Feitenreconstructie 2012-2017

De inspecteur-generaal van SodM, De Jong, geeft een week na het kabinetsbesluit van 17 januari een interview in NRC, waarin hij zegt dat Groningen nog steeds niet veilig is. Hij ziet het besluit om de productie van de Loppersumclusters voor 80% te verminderen als een noodmaatregel. Volgens De Jong heeft deze maatregel pas nut over een jaar en voor de duur van twee jaar. Maar hiermee kan wel tijd worden gekocht om huizen en gebouwen te versterken.

De Jong zegt in dit interview ook: “Alleen de veiligheidsrisico’s voor Loppersum inventariseren volstaat niet. NAM moet kijken naar de risico’s in het héle winningsgebied. Ook op andere plekken waar zij het Groningse aardgas weghalen ontstaat in de grond compactie, samendrukking van gesteente, waardoor aardbevingen ontstaan.” Hij vindt dat de NAM een onjuiste risicoanalyse maakt en in haar winningsplan geen maatregelen neemt om aardbevingen te reduceren. “De NAM zegt dat het er voor aardbevingen niet toe doet of je meer of minder wint. Wij bestrijden dat: hoe sneller we winnen, hoe vaker Groningen beeft”, aldus De Jong.134 Naar aanleiding van dit interview wordt De Jong door het ministerie van Economische Zaken ter verantwoording geroepen (zie paragraaf 5.2.4). Tijdens zijn openbaar verhoor herhaalt hij dat hij destijds aandacht heeft gevraagd voor aanvullende risicoanalyses bij andere clusters.

Wij hadden gezegd “Loppersum dicht, dus die vijf clusters dicht”, in de veronderstelling dat de andere gewoon zouden doorgaan zoals ze deden. Toen bleek het dat de bedoeling was om die juist verder open te zetten. Toen heb ik gezegd, op meerdere plekken en tegen meerdere mensen van het ministerie: als jullie dat willen, dan moeten we gaan vragen aan de NAM of ze voor die bepaalde locaties een aparte risicoanalyse gaan maken. Dat heb ik echt vijf of zes keer gedaan.

Openbaar verhoor Jan de Jong, 30 augustus 2022

De Jong geeft aan dat naar zijn weten die risicoanalyses niet zijn gemaakt.135 NAM-directeur Bart van de Leemput geeft tijdens zijn verhoor aan dat er wel degelijk ook breder is gekeken dan enkel naar de Loppersumclusters:

Er lag een risicoanalyse voor het hele veld. Die lag er voor verschillende scenario’s: voor vlak produceren, maar ook voor minder produceren uit het Loppersumgebied.

Openbaar verhoor Bart van de Leemput, 31 augustus 2022

Ook leveringszekerheid belangrijk bij het ministerie van Economische Zaken

In 2013 is onderzoek verricht naar de mogelijkheden voor het toepassen van stikstofconversie en de gevolgen daarvan voor de leveringszekerheid. In paragraaf 5.2.3. is nader ingegaan op dit onderzoek (onderzoek 7). Uit dit onderzoek blijkt dat door middel van stikstofconversie de gaswinning tot (ver) onder de 40 miljard kubieke meter gebracht kan worden. Er wordt dan wel minder ‘vlak gewonnen’. Volgens minister Kamp hebben veel deskundigen hem laten weten dat ‘vlakke winning’ een veiligere optie is.136

In mijn hoofd had ik 30 en 40 en dat kwam ook uit dat onderzoek nummer 7. Die 30 was naar de overtuiging van de deskundigen onverantwoord, omdat je vlakke winning moest hebben.

Openbaar verhoor Henk Kamp, 9 september 2022

De leveringszekerheid is te verdelen in twee componenten: een ‘volumematige’ en een ‘capaciteitsmatige’ component. De volumematige component houdt in dat er voor een bepaalde periode, zoals een maand of een jaar, voldoende gas beschikbaar is om te voorzien in de vraag. De capaciteitsmatige component houdt in dat op bepaalde piekmomenten, zoals op een koude maandagochtend, de juiste hoeveelheid gas kan worden geleverd.137 De capaciteit kan per cluster sterk verschillen en is onder andere afhankelijk van de druk. Het sluiten van de Loppersumclusters, zoals geadviseerd door SodM, leidt niet enkel tot een volumebeperking, maar ook tot een beperking van de productiecapaciteit (met andere woorden: een beperking van de productie op piekmomenten). Het advies van Staatstoezicht om de Loppersumclusters te sluiten leidt tot minder flexibiliteit en dit is voor GasTerra lastiger dan een volumebeperking.138 Paragraaf 5.3.4 gaat hier dieper op in. In deze paragraaf ligt de focus op de manier waarop het ministerie van Economische Zaken omgaat met het SodM-advies in relatie tot leveringszekerheid.

Op 7 januari 2014 presenteert de NAM op het ministerie van Economische Zaken een aantal scenario’s, inclusief de eventuele implicaties daarvan voor de capaciteit.139 Op vrijdag 10 januari heeft het ministerie van Economische Zaken contact met GTS om informatie te verkrijgen over wat de (eventuele) effecten zijn van de door Staatstoezicht geadviseerde productiebeperking van de Loppersumclusters.140 Op dezelfde dag stuurt de NAM een mail naar het ministerie van Economische Zaken waarin zij aangeeft dat de vijf Loppersumclusters 25% van de totale Groningencapaciteit innemen. Bij de insluiting van de vijf clusters op basis van een winningsscenario van 40 miljard kubieke meter per jaar zit het Groningenveld een groot deel van het jaar tegen de beschikbare capaciteit aan.141 Hierop besluit een ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken om de NAM en GTS met elkaar in contact te brengen. De ambtenaar mailt aan de NAM: “Omdat leveringszekerheid ook een rol speelt zullen we GTS vragen om met jou contact op te nemen. Dit om na te gaan wat het eventueel beperken van

136 Verslag openbaar verhoor van de heer Kamp, 9 september 2022.

137 Kamerstuk II 2015-2016, 33529, nr. 283.

138 Verslag openbaar verhoor van de heer Broenink, 2 september 2022.

139 NAM. Mailbericht, 7 januari 2014, 22.32. Onderwerp: Re: Update Groningen.

140 Ministerie van EZ. Mailbericht, 10 januari 2014, 6.28. Onderwerp: Re: ambtelijk advies Groningen.

141 NAM. Mailbericht, 10 januari 2014, 18.45. Onderwerp: Groningen capaciteit.