaları ile buğday fiyatı ton başına 15-20 dolar arttı. Türkiye'de yeni sezon buğday hasadına yaklaşık iki ay kaldı. Hasat dönemine kadar depolardaki stok ihtiyacı karşılar mı? En kritik soru bu.

COVID-19 salgınının küresel ölçektek yayılım hızında düşüş var… Ortalamalara dayalı ver ler, salgının günlük artış hızının 1 Mart’ta yüzde 25’ aşarak z rve sev yes n gördüğüne şaret ed yor. Dünya genel nde vaka sayısındak artış hızının, 1 Mart sonrasında se üç haftalık dalgalı b r seyr n ardından 20 Mart’tan başlayarak bel rg n düşüş eğ l m ne g rd ğ görülüyor. 5 günlük hareketl ortalamalarla 20 Mart’ta yüzde 18,4 sev yes nde bulunan günlük vaka artış hızının, sürekl b r düşüş graf ğ le 24 Mart’ta yüzde 16’ya, zleyen dört günde de b rer puanlık azalışla yüzde 13’e kadar ger led ğ d kkat çek yor. Johns Hopk ns Ün vers tes B l m ve Mühend sl k S stemler Merkez ’n n (CSSE), Dünya Sağlık Örgütü de dah l olmak üzere güven l r merkezlerden aktardığı ver ler üzer nden yaptığımız gözlemlere göre, salgının en fazla etk led ğ ülkeler n –ABD har ç- b r çoğunda rapor ed len vaka sayısında z rve sev yeler görülmüş durumda. Buna göre, vaka sayısındak günlük artış hızı, İtalya’da 21 Mart, İsv çre’de 23 Mart, İspanya’da 25 Mart, Almanya ve İng ltere’de 27 Mart tar h nde z rve görülmüş olab l r. Ver ler ABD, Kanada, Portek z ve Hollanda le b rl kte Türk ye’de se z rve sev yes n n görülüp görülmed ğ ne l şk n b r yargıda bulunmak ç n henüz erken olduğunu göster yor. TALİP AKTAŞ

AROLAT’ TAN

Korona salgınının karanlıktan aydınlığa dönüşmesinde dileğim; kötü dönemi geride bırakıp dünyamızın yaşadığı tüm felaketler sonrasında olduğu gibi daha dengeli ve güzel bir döneme girmek. /03

ALİEKBER YILDIRIM/14

İhracatı engellenen ürünlerde fiyat düşüşü değil fiyat artışı var /14 Ekim sezonunu kaçırırsak bir yıllık mahsulü kaybederiz /12

ŞEREF OĞUZ

B ze kred değ l h be gerek

05 SERVET YILDIRIM

Dünyanın borç yükü h ç bu kadar ağır olmamıştı

15 ‘Dolardak rall henüz b tmed ’

15 Şok Marketler, 5 b n k ş alacak

05 Petrol 17 yılın d p sev yes nde

Tarımsal üretimin kesilmemesi için çiftçi güvenceye alınmalı/14

DÜNYA FİYATI: 5.75 TL/KKTC: 6.25 TL l www.dunya.com l email: dunya@dunya.com dunya@duny l Rüzgarlıbahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul l TEL : (0216) 440 24 00 l ABONE: (0216) 440 24 70 l SAYI: 10573 - 12161

DUNYA

CMYK

31 Mart 2020 • SA L I / 02

GÜNCEL

Araç muayeneler durdurulsun! ANKARA GÜNLÜĞÜ Canan Sakarya canan.sakarya@dunya.com

Koronavirüs salgınının yayılmasını engellemek, vatandaşların sağlığını korumak için 65 yaş ve üzeri olanların sokağa çıkmaları yasaklandı, kronik rahatsızlığı olanların ise kısıtlandı. Yasak kapsamında olup motorlu araçlarının muayeneleri gelenler için de valiliklere genelge gönderilerek araç muayeneleri ertelendi. Yasak kapsamı dışında kalanlar için araç muayene zorunluluğu devam ediyor. CHP Trabzon Milletvekili

Ahmet Kaya, salgın nedeniyle millete “evde kal” çağrıları yapıldığını, ancak araç muayenelerinin ertelenmemesi ve ceza nedeniyle vatandaşların TÜVTÜRK istasyonlarında kuyruklarda beklediğine dikkat çekti. Kaya, “Bir yandan Sağlık Bakanı ve İçişleri Bakanı başta olmak üzere ‘herkes kendi OHAL’ini ilan etsin, herkes kendi karantinasını uygulasın’ diyor, ‘evde kalın’ çağrıları yapıyor; diğer yandan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yetkilileri ‘araç muayene istasyonları çalışacak’ diyor. TÜVTÜRK vatandaşlara SMS gönderiyor, ‘muayeneler zamanında yapılmazsa her ay için yüzde 5 oranın-

da gecikme bedeli alınacak’ diyor” açıklamasıyla uygulamayı eleştirdi. Kaya, ilgili bakanlıklara “Vatandaşlarımızın sağlığı için korona virüs tehlikesi ortadan kalkana kadar araç muayene faaliyetleri bir an önce durdurulmalı, gecikme cezası uygulanmamalı. Durdurma mümkün değilse insanların sağlığını riske atmayacak şekilde, yığılmaları önleyecek şekilde gerekli tedbirler alınmalı. Ayrıca TÜVTÜRK taşıt muayene istasyonlarında çalışan 4 bin civarındaki personel mağdur edilmemeli, buralarda da esnek çalışma modeli uygulanmalı veya tüm personel ücretli izne çıkarılmalı” çağrısını yaptı.

Çalışma ödeneğ ne tüm şletmeler başvurab l r A le, Çalışma ve Sosyal H zmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, COVID-19 salgınından etk lenen f rmalara çağrıda bulunarak, “Faal yet n yavaşlatan-durduran tüm şletmeler kısa çalışma ödeneğ ne başvurab l r” ded . Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, salgın hastalıkların, işe ara verme veya durdurma gerekçeleri arasında bulunan “zorlayıcı sebepler” arasına alındığını hatırlatarak, bütün işletmelerin kısa çalışmaya başvurabileceğinin altını çizdi. NTV televizyonda programa katılan Zehra Zümrüt Selçuk, işçilerin kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşullarının hafiﬂetildiğini hatırlatarak, ekonomik destek paketinin açıklanmasının ardından geçen yaklaşık 1 haftalık sürede 19 bin firmanın kısa çalışma ödeneği için başvurduğunu kaydetti. Bakan Selçuk, “19 bin firmamız başvurmuş durumda. Bu da yaklaşık 420 bini aşkın sigortalımıza tekabül ediyor. İmalat sektörümüz yüzde 50 oranında. İkinci sektörümüz ko-

naklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetleri. Bu iki sektör toplam başvuruların yüzde 63’ünü oluşturuyor. Başvuran firmaların yüzde 67’si çalışan sayısı 10 sigortalıdan daha az çalışanı olanlar. 20 çalışandan azları eklediğimiz zaman bu rakam yüzde 80’lere çıkmış durumda” dedi. Selçuk, işverenlerin kolay yolla kısa çalışmaya başvurabildiğini hatırlatarak, değerlendirme süreçlerini de hızlandırdıklarını ve kısa sürede işlemlerin tamamlandığını vurguladı.

1000 TL nakd yardım 1 N san’da hesaplarda Bu süreçte en kırılgan gruplara yönelik yapılan yardımların da artırıldığını ve yararlanan kişi sayısının fazlalaştırıldığını hatırlatan Selçuk, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıﬂarı aracılığıyla ailelere 1000

TL nakdi yardım uygulamasının hızlandırıldığını ve 1 Nisan itibariyle belirlenen kişilerin hesabına yardımların yatacağını kaydetti. Selçuk, sosyal destek olarak 2 milyon 100 bin haneye 1000’er lira ödeme yapılacağını duyurdu. Selçuk, nakdi yardımdan yararlanmak isteyenlerin vakıflara ve kaymakamlıklara doğrudan başvurmak yerine telefonla başvurmalarını da istedi. ANKARA/DÜNYA

SEYAHAT İZİN BELGESİ E-DEVLET’TEN ALINACAK Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, koronavirüs tedbirleri kapsamında “Seyahat İzin Belgesi” başvurularının e-Devlet’ten yapılabileceğini bildirdi. Seyahat İzin Kuruluna iletilecek olan başvurular, kurul tarafından değerlendirmeye alınacak. Değerlendirmenin sonucu SMS ile bildirilecek. Başvurusu onaylananlar, otogar veya havalimanlarında oluşturulan başvuru masalarından vatandaşlık numaraları ile doğrulama yapıldıktan sonra kabul edilecek.

OKMEYDANI HASTANESİ YENİDEN AÇILDI Depreme dayanıksız olduğu için yıkılarak yeniden yapılan Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, hasta kabulüne başladı. İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi’nin İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında yönettiği projede, hastanenin yüzde 80’i tamamlandı. Yılda 1.5 milyon poliklinik hastasının yanında 700 bin acil hastanın tedavi edildiği, 45 bin ameliyatın gerçekleştirildiği hastane sismik izolatör teknolojisiyle yeniden inşa edildi. Normal zamanlarda 750 yataklı olan hastane, koronavirüs salgını nedeniyle 99’u yoğun bakım olmak üzere 600 yataklı olarak kullanılacak.

DUNYA

CMYK

Bugün

Tire - Belevi yolu için gözler yeni Bakanda Çok sayıda ölümlü traf k kazasının yaşandığı 20.5 km’l k T re-Belev yolu ç n gözler yen atanan Ulaştırma Bakanı Ad l Kara sma loğlu’na çevr ld . “20.5 km’l k yol üç bakan, k Başbakan esk tt ” d yen CHP İzm r M lletvek l At lla Sertel, “4 Eylül 2018’de açılacak’ ded n z üzer nden 18 ay geçt . Sadece 5.4 k lometres tamamlandı. B nal bey söz verm şt , Ahmet Arslan temel n atarak T re’n n kurtuluş

gününde açılacağını söylem şt , yolu b t remed . Cumhurbaşkanlığı Hükümet S stem le b rl kte bakan olarak atanan Mehmet Cah t Turhan 20 ay görevde kaldı, bu yolun b t r lmes ç n çaba göstermed . Çok sayıda ölümlü kazanın yaşandığı ve yaşanmaya devam ett ğ yolun b r an önce tamamlanması ç n ş md de yen Ulaştırma Bakanı’na seslen yorum” ded .

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB), Elektrik Enerjisi Üretim-İletim İstatistikleri 2020 Şubat verilerini açıklayacak. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), İletişim Hizmetleri İstatistikleri 2019 yılı 4. çeyrek verilerini açıklayacak. Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri 2020 Şubat verilerini açıklayacak. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Hizmet Üretici Fiyat Endeksi 2020 Şubat verilerini açıklayacak.

Yarın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) İstatistikleri 2019 verilerini açıklayacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Boru Hatları ile Petrol Taşıma İstatistikleri (Ulusal ara hatlar) 2019 verilerini açıklayacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Boru Hatları ile Doğal Gaz Taşıma İstatistikleri (Ulusal ara hatlar) 2019 verilerini açıklayacak.

Şimdi işçi çıkarıp sonra yenilerini almak, sıfırdan fabrika kurmaya benzer 65

yaş ve üstündekise diye tazminatlar için lerin sokağa çıkkaynağını şimdiden hama sınırlamasından bir zırlamış sanıyorum. gün önce tekstil sektörünTelefondaki iş insanı, de faaliyeti bulunan, yaşı konuya işveren pencereda 70’in üzerinde olan bir sinden baktı: iş insanını hatır sormak -Diyelim ki şimdi işİŞ DÜNYASINDA DİYALOG için aradım: çilerini çıkardın. Salgın Evde misiniz, ofiste mi? geçip, fabrika yeniden Vahap Munyar vahap.munyar@dunya.com Şu yanıtı verdi: normal tempoya girin-Kısa süreliğine ofise ce o işçileri yeniden alauğradım. Hemen eve geçeceğim. bilecek misin? İşlerini merak ettim, anlattı: Kendi sorusuna yanıtı, yine işveren yak-Maalesef bütün siparişler iptal. Allah laşımı açısından önemliydi: hepimize yardım etsin. -Deneyimli işçini bu salgın krizinde Dertleşirken bir hazır giyim firmasının tazminatını da ödeyip çıkardın. Tecrüsahibiyle sohbetimi aktardım: beli kadron elinden gitti. Kadronun taHazır giyim sektöründen bir iş insanıy- mamını yenilemeye kalkmak, sıfırdan la konuştum. Eski siparişlere dayalı 10-15 fabrika kurmak gibi olur. günlük işleri kalmış. Yeni sipariş sizde de Ardından ekledi: olduğu gibi yok. Üstelik ellerinde kumaş -Bu dönemde yapacağımız şey, işçimistoku kalacakmış. ze, çalışan kadromuza olabildiği kadar Söz konusu iş insanının şu sözlerini de sahip çıkmak. paylaştım: İşverenin, “Tecrübeli kadro” yaklaşı-Konuştuğum iş insanı, “İşçilerimizin mıyla da olsa işçisini çok kolay gözden çıtazminatlarını ayırdım, beklemede ka- karmak istemeyeceği bu küçük örnekten lacağım. Sonrası Allah kerim” dedi. anlaşılıyor. Bu cümleyi duyunca sordu: Hükümet, SGK primleri ve vergi ertele-O arkadaş tazminatları hazır edip, iş- melerini tüm sektörlere yayabilirse, “Esçisini çıkarmayı mı düşünüyor? nek Çalışma Ödeneği” başvuranlar için Aldığım izlenimi paylaştım: hemen devreye girebilirse “korona işsiz-Hemen çıkarması söz konusu olmaya- leri ordusu” oluşmasının önüne önemli ölbilir. Ancak, dayanamayacak noktaya gelir- çüde geçilebilir değil mi?

Korona korkusuyla evdeki köpeğinizi kedinizi sokağa atmayın

3 İLDE TİCARİ TAKSİLERE SINIRLAMA İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde kayıtlı ticari taksilerin trafiğe çıkışlarında plakasının son hanesine göre sınırlamaya gidildi. İçişleri Bakanlığı genelgesiyle 30 Mart Pazartesi saat 00.01'den itibaren İstanbul, Ankara ve İzmir illerinde kayıtlı ticari taksilerin trafiğe çıkışlarında plakasının son hanesine göre sınırlamaya gidildi. Uygulamada birinci gün olan dün saat 00.01'den 24.00'e kadar plakasının son rakamı tek olan ticari taksiler trafiğe çıktı. Bugün ise plakası çift olan taksiler çıkacak. Öte yandan İstanbul'da şehirler arası yolcu taşımacılığı yapan deniz otobüsü ve feribot seferleri durduruldu.

“TAŞIMACIYA ‘VERGİSİZ AKARYAKIT' DESTEĞİ VERİLSİN"

VİRÜS HAZIR GİYİMDE “KIŞLIK” MESAİSİNİ ERKEN BAŞLATTI

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, yeni tip koronavirüs salgınına karşı önlemler kapsamında taşıma kapasitesi büyük oranda düşürülen taşımacı esnafı için “vergisiz akaryakıt” desteği talebinde bulundu. Palandöken yazılı açıklamasında, salgınla mücadele kapsamında toplu taşıma esnafının çok sayıda tedbir aldığını belirterek, “Toplu taşıma sektöründeki tüm esnafımız büyük mağduriyet yaşıyor. Yolcu sayıları da gelirler de düştü” ifadesini kullandı. Palandöken, ham petrol fiyatlarının 20-23 dolar seviyesine kadar gerilediğini kaydetti.

Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş, koronavirüs salgını nedeniyle yazlık ürün siparişlerinin durduğunu, sektörün kışlık giysi mesaisine yöneldiğini söyledi. Sertbaş, salgınından etkilenen sektörlerin başında geldiklerini ve gerekli önlemleri alınmaya çalışıldığını belirtti. “Ekonomik açından bizim Avrupa’dan daha önce bu işten kurtulmamız lazım. Ekonomimizin onlardan önce normale dönmesi lazım” diyen Sertbaş, “Hiçbir ihracatçı işçi çıkartmayı düşünmüyor. İlk olarak ücretli izinleri kullanmalarını tavsiye ediyoruz” dedi.

EKOL Loj st k Yönet m Kurulu Başkanı Ahmet Musul aradı. Sınır kapılarında bekleyen TIR’ların şoförler ne ş rket ve ülke ayırımı yapmaksızın, kumanya dağıttıklarını anlatacağını düşündüm. Bambaşka b r konuyu açtı: -Ş rkettek mutfağımızda sokak hayvanları ç n yemek yaptırıyorum. Hazırlanan yemek 4 b n hayvana yetecek düzeyde. 25 k ş l k gönüllü ek p İstanbul’un k yakasında ormana g d p hayvanları besl yor. Bu noktada İstanbul ormanlarındak köpeklere, ked lere hazırlanan yemekler götüren ek b n gözlem n aktardı: -Bazı hayvan severler n korona korkusuyla evler ndek c ns köpek ve ked ler ormana bırakmaya başladığına tanık oluyoruz. Doktorların bu konuda aydınlatıcı b lg ler sık sık tekrarlaması gerekt ğ n bel rtt : -B ld ğ m kadarıyla korona, evdek ked ve köpekten geçm yor. Uzmanlar ş n doğrusu neyse çıkıp anlatsın. Ev ortamına alışmış hayvanlar sokağa bırakılmasın. Ardından sokak hayvanlarının bu dönemde göz ardı ed lmemes gerekt ğ n vurguladı: -Restoranlar, oteller açıkken, yemek artıkları sokak hayvanlarına, barınaklarına ver l yordu. Ş md restoranlar da, oteller

de kapalı. Yan , sokak hayvanlarına g decek yemek artığı da yok. O vak t sokak hayvanlarını beslemey hmal etmemek gerek yor. Kend ler n n haftada k kez İstanbul ormanlarındak köpek ve ked lere yemek sağlayab lecekler n kaydett : -İmkanı olanlar sokaktak köpek ve ked ler unutmasın… Musul, bu konuda af şler de hazırlattı, köpek ve ked ler üzer nden şu mesajı yansıttı: -B z v rüs değ l sevg bulaştırırız. Sokaktak arkadaşlarımız ç n kapınızın önüne b r kap su, b r kap mama bırakır mısınız? Kapıya b r kap su, b r kap mama bırakmak zor olmasa gerek değ l m ?

Yoğun bakım solunum cihazını kullanmak için ‘cambaz dikkati’ gerek GENEL cerrah uzmanı Prof. Sedat Karadem r’den yerl s n n ser üret m ç n hazırlıklar yapılan yoğun bakım vent latörü yazılarımla lg l b r mesaj aldım: -Vent latör ht yacımızın karşılanması ç n ortaya konulan rade gerçekten çok güzel. Hayatlar korunacak, kurtarılacak. O c hazın bağlanmasının b lg ve deney m gerekt rd ğ n bel rtt : -İş, hastaların boğazına let len b r borunun ucunu solunum c hazına bağlamak değ ld r. Hastaların b reb r lg ve tak b gerek r. Söz konusu uzmanlar ç n cambaz

benzetmes yaptı: -Hemen tamamı anestez ve rean masyon uzmanı olan yoğun bakım ek pler ç n telde yürüyen cambazın d kkat , tecrübes ve kıvraklığı şarttır. Hastaların yoğun bakım uzmanları sayes nde hayatta kalab leceğ n n altını ç z p, ekled : -Keşke ser b r şek lde yoğun bakım uzmanı yet şt rme şansımız da olsa. Yoğun bakım uzmanı konusunu da korona günler nden çıkacak dersler arasına almak gerek yor…

31 Mart 2020 • SA L I/ 03

GÜNCEL

AROLAT’TAN ARO

Osman Arolat

osman.arolat@dunya.com

COVID-19’la gelen karanlık ve aydınlık CO

ünyamız çeşitli dönemlerde yaşadığı felaketler sonrası insanlık hep belirsizlik ve karanlıklar içerisinde kalmıştır. COVID-19 salgını ile dünyamızın yaşadığı da böyledir. Dünya belirsizliklerle karanlık bir tünel içine girmiştir. Biz de şimdi böyle bir karanlık tünel içerisindeyiz. Bu karanlık dönemin ne kadar süreceğini de bilmiyoruz. Tünelin ucunda ışığı görecek bir konumumuz henüz yok. Bütün dünya ülkelerinde üretim daralmaları, ölümler ve belirsizlikler yaşandığı bir ortam içerisindeyiz… Bütün bunların bir an önce sonlanmasını, belirsizliğin ve karanlığın ferahlığa dönüşmesini istiyoruz. Bu karanlıktan bizi bilim adamlarının ve yöneticilerin bilimin ışığında

aldığı kararların kurtaracağına inanıyoruz. Onların yönergelerine her gün uyarak yaşamaya devam etmemiz gerekiyor. Ne yazık ki, henüz karanlık yolun sonu ile ilgili kimse bizi henüz bilgilendiremedi. Bu karanlık dönem bittiğinde hiçbir şey eskisi gibi olmayacak, burası kesin… COVID-19’un sonrasında, öncesinden farklı bir dünya ile karşılaşacağız. Bu nasıl bir dünya hali olacak? Ya daha fazla otoriter ve bencilliğin

Bugünün notu: İsv çre, yarım saatte şlem tamamlanan, sıfır fa zl , kred tavanı 500.000 Frank olan Korona Kred s ’yle, bu s mle dünyada kred uygulayan lk ülke olma sıfatını kazandı.

Salgın

'vefa'yı büyüttü ●

SABANCI’DAN SAĞLIK BAKANLIĞI’NA 10 TON YENİ NESİL DEZENFEKTAN

Sabancı Hold ng, koronav rüs mücadeles kapsamında 10 ton yen nes l dezenfektanı Sağlık Bakanlığı'na bağışladı. Yapılan bağışla, 1.5 m lyon metrekarel k b r alan dezenfekte ed leb lecek. ●

İZMİRLİ İŞİNSANLARI KAMPANYA BAŞLATTI

İzm r Sanay c ve İş İnsanları Derneğ (İZSİAD), koronav rüs salgını sonrası İzm r Büyükşeh r Beled yes le ortaklaşa kampanya başlattı. Kampanya kapsamında gıda, tem zl k malzemes , çocuk bez ve gıdası, temel ht yaç malzemeler toplanarak ht yaç sah b a lelere ulaştırılacak. İZMİR/ DÜNYA ●

FİNİKE ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARILANLAR İÇİN YARDIM TOPLADI

Antalya’nın F n ke Beled yes , koronav rüs salgını neden yle şten çıkarılan, ücrets z zne ayrılan ve şler aksayan vatandaşlar ç n yardım kampanyası başlattı. F n ke Beled ye Başkanı Mustafa Gey kç , "Bağışlanan gıda maddeler ht yaç sah pler ne ulaştırılacak. Banka hesabımıza bağışlanan paralarla da gıda alarak, ht yaç sah pler ne ver lecek. İht yaç sah b vatandaşlarımıza hep b rl kte el m z uzatarak, desteğ m z sürdürmel y z. Gönlü zeng n halkımızın kampanyı desteklemes n bekl yoruz” ded . FİKRİ CİNOKUR- ANTALYA ●

VESTEL, YETKİLİ SERVİSTE VİDEOLU DÖNEM BAŞLATTI

Vestel Müşter H zmetler , hem çalışanların hem de müşter ler n sağlığını korumak amacıyla k yen uygulama başlattı. Vestel, müşter ler n tekn k sorunlar ç n yetk l serv s kaydı açtırmadan önce başvuracakları, v deo anlatımlı çözümler n yer aldığı b r nternet s tes kurdu. Ayrıca müşter ler, y ne portal üzer nden arıza ve montaj taleb oluşturup yetk l lerle let ş me geçeb l yor. Uygulamayla yetk l serv s h zmetler n n zorunlu hallerde ver lerek hem müşter ler n hem de çalışanların sağlığını korumak amaçlanıyor. ●

ÇOKAY SİPERLİK ÜRETTİ, İLK ÜRÜNLERİ SAĞLIK ÇALIŞANLARINA HİBE ETTİ

Çokay Plast k, Sakarya T caret ve Sanay Odası (SATSO) öncülüğünde yapılan yönet m kurulu st şare toplantıları net ces nde sağlık sektörünün ht yacı olan koruyucu s perl k üret m ne başladı. Sakarya Eğ t m ve Araştırma Hastanes ’n n ac l ht yaçları arasında yer alan koruyucu s perl kten hastaneye h be ed lmek üzere 5 b n adet üret lerek hazır hale get r ld . HASAN COŞKUN / SAKARYA ●

SAMSUNG’DAN İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLAR İÇİN EVDEN EĞİTİME DESTEK

Koronav rüs salgınına karşı büyük b r mücadele veren Türk ye’de evde kalan okul önces ş tme engell çocuklara destek Samsung’dan geld . Samsung Electron cs Türk ye ve Çocuk Eğ t m Derneğ tarafından hayata geç r len ve k yıldır devam eden “Ses Get renler” projes kapsamında açılan özel nternet sayfasından ebeveynler okul önces ş tme engell çocuklara özel eğ t m v deolarına ulaşab l yor. ●

OSİAD'TAN "İŞÇİ ÇIKARMAYIN" ÇAĞRISI

Ost m Sanay c ve İş nsanları Derneğ (OSİAD) Başkanı Süleyman Ek nc , çalışma barışı ç n şç ve şverenler n b rb r ne karşı güven n n zedelenmemes gerekt ğ n bel rterek,”İşverenler, bu salgını bahane ederek şç çıkarma yoluna g tmemel ” d ye konuştu. Ek c , v rüsün olumsuz etk ler n n ancak toplumsal dayanışma le haf flet leb leceğ ne d kkat çekt . ANKARA -DÜNYA ●

İZMİR EKONOMİ ÜNİVERSİTESİ “YÜZ KALKANI” ÜRETMEYE BAŞLADI

İzm r Ekonom Ün vers tes ’nde (İEÜ), koronav rüse karşı mücadele eden sağlık çalışanlarını hastalıktan korumak amacıyla “yüz kalkanı” üret lmeye başlandı. Ün vers teden yapılan açıklamaya göre, last k ve asetat kullanılarak 3 boyutlu yazıcılar aracılığıyla hazırlanan ürün, yüzü kapattığı ç n olası bulaşma r skler n en aza nd recek. İZMİR -DÜNYA

DUNYA

CMYK

arttığı bir dünya olacak, ya da tam tersi, dayanışma ve yardımlaşmaların arttığı bir yerküreye doğru yol alacağız. Dünyada vahşi kapitalizmin yerini yavaş yavaş dayanışma kültürüne bırakması gerektiğine inanıyorum. Hepimizin böyle düşünmesi, ama daha da önemlisi buna uygun davranmasıyla COVID-19 sonrası dayanışmanın arttığı dünyaya ağır ağır da olsa evrilebiliriz. Yaşadığımız kötü dönemi geride bırakıp dünyamızın yaşadığı tüm felaketler sonrasında olduğu gibi daha dengeli ve güzel bir döneme girebiliriz. Mehmet Akif Ersoy’un “Unutma…! Her karanlık gecenin bir aydınlık sabahı vardır” şeklinde güzel bir dizesi vardır. Bunun en kısa zamanda gerçekleşmesini diliyorum…

SİNOP /12

EDİRNE/ 16

1441 H cr Şaban 7

TRABZON / 13 KARS/9

BURSA/16 ESKİŞEHİR /16 ANKARA / 15

Günün Uzaması 3 dak ka

ZURU URUM M /8 ERZURUM SİVAS / 12 VAN/ 8

YSER SERİ Rİ / 15 KAYSERİ

İZMİR/20 DENİZLİ/ 18

1436 Rum Mart 18

İmsak Güneş Öğle İk nd Akşam Yatsı

SAMSUN / 15

İSTANBUL / 14 KOCAELİ /17

DİYARBAKIR / 16

KONYA / 13

MUĞLA/ 15 ANTALYA/ 19

EDİRNE 05:23 06:51 13:23 16:56 19:45 21:07

ADANA/ 22

GAZİANTEP/ 14

İZMİR İSTANBUL BURSA KOCAELİ ANTALYA ANKARA KONYA KAYSERİ ADANA G.ANTEP ERZURUM 05:28 05:15 05:16 05:12 05:16 05:02 05:07 04:54 04:57 04:49 04:28 06:51 06:42 06:42 06:38 06:37 06:27 06:30 06:17 06:19 06:11 05:53 13:21 13:13 13:13 13:09 13:06 12:58 12:59 12:47 12:48 12:40 12:24 16:53 16:46 16:46 16:42 16:39 16:31 16:32 16:20 16:20 16:12 15:57 19:40 19:35 19:34 19:31 19:25 19:18 19:19 19:07 19:07 18:59 18:45 20:58 20:56 20:54 20:52 20:41 20:38 20:36 20:25 20:23 20:15 20:05

Dünya’yı y oku

dunya.com

KGF'de devr m g b değ ş kl k b reysele de garant verecek B reysel kred ler de KGF desteğ kapsamına alındı. Haz ne garant l kefalette toplam bak ye 250 m lyardan 500 m lyara çıkarıldı. Yen kred den yararlanmak ç n verg pr m borcu olmama şartı kaldırıldı. HÜSEYİN GÖKÇE / ANKARA

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinin ana aktörlerinden birisi olan Kredi Garanti Fonu’nun (KGF) çalışma esasları, bu fonksiyona uyumlu olarak yeniden belirlendi. Yeni dönemde KGF’nin kefalet desteğinden şirketler yanı sıra bireysel kredi kullanıcıları da yararlanabilecek. KOBİ başına kullanılabilecek kredi limiti 12 milyon liradan 35 milyon liraya yükseltilirken, bu miktar yılbaşın kadar 50 milyon lira olarak uygulanacak. Büyük işletmelerin limit ise 200 milyon liradan, 250 milyon liraya çıkarıldı. Bunların üst limiti de yılbaşına kadar 350 milyon lira olarak uygulanacak. Hazine’nin kredi garanti kurumlarına aktarabileceği kaynak miktarını 25 milyar liradan 50 milyar liraya çıkaran yasal düzenlemenin ardından, Cumhurbaşkanlığı kararı ile bu kapsamdaki bazı limitler ile desteklerden yararlanabilecekler yeniden belirlendi.

Verg ve pr m borcu olmama şartı aranmayacak Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile daha önceki mevzuatta KGF desteklerinden KOBİ’ler ve KOBİ tanımı dışında kalan yararlanıcıların faydalanabileceği hükmü değiştirildi. Düzenlemede kararın amaç maddesinde önemli bir değişiklik yapıldı ve KOBİ ifadeleri çıkarılarak yerine “Bu kararın amacı gerçek ve tüzel kişilerin finansmana erişim imkanlarının kolaylaştırılması ve geliştirilmesini sağlamak” ifadesi getirildi. Gerçek kişilere verilebilecek kefalet tutarı ise 100 bin lira olarak belirlendi. 31 Ekim 2016 tarihli, Kredi Garanti Kurumlarına Sağlanan Hazine Desteğine İlişkin Kararın, tanımları içeren 3’üncü maddesinde yer alan ‘kredi’ nin tanımı değiştirilerek, bireysel krediler de kapsama dahil edildi. Daha önce kredi, “Bireysel krediler hariç……finansman” şeklinde tanımlanıyordu. Dün yayınlanan kararda kredi tanımındaki “bireysel krediler hariç” ifadesi çıkarıldı. Yeni kredi tanımı şöyle: “Kredi verenlerin 5411 sayılı Kanunun 48’inci maddesi çerçevesinde ilk defa veya ilave olarak kullandıracakları, yenileyecekleri, yeniden vadelendirecekleri veya yapılandıracakları TL ve/veya döviz cinsinden ve/veya dövize endeksli nakdi ve gayrinakdi krediler ile 6361 sayılı Kanun kapsamında sağlayacakları, yenileyecekleri, yeniden vadelendirecekleri veya yapılandıracakları TL ve/veya dövize endeksi finansman.” Aynı maddede yapılan değişiklikle, “yararlanıcılar” Hazine destekli kredi kefaleti kullanan gerçek ve tüzel kişiler olarak tanımlandı. Kredi garanti kurumları tarafından verilecek yeni kefaletlerde; kararın (b)

İLK ADIM KAMU BANKALARINDAN GELDİ KGF’n n şlev n n gen şlet lmes ne l şk n mevzuat değ ş kl ğ n n ardından bu konuda lk adım kamu bankalarından geld . Z raat Bankası, Halk Bank Vakıfbank, aylık gel r 5 b n l ranın altında olan b reysel müşter lere, KGF kefalet yle 10 b n l raya kadar 36 ay vade le kred kullandıracak. 3 kamu bankasından yapılan ortak açıklamada, Ekonom k İst krar Kalkanı tedb rler doğrultusunda Z raat Bankası, Halkbank ve Vakıfbank olarak hane halkı gel r Kredi tutarı 10.000 7.500 5.000

Toplam vade 36 ay 36 ay 36 ay

Ödemesiz dönem 6 ay 6 ay 6 ay

aylık 5 b n l ra ve altında olan b reysel segmentte yer alan müşter ler , f nansal açıdan desteklemek ç n yen b r kred uygulaması başlatıldığı b ld r ld . Başvuruların yarın başlayacağı kred ler ç n müşter ler; Z raat Bankası, Halkbank ya da Vakıfbank’tan yalnızca b r ne başvuru yapab lecek. Yen uygulamalar çerçeves nde başvurular mob l uygulama veya nternet şubeler aracılığıyla yapılacak. Bankaların yapacağı değerlend rmen n ardından, uygun Taksit tutarı bulunanların kred ler (sonraki 30 ay boyunca) 376 TL hesaplarına aktarılacak 282 TL ve müşter ler tarafından 188 TL ATM’lerden çek leb lecek.

Haz ne para musluklarını KGF yolu le açıyor Güncel YMM Yönet m Kurulu Başkanı Yılmaz Sezer, değ ş kl ğ ‘yer nde’ b r düzenleme olarak n telend r rken, b reyler dah l gerçek k ş ler n de kapama alınmasının, p yasalarda rahatlatıcı etk s olacağını söyled . Bu uygulamayla b rl kte durma noktasına gelen p yasaların, Haz ne desteğ yle ayakta tutulmasının amaçlandığının altını ç zen Sezer, “Başka b r fade le Haz ne para muslukları KGF yoluyla açmış olacak” d ye konuştu.

bendi kapsamında kullanıcının vergi dairesine ve SGK'ya vadesi geçmiş borcunun olmaması, varsa bu borcun kefaletle sağlanan krediden, borcun yüzde 20'sini aşmaması şartıyla öncelikle olarak ödenmesi şartı da 31 Aralık'a kadar aranmayacak.

KOBİ l m t yılbaşına kadar 35 m lyon yer ne 50 m lyon l ra Yeni düzenlemeyle, KOBİ’lere uygulanacak kefalet üst limiti iki kez artırıldı. Kararın 4’üncü maddesinin 1’inci fıkrasının (ğ) bendinde değişiklikle, gerçek kişi yararlanıcıların kefalet limiti 100 bin lira olarak belirlenirken, daha önce 12 milyon lira olan KOBİ limiti 35 milyon liraya, 200 milyon lira olan KOBİ dışı şirket kefalet limiti ise 250 milyon liraya çıkarıldı. Geçici madde ile de 31 Aralık'a kadar limitlerin, KOBİ’ler için 50 milyon lira, KOBİ dışı şirketler için ise 350 milyon lira olarak uygulanması hükme bağlandı. Yapılandırmada ödemes z dönem 2 yıla çıkarıldı Kararın 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasının ç bendinde yapılan değişiklik-

NİSANDA BAŞLAYACAK Haz ne ve Mal ye Bakanı Berat Albayak, sosyal medyadan yaptığı duyuruda, 1 N san’da başlayacak kred ler ç n tüm müşter lere KGF kefalet ver leb leceğ n aktardı. Üç kamu bankasının logosunun yer aldığı açıklamanın kapsam kısmında, “Gıda, k ra, elektr k, su, doğalgaz faturaları g b ödemeler n n karşılanab leceğ ” fadeler yer aldı.

Ödemeler n durduğu ortamda çözüm odaklı b r gel şme Yen Ekonom Danışmanlık AŞ Kurucu Ortağı Mal ye Bakanlığı esk bürokratlarından Nazm Karyağdı, yer nde b r değ ş kl k yapıldığını bel rterek, gerçek ve tüzel k ş ler kavramının tüm şletmeler n kapsama g rmes n sağladığını b ld rd . Bu noktada b reysel kred kartlarının da s steme dah l ed lmes durumunda, tam anlamıyla destek sağlanmış olacağını söyleyen Karyağdı, b reysel kred kartının da sermayes olarak kullandığını aktardı.

le, genel kredi vadeleri değiştirilmedi ancak ‘bireysel krediler’ ifadesi de madde kapsamına dahil edildi. Buna göre bireysel krediler ve işletme kredilerinde asgari vade 6 ay, anapara ödemesiz dönem azami 1 yıl olmak üzere azami 5 yıl olacak. Yatırım kredilerinde ise en az 6 ay vade olmak üzere anapara ödemesiz dönem en fazla 3 yıl olmak üzere en fazla 10 yıl olacak. İşletme kredilerinde 96 ay, yatırım kredilerinde ise 156 ay olan yapılandırma süresi değiştirilmedi. Ancak yapılandırma durumunda daha önce 12 ay olan ödemesiz dönem, yapılan değişiklikle 24 aya yükseltildi.

'Donuk alacak' kapsamına dah l ed lme süres uzadı Karar kapsamında kullandırılan kredilerin bankalar tarafından ‘donuk alacak’ kapsamında değerlendirilmesine ilişkin koşullar da yeniden belirlendi. 4’üncü maddeye eklenen ‘n’ fıkrası ile bir alacağın donuk alacak olarak nitelendirilmesi için yürürlükte 90 gün olarak belirlenen süreler yerine kredilerin ödemesine ilişkin uzatılan süreler dikkate alınacak.

Koşulları taşımayanlara ptal... Kararın 5’inci maddesine yapılan ekleme ile kredi değerlendirmesinin bankacılık ilkeleri ve genel uygulamalara aykırı yapıldığı, dolayasıyla kredi kullanma koşullarını taşımayanlara kredi verildiğinin tespit edilmesi halinde, verilen kefaletler tahsis tarihi itibarıyla hükümsüz kalması hükme bağlandı. Ayrıca, aykırılıkların denetim, inceleme, araştırma, ihbar veya şikayet yoluyla Bakanlığa ulaşması halinde, incelemeler sonuçlanana kadar kefaletler askıya alınacak ve tazmin ödemeleri durdurulacak. BDDK’ya denetleme yetk s Kararın 8’inci maddesinde yapılan değişiklikle, sistemin denetimi konusunda ihtiyaç duyulması halinde kredi verenler nezdinde denetim BDDK'dan da talep edilebilecek. Periyodik denetimler ise Hazine Kontrolörleri tarafından yapılmaya devam edilecek. Aynı maddeye eklenen bir fıkra ile kredi verenleri, içeriği protokolle belirlenecek şekilde 6 aylık dönemler itibarıyla, sisteme uyumluluk denetim raporu hazırlanması şartı getirildi.

31 Mart 2020 • SALI / 04

GÜNCEL

'İlk hafta' sadece market ve gıdaya harcadık ŞEBNEM TURHAN

Koronavirüs salgını vatandaşların tüketim harcamalarında keskin bir değişikliğe neden oldu. Merkez Bankası haftalık verilerine göre Türkiye’de vakanın tespit edildiği ilk haftada yani 13 Mart’tan 20 Mart’a kredi ve banka kartı ile yapılan harcamalar tamamen farklılaştı. Vatandaşların kredi kartıyla havayolları harcamaları yüzde 35, giyim ve aksesuar harcamaları yüzde 47.4, konaklama harcamaları yüzde 40.1, yemek harcamaları yüzde 41.5 düştü. Buna karşılık çeşitli gıda harcamaları

yüzde 7.95, market harcamaları yüzde 19.3 arttı. Toplam harcamalardaki azalma ise yüzde 8 oldu. Bu hafta gelecek olan veriler çok daha keskin bir ayrışma gösterecek.

Market alışver ş ne 5.2 m lyar l ra TCMB’nin haftalık verilerine göre 13 Mart haftasında kredi kartı ve banka kartı ile yapılan harcamalar 21 milyar 272 milyon 308 bin liraydı. Koronavirüs salgınıyla mücadelenin ilk haftasının tamamlandığı 20 Mart döneminde ise bu harcamalar 1.7 milyar lira azalarak 19 milyar

568 milyon 914 bin liraya geriledi. En büyük kayıp ise önlemler kapsamında ilk kapatılan içkili yerler, barlarda yaşandı. Bir haftada vatandaşların içkili yerlerde yaptığı harcamalar yüzde 53.1 azaldı ve 16.8 milyon liraya indi. En büyük artış ise market alışverişlerinde oldu. Bir haftalık artış yüzde 19.3. 13 Mart haftasında market alışverişine 4.4 milyar lira harcayan vatandaşlar 20 Mart haftası tamamlandığında 5.2 milyar lira harcamış oldu. Çeşitli gıdaya yapılan harcamalar da 1.5 milyar liraya çıktı. Sadece bu iki kalemde kredi kartı ve banka kartı harcamaları arttı. Diğer

tüm kalemlerde ise sert gerileme yaşandı.

Havayollarında lk tepk yüzde 35 düşüş Vatandaşın içkili yerler gibi ilk haftada kapatılmamış olmasına rağmen en çabuk vazgeçtiği harcama giyim ve aksesuar oldu. Zaten takip eden günlerde perakende giyim markaları bir bir mağazalarını kapattılar. Bir haftalık kayıp yüzde 47.4. Harcama 13 Mart haftasında 1.6 milyar lira iken 20 Mart haftasında 856.1 milyon liraya indi. Havayolları zaten Çin’de koronavirüsün ilk bulunduğu günden itibaren zorlanıyor-

Korona hayatımızı nasıl değiştirecek? EKO / ANALİZ

Alaatt n Aktaş ala.aktas@gmail.com

Koronav rüs, g derek kalabalıklaşan dünyada g derek b reyselleşen b r nsanlık görmem z sonucunu doğuracak. Bu salgın yüzünden ekonom de ölçekler küçülecek. Çünkü artık ne üç b n, beş b n yolcu kapas tel kruvaz yer gem ler doldurmak mümkün olacak, ne b rkaç b n yatak kapas tel tat l köyler n , ne de kırk ell b n k ş kapas tel stadyumları...

urası kesin, koronavirüsle birlikte artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Ne sosyal ilişkiler ve alışkanlıklar, ne de ekonomi... Dünya daha önce de çok büyük salgınlara maruz kaldı. Ama sonuncusu bir asır önce yaşanan ve ABD’de çıkmış olmakla birlikte İspanyol gribi olarak bilinen, kimi kaynaklara göre 20, kimilerine göre 40, hatta 50 milyon kişinin ölümüne yol açan salgın bile bugün yaşamakta olduğumuzun yanında bir anlamda sönük kalacak. İspanyol gribi, Birinci Dünya Savaşı sonlarında savaşmaları için ABD’den Avrupa’ya gönderilen askerlerden yayıldı. O dönem ABD ve İspanya dışındaki Avrupa ülkelerinde basına sansür uygulandığı ve grip haberleri yalnızca İspanya’da yapılabildiği için bu salgın İspanyol gribi olarak anıldı.

Avantajlar, dezavantajlar... Korona salgınında İspanyol gribindeki kadar bir ölüm beklenmiyor, en azından böyle olacağı umuluyor. Ama dünya yüz yılda çok değişti. Bir asır öncesine göre avantajlar da var, dezavantajlar da...

Teknoloji son bir asırda baş döndürücü bir gelişme gösterdi. Yeni yeni ilaçlar bulundu, aşılar geliştirildi. Her ne kadar şimdilik koronavirüs için bir aşı ve ilaç yoksa da bunları geliştirmek herhalde bir asır öncesinde benzer bir gelişme sağlamaya göre çok daha kolay olacaktır. İletişim bir asır öncesiyle kıyaslanmayacak ölçüde hızlı. Bazı konularda toplumu bilgilendirmek ve aydınlatmak çok daha kolay. Ama önemli dezavantajlar da söz konusu. Dünya öylesine küçüldü ki daha şunun şurasında dört ay önce Çin’in bir şehrinde ortaya çıkan salgın tüm ülkelere yayılmış durumda. Nüfus çok daha fazla. Bu nüfus artık daha çok bir arada ya-

şıyor. Kentlerde yoğunlaşma var ve bu da hastalığın bulaşıcılığını artırıyor. İnsanlar bir asır önce ağırlıkla tarım ürünü için çalışıyorken şimdi gelişen sanayi ile birlikte çalışma koşulları da, çalışma amaçları da değişti. Hizmetler sektörü kat be kat büyüdü. Seyahat olanakları çok arttı, turistik amaçlı seyahatlerde inanılmaz bir artış oldu. İnsanlar böyle yaşamaya alıştı. Tüm ülkeler için iç turizm de, dış turizm de çok artış gösterdi. Yıllardır böyle yaşanıyordu, seyahat etmek artık çok kolaydı ve bu alışkanlık neredeyse insanların genine işlemişti. Ama şimdi durum bir anda değişiverdi. Kalabalıklarda yalnızlaşan insanlar artık daha bir yalnızlığa gömülmek durumunda kaldı.

Ekonom ye yön verecek B reyselleşme toplu faal yetler n azalması sonucunu doğuracak. Tüket m ve h zmet beklent s böyle b r b ç m alınca ölçekler küçülmeye başlayacak. Amaç artık ne dünyanın en büyük kruvaz yer gem s n yapmak olacak, ne en

büyük stadyumunu... Korona salgını dünyada öyle görünüyor k en çok tur zm vuracak. Tur zm bu yıl çoktan öldü ölmeye de, gelecek yıllarda b r toparlanma olduğunda b le esk güzel günlere belk de h ç

du. Türkiye’deki vakanın ilk etkisi ise harcamalarda yüzde 35’lik düşüşle geldi. Ancak bu hafta tüm uçuşlar durduruldu, yurtiçi izne bağlandı. Bu durum havayollarına yapılan harcamalarda büyük kayıplara yol açacak. Evden çalışmaya geçilmesi ve ofislerin de kapatılması eğitim, kırtasiye ve ofis malzemeleri harcamalarını geriletti. İlk haftadaki kayıp yüzde 32.3. İlk haftada ikinci önlem olarak kahvelerin kapatılması lokantalara da yeni düzen getirilmesi yemek harcamalarını oldukça etkilemiş. Yemek harcamalarındaki düşüş yüzde 41.5. Sadece paket servisine geçilmesi de

bu kalemdeki harcamaların epey düşmesine neden olacak. Vatandaşlar ikincil harcamalar olarak görülen seyahat, araç kiralama, mobilya, telekomünikasyon gibi harcamalarını da durdurdu. Tüm gruplarda bir haftada yüksek kayıplar gözlendi.

Yaşama b ç m ölçekler küçültecek Korona pan ğ hafızalardan ne kadar zamanda s l n r ya da tümüyle s l n r m b lemey z tab k ama artık örneğ n öyle üç-beş b n yolcu kapas tel kruvaz yer gem ler doldurulab l r m ... Dolayısıyla böyles ne büyük yatırımlara g r ş l r m ... B rkaç b n yatak kapas tel oteller, tat l köyler ş yapab l r m ... Kırk b n, ell b n kapas tel stadyumlar tıka basa dolar mı... Takımı gol attığında adeta

çılgına dönen taraftarların tezahüratlarıyla etrafa yayılan damlacıklar k mseler rahatsız etmeyecek m ... İnsanlar s nema salonlarını, t yatro, konser salonlarını korkusuzca doldurab lecek m ... Otobüslerde, metrolarda tıkış tıkış seyahat devam edecek m ; bırakın b r metre mesafey nsanlar b rb r n n nefes n h ssedecek kadar yakın b r şek lde seyahat göze alab lecek m ...

Bugün korona, yarın kuzen ! Korona elbette gün gelecek ger de kalacak. Ya v rüs etk s n y t recek ya da çok etk l b r aşı veya laç gel şt rmek mümkün olacak. İy ama bugün korona, yarın koronanın kardeş , kuzen ! V rüsler sürekl mutasyonla yen kılığa bürünüp karşımıza çıkıyor. Belk yakın zamanda böyles ne bulaşıcı olanla karşılaşılmayacak

dönülemeyecek. Dolayısıyla artık gelecek yıllarda tur zme fazla bel bağlamamak gerek yor. Türk ye de döv z gel rler n planlarken, ödemeler denges n kurgularken döv z gel r kalem nde büyük b r ged k açıldığını göze almak durumunda...

ama tüm dünyada b r korona hafızası oluşacak; uzunca b r süre korona benzer b r durumdan kaygı duyulacak. İşte nsanlığı yen b r hayat düzen ne tecek de bu kaygı olacak. G derek kalabalıklaşan dünyada g derek daha b reyselleşecek b r nsanlık...

Koronav rüsün yaşamımızı, alışkanlıklarımızı, sosyal davranış kalıplarımızı değ şt recek. Ekonom de de b r d z etk göreceğ z; aslında görmeye başladık b le. Ama bu etk ler zaman ç nde daha da kesk n hale gelecek. İşte onlara da b r başka yazımızda değ neceğ z...

T C M B B A Ş K A N YA R D I M C I S I O Ğ U Z H A N Ö Z B A Ş :

Salgını en az hasarla atlatan ekonom lerden b r olacağız Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkan Yardımcısı Oğuzhan Özbaş, Türkiye ekonomisinin dinamik yapısıyla Covid-19 salgını sürecini göreceli olarak en az hasarla ve kısa sürede atlatan ekonomilerden biri olacağını söyledi. Yaşanan sürecin geçici olduğuna işaret eden Özbaş, “Salgının yayılma hızının düşmesiyle birlikte Türkiye ekonomisinin hızla toparlanmaya başlayacağını göreceğiz. Yapılan bazı kötümser tahminlerin aksine bizim tahminlerimiz büyüme rakamlarında dramatik bir düşüşe işaret etmiyor” diye konuştu. Ocak-Şubat aylarındaki güçlü seyir nedeniyle ilk çeyrek genelinde yüksek oranlı büyüme öngördüklerini belirten Özbaş, seyahat harcamaları dışında tüketimde henüz belirgin bir zayıflama sinyali almadıklarını da belirtti.

“Etk l araç set m z var, gerekt kçe kullanırız” Avrupa’daki yavaşlamanın yanı sıra salgın ve düşen petrol fiyatları kaynaklı olarak Orta Doğu ve Rusya ekonomilerindeki talep zayıﬂamasının Türkiye’nin ihracatı üzerinde doğrudan belirleyici olacağını belirten Özbaş, dış ticaret tarafında, sınır kapılarındaki kısıtlamalarla beraber ihracat ve ithalat üzerinde etkiler

DUNYA

CMYK

TCMB Başkan Yardımcısı Oğuzhan Özbaş, "B z m tahm nler m z büyümede dramat k düşüşe şaret etm yor” ded

görmeye başladıklarını söyledi. Salgına bağlı gelişmelerin Türkiye ekonomisine olumsuz etkilerinin sınırlandırılması için finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının sağlıklı işlemeye devam etmesi büyük önem taşıdığına dikkat çeken Özbaş, “Aldığımız kararlar, bankacılık sektörünün ve reel sektörün likiditeye uygun koşullarla erişimini sağlamayı hedeﬂiyor. Son PPK toplantımızda, faiz indirimi ile birlikte kapsamlı bir tedbir setini uygulamaya koyduk. Merkez Bankası’nın elinde son derece geniş ve etkili bir araç seti var, bunları güçlü ve hızlı bir şekilde kullanıyoruz ve gerektikçe kullanabilecek durumdayız” dedi.

31 Mart 2020 • SA L I / 05

GÜNCEL

ÖNERİ - YORUM ÖNE

Şeref Oğuz

seref.oguz@dunya.com

makale ve yorumlar

Korona günlerinde bize kredi değil hibe gerek Ko

arın 1 Nisan. Ne yazık ki Koronanın şakası yok ve aybaşı geldi, ev sahibi eğer “kiranı ödeme” diyecekse bil ki 1 Nisan şakası yapıyordur. Ekonomik İstikrar Kalkanı çerçevesinde kamu bankalarının Temel İhtiyaç Desteği’ne evet ama yetmez. Zira bu bir kredi… Oysa şimdi halka gereken, hibe yani cebine para koymaktır. Hane halkı geliri 5 bin lira altında olan bireysel segmentteki müşterilere 6 ayı ödemesiz 3 yıl vadeli kredi veriyor olsanız da sıkıntı, bunların çok ötesine taştı. Öncelikle işyerini kapamış yüzbinler var. Geliri kesilmiş milyonlar, ücretsiz izne gönderildiği için kirasını ödeyemeyenler, vadesi gelen borçlarından ötürü çaresiz insanlar var.

Bu bir finansal sorun değil, insanlık dramı ve devlet, tam da bugünler için vardır. Tüm işletmelerin vergi üzerinden doğal ortağı olan Maliye, elini cebine atmalı, ortaklarının (şirketlerin) batmasına izin vermemelidir. Yetmez, halkın cebine para koymalı, kamu bankalarından kredi değil… Borcunu online ödeyebilirsin demek bir lütuf değil, pratiği olmayan bir şeydir. Bütçe kısıtlarının anlamını yitirdiği bugünlerde insanları hayatta tutmanın yolu para basmak, halka dağıtmaktır. Önerim şudur; banka kredisine değil kamu hibesine ihtiyaç vardır. Aybaşı geldi, geliri kesilenlerin kiraları, ya dondurulmalı ya bölüşülmeli veya kamu tarafından ödenmelidir. Bu önerim 1 Nisan şakası değil, Korona acı gerçeğidir.

BANKNOT MATBAASI BUGÜNLER İÇİN VAR İşs zl k Fonu’ndak 128 m lyar l ra, bono ve tahv lde. Bugün aybaşı ve ev sah b ne k rayı bonoyla ödeyecek hal m z yok. Gel r n kaybedenler n zorunlu harcamaları sürüyor ve halkın ceb ne para koymak gerek yor. Kaynak mı? Bütçe’y zaten açığa bağladık. Verg gel r de durdu. Borç alacak ulus da kalmadı. Tek çare; banknot matbaasının para basıp halka dağıtmasıdır. Küresel salgında halkımızı b z korumazsak k m korur k ?

Sasa Polyester kapas te artıracak

N tel kl ambalajı gündem ne aldı Yatırım süreçler n n tamamlanmasının ardından çalışmalarına farklı alanlarda da devam edecekler n söyleyen Başkır, Ar-Ge b r mler n n doğada çözüneb l r n tel ktek ambalaj ürünler n n üret m konusunda çok c dd çalışmalar yaptığını d le get rd .

"ikinci faz" ve haziranda "üçüncü faz" yatırımlarla kapasitelerinin 1,4 milyon ton seviyesine ulaşacağını dile getirdi. Başkır, şunları kaydetti: " İhtiyacımız olan ana girdiler, birtakım sağlık ürünleri veya ambalaj malzemelerinin tedarikiyle ilgili ülkemizde yapılacak her türlü üretim mutlak surette büyük önem arz etmeye başladı. SASA'nın yapmış olduğu bu yatırımların gerek cari açığın azaltılmasına yönelik gerekse güncel tedarik yönetimleriyle ilgili son yaşadığımız sebeplerle ne kadar haklı birtakım gerekçelere dayandığı net olarak ortaya konulmuştur."

Koronav rüs salgını neden le AVM ve caddelerdek b nlerce mağazasını kapatan perakendec ler, ş md de e-t caret satışlarını durduruyor. B rleşm ş Markalar Derneğ Başkanı S nan Öncel, “Halkımızın ve çalışanlarımızın sağlığı her şeyden önce gel r. B z de bu kapsamda devlet m z n çağrısına uyarak kend olağanüstü hal m z lan ett k” ded .

YENER KARADENİZ /İSTANBUL

Koronavirüs salgını nedeni ile binlerce mağazasını kapatan hazır giyim markaları şimdi de online satış kanallarında satışı durduruyor. İlk olarak LC Waikiki ve Mavi Jeans e-ticaret sitelerinde satışları keserken onları Twigy izledi. Birçok önemli markanın da aynı yolu izlemesi bekleniyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, geçtiğimiz günlerde BMD üyesi 350’ye yakın markanın 70 bin mağazasını halk sağlığını korumak için kapatma kararı aldıklarını hatırlatarak şunları söyledi: “E-ticaret kanalındaki çalışanlarımız da bizim için önemli. Bu kapsamda buradaki satışları bir süre durdurma kararı aldık.

ABS fren g b durdu! Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Hadi Karasu da tekstil sektöründe üretimin yüzde 80’den fazla durduğunu, 1 Nisan’dan sonra ise tamamen durabileceğini söyledi. Karasu, “Çoğunlukla ABD ve Avrupa’ya ihracat yapıyoruz. İç pazar da dahil olmak üzere markalar mağazalarını kapattı. Böyle olunca sevk ettiğimiz malların parasını ödemedikleri gibi ileriye dönük siparişleri de belirsiz bir tarihe ötelediler. Herhangi bir ödeme planı sunmadılar. İçerde

sağlayacağız. Hem adrese teslimat hizmeti kapsamında hem de açmayı planladığımız yeni mağazalarla birlikte 2020 yılında toplam 5.000 kişiyi istihdam etmeyi hedeﬂiyoruz” dedi.

30 b n çalışanı le h zmet ver yor Şok Marketler CEO’su Uğur Demirel, , “Toplum olarak içinde bulunduğumuz bu zor dönemde bu hizmeti başlatmanın bizim için anlamı büyük. İnsanların güvenilir gıdaya

ulaşması için 30.000 çalışanımız ve iş ortaklarımızla birlikte var gücümüzle çalışıyoruz. Onlara da ayrıca teşekkürlerimi sunarım. Toplumumuzun kendisini rahat hissetmesi için üzerimize düşen görevleri yapmaya çalışıyoruz” dedi. 1995’te kurulan ŞOK Marketler, 2011’de Yıldız Holding çatısı altına girdi. O tarihte bin 200 mağazası bulunan şirket 2019 sonu itibari ile Türkiye genelinde 7 bin 215 mağazası ile hizmet sunuyor.

5G’DE BÜYÜYECEK

HAVELSAN, yüzde 25 h sse le Ulak'a ortak oldu

DUNYA

CMYK

planları vardı. Kaynakların etkin ve verimli kullanılması, mükerrer işlerin ortadan kalkması için 2 grubun birlikte çalışması gerekiyordu. Bu 2 grubun çalışmalarını koordinasyon ve entegrasyon görevi HAVELSAN'a verildi. Böyle olunca doğal olarak ULAK AŞ'deki çalışmaların da içinde yer alan bir konuma geldik. Bunun uzantısı olarak da şirketin yüzde 25 hissesini satın aldık” dedi.

İk yapıyı f len b raraya get receğ z Atalay, “Türk ye'de 2 ayrı yapı tarafından sürdürülen 5G haberleşme teknoloj ler çalışmaları HAVELSAN bünyes nde tek yapıda b rleşm ş oldu. İk yapıyı f len b r araya get rmey hedefl yoruz” ded .

GÜNDÜZ FINDIKÇIOĞLU

Kr zde zorlu ama Para basmak her zorunlu terc h zaman kötü müdür?

Mücb r sebeb n düşündürdükler

ASLINA BAKARSANIZ dunya.com/yazarlar

HUKUKA GÖRE dunya.com/yazarlar

GLOKAL BAKIŞ dunya.com/yazarlar

ŞEFİK ERGÖNÜL

USSAL ŞAHBAZ

UĞUR CİVELEK

Küresel t caret ve korona

Sokağa çıkma yasağı lan ed lmel m ?

Öncel kler değ ş yor ve d rençler kırılıyor!

İHRACAT SOHBETLERİ dunya.com/yazarlar

GLOBAL İŞLER dunya.com/yazarlar

ARKA PLAN dunya.com/yazarlar

Biz de kendi e-ticaret satışlarımızı bir süre için durduracağız. Perakende sektörü olarak devletin çağrısına uyarak kendi Olağanüstü Halimizi (OHAL) ilan ettik. Yavaş yavaş diğer markaların da bu adımı takip edeceğini düşünüyorum” dedi.

Şok Market, 5 b n st hdam yaratacak

Savunma sanayinin bilişim altyapısına hizmet üreten HAVELSAN, SSTEK Savunma Sanayii Teknolojileri AŞ'den aldığı yüzde 25 hisse ile yeni nesil haberleşme teknolojileri alanında faaliyet yürüten Ulak Haberleşme AŞ'ye (ULAK AŞ) ortak oldu. HAVELSAN Genel Müdürü Ahmet Hamdi Atalay, “ULAK AŞ'nin 5G'ye yönelik takım çalışmaları ve

ADNAN NAS

Perakendec onl ne satışı da durduruyor

O N L İ N E S AT I Ş AĞ I N I B Ü Y Ü T Ü YO R

Organize gıda perakendesinde online satışlara tüketicinin ilgisi de şirketlerin yatırımı da artıyor. Perakendenin önde gelen şirketlerinden Şok Marketler, internet üzerinden satışlarına yönelik uygulamasını yenileyerek, daha hızlı ödeme ve servis modelini hizmete soktu. Şok Marketler, Cepte Şok uygulaması ile evlerinde kalan müşterilerine tüm siparişlerini aynı gün içinde ücretsiz olarak teslim ediyor. Şok Marketler CEO’su Uğur Demirel, “Cepte Şok için ek istihdam da

DR. A. BUMİN DOĞRUSÖZ

● ÇALIŞAN SAĞLIĞI GEREKÇE GÖSTERİLDİ

S AT I Ş L A R I Y Ü Z D E 2 0 Y Ü K S E L D İ

Erdemoğlu Holding bünyesinde faaliyet yürüten Sasa Polyester, Adana’daki tesislerine son üç yıl içinde 1 milyar dolarlık yatırım gerçekleştirdi. Yatırımını yaptığı alanlar içerisinde, hali hazırda kritik sağlık ürünleri olarak tanımlanan maske, plastik eldiven, plastik hammaddeli hijyen ekipmanların imalatında kullanılan elyaf da yer aldı. Elyaf sahasına 250 milyon dolarlık yatırım gerçekleştirdi. SASA Genel Müdürü İrfan Başkır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2019'un, planladıkları yatırımların yavaş yavaş devreye girdiği bir başlangıç yılı olduğunu belirtti. Ciddi bir yatırım hamlesini hayata geçirdiklerini aktaran Başkır, polyester elyaf tesisi yatırımlarının devreye alınmasıyla polyester üretim kapasitelerinin yıllık 350 bin tondan 700 bin tona ulaştığını ifade etti. Adana'da, yılda ürettiği 700 bin ton polyesterin yaklaşık yüzde 60'ını sağlık, hijyen ve ambalaj malzemesi üreticilerine pazarlayan SASA Polyester Sanayi AŞ, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgının etkisiyle yüzde 20 ilave sipariş aldı. Başkır, mayıs ayında

not

üretilmiş bekleyen her şeyi olduğu gibi bırakın dediler. Böyle olunca üretim yavaş yavaş değil, ABS freni ile durdu” diye konuştu.

Uygulamada sorun var Tekstil sektöründe 1.5 milyondan fazla istihdam gerçekleştiriliyor. Hadi Karasu, nakit akışının durmasına rağmen, üreticilerin kendi imkanları ile mart ayı ödemelerini yaptığını, sonraki dönemleri ise uygulanan politikaların belirleyeceğini söyledi. Karasu,

3 marka öncü oldu ● 19 Mart’ta Türk ye çağında mağazalarını kapatan LC Wa k k , nternet s tes nden yaptığı açıklamada: 30 Mart’tan t baren onl ne mağazasını da kapatma kararı aldığını bel rterek, b r sonrak duyuruya kadar depo ve dağıtım operasyonlarını da durdurduğunu açıkladı. ● 29 Mart t bar le onl ne satışını durduran Mav , nternet s tes nden yaptığı açıklamada mevcut s par şler en kısa sürede leteceğ n , ade ve değ ş m süres n n se mağazaların açılmasından t baren 90 güne çıkardığını duyurdu. ● Aynı zamanda BMD’n n de başkanı olan Tw gy Yönet m Kurulu Başkanı S nan Öncel, 30 Mart t bar le onl neda da satışı b r süre durduracaklarını d le get rd .

şöyle devam etti: “Türk sanayicisinin girişimci bir ruhu var. İşlerin düzeleceğine inandığı için çalışanını tutmak istiyor. Ama önümüze baktığımızda ne kadar süre tutabileceğimizi göremiyoruz. Dolayısıyla bu sürecin çok dikkatli bir şekilde yönetilmesi lazım ki sanayici çalışanını çıkarmasın, kendisi de ayakta kalabilsin. İşçi çıkarmayacak ama bu sürenin sonunda imalatçıların büyük bir kısmını bulamayabiliriz. Dolayısıyla açıklanan desteklerin, sanayiciyi yaşatacak, çalışanını da elinde tutacak şekilde finansman ayağı ile birlikte profesyonelce yürütülmesi gerekiyor. Bugün yeni çıktığı için birçok uygulamada çok sıkıntı var. Bunların şimdiden düzeltilmesi lazım.”

31 Mart 2020 • SA L I / 06

TÜRMOB İLE İŞ YAŞAMI

Mücb r sebep hal dışında kalan mükellefler ç n de beyanname verme süreler uzatılab l r ● KORONAVİRÜS SALGINI EKONOMİYİ VURUYOR

Çalışanlar desteklenmel tüm verg sel yükümlülüklere ara ver lmel EMRE KARTALOĞLU TÜRMOB GENEL BAŞKANI

orana virüsü her anlamda dünyayı hazırlıksız yakaladı ve etkisi altına aldı. Hepimizin öncelikli hedefi sağlık olmalı ve tüm imkanlar seferber edilerek virüs kontrol altına alınmalıdır. Yeryüzünde bugüne kadar görülmemiş olan bir sağlık problemini yaşıyoruz. Ancak sorun sadece sağlık sorunu değil. Tüm yaşamımızı etkileyen virüs genel anlamda ekonomi adını verdiğimiz, üretimimizi, çalışmamızı, ticaretimizi ve hayatımızın tüm alanlarını etkiledi. İçinde bulunduğumuz olağanüstü koşullarda uygulanmak üzere ülkemizde ve dünyanın pek çok ülkesinde ekonomik paketler açıklanıyor. Bu paketlerin amacı çalışanların ve işletmelerin alacağı tahribatı en aza indirmek. IMF 2020 yılında COVID-19 salgını nedeniyle küresel bazda resesyonun 2008-2009 finans krizindeki kadar derin olabileceğini açıkladı. Bazı değerlendirmeler ekonomik buhran senaryolarına kadar uzuyor. Türkiye COVID-19 salgınının etkilerini azaltmak için toplamda 100 milyar liralık bir kaynak setini devreye aldı. ABD’de 2.2 trilyon dolar tutarındaki teşvik paketini uygulamaya koydu. Bir çok ülke ekonomik gücü oranında çalışanları ve işletmeleri destekleme kararı aldı. Pandemi, önümüzdeki yıllarda toplumlarımıza yük olacak büyük bir ekonomik kriz başlattı. Maalesef pandeminin halk sağlığında yaratacağı tahribat gibi ekonomide yaratacağı tahribatı tahmin bile edemiyoruz. Küresel ekonomide çarklar durma nok-

tasına geldi. Ticaretin durması, üretimin durması gelecekte önümüze telafisi güç sorunları çıkaracak. Korona virüsü dünyamızı bugüne kadar görülmemiş halk sağlığı sorunu ile karşı karşıya bıraktı ancak pandemi küresel ekonomiyi görünen o ki bir krize sürükledi. Krizin boyutlarını şimdiden kestirmek mümkün değil salgının seyri krizin boyutlarını belirleyecek gibi gözüküyor. OECD krizle mücadele için hükümetlere yaptığı öneride: Bedava virüs testi, doktorlar ve hemşireler için daha iyi ekipmanlar, serbest çalışanlar ve diğer çalışanlara nakit transferi, şirketler için vergi ödemelerine ara verilmesi önerilerine yer verdi. Çalışanlar için nakit transferi ve şirketler için vergi ödemelerine ara verilmesi mutlak bir zorunluluk olarak gözüküyor. Ülkemizde bu kapsamda alınan vergisel düzenlemelerin kapsamını genişletmek durumunda kalabiliriz. Görünen o ki bu kriz diğer krizler gibi yine yoksulları vuracak. Güçlü sosyal devlet reﬂeksleri gösteren ülkeler koruma şemsiyeleri ile hasarı azaltabilir. Sosyal güvenlik şemsiyesinden mahrum kalmak toplumun büyük kesiminde güvensizlik duygusunu beraberinde getirir. Güvensizlik ve çözümsüzlük kaos ve kargaşanın tetikleyicisi olur. Bu yüzden sağlık mücadelesinin yanı sıra çalışanları koruyarak, işletmeler için tüm vergi ödemelerine ara vermeliyiz. Kıt kaynaklarımızı bugünlerde hiçbir önceliği olmayan Kanal İstanbul gibi yatırımlara değil insanlarımızın sağlıklarına ve ihtiyaçlarına ayırmalıyız. Umutlarımızı korumalıyız.

DEĞİŞEN UYGULAMALARLA BİRLİKTE

2020 Yılı Vergi Takvimi dunya.com’da TÜRMOB olarak değ şen uygulamaların da dah l ed ld ğ 2020 yılına a t yen verg takv m n okurlarımızın h zmet ne sunuyoruz. 2020 Verg Takv m ’ne dünya.com adres nden ulaşılab l r.

BİLİYOR MUYDUNUZ? XLimitet şirketlerde pay devrinin ancak noterde yapılabileceğini, X Limitet şirketlerde pay devrinin şirkete karşı ancak ortaklar kurulunca onaylanması halinde geçerli olacağını X Limitet şirketteki payınızı devrettiğinizde edinim tarihi önem taşımaksızın elden çıkartma kazancının vergiye tabi olduğunu, XPay devrinin payın nominal değerinden değil, cari değerinden yapılması gerektiğini, bunun için gerekiyorsa bir meslek mensubundan değerleme raporu alınmasında yarar olduğunu, X Limitet şirketten tahsil edilemeyen kamu borçlarından şirket müdürlerinin sorumlu olduğunu X Limitet şirketten tahsil edilemeyen kamu borçlarından şirketin ortaklarının da payları oranında sorumlu olduğunu XLimitet şirketten tahsil edilemeyen kamu borçlarının tahsilinde idarenin önce müdüre gitmek zorunda olmadığını, doğrudan ortağa da ödeme emri gönderebileceğini biliyor muydunuz

Yaşanan kr z ortamı ekonom ler der nden sarsıyor. Tüm sektörler n gündem nde ‘mücb r sebep’ hal var. Ekonom k durgunluk, kolaylık sağlanan mükellef grubu dışındak sektörler de etk l yor. Hazine ve Maliye Bakanlığı, yaptığı düzenlemelerle bazı mükellefler ve/veya meslek grupları için beyan ve ödeme sürelerini uzatıyor. Bu kapsamda gelir vergisi mükelleflerinin 30 Mart 2020 olan beyanname verme tarihleri 30 Nisan 2020 tarihine, Şubat ayına ilişkin KDV beyanname verme tarihi 24 Nisan 2020 tarihine ve belirli mükellef ve sektör grupları için Mart, Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin KDV ve Muhtasar Beyanname verme tarihleri 27 Temmuz 2020 tarihine ertelendi. Bu son grupta yer alan mükellefler aşağıdaki gibi. X Ticari, zirai ve serbest mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan mükellefler X Korona virüs salgınından doğrudan etkilenen ve ana faaliyet alanı itibarıyla alışveriş Merkezleri Dahil Perakende, Sağlık Hizmetleri, Mobilya İmalatı, Demir Çelik Ve Metal Sanayii, Madencilik Ve Taş Ocakçılığı, Bina İnşaat Hizmetleri, Endüstriyel Mutfak İmalatı, Otomotiv İmalatı Ve Ticareti İle Otomotiv Sanayii İçin Parça Ve Aksesuar İmalatı, Araç Kiralama, Depolama Faaliyetleri Dahil Lojistik Ve Ulaşım, Sinema Ve Tiyatro Gibi Sanatsal Hizmet-

Dünyanın muhasebes / Prof. Dr. Hal s DOKGÖZ

TİCARİ YAŞAMA NEFES ALDIRACAK ÖNERİLER X Sağlık çalışanlarının ücretlerine, belirli bir süre gelir vergisi istisnası getirilmelidir. X Sağlık ürünlerinin % 8 olan katma değer vergisi oranı, % 1’e düşürülmeli veya istisna getirilmelidir. X Belirli sektörlerde mükelleflerin son dönem KDV beyanlarında yer alan sonraki döneme devreden KDV’leri mükelleflere iade edilmelidir. X Durgunlukla mücadele için işsizlere, ücretlilere, ev kadınlarına, gelir vergisi mükelleflerine nakit desteği yapılmalıdır. X 30 Nisan 2020 tarihine kadar yapılması gereken kurumlar vergisi beyanı ertelenmelidir. (Zaten 17 Şubat 2020 de 4. Geçici Vergi Beyanları alınmıştı) X 17 Mayıs 2020 tarihine kadar verilecek olan 2020 yılı birinci geçici vergi dönemi beyanları ertelenmelidir. (Mart 2020 dönemine ilişkin KDV beyanlarının verilmesi Temmuz ayına ertelenmişken Mayıs ayında geçici vergi beyanların verilmesi

ler, Matbaacılık Dahil Kitap, Gazete, Dergi Ve Benzeri Basılı Ürünlerin Yayımcılık Faaliyetleri, Tur Operatörleri Ve Seyahat Acenteleri Dahil Konaklama Faaliyetleri, Lokanta, Kıraathane Dahil Yiyecek Ve İçecek Hizmetleri, Tekstil Ve Konfeksiyon İmalatı Ve Ticareti, Halkla ilişkiler dahil etkinlik ve organizasyon hizmetleri, sektörlerinde faaliyette bulunan mükellefler X Ana faaliyet alanı itibarıyla İçişleri Bakanlığınca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin (yüzme havuzu, hamam, kaplıca, spor, oyun ve düğün salonu, berber ve kuaför gibi işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyet gösteren mükellefler Ancak yaşanan olaylar ve özellikle ekonomik durgunluk, kolaylık sağlanan mükellef grubu dışındaki mükellef ve sektörleri de etkilemekte. Bu durumda olan mükellefler, eğer ekonomik krizden aşırı olarak olumsuz etkilendilerse bağlı oldukları Vergi Dairesine başvurarak Vergi Usul Kanunu’nda yer alan bazı müesseselerden faydalanabilirler. Bu düzenlemelerden biri de Vergi Usul Kanununda yer alan “zor durum hali” dir. Kanunu’nun, 17’nci maddesinde “Zor durumda bu-

fiilen mümkün değildir.) X Defter kayıt ve bildirim sürelerinin mücbir sebep hali kapsamına alınması gerekir. X Kanal İstanbul projesinin önceliği olmadığından kamu kaynakları öncelikle hastalıkla mücadele ve işlerini kaybedenlerin ya da ücretsiz izne ayrılanların desteklenmesine harcanmalıdır. X Firmalara ve KOBİ’lere sağlanacak kredi destekleri arttırılmalı ayrıca meslek mensupları da bu kapsama alınmalıdır. X Bireysel çalışan meslek mensuplarına gelir vergisi ve muhtasar ile KDV beyannameleri için sağlanan kolaylıklar meslek mensuplarımız tarafından 3568 sayılı Kanun kapsamında kurulan şirketleri de kapsayacak şekilde genişletilmelidir. X Muhasebe ve mali müşavirlik hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak amacıyla bu hizmetlerde KDV oranı indirilmelidir.

lunmaları hasebiyle vergi muamelelerine müteallik ödevleri süresi içinde yerine getiremeyecek olanlara, kanunî sürenin bir katını, kanunî sürenin bir aydan az olması halinde bir ayı geçmemek üzere, Maliye Bakanlığınca münasip bir mühlet verilebilir.” düzenlemesi yer almaktadır. Bu düzenleme kapsamında Koronavirüs (COVID 19) nedeniyle zor günler geçiren mükellefler ve meslek mensupları bağlı oldukları vergi dairesine “zor durum” başvurusunda bulunabilirler. Ancak mücbir sebep haline ilişkin düzenlemelerden farklı olarak zor durum halinde, vergi idaresinin takdir yetkisi ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle, idarenin mükellefin zor durumda olduğuna ve vergisel yükümlülüklerini yerine getirmede zorlanacağına, gecikme yaşanacağına ikna olması gerekmektedir. Bu halde dahi, zor durumda olanlara verebileceği azami süre, kanunda o durum için belirlenmiş sürenin en az fazla bir katı olabilmektedir. Bu nedenle mücbir sebep halinin sadece sayılan mükellef gruplarıyla sınırlı olmaması, daha geniş bir mükellef grubunu ve damga vergisi beyanları gibi daha geniş vergi konusunu kapsaması gerektiği değerlendirilmektedir.

Genel kurul toplantılarına v rüs önlem V rüs salgını ş rketler n ş yapış şek ller nde c dd değ ş m yaşatırken, bu durumdan doğal olarak genel kurullar da payını alıyor. Genel kurul yapacak ş rketler n d kkatle okuması gereken b r yazı kaleme aldık. Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi Müdürlüğü tarafından internet adresinde yayınlanan duyuruda, COVID-19 (Koronavirüs) salgını nedeniyle hastalığın ülkemizde yayılmasının önlenmesine dair alınacak tedbirler çerçevesinde, Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü’nün 20.03.2020 tarihli ve 53382221 sayılı yazıları ile usulüne uygun olarak toplantıya çağrılmış genel kurulların ileri bir tarihte yapılmak üzere şirketlerin yönetim organlarının alacağı bir karar ile iptal edilebileceği belirtildi. Sermaye şirketlerinde genel kurul ve yönetim kurulu toplantılarının elektronik ortamda yapılabilmesi Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması şartıyla, yönetim kurulu ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabilir. Bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bazı üyeler elektronik ortamda katılabilir. Kollektif, komandit, limited ve sermayesi paylara bölünmüş şirketlerde, şirket sözleşmesinde ve esas sözleşmede öngörülerek elektronik ortamda ortaklar kuruluna ve genel kurula katılma, öneride bulunma ve oy verme, fizikî katılımın, öneride bulunmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. İcra ve iflas takiplerinin durdurulması 2279 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere 22.03.2020 tarihinden 30.04.2020 tarihine kadar; 1. Yurt genelinde yürütülmekte olan tüm icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına ve bu çerçevede taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına, 2. Yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınmamasına, 3. İhtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine karar verildi. Teknopark şirketleri ile Ar-Ge ve tasarım merkezleri personelinin durumu Teknopark şirketleri ile Ar-Ge ve tasarım merkezleri, evinden çalışmalarını uygun gördükleri personel sayılarını aylık olarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bildirerek, muafiyet ve teşviklerden Nisan 2020 ayı sonuna kadar faydalanmaya devam edebilecekleri belirtildi.

Korona virüs veya diğer nedenlerle ekonomik sıkıntı yaşayan işverenler kısa çalışma ödeneğinden nasıl yararlanabilir 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma ödeneği başlıklı Ek 2 inci maddesinde” Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Kısa çalışma ödeneği işçilere çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. Koronavirüsle (covid-19) mücadele kapsamının sonucu olarak, dünyada ve ülkemizde bir çok sektörde ekonomik daralma ve yine bir çok işçinin çalıştığı işyerlerinde çalışma hayatında küçülmeler meydana gelmiştir. Bütün bu şartlardan dolayı ekonomik sıkıntı çeken ve işyerindeki çalışma hayatında daralma meydana gelen işverenlerimiz 4447 sayılı Kanunun Ek-2 inci maddesindeki kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilirler. Kısa çalışma ödeneği başvuruları; Kısa Çalışma ödeneğinden yararlanmak için, İŞKUR’un ilgili müdürlüklerine yazılı olarak veya bu müdürlüklerin eposta adreslerine elektronik olarak, -Kısa Çalışma Ödeneği Başvuru Formu (Formda işyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasını, işyeri İŞKUR numarasını ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasının belirtmesi gerekir) -Kısa çalışma uygulanacak işyeri listesi ile başvuru yapılması gereklidir. Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılır. İşçiler kısa çalışma talebinde bulunamaz. Başvuru formunun imza sirkülerinde yer alan yetkili bir kişi tarafından imzalanması gerekmektedir. Yapılacak kısa çalışma ödeneği başvurularında; 1- Kısa Çalışmanın Uygunluk Tespitine İlişkin Belgeler (Devlet tarafından kapatılan işyerlerinde işletme ruhsatı, işveren tarafından karar alınması halinde yönetim kurulu kararı gibi belgeler

2-Çalışma süresinin azaltıldığını veya faaliyetin kısmen / tamamen durdurulduğunu ortaya koyan belgeler (örneğin: ücret bordroları, puantaj kayıtları, üretimin, hizmetin ve/veya ihracatın azaldığına, siparişlerin ve/veya sözleşmelerin iptal edildiğine dair vb. belgeler) Bulunması gereklidir. Kısa çalışma ödeneği başvurularında dikkat edilecek hususlar; - İşverenin birden çok işyeri olması halinde, her bir SGK numarası için ayrı başvuru yapması gerekmektedir. Her işyeri için de çalışmanın azaltılması konusunda çalışan sayısı değil, çalışma süresinin üçte biri dikkate alınmaktadır. - Kısa çalışma uygulanacak işyeri listesinde yer alan işçilerin kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları işveren tarafından değil İŞKUR tarafından kontrol edilecektir. Listede yer alıp yararlanma şartlarını taşımayan bir işçinin bulunması diğer işçilerin yararlanma durumlarını değiştirmeyecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus işçilerin işten çıkışlarının verilmemesi gerekir. - Uygunluk tespiti yapıldıktan sonra İŞKUR’ a verilen kısa çalışma yapacak işçi listesinde değişiklik (azaltma, artırma veya isim değiştirme) yapılması mümkündür ancak bu durum yeni talep olarak değerlendirilmektedir. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları: İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilmesi İçin; -İşverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunması, -İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması (Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması), -Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması, gerekmektedir. YAZININ TAMAMINA DUNYA.COM'DAN ULAŞILABİLİR

Sayfa çer ğ TÜRMOB le şb rl ğ yapılarak hazırlanmıştır.

DUNYA

CMYK

DOSYA /

AKDENİZ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ ● 31 MART 2020 • SALI

İB M tır. A K ış A anm r le rl r k azı çe n h a yf da Sa afın r ta

A K A M İ B YÖ N E T İ M KU R U LU B A Ş K A N I R E F İ K O N U R K I L I Ç E R :

Katma değerl üret m ve markalaşma çalışmaları le pazar çeş tl l ğ artacak İhracatını 2019 yılında yüzde 10.3 artıran mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü, 5.5 m lyar dolarlık satış hacm ne ulaştı. Küresel t carette öneml b r paya sah p olan sektör, 2020’de de sürdürüleb l rl k, katma değerl üret m ve markalaşma çalışmaları le pazar çeş tl l ğ n artırmak st yor.

120 MİLYON $ AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACAT TUTARI

898 MİLYON $

Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği’nin (AKAMİB) mobilyalar, kâğıt-karton ve matbu yayınlar, keresteler-sandık-kafes-palet, diğer ahşap mamulleri ve orman tali ürünleri olmak üzere beş alt sektörünün bulunduğunu dile getiren AKAMİB Başkanı Refik Onur Kılıçer, ürün grupları içinde lokomotif sektörün mobilya olduğunu belirtti. AKAMİB üyelerinin son yıllarda başta mobilya ürünleri olmak üzere yaptıkları Ar-Ge çalışmaları ve yatırımlar doğrultusunda tasarım ve kalitede Avrupalı firmalarla yarıştığına dikkat çeken Başkan Kılıçer, dünyada 217 ülke ve bölgeye yoğun ihracat gerçekleştirdiklerini aktardı. Kılıçer, sektörde ihracatı ağırlıklı olarak KOBİ’lerin sırtladığını belirterek, “Şu an kalite olarak Avrupa ile yarışırken markalaşma sürecini tamamlayamadığımız için fiyatta Uzak Doğu ile kıyaslanıyoruz. Bu yüzden başta markalaşmaya önem verip, tanıtım çalışmalarına ağırlık vermiş durumdayız. Orta vadede Türk mobilyası ve tüm alt sektörlerimiz için daha güçlü markalar oluşturmak istiyoruz” dedi.

KAĞIT KARTON VE MATBU YAYINLAR TÜRKİYE’NİN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA İHRAÇ ETTİĞİ ÜRÜN GRUBU

TÜRKİYE’NİN YILIN İLK İKİ AYINDA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACAT TUTARI

“Yen l kç tasarım ve kal tel ürünler m zle Avrupa le yarışıyoruz” Mobilya ürünlerinde sürekli olarak ihracat oranlarının arttığını belirten Refik Onur Kılıçer, şöyle konuştu: “Mobilyada yaptığımız Ar-Ge ve tasarım yatırımları sonrasında sektör hem kalite hem de tasarımda güçlendi. Bu anlamda Kayseri ili, mobilya sektöründe atılım yapan illerimizden. Mevcut pazarlarda ürünlerimizin kullanımı arttıkça ‘Türk Malı’ algısı da güçleniyor ve bu doğrultuda fiyatla değil kalite ve tasarımla rakiplerimizle yarışır duruma geldik.” AKAMİB üyelerinin ihracata yönelik yaptığı üretimde meydana gelen artışın beraberinde kapasite, makine parkı ve nitelikli iş gücünü de yükselttiğini ifade eden Kılıçer, en fazla ihracatçı firmanın Kayseri’de bulunduğuna

MOBİLYA AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA İHRAÇ ETTİĞİ ÜRÜN GRUBU

dikkat çekti. Kılıçer, “Kayseri, sektörün İstanbul ve İnegöl ile birlikte önde gelen büyük doğal bir kümesi. Benzer oluşumu Adana başta olmak üzere AKAMİB’e bağlı diğer illerde de gerçekleştirmeyi hedeﬂiyoruz” dedi.

“Mob lyada KDV’n n nd r lmes sektöre olumlu yansıdı” Mobilyada yüzde 18 olan KDV’nin yüzde 8’e indirilmesinin sektörün uzun süredir beklediği bir düzenleme olduğunu belirten Refik Onur Kılıçer, “Yüzde 18’lik vergi oranı tüketicilerin taleplerini ertelemesine, iç pazarda daralmaya ve stokların artmasına neden olmuştu. Bu yük durum üretici firmalar için de sıkıntılar yaratıyordu. Yeni yıla girerken yüzde 10 oranındaki indirim, ertelenen talepleri harekete

SEKTÖR İHRACATINDA KAYSERİ 68.7 MİLYON DOLARLA 4’ÜNCÜ, ADANA 16.4 MİLYON DOLARLA 9’UNCU MERSİN 11.7 MİLYON DOLAR İLE 10’UNCU

IRAK TÜRKİYE’NİN VE AKAMİB’İN YILIN İLK İKİ AYINDA EN FAZLA MOBİLYA, KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ İHRACATI GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ÜLKE

“AR-GE VE TASARIMA YAPILAN YATIRIMLAR İHRACATTA ARTIŞI TETİKLİYOR” İhracatı daha fazla artırmanın yolunun yüksek katma değerl üret mden geçt ğ ne d kkat çeken Ref k Onur Kılıçer, Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarını h ç ara vermeden sürdürdükler n kaydett . Çalışmalarının en öneml s olan Ar-Ge ve tasarım yarışmalarıyla sektörde b r algı yarattıklarını ve bunun sonuçlarını almaya başladıklarını fade eden Kılıçer, “Genç tasarımcıları

DUNYA

CMYK

sektörle buluştururken, f rmalarımızı da tasarıma yönlend rd k. Katıldığımız ulusal ve uluslararası fuarlarda tasarımın yarattığı farkı açıkça göreb l yoruz. F rmalarımızın ürünler her alanda büyük beğen topluyor. Doğal olarak bu da hracat rakamlarına yansıyor. Son dönemde hracatta yaşanan st krarlı artış, Ar-Ge ve tasarıma yaptığımız yatırımların b r sonucu” açıklamasını

yaptı. Kılıçer, ht yaçlar doğrultusunda gel şt rd kler Ür-Ge projeler yle b rl ğe bağlı şeh rler n ve sektörün hracat kapas tes n artırmayı hedefled kler n bel rterek, “İhracatçı f rmalara yen ler n katmak ç n çalışıyoruz. F rmalarımızı hracata tevş k ed yor, onları devlet destekler nden yararlandırarak dış pazarlara açılmalarını sağlıyoruz” ded .

geçirdi ve piyasaya canlanma getirdi. Buna bağlı olarak firmaların üretimi de arttı. Mobilya sektörünün bir diğer beklentisi ise satışlarda olduğu gibi hammadde ve ara mallarda da KDV oranları. Eğer bu talebimiz de gerçekleşir ise, üretim maliyetleri azalır, sektörün ihracat pazarlarındaki rekabet şansı daha da artar” diye konuştu.

“AKAMİB olarak hracatı son beş yılda yüzde 39.8 artırdık” AKAMİB olarak ihracat oranlarını her yıl bir önceki yıla göre artırdıklarına dikkat çeken Refik Onur Kılıçer, “İhracatımız yıllara göre 2015 yılında 539 milyon dolar, 2016 yılında 549.2 milyon dolar, 2017 yılında 603 milyon dolar, 2018 yılında 623 milyon dolar ve 2019 yılında 753.4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Son beş yıl konjonktürel olarak sıkıntılı bir dönem olmasına rağmen ihracatımız her yıl artış gösterdi. 2015 yılında 539 milyon dolar olan ihracatımız, 2019 yılında 214.6 milyon dolar artarak 753.4 milyon dolar seviyesine ulaştı. AKAMİB son 5 yılda ihracatını yüzde 39,8 arttırma başarısı gösterdi” ifadesini kullandı. Birliğin 2020 yılına da iyi bir başlangıç yaptığını anlatan Refik Onur Kılıçer, ilk iki ayda yüzde 4.2 artışla 120 milyon dolar ihracat yaptıklarını belirtti. Kılıçer, bu dönemde en fazla ihracatı Irak, Almanya, İsrail ve Libya’ya yaptıklarını ifade ederek, “Birliğimiz ihracatında yüzde 61 ile mobilya ürün grupları ilk sırada yer alırken, iki aylık dönemde yüzde 94.5 ile en yüksek artışın yaşandığı kereste-sandık-kafes-palet ihracatı ise 18 milyon dolar oldu” dedi. Sektörün en güçlü pazarının Avrupa ülkeleri olduğuna dikkat çeken Refik Onur Kılıçer, ABD ve Çin arasında yaşanan ticaret savaşları nedeniyle iki ülkenin de kendileri için hedef pazar haline geldiğini, boşalan pazarlarda hızla büyümek için projeler geliştirdiklerini kaydetti. Fuarlar ve ticaret heyetleriyle ABD pazarında hem ürünlerinin tanıtımını hem de ikili ilişkilerin güçlendirilmesini hedeﬂediklerini dile getiren Kılıçer, “Çin pazarında da başta geri dönüşüm kağıt ürünleri olmak üzere hammadde ihracatına odaklanmış durumdayız. Hindistan gibi hem gelişmekte olan hem de nüfus olarak yoğun olan ülkeler ve Libya gibi yeniden inşaat sürecine geçen ülkeler de yine önem verdiğimiz pazarların başında geliyor” diye konuştu.

Tasarım alanında ver len teşv kler novat f dönüşümü pek şt rd Mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünün dış ticaret fazlası vererek ülke ekonomisine yüksek girdi sağladığını belirten Refik Onur Kılıçer, şöyle devam etti: “Sektörümüzün istihdama olan katkısı da göz ardı edilemeyecek seviyede. Birliğimiz, sektörde yeni teknoloji ve metotların üre-

tim süreçlerine kazandırılması, katma değerli inovatif üretimlerle yeni tekniklerin geliştirilmesi hedefiyle dört yıl art arda ‘Mobilya Ar-Ge Proje Pazarı’ etkinlikleri gerçekleştirildi. Devlet tarafından tasarım alanında verilen teşvikler sektörümüzde inovatif dönüşümü pekiştirdi.” Yapılan çalışmalarla bölge illerinde hem kapasite artışı gerçekleştiğini hem de kullanılan makinelerde Avrupa ile yarışılacak seviyeye gelindiğini vurgulayan Kılıçer, bölgede kurulan Ar-Ge merkezleri ve istihdam eğitimleri ile nitelikli iş gücünde de ciddi artışlar sağlandığı bilgisini verdi.

“İşlenm ş orman ürünler nde c dd b r Ar-Ge çalışmasına ht yaç var” Türkiye’nin orman ürünleri alanında geniş ve zengin bir ﬂoraya sahip olduğunu dile getiren Refik Onur Kılıçer, sektörde yer alan firmaların daha çok hammadde üretimine odaklandığını ancak asıl katma değerin işlenmiş orman ürünlerinde olduğunu kaydetti. Bu tarz ürünlerin işlenebilmesi için firmaların ciddi Ar-Ge çalışmalarına ihtiyaç duyduğunu ifade eden Kılıçer, “Hammaddenin tonu ile işlenmiş ürünün gramı, fiyatta aynı. Ancak üreticilerimizin çoğu KOBİ oldukları için Ar-Ge maliyetlerini karşılayabilecek yatırım yapmakta zorlanıyor. Burada devletin desteği birliğimizin de koordinasyonuyla gerekli çalışmalar yapılıp, fırsat olan alanlarda yatırımların teşvik edilmesi büyük önem taşıyor. Bunu başardığımızda, katma değerli ürün ihracatımızı da kayda değer oranda artırarak, Türkiye’nin kilogram başına ihracat rakamının yükselmesine de katkı sunacağız” ifadesini kullandı.

“Fuarlar ptal ed l nce b reb r tanıtımlara yoğunlaştık” Ticaret heyetlerinin ve uluslararası fuar etkinliklerinin koronavirüs salgını nedeniyle iptal edilmesine rağmen tanıtım çalışmalarını ara vermeden sürdürdüklerini belirten Refik Onur Kılıçer, “Bizim bekleme gibi bir lüksümüz yok. Fuarlar olmasa da tanıtım çalışmalarımızı farklı yöntemlerle sürdürüyoruz. Bu alanda en çok da birebir tanıtım yöntemini kullanıyoruz. Hastalık riski ortadan kalktıktan sonra yine fuar ve ticaret heyeti çalışmalarımıza kaldığımız yerden devam edeceğiz” dedi. Mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünün 2020 yılında temel hedefinin sürdürülebilir ve katma değeri yüksek üretim ile markalaşma olduğunu ifade eden Kılıçer, “Zorlu ve önümüzü görülemez bir süreçten geçiyoruz, borsalar çakıldı, FED faiz oranını yüzde 0-0.25 arasına çekti, dünyadaki iş gücü de, alım gücü de, ihtiyaçlar dengesi de birden bire değişti. Ülke olarak zorluklara karşı elde ettiğimiz dirençle, esnekliğimizle, çalışkanlığımızla ve tecrübemizle tüm bu değişimlerin üstesinden gelebiliriz” diye konuştu.

31 Mart 2020 • SALI / 08

AKAMİB

Yen yatırımlarla yüksek katma değerl ürün malatına yönel m artıyor İhracat oranını artırmak ve yen pazarlara açılmak ç n çalışmalarını aralıksız sürdüren mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü f rmaları, son yıllarda yen tes s kurulumu, kapas te artırımı, ver ml l k çalışmaları ve üret m hatlarının yen lenmes g b

yatırımları gündem ne aldı. Katma değerl üret m ve hracat odaklı büyüme ç n Ar-Ge ve yen l k çalışmalarını odağına alan sektör tems lc ler , söz konusu yatırımlarla hracattak payını artırmayı ve thalatın önüne geçecek novat f ürünler gel şt rmey planlıyor.

İst kbal, genç tüket c lere özel Stud o Collect on ser s n pazara sundu 100'e yakın ülkede 800’den fazla satış noktasında h zmet veren İst kbal Mob lya, küçülen ev metrajlarına daha etk l çözüm bulunması ve daha genç tüket c lere h tap edeb lmes f k rler nden yola çıkarak, 2020 yılına özel hazırladığı ‘Stud o Collect on′ ser s n pazara sundu.

H zmet verd ğ ülke sayısı: 100 Ülke genel nde h zmet verd ğ mağaza sayısı: 800 2019 yılı perakende satışlarda büyüme oranı: yüzde 10 2019 yılı toptan satışlarda büyüme oranı: yüzde 13 2019 yılı reorgan zasyon yatırım tutarı: 12 m lyon TL 2020 yılı büyüme hedef : yüzde 18 2020 yılında hedeflenen toplam mağaza sayısı: 40

2019 YILI REORGANİZASYON YATIRIM TUTARI 12 MİLYON TL Üret m akışını hızlandırmak ve ver m artışı sağlamak amacıyla 2019 yılında başlattıkları reorgan zasyon çalışmalarını da başarıyla tamamladıklarını kaydeden Mehmet Al Yörük, çalışmalar kapsamında üret m kapas tes nde artışın yanı sıra üret m yerler nde de yüzde 49’luk tasarruf sağlandığını aktardı. Kapalı alan ht yaçlarının 350 b n metrekareden 180 b n metrekareye düştüğünü fade eden Yörük, şunları kaydett : “İst kbal Yatak ve İst kbal İhracat Kampüsler tek merkezde toparlandı. İst kbal genel nde yapılan reorgan zasyonlar sonucunda genel şç l k kullanımında yüzde 11 tasarruf sağlandı, yüzde 11 daha az ş gücü kullanılarak daha fazla üret m yapab lecek duruma gel nd . Bu y leşt rmeler yapab lmek adına mak ne teçh zat, b na rev zyonu kalemler nde olmak üzere toplam 12 m lyon l ralık yatırım yapıldı.”

Tesislerindeki üretim akışını hızlandırmak, verim artışı sağlamak amacıyla 2019 yılında başlattığı reorganizsasyon çalışmalarını tamamlayan İstikbal Mobilya, üretim alanında yüzde 49 tasarruf sağlayarak aynı işçi kullanımı ile üretim kapasitesini yüzde 11 artırdı. Altyapı çalışmalarının ardından enerjisini katma değeri yüksek ihraç ürünlerine yönlendiren firmanın ihracatının toplam cironun içindeki payı ise yüzde 20 oldu. İstikbal markasının dinamikliğini ve etkinliğini artırmak için yeni projeler geliştirdiklerini ifade eden İstikbal Mobilya Genel Müdürü Mehmet Ali Yörük, Studio Collection ürün grubunda dört ürün serisinin bulunduğunu kaydetti. Yörük, “2019 yılında tasarım

çalışmaları tamamlanan bu ürün grubu 2020 yılı başından itibaren bayilerimize ulaştırıldı ve şu anda bu koleksiyonunun tanıtımı devam ediyor” dedi.

2020 yılında toplam 40 adet yen mağaza açacak İstikbal Mobilya’nın 2019 yılını perakende satışlarda yüzde 10, toptan satışlarda yüzde 13 büyümeyle tamamladığını kaydeden Mehmet Ali Yörük, geçen yıl açılışını yaptıkları 37 yeni mağaza ile iç pazardaki dağıtım ağını güçlendirdiklerini kaydetti. 2020’nin ilk iki ayında perakendede büyüme oranının yüzde 28 olduğunu, yıl sonuna kadar da büyüme oranının yüz-

de 18 olarak gerçekleşmesini beklediklerini bildiren Yörük, “2020 yılı ilk iki ayında toplamda 11 yeni mağazamızı devreye aldık. Şu anda ayrıca 11 adet yeni mağazamızın da dekorasyon ve tadilat süreçleri devam ediyor. Bugüne kadar faaliyete alınan ve hazırlanan mağazalar dışında 18 adet daha mağaza açmak suretiyle 2020 yılında toplam 40 adet yeni mağaza açmayı hedeﬂiyoruz. Yurt dışı pazarında da Afrika başta olmak üzere dünya genelinde mağazalaşmaya devam edeceğiz. Hedefimiz tüm dünyada insanlara İstikbal rahatlığını ve sıcaklığını sunabilmek” diye konuştu.

G z r Ahşap, ant bakter yel wood panel üret m ne başladı Türkiye’nin önde gelen mobilya malzemeleri üreticilerinden biri olan ve 1957 yılından beri orman ürünleri sektöründe yer alan Gizir Ahşap, büyüme yatırımlarını büyük ölçüde tamamladı. Söz konusu yatırımlarla ihracatını artıracak yüksek katma değerli ürün imalatına yönelen şirket, üç yıl süren Ar-Ge çalışmalarının ardından premium iç mekan mobilyalarına özel olarak tasarlanan yüzde 100 ahşap ve antibakteriyel ürününü Coleccion de Madera serisini Wood Panel ismiyle piyasaya sundu. Gizir Ahşap Yönetim Kurulu Üyesi İsa Gizir, Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan 100 bin metrekarelik modern tesislerinde ürettikleri yeni ürünleri ile ilgili farklı renk ve desen seçenekleri üzerinde Ar-Ge çalışmalarının devam ettiğini belirtti. Yeni ürünlerinin 13 katmanlı huş kontraplağın firmaları için özel olarak hazırlanmış dış katmanlarına desen verilmesi ve dört defa renklendirme işlemine tabi tutulması ile son halini aldığını ifade eden

DUNYA

CMYK

Gizir, 2020 yılı için wood panel ile ilgili desen ve renk gruplarını daha da geliştirmeyi düşündüklerini söyledi.

Yıl sonunda hedef yüzde 15 büyüme Sektörün ihtiyaç duyduğu tüm mobilya bileşenleri üretimini gerçekleştirdiklerini ifade eden İsa Gizir, doğru büyüme yatırımları ve müşteri memnuniyeti odaklı çalışma anlayışı ile Avrupa, Afrika ve Ortadoğu başta olmak üzere 80’den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirdiklerini vurguladı. Ağırlıklı olarak ultra high gloss panel, polylac panel ve ahşap profil ürünlerinde ihracat yaptıklarını kaydeden Gizir, toplam satış içindeki ihracat payının da yüzde 80’e ulaştığını ifade etti. 2019 yılında bir önceki yıla göre ihracatlarının yüzde 12 artış gösterdiğini ifade eden Gizir, “Yeni pazarlar bulup ihraç yaptığımız ülke sayısını artırmak firmamızın önde gelen kalite politikası. 2020 yılı için yüzde 15’lik bir büyüme hedeﬂiyoruz” dedi.

Kuruluşu: 1957 Toplam üret m alanı: 100 b n metrekare İhracat yaptığı ülke sayısı: 80 2020 büyüme hedef : yüzde 15

31 Mart 2020 • SALI / 09

AKAMİB

Kastamonu Entegre, katma değerl ürün ve hracat odaklı büyüme hedefl yor Ağaç bazlı panel sektöründe Türk ye’n n en büyük markaları arasında yer alan Kastamonu Entegre, büyüme yatırımlarını ve hracata dönük Ar-Ge çalışmalarını sürdürüyor. Ş rket, son olarak üç boyutlu kalıplanab l r MDF, toz boyamaya uygun MDF ve yangına dayanıklı kapı ç dolgu panel olmak üzere p yasanın ht yaç duyduğu üç novat f ürünü portföyüne kattı.

Yurt ç ve yurtdışı üret m tes sler ndek ağaç bazlı panel üret m kapas tes : 5.6 m lyon metreküp Başlıca üret m kalemler : MDF, yonga levha, lam nat parke, kapı panel ve tezgah 2020 hracat hedef : 200 m lyon dolar Toplam st hdamı: 6 b n k ş Konsol de C rosu: 1.3 m lyar dolar

GLOBAL LAMİNAT PARKE ÜRETİMİNİN YÜZDE 6’SI KASTAMONU ENTEGRE’DEN Amer ka’dan Ç n’e 100’ün üzer nde ülkeye hracat yaptıklarını fade eden Haluk Yıldız, “2019 yılında 175 m lyon dolara ulaşan hracat rakamımız le c romuzun yüzde 60’ını yurtdışı operasyonlarından elde ett k. C roda yurtdışı payına bakıldığında, yurtdışında kurulu en büyük 10 Türk ş rket nden b r y z. Üret mdek gücümüz, b lg ve tecrübem zle bugün ağaç bazlı panel sektöründe Avrupa’nın en büyük dördüncü, dünyanın en büyük yed nc üret c s konumundayız” d ye konuştu. Ana ürün grupları olan MDF, yonga levha, lam nat parke ve kapı panel ürünler n n her b r nde dünyanın lk dört üret c s arasında yer aldıklarını söyleyen Yıldız, “Ayrıca dünya lam nat parke üret m n n yüzde 6’sını tek başına b z karşılıyoruz” ded .

Yurt içinde Kastamonu, Gebze, Balıkesir, Samsun, Tarsus ve Adana; yurt dışında da Romanya, Bulgaristan, Bosna Hersek, Rusya, İtalya’da üretim tesisleri bulunan şirket; mobilya, dekorasyon ve inşaat sektörünün ihtiyaç duyduğu ham ve melamin kaplı MDF ve yonga levha, laminat parke (Floorpan, Artﬂoor), kapı paneli (Doorpan, Doorlam), tezgah (Technotop, Neotop) ve muhtelif katma değerli ürünlerini pazara sunuyor. Yıllık 5.6 milyon metreküp ağaç bazlı panel üretim kapasitesi bulunan Kastamonu Entegre, günde 4 bin 500 konutun yaşam alanlarını oluşturacak hacimde üretim yapıyor. İnovasyonu büyümenin yeni aracı olarak tanımladıklarını ve geleceğin teknolojilerini geliştirmek amacıyla Teknopark İstanbul’da kurdukları ArGe merkezindeki çalışmalarını tüm hızıyla sürdürdüklerini belirten Kastamonu Entegre CEO’su Haluk Yıldız, son olarak üç boyutlu kalıplanabilir MDF, toz boyamaya uygun MDF ve yangına dayanıklı kapı iç dolgu paneli olmak üzere piyasanın ihtiyaç duyduğu üç inovatif ürün geliştirdiklerini ekledi.

İhracatta yıl sonu beklent s 200 m lyon dolar Konsolide 1.3 milyar dolarlık ciro ile Türkiye’nin önemli sanayi kuruluşları arasında yer aldıklarını ve toplamda 6

bini aşkın kişiye istihdam sağladıklarını ifade eden Haluk Yıldız, “Yurt dışı pazarlardan elde ettiğimiz ciroyu ve bu lokasyonlardaki pazar payımızı artırmaya yönelik çalışmalara devam edeceğiz. 2019 yılında 175 milyon dolara ulaşan ihracatımızı bu yıl 200 milyon dolara çıkarmayı hedeﬂiyoruz. Diğer yandan, yeni pazar ve hammadde kaynaklarına yakın olmak için yurt dışı yatırım fırsatlarını takip etmeyi sürdüreceğiz. ‘Türkiye’nin İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’ (ISO 500) listesinde 10 yıldır ilk 50 firma içinde yer alıyor ve yüzde 30 pazar payı ile Türkiye ağaç bazlı panel sektöründe pazar liderliğimizi koruyoruz” diye konuştu.

Yen yatırımlarla üret m kapas tes n 6 m lyon metreküpe çıkaracak Önümüzdeki süreçte yurt içi ve dışında yapacakları yeni büyüme yatırımlarından bahseden Haluk Yıldız, yatırımların tamamlanması ile yıllık üretim kapasitelerinin toplamda 6 milyon metreküpe ulaşacağını kaydetti. Samsun Yonga Levha Tesisi’nde yapacakları 450 milyon liralık yeni yatırımla, mevcut katlı yonga levha tesisinin tamamını kontinü tesise dönüştüreceklerini ifade eden Yıldız, böylelikle üretim kapasitesini 2.5 kat artıracaklarını belirtti. Tesis genelinde yatırımların tamamlanmasıyla 100 kişiye daha iş imkânı sağlayarak top-

lamda 300 kişiyi istihdam edeceklerini söyleyen Yıldız, yıllık 200 bin metreküp üretim yapan Samsun Yonga Levha Tesisi’nde yatırımın tamamlanmasının ardından kapasitelerini 500 bin metreküp seviyesine çıkaracaklarını aktardı. Bulgaristan ve İtalya’daki büyüme yatırımlarından da bahseden Yıldız, Bulgaristan yonga levha tesislerine yönelik 130 milyon dolarlık yeni yatırımın ilk etabını 2019’da tamamladıklarını söyledi. Yıllık 500 bin metreküp kapasiteli tesisin ikinci etabı tamamlandığında üretim kapasitelerini 2.5 katına çıkararak, Balkanlar ve Orta Avrupa’daki etkinliklerini güçlendireceklerini belirten Haluk Yıldız, şöyle devam etti: “İlk etapta 180 milyon dolar tutarında yatırım yaptığımız İtalya’da ise yıllık 800 bin metreküp kapasiteli tesislerimiz devreye girdiğinde yüzde 20 pazar payı ile pazarın üçüncü büyük üreticisi olacağız. Pomposa’daki tesisimizi 2020 yılı sonuna kadar tam kapasiteyle üretim yapar hale getirmeyi hedeﬂiyoruz. Diğer yandan, Frossasco’daki ikinci fabrikamızı üretime hazır hale getirecek çalışmalara başlayacağız.”

"İtalya’dak En Büyük Türk Yatırımcısı’ unvanına sah b z" Romanya tesislerinde yaptıkları kapı paneli yatırımı ile dünyanın üçüncü büyük kapı paneli üreticisi olduklarını ifa-

de eden Haluk Yıldız, aynı ülkede yonga levha üretiminde de yüzde 30 pazar payına sahip olduklarını kaydetti. Bulgaristan’daki yonga levha tesisi yatırımları ile aynı ürün grubunda yüzde 40 pazar paylarının olduğunu ve pazarın ikinci büyük oyuncusu olduklarını dile getiren Yıldız, “Ürünlerimizi Balkanlar’a ve diğer Avrupa ülkelerine ihraç ediyoruz. Balkanlar’daki diğer üssümüz olan Bosna Hersek tesisimiz, ek yatırımlarla bölgenin en büyük kraft kâğıdı üreticisi konumuna geldi. Dünyada tek çatı altında üretim yapılan en yüksek kapasiteli MDF tesislerinden biri olan Rusya tesislerimize yaptığımız 500 milyon dolar tutarındaki yatırımla, yıllık 1 milyon metreküp MDF üretim kapasitesine ulaştık. Bu hacimle ‘Yurt dışında en hızlı büyüyen 10 şirket’ listesine girmeyi başardık ve Rusya’nın en büyük MDF üreticisi konumuna geldik” dedi. Haluk Yıldız, MDF ve parke ürün gruplarında yüzde 25 ila 30 pazar payı ile Rusya’nın pazar lideri olduklarını belirterek, “Son olarak, İtalya’nın üçüncü büyük yonga levha üreticisi Gruppo Trombini’yi satın alarak yurt dışı yatırım tutarımızı 1 milyar doların üzerine çıkardık. Bu yatırımla da ‘İtalya’daki En Büyük Türk Yatırımcısı’ unvanına sahip olurken, üretim coğrafyamızı da Orta Avrupa’ya doğru genişlettik” şeklinde konuştu.

Ş rket n kuruluş yılı: 2014 2022 yılı toplam üret m kapas tes hedef : 1.6 m lyon ton Başlıca üret m kalemler : Flut ng, testl ner, petek panel, kon k, s l nd r k masura, separatör, kapı peteğ İhracat yaptığı bölgeler: Avrupa, Uzak Doğu, Ortadoğu, Afr ka ve Amer ka

K paş Kağıt, Aydın’dak yen tes s yatırımı le thalatı azaltacak Kipaş Holding bünyesinde 2014 yılında üretime başlayan Kipaş Kağıt, ağırlıkla oluklu mukavva sektörüne hizmet eden ﬂuting, ambalaj kutuları, testliner kağıt türleri imalatını sürdürüyor. Üretim sürecinde hammadde olarak yüzde 100 geri dönüştürülebilen atık kağıt kullanan şirket, hem atık kağıtları katma değerli ürünlere dönüştürüyor hem de çevrenin korunmasına yardımcı oluyor. Kipaş Kağıt, Aydın’daki yeni tesis yatırımı ile ithalatı azaltmaya odaklandı.

Kahramanmaraş fabrikalarında yıllık yaklaşık 450 bin tonluk kağıt üretim kapasitelerinin bulunduğunu ifade eden Kipaş Kağıt CEO’su Sinem Öksüz Dedebayraktar, Aydın’ın Söke ilçesinde üretime başlayan fabrikalarının 500 milyon dolar bütçeli ikinci etap makine yatırımı ile ağırlıkla ithal edilen kağıt ürünleri imalatı gerçekleştirerek, ithalatı azaltacaklarını ve dış ticaret açığına karşı 500 milyon dolardan fazla destek sağlayacaklarını kaydetti. Yeni yatırımlarının stratejik teşvik

AYDIN’DA YATIRIMLARIN İLK ETABI YILIN İLK YARISINDA TAMAMLANACAK Öte yandan B lec k’tek tes sler nde yıl sonunda c dd b r c ro artışı öngördükler n fade eden S nem Öksüz Dedebayraktar, söz konusu tes ste aynı zamanda gruplarını destekleyecek hracat hedefler n n de olduğunu söyled . Ayrıca Aydın’dak mak ne yatırımı le b rl kte bu yıl sonuna kadar kağıt grubunda 2.5 kat büyüme hedefled kler n bel rten Dedebayraktar, “2020 yılı Söke’dek kağıt fabr kamızın da k nc etap

DUNYA

CMYK

mak ne yatırımlarının devreye g receğ yıl olacağı ç n grup olarak büyüme oranımızı artırmak st yoruz. Ayrıca 2022 yılı başlarındak Aydın tes sler m zdek üçüncü etap mak ne yatırımlarının üret me alınmasıyla bugünkü konumumuzun üç katı büyüklüğünde b r şlem hacm ne ulaşmayı öngörüyoruz. Bunun yanı sıra st hdamımızı da 2020 yılında 2 b n k ş ye, 2022 yılında da 2 b n 500 k ş ye yükseltmey amaçlıyoruz” d ye konuştu.

aldığını da belirten Dedebayraktar,“Aydın tesisimizde ilave makine yatırımlarımız tamamlanınca firmamız Avrupa’nın en büyük kağıt fabrikalarından biri olacak. 2020 yılında hayata geçireceğimiz ikinci makine ünitesi yatırımıyla toplam kağıt işleme kapasitemizde 1.1 milyon tona çıkmayı planlıyoruz. Daha sonra 2022 yılında tamamlamayı öngördüğümüz 3’üncü makine ünitesi yatırımı ile de toplam kağıt işleme kapasitemizi yıllık yaklaşık 1.6 milyon tona çıkarmayı hedeﬂiyoruz” dedi.

“B lec k fabr kası, Türk ye’n n en modern ve teknoloj k tes sler arasında” Kahramanmaraş’taki merkez tesislerinde fluting, testliner kağıt üretiminin yanı sıra optikraft, NSSC gibi ürünlerin üretimini yaptıklarını kaydeden Sinem Öksüz Dedebayraktar, Aydın’daki tesislerinde de WLC, dublex, triplex krome karton, WTL, KL HFL-HTL, fluting ve testliner kağıtların üretimini gerçekleştirdiklerini aktardı. Dedebayraktar; ayrıca fluting, testliner, imitasyon kraft ve hp fluting ürünlerini Avrupa, Uzak Doğu, Ortadoğu, Afrika ve Amerika kıtalarına ihraç ettiklerini vurguladı. Bilecik’in Bozüyük ilçesinde

2022 st hdam hedef : 2 b n 500 k ş

2018 yılı sonunda üretime başlayan fabrikalarında oluklu mukavva ve ambalaj imalatı da yaptıklarını ifade eden Dedebayraktar, Bilecik’teki tesislerinin ambalaj sektöründe Türkiye’nin en son teknoloji kullanılmış en modern ve en büyük tesislerinden birisi olduğuna dikkat çekti.

İhracat portföyüne ambalaj ürünler n de ekled İhracat ürün portföylerine son olarak ambalaj ürünlerini de ekledikleri bilgisini veren Sinem Öksüz Dedebayraktar, yurt dışı pazarlarıyla ilgili olarak şöyle devam etti: “2017 yılı ve 2018 yılının ilk yarısı kağıt sektörü açısından çok parlak bir dönemdi. Taleplerin hızla arttığı, arzın buna yetişemediği ve ihracatın da canlı olduğu iyi bir dönem geçirdik. 2018’in ikinci yarısı ve 2019’u kapsayan süreçte; global kriz ortamı, tüketimin önceki yıllara göre düşmesi ve birçok yeni kağıt fabrikasının bu süreçte faaliyete geçmesi 2019 yılını olumsuz etkiledi. 2020 yılının ilk iki ayı ise 2019’un aksine hızlı başladı. Toplam satışlarımızın içindeki ihracat payımız en az yüzde 25 olarak gerçekleşti.”

31 Mart 2020 • SALI / 10

AKAMİB

Mob lyada k lo başı gel r rekorunu 4.26 dolarla ABD’de kırıyoruz Vahap Munyar vahap.munyar@dunya.com

MERSİN Temsilcimiz Fahriye Şenyurt, Akdeniz Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) özel dosyası için yazı istediğinde Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan’dan sektörle ilgili bazı verileri istedim. Doğan, başkanlığını Ahmet Güleç’in yürüttüğü, kendisinin de başkanvekili olduğu Mobilya Dernekleri Federasyonu’nun (MOSFED) son raporunu gönderdi.

Raporda ilk dikkatimi çeken bölüm mobilya ihracatının ülke bazında kilo başına ihracat geliri listesi oldu. ABD 4.26 dolar, Fransa 3.74 dolar, Almanya 3.4 dolar, İsrail 3.2 dolar, İngiltere 3.11 dolar, dünya ortalaması 2.98 dolar, Kazakistan 2.74 dolar, Suudi Arabistan 2.59 dolar, Irak 2.18 dolar, Libya ise 1.7 dolar. Bunun üzerine Türkiye’nin mobilya ihracatında ilk beş ülkeye baktım. Irak 514 milyon dolar ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi 226 milyon dolar ile Almanya, 204 milyon dolar ile Suudi Arabistan, 200 milyon dolar ile Libya, 154 milyon dolar ile ABD ve 153 milyon dolar ile Fransa takip etti. Irak, 514 milyon dolarlık ihracatla ilk sırada yer alsa da, ABD’ye yapılan 154 milyon dolarlık ihracatın yaratılan katma değer açısından çok daha önemli olduğu ortaya çıkıyor. Daha sonra il bazında birim fiyat listesini inceledim: Kocaeli 5.92 dolar, Ankara 4.12 dolar, İstanbul 3.71 dolar, Şırnak

3.37 dolar, Antalya 3.14 dolar, İzmir 2.95 dolar, Hatay 2.81 dolar, Bursa 2.54 dolar, Kayseri 1.78 dolar, Gaziantep 1.72 dolar. Gaziantep’teki mobilya şirketlerinin çoğunlukla Irak’a ihracat yapmasının, il bazında birim fiyatı da aşağı çektiğini gösteriyor. Mobilya ihracatında ortalama birim fiyatını da irdeledim. Mobilya ihracatında ortalama fiyat 2001’de 1.85 dolardı. En yüksek ortalama fiyat 3.69 dolarla 2014 yılında sağlandı. 2019’da ortalama birim fiyat 2.74 dolara geriledi. Mobilya sektörü, ihracat rekorunu ise, 6.5 milyar dolar ile 2016’da kırdı. 2019’da 3.5 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. Bu yıl için de 4.5 milyar dolarlık hedef belirlendi. Evet, kur dalgası vurdukça birçok sektörde kilo başına ihracat değeri dolar bazında aşağı iniyor. Üstüne şimdi dünyayı saran ve sarsan Korona eklendi. Korona sonrası dönem için, ihracatta katma değer konusuna daha fazla odaklanmak gerekiyor…

İŞİN İÇİNE KAĞIT VE ORMAN ÜRÜNLERİ GİRİNCE KATMA DEĞER KÜÇÜLÜYOR Ded m ya, hracatta k lo başı değere takmış durumdayım. O nedenle Akden z Mob lya, Kağıt ve Orman Ürünler İhracatçıları B rl ğ ’n n (AKAMİB) ver ler nden Türk ye’n n mob lya, kağıt ve orman ürünler hracatına da aynı açıdan baktım. Mob lya, kağıt ve orman ürünler sektörü geçen yılı 5 m lyar 531 m lyon dolarlık hracatla kapattı. Bu yılın şubat ayında da 445 m lyon 286 b n dolarlık hracat yaptı. Ocak-Şubat 2020 hracatı 898 m lyon 615 b n dolar oldu. AKAMİB’ n ver ler nden tüm sektörün lk 10 lden gerçekleşt rd ğ hracatın k lo başına değer n hesapladım. Mob lya, kağıt ve orman ürünler b rl kte

değerlend r l nce ortaya şu tablo çıktı: Mers n 1.75 dolar, İzm r 1.65 dolar, Gaz antep 1.55 dolar, Adana 1.46 dolar, Kayser 1.39 dolar, İstanbul 1.24 dolar, Ankara 1.19 dolar, Bursa 1.16 dolar, Kocael 0.95 dolar, Antalya 0.93 dolar. Aynı hesabı beş ürün grubu bazında da yaptım: Orman tal ürünler 3.31 dolar, mob lyalar 2.28 dolar, kağıt, karton ve matbu yayınlar 1.22 dolar, d ğer ahşap mamuller 1.21 dolar, keresteler, sandık, kafes, palet 0.41 dolar. B r kez daha y nelemekte yarar var. Akıl ter ve tasarımla, hracatta katma değer yükseltmek gerek yor…

MDF’DE YERLİ AĞACA DÖNÜŞ, DÖVİZ KAYBINI NE KADAR SÜRE ÖNLER B r ay önce Antalya’da AGT Ağaç Sanay ve T caret A.Ş.’n n tes sler nde kurucu baba Ahmet Söylemez, oğulları ve ş rket n yönet m kurulu üyeler Mehmet Sem h Söylemez, Mustafa Hulus Söylemez le ş rket n CEO’su Sevd l Yıldırım’a konuk olduk. O z yaret sırasında AGT’n n 2014 yılında aldığı kararı d nled k: Kullandığımız odunun yarısını thal ed yorduk. Döv zde aşırı dalgalanmadan korunmak ç n yerl oduna döndük. N tek m o günlerde yerl oduna dönmek, 2018 Ağustos ayındak aşırı kur dalgasından ş rket m z korudu. Mustafa Hulus Söylemez, şu noktanın da altını ç zd : Orman Müdürlüğü zn , orman köylüsü el yle Antalya ve çevres ndek ormanlarda kuruyan dalları, ağaçları

kest r yoruz. Bu şlem sayes nde bölgem zdek ormanlarda ağaç varlığı yüzde 3 büyüdü. Konuyu b r dönem ABD’den orman sah b olma çalışmaları yürüten Yıldızlar Yatırım Hold ng Yönet m Kurulu Üyes İsma l Hakkı Yıldız’a da sordum, şu yanıtı aldım: Kur artışı neden yle son k yıldır odun thalatı yarıdan fazla azaldı. Yerl tedar k artmaya başladı. Bu noktada ‘kr t k b lg ’ye şaret ett : MDF, sunta satışı düştü, ç p yasa oyuncularından bazılarının üret m durdu. Dolayısıyla hammaddeye ht yaç azaldı. O nedenle ş md l k bu dengede g d yor. İşler açılırsa yerl hammadde y ne yeterl olmaz. Yıldız’a MDF’de k lo başına hracat gel r n sordum, paylaştı: 0.34 dolar… Keşke endüstr yel ormanlar gel şt r lse, sektör hammaddede tümüyle yerl ye dönse…

Ç n’ n kayba uğradığı pazarlarda Türk ye mob lya sektörü gücünü artırab l r

AKAMİB, dört yen URGE kümelenme projes ne başlıyor Akdeniz Mobilya, Kağıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği (AKAMİB) Türkiye’nin globalde en büyük ilk 10 ekonomi arasında yer alması hedefiyle bölge ihracatının gelişmesi ve kalkınmasının sağlanabilmesi için başladığı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (URGE) projelerini sürdürüyor. Uluslararası pazarda Türk marka değerinin artırılması ve Türkiye’deki firmalar arasındaki birliğin sağlanması için çalışmalarını yoğunlaştıran AKAMİB, Ticaret Bakanlığı’nın desteğiyle başlattığı Mersin Kereste – Palet URGE projesini üç yıllık bir sürenin ardından başarıyla tamamladı. Proje kapsamında gerçekleştirilen eğitim ve yurt dışı pazarlama faaliyetlerine katılan onlarca firmanın yanı sıra ihracata başlayan onlarca firmanın da ihraç pazarlarını genişlettiği bildirildi.

Dört lde yen URGE kümelenme projes önümüzdek günlerde başlayacak Mersin Kereste – Palet URGE projesinin ardından zaman kaybetmek istemeyen AKAMİB, dört yeni URGE kümelenme projesine başladı. ‘Kayseri Mobilya ve Mobilya Yan Sanayi Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi’, ‘Hatay Mobilya ve Aksesuarları Sektörlerinin Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’, ‘Adana Mobilya Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’ ve ‘Mersin Kereste ve Palet Sektörleri-

DUNYA

CMYK

nin Uluslararası Rekabet Gücünün Artırılması ve İhracatının Desteklenmesi Projesi’ ile ilgili çalışmaların da önümüzdeki günlerde başlayacağı öğrenildi. Küme paydaş firmalarının ihracatlarını geliştirmelerine teknik ve idari anlamda fayda sağlamak için Eylül-Ekim 2018’de gerçekleştirilen ihtiyaç analizi faaliyeti ile başlayan Kayseri Mobilya ve Mobilya Yan Sanayi URGE projesinde ise eğitim çalışmaları tamamlandı. Proje kapsamında 2-3 Şubat 2019 tarihlerinde Kayseri’de gerçekleştirilen ‘Hedef Pazar Analizi ve Trade Map Eğitimi’ konulu etkinlikte paydaş firmalar hedef pazarlarına ve ürün kodlarına göre çalışmalar gerçekleştirdi. Ayrıca proje kapsamında yürütülen tanıtım faaliyetleriyle İngilizce, İspanyolca ve Fransızca olmak üzere üç dilde tanıtım kataloğu, tanıtım filmi ve broşürler hazırlanarak katılımcılara sunuldu. Proje kapsamında ayrıca uluslararası çalışmalara önem verilirken ilk olarak 10-12 Eylül 2019 tarihlerinde URGE firmalarının katılımıyla Fransa’nın Paris kentinde düzenlenen sektörel ticaret heyeti faaliyetinde katılımcı firmalar, Fransız mobilya ve mobilya yan sanayi firmalarıyla bir araya gelerek yeni iş birlikleri kurma şansı elde etti. Yine 19 - 23 Ekim 2019 tarihlerinde URGE firmaları ABD’de gerçekleştirilen ve dünyanın en büyük mobilya fuarı olarak gösterilen High Point Market Mobilya fuarına ziyarette bulunarak, yeni iş görüşmeleri gerçekleştirdi.

ABD’nin Çin ile ticari ilişkilerinin gerilmesinin ardından birçok sektörde getirdiği ek vergiler, dünyanın en büyük ikinci büyük ekonomisi olan Çin’in ABD pazarında birçok ürün gamında gerileme yaşamasına neden oldu. Özellikle mobilya, kağıt ve orman ürünleri ithalatında Çin’e getirilen ek vergiler, Çinli firmaların ucuz fiyat politikası ile domine ettiği alanları yeniden rekabete açtı. ABD pazarında yıllardır Ar-Ge, tasarım ve markalaşma yatırımları yapan ancak Çin’in ucuz fiyat politikasıyla rekabet edemeyen Türk mobilya, kağıt ve orman ürünleri ihracatçıları, rekabet koşullarının eşitlenmesi ile birlikte Çinli firmaların yerini doldurmaya başladı. 2019 yılında ABD’ye ihracatını bir önceki yıla oranla yüzde 20 artırarak 16.2 milyon dolara çıkaran AKAMİB üyeleri ise 10 milyar dolarlık mobilya pazarından daha fazla pay almak için çalışmalarını sürdürüyor.

Salgın neden yle b rçok ülke tedar k sürec n durdurdu Öte yandan yine Çin’den başlayıp, birçok ülkeyi etkisi altına alan koronavirüs tüm sektörlerde olduğu gibi mobilya, kağıt ve orman ürünleri sektörünü de ciddi şekilde etkiliyor. Çin, virüsün yayılma hızını düşürmek amacıyla başlattığı karantina uygulama-

ları nedeniyle fabrikalarındaki üretimi durdururken, Çin malı ürünlerinin pazarlardaki hakimiyeti de yok oluyor. Çin’den gelen ürünlere karşı yaşanan korku sebebiyle birçok ülke tedarik sürecini durdururken, birçok ülkede mal alımlarını azalttı. Süreci yakından takip eden AKAMİB üyeleri de Çin’in çekilmek zorunda kaldığı pazarlardaki çalışmalarını yoğunlaştırarak, başta ABD pazarı olmak üzere pek çok ülkede sektöre yönelik oluşan mal talep ihtiyacından oluşan payını daha üst noktalara çıkarmayı hedeﬂiyor. Uluslararası pazarda ABD, AB ve Çin’deki ekonomik büyümenin yavaşlamasına bağlı olarak dünya ekonomisindeki büyüme oranlarının da azalacağı öngörülürken, yaşananların Türkiye ekonomisine de bir takım etkilerinin olacağı belirtiliyor. Koronavirüs salgını, Amerika ve Çin arasındaki ticaret savaşları, İngiltere’nin Brexit süreci ve İran yaptırımları da diğer ülkeleri etkilediği gibi Türkiye ekonomisine etki edecek sorunlar arasında yer alıyor. Bu konuların ihracatın seyri bakımından büyük önem arz ettiği üzerinde duruluyor. AKAMİB üyeleri de sektörel hedeﬂerine ulaşabilmek amacıyla, Türkiye’ye yüksek katma değerli üretim ve ihracat ile katkı sağlayacak yeni projelerin hayata geçirilmesi için proje geliştirme çalışmalarını sürdürüyor.

31 Mart 2020 • SA L I / 11

GÜNCEL

COVID-19 neden yle sokağa çıkma yasağı uygulanırsa... “COVID-19’un ekonomik sonuçlarını yönetebilmek için neler yapılabilir?” başlıklı politika notumuz 23 Mart 2020’de Dünya Gazetesi’nde yayımlandı. O tarihten bu yazının kaleme alındığı güne kadar (28 Mart 2020) geçen beş gün içinde tüm dünyada vaka sayısı yüzde 75, bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise yüzde 86 arttı. Vaka sayısı 650,000’i, hayatını kaybedenlerin sayısı ise 30,000’i aştı. Siz bu yazılanları okurken daha da artmış olacak. Vaka sayısının 100,000’e ulaşması için elli gün gerekmişti. Vaka sayısının tüm dünyada ikinci 100,000’e

1 Güven Sak

Fat h Özatay

guven.sak@tepav.org.tr

fatih.ozatay@etu.edu.tr

ÜÇ TEMEL SORU

Özatay ve Sak (2020)’de temel bakış açımız COVID-19’un gönüllü sosyal mesafe koyma tedbiri ile esasen işletmelerin/fabrikaların önemli bir bölümünün açık kalmaya devam edeceği varsayımı idi. O yazının kaleme alındığı günden bu yana yaşanan gelişmeler bu varsayımın artık geçerliliğini yitirdiğini gösterdi. Peki, bu neyi değiştirir? Önce neyin değişmediğinin altını çizmekte fayda vardır. Moss (2004)’ün vurguladığı “devletin son çözümlemede temel risk yöneticisi olması fonksiyonu” bugün dünden daha fazla önemlidir. Hem halk sağlığı alanında, hem de milletin refahı açısından ekonomi alanında belirginleşen sistemik riskin kamu tarafından belli bir ölçüde yönetiliyor olması ve bireyler ile işletmelerin karşı karşıya kaldıkları riskin bir bölümünün sosyalleştirilmesi gereklidir. Ama bu risk yönetiminin uygulamada nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin çerçeve değişmiştir. Zira hadisenin modalitesi farklılaşmış, vaka sayısı hızla artmış ve zorunlu sosyal mesafe koyma tedbiri gerekli hale gelmiştir. Zorunlu mesafe koyma ile birlikte nihai mal ve hizmet üreten tüm şirketlerin ürettiği mevcut mal ve hizmetlere bir nevi alım garantisi vererek, geçici bir süre için ekonomik faaliyet hacmini korumak artık gerçekçi bir yaklaşım olmaktan çıkmıştır. Özatay ve Sak (2020)’de vurgulandığı gibi “bu aşamada artık temel ilke ekonomik faaliyet hacminin mümkün olduğunca korunmasından çok katma değeri üretenlerin hayatlarını idame ettirebilmelerinin sağlanması olacaktır.” Katma değeri üreten çalışanların, iş sahiplerinin ve işletmelerin hayatlarını idame ettirebilmek için yine aynı çalışmada “yukarıda önerilen... önlemlerin önemli bir kısmı bu durumda da uygulanabilir. Ancak böyle bir duruma karşı ne yapılabileceğine ilişkin bir başka çalışma gerektiği de açıktır.” diye not düşülmüştü. İşte bu çalışma, o çalışmadır. Bu noktadan itibaren meseleye üç soru etrafında düşünerek yaklaşmakta, cevap aramakta fayda vardır: COVID-19 küresel salgını karşısında, insan hayatını korumak için, ne tür yeni mal ve hizmetlerin üretimine ve bunu gerçekleştirmek için ekonomik işleyişte ne tür bir değişikliğe ihtiyaç vardır? Çalışanların refahını koruyarak bir sonraki üretim döneminde yeniden işe dönmelerini sağlayacak bir ekonomik paket nasıl tasarlanabilir? İşletmelerin bir üretim döneminden ötekine sağlıklı bir biçimde kaynaklarını aktararak, “ertesi gün” faaliyetlerine devam edebilmesini sağlamak için ne yapılabilir? Frydman ve Phelps (2020)’nin geliştirilmiş versiyonu olan bu üç temel soruyu esasen iki temel varsayım etrafında ele almak gerekir. Birincisi gönüllü veya zorunlu sosyal mesafe koyma tedbirinin uygulanıyor olması, ikincisi küresel işbirliği mekanizmalarının çalışıp çalışmadığı varsayımı. Burada sokağa çıkma yasağı varsayımı veri olarak kabul edilirken, yanıt arayışını varsayımlara dayalı olarak daha karmaşık hale getirmemek üzere küresel işbirliğinin var olup olmamasının yol açtığı ek soru ve yaklaşımlar ihmal edilmiştir.

2 3

DUNYA

CMYK

GİRİŞ

3.1 YENİ MAL VE HİZMET ÜRETİMİ YELPAZESİ Öncelikle ortadaki halk sağlığı problemi ile etkin mücadele birinci önceliklidir. İleriye yönelik projeksiyonlar değişik varsayımlar altında hasta sayısının ne kadar artacağı, ne kadar yoğun bakım yatağına ihtiyaç olacağını öngörmemize imkan vermektedir. Bu boyutta bir halk sağlığı problemi ile baş etmeye çalışırken, her gün, gün içinde olup bitenleri açıklamak, pasif bir biçimde çetele tutmak yerine, ileriye yönelik projeksiyonlara dayalı planlamaya ağırlık vermek gerekmektedir. Bu projeksiyonlar normal şartlar altında daha ne kadar teyakkuzda olmamız gerektiği konusunda hepimize yol gösterecektir. Bu çerçevede, ileriye yönelik projeksiyonlara dayalı olarak, sağlık sisteminin çökmesini önlemek birincil önemdedir. Sistem çöktüğünde, ortaya çıkacak görüntülerin olası iktisadi etkisi, hastalığın daha da yaygınlaşması ve süresinin uzaması ile çok daha negatif olacaktır. Bu noktada, planlanması gereken daha çok hasta yatağı, daha çok yoğun bakım yatağı, daha fazla eğitimli personel, daha fazla kişisel koruyucu ekipman (maske, eldiven ve giysi) ve daha fazla temizlik malzemesinin üretiminin nasıl temin edileceğidir. Kamunun bu halk sağlığı meselesi karşısında memleketin tüm kaynaklarını bir an önce seferber etmesi, şirketlerin bu amaca uygun olarak dönüşmeleri için gereken tedbirleri alması ve teşvikleri buna göre ayarlaması gerekmektedir. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın, 26 Mart 2020’tarihli açıklama ile özellikle COVID-19 ile mücadelede bilgi ve tecrübe sahibi olan her tür medikal personele kolay vize verme açıklamasını bu tür bir planlamanın doğal sonucu olarak görmek gerekmektedir. (https://travel.state.gov/content/travel/ en/News/visas-news/update-on-h-and-j-visas-for-medical-professionals.html) Türkiye’nin de bu tür ileriye yönelik planlama konusunda daha etkin bir tavır alması gerekmektedir. Örneğin, otellerin ve öğrenci yurtlarının geçici bir süre için hastane olarak kullanılması için gereken hazırlık şimdiden yapılmalıdır. Takdir edilmelidir ki bu tür bir planlama, halk sağlığı ve enfeksiyon uzmanlarının desteğine ihtiyaç duymakla birlikte, yalnızca tıp uzmanlarına bırakılamaz. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kapatılmış olsa bile, Türkiye’nin halen böyle bir planlama kapasitesini bir araya getirebilmesi mümkündür. Öte yandan, bu başlık altında ele alınan yeni mal ve hizmet üretimleri için gereken parasal desteğin hesaplanması da gerekmektedir. Bu aşamada, bu tutarın çok fazla olmayacağını tahmin ettiğimizi belirtmekle yetiniyoruz. 3.2 HAYATIN İDAMESİ İkinci olarak, işini kaybedenlerin, hayatını idame ettirebilmek için her gün sokağa çıkıp çalışmakta zorunda olanların, tarımda geçici işçi olarak çalışmak üzere dönemsel olarak göç etmek zorunda olanların, ülkemizdeki göçmenlerin, yalnızca sigortalı olan azınlığın değil herkesin bu dönemde minimum bir gelir desteğine ihtiyacı olacağı açıktır. Bu sıradışı dönemin şu anda üç aydan fazla süreceği ortadadır. İlk etkinin Mart ayında görünür olduğu düşünülürse, Haziran 2020’ye kadar devam edecek ve zorunlu sosyal mesafe koymayı gerektirecek bu sıra dışı dönemde hiç kimsenin kendisini tek başına hissetmemesinin sağlanması önemlidir. Türkiye gibi tasarruf oranının düşük olduğu bir ekonomide gelir desteği meselesi daha da önem kazanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nün açıklamasına göre, COVID-19 için bir aşı bulunması için, on iki ile on sekiz aylık bir süre geçmesi gerekmektedir. Bundan önce ise kolay yapılabilen ve pahalı olmayan bir COVID-19 testinin çıkması beklenebilir. Ama her durumda, gönüllü veya zorunlu sosyal mesafe koyma tedbirlerinin kısa sürede ortadan kalkmayacağı artık ortadadır. Açıktır ki, zorunlu sosyal mesafe koyma uygulamasının başarısı bunun yapılabilir olmasına, kimsenin kendisini evden çıkarak para kazanmak zorunda hissetmemesine bağlıdır. Bu çerçevede, her bir aile ferdi için sağlanacak minimum bir ödeme öncelikle bir halk sağlığı tedbiri olacak ve salgının toplumumuzu daha fazla etkilemesini engelleyecektir. Peki, işletmelere desteği istihdam garantisine bağlamak buradaki yükü hafiﬂetebilir mi? Hayır. Türkiye’de işletmelerin yüzde 95’i yirmiden az çalışana sahip mikro işletmelerdir. Zorunlu sigortalı çalıştıran işletmelerin yüzde 66’sı dörtten az kişi çalıştırmaktadır. Ve bunlar yalnızca sosyal sigorta sistemine kayıtlı çalışanları içermektedir.

KAYNAKÇA Fryman, R. ve E. S. Phelps (2020) “Insur ng the Surv val of Post-Pandem c Econom es.” 23 Mart, Project Synd cate. Moss, D. (2004). When All Else Fa ls:

ulaşması ise on üç gün sürmüştü. Üçüncü 100,000 vakaya ise dört gün içinde ulaştık. Dördüncü 100,000 için üç gün yetti. Beşinci gün için de üç 3 gün gerekti. Altıncı 100,000’e ise iki günde ulaştık. COVID-19 hızla yayılıyor ve kayıp sayısı da artıyor. Türkiye’de ise COVID-19 benzerlerine göre daha da hızlı yayılıyor. Rakamların şu anki hali kimseyi yanıltmamalı. Son beş gün içinde, Türkiye’de vaka sayısı yüzde 384, bu hastalık nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı ise yüzde 191 arttı. Memleketimizdeki yayılma hızının şu son beş gün için dünya ortalamasının üzerinde olması dikkat çekici. COVID-19’ın yayılma hızının giderek artıyor olması, gönüllü sosyal mesafe koyma tedbirinin yeterince işe

tedir. Burada üç tip işletme düşünülebilir: Birincisi, üretime yoğun bir biçimde devam etmesi gerekenler. İkinci olarak, ortadaki halk sağlığı probleminin kendisi ve sürecin sağlıklı yönetimi için dönüşümüne destek sağlanması gereken işletmeler olacaktır. Üçüncüsü diğer işletmelerdir.

YANIT ARAYIŞI

Bu tür bir geçici desteğin, normal zamanlar için tasarlanmış olan, destek aylığı bağlanmasının, belli bir süre prim ödeme ya da belli bir süre bir iş yerinde çalışma gibi koşula dayalı ve ayrıca başvurudan sonra aylarca beklemeyi gerektiren mevcut sigorta mekanizmaları tarafından sağlanması beklenemez. Burada bir dizi otomatik destek mekanizmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Zaten bugün dünyanın her yerindeki hazırlıksızlığın temel nedeni, küresel bir salgın halinde bununla mücadele edecek yeterli kurumsal altyapıya sahip olmamamızdır. Burada “varmış gibi” yaparak tedbir açıklamak yalnızca sorunu daha da büyütecektir. Bu tür bir desteğin parasal boyutu ne olabilir? Bu soruya yanıt verebilmek için öncelikle vatandaşların mevcut yükümlülüklerinin ele alınması gerekir. Yurtiçinde yaşayanlar açısından bakıldığında bir vatandaşın yükümlülüğü bir başka vatandaşın alacağıdır. Yükümlülüklerin yerine getirilmesinin erteleneceğini düşünelim. Farklı bir ifadeyle, kira, kredi faizi ve mevduat faizi gibi ödemeler üç ay ertelensin. Benzer bir biçimde devlete olan vergi ve benzeri yükümlülüklerin yerine getirilme zorunluluğu da ötelensin (Bölüm III.3’te de bu sorun işletmeler için de ele alınmaktadır). İlk olarak hane sayısından gidelim. 2018 verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 23 milyon hane var. Hane başına devletin ayda 2000 lira verdiğini düşünelim (kira, elektrik, ısınma, ulaşım, sağlık giderleri yok; büyük ölçüde gıda harcamaları için). 46 milyar lira tutar; 2019 GSYH’sinin yüzde 1,1’ine denk geliyor. Bu bir aylık toplam. Üç aylık bir dönem ele alınırsa GSYH’nin yüzde 3,3’ü olur. Vurgulanması gereken önemli nokta bu desteğin hanelere üye sayısına göre dağıtılması gerektiğidir. 2018 verilerine göre bir hanede yaşayan ortalama kişi sayısı 3,4’tür. Dolayısıyla, ortalamanın altında üyesi olan haneler için daha az, ortalamanın üzerinde üye sayısı olan haneler için daha fazla desteğe ihtiyaç olacağı açıktır. Bir diğer dikkate alınması gereken nokta, hane başına destekten yola çıkarak toplam destek gereksinimini hesaplamak için kullandığımız hane başına 2000 lira desteğin gelir dağılımına göre de değişebileceğidir. İkinci alternatif olarak işgücü verilerini kullanalım. Son açıklanan işgücü verilerine göre 28 milyon kişi çalışıyor (kendi hesabına çalışanlar, işverenler, ücret ve maaş alanlar, kayıt dışı çalışanlar) ve 4,5 milyon işsiz var. Yukarıda değinildiği gibi, tarım, gıda, sağlık ve benzeri sektörlerde çalışanlar yine çalışacak. Bu durumda ödeme yapılması gereken yaklaşık 18 milyon çalışan ve 4,5 milyon işsiz var. Çalışan başına 2000 lira ödenirse yine benzer bir bütçe yükü ortaya çıkıyor. Bir karşılaştırma yararlı olacak: 2008 küresel krizi nedeniyle Türkiye’nin açıkladığı destek paketinin büyüklüğü GSYH’nin yüzde 1,2’si kadardı. (Özatay, 2016, Tablo 8-3 ve oradaki kaynaklar). O zaman sorun sadece ekonomik küçülmeydi. Şimdi ise merkezinde halk sağlığı olan çok daha büyük bir sorun ile yüz yüzeyiz. Hesaplanan desteğin, devlet altından kalkamayacağı bir büyüklük olmadığı açıktır. 3.3 SONRASI İÇİN İŞLETMELERİN CANLILIĞINI KORUMAK Üçüncü olarak ise, memleketin üretim kapasitesinin tamamının bu üretim döneminden diğerine mümkün olduğunca nasıl az hasarla aktarılacağının tartışılması gerekmektedir. Tamamen hasarsız bir geçişin mümkün olmayacağını daha en baştan kabul etmek gerekir. Burada bir üretim dönemi, şematik olarak düşünürsek, işletmenin elindeki nakit işletme sermayesi ve/veya banka ve ticari krediler vasıtasıyla tüm girdileri bir araya getirmesinden başlayarak, daha sonra çalışanlarıyla birlikte bu girdilerden nihai mal ve hizmeti üretmesine kadar geçen süreci ifade etmektedir. Dolayısıyla her üretim dönemi bir dizi alacak ve borç yaratmaktadır. Bir üretim döneminin uzunluğu sektörden sektöre değişmektedir. Ortalama üretim döneminin üç ay olduğunu düşündüğümüzde, gönüllü veya zorunlu sosyal mesafe koyma tedbirlerinin bir üretim dönemini aşkın bir süre işletmeleri etkilemesini beklemek gerekmektedir. Bu durumda, işletmenin kendi başına ileriye yönelik planlama yapabilmesi mümkün değildir. Kamunun farklı sektörlerde çalışan işletmeler için farklı planları ortaya koyabilmesi gerekmek-

Government as the Ult mate R sk Manager, Harvard Un vers ty Press Ornelas, E. (2020) “Manag ng econom c lockdowns n an ep dem c” 28 Mart, VoxEU (https://voxeu.org/art cle/mana-

g ng-econom c-lockdowns-ep dem c ) Özatay, F. (2016). “The Pol cy Response n Emerg ng Market Econom es n the G-20” T. Bayoum , S. P ckford ve P. Subacch tarafından derlenen

yaramadığını gösteriyor esas olarak. Sosyal mesafe koyma, hastalığı ortadan kaldırmak için değil, hastalığın yayılma hızını yavaşlatarak, kolay uygulanabilir bir test kiti ve/veya bir aşı geliştirilinceye kadar, sağlık sistemi altyapısının çökmesini engellemek için gündeme getirilmiş bir tedbirdi. Ama rakamlar artık ‘gönüllü’ sosyal mesafe koymadan ‘zorunlu’ sosyal mesafe koymaya doğru geçmeye başlanması gerektiğine işaret ediyor. Türkiye’de son alınan tedbirler de sosyal mesafe koyma tedbirinde gönüllüden zorunluya doğru gitmekte olduğumuzu gösteriyor. Bu not, böyle bir tedbirin uygulanması halinde ortaya çıkacak iktisadi etkiyi değerlendirmeyi ve alınabilecek tedbirlere odaklanmak üzere bir çerçeve ortaya koymayı hedeﬂiyor.

3.3.aFAALİYETE DEVAM ETMESİ ZORUNLU OLAN İŞLETMELER Bunlar öncelikle sağlık sektörü, tarım işletmeleri, gıda, temizlik malzemesi, tıbbi cihaz ve ambalaj sanayii firmaları olacaktır. Bunların ve buralarda çalışan personelin görevlerine devamı elzemdir. Bu çerçevede ön plana çıkacak başlıklar şunlardır: Çalışanların sağlıklarının korunması için alınacak önlemler, evlerinden işyerlerine ve işyerlerinden evlerine nasıl taşınacakları, çalışanların gerekirse otellerde misafir edilmelerinin nasıl sağlanacağı, üretim için gereken girdilerin temini, üretilen ürünlerin nakli ve bu ürünlere ihtiyaç sahiplerinin nasıl ulaşacaklarıdır. 3.3.bDÖNÜŞTÜRÜLMESİ GEREKEN İŞLETMELER İkinci olarak, III.1’de değinilen “yeni mal ve hizmet üretimi yelpazesi”nde yer alan işletmelerdir. Farklı bir ifadeyle, ortadaki halk sağlığı probleminin kendisi ve sürecin sağlıklı yönetimi için dönüşümüne destek sağlanması gereken işletmelere yönelik planlamadır. Örneğin, hastaneye dönüştürülmek üzere seçilen oteller, öğrenci yurtları gibi işletmelerle, bu tip dönüşüm süreci için gereken malzemeyi, koruyucu araç ve gereci üretmek üzere devreye girebilecek olan işletmeler. Bunların yanı sıra dijital talep toplayarak eve yemek ya da malzeme naklini üstlenen işletmeler gibi bu dönemde zorunlu mesafe koyma önlemlerinin sıkı uygulanmasını destekleyecek dönüşüm projelerinin hepsini planlamak gerekecektir. Ayrıca tıbbi imkanlarla hastaları coğrafi olarak bir araya getirmenin zorlukları düşünülerek, hastane uçaklar ve bu amaçla teçhiz edilmiş ambulanslar ve eğitilmiş personel vasıtasıyla hastaların imkanların olduğu yerlere nakledilmesi için de bir planlama içinde olmak, bu tür hizmetleri sunan firmaları da hareketlendirmek düşünülebilir. Ayrıca önümüzdeki bir kaç haftada tarımsal işletmeler için hasadın başlayacağı düşünüldüğünde örneğin ortaya bir planlama gereği çıkmaktadır. Hasat genellikle doğudan aileleriyle birlikte gelen son dönemde ağırlıkla Suriyeli mevsimlik işçilerle yapılırdı. Bu kez aynı çalışanlarla hasadı örgütlemek bile, aileleri gelemeyeceği için, daha pahalıya mal olacaktır. Kamunun destek planlamasına bu konuyu da eklemek gerekmektedir. Ama görünen şudur: İşletmelere bu sıradışı dönemde doğru müşevvikleri verebilmek için yoğun bir planlama/organizasyon kapasitesine ihtiyaç vardır. 3.3.cİŞLETME SERMAYELERİNİN KORUNMASI Üçüncü olarak ise, bunların dışında kalan işletmelerin durumunu da ele almak gerekmektedir. Mal ve hizmet üretimi bir veya birden uzun bir üretim dönemi boyunca tatil edilecekse, işletmelerin mevcut işletme sermayeleri ile işlerin normale döndüğü üretim döneminin başına ulaştırılabilmesi elzemdir. Burada sistem içindeki her bir borcun bir başka işletmenin alacağı olduğu dikkate alınarak bir çözüm bulmak gerekmektedir. Banka kredi borçları, vergi ve kiralar dahil tüm ticari borçların tümünün birlikte ötelenmesi düşünülebilir. Böyle bir adım o alacakların toplanması varsayımı ile yapılacak borç ödemelerini de erteleyeceği için işe yarayabilir. Ya da kamunun alacakların tümünü devir almasını sağlayacak bir sistem tasarlanması düşünülebilir. Bu durumda, bankacılık sisteminin sağlıklı işleyişi için ayrıca bir önlem paketi de düşünülmelidir. İşletmelerin hayatiyeti için gereken desteğin, aynı bireyler için olduğu gibi düşünülmesi gerekir. Burada esas bir sonraki üretim dönemine daha yüksek bir borçlulukla gireceği düşünülen her işletmeye, iş hacmine göre, hibe ödemeleri ve faizsiz kredi ile işletme sermayesi sağlamak olmalıdır. Amaç, tatil edilen üretim döneminden sonra işletmenin tekrar hayatiyetini sağlayacak tedbiri bulmaktır. Özellikle Türk ekonomisinde KOBİ’lerin ağırlığı düşünüldüğünde, geçmiş dönem cirolarına dayalı karşılıksız bir işletme sermayesi desteği programına ihtiyaç vardır. Burada Türkiye için temel zorluk kayıt dışılıktan kaynaklanan veri problemleri olabilir. Zaten Danimarka ve Kanada gibi gelişmiş ülkelerde rahatlıkla uygulanan tedbirleri bizim gibi ülkelerde problemli yapan bir husus da budur (Ornelas, 2020).

Manag ng Complex ty: Econom c Pol cy Cooperat on After the Cr s s ç nde, Bölüm 8, Brook ngs. Özatay F. ve G. Sak (2020). “COVID-19’un Ekonom k Sonuçlarını

Yöneteb lmek İç n Ne Yapılab l r?”, TEPAV Pol t ka Notu No. 202005 (ayrıca 23 Mart 2020 tar hl Dünya Gazetes ). (https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/10098 )

SONUÇ YERİNE

Zorunlu sosyal mesafe koymanın başlaması ve süresinin uzaması ile birlikte kamunun yalnızca gelir desteği değil, yoğun bir organizasyon kabiliyeti de sergileyerek mal ve hizmet üretim sürecini geçici bir dönem için yeniden yapılandırması gerekecektir. Türkiye gibi tasarruf oranının düşük, kurumsal altyapının zayıf, kayıt dışılığın yüksek olduğu gelişmekte olan bir ekonomide COVID-19 ile mücadelenin gelişmiş ülkelere göre daha zor olacağı açıktır. Türkiye’de gönüllü ya da zorunlu mesafe koymanın olumsuz etkisini izale etmek için kamunun Almanya’dakine göre daha aktif bir tavır alması gerekmektedir. Türkiye’nin küresel salgına son derece kapsamlı bir kamu idaresi yapısal değişikliği sonrasında yakalanmış olması, kamu idaresinin kapasite inşasını daha da önemli bir mesele haline getirmektedir. Önemli bir soru da gereken kaynağın nasıl sağlanacağıdır. Kaynak sorunu ele alınırken, ikinci bölümün sonunda yaptığımız “…yanıt arayışını varsayımlara dayalı olarak daha karmaşık hale getirmemek üzere küresel işbirliğinin var olup olmamasının yol açtığı ek soru ve yaklaşımlar ihmal edilmiştir” varsayımı hatırlanmalıdır. Elbette, küresel dayanışma ve bu çerçevede uluslararası kurumlarla işbirliği kaynak sorununu hafifletecektir. Ancak bu tür bir kaynağın olmaması halinde, elimiz kolumuz bağlı durumu izlemek zorunda olmadığımız/olmamız gerektiği açıktır. Kaldı ki bu tür bir kaynağın sağlanması halinde bile yine kaynak açığımız kalacaktır. Kaynak, Özatay ve Sak (2020)’de dile getirilen kaynaktır. Öncelikle Hazine ve Maliye Bakanlığı Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) çıkaracaktır. DİBS’lerin –yasasında geçici bir değişiklik yapılarak- Merkez Bankası’nca satın alınması (parasal genişleme) gerekmektedir. DİBS’lerin bir kısmı bankalara satılabilirse parasal genişleme sınırlandırılabilir. Özatay ve Sak (2020)’de vurgulandığı gibi tüm dünyanın sıra dışı önlemler aldığı bir dönem yaşadığımızı unutmamak zorundayız. Bu çerçevede finansman biçimimizin kendisi de sıra dışı bir önlem olarak anlatılmalı ve parasal genişlemenin bir süre sonra nasıl bir plan dahilinde geri alınacağı en baştan açıklanmalıdır. Üzerinde düşünülmesi gereken ve bu notta az önce belirttiğimiz varsayım çerçevesinde ele alınmayan bir başka nokta da yerleşiklerin yabancılara olan borçları meselesidir. Merkez Bankası verilerine göre önümüzdeki on iki ayda ödenmesi gereken dış borcumuz 172 milyar dolardır. Bunun 32 milyar doları kamu kesiminin, 50 milyar doları ise özel finans kurumlarının borcudur. Bir aylık bir döneme, bu kesimler dışarıda bırakılırsa kabaca 7.5 milyar dolar, hepsi dahil edilirse 14.3 milyar dolar düşmektedir. Bu rakamlara cari işlemler açığını finanse etmek için gereken döviz miktarı dahil değildir. Kamu kesiminin borcunun Merkez Bankası’nca ödeneceğini, özel bankaların ve büyük şirketlerin kendi borçlarının bir kısmını ticari ilişkileri çerçevesinde finanse edeceklerini düşünebiliriz. Yine de ek kaynağa ihtiyaç duyulacaktır. Ancak küresel dayanışma ve işbirliği ile kaynak sorunu hafifletilebilir. Bu notta, COVID-19 küresel salgınının yol açtığı halk sağlığı meselesini, bir test ve/veya aşı bulununcaya kadar kontrol altında tutabilmek için gündeme getirilen zorunlu sosyal mesafe koyma tedbirinin hanehalkı ve işletmelerde yaratacağı etkilerin nasıl yönetilebileceğine ilişkin bir çerçeve ortaya konulmaktadır. Açıktır ki, burada daha tartışılmayan dış dünya kaynaklı etkileri küresel işbirliğinin olup olmayacağı varsayımlarına dayalı olarak ayrıca ele almak gerekmektedir.

31 Mart 2020 • SA L I/ 12

YURT HABERLERİ

İHRACAT KISITI LİMON FİYATLARINI GEVŞETTİ

MANİSA OSB, BİYOKÜTLE ELEKTRİK TESİSİ İÇİN EPDK’DAN SÜRE İSTİYOR

Marttan itibaren yüzde 40’a yakın artış gösteren toptan limon fiyatları, hükümetin ihracat kısıtlamasının etkisiyle geriledi. Ticaret Bakanlığı’nın limon ihracını yasak ve ön izne bağlı mallar listesine alması bu ürünün yurtiçi fiyatlarının gevşemesini sağladı. Batı Akdeniz İhracatçı Birliği (BAİB) tarafından üyelere “İvedi ve önemli” başlıkla gönderilen yazıda, “Yetkili makamlardan alınan şifahi bilgiye göre, COVID-19 salgını nedeniyle, 2019 yılında limon rekoltesinin düşük olmasına bağlı, limon ihracatının Ağustos 2020 tarihine kadar, ‘İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ’ kapsamına alınacağı ve bu süreçte limon ihracatı için sağlık sertifikası düzenlenmesi gerekeceği bilgisi edinilmiştir” dendi. Daha önce sipariş bağlantısı verilen ve paketlenmiş olan limon miktarlarının ilgili birimlere bildirilmesi istendi. Öte yandan Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp,

Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nin gerçekleştirdiği biyokütle elektrik tesisi yatırımı, koronavirüs nedeniyle alınan tedbirler yüzünden zamanında bitirilemiyor. Manisa OSB Yönetim Kurulu Başkanı Sait C. Türek, yurtdışından getirdikleri bazı önemli ekipmanları koronavirüs nedeni ile getiremediklerini ve bazı teknik personellerin seyahat yasakları nedeniyle Türkiye’ye gelemediğini, tesisin ticari işletmeye girmesi gereken 31 Ekim tarihine yetiştirilmesi ile ilgili ciddi bir risk ile karşı karşıya olduklarını belirtti. Türek, EPDK’ya bu mücbir sebep nedeni ile yaptıkları yazılı süre uzatım taleplerine olumlu cevap geleceğini ümit ettiklerini söyledi. Enerji üretiminde yerli kaynak payını yükseltip, aynı zamanda atıkların da ekonomiye

limon kesim sezonun tamamlandığını, ağaçlarda limon kalmadığını belirterek bundan sonra Mersin, Nevşehir, Niğde gibi bölgelerde soğuk mağara ve depolarda bekletilen yatak limon sezonun başladığını bildirdi. Alp, Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali’nde limonun kilo fiyatının 6-7 liradan işlem gördüğünü perakende de ise bunun 10 liraya kadar çıktığını belirtti. Antalya Hali’nde 18 Mart’ta ortalama 5 liradan işlem gören limonun kilosu, 23 Mart'ta ortalama 6.5 TL’ye yükselmişti. İzleyen 5 günde de yüksek seyreden limon fiyatları 28 Mart 2020 itibarıyla ortalama 7 TL’yi aşmıştı. Coronavirus salgınına karşı önlemler çerçevesinde Ticaret Bakanlığı’nın limon ihracatını yasaklayıp özel izne bağlaması üzerine yurtiçi fiyatlarında hafif bir düşüş gözlendi. 30 Mart 2020 itibarıyla Antalya Hali’nde limonun ortalama fiyatı kilo başına 6.5 lira seviyesine indi. FİKRİ CİNOKUR-ANTALYA

kazandırılacağı, Avrupa standartlarında emisyon değerlerine sahip olan 15 MW elektrik gücünde bir Biyokütle Elektrik Santralı inşaatına 2019 yılı sonunda başladıklarını anlatan Türek, “Şu an yüzde 80’i yerli malzemeler ve teknolojiler ile santralimizin kurulumu devam ediyor. Tesisimiz, 150 milyon TL yatırım bedeline sahip olacak” dedi. EPDK’ya bu mücbir sebep nedeni ile yaptıkları yazılı süre uzatım taleplerinin olumlu karşılanmasını umduklarını dile getiren Türek, konuyla ilgili şunları söyledi: “Dışa bağımlılığımızı azaltacak yerli ve milli kaynaklar ile üretim yapacak enerji üretim tesislerine ihtiyacımız aşikar.Bu nedenle Enerji Bakanlığı’mızdan ve EPDK Başkanlığı’mızdan bir an önce konuya bir netlik kazandırmasını bekliyor, bu modern tesisin üretime ve ekonomiye kazandırılması için destek olunacağına inanıyorum.” MANİSA/DÜNYA

NİSAN SONUNDA HALKIN HİZMETİNE SUNULACAK

Gaziantep Üniversitesi plazma nakli ile Covid-19 tedavisine başlayacak

Biraz fazla ‘nostaljik’ olmuyor mu?

Adapazarı notları GAÜN Rektoru Prof. Dr. Al Gur (ortada), Cov d-19 tedav s n n san sonunda uygulamaya başlayacaklarını bel rtt . M. TEKİN ÇİÇEK-GAZİANTEP

Gaziantep Üniversitesi (GAÜN), dünyayı kasıp kavuran Covid-19 hastalığına yakalananların tedavisini sağlayacak “Patojenden Arındırılmış Plazma Tedavisi” uygulamasının son derece etkili bir yöntemini önümüzdeki ay sonuna kadar kullanmaya başlayacak. GAÜN Rektörü Prof. Dr. Ali Gür, Amerikan Gıda ve İlaç Kurumu’nun (FDA) Covid-19 hastalarının tedavisinde ‘plazma nakli’ yönteminin kullanılmasını geçtiğimiz günlerde onayladığını belirtti. Gür, “Bu tedavi yöntemiyle antikor aktarımı sağlayan plazma nakli ile hastalığı geçirmiş ve iyileşmiş Covid-19 hastalarından alınan kan, şekilli elemanları uzaklaştırılarak, virüs, bakteri ve parazit gibi patojenlerden arındırılarak plazmasına ayrıştırılacak. Bu plazma yeni Covid-19 hastalarına tedavi veya sağlık çalışanları gibi yüksek risk grubundaki kişilere hastalıktan korunma amaçlı güvenli olarak verilebilecek” dedi. Gür, açıklamasını şöyle sürdürdü: “Covid-19’u tedavi için iyileşen hastalardan alınan kandan elde edilen plazma nak-

li, yakın zamanda ilk olarak Çinli doktorlar tarafından yapıldı. Şimdilerde ABD’li uzmanlar, tarihsel kanıtları cesaret verici olan plazma nakliyle daha kapsamlı çalışmalar yürütmek için FDA’nın onayını aldı. GAÜN olarak biz de plazma esaslı oldukça etkin bu tedavi hizmetini en geç nisan ayı sonunda halkımızın hizmetine sunmayı planlıyoruz.” Diğer plazma nakil tedavilerinden farklı olarak, kanda yer alan çeşitli virüs, bakteri ve parazitlerin patojen yükünü yok ederek transfüzyonla bulaşan hastalık riskini sıfırlamayı hedeﬂediklerini kaydeden Gür, “Bu bizi dünyada bu tedaviyi uygulayan çoğu merkezden ayrıştıracak. Ayrıca kan bileşenlerinde bulunan beyaz kan hücrelerinin kalıntılarını inaktive eden sistemimiz sayesinde plazma nakili esnasında oluşabilecek istenmeyen reaksiyonları en aza indirgeyecek. Gerek geçmişte gerekse günümüzde bu tedavinin en çok korkulan yan etkisi olan hastayı yeniden aynı ya da yeni bir patojenle enfekte etme riski kuracağımız bu özel sistemle imkansızlaşacak” diye konuştu.

Hasan Coşkun hasan.coskun@dunya.com

Hazır g y m sektöründe trendler n çok fonks yonlu akıllı tekst l ürünler le bel rlend ğ ne şaret eden UHKİB Yönet m Kurulu Başkanı Nüv t Gündem r, Cov d-19 le değ şecek yaşam b ç mler n n tekn k tekst ller n önem n artıracağına şaret ett .

Kurucusu/Nezih Demirkent

İmtiyaz sahibi: NASIL BİR EKONOMİ MEDYA HABER BASIN A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ Başyazar Osman Arolat

Başdanışman Rüştü Bozkurt

Yayın Kurulu Başkanı Şeref Oğuz

Araştırma Müdürü Bader H. Arslan

Haber Koordinatörü Mustafa Kemal Çolak Dünya Online Yönetmeni Ferhat Polat

Yazarlar Temsilcisi Ali Ekber Yıldırım

Temsilciler Koordinatörü Ömer Faruk Çiftçi (Bursa)

KOORDİNATÖR DANIŞMAN Zafer Sadıkoğlu (Bölgeler) YAYIN DANIŞMA KURULU Alp Orçun, Alaattin Aktaş,

Bumin Doğrusöz, Cahit Düzel, İlter Turan, Ruhi Sanyer, Resul Kurt, Osman Ulagay, Servet Yıldırım, Veysi Seviğ REKLAM Nazlı Demirel (Koordinatör) M. İhsan Gök (Rezervasyon) 0216 440 24 68 ABONE Mecit Yılmaz (Koordinatör) 0216 440 24 70 İDARE Serkan Eroğlu 0216 440 24 82 İletişim: dunyaweb@dunya.com Reklam: onlinereklam@dunya.com

Merkez: Rüzgarlı Bahçe Mahallesi, Cumhuriyet Cad. Gülsan Plaza No: 22 Kavacık 34805 Beykoz/ İstanbul Telefon: (0216) 440 24 00 e-posta: dunya@dunya.com Yazıişleri: (0216) 440 24 22 Fax: (0216) 440 24 98/99 İstihbarat: (0216) 440 24 21 Araştırma: (0216) 440 24 49 Reklam: 0216 440 24 60 Baskı: Turkuvaz Haberleşme ve Yayıncılık A.Ş. Akpınar Mah. Hasan Basri Cad. No: 4 34060 Sancaktepe-İstanbul 0212 354 39 09 Ankara- Esenboğa Yolu, 13. km, Pursaklar/Ankara Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım A.Ş. Abonelik ve şikayetleriniz için: 0216 440 24 70-71-72-73-74 Adres değişiklikleri için fax: 0212 355 77 46 DÜNYA Gazetesi, basın meslek ilkelerine uyar. Yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve düzeltme hakkına riayet eder. Yayınımızla ilgili her türlü eleştiri ve şikayetlerinizi paylaşabilirsiniz.

handan.ceylan@dunya.com

DUNYA

CMYK

“Yerl tekn k tekst l destekley c kararlar alınmalı” Ur-Ge konusunda Avrupa’yla yarışabilecek düzeye gelen yerli hazır giyim firmalarının Ar-Ge’ye yönlenmelerinin kolay olacağına vurgu yapan Nüvit Gündemir, “Bu konuda firmalar kadar devletimizin de yerli teknik tekstil üretimini ve kullanımını destekleyici kararlar alması iyi olur. Teknik tekstil dışında günlük tekstil kullanımında da değişen dünya düzeninde firmalarımızın üretim şekillerini de değiştirmeleri gerekiyor” açıklamasını yaptı.

“Paket ihracatçıyı memnun etti" Pandem neden yle ekonom de faal yetler n durma aşamasına geld ğ b r dönemde uygulamaya konan Ekonom İst krar Kalkanı Paket ’n ‘yer nde ve zamanında atılmış b r adım’ olarak değerlend ren Nüv t Gündem r, “Başta Cumhurbaşkanımız olmak üzere, paket n hazırlanmasına katkı sağlayan herkese teşekkür eder z. İhracatçıların katılımı le hazırlanan önlemler tekl f n n Cumhurbaşkanlığı Ekonom Heyet tarafından açıklanan tedb rler paket nde yer alması b zler memnun ett . Tedb r paket nde yer alan hususlar Türk ekonom s ne öneml katkı sağlayacak” d ye konuştu.

Ek m sezonunu kaçırırsak b r yıllık mahsulü kaybeder z ŞİRİN ÇAVUŞ/ MERSİN

Dijital Yayın Koordinatörü Selçuk Altun

BÖLGE TEMSİLCİLERİ Gülsüm Erdem Emen (Adana); Mehmet Kara (Antalya); Osman Nuri Boyacı/Funda Akkoyun (Denizli); Mahir Solmaz (Diyarbakır); Tülay Taşkın (Eskişehir); M. Tekin Çiçek (Gaziantep); Çağlar Bakır, Deniz Aslan, Hakan Kılıç, Halim Aslan, Salim Aslan (İstanbul); Yaşar Kuş (İzmir); Ali Eskalen (Kahramanmaraş); Oktay Ensari (Kayseri) Sabiha Toprak (Kocaeli); İbrahim Çiçekçi (Konya); Hasan Coşkun (Sakarya); Osman Şişko (Trabzon); Fahriye Kutlay Şenyurt (Mersin)

DÜNYA Online Web: www.dunya.com

Hazır giyimde örtünme, süsleme ve kendini ifade etme gibi konuların belirlediği trendlerin Covit-19 salgınından sonra değiştiğini belirten Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (UHKİB) Başkanı Nüvit Gündemir, bu dönemde teknik tekstillerin öneminin artacağını düşünüyor. Yeni dönemde trendlerin başta sağlık, güvenlik ve enformasyon alanları olmak üzere enf ek hizmetler de sunabilen çok fonksiy siyonlu akıllı tekstil ürünleri ile belirlendiğine işaret eden Gündemir, lirl “Günümüzde geliştirilen çok işlevli “Gü elyaﬂar dışında çok boyutlu ve çok ely yönlü akıllı tekstillerin üretiminde yön önemli gelişmeler yaşanıyor” dedi. öne Covid-19 salgınının; çalışma, eğiC tim, ulaşım, sağlık, eğlence, beslentim me, arkadaşlık, komşuluk, yardımme laşma ve dayanışma anlayışlarımızlaş da köklü değişikliklere yol açtığına dikkat çeken Gündemir, bu kapsamdik

da yaşam biçimlerinin teknik tekstillerle iç içe olacağını ifade etti. Birlik olarak bu yıl 750 milyon dolar ihracat hedeﬂediklerini aktaran Nüvit Gündemir, “Pandemi nedeniyle tüm dünya derinden etkileniyor. Biz sektör olarak dünyadaki gelişmeleri iyi değerlendirdiğimizde ihracatımızı miktar ve değerde artırabiliriz” diye konuştu.

Görsel Yönetmen Birol Teoman

EDİTÖRLER Aysel Yücel (İstihbarat), Kerim Ülker (Haber Araştırma), Faruk Şüyün (Kültür-Sanat), Mehmet Bars (Fotoğraf), Veysel Ağdar (Piyasalar) Şebnem Turhan (Finans), Hilal Sarı (Dış Haberler) Hüsniye Güngör (DÜNYA Executive)

Ankara Temsilcisi Ferit Barış Parlak

ESRA ÖZARFAT / BURSA

M E R S İ N Z İ R A AT O DA S I B A Ş K A N I M A H M U T S A K A L L I :

Genel Yayın Yönetmeni-Tüzel Kişi Temsilcisi Koordinatör Ömer Türkdönmez Didem Eryar Ünlü

Sorumlu Yazıişleri Müdürü Handan Sema Ceylan

merkezi ve sanayi bölgeleri arasında yolcu trafiği de 50 binden az değil. Birinci organize sanayi bölgesi ile Hendek, Söğütlü ve Ferizli organize sanayi bölgelerine sadece servis araçlarının taşıdığı insan sayısı 30 bin. Bu sayı yeni kurulacak organize sanayi bölgelerinin hizmete açılması ile 60 bine ulaşacak. Sakarya artık İstanbul’un yeni yatırım havzasında. Karasu limanının da hizmete girmesi ile birlikte yerli ve yabancı firmalardan çok fazla yeni yatırım talebi geliyor. Bundan sonra yapılması gereken şehir ile sanayi bölgelerini, sanayi bölgeleri ile de Karasu limanını birbirine demiryolu ile bağlayan ve yapılması planlanan Adapazarı-Bartın demiryolu ile de entegre olacak şekilde şehri demiryolu ağı ile örmek olmalı. Dolayısıyla böyle bir potansiyel ve ihtiyaç varken ve şehirde toplu taşımada da ciddi sorunlar yaşanırken ‘Nostaljik Tramvay Projesi’ biraz fazla ‘nostaljik’ olmuyor mu?

Dünya’nın a’nın eri haberi

DÜNYA Gazetesi ve eklerinde yayınlanan tüm haber, yazı, makale, resim, çizim, grafik ve fotoğrafların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Basın Kanunu’ndan doğan her türlü hakları Nasıl Bir Ekonomi Medya A.Ş’ye aittir. İzin alınmaksızın, kaynak gösterilerek dahi kısmen veya tamamen iktibas edilemez.

Genel Yayın Koordinatörü Talip Aktaş

ha çok, şehir içi yolcu taşımacılığına hizmet etmenin yanında tarihi dokuyu da ön plana çıkararak turistik amaçlı kullanılır ve işletilir. Şu anda İstanbul’da hizmette olan 2,6 kilometrelik Kadıköy-Moda tramvayı ile Beyoğlu’ndaki 1.870 metrelik Tünel-Taksim arası yolcu taşıyan tramvay var. Şimdi yeni bir tramvay hattı çalışması yapılıyor İstanbul’da. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin çalışmaları devam eden ve geçen seneki maliyeti 10 milyon 500 bin lira olan Esenler Nostaljik Tramvay Hattı 2,2 km. uzunluğunda olacak. Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin Nostaljik Tramvay projesi de 2 kilometreye yakın. Yani 20 dakikalık yürüyüş mesafesi kadar. Ama nüfusu 1 milyonu geçen Sakarya için 2 kilometrelik bu Nostaljik Tramvay hattı toplu taşıma sorununa çare değil. Sadece Sakarya Üniversitesi kampüsü ile şehir arasında günlük 50 binden fazla yolcu trafiği var. Aynı şekilde Karaman ile şehir

'Hazır g y mde trend değ şecek'

Yayın türü: Yaygın süreli • Sayı: 12161 • 31 Mart 2020

Genel Koordinatör Vahap Munyar

Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin ‘Nostaljik Tramvay’ projesi gündeme geldiğinden beri tartışılan ve eleştirilen bir proje oldu. Aslında projenin eleştirilen ve tartışılan yönü “nostaljik” kısmı. Yoksa raylı sisteme kimse karşı değil. Tam tersine bugüne kadar birçok ilde raylı taşımacılık yapılırken Sakarya’da neden yapılmıyor diye hep tartışıldı ve sorgulandı. Ama şimdi Sakarya Büyükşehir Belediyesi’nin yaklaşık 2 kilometrelik bir mesafe için yapmayı planladığı Nostaljik Tramvay projesi tartışılıyor ve eleştiriliyor. Tartışmanın da ötesinde biraz da tepkiyle karşılık bulunca Sakarya Büyükşehir Belediyesi, daha önce 14 Nisan tarihi olarak açıkladığı Nostaljik Tramvay projesinin ihale tarihini koronavirüs tedbirleri kapsamında ileri bir tarihe ertelediğini duyurdu. Bu erteleme Nostaljik Tramvay projesinin yeniden değerlendirilmesi için bir fırsat olur belki. Çünkü nostaljik tramvaylar da-

www. dunya .com

Koronavirüs salgınının diğer tüm sektörler gibi tarım sektörünü de olumsuz etkilediğini belirten Mersin Ziraat Odası Başkanı Mahmut Sakallı, Türkiye ekonomisi için önemli gelir kaynağı olan tarımda ekim sezonunun sokağa çıkma yasakları sebebi ile kaçırılmaması için önlemlerin alınmasını istedi. Sakallı, aksi halde tarımda kaçırılacak 1 aylık ekim diliminin 1 yıllık mahsulü kaybettireceğini söyledi. Son aylarda dünyada hayatı ve ekonomiyi durma noktasına getiren koronavirüs salgınının tarım sektöründe oluşturacağı yıkıcı etkileri en aza indirmek için önlem-

ler alınması gerektiğini söyleyen Sakallı, tarım alanları ve tarımsal üretimle birlikte çiftçi sayısında da sürekli bir düşüş yaşandığını belirtti. Önümüzdeki hafta fidelerin toprak ile buluşmaya başlayacağını belirten Sakallı, bu dönemin kaçırılması ile hem fidelerin zarar görebileceğini hem de toprakların bir yıl boş kalacağını söyleyerek, çiftçinin önünü görebilmesi ve üretimin aksamaması için Mers n Z raat Odası Başkanı Mahmut gerekli çözümlerin bulunmasını Sakallı, önümüzdek hafta f deler n istedi. toprakla buluşması gerekt ğ n bel rtt .

“25 b n üyen n 15 b n akt f” Mahmut Sakallı, Mersin Ziraat Odasına kayıtlı üretici sayısının 25 bin, aktif olan üretici sayısının ise 15 bin civarında olduğunu

belirterek, aktif olan üreticilerin yüzde 60’ının 65 yaş ve üzeri kişiler olduğunu söyledi. Sokağa çıkma yasağı ile birlikte evlerinden çıkamayan 65 yaş ve üstü çiftçile-

rin ekim zamanını kaçırmasıyla üretim yapamayacaklarını, ayrıca salgın riskinin devam etmesiyle birlikte aktif üretici sayısının yılsonunda yüzde 50 oranında azalabileceğini ifade etti. Çiftçilerin tarım ürünlerini üretebileceği olanakların güçlendirilmesi için diğer sektörler gibi tarım sektörünün de desteklenmesi gerektiğini ifade eden Sakallı şunları kaydetti: “Üretim için gerekli gübre, tohum, ilaç, mazot, elektrik gibi temel girdi maliyetleri düşürülmeli, tarımsal giderler için destekler verilmeli, çiftçilerin bankalarda bulunan kredi borçları faizsiz olarak ertelenmeli, KDV indirimi dahil üretici ve üretim rahatlatıcı önlemler alınmalıdır.”

31 Mart 2020 • SA L I / 13

FİNANS / BORSA

BİLİYOR MUSUNUZ?

gerileyen dolar/TL kuru, yine dolar endeksindeki toparlanmayla (99’u geçti) 6.60 seviyesine yaklaştı.

PİYASA ANALİZİ Selçuk Altun

En kötüsü geride kaldı mı? Rakamlar henüz en kötünün geride kalmış olabileceğini teyit etmiyor. Geleceğe dair öngörülerimizin netleşmesi için nisan ayı kritik öneme sahip.

selcuk.altun@dunya.com

NE OLDU: Hükümetler ve merkez bankalarının aldığı tedbirlerle geçen hafta toparlanan küresel borsalar, hafta sonu yeni tip koronavirüs vaka artış hızında yavaşlama gözlenmemesi, piyasalarda salgının uzun sürebileceğine yönelik endişelerin artması ve düşen petrol fiyatları ile birlikte yeni haftaya zayıf başladı. Yurtiçi piyasalarda ise dalgalı seyir devam etti. Güne yatay başlayan BİST 100 endeksi, 88.800 - 88.600 aralığında dalgalandıktan sonra günü 88.059 puandan tamamladı. Öte yandan, geçen hafta dolar endeksinde görülen sert düşüşle bir miktar

NE OLACAK: Piyasalarda bir yandan hükümetlerin ve merkez bankalarının aldığı tedbirler, diğer taraftan kontrol altına alınamayan virüs salgını nedeniyle dalgalı seyrin devam etmesi bekleniyor. Bu hafta tüm dünyada açıklanacak olan mart ayı imalat PMI verileri ile istihdam verileri takip edilecek. Ayrıca içeride mart ayı enﬂasyon verisi de izlenecek. Volatilite endeksi 60’ın üzerinde seyrediyor. Bunun yanı sıra 500 seviyesine yaklaşan Türkiye CDS’lerinde yüksek seyrin devam etmesi, TL varlıklara ilişkin risk algısının güçlü kalmaya devam ettiğine işaret ediyor.

Kredi kartıyla ödenebilen vergi türlerinin kapsamı genişletildi kadar olan borçların da İnteraktif Vergi Dairesi uygulamasından anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla ödenebilmesi olanağı sunulmaya başlandı. İnteraktif Vergi Dairesi'nin web sürümü ve mobil uygulaması (GİB Mobil) üzerinden haftanın her günü 02.00-23.45 saatlerinde kredi ve banka kartlarıyla ödeme yapılabiliyor.

V E R G İ Ö D E M E K KO L AY L A Ş I YO R

T car Mob l zeng nleşt r ld Ticari Mobil Bankacılık uygulamasını yenileyen VakıfBank, uygulamadaki işlem setini de zenginleşti. Yenilenen Ticari Mobil Bankacılık, pek çok işlemi telefondan yapmayı sağlıyor. Ticari Mobil ile müşteriler döviz işlemleri, üye iş yeri ve kredi işlemle-

Aselsan le Savunma Sanay Başkanlığı arasında JEMUS 5 l projes le lg l olarak 488,8 m lyon TL tutarında sözleşme mzalandı.

ri, vergi ve SGK ödemeleri gibi birçok ödeme yapabiliyor. Aynı zamanda VakıfBank müşterileri, ticari kredi kartları ile nakit avans, peşine taksit, sözünle kazan ve kart borcu ödemesi gibi kart işlemlerini de mobil gerçekleştirme imkanı buluyor.

DÖVİZ Kurları

İsmet Özkul ismet.ozkul@dunya.com

ıra dışı bir kriz ile karşı karşıyayız. Global koronavirüs salgınının yarattığı kriz, daha önce karşılaştığımız salgınlardan da, ekonomik sorunlardan da boyut, kapsam ve hız açısından çok farklı. Koronavirüs krizine karşı açıklanan 100 milyar liralık paket, sorunun boyutu karşısında çok yetersiz. Sadece miktar olarak değil, vizyon, yaklaşım ve politik tercih açılarından da derde deva olmaktan uzak. Mevcut durumda izlenecek politikaların birinci önceliği toplum sağlığı, omurgası da krizin yol açtığı veya büyüttüğü toplumsal sorunlara çareler bulmak olmalı. Buna karşın açıkla-

DOLAR

0.07 0 07

BİST 100

31 Mart 2020

SERBEST PİYASA

88059.44

kapanış

KAZANDIRANLAR DIRANLAR Temapol Pol mer Plast k İhlas Yayın Hold ng GSD Hold ng Tuğçel k Kerev taş Gıda Sönmez F lament Konfrut Gıda Marka Yatırım Hold ng Mond T re Kutsan Oylum Sına Yatırımlar D taş Doğan Alcatel Lucent Teletaş

DÖVİZ ALIŞ 6.5160 3.9898 0.96491 7.2150 8.0579 6.8013 0.65066 4.6158 20.6160 0.61371 1.7345 6.0227 3.6682 1.4847 0.08122 0.01543 0.91323 0.03911 1.7796

ABD Doları Avustralya Doları Danimarka Kronu Euro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı İsveç Kronu Kanada Doları Kuveyt Dinarı Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 100 Japon Yeni Bulgar Levası Yeni Rumen Leyi Rus Rublesi 100 İran Riyali Çin Yuanı Pakistan Rupisi Katar Riyali

T.C. T C MERKEZ BANKASI ÇARPRAZ KURLAR 1.6293 6.7424 0.9559 9.9719 107.93 1.4098 10.59 3.7568 1.1073 1.2388 3.1817

TL KARŞILIĞI

Arjantin Pesosu Azerbaycan Y. Manatı Brezilya Reali Çek Korunası Endonezya Rupisi Güney Afrika Randı Güney Kore Wonu Hindistan Rupisi Hong Kong Doları Irak Dinarı Macar Forinti Malezya Ringgiti Meksika Pesosu Mısır Lirası Polonya Zlotisi Singapur Doları Suriye Lirası Tayland Bahtı Ürdün Dinarı Yeni İsrail Şekeli

6.5277 4.0159 0.96965 7.2280 8.1000 6.8449 0.65739 4.6366 20.8857 0.61784 1.7376 6.0626 3.7162 1.5041 0.08229 0.01563 0.92518 0.03962 1.8029

6.5114 3.9715 0.96424 7.2100 8.0523 6.7911 0.65020 4.5987 20.3067 0.61329 1.7215 6.0004

0.10126 3.8443 1.2787 0.26452 0.00040 0.36547 0.00532 0.08618 0.84111 0.00546 0.02009 1.5053 0.27377 0.41409 1.5866 4.5763 0.01268 0.19945 9.1987 1.8194

EFEKTİF SATIŞ 6.5375 4.0399 0.97188 7.2389 8.1121 6.8552 0.65890 4.6542 21.1990 0.61926 1.7506 6.0856

D Dolar E Euro İİsviçre Frangı İİngiliz Sterlini JJapon Yeni SS. Arabistan Riyali İİsveç Kronu N Norveç Kronu D Danimarka Kronu A Avustralya Doları K Kanada Doları

ALTIN FİYATI A 2 24 Ayar Altın 2 22 Ayar Altın 1 18 Ayar Altın 1 14 Ayar Altın 2 22 Ayar Tel Bil. C Cum. Altını C Cum. Çey. Altın R Reşat Lira H Hamit Lira A Altın ons (dolar) 9 900 Ayar Gümüş

PARİTELER P EUR/USD USD/YEN USD/CHF GBP/USD EUR/GBP

CMYK

ALIŞ

SATIŞ

6.5780 7.2640 6.8620 8.1320 6.0900 1.7470 0.6520 0.6200 0.9700 4.0390 4.6340

6.5800 7.2660 6.8960 8.1730 6.1200 1.7550 0.6560 0.6230 0.9750 4.0590 4.6580

ALIŞ

SATIŞ

342.56 311.72 246.64 195.25 308.30 2278.74 553.41 2311.25 2261.55 1619.09 2.68

O/N 1 ay 3 ay 6 ay 12 ay

KAYBETTİRENLER Günlük get r (%) -10.00 -10.00 -9.98 -9.96 -9.95 -9.93 -9.90 -9.84 -9.84 -9.77 -9.74 -9.35

Eczacıbaşı Yatırım Güler Yat. Hold ng Oyak Yat. Ort. Pegasus V k ng Kağıt Selçuk Ecza Deposu RTA Laboratuvarları Eczacıbaşı İlaç Metro Yatırım Ortaklığı Uzertaş Boya Berkosan Yalıtım Lokman Hek m Sağlık

PAHALI Endekse göre 53.72 53.61 53.40 53.07 52.68 51.92 51.79 51.48 51.29 49.52 49.18 48.41

UCUZ Endekse göre Metro Yatırım Ortaklığı QNB F nans F n. K r. İş Yat. Ort.* Turkcell Adana Ç mento (C)* Doğan Hold ng Mard n Ç mento* Et ler Gıda** Sal x Yatırım Hold ng** B m Mağazalar MMC San. Ve T c. Yat.** Otokar

RTA Laboratuvarları Metro Yatırım Ortaklığı Bomont Elektr k İz Hayvancılık Tarım Orma Orman Mahsuller Anadolu Efes QNB F nans F n. K r. Sal x Yatırım Hold ng Selçuk Ecza Deposu MLP Sağlık

2.69

Konfrut Gıda İzm r Fırça Karsu Tekst l İş Bankası (Kur.) Umpaş Hold ng Kerev taş Gıda Lüks Kad fe Penguen Gıda Temapol Pol mer Plast k Pınar Su

0. 58 0.98 1.43 1.09 1.01

dunya.com/dovizbulteni

-31.54 -25.95 -14.42 -11.40 -11.16 -9.89 -9.41 -9.39 -8.55 -7.83 -7.52 -7.38

DİP

342.67 313.88 257.00 200.46 339.24 2317.13 570.71 2411.95 2302.23

LİBOR

1.1030 108.22 0.9585 1.2403 0.8895

10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 10.00 9.98

Mond T re Kutsan Sasa Polyester Temapol Pol mer Plast k Penguen Gıda Escort Teknoloj Ersu Gıda Trabzonspor Sport f Trend GMYO Ek z K mya Oylum Sına Yatırımlar Sekuro Plast k Tuğçel k

SERBEST S PİYASA

Dün TCMB tarafından 15:30 itibariyle açıklanan gösterge kurlarıd kurlarıdır.

DUNYA

EFEKTİF ALIŞ

DÖVİZ FİYATI

Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu S. Arabistan Riyali 1 Euro 1 İngiliz Sterlini 1 Kuveyt Dinarı

DİĞER DÖVİZLER

DÖVİZ SATIŞ

leri geri plana atarak baş edilebilecek bir kriz değil. Sosyal alandaki tahribatı giderecek etkin önlemler içermeyen paketlerin şirketler, sektörler ve finans piyasaları tarafındaki çöküşü önleme gücü de olmayacak. Bu yüzden en neoliberal ülkeler, en piyasacı hükümetler bile devasa sosyal paketler açıklıyor, kamucu çözümler bulmak zorunda kalıyorlar. Türkiye, bu krizle ekonomisi zaten durgunluk ve daralmayla boğuştuğu koşullarda karşı karşıya geldi. Bir yanda seçim hesaplarıyla tüketilmiş bütçe olanakları, zayıf döviz rezervleri, diğer yanda yüksek enﬂasyon ve rekor işsizlik ile zaten çok kırılgan durumdayız. Suriye ve Libya gibi konular da ayrı bir sorun yumağı. Bu koşullarda koronavirüs krizinin getireceği ek yüklerle mücadeleye elimiz çok zayıf olarak başlamak zorundayız. Para basmak ve daha fazla borçlanmak, gelecekte önümüze çıkartacağı sorunlara rağmen kaçınılmaz olarak kabul edilecek. Bu durum yapılacak harcamaların doğru yerlere yapılmasını çok daha önemli hale getiriyor.

EURO

1 yıllık d b ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 1.15 2.02 2.70 2.72 2.80

ZİRVE 1 yıllık z rves ne yakınlık 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

GÜNLÜK KAPANIŞ BÜLTEN 30/03/2020 Adana Ç mento (A) Akbank Aksa Aksa Enerj Aks gorta Alarko GMYO Alarko Hold ng Albaraka Türk Alk m K mya Anadolu Cam Anadolu Efes Anadolu Grubu Hold ng Anadolu Hayat Emek. Arçel k Aselsan Aygaz Batı Ç mento B m Mağazalar B z m Mağazaları Borusan Mannesmann Br sa Bursa Ç mento Coca Cola İçecek Çeleb Çemtaş Ç msa Deva Hold ng Doğan Hold ng Doğuş Otomot v Eczacıbaşı İlaç Eczacıbaşı Yatırım Ege Endüstr Emlak Konut GMYO Enerj sa Enerj Enka İnşaat Erbosan Ereğl Dem r Çel k Ford Otosan Garant Bankası Good-Year Gözde G r ş m GSD Hold ng Gübre Fabr k. Güneş S gorta Halk GMYO Hektaş İndeks B lg sayar İpek Doğal Enerj İskenderun Dem r Çel k İş Bankası (C) İş F n.K r. İş GMYO İş Y. Men. Değ. Kardem r (D) Karel Elektron k Karsan Otomot v Kartonsan Kerev taş Gıda Kl masan Kl ma Koç Hold ng Kordsa Tekn k Tekst l Koza Altın Koza Madenc l k Logo Yazılım Mav G y m M gros T caret MLP Sağlık Net Hold ng Netaş Telekom. Odaş Elektr k Otokar Pegasus Petk m Sabancı Hold ng Sasa Polyester Soda Sanay Şekerbank Ş şe Cam Şok Marketler T. Halk Bankası T.S.K.B. Tat Gıda TAV Haval manları Tekfen Hold ng Tofaş Oto. Fab. Torunlar GMYO Trakya Cam Turcas Petrol Turkcell Tümosan Motor ve Traktör Tüpraş Türk Hava Yolları Türk Telekom Türk Traktör Ülker B sküv Vakıflar Bankası Vestel Yapı ve Kred Bank. Yataş Zorlu Enerj

Son kapanış 7.14 5.51 6.17 3.22 4.30 10.33 3.97 1.07 49.04 2.87 17.20 13.86 5.19 13.36 23.24 8.26 1.96 50.10 9.51 7.16 7.04 2.85 34.30 54.80 5.07 6.17 10.24 1.46 6.63 4.58 10.17 485.00 1.14 6.42 5.71 15.77 7.47 47.04 8.04 3.26 2.61 1.10 14.22 1.98 1.19 9.77 7.48 7.69 6.27 4.68 2.69 1.23 4.23 1.87 12.73 1.22 326.90 3.19 11.70 13.25 9.10 61.80 8.99 58.30 34.00 22.80 12.50 1.32 9.88 1.28 103.30 31.10 3.00 7.43 7.98 4.95 0.86 3.94 9.24 4.94 0.92 6.20 15.60 12.23 16.50 1.76 2.75 1.84 12.40 4.21 74.50 8.72 6.65 39.02 19.30 4.51 10.30 1.87 5.14 1.02

FAİZ

2.05 2 05

SERBEST PİYASA

2.50 2 50

GÖSTERGE TAHVİL G

6.5800

kapanış

7.2660

kapanış

BORSA İSTANBUL - BIST 100

Günlük get r (%)

KURLAR

nan paketin en zayıf yanı toplumsal ayağı.Açıklanan önlemler manzumesi, sıradan bir krizle mücadele çerçevesinin pek de dışına çıkamıyor. Üstelik bu dar çerçeve bile iç tutarlılık ve öncelikler açısından çok sorunlu. Bilinen, sıradan ekonomik kriz önlemleriyle bu çok boyutlu krizle baş etmek imkansız. Hem hızlı, hem de yaratıcı çözümler gerekiyor. Bu da ezberleri bozmadan, eski kalıpların dışına çıkmadan mümkün olmayacak. Mevcut ekonomik sistem ve hakim politik düzen, geçmiş krizlerde çözüm paketlerini tasarlarken, sorunun sosyal boyutlarını rahatlıkla geri plana atabiliyor, hatta görmezden gelebiliyordu. Sosyal itiraz sistemi rahatsız edecek boyutlara ulaşmamışsa, çözüm paketlerinin odağı finans piyasalarının canlandırılmasına ve kendi öncelik sıralamasına göre sektör ve şirketlerin ayakta tutulması ile sınırlı kalıyordu. Sosyal alandaki çözümler bile bu iki öncelikli alanın ihtiyaçlarına göre tasarlanıyordu. Şimdi karşı karşıya kaldığımız kriz, sosyal sorunlara yönelik çözüm-

KRİTİK AÇI

BORSA A

Günlük

bandında güç toplama çabası 30 Mart haftasında doların seyri ve küresel haber akışına bağlı devam edecektir. Endeksteki yükselişi sınırlayan virüs haberlerinde olumlu haber akışını bir süre göremesek de, orta vadeli düşünce yatırımcılar için sert geri çekilmeler alım için fırsatları da beraberinde getirebilir. Endekste 89.500 aşılması durumunda 95.000 kısa vadeli hedef olsa da, öncelikle 92.000 seviyesinde yaşanabilecek duraksamalara dikkat çekmek isterim. Bu hafta ABD tarım dışı istihdam verisi ve yurtiçinde enﬂasyon verisiyle birlikte büyümenin öncü göstergesi olan PMI verileri takibimizde olacak.

PARA TRAFİĞİ

Belgin MAVİŞ A1 Cap tal

B l nd k önlemlerle bu kr z n üstes nden gelemey z

5 0 B İ N L İ R AYA K A D A R B O R Ç L A R Ö D E N E B İ L E C E K

Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), salgın ile mücadele kapsamında kredi kartıyla ödenebilen vergi türlerinin kapsamını genişletti. Vergi dairelerince tahsil edilen tüm vergi, harç ve idari para cezaları, artık anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden yapılabiliyor. Ayrıca, bazı vergi türlerinden 50 bin liraya

ABD merkezli JP Morgan her ne kadar ‘en kötüsü geride kalmış olabilir’ dese de, rakamlar bunun aksini iddia ediyor. Nisanın hem içerde hem de küresel bazda yapılan hesaplamalar ve virüsün yayılım hızı dikkate alındığında, kritik öneme sahip bir ay olduğunu söyleyebiliriz. 2020 için en erken toparlanmanın Haziran 2020 sonu olabileceğine dair öngörümü korumakla birlikte, parasal genişleme ve varlık alımlarıyla birlikte ekonomiye destek paketlerinin etkilerini de, “başta hisse senetleri piyasalarında olmak üzere” o tarihlerde daha net göreceğiz. Borsa İstanbul’da teknik dip seviyesini 82.000 kabul edersek 84.600 – 89.500

Günlük İşlem Hacm

Ağırlıklı Ortalama

3,838,565 289,002,538 9,791,700 16,452,566 2,766,905 12,246,267 23,336,774 17,720,106 8,863,732 30,923,050 11,932,465 14,125,712 1,371,262 110,985,146 651,074,511 4,258,038 6,169,748 126,060,295 35,073,804 4,103,410 1,898,984 1,148,161 15,859,421 14,954,292 9,287,615 7,587,726 106,093,433 55,079,734 2,565,645 391,486,043 56,647,401 27,183,040 63,710,032 43,274,064 6,744,595 9,394,272 147,606,522 23,092,771 589,563,595 16,623,355 22,762,257 33,591,453 50,260,699 109,435,343 8,249,796 42,084,659 13,823,284 188,093,630 4,051,482 152,205,380 149,937,443 32,577,810 54,940,172 115,389,318 25,544,346 31,743,532 9,387,390 43,181,686 5,360,943 57,627,765 17,152,647 147,579,589 170,670,645 10,841,597 8,645,789 73,237,608 39,577,195 2,551,760 21,579,884 57,858,671 4,763,727 491,404,937 98,109,117 40,785,978 336,706,822 89,616,093 13,456,523 91,610,482 44,582,623 148,581,825 27,155,583 39,133,380 51,525,539 47,147,681 20,874,778 19,005,495 40,180,946 11,292,061 127,266,297 34,593,428 124,286,981 753,407,480 61,920,991 1,623,769 20,667,452 110,200,648 35,485,924 191,259,182 3,808,466 16,559,167

7.07 5.51 6.17 3.26 4.21 10.26 3.94 1.07 49.28 2.83 17.37 13.80 5.12 13.64 23.23 8.28 1.94 50.64 9.51 7.14 7.04 2.87 34.19 55.01 5.03 6.18 10.83 1.47 6.65 5.00 10.77 481.54 1.14 6.33 5.68 16.02 7.32 47.35 8.00 3.21 2.56 1.05 14.21 1.97 1.21 9.50 7.32 7.61 6.22 4.68 2.69 1.22 4.03 1.89 12.63 1.22 323.89 3.04 11.57 13.29 8.97 60.97 8.93 58.34 34.55 23.01 12.84 1.32 9.91 1.28 103.31 31.73 3.00 7.42 7.73 4.89 0.87 3.94 9.18 4.94 0.92 5.96 15.81 12.29 16.30 1.78 2.70 1.81 12.51 4.24 74.64 8.63 6.66 38.94 19.34 4.52 10.26 1.89 5.19 1.03

Harcamalarda birinci ve en acil öncelik toplum sağlığı ve sağlık sistemi olmak zorunda. Diğer idari önlemlerin de sağlık öncelikli ve hızlı olması gerekiyor. Salgının yayılmasını önlemeye dönük adımların gecikmesinin nelere mal olacağını kestirmek zor ama yüksek olacağı açık. Harcamaların sağlıktan sonraki önceliği ve asıl ağırlığı sosyal destekler olmak zorunda. Açıklanan paketin ihmal ettiği bu alanın hızla tahkim edilmesi gerekiyor, elektrik, su, havagazı ve internet gibi ihtiyaçların ücretsiz karşılanması, kira desteği, bireysel borçların ertelenmesi gibi doğrudan ailelere yönelik destek paketleri sadece bugünün sorunlarını çözmenin değil, gelecekte ekonominin yeniden canlandırılmasının da birinci dereceden yardımcısı olacaktır. Ezberleri bozmak, eski kalıpları kırmak öncelikle kısa vadeli sorunların üstesinden gelmek için gerekiyor. Ancak yüzleştiğimiz sorunlar, mevcut ekonomik ve sosyal sisteme de ezber bozarak, kalıp kırarak yeniden bakmamızı gerektirdiğini de unutmayalım.

0.30 0 30 11.60

Tüm h sse senetler n n detayları ç n www.dunya.com

ALTIN GRAM/TL

2.13 2 13

kapanış

342.67

YATIRIM KAZANDIRANLAR Günlük get r

Günlük En düşük

Günlük En yüksek

Günlük Get r

Yılbaşından Get r

Destek

D renç

STCH

7.01 5.46 6.09 3.18 4.15 9.98 3.85 1.05 47.52 2.76 17.17 13.71 4.99 13.36 22.66 8.18 1.89 49.92 9.12 7.00 6.96 2.84 33.76 54.00 4.90 6.05 10.06 1.45 6.50 4.58 10.17 461.60 1.12 6.19 5.60 15.53 7.11 46.52 7.82 3.03 2.45 0.98 13.82 1.92 1.19 8.91 6.90 7.25 6.12 4.60 2.59 1.19 3.73 1.85 12.07 1.20 315.00 2.85 11.14 13.18 8.73 59.55 8.64 56.75 33.18 22.24 12.40 1.24 9.70 1.26 102.00 31.10 2.96 7.37 7.27 4.73 0.84 3.88 8.85 4.83 0.90 5.60 14.94 12.15 16.08 1.76 2.61 1.77 12.29 4.10 73.90 8.35 6.53 38.46 19.00 4.42 10.02 1.86 5.10 1.01

7.15 5.58 6.27 3.34 4.32 10.50 4.00 1.09 49.98 2.87 17.68 14.00 5.19 13.90 23.54 8.43 1.98 51.75 9.74 7.24 7.24 2.91 34.70 57.90 5.14 6.27 11.69 1.51 6.80 5.34 11.70 504.80 1.15 6.42 5.75 16.26 7.61 48.70 8.16 3.32 2.64 1.10 14.49 2.02 1.23 9.88 7.59 7.78 6.40 4.74 2.79 1.25 4.24 1.91 12.95 1.24 331.80 3.19 12.37 13.49 9.13 62.60 9.05 60.65 36.62 23.40 13.64 1.35 10.15 1.30 105.00 33.60 3.03 7.52 7.98 4.98 0.89 3.98 9.40 5.00 0.93 6.20 16.40 12.41 16.53 1.84 2.77 1.84 12.68 4.38 76.70 8.86 6.74 39.56 19.50 4.59 10.41 1.91 5.26 1.04

0.85 -0.36 -0.32 -0.31 2.38 1.37 0.76 -0.93 1.20 3.61 -1.15 -0.86 -0.38 -0.30 0.52 -0.72 2.08 0.20 3.82 -0.28 -2.76 -2.40 -1.27 -8.59 0.20 0.00 -8.33 0.00 -3.91 -9.84 -10.00 4.53 0.88 3.38 0.35 0.77 1.91 -3.41 2.03 4.15 3.98 10.00 0.28 3.13 0.00 3.94 1.36 1.45 -0.32 -0.21 0.00 1.65 8.74 -0.53 -1.09 -0.81 2.96 10.00 -5.42 -1.56 2.02 -0.16 1.12 -2.35 -7.21 0.80 -9.22 0.00 -1.20 0.79 -0.67 -9.96 -0.33 -1.07 9.92 3.13 1.18 -0.25 5.00 0.82 1.10 9.93 -5.28 -0.65 0.00 -1.68 4.17 1.10 -0.96 1.69 -1.97 -1.58 1.37 -1.37 0.00 0.45 1.98 -0.53 -1.53 -0.97

-26.47 -32.06 -21.19 -15.26 -20.63 -31.96 -33.28 -30.07 27.97 -34.17 -25.48 -21.21 -14.71 -35.89 10.98 -31.99 -40.79 7.37 -14.86 -37.47 -24.94 -28.81 -11.37 -46.33 -38.77 -32.05 13.90 -20.65 -30.36 23.45 0.59 -16.45 -21.92 -13.13 -11.06 -36.87 -17.37 -28.85 -27.83 -19.51 -49.22 -26.17 57.30 -9.17 -2.46 21.82 -22.89 -0.39 -21.72 -26.99 -29.21 -30.11 5.05 -29.70 -12.39 -22.78 -16.16 -2.15 -47.01 -34.79 -28.44 -16.54 -10.37 -4.11 -41.28 -5.86 -21.88 -49.23 -24.35 -11.46 -29.75 -64.00 -21.26 -22.12 3.23 -19.90 -34.35 -25.24 -14.13 -16.41 -23.97 1.91 -42.57 -36.70 -29.19 -36.00 -21.43 -31.09 -10.14 -34.32 -41.25 -39.70 -9.77 -26.25 -13.69 -18.15 -18.38 -24.60 -29.97 -37.42

7.10 5.50 5.80 3.15 4.30 10.25 3.90 1.05 47.50 2.75 17.00 13.75 5.10 12.75 23.00 8.00 1.93 50.00 9.50 7.10 7.00 2.80 34.00 53.00 4.85 6.10 8.70 1.45 6.20 4.05 10.00 485.00 1.13 6.30 5.70 15.75 7.40 44.50 7.90 3.25 2.60 1.10 8.80 1.98 1.18 8.20 7.10 6.90 6.00 4.65 2.65 1.23 3.90 1.85 12.50 1.20 320.00 3.15 11.50 13.25 9.10 54.00 8.80 56.00 34.00 22.50 12.50 1.27 9.80 1.13 102.50 29.50 3.00 7.40 7.90 4.75 0.85 3.90 8.90 4.90 0.91 6.20 15.50 12.00 16.25 1.75 2.65 1.75 12.25 4.05 73.00 8.40 6.20 39.00 19.25 4.45 10.25 1.82 5.10 1.00

9.10 7.40 7.60 3.85 5.00 15.00 5.40 1.07 49.50 3.90 21.00 16.50 6.00 18.25 23.25 11.50 3.30 51.00 10.75 10.00 7.70 3.70 34.50 97.00 7.80 9.00 10.75 1.75 9.00 4.60 10.25 560.00 1.27 7.10 5.80 24.50 8.50 60.00 10.00 3.55 4.05 1.50 14.75 2.55 1.20 9.80 9.80 9.00 7.00 6.10 2.70 1.75 4.30 2.60 14.25 1.48 375.00 3.20 16.75 19.25 11.25 74.00 10.50 59.00 53.00 23.75 14.75 2.23 13.25 2.02 135.00 74.00 3.55 9.10 8.10 5.80 1.15 4.75 10.00 5.70 1.13 6.50 24.50 12.25 20.75 2.55 3.35 3.35 13.25 6.70 112.50 13.75 7.00 44.50 21.00 5.00 11.00 2.38 6.70 1.65

90.34 55.76 54.60 55.36 59.40 55.84 76.17 56.76 89.69 94.56 28.40 82.40 69.07 63.39 76.95 63.75 69.64 29.23 50.55 71.13 70.47 84.85 45.43 69.32 75.19 57.09 66.43 38.14 90.22 81.42 74.22 88.00 55.56 37.30 37.24 72.05 21.89 61.11 88.17 73.83 74.64 86.79 55.76 81.74 79.66 66.41 71.21 76.48 35.65 46.27 22.66 41.30 91.56 44.00 65.81 51.06 75.23 88.65 72.57 51.55 84.68 74.48 63.55 73.12 72.37 53.24 54.09 72.73 67.50 66.15 39.55 88.20 51.38 44.33 100.00 83.57 80.56 73.27 83.77 60.45 50.00 83.52 61.47 52.22 84.34 54.29 88.70 75.00 30.18 77.40 70.78 71.01 66.76 45.22 29.41 43.42 64.34 63.33 35.71 63.89

UYARI: HİSSE VERİLERİ TAVSİYE DEĞİL BİLGİ AMAÇLIDIR. YATIRIM İÇİN PROFESYONEL KURULUŞLARA BAŞVURULMALIDIR.

RSI 39.17 31.61 38.10 42.70 30.10 40.21 37.48 33.49 56.75 41.81 36.15 44.14 32.23 29.04 44.20 31.05 29.23 49.76 54.82 35.99 41.09 38.97 34.45 35.66 38.41 30.66 52.20 40.50 38.67 57.86 49.77 42.31 34.84 33.20 40.85 34.36 38.93 30.47 39.51 41.39 36.76 43.86 46.73 45.27 42.20 54.76 38.68 49.41 39.27 32.93 42.55 35.80 60.58 31.02 47.26 36.11 45.44 54.61 33.37 32.80 33.94 45.21 45.27 44.48 29.61 52.59 41.99 30.99 42.02 36.36 32.43 34.95 35.63 34.38 58.43 42.93 34.99 36.08 58.75 36.24 37.18 54.78 40.23 33.50 35.35 32.06 43.23 33.30 40.42 36.05 30.99 36.64 46.15 27.16 42.51 37.20 40.11 33.22 27.92 34.23

MOM

CCI

81.79 22.50 80.20 -76.74 79.00 -37.15 85.19 -10.83 74.13 -55.13 70.03 44.97 67.86 50.77 76.43 -41.07 97.59 103.56 74.93 81.68 75.77 -62.31 84.00 63.88 79.37 -48.27 73.25 -34.45 82.29 5.43 74.76 -32.68 57.82 -33.07 106.14 -18.21 106.49 72.29 66.85 -3.90 79.58 62.52 80.28 61.43 76.43 -59.45 66.63 -23.06 76.82 41.43 66.56 -28.78 104.38 61.03 84.39 13.20 64.37 21.61 116.84 109.70 87.45 65.33 74.60 58.13 79.72 -9.33 81.68 -178.46 89.78 -50.86 76.26 10.80 90.44 -74.60 63.01 -37.59 84.01 -11.35 72.44 21.43 68.32 6.04 73.33 71.78 76.91 -5.05 78.26 105.50 83.22 53.99 98.09 75.05 70.10 35.12 82.07 99.76 87.57 -1.95 80.55 -91.04 82.77 18.26 72.35 -72.65 98.89 215.05 69.78 -61.89 89.33 45.22 61.93 -73.84 83.82 115.56 90.63 84.43 62.20 -41.39 75.80 -74.22 67.63 -13.59 84.48 49.25 79.84 40.02 76.21 31.72 63.43 -31.23 102.33 63.87 80.59 -12.79 65.02 -22.11 72.75 58.66 62.44 -3.93 72.82 -42.87 57.12 8.63 80.86 -13.51 83.86 -71.92 90.48 169.67 84.76 79.63 74.78 -10.35 79.60 14.91 108.58 106.37 81.25 -60.62 81.42 -38.17 98.62 78.69 82.39 21.65 79.36 -10.17 71.66 -13.88 65.43 -33.38 80.88 47.81 54.28 8.25 89.73 -68.87 68.12 78.14 73.54 -17.81 73.90 21.22 87.96 57.42 68.32 -74.85 92.88 -1.11 82.60 -76.03 72.33 71.84 78.24 -64.17 67.37 -46.14 72.86 0.

Ged k Portföy G-20 Ülkeler Yab. H s. Sen. Fonu Ak Portföy AGI Değ. Fon Aura Portföy Yab. Borç. Araç. Fonu QNB F nans Portföy A.B.D. Dolar Yab. BYF Aura Portföy Değ. Fon İş Portföy Yab. H s. Sen. Fonu HSBC Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu Q nvest Portföy Değ. Fon Stratej Portföy Borç. Araç. Fonu Ak Portföy Uzun Vad. Borç. Araç. Fonu İş Portföy PY Euro. Borç. Araç.(Döv z) Özel Fonu Z raat Portföy Altın Katılım Fonu TEB Portföy Altın Fonu Garant Portföy Altın Fonu Den z Port. Altın Fonu

2.53 1.81 1.77 0.82 0.74 0.70 0.43 0.42 0.36 0.35 0.28 0.26 0.26 0.26 0.25

YATIRIM KAYBETTİRENLER Günlük get r Ak Portföy Gel şen Ülke.Yab. H s. Sen. Fonu Stratej Portföy B r. H s. Sen. Fonu(HSYF) Z raat Port. BIST Bank. Dışı L.10 End. H.S. Yğ. BYF Actus Portföy H s. Sen. Fonu Yapı Kred Port. Yab. Tek. Sek. H s. Sen. Fonu Ak Portföy Yen Tekn. Yab. H s. Sen. Fonu Fokus Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) HSBC Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) QNB F nans Portföy Dow Jones İst. 20 (HSY) BYF Yapı Kred Port. İk . H s. Sen. Fonu (HSYF) İstanbul Portföy Üçüncü H sse Sened Fonu Ak Portföy H s. Sen. Fonu (HSYF) Ak Portföy Petrol Yab. BYF Fon Sepet Fonu Az mut PYŞ Kar Payı Öd. H s. Sen. Fonu (HSYF) Az mut PYŞ B r. H s. Sen. Fonu (HSYF)

-5.15 -4.74 -4.71 -4.43 -4.41 -4.11 -4.08 -4.06 -4.06 -4.03 -3.98 -3.97 -3.95 -3.94 -3.94

EMEKLİLİK KAZANDIRANLAR All anz Hayat Em. İk . K.D.B.A. EYF Anadolu Hayat Em. İk . K.D.B.A. EYF F ba Em. ve Hay. Perform Portföy Değ. EYF F ba Em. ve Hay. K.D.B.A. Gr. EYF Vakıf Em. ve Hay. B r. Değ. EYF F ba Em. ve Hay. Oyak Port. K.D.B.A. EYF Vakıf Em. ve Hay. B r. K.B.A Gr. EYF Garant Em. Hay. K.B.A. EYF All anz Yaşam ve Em. Altın EYF F ba Em. ve Hay. F ba Port. Borç. Araç. EYF Vakıf Em. ve Hay. Altın Katılım EYF Garant Em. Hay. Altın EYF BNP Par bas Card f Em. Altın EYF Av vaSA Em. ve Hay. Altın EYF All anz Hayat Em. Altın EYF

Günlük get r 0.72 0.61 0.60 0.54 0.39 0.31 0.31 0.30 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27 0.27

EMEKLİLİK KAYBETTİRENLER Günlük get r Vakıf Em.ve Hay. Turkcell Grb.Çal.Yön.Pera1 Değ.EYF -4.80 Av vaSA Em. ve Hay. B.R.I.C. Ülkeler Yab. Değ. EYF -4.63 Anadolu Hayat Em. İk . H s. Sen. EYF -3.75 All anz Yaşam ve Em. H s. Sen. EYF -3.74 All anz Hayat Em. H s. Sen. EYF -3.74 Anadolu Hayat Em. H s. Sen. Gr. EYF -3.74 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. EYF -3.68 C gna F nans Em. ve Hay. B r. H s. Sen. EYF -3.68 Av vaSA Em. ve Hay. H s. Sen. Gr. EYF -3.66 Axa Hayat ve Em. H s. Sen. EYF -3.62 All anz Yaşam ve Em. BIST Temettü Endeks EYF -3.59 NN Hay. Em. H s. Sen. EYF -3.55 BNP Par bas Card f Em. H s. Sen. EYF -3.54 Av vaSA Em. ve Hay. Tem. Ödeyen Ş r. H s. Sen. EYF -3.54 Anadolu Hayat Em. H s. Sen. EYF -3.51

İSTATİSTİK Fon kategor s Endeks Get r (%) Emekl l k Fonları (BES) -0.28 Emekl l k Fonları (BES) - Borçlanma Araçları 0.01 Emekl l k Fonları (BES) - Fon Sepet Fonları -1.23 Emekl l k Fonları (BES) - H sse Sened -3.38 Emekl l k Fonları (BES) - Karma & Esnek Fonlar -0.43 Emekl l k Fonları (BES) - Katılım Fonları -0.56 Emekl l k Fonları (BES) - Kıymetl Madenler 0.26 Emekl l k Fonları (BES) - Para P yasası 0.07 Yatırım Fonları -0.23 Yatırım Fonları - Borçlanma Araçları Fonları 0.06 Yatırım Fonları - Fon Sepet Fonları -1.18 Yatırım Fonları - H sse Sened Fonları -3.60 Yatırım Fonları - Karma ve Değ şken Fon -0.48 Yatırım Fonları - Katılım Fonları 0.02 Yatırım Fonları - Kıymetl Madenler Fonları 0.24 Yatırım Fonları - Para P yasası Fonları 0.07

Kaynak: F nnet

“ÇİFTÇİ SAĞLIĞI GÜVENCEYE ALINSIN" Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yeni tip koronavirüsle (Covid-19) mücadele edilen dönemde üretimin aksamaması için çiftçilerin sağlığının güvence altına alınması gerektiğini bildirdi. Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, tüm kesimlere “Evde kal” çağrısı yapılırken çiftçilerin çalışmak zorunda olduğunu belirtti. Bayraktar, Covid-19 salgınıyla mücadele edilirken yeterli ve kaliteli gıdaya ulaşmanın öneminin bir kez daha ortaya çıktığına dikkati çekerek, şunları kaydetti: “Diğer ülkelerden gelen, marketlerin yağmalandığı, insanların gıda stoku yapmak için yarıştığı görüntüler tarımsal üretimin ne kadar önemli olduğunu gözler önüne seriyor. Henüz kontrol altına alınamayan bu salgının etkisini devam ettirmesi durumunda küresel çapta bir gıda kıtlığı ile karşı karşıya kalabiliriz. Gıda güvencemizi korumak istiyorsak üreticilerimize daha fazla destek vermek, tarımsal üretimimizi artırmak zorundayız. Çiftçilerimiz üretemezse gıdaya erişemeyiz, bedenimizi virüslere karşı savaşta güçsüz bırakırız.” AA

PİYASA

31 Mart 2020 • SA L I/ 14

%64 Üç aylık f yat düşüşü

TMO, NİSANDA 20 BİN TON FINDIK SATACAK

17 YILIN DİBİNDEKİ PETROL 20 DOLARIN ALTINA İNEBİLİR

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, nisanda Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) stoklarından 20 bin ton fındığın daha satışa sunulacağını bildirdi. Pakdemirli, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, TMO’nun fındık satışına ilişkin bilgi verdi. Nisanda 20 bin ton fındığın daha satışının yapılacağını belirten Pakdemirli, “Levant ve Giresun tipi fındıklar, kilogramı 21 liradan satışa sunulacak. Yurt içi tüketimde kullanılan Giresun tipi fındıkta fiyat değişikliği yapmıyoruz” ifadelerini kullandı. AA

ABD Başkanı Donald Trump’ın Suudi-Rus petrol savaşına müdahil olacağına işaret etmesine rağmen, petroldeki hareketin yönü değişmiyor. Brent petrol dün Kasım 2002’den bu yana görmediği 22,58 dolara kadar gerilerken, Batı Teksas Petrolü (WTI) 19,92 dolara kadar geriledi. Trump, dün Fox News’e verdiği röportajda ‘Suudi Arabistan ve Rusya’nın çıldırmış durumda olduğunu’ söyledi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşmeyi planladığını belirtti. Petrol gurusu olarak bilinen enerji uzmanı Daniel Yergin, nisan ayında küresel petrol talebinin 20 milyon varil/gün düşebileceğini belirtiyor. Bu 99.9 milyon varil olan küresel günlük petrol tüketiminde yüzde 20’lik bir düşüş anlamına geliyor. Rystad Energy Kıdemli Petrol Piyasaları Analisti Paol Rodriguez-Masiu, petrol fiyatlarının 20 doların altına düşebileceğini belirterek

“OPEC dışı ülkeler, nisan itibarıyla 2,5 milyon varil üretimi piyasaya sürdükten sonraysa petrol fiyatlarında 10 dolar bandını göreceğimizi düşünüyoruz” değerlendirmesini yapıyor. Houston Üniversitesi Enerji Ekonomisti Ed Hirs ise uyarıyo: “Fiyatların 20 doların altına düşmesi durumunda birçok üretici ülke zarar görür” Hormuz Straits Partnership Direktörü Serkan Şahin ise sorunun mevcut talepten ziyade ‘bu talebin daha ne kadar düşeceği ve bu sorunun ne kadar süreceğinin bilinmemesi’ olduğunu vurguluyor. ABD merkezli yatırım bankası Goldman Sachs da geçen haftalardan petrol fiyatlarının 20 doların altını görebileceğini öngörmüştü. DIŞ HABERLER

Korona günler nde tarım hracatı yasakları lacağı bildirildi. Sonra yeni bir açıklama daha yapıldı. Tahıl ihracatının belli bir kota çerçevesinde yapılacağı ilan edildi. Rusya Federasyonu Tarım Bakanı Dmitriy Patruşev, alınan önlemlerle öncelikle iç piyasada tahıl ihtiyacının karşılanmasını garanti edeceklerini ve muhtemel fiyat artışlarını önleyeceklerini söyledi. Bu zor süreçte Rusya, öncelikle kendi yurttaşlarının ihtiyacını karşılayacak ve stok durumuna göre ihracat yapılmasına izin verecek. Rusya’nın belirlediği ihracat kotası Haziran ayına kadar 7 milyon ton. Yeni üretim sezonunda Rusya’da üretimde yüzde 5 civarında artış olacağı tahmin ediliyor.

EN ÇOK PATATES, SOĞAN VE LİMON FİYATI ARTTI TARIM DÜNYASINDAN

Çok ilginçtir ki, şu anda iç piyasada fiyatı en çok artan ürünlerin başında da limon, soğan ve patates var. İhracatı engellenen ürünlerde fiyat düşüşü değil fiyat artışı var. İhracat olsa hem fiyat çok daha yüksek olur hem de bu ürünlerin temininde sorun yaşanacaktı. Soğan ve patateste yeni ürün hasadı bugünlerde yapılacak. Öncelikle hasadın yapılabilmesi için çiftçinin, mevsimlik işçilerin tarlaya ulaşması için

Al Ekber Yıldırım aey@dunya.com

nsanları evlerine hapseden yeni koronavirüs (Covid-19) tarım dış ticaretinde de çok önemli kararların alınmasına neden oldu. Sınırların kapatılması, uçuşların yasaklanması, belirsizlikler, gıda ihtiyacının ülke içinden karşılanmasının önemini artırdı. Ülkeler bir yandan virüsle mücadele ederken bir yandan da gıda kıtlığı yaşanmaması için bütün olanaklarını seferber ediyor. Üretim odaklı politikaların ön plana çıktığı bu dönemde dikkat çekici yasaklar da uygulanıyor. Bunlardan en önemlisi Rusya’nın tahıl ihracatını 10 gün süreyle durdurması ve sonrasında bunu bel-

gerekli önlemlerin alınması gerekiyor. Ayrıca hasat edilen soğan ve patatesin tüketiciye ulaşması sağlanmalı. Limonda ise hasada daha 4-5 ay var. Bu nedenle eldeki limonla 4-5 ay idare etmemiz gerekiyor. Aldığımız bilgilere göre Tarım Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı birçok tarım ürünü ile ilgili durumu yakından takip ediyor. Duruma göre bazı ürünlerde daha ihracat engeli gelebilir. Özetle, koronavirüs nedeniyle

li bir kota dahilinde sürdüreceğini açıklaması oldu. En önemli tahıl üreticisi ve ihracatçısı ülkelerden biri olan Rusya Federasyonu, 2018-2019 sezonunda 71 milyon 685 bin ton buğday üretti. Bunun 35 bin 838 tonunu ihraç etti. 2019-2020 sezonunda ise buğday üretimi 73 milyon 500 bin ton olarak gerçekleşti. İhracatı 34

tarım ürünleri dış ticaretinde de çok ciddi düzenlemelerin, ihracat, ithalat yasaklarının yaşanacağı bir döneme girildi. Artık “paramız var istediğimiz yerden ithal ederiz” dönemi bitiyor. Her ülke kendi potansiyelini değerlendirerek üretimi ön plana almak zorunda. Türkiye, bu konuda potansiyeli en yüksek ülkelerden birisi. Doğru değerlendirilirse kendisine yeterli üretimi yapabilir. Aynı zamanda ciddi bir ihracatçı da olabilir.

milyon ton oldu. Rusya, bu veriler ile dünyanın en büyük buğday ihracatçısı konumunda. Bu nedenle ihracata yönelik aldığı her karar dünya hububat piyasalarını etkileyecektir. Bundan en çok etkilenecek ülkelerden birisi de Türkiye’dir. Türkiye, 2019 yılında yaklaşık 10 milyon ton buğday ithal etti. Bunun yaklaşık yüzde 80’ni

Rusya’dan. Rusya’nın ihracata ilişkin kararı buğday fiyatını artırıyor. İthalatın faturası kabarıyor.

Rusya tahılda yasaktan kota uygulamasına geç yor Rusya Tarım Ajansı Rosselhoznazdor’dan yapılan açıklama ile 20 Mart 2020 itibariye 10 gün süreyle tüm tahıllarda ihracatın durduru-

EMTİA PİYASALARI / FİYATLAR Sıcak Haddelenm ş Rulo 1.2 1.5 2 2.5 3 4 5 6-10 arası 12-20 arası

Kutu Prof l 0.7-1.2 1.5 2 2.5-7.00 mm arası

Doğalgaz Borusu 1/2-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

IPE 80 IPE 100 IPE 120 IPE 140 IPE 160 IPE

S yah Testl Boru 1/2”-4” arası 5”-6” arası 8”-10” arası

Galvan zl Borular 1/2-4” arası İskele Borusu (İskonto) 26.9-2.5-3.00 mm 33.7-2.5-3.00 mm 42.4-2.5-3.00 mm 88.9-2.5-3.00 mm

Hazırlayan: Veysel AĞDAR Hazırlayan: / Tel:Veysel 0216 440 AĞDAR 24 31

> VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI

> ÇELİK ($/ton)-KDV har ç Fot/Fob İskenderun Tosçel k

Vadel İşlemler Pazarları

Köşebent 30’luk 40’lık 60’lık 70’l k 80’l k 90’lık 100’lük 120’l k

U Dem r 40 U 50 U 65 U 80 U 100-120-140 U 160 U

İ Dem r 80 İ 100 İ 120 İ 140 İ 160 İ

84.57

D rsek (PVC) Boyut 45 Açık 87 Kapalı D şl d rsek 20x1/2 20x3/4 25x1/2 25x3/4

TUĞLA KİREMİT (KDV Har ç - Peş n) TL/Adet 8.5 Tuğla (190x190) 0.61 13.5 Tuğla (190x190) 0.65 Asmolen (25’l k) 2.65 Asmolen (20) 2.39 Isı tuğla 19’luk 2.25 Baca (Yuvarlak) 150.0 Baca (Kare) 220 Baca (Şöm ne) 300.0

Ø50 2.76 3.37

Ø75 4.93 6.53

İç 6.91 9.27 8.43 10.07

Dış 8.97 12.60 10.01 12.60

SAC (KDV Dah l Peş n $/TON) 0.35 940 0.40 900 0.45 870 0.70 850 1.00 830 2.00 780 2

Ø75 7.07 10.22 13.10 23.51 45.55

Tek ve Ç ft Çatal (PVC) Boyut Ø50 50 (TÇ) 5.69 75 (TÇ) 8.54 110 (TÇ) 13.47 110 (ÇÇ) 23.32

Ø75 8.54 12.88 19.49 35.80

TEL (KDV Har ç TL/m ) Gal. Örgü (60x60)2.5 mm PVC Kaplı (60x60)3.50 mm Gal. Örgü (50x50)2.5 mm PVC Kaplı (50x50)3.50 mm Gal. Örgü (40x40)3.00 mm PVC Kaplı (40x40)3.50 mm

9.45 15.00 11.20 18.53 24.65 25.97

İNŞAAT DEMİRİ (Kardem r) Düz Yuvarlak (KDV har ç TL/TON) 12-18 mm 2560 20-100 mm (SAE 1010) 3015 130-260 mm (SAE 1040) 3200 130-260 mm (S23JR) 3145

BORULAR Su Boruları TL/M 10 ATÜ YYPE lac vert pol et len 20 4.65 25 6.73 32 11.24 40 16.95 50 26.88 75 59.16

Kütük 12M (S235 JR) Kütük 12M (S185MLZ) ORMAN ÜRÜNLERİ (KDV Har ç TL/ M3) Tomruk 3. SNB Göknar 3. SNB Karaçam 3. SNB Sarıçam

> KERESTE (KDV Har ç) TL/ M3 Çam Doğ. (Ekstra) 1900-2500 Çam Doğ. 1’ nc Kal te 1900-2000 Çam Doğ. 2’nc Kal te 1500 Çam Doğ. 3’üncü Kal te 1100-1300 Göknar Doğrama 1200-1300 Lambr Ekstra 1900-2200 Lambr 1’ nc Kal te 1400 Döşeme Ekstra 2000 Döşeme 1’ nc Kal te 1900 İnşaatlık NB. 1050 İnşaatlık Kereste 1100-1300 KONTRPLAK (Kavak) (KDV har ç TL/adet) 4 mm 220 X 170 75.00 8 mm 220 X 170 115.00 10 mm 220 X 170 139.00 12 mm 220 X 170 166.00 Kontrplak 18 mm 170 X220 250.00

Prof ller (KDV har ç TL/Ton) NPI-U 160-300 (STD) 3100 NPI-U 320-550 (STD) 3170 HEB - 120-200 (STD) 3115 HEB - 220-260 (STD) 3190 G 1-110 (TL) 3190 H1 p k 2165 H2 p k 2130

STRAFOR (KDV dah l) TL/M3 (Paket) 67.10 1cm /10 kg/m3 64.35 3cm / 10 kg/m3 3 67.10 5cm /10 kg/m 132.00 2cm / 20 kg/m3 119.38 5cm / 20 kg/m3 Asmolen 23 cm/ 10 kg (Ad) 20.01

($, ton, peş n) (KDV har ç) 953-975 983-1017 1102-1144 1065-1119 990-1017 -

POLİSTİREN Kr stal Pol st ren Ant şok Pol st ren

1200-1246 1288-1322

Kaynak: Chemorb s.com (2-8 Mart 2020 dönem yurt ç pol mer f yatları Türk ye depo tesl m , peş n)

> ELEKTRİK TÜKETİCİ FİYATLARI

DUNYA

Tek Zamanlı

600-800 1200-1500 1200 800-1000

Nervürlü (KDV har ç TL/TON) 12-32 mm 2543 12-32 mm (yuvarlak) 2343

Ürün türü Süspans yon F lml k F lml k Rafyalık F lml k (%100’lük bazda)

Dağıtım S stem Kullanıcıları ORTA GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma ALÇAK GERİLİM Sanay T carethane Mesken Tarımsal Sulama Aydınlatma Genel Aydınlatma

2405 2260

ÇİMENTOLU YONGA LEVHA (KDV har ç TL/M2) 06 mm 9.72 8 mm 12.96 10 mm 16.20 12 mm 19.44 14 mm 22.68 16 mm -

> PLASTİK MADDELERİ Ürün c ns Pol v n l klorür (SPVC) Yüksek Yoğ. Pol et len (YYPE) Alçak Yoğ. Pol et len (AYPE) Pol prop len Homopol mer (PPH) Alçak Yoğ. Pol et len (LAYPE) Sudkost k

İşlem M ktarı

130,283 99,606 12,593 2,311 12,934 10,760 13 0 0 0 0 268,500 4 2 2 32 29 3 22 20 2 58 268,558

2,179,534 519,633 144,021 32,377 398,770 43,882 790 0 0 0 0 3,319,007 10,024 5,000 5,024 170 146 24 902 900 2 11,096 3,330,103

İşlem Hacm

S. S. Açık Poz. Say.

1,553,322,315.00 5,545,834,947.50 938,256,717.10 230,767,404.23 136,353,572.51 462,769,963.28 14,565,721.20 0.00 0.00 0.00 0.00 8,881,870,640.83 5,094,920.00 1,075,000.00 4,019,920.00 1,974,000.00 1,705,200.00 268,800.00 5,890,500.00 5,877,500.00 13,000.00 12,959,420.00 8,894,830,060.83

> HURDA DEMİR SERBEST PİYASA (TL/Ton) DKP 1515 Ekstra DKP 1390 1. grup hurda 1300 2. grup hurda 1250 3. grup hurda Talaş 1050 GEMİ HURDASI (TL/Ton)* Gem hurdası Gem sacı Ekstra (*) İzm r Gem Söküm Sanay c ler Derneğ

Tek Ter ml (Güç bedel har ç-Krş/kWh) Gündüz

Puant

Gece

Dağ.Bedel

47,9493 52,0613 34,9169 47,1977 47,5776

48,6220 52,6721 35,6434 47,7490 -

80,7751 87,6626 62,1031 79,2157 -

22,6713 24,8316 14,4837 22,6038 -

11,2441 19,7890 19,4023 16,2679 18,9937

48,3295 52,2826 34,3800 47,3788 47,7867 28,2244

49,0020 52,8934 35,1066 48,8225 -

81,1551 87,8838 61,5664 79,3969 -

23,0514 25,0529 13,9468 22,7849 - -

17,3969 23,5764 23,0585 19,3723 22,5811 22,5811

CMYK

BİTKİSEL YAĞLAR Ayç çekyağı KDV har ç TL (B ryağ) 1 kg (Pet) 8.70 2 kg (Pet) 16.75 5 kg (Pet) 40.05 10 kg (Tnk) 79.85 18 kg (Tnk) 139.70 Raf ne Ayç çekyağı (Trakyağ) 1 kg 8.25 2 kg 15.80 5 kg 38.15 10 kg 75.20 18 kg 132.15 PEYNİR (KDV dah l/peş n TL) B. Pey. 19 kg (TN) 375.00 B. Peyn r 5 kg (TN) 135.00 B. Pey. (Lüks) 1kg (TN) 35.00 Örgü Peyn r (12 kg) 390.00 Kaşar Peyn r (1 kg) 35.00 Bez Tulum Peyn r (1 kg) 30.00 Lor Peyn r (18 kg) 90.00 Tereyağ (1 Kg) 40.00 PİRİNÇ-BAKLİYAT (Dökme KDV har ç TL/Kg) Gönen baldo p r nç 8.00 P r nç (Osmancık) 6.60 P r nç (Luna) 5.60 Fasulye (Battal/İthal) 10.60 Fasulye 8-8.5 mm 9.40 Fasulye 7.5-8 mm 8.90 Barbunya 9 mm 11.00 Nohut Meks ka 10-11 mm 9.00 Nohut 9 mm (Yerl ) 4.80

> SU ÜRÜNLERİ

2,020,640 407,570 624,415 19,038 898,851 45,595 5,622 0 0 0 3 4,021,734 630,754 209,495 421,259 26,662 15,224 11,438 138,247 109,289 28,958 795,663 4,817,397

Alabalık Ç pura Hams İstavr t Kalamar Kalkan Kar des Levrek Mezg t Mırlan Palamut (6’lı) Somon Tek r Uskumru Vanoz Zargana

4.20 3.80 6.80 4.80 9.00 7.50 6.00 5.40

ZEYTİN (kg/TL) (KDV har ç/Bursa TB.) S yah zeyt n S yah zeyt n (yağlık) Yeş l zeyt n (kırma)

ŞEKER (Konya Top. KDV dah l/TL) Toz Şeker (50 Kg)

KURUYEMİŞ (KDV har ç TL/Kg) Badem (Kal forn ya) 70.00 K. Kayısı (1. Kal.) 35.00 Antep Fıstığı (Kab.) 91.00 Fındık (G resun) 57.00 Fıstık (Kabuklu) 20.50 Cev z ekstra (ABD) 69.00 Tuzlu fıstık 26.00 Ayçek rdeğ 16.50 D. Lebleb (Sarı) 14.00 K. Çek rdeğ (Nevşeh r) 38.50 Kuru üzüm (10 Nu.) 15.00 Kuru İnc r (Ekstra) 40.00 UN (KDV Har ç - TL) Un Baklavalık (50 Kg) 107.00-165.00 Un T p550 (50 Kg)102.00-142.00 Un (25 kg) 44.00

ANKARA TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.50 Kuzu et (karkas/kg) 48.00

50.00

ADANA TİCARET BORSASI Dana Et (kmk/kg) 34.50 Kuzu Et (kmk./kg) 47.00 Sığır (kmk/kg) 30.00 Dana (adet/TL) 1551 Sığır (adet) 11.815 Kuzu (adet) 700

AFYON TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 35.50 Koyun (adet) 960 Kuzu (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 25.36

DENİZLİ TİCARET BORSASI Dana (karkas/kg) 30.00 Sığır (karkas/kg) 26.24 Kuzu(karkas/kg) 35.00 İnek (adet) 4697

ERZURUM TİCARET BORSASI İnek (karkas/kg) 24.75 Dana (karkas/kg) 27.47 Kuzu (karkas/kg) 38.50

EDİRNE TİCARET BORSASI Dana (canlı /kg) 18.20 Koyun (canlı/ kg) Kuzu (canlı /kg) 22.50

(TL) En düşük 17.00 26.00 300.00 40.00 150.00 40.00 21.00 90.00 100.00 40.00 20.00 250.00 400.00 150.00 90.00

İSTANBUL TİCARET BORSASI (Canlı) En az En çok Dana (karkas/kg) 30.25 İnek (karkas/kg) 28.00 Koyun (karkas/kg) 30.00 Kuzu (karkas/kg) 47.50 Sığır (karkas/kg) -

En yüksek 17.00 26.00 350.00 60.00 160.00 60.00 21.00 110.00 140.00 50.00 20.00 350.00 600.00 190.00 110.00

KONYA 1426 1633 1288 1244

ESKİŞEHİR 1577 1530 1313-1350 1913 1298

POLATLI 1680 1550 1279 -

1.kal te

C ns

Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Fasülye (Çalı) Havuç (Beypazarı) Ispanak Kabak (Sakız) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Kıvırcık (2.Kal te)

10.00 12.00 4.00 3.00 20.00 3.00 3.00 10.00 3.00 5.00 3.00 2.00

Mantar Pancar Patates Pazı Pırasa Roka Salata (Ç.Köy) s lor Sem zotu Soğan (Taze) Tereotu Turp (Kırmızı) Yer Elması

YUMURTA (KDV Har ç Adet/Krş.) Afyon Kayser Yum-B r Duble Esk Ana Yen Ana Yarka P l ç Kılavuz

30.0 29.0 28.0 27.0 22.0 17.0

43.0 42.5 30.0 28.0 24.5 21.0

ÇORUM 1314 -

EDİRNE 1626-1636 1569 -

BANDIRMA 1630 1550 -

14.00 4.00 5.00 3.00 2.50 3.00 8.00 8.00 3.00 2.00 2.00 3.00

PAMUK (Adana TL/Kg) Çukur. Std.1B (Roll) Çukur. Std.1 Ege Std. 1B. Sawgin Std. 1HB. Kütlü (Mak. Top. 40) Çiğit (Mak. %3 Emp.) Pamuk Çekirdeği (Roll.)

8.80 3.00 9.65 8.70 3.20 1.20 1.40

KÜSPELER (İthal) Soya fasulyesi (Adana) Ayçiçeği küs. (Adana) Buğday kepeği (Adana) Mısır kepeği (Adana) Pamuk Çek. Küs. (Adana)

2.49 1.17 1.17 1.28 1.05

YAĞLI TOHUMLAR (Denizli) Anason TTS Haşhaş toh. (Beyaz)TTS Haşhaş toh. (Mavi) TTS Haşhaş toh. (Sarı) TTS Keten toh. TTS

C ns Ananas (İthal) Armut Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane

1.kal te 12.00 3.00 8.00 9.00 15.00 8.00 3.00 7.00 12.00 5.00 5.00 25.00

C ns K v (Yerl ) L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Pep no (İthal) Portakal Üzüm

20.80 19.50 16.40 24.81 6.20

FINDIK (TL/Kg) TMO 16.50-17.00 Tombul Kab. (Düzce) 19.20-20.15 Tombul Kab. (Gir.) 20.00-22.00 Tombul Kab. (Ordu) 18.50-21.00 Tombul Kab. (Trab.) 18.50-20.15 PAMUK İPLİĞİ (KDV hariç TL) 10/1 Open end dok. (telefli) 12.00 10/1 Open end dok. (telefsiz) 14.50 20/1 Open end dok. 15.50 24/1 Open end dok. 16.00 30/1 Open end dok. 16.50 20/1 Karde dokuma 18.00 30/1 Karde dokuma 19.00 36/1 Karde dokuma 20.50 20/1 Penye dokuma 20.00 30/1 Penye dokuma 20.50 36/1 Penye dokuma 22.00 40/1 Penye dokuma 23.00

Ürün

Birim

ENERJİ Doğalgaz Etanol Kalorifer yakıtı Nafta (Avrupa) Petrol (Brent) Petrol (Batı Teksas) Uranyum*

mmBtu/dolar Dolar/Galon Litre/dolar Dolar/Ton Dolar/ Varil Dolar/Varil Dolar/Lb.

1.63 0.93 1.05 23.00 20.50 27.20

DEĞERLİ MADEN Altın Paladyum Platin Gümüş

Dolar/100oz Troy/Ons Troy/Ons Dolar/5000oz

1626.30 2125.80 719.90 14.03

ENDÜSTRİYEL MADEN Alüminyum Ton/Dolar Bakır Ton/Dolar Çinko* Ton/Dolar Demir cevheri Mt/Dolar Teneke Ton/Dolar Kurşun Ton/Dolar Nikel Ton/Dolar

Mısır Arpa Buğday Ekm. K. D ğer Buğday Ekm. K. Sert Buğday Ekm. K. Düşük Vasıflı Çavdar Buğday Mak. Düşük Vasıflı Buğday Makarnalık Buğday Ekm. B. Sert

30/03/2020

Ağ. Ort. Fiyat (Kg/TL)

İşlem Miktarı (KG)

İşlem Hacmi (TL)

1,2885 1,2835 1,5885 1,6439 1,5775 1,3900 1,7637 -

398.107 364.740 104.640 79.840 50.000 52.000 38.580 -

512.973 468.129 166.224 131.251 78.875 72.280 68.045 - -

10.00 10.00 3.00 12.00 5.00 14.00 11.00 8.00 35.00 7.00 3.00 12.00

C ns Barbunya B ber (Dolma) Brokol Domates Havuç (Beypazarı) Hıyar Ispanak Kabak (Beyaz) Karnabahar Kerev z Kıvırcık Lahana (Beyaz)

1.kal te 7.20 4.20 2.10 1.30 2.10 2.80 1.60 2.80 1.50 1.70 1.10

C ns Mantar Marul (Kıvırcık) Pancar Patates Patlıcan Pazı Pırasa Roka Sem zotu Soğan Kuru Ananas Armut

1545.50 4798.20 1848.00 88.49 14.355.00 1690.00 11.225.00 574.50 344.50 1772.00 117.55 1205.00 50.05 100.95 120.60 311.30 2487.00 119.30 887.50 326.90 0.27 11.04 359.00

(*) 27 MART 2020 30MART 2020 verileri

BORSA BİRİMLERİ Bushel (Buğday’da): 36.7 Lt. 1 Bushel (Mısır’da): 39 Lt. 1 Gallon (ABD): 3.78 Lt. 1 Gallon (İng.): 4.5 Lt. 1 L bre (lb): 0.450 Kg. 1 Btu: 0.29307111111 Watt / Saat 1 Ounce: 28.35 Gr. 1 Ounce (sıvı): 29.5 Mlt. 1 Troy Ounce: 31.1 Gr. 1 Pound: 0.453 Kg. 1 Gra n: 0.065 Gr

DÜNYA BORSALARI LME: Londra Metal Bor. LIFFE: Londra T caret Bor. NYMEX: New York T c. Bor.

ANTALYA SEBZE 1.kal te

Fiyat

TARIMSAL Buğday Cent/Bushel Mısır Dolar/Ton Kakao Dolar/Ton Kahve (Arabica) cent/kg Kahve (Robusta) Dolar/Lb Pamuk Cent/Lb Büyükbaş hayvan Dolar/Adet Besi sığırı Dolar/Adet Kereste Dolar/Ton Palm yağı* MYR/Ton Portakal suyu Cent /Lb Soya fasulyesi Cent/Bushel Soya küspesi Cent/Bushel Soya yağı Dolar/Lb Şeker Dolar/Lb Rafine şeker Dolar/ton

Firmaların liste fiyatlarından (ortalama) alınmıştır.

Ürün

İSTANBUL MEYVE 1.kal te

GÜNLÜK İŞLEMLER 140.10

Liverpool A (cent/kg)

35.0 35.0 34.0 33.0 32.0 -

Mond /Paper 140-350 gr 920 Paper Plus 70-120 gr 820 900 Kombassan 1. H. E. 70 g/m2 Kombassan 1.H. B 70 g/m2 800 1000 Kombassan 1. H.E. 60 g/m2 900 Kombassan 1.H.B 60 g/m2 Apr l/Chambbr l 70-120 gr 840 ŞAMUA KAĞITLAR (Ebat/Euro) Sorapr nt Opaque Crem 50 gr 1350 Sorapres Cream 70-110 gr 920 Sorapres Cream 140 gr 960 KİTAP VE GAZETE (Ebat /Euro) Enso Creamy H gh Bulk 53 gr 800 Snow Br te 55 gr 780 AMBALAJ KAĞITLARı (Ebat/Euro) Kotlas (Kahvereng ) 70 gr. 1000 Ipack (Beyaz) 40 gr. 975 SÜLFİT KAĞITLAR (Ebat/$) Arkhange SK Sülf t 40 gr. Ipack MF Beyaz 40 gr GRİ MUKAVA (Ebat/Euro) Sol dus630-1134 gr 640 F rmaların l ste f yatlarıdır

> DÜNYA BORSALARI

PAMUK (İzmir TL/Kg) 41 Renk

> Türkiye Ürün İhtisas Borsası ADANA 1700 1500 1320 1280

> SEBZE VE MEYVE HALLERİ İSTANBUL SEBZE C ns

24.24 14.85 23.90

GAZİANTEP TİCARET BORSASI Dana et (karkas/kg) 36.63 Kuzu et (canlı) 890 Sığır et (gövde/kg) 25.00

> HUBUBAT PİYASALARI (Kg/TL) A. K. Sert Buğday E. K. Yarı Sert Buğday E. Bey. Yarı Sert E. Bey. Yumuşak Yeml k K. Buğday Beyaz Arpa Yulaf Mısır

KUŞE (Ebat/Euro) UPM Star Mat Bulk 1.2 70+80 gr 840 UPM Star 70+80 gr 810 H kote orj 90+ gr. 800 H kote / Lum 115-200 gr. 770 H kote / Prescol 90-400 gr. 750 MAGAZİN (Bob n/Euro) UPM Ultra LWC 60 gr 740 Perlen LWC60 gr 675 TEK YÜZLÜ KUŞELER (Ebat/Euro) APP Nev a75- 80 gr. 900 KUŞE BRİSTOL KARTONLAR (Ebat /$) Bohu 190 gr 900 Chenm ng/Bohu 210 gr. 850 N ngbo Chenm ng 230 gr.+ 825 RENKLİ FOTOKOPİ (Paket /$) Excel Pro A4 A3 90 gr. (500 TBK/5’l k) 7.30 120 gr. (250 TBK/6’lık) 5.20 4CC/90 gr. (500 TBK/5’l k) 8.00 4CC /120 gr. (500 TBK/4’lÜk) 12.00 1. HAMUR (Ebat/$) Enso / Berga Wr te 60 gr. 920

-48,127 -3,081 -1,753 -9,422 21,920 1,845 245 0 0 0 0 -38,373 0 5,000 -5,000 122 146 -24 626 624 2 748 -37,625

> TARIMSAL SANAYİ

Nohut 8.5 mm (Yerl ) Bulgur p lavlık K. Merc mek (yerl ) K. Merc mek (İthal) S. Merc mek (Yerl ) S. Merc mek ( thal) Y. Merc mek (yerl ) Y. Mer. (6.5-7 mm/ İthal)

B r m K logram K logram Kutu Kutu K logram K logram Kasa K logram Kasa Kasa Ç ft K logram Kasa Kutu Kasa Kasa

> KAĞIT (KDV har ç)

Açık Poz. Say. Değ.

> ÇEŞİTLİ GIDA MADDELERİ 90

HAZIR BETON (KDV Har ç) TL /m3 Anadolu Avrupa C 30 230 260 C 35 240 275 C 40 245 280

PLASTİK BORU KDV Har ç TL/Adet PVC Dublex Boru (ISO 3633-3.2 mm) Boyut Ø50 150 4.06 250 5.78 500 8.07 1000 13.62 2000 26.79

27/03/2020

İşlem Sayısı

VIOP-PAY VIS-TRY VIOP-ENDEKS VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-TRY VIOP-DOVIZ VIS-USD VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-TRY VIOP-KIYMETLI MADENLER VIS-USD VIOP-ENERJI VIS-TRY VIOP-EMTIA VIS-TRY VIOP-YABANCI ENDEKSLER VIS-TRY VIOP-METAL VIS-TRY VIOP-TLREF VIS-TRY VIOP-VIS-TOPLAM VIOP-PAY OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP- ENDEKS OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-DOVIZ OPSIYON-TRY ALIM OPSİYONLARI SATIM OPSİYONLARI VIOP-OPSIYON-TOPLAM VIOP-TOPLAM /TOTAL

> İNŞAAT MALZEMELERİ ÇİMENTO (KDV Har ç)TL/TON Dökme 52.5 (Fab. tes.) 290.00 P.K.Ç. Dök. 42.5 (Fab. tes.) 280.00 K.Z.Ç/A (Torbalı) 250.00

Türk ye nasıl etk len r? Rusya’nın aldığı bu karardan en çok etkilenecek ülkelerden birisi Türkiye olacak. Rusya’nın buğday ihracatında Türkiye ilk sırada, Mısır ikinci. Türkiye, ayrıca Rusya’dan kepek, mısır ve diğer ürünleri de it-

COMEX: New York Metal Bor. IPE: Uluslararası Pet.Bor. CBT: Ch cago T caret Bor.

ANTALYA MEYVE 1.kal te 7.80 1.70 3.80 3.80 2.00 1.60 0.70 1.00 3.80 9.80 6.80

C ns Avakado Ayva Ç lek (I. Kal te) Elma (Golden) Er k (Anjel k) Greyfurt H nd. Cev z (İthal) Hurma Karpuz (1.Kal te) Kavun Kestane K v (Yerl )

1.kal te 7.80 5.80 5.80 4.80 7.20 1.90 6.00 8.80

C ns

1.kal te

L mon Mandal na Mango (İthal) Muşmula Muz (kg/İthal) Muz (Yerl ) Nar Papaya (İthal) Portakal Portakal (sıkmalık) Üzüm (S yah) Pep no (İthal)

7.20 5.20 7.00 10.50 7.20 4.80 40.00 3.20 2.30 7.00

hal ediyor. Rusya’nın ihracata yönelik açıklamaları ile buğday fiyatı ton başına 15-20 dolar arttı. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) bu dönemde yaptığı 200 bin ton ithalat ihalesine 175 bin ton teklif geldi. Türkiye’de yeni sezon buğday hasadına yaklaşık iki ay kaldı. Haziran ayı başında Çukurova›da buğday hasadının başlaması bekleniyor. Hasat dönemine kadar depolardaki stok ihtiyacı karşıla mı? En kritik soru bu. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli ve TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal’ın yaptığı açıklamalara göre yeterli buğday stoğu var. Yazıyı yazmadan önce Ahmet Güldal’a bir kez daha stok durumunu sordum. Yeterli ürün olduğunu ancak fiyatların aşırı artmaması için ihtiyat amaçlı ithalat yapılabileceğini söyledi. Hasat öncesi önemli bir sıkıntı yaşanmayacağını belirten Güldal, üretimde bir miktar artış beklediklerini de vurguladı.

Un ve makarna hracatında sıkıntı yaşanab l r Koronavirüsün etkisi uzun süre devam ederse Türkiye’nin buğday ithal ederek un ve makarna ihracatını eskisi gibi sürdürmesi zor olabilir. Türkiye’nin ürettiği ortalama 19-20 milyon ton buğday ancak kendi ihtiyacını karşılayacak miktarda. Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında buğday ithal edilerek un, makarna ve diğer mamuller elde ediliyor ve ihraç ediliyor. Koronavirüs önlemleri devam ederse ithalat kolay olmayacak. Bundan da un ve makarna ihracatı olumsuz etkilenebilir. İthalat yapılması zorlaşırsa Ticaret Bakanlığı, yerli buğdaydan ihracat amaçlı un ve makarna üretimine sınırlama getirebilir. Bu konuda çalışmalar yapıldığını ve bu seçeneğin masada olduğu biliniyor. Her fırsatta dile getirdiğimiz gibi, ithalata dayalı un ve makarna ihracatı belli riskler taşıyor. Yani Rusya’dan veya başka ülkelerden buğday ithal ederek un, makarna ihracatının sürdürülebilirliği tartışılmalı. Koronavirüs bu konuda bir kez daha şapkayı önümüze koyup düşünmemiz gerektiğini gösterdi. Yerli üretimi artırarak buna bağlı ihracat çok daha büyük katma değer ve avantaj sağlayacaktır. Türk ye’n n yasakları Türkiye de bazı ürünlerde ihracatı özel izne bağladı. Aslında fiili olarak yasakladı demek daha doğru. Bu ürünler soğan, patates ve limon. Soğan ve patatesle ilgili karar bu yılın hemen başında alındı. Bu iki ürüne ilişkin karar koronavirüs ile ilgili değildi. 2018 ve 2019’da soğan ve patates ithalatı yapan Türkiye, Ocak ayı başında stoklarına bakarak, tekrar ithalat yapmamak için ihracata sınırlama getirdi. Bugün bakıldığında alınan kararın doğru olduğu görülüyor. Limon ihracatına ilişkin sınırlama ise yeni. İhracatçı Birlikleri’nin üyelerine yaptıkları duyuruya göre ağustos ayına kadar limon ihracatı özel izne bağlandı. Yine stok durumuna bakılarak ve limonun C vitamini içeriği nedeniyle koronavirüse karşı tüketiminin artması, yoğun talep görmesi nedeniyle limon ihracatı fiili olarak durduruldu.

31 Mart 2020 • SA L I / 15

DIŞ HABERLER

EKONOMİNİN HALLERİ Servet Yıldırım EK

Dünyanın borç yükü hiç bu kadar ağır olmamıştı

ovid-19’un yarattığı resesyon ile mücadele için hükümetler trilyonlarca dolarlık destek paketleri açıklıyorlar. Böylesine derin durgunluk ortamında bunların vergi artışları ile karşılanması mümkün değil. Bu devasa paketlerin finansmanı için merkez bankaları para basacak, hazineler ise borçlanacak. Eğer resesyon ve istihdam kaybı önlenecekse kısa vadede başka yol yok. Bu sürecin sonunda ülkelerin zaten yüksek olan borç stokları daha da artacak. Orta ve uzun vadede ciddi yan etkileri olabilecek bu yola zorunlu olarak başvuruluyorsa yan etkileri azaltıcı

yönde adımları da beraberinde atıp, borç stokundaki artışı hafiﬂetmek gerekir. Bunun yolu da borçlanma gerektiren kamu harcamalarının kontrol edilmesi, zorunlu ve verimli olmayan bazı yatırımların rafa kaldırılmasından geçiyor. Borç stokunda artış ciddi bir tehdit ama aslında yabancısı olduğumuz bir durum değil. Fed’in altın standardını terketmesiyle 70’lerden itibaren dünya borçlanmaya dayalı yeni bir üretim ve tüketim modeline geçti. O gün bugündür hükümetler, şirketler, bankalar ve bireyler durmadan borçlanıyorlar. Hakkını vermek lazım. Bu model

800 BİN SOLUNUM CİHAZI, 300 BİN MASKE

Al baba’dan Avrupa'ya ac l tıbb yardım Çinli e-ticaret devi Alibaba'nın kurucusu Jack Ma, kurucusu olduğu Jack Ma ve Alibaba Vakfı’nın, 177 ülkede 35 bin can kaybına neden olan koronavirüs (Covid-19) salgınıyla mücadele için Avrupa'ya acil tıbbi yardım göndereceğini açıkladı. Jack Ma, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Jack Ma Vakfı ve Alibaba Vakfı, Avrupa'daki hastanelere 800 solunum cihazı, 300 bin set koruyucu eldiven, 300 bin maske dahil ek acil teçhizat bağışlayacak" ifadelerini kullandı. Alibaba'nın kurucusu salgınla mücadelede birlik çağrı-

sında da bulundu. Jack Ma Vakfının ayrıca dünya çapında doktor ve hemşirelerin salgınla ilgili görüşlerini ve tavsiyelerini dile getirebileceği bir internet platformu açtığı kaydedildi. Çinli iş adamı, daha önce Asya ve Afrika'da birçok ülkeye salgınla mücadele için tıbbi yardım göndermişti. Çin hükümeti de Avrupa’da salgının en sert vurduğu bölgelere medikal ekipman yardımı yapmış, bazı Avrupa ülkeleri özellikle solunum cihazı ve test kitlerinin hatalı olduğu olduğuna ilişkin şikayetlerini dile getirmişti.

Dünyadan kısa kısa KORONAVİRÜS salgınının seyahat taleb n gözle görülür derecede düşürmes n n ardından Easy Jet f losunu en az k ay boyunca yerde tutacağını açıkladı. Ş rket B rleş k Krallık’ta 9 b n çalışanının 4 b n n n 1 N san’dan t baren ücrets z zne ayrılacağını duyurdu. ABD Salgın Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezler ’n n Ç n’ n Anhu bölges ndek tes s nde Ç nl b l m nsanları, koronav rüsü yüzde 96.5-99.9 oranında yok eden b r nanomateryal buldu. Ç n B l mler Akadem s ’ne bağlı Dal an K myasal F z k Enst tüsü’nden yapılan açıklamada bu nanomateryaller n yüz maskes ve hava f ltres yapımında kullanılması ç n ş rketlerle çalışmaya hazır olunduğu b ld r ld . (Global T mes) BİRLEŞMİŞ MİLLETLER gel şmekte olan ülkeler ç n 2.5 tr lyon dolar değer nde koronav rüs le mücadelede destek paket duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump, ülke genel nde koronav rüse bağlı ölüm sayısının gelecek k haftada

yükseleceğ n öngörerek, sosyal mesafe kurallarını 30 N san’a kadar uzattı. New York Val s B ll de Blas o se eyalette b r hafta ç nde tıbb malzemeler n tükeneceğ uyarısını yaptı. DOLARİZASYON sürec n sona erd rd kten b r yıl sonra Z mbabwe hükümet , artan koronav rüs end şeler ne paralel olarak Pazar günü ülke ç ndek ödemelerde döv z kullanılab lmes n yasallaştırdı. Yen düzenlemeyle ülkede ürün ve h zmetler dolarla satın alınab lecek. RUSYA'nın başkent Moskova 30 Mart’tan t baren karant na altına alınacak. DÜNYA Borsalar Federasyonu (WEF) açığa satış yasaklarının faydalı b r etk s olmadığını duyurdu. WEF Başkanı Nand n Sukumar, açığa satış yasaklarının f yatı etk leyerek bel rs zl ğ artırdığını söyled . TOKYO 2020 Ol mp yat Oyunları’nın 2021 yılında 23 Temmuz-8 Ağustos tar h nde yapılacağı açıklandı.

sayesinde bireyler sahip olamayacakları evlere, arabalara sahip oldular; şirketler özkaynaklarıyla yapamayacakları yatırımları yaptılar, ülkeler erişemeyecekleri kadar yüksek hızda büyüdüler. Bu borçlanma dalgası olmasaydı, dünya zaman zaman krizlerle kesilse dahi, son 40 yıldır tadını çıkardığı refah ve varlık balonunu göremeyebilirdi. Model sayesinde şirketler yatırım yaptıkça ekonomiler büyüdü; çalışanların gelirleri ve dolayısıyla tasarruﬂarı arttı. Hatta yeni modele kapitalizm yerine kreditizm diyenler bile oldu. Kapitalizm tasarruf ve yatırım üzerine kuruluydu,

kreditizm ise borçlanma ve tüketim. Modelin zayıf noktası ise borçlanmanın tıkanması ve krizlere olan yatkınlığı. Bugüne dönersek, IIF’e göre küresel borç stoku 2019 sonu itibariyle 253 trilyon dolar ile 85 trilyonluk toplam ekonomik hasılanın üç katı. Her bir dünyalıya 32,500 dolarlık borç düşüyor. Finans dışı kesimin borcu 200 trilyon civarında. Faizler düşük seyrettiğinde sorun yaratmıyor ama faiz biraz artınca bilançolar bozulmaya başlıyor. IIF’e göre stok bu çeyrekte 257 trilyona yükselecek. Tahmin yapıldığında Covid-19 krizi hesaplarda yoktu. Herkes biliyor ki bu bu

dev stok hiçbir zaman sıfırlanmayacak. Zaten borç sorunu denildiğinde akla borçların ödenmesi değil, döndürülmesi gelmeli. Şirketler ve hükümetler vadesi gelen borçları yeni borçlanmalarla çevirebilecekler mi? Çeviremediklerinde ne olacağını görmek için yakın tarihe bakın. 1980’lerde Latin Amerika, 1990’larda Asya, 2000’lerde ise ABD ve diğer batı ülkeleri borç krizini yaşadılar. Arjantin ve Rusya örneklerini hatırlıyoruz. En taze örnek ise Lübnan oldu. Borçlanmanın rehavetine kapılmamak lazım, özellikle bizim gibi ağırlıkla yabancı para cinsinden borçlananlar.

‘Dolardak rall henüz b tmed ’ ABD’l yatırım bankası Goldman Sachs, İng ltere merkezl HSBC ve İş Yatırım aynı görüşte. Dolardak yüksel ş henüz sona gelm ş değ l ve l k d te sorunları ekonom k faal yet nerdeyse durduğu ç n devam ed yor.

İş Yatırım Uluslararası P yasalar D rektörü / Şant Manukyan:

Doları get recek üç alanda da kırılma var

DIŞ HABERLER HİLAL SARI hilal.sari@dunya.com

ABD merkezli yatırım bankası Goldman Sachs, geçen hafta devletlerin ekonomiye destek için açıkladığı dev paketlerle sakinleşen dolardaki rallinin henüz sona ermediğini öngörüyor. Banka, Ticaret Ağırlıklı Dolar Endeksi’nin yakın zamandaki zirvelerinin yüzde 3 ila 5 üzerine de çıkabileceğini öngörüyor. Dolar endeksi geçen hafta destek paketleriyle nispeten artan risk iştahının hisse piyasalarını güçlendirmesine paralel, 103 düzeyinden 98,27 düzeyine düşerek 1986 yılından bu yana en sert haftalık düşüşünü yaşamıştı. S&P 500 endeksi ise yüzde 10’un üzerinde yükseliş kaydetmişti.

‘ABD’n n dolara müdahale etmes gerekeb l r’ Goldman Sachs stratejisti Zach Pandl, reel ticarette kullanılan doların henüz yukarı yönlü yüzde 3 ila 5 daha hareket edeceğini belirtiyor. Pandl FXStreet’in yayınladığı değerlendirmesinde ABD’nin dolara müdahale etmek zorunda kalabileceğine işaret ederek şunları söylüyor: “(Fed tarafından kullanılan) Ticaret Ağırlıklı Dolar Endeksi’nin yakın zamandaki zirvesinin de yüzde 3 ila 5 üzerine çıkabileceğini öngörüyoruz. Bu doları Şubat 2002’de son bulan boğa piyasasının zirvelerine yaklaştıracaktır ve başlıca pariteleri ‘ABD müdahalesi gerekli mi’ tartışmalarını getirecek boyutlara çıkartabilir. Son yıllarda müdahale nadiren olsa da bu anormal yükseliş bir politika tepksini gerektirebilir.”

HSBC: Gel şen ülke paralarında en r skl döneme yaklaşıyoruz Londra merkezl HSBC, gel şen ülke (EM) para b r mler n n çok r skl b r döneme g rd ğ n , y lemşe önces nde yen d pler n görüleb leceğ n öngörüyor. Gel şmekte olan ülke paralarında y leşmeye g den yolun beş fazdan oluştuğuna l şk n b r graf k yayınlayan banka, İnkar (Faz 1), Öfke/Korku (Faz 2) ve Pazarlık (Faz 3) dönemler n n ardından ‘Depresyon’ dönem olarak adlandırılan Faz 4’e yaklaştığımızı bel rt yor. FX Street kurucusunun paylaştığı HSBC değerlend rmes ne göre şu aşamada EM

paralarının düşüş yaşayacağı r skl b r döneme yaklaşıyoruz. Merkez Bankaları ve hükümetler n pol t ka adımlarının p yasayı stab l ze edemed ğ durumda bu faz bazı para b r mler ç n c dd düşüşler yaşanab leceğ ne şaret ed yor. Sonrasında se Kabullen ş fazı (Faz 5) gel yor ve gel şmekte olan ülke paralarının - ülke özel nde etkenlere bağlı olarak - yen den yükseld ğ b r döneme g r lmes öngörülüyor. Başka b r dey şle her b r para b r m n n y leşmes ülkeye has etkenlere bağlı hareket edecek.

Dolardak rall y DÜNYA’ya değerlend ren İş Yatırım Uluslararası P yasalar D rektörü Şant Manukyan da aynı f k rde. Dolardak yüksel ş n henüz sona gelmed ğ n bel rten Manukyan şu değerlend rmeler yapıyor: “Herhang b r ülkeye döv z n nereden geleceğ bell . Tur zm; tamamen durmuş durumda. T caret; Ordada çok fazla aksama var. D ğer de portföy yatırımları; Heps nde kırılma var. Dolar bazında yükümlülükler devam ed yor fakat o doları yaratacak akt v te b r buçuk aydır kes lm ş durumda. 2008’de gördüğümüz dolar fonlama kr z yd . Oradak sorun bankacılık sektöründe olduğundan Fed l k d te musluğunu açtığında sorunu büyük ölçüde çözdü. Şu an bu problem çözemeyecek d ye düşünüyorum çünkü sorun bankacılıkta değ l. Şu anda bankacılık dışı f nans sektöründe de büyük dolar ht yacı var. Fed’ n swap hatları baskıyı azaltmış gözüküyor. Ama bankaların bu kadar çabuk aldığı dolarları aşağı aynı hızda aktaracağını öngörmüyorum. Dolayısıyla dolar rall s n n b tt ğ n söylemek ç n henüz çok erken.”

Keynes' n dönüşü: ‘Kamulaştırma’ seçeneğ masada ABD, Almanya, Fransa, İtalya ve son olarak İsveç g b l beral ekonom ler n yetk l ler , koronav rüs salgınının yol açtığı ekonom k kr zle mücadelede ‘kamulaştırma’ adımlarının da kullanılab leceğ n bel rt yor. Ekonom dünyasında ht yaç hal nde devlet müdahales n n gerekt ğ n savunan J.M. Keynes’ n tekrar uyandığına l şk n yorumlar da yapılıyor. İsveç Mal ye Bakanı Magdalena Andersson, pazartes yayınlanan b r gazete röportajında kamulaştırma seçeneğ ç n “Eğer az sayıda büyük ş rketlerden bahsed yorsak, evet bu başvurulab lecek b r yol” fadeler n kullandı. Andersson, hükümet n şu anda zorluk yaşayan sayıca yüksek küçük ş rketler ç n se böyle b r adım atacamayacağını söyled . Son k hafta ç nde büyük l beral ekonom lerden de benzer söylemler geld .

Almanya’da Mal ye Bakanı Olaf Scholz, da devlet n zordak ş rketler korumak amacıyla pay alab leceğ n söylem ş, “Devlet bu varlıkları gerekt ğ nden uzun süre el nden tutmayacak” taahhüdü verm şt . Almanya’da açıklanan dev paket n 100 m lyar eurosu ş rketlerden doğrudan h sse alınmasına ayrıldı. Fransa’da MAl ye Bakanı Bruno Le Ma re, hükümet n l stes n oluşturduğu bazı ş rketler n salgın neden yle ‘sermaye enjeks yonuna ve hatta doğrudan kamulaştırılmaya’ ht yaç duyacağını bel rtt . France Info’ya konuşan Le Ma re “Kamulaştırma tab k son seçenek, ama şu an dışarda bırakamayacağımız b r seçenek. M lyarlarca dolar yatırım yaptığımız sanay şamp yonlarının 1929’dan bu yana görüşmem ş ş ddette b r ekonom k kr zde buhar olup uçmasına z n vermeyeceğ z”

ded . Le Ma re ş rketlere temettüler düşürmeler çağrısı yaparak tedar kç ler ne zamanında ödeme yapmalarını ‘yoksa kred ler ç n devlet tem natı alamayacaklarını’ da ekled . İtalya’da stratej k sektörler konusunda hükümete özel güçler veren bazı önlemlere hazırlanılıyor. Reuters haber ne göre sözkonusu düzenleme hükümet n savunma, enerj , telekomün kasyon, M lan Borsası ve ödeme s stemler g b temel f nans altyapılarında ‘veto’ hakkı verecek. Kab ne müsteşarı R ccardo Fraccaro, stratej k İtalyan ş rketler korumak ç n b r kalkan oluşturmaya hazır olduklarını bel rterek “Her türlü aracı kullanacağız” ded . ABD’de de Başkan Donald Trump, hükümet n kurtarılma ht yacı olan ş rketlerden h sse alması f kr n destekled ğ n bel rtm şt .

Ş rket sorumluluğunun sınırı neres ? DÜNYA PENCERESİ

Burak Dalgın dalginburak@gmail.com

ugünlerde herkes idareci ‘Korona’nın yol açtığı sorunlarla boğuşuyor. Çalışanların sağlığı, yaklaşan ödemeler, alacakların tahsilatı, piyasanın ne zaman açılacağı vb. Bu süreçte maalesef pek çok zor karar vermek gerekiyor.

DUNYA

CMYK

İnsani kaygılarla eldeki imkanları, kısa vadeli mecburiyetlerle uzun vadeli hedeﬂeri dengelemek hiç de kolay değil. Bu konulardan bunalan bir iş insanı sorumluluklarının sınırını düşünürken karşısında aniden Alaaddin’in cini belirse ve ‘kimin fikrini almak istersin?’ deyiverse cevabı ne olmalı? Benim önerim farklı perspektiﬂer sunacak şu dört isim olurdu. BİR: MILTON FRIEDMAN. Serbest piyasa kapitalizminin babası on dört sene önce öldü ama görüşünü biliyoruz: ‘Şirketlerin yegane görevi kanunlar çerçevesinde hissedarları için azami değer yaratmaktır’. Mesela iş insa-

nımızın ‘hemen tenkisat mı yapayım?’ sorusunu cevaplarken Friedman’ın kriteri yalnızca iş performansı: ‘Piyasa düzeldiğinde hızla yeterli çalışan bulabilir misin?’, ‘Gidenler ne kadar kritik?’ veya ‘Bunu yapınca markan zarar görür mü?’ gibi. ‘Ama insanlara yazık değil mi?’ itirazına Nobelli profesörün yorumu net: ‘Bunu düşünmek senin değil kamu otoritesinin işi. Senin görevin şirketin için iyi olanı yapmak’. İKİ: MICHAEL PORTER. Farklı bir görüş almak isteyen kahramanımızın karşısında bu kez ‘rekabetçilik’ teorisiyle ünlü bir başka profesör var. Mealen ‘Senin şirketinin diğerlerinden

Rüyada M lton Fr edman, M chael Porter, Larry F nk ve B ll Gates’ görmek hayra alamet m ? daha iyi yapabileceği bir toplumsal katkı varsa onu yapmalısın. Sosyal sorumluluğu herkes en rekabetçi olduğu alanda yapmalı’ diyor. Bu cevap üzerine iş insanımızın aklına restoranlardan listeleme ücreti almayan Yemek Sepeti, hastane ilanlarını bedava yayınlayan Kariyer.net ve sağ-

lık personelini misafir etme kampanyasını başlatan The Marmara oteli geliyor. ÜÇ: LARRY FINK. Dünyanın en büyük varlık yöneticisi çıtayı daha da yükseğe koyuyor. ‘Artık şirketlerin hissedar değeri yaratmanın ötesinde de rolü var. Tüm paydaşlara (çalışana, tedarikçiye, çevreye) karşı da sorumlusun’. Kahramanımız geçenlerde okuduğu ‘Sanko Koronavirüs sürecinde 14 bin çalışanın hesabına 1000’er lira korona harçlığı koydu, alacaklarını vade farksız 2 ay öteledi.’ haberini hatırlıyor. Bir de Airbnb ve Uber gibi firmaların kendi platformlarında iş yapanlarla ilgili hiçbir so-

rumluluk üstlenmeden tüm yükü Amerikan halkına yıktıklarını bilse.. DÖRT: BILL GATES. Dünyanın en zengin adamının apayrı öncelikleri var. Artık tüm vaktini kurduğu ve servetini bağışladığı vakfa ayırıyor. O kadar ki geçenlerde Microsoft yönetim kurulundan dahi ayrıldı. İş insanımız imreniyor ama bunun herkesin harcı olmadığını da biliyor. Seçim -imkanları dahilindekahramanımızın. Ama ‘hikaye’ bile olsa ‘Çalışanları sağlıksız ortamda çalışmaya zorla, tedarikçilere para ödeme, bu arada tüm kamu desteklerine başvur’ önerisi yapan yok. En azından olmamalı.

sürdürüleb l r

Cov d-19 salgını neden yle nsanların evde kalması, traf ğ n azalması, fabr kalarda üret m hızının düşmes g b nedenlerden dolayı İstanbul’da hava k rl l ğ yüzde 30 azaldı Hazırlayan: DİDEM ERYAR ÜNLÜ • d dem.eryar@dunya.com

31 Mart 2020 • Salı

İş, sanat ve spor dünyası b nlerce a le ç n “Ahbap” oldu Ahbap Derneğ , koronav rüs salgını neden yle faal yetler duran b rçok ş kolundak çalışanın gıda ht yaçlarını karşılıyor. Derneğ n Başkanı Haluk Levent’ n yaptığı çağrıya ş, sanat ve spor dünyasının ünlüler yanıt verd . 30 saatte 44 ünlü s m 10 b n 252 a leye sah p çıktı. İYİLİK FABRİKASI YASEMİN SALİH yasemin.salih@dunya.com

Kadına şiddet davalarındaki çıkışlarıyla dikkatimizi çekti sanatçı Haluk Levent. 2019’un Kurban Bayramı’nda kesimden kaçan kurbanlık danaya sahip çıkması günlerce konuşuldu. Elazığ depreminde ise başkanı olduğu Ahbap Derneği, bölgedeki depremzedelere yaklaşık 2 mil-

yon liralık destek vererek gönüllerde yer etti. Korona günlerinde de çok aktif Ahbap Derneği. Haluk Levent’in iş, spor ve sanat dünyasına “gelin birlikte yardım edelim” çağrısı sosyal medyada olay oldu. Levent ise salgının ilk günlerinden itibaren yaptığı çalışmaları, planlarını sadece DÜNYA’ya anlattı. Sosyal medyadan yayımladığı mesajında tüm sanatçı ve sporculara seslenerek, “Ben sizden daha hayırsever değilim, sadece daha koordineliyim. Gelin Ahbapları siz de

kucaklayın. Gün dayanışma günüdür, bireysel değil hep birlikte hareket edelim” diyen Levent’e iki günde rekor bağış geldi.

Bağışların hedefi koronavirüs nedeniyle işlerini durduran sektörlerin çalışanlarına kriz atlatılana kadar gıda desteği sağlamak.

Hedef yerini buldu ve çağrıdan 30 saat sonra 40'ın üzerinden ünlü isimden 10 bin 252 ailenin iki aylık gıda masraﬂarını karşılayacak destek geldi. XAnadolu Efes’le yeme içme sektörü çalışanlarına yönelik işbirliğiniz dikkat çekti. Şirketlerden bu tür işbirliği talepleri artıyor mu? Evet, bu konudaki temaslarımız yeni başlamasına rağmen talep çok. Örneğin Knorr markasıyla 1.000 aileye iki aylık çorba desteği yapmak üzere anlaştık. Şimdi açıklayamayacağım bir Fransız gıda markasıyla da 2 bin 500 aile için paketler hazırlıyoruz. Migros’tan 5 bin kişiye alışveriş kartı sağladık. Sadece kurumsal değil, bireysel hayırseverler de bağış yapıyor. XKriteriniz koronavirüs nedeniyle işsiz kalmak mı? Neye göre aileleri belirliyorsunuz? Evet, işini kaybetmiş olması gerekiyor. Şu anda sadece yeme-içme sektöründe 2 bin 100 kişiyi tespit ettik. Ahbap.org adresine başvurarak işsiz kaldıklarını ispatlıyorlar. Biz de bunları resmi kaynaklardan doğruluyoruz. Yüzde 95’i doğru çıkıyor. Zaten 200 TL’lik yardım için sahte belge düzenlemekle uğraşıyorsa ihtiyacı vardır diyerek onlara da veriyoruz. XPeki kapasiteniz nedir, nereye ulaşacak bu proje? Şu ana kadar 6 bini geçti başvurular. Bir hafta sonra 10 bini geçer diye düşünüyorum. Bir ayda 100 bin insana yardım ulaştırmayı planlıyoruz. Yoğunluk büyükşehirlerde. Küçük şehirlerdekiler bir şekilde akraba-komşu-köylü yardımıyla hayatlarına devam

ediyor. Büyükşehirde bu ilişkiler kalmadı. Kira var, eğitim masrafı var, hayat daha zor. XBütçeniz ne kadar? Biz kasada para bırakmıyoruz. Dernek zenginleşsin diye bir derdimiz yok. Bakın Elazığ depremi öncesinde kasada 2 milyon TL para vardı. Valiliğe gittik, konteyner kentlere gıda yardımı yaptık. Korona krizi çıkmadan önce de kasamızda 1 milyon TL’miz vardı. Son birkaç günde 500 bin daha geldi, önümüzdeki hafta buna 500 bin daha eklenecek. Bağışlar ahbap.org üzerinden yapılıyor. Para geldikçe ihtiyaç sahiplerine aktarıyoruz. XKimler çalışıyor sizinle, gönüllüleri anlatır mısınız? Profesyonel kadro 12 kişi. Kayıtlı 75 bin gönüllümüz var. 370 bin de genel proje bazlı gelen gönüllülerimiz oluyor. Kurumsal gönüllülerimiz de oluyor. Örneğin korona yardımları için bir kargo şirketiyle anlaştık, onlar dağıtıyor.

Toroslar’da iyilik için tarım yapacak! Haluk Levent’ n sürdürüleb l r kaynaklarla toplumsal projeler yürütmek üzere de f k rler var. Bunlardan b r n İŞKUR le gerçekleşt rmek sted kler n anlatan Levent, “N tel kl şç ve ş rketler n ht yaçlarını buluşturan b r proje üzer nde çalışmak ç n koronav rüs önces nde randevulaşmıştık ancak salgın neden yle askıya aldık” d yor. Ahbap Derneğ ’n n asıl odaklandığı konu se tarımsal üret m de

DUNYA

CMYK

destekleyen b r proje. Başkan Levent, “İy b r sosyal g r ş mc l k örneğ ” d ye n telend rd ğ projey şöyle anlatıyor: “Organ k tarım yapmak üzere b r projem z var. Feth ye ve Tarsus’ta tarla bulduk. İk s n de nceley p b r ne karar vereceğ z. Burada gönüllüler ve yerel halkla b r tür kooperat f g b çalışacağız. Ahbap Organ k adında da marka çıkaracağız. Gel r n tamamı toplumsal yardıma aktarılacak.”