Feitenreconstructie 2012-2017

Wij konden de mensen aanbieden: een snelle en laagdrempelige procedure die geleid werd door onafhankelijke en onpartijdige arbiters. Openbaar verhoor Pieter Schulting, 14 september 2022

De NCG kondigt aan dat er op 2 mei 2016 vijf arbiters starten, die allemaal een carrière als rechter achter de rug hebben. Een gedupeerde kan naar de Arbiter stappen als de schadeexpert van het CVW (de eerstelijns schade-expert) en de contra-expert er samen niet uitkomen, of als de gedupeerde ontevreden is over wat de contra-expert en expert hebben besloten. Er zijn geen kosten verbonden aan de procedure.

Tekstkader 6.11 De werkwijze van de Arbiter Bodembeweging

Nadat een inwoner een zaak heeft aangemeld, krijgt de Arbiter beschikking over de volgende stukken: de beide expertiserapporten van de schade-expert en de contra-expert, en de uitkomst van het overleg wat de experts hebben gevoerd.

De standaardprocedure bestaat uit de volgende stappen:

• Een schouw waarbij de Arbiter ter plekke gaat kijken naar de schade. Hierbij zijn de eigenaar en de NAM aanwezig, en daarnaast de schade-expert en contra-expert.

• Een zitting waarbij beide partijen (de NAM en de eigenaar) worden gehoord.

• De uitspraak met een oordeel over de oorzaak van de schade en de hoogte van de vergoeding.

Het kan ook voorkomen dat partijen een schikking treffen voordat de Arbiter uitspraak doet. De uitkomst van een schikking laat de Arbiter vastleggen in een ‘vaststellingsovereenkomst’.

De arbiters kunnen zich laten bijstaan door een deskundige. Volgens Schulting deden de arbiters dat in een ‘tussenuitspraak’: “in die uitspraak beslisten we dan bijvoorbeeld eerst dat het bewijsvermoeden van toepassing was […] maar dat er nog wel aanleiding bestaat om te bezien of dat bewijsvermoeden al dan niet weerlegd kon worden. Daartoe benoemden we dan een deskundige”, aldus Schulting.406

NAM zet arbiters onder druk

De werkwijze van de Arbiter is vastgelegd het ‘Reglement Arbiter Aardbevingsschade’ en toegelicht in tekstkader 6.11. Uitspraken die de Arbiter doet zijn niet bindend voor de gedupeerde. Zo blijft de gang naar de rechter een mogelijkheid. Voor de NAM is vastgelegd dat zij zich ‘in beginsel’ houdt aan een uitspraak. Arbiter en voorzitter van de Arbiter Bodembeweging Pieter Schulting verklaart in zijn verhoor dat deze formulering in de praktijk een grote impact heeft gehad op het werk van de arbiters; het hing als “een zwaard van Damocles boven de Arbiter”. Het hield volgens Schulting namelijk de weg vrij voor NAM om na een uitspraak van de Arbiter alsnog naar de rechter te stappen. Die mogelijkheid hebben NAM en het CVW volgens Schulting meermaals ingezet als dreigement om de Arbiter te beïnvloeden. Dan werd er gezegd “zo willen we het hebben en anders dan gaan we naar de rechter”, licht Schulting in zijn verhoor toe. Bij tussenuitspraken “is de NAM toch regelmatig in de pen geklommen om ons erop te wijzen dat het absoluut onjuist was wat we deden. Datzelfde is ook wel gebeurd naar aanleiding van einduitspraken, waarbij de NAM nog probeerde om ons op andere gedachte te brengen. En dat waren geen kattenbelletjes. Dat waren flinke epistels, onderbouwde stukken waarom de Arbiter het toch echt verkeerd zag, buiten de procedure om.”407 In een mail aan de enquêtecommissie schetst een andere oud-voorzitter en arbiter, Jenne van der Vinne, een vergelijkbaar beeld van de opstelling van de NAM.408

Dat patroon heeft zich later, naar het eind toe steeds vaker, herhaald vanuit de NAM, dat er gewaarschuwd werd: ‘pas op, we gaan naar de rechter’. Of […] ‘we zullen je uitspraak niet uitvoeren’.

Openbaar verhoor Pieter Schulting, 14 september 2022

Minister Kamp en de NAM laten tijdens de openbare verhoren weten dat ze zich niet kunnen vinden in de verklaring van arbiter Schulting. Volgens Kamp waren de uitspraken van de Arbiter wel degelijk bindend voor de NAM. Na de uitspraak heeft een schademelder het recht om naar een rechter te gaan maar, stelt de minister, maar “die uitspraak was bindend voor de NAM. Als de Arbiter een uitspraak doet en de NAM accepteert die niet en komt die niet na, dan moeten ze naar de NCG of naar mij gaan. Dan zullen we de NAM corrigeren.” Het signaal dat de NAM regelmatig dreigde met een gang naar de rechter heeft hem nooit bereikt, verklaart Kamp.409 De NAM schrijft in reactie op het verhoor van Schulting in een brief aan de enquêtecommissie dat het nooit NAM’s intentie is geweest om druk uit te oefenen op de Arbiter. De NAM zegt het ‘te betreuren’ dat arbiter Schulting dit wel zo heeft ervaren.410

407 Verslag openbaar verhoor van de heer Schulting, 14 september 2022.

408 Mailbericht van de heer Van der Vinne aan de parlementaire enquêtecommissie, 23 maart 2022, 23.48.

409 Verslag openbaar verhoor van de heer Kamp, 3 oktober 2022.

410 NAM. Brief aan de Commissie inzake openbare verhoren van de heren Meiborg en Schulting, 23 september 2022.