Nowy Dziennik 20110303 40th Anniversary Special

nasza strona w internecie:

SO BOTA – NIE DZIE LA 5-6 MARCA – SATUR DAY-SUN DAY, MARCH 5-6, 2011

Jubileuszowy dodatek specjalny

Projekt okładki – Janusz Kapusta

POLISH DAILY NEWS

www.dziennik.com

2 nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Jeszcze dziś

zostań członkiem Fundacji Kościuszkowskiej

i przyłącz się do najbardziej prestiżowej

organizacji polonijnej w Stanach Zjednoczonych

a szkowsk u i c ś o K Fundacja orku gratuluje J kowi wNowym i n n e i z D Nowemu alności oraz życzy iał e 40 lat dz kcesów w służbi su dalszych rykańskiej me Polonii a

Promujmy wspólne sp rawy Polonii am erykańskie j

Prosimy Państwa o dotacje na rzecz funduszy stypendialnych Fundacji Kościuszkowskiej, która wspiera edukację lekarzy, prawników, dziennikarzy oraz artystów pochodzenia polskiego. Fundacja Kościuszkowska kontynuuje promocję Polski, jej historii ikultury od 1925 roku.

Bez Państwa wkładu nasze działania byłyby niemożliwe.

ndacji u F z c e z r a n je Państwa dotac owego. d o h c o d u k t a d są wolne od po

Zwr a zpro camy s ię śbą o pr do Pań do m zyłącz stwa przy isji ksz enie się Polo szłego tałcen nii a i mer pokolen a ykań ia skie j.

wanie o ż a g n a za byśmy , e n z c Państwa e i jest kon e w o ne dla s ż n a a w fin ć a tynuow cjatywy n o k i l g o m ini w ó k a l o P Polonii i Liczymy na pomoc!

Osoby zainteresowane za łożeniem funduszu stypendialnego lub kulturalnego zapraszamy do kontaktu telefonicznego: 212.734.21 30 Wrazie potrzeby służym y pomocą wskontaktowaniu się z ra dcami prawnymi, którzy specjaliz ują się wzarządzaniu sprawami majątkowymi.

TheKF.org Zadzwoń: 212.734.2130, wew. 222

40 lat “Nowego Dziennika”

Od wydawcy Czterema dekadami zamykamy ważny okres w historii Nowego Dziennika. Walczyliśmy w tym czasie o niepodległość Polski, o włączenie naszej ojczyzny do grona państw NATO, a wreszcie o zniesienie amerykańskich wiz dla Polaków. Ta walka jeszcze się nie zakończyła, ale będziemy prowadzić ją do skutku.

Nowy Dziennik staje także przed innymi wyzwaniami. Musimy sprostać zmianom narzucanym przez rewolucję informatyczną, konkurencji szybko zyskujących na znaczeniu portali internetowych, nadążyć za serwisami społecznościowymi, jak Facebook czy Twitter.

W tej nowej epoce rola publikacji takich jak Nowy Dziennik musi się zmieniać. Dlatego, by sprostać wymogom rzeczywistości, podejmujemy nowe inicjatywy. Są to między innymi rozbudowa wydania internetowego i uruchomienie strony z informacjami w języku angielskim, mającej być łącznikiem z ojczyzną dla tych naszych rodaków, którym łatwiej czytać i myśleć w tym języku.

Z przyjemnością będziemy od Państwa przyjmować sugestie i postulaty. Chcemy sprostać oczekiwaniom Czytelników, którzy byli dla nas najważniejsi, kiedy 40 lat temu zakładaliśmy Nowy Dziennik, i będą najważniejsi również teraz, w nowym jego wcieleniu.

TADEUSZ A. KONDRATOWICZ prezes Bicentennial

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Polska gazeta za oceanem Od 40 lat staramy się wydawać stojącą na wysokim poziomie i obiektywną w poglądach polską gazetę. Nie szukamy poparcia w organizacjach ani kapitału wielkich koncernów wydawniczych. Chcemy utrzymywać się sami, aby zachować pełną niezależność. Dodatkowe utrudnienie: robimy to w Stanach Zjednoczonych.

Pierwszy numer Nowego Dziennika ukazał się 27 lutego 1971 roku. Niewesoła to była epoka. System komunistyczny w Polsce i krajach ościennych, podział świata na dwa bloki polityczne, wydawał się wtedy nienaruszalny. Gazeta miała się zwracać do Polaków w Ameryce, którzy nie godzili się z takim stanem rzeczy, którzy z tego powodu w ogóle się znaleźli za oceanem.

Niech ten specjalny, jubileuszowy dodatek będzie hołdem i podziękowaniem dla tych osób, które poważyły się 40 lat temu na takie przedsięwzięcie, kładąc na szalę swoje kariery, czas, oszczędności.

Udało im się: skromna kiedyś, ledwo utrzymująca się gazetka po czterech dekadach jest grubą publikacją o nowoczesnym wyglądzie, poruszającą wszelkie możliwe tematy, zwracającą się do wszystkich Polaków, bez względu na ich przekonania polityczne, wykształcenie czy wiek.

Głównie jesteśmy czytani w Nowym Jorku i jego okolicach, ale za pośrednictwem prenumeraty docieramy do wszystkich stanów Ameryki, a nawet do Polski, bo i tam mamy wiernych czytelników. Wielu z założycieli, redaktorów, pracowników już nie ma wśród nas, ale o nich pamiętamy.

W różnych archiwach udało nam się znaleźć zdjęcia m.in. z imprez nowodziennikowych. Bo trzeba podkreślić, że Polacy w Nowym Jorku, choć wybór życia na emigracji dla wielu okazał się bardzo trudną próbą, jednak potrafili się bawić. Nowy Dziennik urządzał bale, bankiety, andrzejki i inne okolicznościowe imprezy. Żyliśmy skromnie, ale byliśmy ze sobą razem, zgromadzeni wokół naszej gazety, dawniej – monopolistki na polonijnym rynku nowojorskim.

Wiele pracujących dziś w Nowym Dzienniku osób – w tym niżej podpisany – reprezentuje imigrację “solidarnościową”, czyli osoby przybyłe z Polski w latach 80. To pokolenie ciągle stanowi trzon naszych czytelników i partnerów biznesowych.

Czytają nas zatem ludzie starsi, pamiętający czasy założenia Nowego Dziennika oraz pokolenie średnie. A młodzi? Oni zwykle zaglądają na naszą stronę internetową. Zmodernizowana ostatnio, cieszy się coraz większą popularnością; niedługo przybędzie na niej zdjęć i materiałów wideo, a także pojawi się zupełnie osobna strona w języku angielskim.

Wróćmy jednak do historii. Trudno dziś wymierzyć zasługi i wkład poszczególnych założycieli. Na nas, dziennikarzy, największy wpływ wywarł pierwszy redaktor naczelny, śp. Bolesław Wierzbiański. Jego wybitna inteligencja oraz zmysł dyplomacji pozwoliły zachowywać przez naszą gazetę umiar i obiektywizm.

Nowy Dziennik niewątpliwie wpisywał się w nurt niepodległościowy i antykomunistyczny – dowodem jego akcje polityczne, ale też wyciąganie

ręki z pomocą dla niezliczonych dziennikarzy i artystów, którzy musieli Polskę opuścić. Jednakże wśród rozpolitykowanej, często skrajnej i emocjonalnej w poglądach społeczności polskiej w Ameryce, utrzymywany w imię reguł dziennikarstwa dystans w redakcyjnych tekstach nie zawsze się podobał. Pan Wierzbiański wiedział jednak, że gdy raz się zaangażuje w polityczne spory w kraju – oraz spory wśród Polonii – nie będzie już odwrotu.

Ten obiektywizm i powściągliwość – nawet za cenę gromów ciskanych z lewa i prawa – to może najważniejsza lekcja, którą Bolesław Wierzbiański dał swoim dziennikarzom oraz redaktorom naczelnym, którzy przejęli po Nim schedę.

Po śmierci Bolesława Wierzbiańskiego w 2003 roku nastąpiło rozdzielenie funkcji prezesa wydawcy Nowego Dziennika, firmy Bicentennial Publishing Corp. oraz redaktora naczelnego gazety.

Nowym prezesem została wdowa po Panu Bolesławie – Barbara Wierzbiańska. Przez kilkanaście lat prowadziła gazetę pewną ręką, sama trzymając się jednak na uboczu życia publicznego.

We wrześniu 2008 r. jej stanowisko przejęła Malina Stadnik. W październiku 2009 r. Rada Dyrektorów powierzyła funkcję prezesa Tadeuszowi Kondratowiczowi. Od września 2008 r. funkcję przewodniczącego Rady Dyrektorów sprawuje dr David Brożyna, syn jednego z fundatorów gazety.

Kolejnymi redaktorami naczelnymi byli natomiast: Maciej Wierzyński, Julita Karkowska, Czesław Karkowski, a od października 2009 roku – Jan Latus.

W czasie ich rządów gazeta – zachowując typową dla siebie powściągliwość języka i polityczną neutralność – podążała z duchem czasu, dostosowując się do potrzeb młodszych, często dobrze w Polsce wykształconych, czytelników.

Zmieniał się też zespół redakcyjny. Dziś redaguje gazetę, składa ją i prowadzi biuro redakcyjne około dwudziestu oddanych jej osób.

Autorytet moralny i profesjonalizm Nowego Dziennika zaowocował jego ważną rolą polityczną. Rozmawiali z nami niezliczeni dyplomaci i politycy polscy, imigracyjni i amerykańscy, składali wizyty w redakcji lub urządzali w niej spotkania z publicznością sławni artyści, pisarze, sportowcy. O tych spotkaniach piszemy osobno.

Nowy Dziennik nie był jedynie gazetą – był także instytucją polityczną, biurem poradnictwa i pomocy. Dziś nie musi już spełniać tych wszystkich funkcji. Nadal jednak chcemy robić to, od czego zaczęli nasi wspaniali ojcowie założyciele w 1971 r.: publikować, starannie i mądrze redagowaną, polskojęzyczną gazetę w Nowym Jorku. Może rozwiniemy się na innych, bardziej ponoć perspektywicznych polach, ale gazety nie zaniedbamy. Słowo!

JAN LATUS redaktor naczelny

Fot. Leszek Sadowski

Publishing Co. Inc

3

Obecny zespół Nowego Dziennika, w pierwszym rzędzie od lewej: Elżbieta Nalewajek, Maria Ożóg, Ewa Kowalska, Andrzej Dobrowolski, Jan Latus, Tadeusz Kondratowicz, Aleksandra Słabisz, Teresa Kamińska, Anna Śpiewak, Iwona Rozalewicz; w drugim rzędzie od lewej: Stanisław Psyk, Dominik Przybyło, Tomasz Bagnowski, Julita Karkowska, Wojciech Kowalski, Tomasz Deptuła, Mieczysław Rudek, Jerzy Gieruszczak, Ewa Kern-Jędrychowska, Katarzyna Szcześniak (stypendystka), Janusz Szlechta i Elżbieta Kieszczyńska. Nieobecni – Maria Łyko, Jolanta Wysocka, Adrian Szefke, Andrzej Sobociński, Piotr Milewski i Marcin Żurawicz

4

40 lat “Nowego Dziennika”

Listy gratulacyjne

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

5

BOŻENNA URBANOWICZ GILBRIDE INGE AUERBACHER autorki książki

“PRZERWANE DZIECIŃSTWO” po polsku albo

“CHILDREN OF TERROR” w języku angielskim

ŻYCZĄ NOWEMU DZIENNIKOWI

“100 LAT”

Przesyłam podziękowania za wieloletnią współpracę i najlepsze życzenia dla wszystkich pracowników “Nowego Dziennika” Bożenna Urbanowicz Gilbride

6

40 lat “Nowego Dziennika”

Założyciele i fundatorzy MIECZYSŁAW J. BROŻYNA (1915-1981) ur. w Passaic, New Jersey. Do Polski wyjechał z rodziną w 1929 r., ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego w Mielcu w 1933 r. Studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1933-39; w tym okresie zaprzyjaźnił się z Karolem Wojtyłą. Po ukończeniu studiów wrócił do Stanów Zjednoczonych i rozpoczął staż jako chirurg w szpitalu St. Michaels w Newarku, NJ. Do Armii USA wstąpił w 1943 r. W stopniu pułkownika był dowódcą szpitala polowego 3. Armii. Po zakończeniu wojny wrócił do USA i w 1946 r. otworzył prywatną praktykę w Harrison, NJ. Był członkiem kilku stowarzyszeń lekarzy, m.in. prezesem National Medical and Dental Association (Polish Doctor’s & Dentists Association), należał też do Polish University Club. Z Nowym Dziennikiem związał się już w 1971 r. i wspierał naszą gazetę aż do śmierci.

EDWARD W. LUKA (1933-1991) urodził się w

Nisku. W wieku 5 lat wyemigrował z matką i siostrą do USA, by dołączyć do ojca. Jego rodzina osiedliła się w Garfield, NJ. Po ukończeniu Columbia University w 1954 r. studiował na Boston University, gdzie w 1958 r. otrzymał tytuł MD. Przez dwa lata odbywał służbę wojskową w Amerykańskim Korpusie Medycznym. W 1964 r. wrócił do Garfield i tam otworzył prywatną praktykę. Ożenił się z Ireną Tomcho, która dziś zajęła jego miejsce w zarządzie Nowego Dziennika. Był świetnym dermatologiem, szlachetnym człowiekiem i znanym obrońcą spraw polskich w USA. Działał m.in. w KPA, Polskim Instytucie Naukowym oraz parafii pod wezwaniem św. Stanisława Kostki. Od 1972 r. aż do śmierci był w zarządzie Bicentennial Publishing Corp. Zaangażowany politycznie, należał m.in. do

współzałożycieli Polsko-Amerykańskiego Towarzystwa Republikanów, którego został wiceprezesem.

BOLESŁAW T. ŁASZEWSKI ur. w 1912 r. w Górze Ropczyckiej. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W okresie studiów należał do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Brał udział w kampanii wrześniowej. Po ucieczce spod okupacji niemieckiej w lutym 1940 r. trafił do Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego.

Pracował również w Sztabie Głównym WP w Londynie. W 1945 r. współtworzył m.in. Polski Ruch Wolnościowy “Niepodległość i Demokracja”, a także Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, pełnił funkcję wiceprezesa Światowego Związku Polaków z Zagranicy.

W 1951 r. przeniósł się na stałe do USA. Na Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku uzyskał stopień Master of Science. Działał w wielu organizacjach politycznych, społecznych i naukowych. Należy do grona założycieli Nowego Dziennika, dziś jest honorowym prezesem spółki.

EDWARD F. MAJEWSKI (1910-1983) urodził się w Jersey City, NJ, kształcił w Seton Hall College. Seminarium duchowne ukończył w Darlington. Po otrzymaniu święceń kapłańskich w 1936 r. został wikariuszem w rodzinnej parafii św. Antoniego z Padwy w Jersey City, gdzie był administratorem i nauczycielem szkoły średniej im. św. Antoniego. W 1961 r. objął funkcję kapelana szkoły, a w 1971 r. został proboszczem parafii św. Michała. Przez wiele lat ks.

Majewski był prezesem Związku Kapłanów Polskich. Był też wiceprezesem Polskiego Komitetu Imigracyjnego w Nowym Jorku. Pod patronatem kardynała Jana Króla i za zgodą arcybiskupa Piotra I. Gerety z archidiecezji w Ne-

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

warku ks. Majewski dopomagał w kampanii finansowej na rzecz Sanktuarium Matki Boskiej Częstochowskiej w Doylestown, PA. Należał do grona założycieli Nowego Dziennika.

MARIAN ŚWIĘCICKI (1902-1988) urodził się na Wileńszczyźnie. W latach 1924-1925 zorganizował szkołę w Lyngmianach. Pracował tam z przerwami do 1934 r. Wybuch wojny zastał go w Wilnie. Działał w konspiracji AK. W lipcu 1944 r. znalazł się w Warszawie. Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony na roboty do Niemiec. Do USA przybył w 1949 r. Pracował m.in. w Polskim Domu w Plainfield, NJ, i rozpoczął współpracę z Nowym Światem. M.in. publikował cotygodniową kronikę “Częstochowa Amerykańska Ojców Paulinów w Doylestown”. Kiedy upadł Nowy Świat, był jednym z inicjatorów powstania Nowego Dziennika, w którym objął funkcję dyrektora wydawnictwa. Po utracie wzroku w 1972 r. pełnił rolę honorowego prezesa. Za działalność społeczną i ponad 25-letnią pracę w SPK w 1983 r. otrzymał Złotą Odznakę Honorową Stowarzyszenia Polskich Kombatantów.

Z. ALEKSANDER ŚWIĘCICKI (1928-2011), syn Mariana, urodził się na Wileńszczyźnie. Wywieziony z rodziną przez Niemców w 1944 r. z Wilna, trafił do Warszawy. Po upadku powstania warszawskiego znalazł się w Bawarii, skąd w 1950 r. wyemigrował do USA. W Niemczech zdobył dyplom inżyniera mechanika, a dodatkowe studia ekonomiczne w USA na Seton Hall University w New Jersey i wieloletnie doświadczenie zawodowe umożliwiły mu osiągnięcie pozycji menedżera w dziedzinie budowy zakładów przemysłu stalowego oraz energetyki tradycyjnej i wiatrowej. Przy wdrażaniu nowych technologii pracował w wielu krajach na całym świecie.

Karierę zawodową przerywał, ilekroć zachodziła potrzeba wsparcia ojca, z którym stanowili tandem, w jego usilnej walce o zachowanie prasy polskiej w Ameryce. Był pierwszym menedżerem Nowego Dziennika, organizował

jego zaplecze techniczne w początkowym, najtrudniejszym okresie jego istnienia.

BOLESŁAW WIERZBIAŃSKI – patrz biogram

na sąsiedniej stronie.

JERZY WŁODARCZYK urodził się w 1927 r. w

Łodzi. W czasie wojny należał do Armii Krajowej. Musiał opuścić Polskę w 1949 r. Do USA przyjechał w 1954 r. Zajął się budownictwem, jest właścicielem kilku restauracji w stanie New Jersey. Od kilkudziesięciu lat działa społecznie w środowisku polonijnym, m.in. jest członkiem Polish American Republican Caucus, Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej i Kongresu Polonii Amerykańskiej. Wspierał wiele organizacji polonijnych, w tym Komitet Parady Pułaskiego. W 1981 r. został wybrany na Wielkiego Marszałka Parady Pułaskiego.

Związał się z Nowym Dziennikiem w pierwszych latach jego istnienia. Do dziś jest udziałowcem i członkiem Rady Dyrektorów.

Za zasługi na rzecz Polski, Polonii i kombatantów był wielokrotnie honorowany i wyróżniany, został m.in. Człowiekiem Roku 2006.

MICHAŁ M. ZEMBRZUSKI (1908-2003), ojciec paulin. Urodził się w Szypułkach-Zagórzu. Skończył studia filozoficzne w Krakowie, święcenia kapłańskie otrzymał na Jasnej Górze w 1934 roku. Do USA przybył w 1951. Pomysłodawca zbudowania klasztoru paulinów, który stał się jednocześnie wielkim ośrodkiem polonijnym i miejscem kultu Matki Boskiej Częstochowskiej.

Sanktuarium powstało w Doylestown w Pensylwanii. Kościół i klasztor zostały poświęcone 16 października 1966 r.; było to święto całej Polonii, a w uroczystościach uczestniczył prezydent USA Lyndon B. Johnson. O. Michał Zembrzuski, twórca sanktuarium, został w 1963 r. wybrany na wikariusza generalnego zakonu na 6-letnią kadencję, a w 1969 r. na wicegenerała zakonu i funkcję tę pełnił przez kolejne 6 lat. W tym czasie brał udział w akcji ratowania Nowego Świata, a gdy to się nie udało, został jednym ze współzałożycieli Nowego Dziennika.

Zdjęcie z 2008 r. Na pierwszym planie (od lewej): Aleksander Święcicki (zmarł 15 stycznia 2011 r.), Bolesław T. Łaszewski, Malina Stadnik, Irene Luka, Romuald Dymski.

Stoją (od lewej): Witold Sulimirski, David Brożyna, Barbara Wierzbiańska, Adam Wierzbiański, Jerzy Włodarczyk i Tadeusz Kondratowicz

Fot. Jerzy Koss

Zarząd i Rada Dyrektorów

40 lat “Nowego Dziennika” den z założycieli i przez blisko 30 lat redaktor naczelny Nowego Dziennika, był człowiekiem, dzięki któremu gazeta powstała, trwała w trudnych czasach i wciąż się rozwijała.

Przypominamy więc jego życiorys, dość typowy dla przedstawicieli niepodległościowej emigracji wojennej, ale i niezwykły. Bo niewielu ludzi porywało się na działania, których efekt mógł być wątpliwy. A on to robił z powodzeniem. W przypadku gazety – dzięki swej wielkiej wiedzy, ogromnemu zaangażowaniu, konsekwentnej postawie politycznej i umiejętności nawiązywania niezbędnych kontaktów z politykami w Stanach Zjednoczonych, wśród Polonii, jak i w opozycyjnych środowiskach w Polsce.

Urodzony 16 listopada 1913 r. w Bachórzu, pow. Brzozów w Małopolsce, ukończył Gimnazjum im. Jana Kochanowskiego w Krakowie. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Warszawskim im. Józefa Piłsudskiego (1933-1938), gdzie uzyskał tytuł magistra praw i ekonomii. Studiował również w warszawskiej Szkole Nauk Politycznych i na Columbia University w Nowym Jorku (1957-1960). W latach 19541955 przy Radzie Europy w Strasburgu we Francji (Fellowship of Council of Europe) prowadził studia nad wpływem środków masowego przekazu na zjednoczenie Europy.

W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM

był drużynowym V Krakowskiej Drużyny Harcerskiej im. ks. Skorupki (1930-1933). Po przeniesieniu się do Warszawy został zastępcą komisarza do spraw zagranicznych ZHP, skupiając się na problematyce harcerstwa polskiego za granicą. Równocześnie współpracował z harcerskim pismem Na tropie. W latach uniwersyteckich był aktywnym członkiem Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. W 1936 r. został prezesem okręgu warszawskiego, a na przełomie lat 1937-38 – prezesem zarządu głównego. Równocześnie uczestniczył czynnie w pracach Światowego Związku Polaków z Zagranicy. W r.

1937 został wybrany na sekretarza Centralizacji akademickiego Zetu.

Pracę dziennikarską rozpoczął przed wojną w Światpolu, Iskrze oraz w Polskim Radiu. We wrześniu 1939 r. opuścił Polskę i przez Rumunię przedostał się do Francji. Zatrzymał się w Paryżu w siedzibie rządu polskiego w Angers. Ze względu na chorobę płuc nie został przyjęty do wojska. Podjął więc pracę jako dziennikarz przygotowujący serwisy informacyjne dla prasy polskiej w świecie; redagował “Listy do Polaków” i współpracował z Polskim Radiem oraz BBC. Pod koniec czerwca 1940 r. przybył do Anglii.

Działalność w Londynie rozpoczął od redagowania serwisu dla Polskiej Agencji Prasowej Światpol, obsługującej prasę i ośrodki polonijne w świecie. Do r. 1943 współpracował również z Polską Agencją Telegraficzną, a później z Polskim Radiem i siecią BBC. W tym czasie założył i kierował wydawnictwem książkowym Światpolu, w którym ukazało się około 100 tytułów, głównie polskich klasyków. Był członkiem,

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Nasz Redaktor Fot. Czesław Czapliński

n Bolesław Wierzbiański, je-

7

współzałożycielem i wiceprezesem Polskiego Ruchu Wolnościowego “Niepodległość i Demokracja” – NiD (1944). Z ramienia NiD-u zasiadał po 1945 r. w Radzie Narodowej i w Radzie Jedności Narodowej oraz pełnił funkcję kierownika departamentu informacji w Egzekutywie Zjednoczenia Narodowego.

W LATACH 1944-47 SPRAWOWAŁ FUNKCJĘ sekretarza Związku Dzien-

nikarzy RP, a następnie został wybrany na prezesa w latach 1948-1956.

W 1946 r. założył Międzynarodową Federację Wolnych Dziennikarzy Europy Środkowej i Wschodniej, której został prezesem. Działał na rzecz zatrudnienia polskich dziennikarzy w powstających u schyłku lat 50. programach radiowych skierowanych na Polskę i Europę Środkowo-Wschodnią. Nawiązał współpracę z Głosem Ameryki i Radiem Wolna Europa, z siedzibą w Nowym Jorku.

W 1956 r. Bolesław Wierzbiański przeniósł się na stałe do Stanów Zjednoczonych, gdzie w latach 1958-1965 współpracował z RWE oraz prowadził agencję prasową Foreign News Service. Agencja ta obsługiwała wówczas ponad 360 pism na całym świecie, publikowała materiały o polityce sowieckiej i sytuacji w Europie Środkowo-Wschodniej. Został członkiem Zgromadzenia Europejskich Narodów Ujarzmionych i Rady Jedności Narodowej w Ameryce.

Wszedł również do zarządu Polskiego Instytutu Naukowego.

Jako korespondent przy Organizacji Narodów Zjednoczonych angażował się na rzecz współpracy z opiniotwórczymi ośrodkami amerykańskimi i zagranicznymi. W latach 1960-1975 podróżował wielokrotnie do krajów Azji, Afryki i Ameryki Południowej, wygłaszając na miejscowych uniwersytetach i w instytutach spraw międzynarodowych prelekcje na temat Europy Środkowo-Wschodniej i niezależności prasy.

NA POCZĄTKU LAT 60. Bolesław Wierzbiański podjął inicjatywę założenia przez Federację Wolnych Dziennikarzy i American Newspaper Guild Międzyamerykańskiej Federacji Dziennikarzy Zawodowych. Jako cel organizacja ta postawiła sobie przeciwdziałanie komunistycznej propagandzie w środowisku dziennikarzy południowoamerykańskich. Zorganizował wiele konferencji i spotkań na temat wolności i niezależności prasy (w Panamie, Portoryko, Peru i w Brazylii) oraz sympozjum dla dziennikarzy ekonomicznych. Był członkiem Międzynarodowego Instytutu Prasowego w Londynie i Zurychu.

Na przełomie lat 1958-59 był wiceprezesem przygotowywanego Kon-

gresu Kultury Polskiej za Granicą.

Kongres ten, wskutek opozycji kół polskich w Europie, nie doszedł do skutku. Bolesław Wierzbiański był jednym z dyrektorów ogólnokrajowego Kongresu Polonii Amerykańskiej.

W 1971 r. został współzałożycielem Nowego Dziennika wraz z Przeglądem Polskim i anglojęzycznym New Horizon. Do r. 2000 był redaktorem naczelnym tych pism; aż do śmierci pozostał ich głównym wydawcą. W latach 1980-1988 Bolesław Wierzbiański pełnił funkcję komisarza do spraw obrony praw człowieka przy Urzędzie Miasta Nowy Jork.

W WOLNEJ POLSCE był honorowym pre ze sem Sto wa rzy sze nia

Dziennikarzy Polskich oraz laureatem dziennikarskiej Nagrody im.

Bolesława Prusa. Został odznaczony Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Polish Assistance Inc. w Nowym Jorku i Instytut Kultury Polskiej w Miami wyróżniły go jako zasłużonego dla kultury polskiej w świecie. W 1997 r. od International Cultures Mission – Międzynarodowej Fundacji Imigrantów przy Organizacji Narodów Zjednoczonych – otrzymał medal Star of Harmony.

We wrześniu 1999 r. został udekorowany Orderem Orła Białego – najwyższym polskim odznaczeniem państwowym. n

Tak wspominali Bolesława Wierzbiańskiego Nigdy nie stracił zainteresowania krajem. W roku 1980 i 1981 wprowadzałem go w tajniki układów systemowych i personalnych, które blokowały nasz postęp w drodze ku demokracji. Wiedział, że to bardzo długa droga; nie miał złudzeń, bo nawet w roku 1988 nikt przecież nie wyobrażał sobie roku 1989. Pomagał nam Bolek, jak mógł.

STEFAN BRATKOWSKI

Miał wiele zalet, ale jedną z nich ceniliśmy – mój mąż i ja – szczególnie. Należał do ludzi, którzy dotrzymują słowa. Ta piękna i rzadka cecha była szczególnie ważna w trudnych czasach zimnej wojny, kiedyśmy się poznali. Bolesław Wierzbiański był rzeczowy, chłodny, powściągliwy i nie rzucał obietnic na wiatr. Jak już coś przyrzekł, to dotrzymał. Można było na niego liczyć, można było na nim polegać.

ZOFIA KORBOŃSKA (1913-2010)

Znakomity mówca, polszczyzną posługiwał się po mistrzowsku, w sposób elegancki, ale nie staroświecki. Już sam tembr jego głosu zwracał uwagę i skłaniał do słuchania. Ważne było to, co mówił, ale również sposób, w jaki artykułował głoski, akcentował słowa, modulował frazę. Był jednym z ostatnich Polaków wymawiających piękne, wschodniopolskie “ł”, którego dziś nie usłyszysz nawet ze sceny narodowego teatru.

KRYSTYNA S. OLSZER

Wciągnięty w amerykańskie i nowojorskie życie polityczne, zawsze patrzył na podejmowane w Waszyngtonie decyzje okiem Polaka, przyjaciela życzliwego, ale i krytycznego.

Myślałem o tym imponującym potężną posturą mężczyźnie zawsze z jakąś dozą czułej serdeczności.

Był bowiem takim właśnie człowie-

kiem, jakich zawsze mieliśmy za mało i jakich nam w tej chwili w Polsce najbardziej, wręcz rozpaczliwie, potrzeba. Ludzi obywatelskiej służby, nie gadających o ideałach, ale umiejących działać w twardych warunkach.

ZDZISŁAW NAJDER

Stworzył o wiele więcej niż gazetę, bo instytucję, placówkę, kawałek Polski nad Hudsonem.

Wszyscy o nim dobrze mówili. To wśród Polonii, skłóconej i zazdrosnej, jest rzecz zupełnie niezwykła.

Wiedzieliśmy, że jest jednym z Wielkich, wydawało nam się, że jest nie do zdarcia...

JANUSZ GŁOWACKI

Z jego odejściem kończy się epoka, to nie jest tylko żałobny komplement. Reprezentował jedno z najciekawszych pokoleń w całej historii Polski.

ANNA FRAJLICH

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

8

z okazji 40 lat istnienia składamy

Nowemu Dziennikowi

życzenia stu lat dobrego samopoczucia i wysokiego nakładu.

CZŁOWIEK ROKU 2011 Halina Kalitka Z A P R A SZ A M Y N A B A N K IE T

C Z Ł O W IE K R O K U 2011 Bankiet Człowiek Roku 2011 The Pulaski Association of Business and Professional Men, Inc. powstało w 1959 roku.

Celem organizacji jest integracja i promocja ludzi biznesu i profesjonalistów działających w polsko – amerykańskim środowisku.

Organizacja gromadzi w swoich szeregach przedstawicieli wielu branż i profesji; adwokatów, mechaników, księgowych, programistów, finansistów, inżynierów, architektów, budowlańców, hydraulików, piekarzy, masarzy, fotografów, dziennikarzy, drukarzy, agentów podróży, lekarzy, właścicieli domów pogrzebowych i przedstawicieli wielu innych zawodów.

Stowarzyszenie jest organizatorem spotkań i seminariów z przedstawicielami urzędów państwowych a także z ludźmi biznesu i liderami w zakresach; kontraktów, ubezpieczeń, planów emerytalnych, księgowości, finansów i innych.

Stowarzyszenie jest także dumnym fundatorem stypendiów przyznawanych polskiej młodzieży.

Stypendia są przyznawane corocznie najbardziej uzdolnionym studentom polskiego pochodzenia.

Jeżeli jesteś przedstawicielem bisnesu lub profesjonalistą polskiego pochodzenia zapraszamy w nasze szeregi.

Podziel się z nami swoją wiedzą i doświadczeniem i skorzystaj z naszego.

odbędzie się

9 kwietnia 2011 w Polonaise Terrace BILETY:

718.383.3700 Halina Kalitka zastala uhonorowana przez Pulaski Association of Business and Professional Men, Inc tytułem CZŁOWIEK ROKU 2011. Halina Kalitka to jedna z najbardziej zasłużonych osób dla naszej społeczności w okręgu nowojorskim.

Gratulacje dla Haliny Kalitki do pamiętnika można zamawiać dzwoniąc pod nr tel.

718.456.0962 lub przez email: m ail@ m aste rprintingu sa.co m

www.pulaskiassociation.com

SERDECZNE GRATULACJE dla NOWEGO DZIENNIKA z okazji 40. rocznicy działalności dla Polonii życzy

CLASSIC TRAVEL

PROFESJONALNA I ŻYCZLIWA OBSŁUGA

25 lat 1984-2008

1-973-473-3845 1-800-774-6996

Specjalne ceny do POLSKI na travel with us...

186 Maple Ave. Wallington, NJ 07057

WSPIERAJ POLSKI BIZNES TAK JAK MY WSPIERAMY POLSKIE ORGANIZACJE.

ZAPRASZAMY NA NOWĄ INTERAKTYWNĄ STRONĘ INTERNETOWĄ, NAJNOWOCZEŚNIEJSZĄ WŚRÓD POLONII

www.classic-travel.com

Wejdź, a przekonasz się, że możesz samodzielnie zarezerwować: bilety lotnicze, pakiety turystyczne, hotele i wynająć samochód, a następnie bezpiecznie je wykupić.

PAMIĘTAJMY, IŻ PODRÓŻOWANIE JEST CZĘŚCIĄ NASZEJ PODRÓŻY PRZEZ ŻYCIE. TO ONE NAS WZBOGACAJĄ I CZĘSTO POZWALAJĄ LEPIEJ ZROZUMIEĆ NASZE WŁASNE PROBLEMY. TO INWESTYCJA W NAS SAMYCH, TO KAPITAŁ, Z KTÓREGO MOŻEMY CZERPAĆ KIEDY TYLKO ZAJDZIE POTRZEBA.

Z okazji 40-lecia Nowego Dziennika redakcji i wszystkim współpracownikom życzę kolejnych wspaniałych lat pracy, wielu sukcesów i satysfakcji w dziennikarskiej powinności.

Mile wspominamy pana Bolesława Wierzbiańskiego, pierwszego redaktora naczelnego i współzałożyciela Nowego Dziennika, wizjonera niezależnej i rzetelnej polonijnej PRASY.

Antoni Chrościelewski - prezes Dyrekcja i pracownicy Polskiego Domu Narodowego 261 Driggs Ave., Brooklyn, NY 11222

718.387.5252

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

9

10

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Życie zaczyna się po czterdziestce n Kiedy w 1986 roku przyjechałem do Chicago, nie miałem żad-

nych podstaw przypuszczać, że i tu, jak w Polsce przez kilkanaście lat (choć po stanie wojennym mogłem pracować tylko na zawodowych peryferiach), będę dziennikarzem, redagując polsko-amerykańskie czasopismo. A jednak.

Przez półtora roku, przedzielone semestrem gościnnych wykładów w Szkole Dziennikarstwa i Komunikowania Masowego Colorado University w Boulder, redagowałem dwutygodnik Kurier Polonian-American.

Moim marzeniem było uczynić z niego pismo opinii, upolityczniony magazyn, który zaspokajałby nie tylko rozrywkowe, ale i intelektualne potrzeby Polonii. To nie do końca się powiodło, niemniej redagowanie czasopisma w wielkim skupisku etnicznym, jakim jest Chicago, stało się niezwykle interesującym i zarazem pouczającym doświadczeniem.

Wspominam o tym, gdyż tamten chicagowski czas – czas, kiedy w Polsce zaczynał się chwiać w posadach murszejący “realny socjalizm” – pozwolił mi na dokładne poznanie swoistości, jak to się dziś określa, rynku medialnego Polaków w Ameryce. Ograniczona grupa potencjalnych odbiorców, konieczność spłacania serwitutów gettowości etnicznej, cherlawe zaplecze biznesowo-ekonomiczne, owocujące równie słabym rynkiem reklamowym, konieczność redukowania kosztów za wszelką cenę i oglądanie pod lupą każdego dolara (dziennikarze, honoraria, administracja, zaplecze techniczne, lokal, kolportaż etc.) – wszystkie te dole i niedole poznałem od przysłowiowej podszewki.

Dlatego gdy dziś piszę ten tekst z okazji pięknego jubileuszu 40-lecia Nowego Dziennika, czuję przede wszystkim podziw dla kolejnych ekip zespołu redakcyjnego, że przez TAK DŁUGI CZAS udaje im się robić TAK DOBRĄ GAZETĘ.

PANORAMĘ POLSKO-AMERYKAŃSKIEJ PRASY, zarówno polskojęzycz-

nej, jak i tej, która wychodzi w języku angielskim, znam całkiem nieźle. Podczas dwudziestu lat pracy w służbie zagranicznej odrodzonej Polski, z których ponad trzynaście spędziłem na kontynencie północnoamerykańskim kierując trzema Konsulatami Generalnymi RP, monitoring i lektura polonijnych publikacji były moim stałym zajęciem, a i obowiązkiem. Wiem, co ukazuje się od Bostonu po Los Angeles i Seattle. Żadna z tych gazet, gazetek, czasopism, magazynów i biuletynów nie ma takiego poziomu profesjonalizmu i wcielania zasad dobrego dziennikarstwa co Nowy Dziennik. Piszę to nie dlatego, aby przymilić się redakcji z okazji okrągłego jubileuszu. Ta prawda jest po prostu bezdyskusyjna i łatwa do udowodnienia (czego zresztą z braku miejsca nie można tu w pełni przeprowadzić).

Od bardzo wczesnej młodości jestem pożeraczem prasy. To jedna z chorób zawodowych dziennikarzy, oczywiście nieuleczalna – bo zosta-

je na całe życie. Jeden z wielu podziałów klasyfikacyjnych gazet i czasopism, jakie mam na prywatny użytek, jest taki, że tytuły prasowe dzielę także na te, które czytam dla przyjemności, oraz te, po które sięgam tylko po to, by zapewnić sobie możliwie szerokie spektrum opinii. Mam więc gazety “swoje” i “obce”.

Nowy Dziennik należy do bardzo niewielkiego grona tych pierwszych.

Co sprawia, że gazeta staje się ulubionym dobrem jej czytelnika? Dlaczego dla tak wielu ludzi gazeta jest równie nieodłączną częścią rytmu dnia co poranna kawa?

Za odpowiedzią na te pytania kryje się wiele czynników. Niektóre to cechy osobowościowe i społeczne odbiorcy. Inne to charakter i zawartość samej gazety. Umiejętnie połączone tworzą nierozerwalny związek. Znam kilka wielce szanowanych osób, które taki Tygodnik Powszechny czytają od ponad sześćdziesięciu lat.

Nieodżałowanej pamięci Elżbieta Czyżewska zawsze zaczynała dzień od nocnego spaceru do gazeciarzy przy Grand Central po pachnącego farbą drukarską porannego New York Timesa.

Moja przygoda z Nowym Dziennikiem trwa już prawie ćwierć wieku, choć w obecnej chwili w formie wirtualnej, czyli poprzez wydanie internetowe. Tym, co w tej gazecie cenię najbardziej (proszę o wybaczenie nadmiaru osobistych tonów w tym Krzysztof Kasprzyk z wizytą w redakcji Nowego Dziennika na początku lat tekście), są: 90. Wtedy zapewne nie przypuszczał, że przyjedzie do Nowego Jorku jako – obiektywizm informacji, kluczo- konsul generalny wy dla wiarygodności całej gazety – staranne oddzielanie informacji między nami. Ale przed wielu laty rzy Jur-Lerski, Kazimierz Łukomski, od komentarzy miałem okazję dwukrotnie długo z także (choć w nieco innym sensie) – szacunek dla inteligencji czytel- nim rozmawiać w jego gabinecie przy Zbigniew Brzeziński oraz – właśnie nika i kształtowanie więzi z nim 38 Street. Pamiętam zwłaszcza roz- Bolesław Wierzbiański. Do tego – spokój języka i stronienie od an- mowę w 1989 roku. Przemknąłem pewnie jeszcze niewielka grupka unitagonizmów (odpuszczam tylko fe- wtedy przez Nowy Jork po drodze wersyteckich profesorów. lietonistom).

Gdzie tkwi klucz do sukcesu Nodo Chicago jako pełnomocnik KoOczywiście mitetu Obywa- wego Dziennika, powszechnie uwaprócz tego, że gatelskiego przy żanego za najlepszą polską gazetę Zasilane bzdurami z kraju tabloidy zetę można ceLechu Wałęsie poza Polską? Odpowiedź widzę tylprzenoszą na drugą stronę Atlannić, to niektóre na amerykański ko jedną: w wybitnej osobowości tyku wszystko, co jest w polskiej właśnie zwyczajMid-West i pa- jego ojca założyciela. Miał niezwyprasie najgorsze. Na ich tle Nowy nie po ludzku lumiętne wybory 4 kle przenikliwy i analityczny umysł Dziennik jaśnieje jak gwiazda zdrobimy, uznajemy czerwca. Nowy i gdyby tylko Polska po wojnie bywego rozsądku i rzetelnej informaza swoje, “zaDziennik czyta- ła krajem demokratycznym, z pewcji. Dobrze mu robi bliskość świetprzy jaź nia my łem już wtedy od nością zostałby czołowym i cenionych wzorów amerykańskich i oddalenie od złych nawyków dziennisię” z nimi. Watrzech lat i cie- nym politykiem. Nie mając takiej karstwa polskiego. run kiem ko kaw byłem kon- możliwości drogi życiowej, Wierzniecznym jest tufrontacji z jego biański stworzył normalną, profeMACIEJ WIERZYŃSKI, dziennikarz, w latach 2001-2005 taj oczy wi ście twór cą i du - sjonalną gazetę codzienną, pielęredaktor naczelny Nowego Dziennika odnajdywanie na chem. Przez bi- gnując w niej wszystkie zasady dołamach odzwierte dwie godziny brego dziennikarstwa. Redagował cie dle nia wła rozmawialiśmy skromny przecież polonijny dziensnych poglądów, opinii i emocji. o polityce, o tym, co czeka Polskę nik tak, jak z pewnością redagowałpo upadku starego ustroju, o nieła- by gazetę amerykańską. Ustrzegł się NOWY DZIENNIK SPEŁNIA, przy- twej sztuce robienia gazety etnicz- przy tym wszystkich pułapek, w któnajmniej dla mnie, wszystkie te kry- nej czy imigracyjnej. Gdy wyszedłem re wpadła np. druga polonijna gateria, choć z pewnością nie przycho- z redakcji, stało się dla mnie oczy- zeta codzienna w Ameryce – Dziendzi to redakcji łatwo. Dlaczego tak wiste, dlaczego ta gazeta jest tak do- nik Związkowy w Chicago. Pan Bobra, tak wiarygodna, wolna i praw- lesław miał też ogromne wyczucie jest? niezależności prasy; całe szczęście, Nie miałem szczęścia nigdy poznać dziwa.

Na imigracji w Ameryce mieliśmy że jego następcom udaje się to bliżej Bolesława Wierzbiańskiego.

Gdy przyjechałem pracować i miesz- niewielu roztropnych politycznych wszystko zachować.

Wielką wartością Nowego Dzienkać na Manhattanie, nie było go już mędrców. Jan Nowak-Jeziorański, Je-

Fot. Czesław Karkowski

Krzysztof W. Kasprzyk

nika jest dialogowość jego języka oraz polityczna wstrzemięźliwość.

Wśród amerykańskiej Polonii istnieje bardzo wiele postaw radykalnych, często skrajnie konserwatywnych.

Dotyczy to zarówno poglądów na konstelację społeczno-polityczną Stanów Zjednoczonych, jak i stosunku do sytuacji w Polsce. Z wnętrza Polonii bardzo często wydobywają się zapyziałe pohukiwania, oznaki skłócenia i demagogia towarzysząca uproszczonej wizji rzeczywistości. Nowojorska gazeta od zawsze jest na to uodporniona i nie pamiętam, żeby schlebiała jakimkolwiek tandetnym gustom czy modom. Z dawnych czasów, kiedy Polska nie była jeszcze wolna, nie przypominam sobie też, aby na dziennikowych łamach kiedykolwiek gościł wrzaskliwy i bezrefleksyjny antykomunizm. Wyrzeźbiony przez Wierzbiańskiego middle of the road gazety lub inaczej – melanż politycznego racjonalizmu i obiektywizmu dziennikarskiego – widzę jako największą wartość świętującego swój jubileusz czterdziestolatka.

Nie sposób nie zauważyć i tego, że Nowy Dziennik ukazuje się w Nowym Jorku. Dusza tej niezwykłej, jedynej w swoim rodzaju metropolii, ogrom jej cywilizacji i oferty kulturowej nie tylko wypełniają dziennikowe szpalty. Jestem pewien, że magia Manhattanu i innych dzielnic od długich czterdziestu lat przenika wszystkich, którzy codziennie tworzą gazetę. Jako człowiek ciężko i śmiertelnie chory na Nowy Jork wiem, co piszę.

INNA OCZYWISTA ZASŁUGA GAZETY to mądre pomaganie rodakom

w codziennym bytowaniu w Ameryce i wspomaganie ich w niełatwym procesie asymilacji. Bardzo wyraźnie to odczuwałem podczas blisko pięciu lat kierowania nowojorskim konsulatem. To właśnie poprzez te niejednokrotnie szare sprawy i ludzkie problemy realizuje się rola Nowego Dziennika jako gazety mniejszości etnicznej w wielokulturowym społeczeństwie amerykańskim.

Ta opiekuńczo-organizacyjna funkcja odróżnia Was od prasy w Polsce i stanowi o specyfice wydawania gazety dla Polaków poza ich krajem.

Dziś dla prasy, zwłaszcza codziennej, nastał czas wielkiej próby. Na naszych oczach doszło do rewolucji w komunikowaniu masowym, w obiegu i przetwarzaniu informacji. Przełomowość i intensywność tych zmian, wywołanych eksplozją technologii, nie ma precedensu od chwili wynalezienia druku przez Gutenberga. Gazetom spada czytelnictwo, wiele z nich, w tym duże, o ogromnych tradycjach, upada bądź przenosi się do internetu. Ten proces będzie trwał, aż wyłoni się nowy model mass mediów, którego dziś nie sposób jeszcze określić. Wydawcy, redaktorzy i dziennikarze wiedzą to aż nadto.

Bronią się nowymi pomysłami, uatrakcyjniają swe gazety, często sięgając, niestety, po taniochę tabloidyzacji. Bardzo bym życzył Przyjaciołom z Nowego Dziennika, by

40 lat “Nowego Dziennika”

11 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

CZY TO ODLEGŁA PRZYSZŁOŚĆ?

Nie wiem. Na razie jest jak jest. Na metropolitalnym obszarze Nowego Jorku mieszka ponad 350 tysięcy ludzi deklarujących związek z polską etnicznością. Wśród nich jest ponad 50 tysięcy Polaków z Polski i pewnie jeszcze ładnych parę tysięcy nielegalnych, którzy bojąc się deportacji, umykają przed spisem powszechnym i statystykami. Na razie Nowy Dziennik ma więc swoje życiodajne zaplecze.

Jak pisał przed dziesięciu laty nieżyjący już niestety prof. Stanisław Blejwas, “historia Nowego Dziennika zmusza do refleksji na temat Polonii. Nie powinniśmy ograniczać się do standardowych pojęć i powinniśmy unikać łatwych kategoryzacji.

Na przełomie XIX i XX wieku ks.

Wacław Kruszka próbował zdefiniować istotę polskiej tożsamości w Ameryce. Problem ten pozostaje aktualny i dziś. Imigracyjny ksiądz dowodził, że polska tożsamość polega na świadomości wspólnej przeszłości, która wykracza poza język i religię oraz istnienie (bądź nie) państwa polskiego. Stąd też współcześni Polacy, jak również ich zamerykanizowani potomkowie, od wielu pokoleń z dala od ojczyzny, mogą myśleć o sobie jako o części pewnej wspólnoty, części Polonii, która wciąż się tworzy. Nowy Dziennik był przez trzy dziesięciolecia katalizatorem przemian amerykańskiej Polonii pod koniec XX wieku”.

Myślę, że i czwarte dziesięciolecie Nowego Dziennika będzie w to obfitowało. Kolejnych zaś szczerze Jankowi Latusowi i całej sympatycznej ekipie tej dobrej gazety życzę. Jako starszy pan mam prawo powiedzieć, że życie zaczyna się po czterdziestce! n Autor, radca-minister w polskim MSZ, był w latach 2005-2010 konsulem generalnym RP w Nowym Jorku, a wcześniej pełnił tę funkcję w Los Angeles i w Vancouver.

Fot. Archiwum Nowego Dziennika

nadal przez ten trudny czas szli w miarę suchą nogą. Tym bardziej że na gazetę obsługującą informacyjnie społeczność etniczną czyha jeszcze jedno niebezpieczeństwo, obce np. anglojęzycznej prasie amerykańskiej. Z wolna zaczyna wysychać strumień Polaków nie tylko osiedlających się w Ameryce, ale i przyjeżdżających tam w poszukiwaniu godziwej roboty. Wejście Polski do Unii Europejskiej i pełna dostępność atrakcyjnych rynków pracy w bogatych krajach zachodu Europy musiały przynieść i taki skutek uboczny. Greenpoint będzie się więc “odpolszczał” nie tylko ze względu na gwałtowny wzrost cen nieruchomości. I nic na to nie będzie można poradzić, bo tak teraz kształtuje się bieg historii. Polonię w Ameryce czeka los innych wywodzących się z Europy społeczności etnicznych. One istnieją, są mniej lub bardziej wyraziste, ale nie zasila ich już świeża krew imigrantów z krajów pochodzenia. Przed Polonią więc pełna asymilacja w wielkim społeczeństwie amerykańskim, z jednoczesnym gaśnięciem tych zjawisk i cech wspólnotowych, które socjologowie określają mianem etnicznej gettoizacji. Oczywiście będzie to musiało mieć wpływ i na polonijne polskojęzyczne media, którym powoli, ale nieubłaganie, kurczyć się będzie czytelnicza baza.

Tłum podczas pierwszej wizyty Lecha Wałęsy w naszej redakcji mieszczącej się wówczas – w 1988 r. – w budynku pod nr. 21 przy 38 St. Obok Lecha Wałęsy – Hieronim Wyszyński i Bolesław Wierzbiański, za nim dr Edward Luka

HISTORIA W PIGUŁCE 15 lipca 1970 r. w mieszkaniu Bolesława Łaszewskiego odbyło się spotkanie, w którym obok gospodarza udział wzięli: Bolesław Wierzbiański, Marian Święcicki, ks. Michał Zembrzuski, ks. Edward Majewski i Edward Lipecki. Zebrani postanowili założyć spółkę mającą na celu wykupienie majątku, spłacenie długów pozostałych po Nowym Świecie i stworzenie nowej gazety z siedzibą w Jersey City.

27 lutego 1971 r. ukazał się pierwszy, 12-stronicowy numer Nowego Dziennika, zawierający także dodatek Tydzień Polski, który w maju 1981 r. został przemianowany na Przegląd Polski. Wydawcą i redaktorem naczelnym został Bolesław Wierzbiański.

W grudniu 1975 r. ukazał się pierwszy, 24-stronicowy numer anglojęzycznego miesięcznika New Horizon.

25 października 1976 r. redakcja przenosi się z Jersey City do Nowego Jorku, gdzie na Manhattanie w budynku przy 21 West 38 St. (między 5 i 6 Ave.) wynajęto całe piętro.

Pierwszy Bal Prasy Polskiej, zorganizowany w ramach obchodów Dnia Prasy Polsko-Amerykańskiej, odbył się jesienią 1978 r. Organizatorzy – International Committee on Journalism Inc. i wydawcy Nowego Dziennika nawiązywali do tradycji balów prasy organizowanych przed wojną w Warszawie, Krakowie i Lwowie.

W 1979 r. Bicentennial Publishing Co. wydał album Podróż jedności i nadziei – Jan Paweł II w Polsce, dokumentujący pierwszą pielgrzymkę papieża do ojczyzny.

W lipcu 1980 r. odbyło się otwarcie istniejącej do dziś Księgarni Nowego Dziennika.

Lipiec-sierpień 1980 r. – poczesne miejsce zajmują informacje i komentarze o strajkach w Polsce (o działaniach Nowego Dziennika na rzecz Solidarności osobno pisze Tomasz Deptuła).

16 grudnia 1981 r., trzy dni po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, redakcja uczestniczyła w wielkiej manifestacji w obronie Solidarności, zorganizowanej przed gmachem Organizacji Narodów Zjednoczonych przez Kongres Polonii Amerykańskiej.

Od 3 do 19 marca 1982 r. gazeta zamieszcza 4stronicowe wkładki zawierające nazwiska kilku tysięcy więźniów, internowanych i aresztowanych w PRL od czasu wprowadzenia stanu wojennego, wcześniej angażuje się w akcję pomocy formalnoprawnej dla tysięcy Polaków, których 13 grudnia 1981 r. zaskoczył w USA; domaga się od rządu uregulowania statusu tych wszystkich szukających schronienia w Ameryce.

17 lipca 1986 r. ukazuje się pierwszy numer Nowego Dziennika Chicagowskiego, który przetrwał zaledwie do początku stycznia 1987 r.

W październiku 1986 r. na Greenpoincie rozpoczęła pracę drukarnia kupiona przez Bicentennial Publishing Co. – wydawcę Nowego Dziennika; działała do 1994 r.

dol., przekazanych na konto Polskiej Akcji Humanitarnej kierowanej przez Janinę Ochojską.

28 sierpnia 1999 r. ukazał się pierwszy numer Weekendu, ilustrowanego magazynu Nowego Dziennika pod redakcją Jana Latusa.

23 września 1999 r. minister spraw zagranicznych RP Bronisław Geremek udekorował Bolesława Wierzbiańskiego najwyższym polskim odznaczeniem – Orderem Orła Białego. “Niepodległa Polska składa (...) hołd człowiekowi, który przyczynił się do naszej niepodległości”.

Nieco wcześniej red. Wierzbiański ze względu na pogarszający się stan zdrowia zrezygnował z aktywnego zarządzania wydawnictwem i redakcją Nowego Dziennika. Funkcję prezesa objęła Barbara Wierzbiańska, a redaktorem naczelnym w sierpniu 2000 r. został Maciej Wierzyński.

15-lecie istnienia gazety i 50-lecie pracy dziennikarskiej Bolesława Wierzbiańskiego uczczono 25 października 1986 r. podczas Balu Prasy w hotelu Roosevelt na Manhattanie, a 16 maja 1987 r. w New York Hilton Hotel honorowano już wyłącznie jubileusz red. Wierzbiańskiego.

W maju 2005 r. redaktor Wierzyński zdecydował się na powrót do Polski. Funkcję redaktora naczelnego zarząd powierzył Julicie Karkowskiej, która łączyła ją z prowadzeniem Przeglądu Polskiego.

W marcu 1989 r. redaktor Bolesław Wierzbiański bierze udział jako obserwator z ramienia Kongresu Polonii Amerykańskiej w ostatniej fazie rozmów okrągłego stołu w Warszawie.

Jesienią 2007 r. Julita Karkowska rezygnuje ze stanowiska redaktor naczelnej. Nowym redaktorem naczelnym zostaje nominowany Czesław Karkowski.

W 1991 r. rozpoczęły się prace nad przygotowaniem słownika biograficznego Polonii amerykańskiej. Liczący ponad 570 stron tom Who’s Who in Polish America pod redakcją Marii Deptuły i Marzanny Stasińskiej ukazał się w 1996 r.

Pod koniec 2008 r. następuje zmiana w zarządzie Bicentennial Publishing Co. Prezesem wydawnictwa zostaje Malina Stadnik. Do kolejnej zmiany dochodzi w 2009 r. – w miejsce Maliny Stadnik kierowanie firmą obejmuje Tadeusz Kondratowicz, który obecnie piastuje stanowisko prezesa. Z funkcji redaktora naczelnego zostaje odwołany Czesław Karkowski, kierowanie gazetą przejmuje redaktor Jan Latus.

Jesienią 1992 r. redakcja przeniosła się do zakupionego rok wcześniej budynku pod nr 333 przy 38 St. (między 8 a 9 Ave.) na Manhattanie. Znalazło się w nim miejsce nie tylko na księgarnię, ale i Galerię Sztuki Polskiej, której działalność pod patronatem Romualda Dymskiego 7 maja 1993 r. zainaugurowała wystawa obrazów Jerzego Dudy-Gracza “Pejzaże polskie”.

Wiosną 2009 r. nasza strona internetowa ze statycznej zamienia się w dynamiczny portal, uaktualniany praktycznie przez 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu.

Wiosną 1996 r. w internecie pojawiła się nasza strona www.dziennik.com.

W lutym 2016 r. odbyła się wielka feta z okazji 45-lecia istnienia Nowego Dziennika, z udziałem...

Jedna z wielu zbiórek pieniężnych, jakie przez lata organizowała redakcja, przyniosła w 1997 r. na rzecz powodzian imponującą sumę 423 tys. 558

Na podstawie książki Wiesławy Piątkowskiej-Stepaniak “Nowy Dziennik” w Nowym Świecie i innych źródeł opr. JK

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

12

Największej i najstarszej wydawanej w Nowym Jorku gazecie codziennej, jaką od 40 lat jest „Nowy Dziennik”, życzymy ciągle rosnącej liczby Czytelników i wielu kolejnych, okrągłych jubileuszy.

Rada Dyrektorów, Pracownicy oraz Członkowie Centrum Polsko-Słowiańskiego

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

13

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

14

Andrzej Pityński mistrz

rzeźbiarz

Oddział NZW, “Kusza”, 1950, lasy Janowskie, klęczący pierwszy z prawej z RKM-em, to mój wujek Michał Krupa ps. “Pułkownik”

Ojciec - por. Aleksander Pityński, (1926-1994), ps. "Kula", żołnierz AK-NOW-NZW. Ranny w bitwie z Armią Czerwoną 5 maja 1945 roku pod Kurylówką. Walczył w oddziałach “Ojca Jana” i “Wołyniaka” do 1947roku. Skorzystał z "amnestii" i ujawnił się w kwietniu 1947 roku, tydzień później został aresztowany przez UB w Nisku, torturowany, bestialsko bity, więziony na Zamku w Rzeszowie. Całe życie szykanowany i prześladowany w Ulanowie wraz z całą rodziną. W czasie Stanu Wojennego internowany w Załężu.

Matka - por. Stefania Krupa Pityńska, (1925-1997), ps. “Perełka”, żołnierz AK-NOWNZW, sanitariuszka. Walczyła w oddziale “Wołyniaka”. Ranna w zwycięskiej bitwie z Armią Czerwoną i NKVD na linii ognia 5 maja 1945 roku pod Kuryłówką. Pozostaje w oddziale do 1947 roku, kiedy to rodzi syna Andrzeja i przenosi się do ukrycia, nigdy się nie ujawniła.

Wujek - por. Michał Krupa, (1920-1972), ps “Pułkownik – Wierzba”, żołnierz AKNOW–NZW, walczył w oddziałach “Ojca Jana”, “Wołyniaka”, “Kusza”. Brał udział we wszystkich bitwach Leśnych oddziałów “Ojca Jana “, “Wołyniaka”, “Kusza”. Ostatni partyzant oddziału “Wołyniaka”, schwytany w pełnym uzbrojeniu, w obławie przez UB, MO, ZOMO, ORMO, 19 lutego 1959 roku w Kulnie powiat Leżajsk. Skazany na dożywocie.

Dedykuję im wszystkie moje pomniki PARTYZANTÓW

Cześć Ich Pamięci!

Partyzanci –I, Boston, MA, USA, Foto: Czesław Czapliński

Gratulujemy i dziękujemy za 40-letni, piękny wkład w podtrzymywanie i rozwój języka polskiego, który dzięki wydawnictwu gazety Nowy Dziennik, spełniającej wielką rolę w przekazywaniu informacji z kraju ojczystego, świata i środowiska, jest ciągle żywy, niezapomniany, służy także w nauczaniu młodszych pokoleń. Całej redakcji życzymy sukcesów i dalszego rozwoju w służbie dla Polonii.

Danuta Bronchard dyrektor, wraz z gronem pedagogicznym Polskiej Szkoły im. M. Konopnickiej Grażyna Michalska - prezes Towarzystwa Oświatowego M. Konopnickiej Greenpoint, 5 marca 2011 r.

Zdjęcie z 19 lutego 1959 roku. Jest to moment aresztowania mojego wujka Michała Krupy

Serdeczne życzenia z okazji 40. rocznicy istnienia “Nowego Dziennika” dalszego pomyślnego rozwoju i działalności na rzecz Polonii życzy zarząd Cracovia Manor z Wallington, New Jersey Cracovia Manor • 196 Main Ave.,

Wallington, NJ 07057

Od 75 lat Cracovia to idealne miejsce na wesela, różne rodzinne uroczystości, rocznice, zebrania korporacyjne, koncerty. Zapewniamy rodzinną atmosferę, znakomite menu i elegancki wystrój.

www.cracoviamanor.com e-mail: krakow5@verizon.net Tel: 973.473.8527; cell: 201.247.7107; fax 973.473.1944

15 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Z okazji Narodowego Dnia Pamięci ŻoŁnierzy Wyklętych 1 Marca 2011

składam hołd członkom mojej rodziny oraz wszystkim żołnierzom oddziałów AK - NOW - NZW, "Ojca Jana", "Wołyniaka", "Majki", "Radwana", "Mewy" i "Zapory", którzy walczyli nad Sanem z Armią Czerwoną, NKVD, UB, KBW, MO i ORMO.

16

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Na dobre i złe n Z Nowym Dziennikiem związałem się

dawno, podczas półrocznego pobytu w USA w pierwszej połowie 1985 roku.

Jerzy Surdykowski

Już w czasach tzw. pierwszej Solidarności zaprosiła mnie waszyngtońska Meridian Foundation na studyjny pobyt połączony z podróżą po Ameryce. Miałem polecieć za ocean późną jesienią 1981 roku, ale pomyślałem sobie, że w tym burzliwym czasie jestem bardziej potrzebny w Polsce (od roku byłem wiceprezesem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, odgrywającego istotną rolę w ówczesnej polityce), a wiosna w USA będzie przyjemniejsza od jesiennych chłodów. Zanim jednak doszło do wyjazdu, generał w ciemnych okularach wyprowadził czołgi na ulice, SDP zostało rozwiązane, ja sam – jak wielu innych dziennikarzy – wyrzucony z pracy i obłożony zakazem publikacji w PRL. Ameryka stała się nierealnym marzeniem.

SYTUACJA TROCHĘ SIĘ ZMIENIŁA pod koniec 1984 roku; po zabójstwie ks. Popiełuszki władze postanowiły nieco “poluzować śrubę” i wielu opozycjonistów wezwano do odbioru wstrzymywanych paszportów. Jednocześnie rozbite zostało warszawskie nielegalne wydawnictwo Krąg, gdzie właśnie wydrukowano moje Notatki gdańskie, kilku przyjaciół znalazło się za kratkami, a mnie samego ostrzeżono, że wkrótce moja kolej. A więc jak najszybciej w nogi…

Służba Bezpieczeństwa wiedziała jednak, co robi, a może sami funkcjonariusze fabrykowali przecieki. Na Okęciu czekał mnie już esbecki “kocioł”, a stojący na jego czele ponury typ (po-

dobno pułkownik) zademonstrował służbową wiedzę o nielegalnych pismach, w których drukuję, i pseudonimach, jakich używam. Na zakończenie stwierdził, że jedynym wyjściem dla mnie jest zobowiązanie do współpracy z bezpieką. Pozostawało mi więc pokazanie typowi “gestu Kozakiewicza”, na co oświadczył, że zamiast za ocean pojadę zaraz do kryminału.

Wstrzymano odlot samolotu, wojna nerwów trwała, wreszcie typ zjawił się z moim paszportem oświadczając: “No to jedźcie, ale lepiej nie wracajcie, bo pożałujecie!”.

Tak zaczęło się moje pisanie w Nowym Dzienniku, a dokładniej w Przeglądzie Polskim, gdzie cyklicznie ukazywały się “Listy znad Wisły”, najpierw podpisywane “Przechodzień”, a wkrótce nazwiskiem. Gdy po kilku miesiącach wróciłem do Polski, pomocą w ich wysyłaniu służył zawsze życzliwy John Brown z amerykańskiego konsulatu w Krakowie.

POTEM JUŻ BYŁEM Z NOWYM DZIENNIKIEM

na dobre i złe, a może raczej Nowy Dziennik był ze mną. Kto ciekaw szczegółów, znajdzie je w Przeglądzie Polskim z 23 lutego 2001 r., gdzie opisałem ten romans na 30-lecie gazety.

Tu przepracowałem sporą część 1988 roku, tutaj opublikowałem parę tekstów, których potem długo nie mogli mi wybaczyć co bardziej krewcy polscy nowojorczycy. Pisząc dzisiaj, niewiele bym w tych tekstach zmienił, może nawet je zaostrzył. Tutaj też w końcu sierpnia 1990 r. złożyłem swoją pierwszą wizytę jako konsul generalny RP w Nowym Jorku.

Złośliwi i zacietrzewieni powiadali wtedy, że to Nowy Dziennik zrobił mnie konsulem, choć to bzdura, bo nawet Bolesław Wierzbiański nie

miał wpływu na decyzje ministra Krzysztofa Skubiszewskiego, a tym bardziej premiera Tadeusza Mazowieckiego. Ale w bzdurach też skrywa się ziarenko prawdy: rozpoczęta wtedy i coraz bardziej zacieśniająca się współpraca z Nowym Dziennikiem zacieśniała moje związki z Ameryką.

Tak Nowy Dziennik odegrał w moim życiu rolę ważniejszą i bardziej przełomową niż wszystkie teksty, jakie tam opublikowałem.

GDY NA PRZEŁOMIE LAT 1970/71 powstawała nowa polska gazeta w miejsce trochę archaicznego Nowego Świata, w Polsce wiał jeszcze ożywczy wiatr nadziei związanej z Gierkowską liberalizacją po krwawym grudniu 1970 r. Cenzura zelżała, nowy sekretarz rzucał obietnicami, zaciągane pożyczki przynosiły złudzenie szybkiej poprawy. Całe rzesze Polaków – a i ja z nimi – łudziły się, że wprawdzie dominacji sowieckiej nic nie naruszy, ale “realny socjalizm” zyska bardziej ludzką i nowocześniejszą twarz. Stagnacja drugiej połowy lat 70., a potem zdławienie Solidarności oznaczało kres tych rojeń.

Dla ludzi pióra i umysłu po ogłoszeniem stanu wojennego nadszedł czas nieuchronnego wyboru: albo za “wroną”, albo za wolnością. Myśl polska udała się na emigrację. Obok paryskich Kultury i Kontaktu, londyńskiego Aneksu był Nowy Dziennik – a zwłaszcza redagowany przez Julitę Karkowską Przegląd Polski i wydawnictwo książkowe prowadzone przez redakcję – jednym z najważniejszych ośrodków myśli i publicystyki promieniujących tak na emigrację, jak na kraj. Szef całości, śp. Bolesław Wierzbiański, stał się jedną z najważniejszych i najbardziej znienawidzonych przez krajową bezpiekę postaci emigracyjnych.

Okrągły stół – przy którym redaktor Wierz-

biański był obserwatorem – a potem szybki upadek komunizmu spełniły marzenia, które jeszcze niedawno uważaliśmy za mało realne, a na pewno odległe. W zakończeniu wydanej na początku historycznego 1989 r. właśnie w wydawnictwie Nowego Dziennika książki Duch Rzeczpospolitej napisałem jedno z najbardziej niesłusznych zdań, jakie mi się kiedykolwiek przydarzyły: że ja sam już nie doczekam upadku komunizmu, ale moje dzieci na pewno. Pisałem to jesienią 1988 r., w rok później rządził Polską pierwszy niekomunistyczny premier, a w półtora roku później wróciłem do Nowego Jorku jako pierwszy konsul generalny wolnej Polski.

Tak bieg życia przeskoczył naszą małoduszność.

ALE TEN SAM TRIUMF NADZIEI I WOLNOŚCI był klęską emigracyjnej prasy i książki nie

tylko w Nowym Jorku: myśl polska triumfalnie powróciła z emigracji, nadeszły czasy, kiedy – jak śpiewał jeden z bardów nielegalnej Polski lat 80. – “w kraju nad Wisłą będą mieszkać polscy poeci”. Stopniowo przestały wychodzić wspomniane wyżej wielkie pisma, skończyły swą misję wydawnictwa emigracyjne, tylko Nowy Dziennik jeszcze się trzyma. To boli zwłaszcza tych, którzy pamiętają tamte wielkie czasy. Ale skromny stan dzisiejszy jest najlepszym dowodem zwycięstwa wolności nad Wisłą.

Przed laty z Ameryką łączyły mnie tysiące cieńszych i grubszych nici: odwiedzone miejsca, które zapadły głęboko w serce, poznani tam przyjaciele, spędzony z nimi czas, wymienione myśli, podjęte wspólnie sprawy. Przyjaciele w większości poumierali, by wspomnieć tylko Bolka Wierzbiańskiego, profesorów Feliksa Grossa, Henryka Wiśniewskiego, Mieczysława Manelego, rabina Szlomo Carlebacha, generała Witolda Urbanowicza czy niedawno zmarłego również generała Juliana Starosteckiego, współtwórcę rakiety Patriot, z którym odbywałem otchłanne rozmowy i układałem niemożliwe do realizacji plany w jego gościnnym domu w Sarasocie. A wraz z nimi wielu, wielu innych. n

Czterdziestka

dzieje. Dzięki tym visiting journalists gazeta skracała dystans do starego kraju.

MYŚMY TEŻ KORZYSTALI, NAWET BARDZIEJ. Mnie fascynowa-

n Czterdziestolatku, żyj wiecznie i miej za co. Przyjmijcie, proszę, te życzenia

w dniu urodzin “największej i najlepszej polskiej gazety poza Polską” – jak lubił skromnie mawiać pan Bolesław Wierzbiański.

Kiedy powiew smętno-wesołej historii przywiał mnie do Nowego Dziennika, Polska miała w Nowym Jorku i w świecie swoje pięć minut chwały, choć w kraju szarpały nami konwulsje transformacji – bóle porodowe kapitalizmu i euforia wolności. Amerykańska i polsko-amerykańska socjeta garnęła się, by w wykwintnych hotelach Manhattanu słuchać o Polsce zrzucającej gorset stetryczałej dyktatury.

Premiera Tadeusza Mazowieckiego Nowy Jork gościł w hotelach Plaza i Vista International (już go nie ma, został zniszczony podczas ataku na World Trade Center 11 września 2001 r.); w hotelu Pierre Jeffrey Sachs piał z zachwytu na temat reform Balcerowicza...

Czas niezwykły. Dla mnie miał też taki wdzięk, że mogłem się wkraść na wysokie pokoje, do których normalnie nie miałbym śmiałości zajrzeć.

W samym Nowym Dzienniku pokoje nie były wtedy wysokie. Gnieździliśmy się na szóstym piętrze kamienicy przy 38 St. między 5 a 6 Ave., paliliśmy jak smoki, tłukąc w maszyny do pisania. Przy rytualnym kalifornijskim winie i orzeszkach pana Bolesława przyjmowaliśmy znamienitych gości z Polski w dzikim tłoku; mając nadzieję, że ścisk ten wezmą za przejaw rewerencji i entuzjazmu, przeoczą zaś skromność naszej metropolitalnej kwatery.

Bolesław Wierzbiański, którego zawsze

wspominam z wielkim szacunkiem i sentymentem, zapraszał wszystkich, którzy coś w Polsce znaczyli i robili tę naszą rewolucję. Zależało mu, by Nowy Dziennik był dla nich obowiązkowym punktem odwiedzin. Otwierał im też wiele drzwi w Ameryce.

DO DZIŚ NIE MOGĘ WYJŚĆ Z PODZIWU, jak intensywnie

Fot. Archiwum Nowego Dziennika

Piotr Stasiński

ła Ameryka.

Hieratyczny Sąd Najwyższy, który może prawie wszystko – obalić decyzje Kongresu i prezydenta – ale zarazem sędzią może zostać tak żałosna postać jak Clarence Thomas (przesłuchania Anity Hill oglądałem w osłupieniu).

Operacje finansowe przyprawiające o zawrót głowy, zwłaszcza kogoś, kto musi uczyć się od podstaw. A był to czas, gdy gwałtownie rozwijała się specjalizacja mergers & acquisitions; było mnóstwo kolosalnych transakcji w tej dziedzinie. Triumfalne ekscesy kapitalizmu po raz pierwszy w życiu oglądałem z tak bliska.

“Fabryka” Andy’ego Warhola, w której słuchałem najbardziej wtedy wziętych intelektualistów. Polski Instytut Naukowy z wieczorem poezji Josifa Brodskiego. Oliver Sachs, sławny neurolog i pisarz, pokazujący rysunki autystycznego chłopca, którym się wtedy opiekował; chłopak raz tylko spojrzał z okien samochodu na Empire State Building, a potem odtworzył gmach z dokładnością do każdego piętra, każdego okna na każdym piętrze i wszystkich detali architektonicznych.

Ameryka, którą poznawałem dzięki pracy w Nowym Dzienniku, naładowała mi akumulatory. Gdy po czterech latach wracałem do Polski, uznałem się za tak już bywałego w świecie, że nająłem się do pracy w największym i najlepszym dzienniku w kraju – Gazecie Wyborczej. n

Jerzy Surdykowski (z lewej) i Piotr Stasiński

Nowy Dziennik wówczas promieniował. Dla mnie zaczęło się to od wyborów w czerwcu 1989 roku. Urządziliśmy z tej okazji festyn, jakiego świat nie widział. Shuttle bus na trasie Greenpoint – konsulat; autokary z Connecticut, New Jersey, Pensylwanii; wszystko albo gratis od polskich biur turystycznych, albo składkowe. W pobliskiej sali New York University – koncert i wystawa polskich artystów. Nowojorskie stacje radiowe i telewizyjne, Radio Wolna Europa, Głos Ameryki przybiegły pod konsulat, gdzie odbywało się głosowanie Polaków na Solidarność, pytając: za czym kolejka ta stoi? A stało, okrążając dwa kwartały ulic przez kilkanaście godzin, bratając się i kłócąc, parę tysięcy ludzi. Kto ich wszystkich tu ściągnął? Przede wszystkim Nowy Dziennik, choć przyczyniły się setki ludzi.

Pół roku wcześniej leciałem do Nowego Jorku trochę jak we śnie. Przed chwilą jeszcze knu-

liśmy, wydając konspiracyjny tygodnik Wola oraz biuletyn strajkowy, by podgrzewać słabnący opór – akurat w Warszawie strajku wtedy nie było. Coś mgliście wisiało w powietrzu, padły już nawet słowa “okrągły stół”, ale czy cokolwiek z tego wyniknie, nikt pojęcia nie miał...

O Nowym Dzienniku wiedziałem niewiele, tyle co piąte przez dziesiąte przeczytałem jako adiunkt od kultury i literatury w Polskiej Akademii Nauk. Prawdziwej pracy dziennikarskiej też z praktyki nie znałem; w podziemiu uprawialiśmy raczej antyreżimową agitację. Z depresyjnej ojczyzny wydostało mnie stypendium, które pan Bolesław wymyślił (z pomocą Fundacji Kościuszkowskiej) dla niezależnych dziennikarzy z kraju. Przywozili polsko-amerykańskim czytelnikom najbardziej aktualną znajomość Polski i żywy język, własne źródła informacji i lepsze zrozumienie tego, co tam się

40 lat “Nowego Dziennika”

n Czterdzieści lat temu z małej drukarni w Jersey City wyszedł pierwszy numer Nowego Dzien-

nika. Niezależnej prasy nie wpuszczano wtedy do Polski. Gdyby jednak Nowy Dziennik z 27 lutego 1971 roku trafił do jakiegoś czytelnika w kraju, rozbawiłby go pewnie artykuł wstępny.

Małgorzata Szejnert

Ogłoszono w nim: “Nowy Dziennik będzie wierny idei niepodległości Polski, kraju naszego pochodzenia oraz prawa narodu polskiego do samostanowienia i swobodnej decyzji o formie rządu. Dziennik będzie żądać wolności religii i Kościoła katolickiego i innych wyznań, wolności prasy i opinii. Będziemy domagać się, aby Rosja sowiecka wycofała swe wojska z Polski i Europy środkowo-wschodniej”.

W roku 1971 nie znałam nikogo w moim pokoleniu (dorastającym w Polsce po wojnie), kto, niezależnie od swoich poglądów, dałby wiarę podobnym nadziejom.

Ale nigdy bym także nie uwierzyła, że za trzynaście lat trafię do gazety, która ogłosiła podobny manifest i będę w niej pracowała, a moim szefem będzie redaktor Bolesław Wierzbiański, główny współtwórca Nowego Dziennika.

Kiedy w sierpniu 1980 r. wybuchły strajki na Wybrzeżu, byłam reporterką warszawskiego tygodnika Literatura. Razem z kolegą z redakcji Tomkiem Zalewskim pojechaliśmy do stoczni w Szczecinie. To było wielkie przeżycie. Postanowiliśmy napisać książkę o ludziach z komitetu strajkowego. Zbieranie materiału zakończyliśmy pod koniec następnego roku.

WTEDY ZACZĄŁ SIĘ STAN WOJENNY. Odmówiliśmy pracy w dziennikarstwie na warun-

kach proponowanych przez komisję weryfikacyjną. Napisaliśmy naszą książkę: Szczecin. Grudzień, Sierpień, Grudzień i przekazaliśmy ją Niezależnej Oficynie Wydawniczej NOWA. Zanim wyszła w podziemiu, jako pierwszy tom Archiwum Solidarności, udało mi się wyjechać do Ameryki. Zabrałam ze sobą dziesięcioletniego syna. Byłam bardzo zmęczona życiem w Polsce i chciałam, żeby mój syn miał w życiu więcej możliwości i swobody niż ja.

Nie wiedziałam, jak będziemy żyć w Ameryce. Zaczęłam od sprzątania po domach. Do pracy w dziennikarstwie amerykańskim nie byłam przygotowana. Na miejsce w prasie polonijnej nie liczyłam; przez wiele lat pracowałam w pismach PRL. Ale zaniosłam redaktorowi Wierzbiańskiemu swój życiorys.

Ku swemu największemu zdziwieniu zostałam przyjęta. Potem dziwiłam się jeszcze wiele razy. Temu, że redakcja doskonale wie, co się dzieje w Polsce, zna nie tylko fakty, ale i doskonale wyczuwa nastroje. Bywałam zawstydzona, że o wielu sprawach wie lepiej niż ja. Że mówi się w niej taką samą polszczyzną, jakiej używaliśmy między sobą w warszawskiej Literaturze. Że świeżych przybyszów z Polski, z polskim doświadczeniem dziennikarskim jest tutaj więcej; w chwilę po mnie pojawili się Julita i Czesław Karkowscy z Wrocławia. Długo dziwiła mnie także swoboda pisania wynikająca z braku cenzury; musiałam się odzwyczajać od skrępowa-

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Zarabiałam niewiele, ale wystarczało nam na utrzymanie. Czułam się w tej redakcji naprawdę dobrze. Ale zdecydowaliśmy się z synem wracać do Polski.

Wtedy, w 1986 roku, wstępniak z pierwszego numeru Nowego Dziennika nie wydawał mi się już całkiem abstrakcyjny. Coraz więcej ludzi dopuszczało do siebie nadzieję na wielką zmianę.

W 1989 r. redaktor Bolesław Wierzbiański wziął udział w ostatniej fazie obrad okrągłego stołu na zaproszenie Lecha Wałęsy. W rok później odwiedził redakcję Gazety Wyborczej. Napisał potem, że w jej lokalu, jak w Sejmie, ruch jak w ulu, że pracuje w niej mnóstwo kobiet, siedzą po pięć przy jednym biurku, ale jakoś sobie radzą, skoro Gazeta wychodzi punktualnie. Byłam wśród nich. Pracowałam w niej od pierwszego numeru do emerytury, przez Małgorzata Szejnert z wizytą u nas po latach (2003 r.) ponad piętnaście lat. nia. Dziwił mnie także reżim redakcyjny; zespół Nie wiem, czy zdecydowałabym się przybył mały i ciężko pracował w ciasnych poko- stąpić do grupy tworzącej Gazetę Wyborczą, jach, w większości bez okien. Dziwiła mnie gdyby nie doświadczenia z Nowego Dziennioszczędność – zważano na papier do kserogra- ka: swobodnego pisania; dyscypliny pracy i jej fu, na znaczki pocztowe. Po raz pierwszy zetknę- niewygody, a jednocześnie koleżeństwa; otwarłam się z przedsiębiorstwem prasowym, które cia na przybyszów o różnych nieraz poglądach, liczy koszty, bo musi na siebie zarobić. lecz i przeświadczenia, że są rzeczy podstawowe, których należy się trzymać. Reżim oszczędZDZIWIŁA MNIE LICZBA POLSKICH PRZY- nościowy Nowego Dziennika przypominałam JACIÓŁ Nowego Dziennika i ich znaczenie, a sobie wielokrotnie, przygotowując coroczne budowiedziałam się o tym, kiedy zelżały nieco dżety działu reportażu Gazety Wyborczej i okrarestrykcje paszportowe w kraju. Redakcję od- wając je ciągle na życzenie zarządu firmy.

W rocznicę Nowego Dziennika dziękuję mu wiedzali pisarze, filmowcy, uczeni, ludzie opozycji szykujący się do przyszłych ról politycz- za te czterdzieści lat, za swoje w nim dwa i nych. Przywozili zróżnicowane poglądy i świe- pół roku, za proroczy wstępniak i wierność jego literze. n że wiadomości z Polski.

Fot. Czesław Karkowski

… i za proroczy wstępniak

17

REKLAMA

„(….) bez słów nic się nie wie o sobie” Wiesław Myśliwski

Z okazji 40. rocznicy działalności „Nowego Dziennika” składamy całemu zespołowi redakcyjnemu szczere gratulacje i wyrazy uznania.

Dziękujemy za niestrudzoną działalność wydawniczą na rzecz Polonii w Stanach Zjednoczonych, życząc kolejnych interesujących numerów pisma oraz całej rzeszy wiernych czytelników.

Centrala Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce

W 40-lecie założenia Nowego Dziennika najlepsze życzenia Redakcji w pracy dla Polonii, wyostrzonego pióra i bystrych obserwacji, bez potknięć i przechyłów

Trzymać dalej!

Zapraszając na

Dzień

Nowego Dziennika

do Polskiego Uniwersytetu Ludowego w Domu Polskim w Filadelfii, gdzie parokrotnie gościliśmy red. Bolesława Wierzbiańskiego.

Zarząd PUL dr Janusz Romański dr Małgorzata Romańska dr Regina Gorzkowska-Rossi Prof. Miron Wolnicki dr Józef Rzeźnik

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

18

POLSKA FUNDACJA KULTURALNA jedyna organizacja w stanie New Jersey pod patronatem Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej

Polska Fundacja Kulturalna, założona w 1973 roku, jest największą organizacją polonijną w stanie New Jersey. PFK znajduje się w Clark, w środku stanu NJ, na gruntach o powierzchni ok. 1,5 ha. Zajmuje się popularyzacją kultury i dziedzictwa polskiego. Na co dzień jest domem dla Polskiej Szkoły Dokształcającej, w której uczy się obecnie prawie 750 uczniów, począwszy od przedszkola do klasy maturalnej; Biblioteki im. Marjańczyka, w której zgromadzonych jest ponad 50 tys. książek i magazynów, co sprawia, że jest jedną z największych polonijnych bibliotek w Stanach Zjednoczonych.

Jest również domem dla harcerek i harcerzy ze Związku Harcerstwa Polskiego-pgk i miejscem, w którym odbywają się wystawy sztuki artystów polskich i amerykańskich, a także koncerty muzyki poważnej i popularnej. Ponadto w ciągu roku PFK organizuje wiele spotkań tematycznych, seminariów, wykładów, projekcji filmowych, akademii i innych uroczystości. Zapraszamy!

Frederick A. Czulada Prezes Polskiej Fundacji Kulturalnej Dr Jolanta J. Cholon Przewodnicząca Rady Dyrektorów PFK

Składa serdecznie gratulacje całemu NOWEMU DZIENNIKOWI Za 40 lat wybitnej pracy dziennikarskiej Życzymy kolejnych, równie udanych lat i wspaniałych jubileuszy oraz doskonałych wydań Nowego Dziennika. Jesteście niezastąpieni w życiu Polonii!

STO LAT! POLSKA FUNDACJA KULTURALNA 177 Broadway, Clark, NJ 07066

Tel. 732-382-7197

e-mail: pcfbroadway@aol.com www.polishculturalfoundation.org

40 lat “Nowego Dziennika”

19 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Polska w Nowym Jorku

nej karty. Nasi redakcyjni koledzy zorganizowali także spotkanie z adwokatami, którzy bezpłatnie udzielali porad i odpowiadali na liczne pytania czytelników zebranych w galerii.

Od wielu lat, kilka razy w miesiącu, mają Państwo okazję spotkać się z politykami, ludźmi polskiej kultury i nauki. O każdym z nich można by napisać osobny tekst. Lista naszych gości, choć być może niepełna, jest przedstawiona poniżej. Można się zastanowić, jakie zawody nie były reprezentowane. Na pewno nie mieliśmy kontaktu z przedstawicielami nauk ścisłych. Nie można było u nas usłyszeć rozważań o rozwoju chemii, fizyki czy informatyki.

n Spotkania w Nowym Dzienniku są

od lat jednymi z najważniejszych wydarzeń w polonijnym Nowym Jorku.

Janusz Głowacki (z lewej) i Andrzej Dudziński podczas spotkania promującego wydaną przez Bicentennial Publishing Co. Antygonę w Nowym Jorku

Magdalena Cielecka, Janusz Morgernstern i Lesław Żurek

fotografów, z pokazami slajdów, prezentacją najnowszych nowinek technicznych, traktuję jak spotkanie z najbliższymi.

Pomieszczenie tuż za Księgarnią Nowego Dziennika jest podnajmowane przez grupę polskich artystów z Artes Gallery. Krystyna Spisak-Madejczyk, która zjednoczyła wokół siebie plastyków, tchnęła w tę salę nowego ducha, wprowadziła nowych ludzi z nowymi pomysłami. Dzięki ich aktywności mieliśmy wielokrotnie okazję do obejrzenia dzieł wybitnych.

Krystyna Spisak-Madejczyk omawia działalność Artes Gallery w tym samym, jubileuszowym dodatku do Nowego Dziennika.

Ale również my zapraszaliśmy i zapraszamy Państwa do Galerii Nowego Dziennika na

“LISTA OBECNOŚCI” Piotr Badmajew Filip Bajon Hanna Bakuła Józef Baran Marek Bartelik Ewa Błaszczyk Stan Borys Adam Broż Andrzej Busza Piotr Chełkowski Magdalena Cielecka Adam Czerniawski Norman Davies Wiesław Dąbrowski Jacek Dehnel Wilhelm Dichter

wystawy polskich twórców. Miłośnicy sztuki mogli podziwiać dzieła m.in.: Zdzisława Beksińskiego, Jerzego Dudy-Gracza, Jerzego Habdasa i jego małżonki, Jacka Gulli, Andrzeja Kacperka, Jarosława Kweclicha, Zbysława Maciejewskiego, Franciszka Maśluszczaka, Józefa Panfila, Barbary Przyłuskiej, Krystyny Rudzkiej-Przychody, Tomasza Sętowskiego, Stanisława Marka Śledzińskiego, Barbary Warzeńskiej, Joanny Wężyk, Romana Zakrzewskiego, Jolanty Zdrzalik.

PISZĄC O SPOTKANIACH, jakie miały u nas miejsce, trzeba przypomnieć o najtragiczniejszej okazji. 19 kwietnia 2010 roku, w dziewięć dni po katastrofie samolotu w Smoleńsku, od-

Leszek Długosz Beata Dorosz Ryszard Druch Andrzej Dudziński Elżbieta Dzikowska Magda Dygat Anna Dymna Maciej Englert Feliks Falk Jacek Fedorowicz Anna Frajlich Jan Gać Janusz Głowacki Jerzy Główczewski Renata Gorczyńska Irena Grudzińska-Gross Hanna Kosińska-Hartowicz Agnieszka Holland

GOSZCZĄ U NAS LUDZIE, którzy piszą książki, pracują dla prasy, malują, fotografują, występują na scenie, kręcą filmy, prowadzą zajęcia na uczelniach, tworzą organizacje charytatywne. Wszyscy nie tylko z powodzeniem uprawiają swój zawód, ale mają jeszcze “to coś”, co ich wyróżnia: kreatywność, głód życia, otwartość, umiejętność nawiązywania kontaktu z ludźmi.

Każdy z tych znamienitych gości miał możliwość poznania polonijnej publiczności. Czasami te wieczory spędzamy w stosunkowo małym gronie, czasami przychodzi ponad sto osób i wtedy sala dosłownie pęka w szwach. Przez te lata wręcz zaprzyjaźniliśmy się z wieloma z Państwa, znamy już Wasze imiona i zainte-

Spotkania z Ryszardem Kapuścińskim zawsze cieszyły się takim zainteresowaniem, że Galeria Nowego Dziennika nie mogła pomieścić wszystkich chętnych. W kwietniu 2000 r. zorganizowaliśmy je więc wspólnie z Konsulatem Generalnym RP w salonach konsulatu

Zdjęcia – Archiwum Nowego Dziennika

Opisanie tych setek wieczorów w naszej siedzibie przy 38 Street nie jest możliwe. Nie jestem też w stanie podać nazwisk wszystkich naszych gości. Wobec tego proszę o wybaczenie tych, którzy zostali pominięci. Nie znajdzie się też w tym tekście ocena wieczorów; ta należy do Państwa. Ze swej strony mogę tylko zapewnić, że zawsze jest nam niezwykle miło Państwa widzieć.

Nowy Dziennik jest również miejscem spotkań członków Polsko-Amerykańskiego Klubu Fotografików. Grono miłośników fotografii, kierowane teraz przez Edwarda Madeja, jest zżytą, aktywną, pełną pomysłów grupą ludzi.

Ich plenery, biwaki, wystawy jubileuszowe i wycieczki są dowodem, że wspólna pasja znakomicie łączy ludzi. Comiesięczne spotkanie

Fot. Jerzy Koss

Elżbieta Kieszczyńska

Ryszard Horowitz Andrzej Jacyna Witold K. Kaczanowski Małgorzata Kałuża Marek Kamiński i Jan Mela Janusz Kapusta Ryszard Kapuściński Czesław Karkowski Katarzyna Kolenda-Zalewska Janusz Kondratowicz Tadeusz Konwicki Maria Kornatowska Magda Krzyżanowska-Mierzewska Joseph Kutrzeba Kazimierz Kutz Teofil Lachowicz Jan Latus

był się w Polsce uroczysty pogrzeb pary prezydenckiej – Lecha i Marii Kaczyńskich. Bezpośrednią transmisję z tych uroczystości mogli Państwo u nas oglądać. W maju 2010 roku naszymi gośćmi byli nasz dawny redakcyjny kolega Marek Osiecimski, który wraz z operatorem Sebastianem Strzeleckim, też obecnym na spotkaniu, 10 kwietnia był w Smoleńsku i został zatrzymany w czasie kręcenia zdjęć na miejscu katastrofy.

Dziennikarze Nowego Dziennika organizowali dni “otwartych drzwi” z myślą o ułatwieniu Polakom poznania prawa obowiązującego w Stanach Zjednoczonych. Pomagali wszystkim chętnym w wypełnianiu wysyłanych przez internet formularzy o przyznanie zieloMarta Lipińska Wasyl Machno Tomasz Magierski Jerzy Majcherczyk Lech Majewski Dorota Masłowska Adam Michnik Piotr Milewski Janusz Morgenstern Andrew Nagorski Marek Nowakowski Dariusz Ocetek Janina Ochojska Rafał Olbiński Krystyna Olszer Marek Osiecimski Agnieszka Osiecka Andrzej Paczkowski

resowania czytelnicze. Mniej więcej wiemy, kto może zadać jakie pytanie. Nie ukrywam, że czasami pytania bywały dosyć bulwersujące, a czasami gość i osoba prowadząca musieli wysłuchać referatu, raczej nie na temat, albo życiorysu zabierającego głos. Ale wiadomo, że w każdym środowisku, pod każdą szerokością geograficzną zdarzają się indywidualiści. Lubimy także ich.

Nie nam oceniać, każdy z uczestników spotkań w Nowym Dzienniku ma zapewne subiektywny ich obraz. Jedno wiemy na pewno. Chcecie Państwo z nami być. Chcecie Państwo nam i naszym gościom ofiarować swój czas. Niezależnie od tego, czy panuje upał, czy szaleje śnieżyca. Za to dziękujemy. n

Maciej Patkowski Ryszard Pawłowski Danuta Piątkowska Wiesława Piątkowska-Stepaniak Krystyna Piotrowska-Breger Łucja Prus Joanna Rostropowicz-Clark Tomasz Różycki Michał Rusinek Zbigniew Rybczyński Omar Sangare Teresa Siedlarowa Piotr Siemion Arthur Skowron Kamila Sławińska Joanna Sokołowska-Gwizdka Dariusz Stola Alex Storożyński

Aktorzy Teatru Ósmego Dnia Wojciech Tochman Janusz Tomaszewski Agata Tuszyńska Beata Tyszkiewicz Magda Umer Janusz L. Wiśniewski Agnieszka Wójtowicz-Vosloo Henryk Wrożyński Bogusław Wróblewski Krzysztof Zacharow Krzysztof Zanussi Jolanta Zastocka Andrzej Zieliński Adam Ziemianin Aleksandra Ziółkowska-Boehm Lesław Żurek Andrzej Żurowski

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

20

Gratulacje z okazji 40-lecia

“Nowego Dziennika” Życzymy dalszego powodzenia, rozwoju i ostrego pióra!

Od doktor Anny i doktora Tadeusza Pyzów

Dom Polski w Bukareszcie

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

21

Z okazji wspaniałego jubileuszu

40-lecia Nowego Dziennika wspominając okazaną nam przychylność i otwartość pierwszego redaktora Bolesława Wierzbiańskiego oraz wysoko oceniając pracę obecnego, całego zespołu, a szczególnie wysoki poziom Przeglądu Polskiego, przesyłamy dla całego zespołu “NDz” gorące i serdeczne życzenia zdrowia, wszelkich pomyślności i dalszych sukcesów.

Dom Polski w Bukareszcie Zarząd i Członkowie

22

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Rośliśmy razem z Wami n W pierwszym numerze Nowego

Dziennika daremnie szukalibyśmy charakterystycznego czerwonego logo pisma. Wydana 27 lutego 1971 r. gazeta nie miała nawet polskiej czcionki. Ale kosztowała tylko 15 centów.

Tomasz Deptuła

W ciągu swojej 40-letniej historii szata graficzna gazety zmieniała się kilkakrotnie. Można powiedzieć, że gazeta rosła i rozwijała się razem z czytelnikami. Od kilkunastu lat ma także swoje “alter ego” – stronę internetową, która także ewoluowała, idąc z postępem technologii i za potrzebami odbiorców.

Początki Nowego Dziennika były niezwykle trudne, o czym zaświadczają zarówno coraz mniej liczni żyjący świadkowie, jak i Wiesława Piątkowska-Stepaniak w obszernej monografii poświęconej jedynej wówczas polskoję-

Logo na Dzień Niepodległości Układ graficzny, który ukształtował się w ciągu pierwszych dwóch lat istnienia gazety, niewiele się zmienił przez kolejne dwie dekady. Na pierwszej stronie umieszczano z reguły 6-9 depesz, ale bywały wydania, w których można było się doliczyć nawet do 12 wiadomości. Ze zdjęć korzystano dość skąpo. Stałe działy w środku gazety oznaczane były charakterystycznym czarnym paskiem.

W 1976 r. pojawiło się po raz pierwszy logo dziennika – odtąd był to znak firmowy naszej gazety. Wcześniej tytuł Nowy Dziennik wyglądał zupełnie inaczej – krój czcionki był wąski i szeryfowy. Używano też wersalików, czyli samych dużych liter. Obok czarnej czcionki i czerwonej pojawiał się także kolor niebieski.

Po raz pierwszy nowe logo znalazło się w wydaniu na Dzień Niepodległości 1976 r. I tak już zostało na kolejnych 30 lat.

Nowemu Dziennikowi niemal zawsze towarzyszył dodatek kulturalny – do 1981 r. był to Tydzień Polski, potem Przegląd Polski. Z czasem, gdy pismo okrzepło i ustabilizowało się finansowo, możliwości wydawnicze gazety znacznie ograniczały moce przerobowe drukarni, która przez długie lata nie mogła drukować więcej niż 48 stron w weekendy. Powodowało to, że przy większych świętach gazeta dosłownie dusiła się od ogłoszeń.

Stąd osoby pracujące w tym dziale musiały, obok znajomości reguł polskiej gramatyki i ortografii, posiadać niemal zegarmistrzowskie umiejętności manualne. Poprawki nanoszono bowiem poprzez wycinanie liter żyletką. Trzeba je było potem wkleić w taki sposób, aby na wydruku nie widać było interwencji korektora. “Wycinanie literek było bardzo czasochłonne” – wspomina Maria Hałupka, która przepracowała kilka miesięcy w dziale korekty pod kierownictwem Ewy Nagiel. Compugraphic miał już ładną polską czcionkę, ale też i poważną wadę: nie dzielił i nie przenosił wyrazów.

Stąd na szpaltach powstawało sporo wolnej przestrzeni – tzw. jezior – jak je nazywał założyciel Nowego Dziennika i jego długoletni redaktor naczelny Bolesław Wierzbiański.

Tak wyglądała szata graficzna pierwszego wydania…

Prima aprilis z komputera Początek lat 90. przyniósł dwie rewolucyjne zmiany na polonijnym rynku wydawniczym.

Pierwszą był napływ nowej fali emigrantów z Polski, którego wynikiem był wzrost liczby czytelników. Drugą – rewolucja technologiczna, komputeryzacja i idący za tym zalew informacji z Polski. Nowy Dziennik okrzepł finansowo i obok serwisu Reutersa mógł zakupić serwisy zdjęciowe innych agencji, w tym Polskiej Agencji Prasowej, co znacz nie wzbo ga ci ło zawartość gazety, która za-

towy; znacznie rozbudowany został dodatek telewizyjny. Powstały też nowe działy: podróże, prawny i poświęcony edukacji. Wreszcie w sierpniu 1999 r. pojawił się w zupełnie odrębnej szacie graficznej Weekend — magazyn Nowego Dziennika adresowany do młodszych (duchem) czytelników, który zastąpił ukazujący się przez sześć lat dodatek Z soboty na niedzielę. Na motoryzację czytelnicy musieli poczekać do kolejnej dekady.

W redakcji pojawiły się też komputery Apple i dziennikarze mogli porzucić stare elektryczne maszyny do pisania. Wpływ nowej generacji komputerów nie od razu był widoczny w wyglądzie gazety. Dziennikarze pracowali już na komputerach, ale ciągle większość gazety powstawała na Compugraphicu.

Z czasem nieśmiało zaczęto wyklejać kolumny z wydruków komputerowych. Różnicę widać było gołym okiem. Czystsza czcion-

częła gwałtownie się rozrastać. “Utrzymujące się jeszcze w 1992 r. od kilkunastu lat wydanie dzienne 12- lub nawet 16-stronicowe, w 1996 r. zwiększyło się już do 20-24 stron” – pisze w książce “Nowy Dziennik” w Nowym Świecie Wiesława Piątkowska-Stepaniak. Sytuacja gazety ustabilizowała się na tyle, że w 1992 r. redakcja przeniosła się do nowego, własnego budynku na Manhattanie.

To właśnie w latach 90. znacznie powiększyły się działy: wiadomości z Polski oraz spor-

ka, bez “jezior”, pozostawiała także więcej miejsca na zdjęcia.

Radykalniejsza komputeryzacja zaczęła się przypadkiem. 31 marca 1994 r., gdy starzejący się i często psujący Compugraphic po raz ko-

…a tak po kolejnych zmianach

zycznej gazecie wychodzącej w Nowym Jorku. Gazeta przez wiele lat balansowała na granicy przetrwania. Codzienne wydanie miało tylko 12 stron, z czego tylko jedną przeznaczano na skąpo wówczas napływające wiadomości z Polski. Dział sportowy pojawił się dopiero po pół roku i przez pierwsze 26 lat znajdował się w środku gazety. Dziennik, który założono na gruzach upadłego Nowego Świata, wychodził przez pięć dni w tygodniu i – co było ewenementem – nie ukazywał się w poniedziałki. Wydanie to pojawiło się dopiero w połowie lat 90.

W tamtych czasach kolumny gazety składano ręcznie, wyklejając je z wydrukowanych na paskach szpalt. Dopiero po sfotografowaniu makiety w drukarni sporządzano blachy, które szły na maszynę offsetową. Taki system produkcji determinował także wygląd gazety. Z tamtych czasów w redakcyjnym żargonie pozostała jeszcze nazwa “lepiarnia” dla działu zajmującego się składem gazety. Od kilkunastu lat gazety już się nie klei, ani lepi, tylko tworzy na komputerze, ale “lepiarnia” pozostała do dziś.

Jeszcze przez wiele miesięcy po powstaniu gazety polskie znaki diakrytyczne dorysowywano ręcznie. Albo nie dostawiano ich wcale – gdy tekst był składany w pośpiechu, szedł bez polskiej czcionki. Zdarzało się też, że szpalty miały różną szerokość.

Żyletką i woskiem Przez długie lata gazetę wyklejano z nawosko wa nych pasków produkowanych w systemie Compu gra phic.

Nowoczesny na początku lat 80., jak wszystkie systemy komputerowe starzał się w zawrotnym tempie. Był zresztą czasochłonny, bo wymagał przepisania tekstu ponownie, zapamiętania na coraz bardziej staroświeckich dyskietkach, a następnie przepuszczenia naświetlonego, znajdującego się w kasetach papieru fotograficznego przez chemikalia. Stanisław Kusiński i Jerzy Gieruszczak, którzy pracowali w tym czasie w lepiarni, właśnie obecność odczynników chemicznych wspominają jako najpoważniejszą dolegliwość. Dopiero z takich nawoskowanych pasków wyklejano szpalty i kolumny. Większość poprawek korektorskich nanoszono już na przepisanych przez maszynistki paskach.

40 lat “Nowego Dziennika” lejny nawalił, w redakcji podjęto w trybie alarmowym decyzję o zrobieniu kolejnego numeru z komputera. I tak numer na prima aprilis ukazał się z artykułami pochodzącymi z nowoczesnych wydruków. I nie był to wcale żart na pierwszego kwietnia, podobnie jak zamieszczona tego dnia na czołówce informacja o nowej loterii wizowej.

Czas na zmiany Nowoczesne komputery dawały możliwości kompleksowego redagowania całych stron.

Proces przechodzenia na ten system przebiegał stopniowo, aż we wrześniu 1996 r. gazeta przeszła po raz pierwszy ze składu ręcznego na komputerowy. “Pamiętam, jak pewnego ranka powiedziałem sekretarzowi redakcji Tomaszowi Deptule, że dziś robimy ‘jedynkę’ w całości na komputerze – wspomina ówczesny szef składu gazety Leszek Sadowski – i ten wpadł w panikę, że nie wyrobimy się na czas. Następnego dnia sam się pytał, czy pierwsza strona powstanie na komputerze”.

Nowy Dziennik wciąż jednak w tym czasie przypominał wizualnie gazetę sprzed kilkunastu lat i nadeszła pora radykalnej zmiany szaty graficznej. Poprzedził ją okres wielomiesięcznych redakcyjnych dyskusji.

Projekt przygotował zespół grafików kierowany przez Tomasza Tomaszewskiego, byłego szefa składu Nowego Dziennika. Pierwszy numer w nowej szacie ukazał się 24 września 1997 r. Jak na gazetę codzienną, kilka zmian było rewolucyjnych. Zwiększyła się objętość

działu polskiego – bo na brak informacji ze starego kraju, dzięki dostępności serwisów agencji prasowych i sieci współpracowników, nie można było narzekać. Pojawiła się strona informacyjna z prognozą pogody i stały dział gospodarczy z notowaniami giełdy. Stopniowo zwiększano też miejsce na wiadomości z metropolii nowojorskiej. Sport wylądował na końcu numeru, co zresztą wzbudziło protesty wielu starych czytelników. Na pierwszej stronie pojawiły się zapowiedzi materiałów zamieszczanych w środku numeru. Dokładnie w trzy miesiące później – w Wigilię 1997 r. – gazeta opublikowała pierwsze kolorowe zdjęcia.

Graficy najlepsi na świecie Mijały kolejne lata i to, co było nowoczesne pod koniec XX stulecia, już prosiło się o zmiany. Jak to w komputerach – dość szybko nowoczesna kiedyś maszyna staje eksponatem muzealnym. Układ gazety coraz bardziej ograniczał możliwości, jakie stwarzał rozwój grafiki komputerowej. Dyskusję nad nową szatą kierowany przez redaktora naczelnego Macieja Wierzyńskiego zespół zapoczątkował jesienią 2004 r. Tym razem całościowy projekt opracowała profesjonalna firma amerykańska Garcia Media. Ta sama, która pracowała nad wizerunkami takich tytułów, jak Wall Street Journal czy Liberation. “W tym momencie byli najlepsi na świecie – mówi ówczesny zastępca wydawcy gazety Adam Wierzbiański.

– Przygotowali nam trzy różne projekty. Wybraliśmy demokratycznie”.

23 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Pierwszy numer w nowej szacie graficznej ukazał się niemal dokładnie w 8 lat po poprzedniej reformie – we wrześniu 2005 r., już pod kierownictwem nowej redaktor naczelnej Julity Karkowskiej. Teksty zrobiły się krótsze, stworzono więcej miejsca na grafiki i zdjęcia.

Słowem – gazeta stała się nowocześniejsza i bardziej przejrzysta. Jak wygląda dziś – wystarczy obejrzeć numer, bo gazeta zachowała zasadnicze założenia tamtego projektu. Jest jednak różnica między dwiema reformami – z 1997 i 2005 r. O ile przy pierwszej chodziło o to, aby jak najbardziej uatrakcyjnić dotychczasową zawartość Nowego Dziennika, o tyle przy drugiej, dużo radykalniejszej, wyraźnie zmieniono nie tylko układ, ale i formę redagowanych tekstów. Pojawiła się na przykład Dwójka – strona poświęcona lżejszej tematyce.

W latach 2008-2009, gdy wydawcami gazety i prezesami wydawnictwa byli najpierw Malina Stadnik-Nealis, a potem Tadeusz Kondratowicz, a naczelnymi, odpowiednio, Czesław Karkowski i Jan Latus, na pierwszej stronie Nowego Dziennika pojawił się kolejny kolor – niebieski. Zmienił się także układ niektórych stałych działów.

Za każdym razem czytelnicy przyjmowali zmia-

ny z mieszanymi uczuciami, jedni chwalili (tych było więcej), inni ganili “nowinki” i skarżyli się, że Nowy Dziennik staje się “brukowcem”. Gdy jednak okazywało się, że atrakcyjniejszej formie nie towarzyszy większa dawka taniej sensacji, pozostawali wierni swojej ulubionej gazecie.

Internet, czyli dziennik dla Polaków na świecie Od wiosny 1996 r. internetowym oknem na świat Nowego Dziennikajest witryna www.dziennik.com. Wiosną 2009 r. nastąpiła rewolucja – ze statycznej strony internetowej portal zamienił się w dynamiczny, uaktualniany praktycznie przez 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu. Wiele interaktywnych funkcji pozwala użytkownikom na komentowanie bieżących wydarzeń, uczestnictwo w sondażach, zamieszczanie ogłoszeń czy zakup książki lub filmu w Księgarni Nowego Dziennika. Dziennik.com publikuje także informacje po angielsku i stawia sobie za cel integrację Polonii w USA, a nawet mieszkającej w innych regionach świata.

Obecna witryna internetowa, podobnie jak papierowe wydanie gazety, podlega ewolucji. W najbliższym czasie należy się spodziewać kolejnych zmian, które uczynią nasze wydawnictwa jeszcze atrakcyjniejszymi i ciekawszymi. n

Żyletką i kwasem n Gdy tuż przed świętami Bożego Narodzenia 1989 roku wkraczałem do redakcji

Jerzy Gieruszczak

Szykując się po blisko półrocznym pobycie w Nowym Jorku do powrotu do kraju ojczystego i macierzystej redakcji, postanowiłem zareagować na nierzucające się w oczy, ale intrygujące ogłoszenie zamieszczone w Nowym Dzienniku. Poszukiwano kogoś, kto w tutejszej nomenklaturze nazywał się składaczem, kto potrafi zamakietować i złożyć (zlepić) gazetę, czyli kompilacji polskiego redaktora technicznego i zecera. Bogaty w wiedzę nabytą kilkanaście lat wcześniej, na wszelki wypadek (a nuż się przyda) na kursie redaktorów technicznych w Warszawie, i w doświadczenie (makietowanie tygodnika, w którym pracowałem w Polsce i doglądanie jego składania w drukarni było całkiem lukratywnym zajęciem, w dodatku zwalniało z tzw. musika, czyli obowiązkowej wierszówki), udałem się na wstępną rozmowę z redaktorem Czesławem Karkowskim. Wypadła widać zadowalająco, bo opuściłem redakcję z etatem w ręku. I zamiast pakować się do domu, zostałem w Nowym Jorku na długie lata.

DWA ŚWIATY Po świętach stawiłem się po raz pierwszy do pracy. I ścierpła mi skóra. Pracujący od wielu lat w lepiarni Staszek Kusiński wręczył mi... żyletkę i kazał wycinać z wąskich pasków papieru, “wypluwanych” przez stojącą na środku maszynę, jeszcze węższe paski tekstu, którymi wyklejał kolejne strony przygotowanych wcześniej makiet.

W tym czasie w Polsce wyglądało to zupełnie inaczej. Redaktor techniczny, po zgromadzeniu pełnego materiału tekstowego i ilustracyjnego mającego ukazać się w najbliższym wydaniu gazety, razem z redaktorem odpowiedzialnym za dany dział, lub bez niego, kierując się tylko jego sugestiami, makietował (planował)

poszczególne strony, dobierając do tekstów właściwe ilustracje. Potem wszystko wędrowało do drukarni – zdjęcia do chemigrafii, teksty do działu linotypów, w którym odlewano w ołowiu poszczególne wiersze, potem do korekty, która na papierowych odbitkach zaznaczała błędy, poprawiane znów przez linotypistów, a następnie do zecerni, gdzie na podstawie otrzymanych makiet metrampaże ręcznie składali całe strony i tytuły. Gotowe strony trafiały przynajmniej dwukrotnie do korekty, która robiła tzw. rewizję, a następnie superrewizję. Redaktor techniczny czuwał nad przebiegiem pracy, koordynował ją, nanosił swoje uwagi na gotowych odbitkach. I podpisywał gazetę do druku.

Tutaj przepisane przez maszynistki redaktorskie teksty w postaci dyskietek wędrowały do stojącego w lepiarni komputerowego kolosa, który niczym w fotograficznej ciemni naświetlał otrzymany materiał. Potem naświetlony, znajdujący się w kasetach papier fotograficzny, przepuszczany przez zmieniane co drugi dzień chemikalia (ach, co to był za smród!), podlegał wytrawianiu, a następnie płukaniu. Wysuszone szpalty papieru trafiały następnie do korekty. Pracujące w tym dziale panie musiały posiadać, obok znajomości reguł polskiej gramatyki i ortografii, niemal zegarmistrzowskie umiejętności manualne. Poprawki nanoszono bowiem poprzez wycinanie błędnych liter bądź wyrazów żyletką i wklejanie w ich miejsce właściwych. W dodatku w taki sposób, aby na wydruku nie było widać interwencji. Compugraphic miał już ładną polską czcionkę, ale też i poważną wadę: nie dzielił i nie przenosił wyrazów. Stąd na szpaltach powstawało sporo wolnej przestrzeni.

PIERWSZA KREW Potem już wszystko było w naszych rękach.

Zaczynało się wycinanie i lepienie. Polała się

Fot. z archiwum Stanisława Psyka

Nowego Dziennika, zajmującej wówczas skromne jedno piętro w budynku przy 21 W 38 St., blisko 5 Alei, nawet nie przypuszczałem, na co się narażam. Nie miałem pojęcia, co mnie czeka w bliższej i dalszej przyszłości.

Stanisław Kusiński (na pierwszym planie) i Stanisław Psyk przy “lepieniu” gazety

pierwsza krew. Żyletka miała co prawda z jednej strony specjalny uchwyt, ale cięła równo i ostro. Plaster na podorędziu był nieodzowny. Cała sztuka polegała na wycinaniu z kilkunastocentymetrowych pasków papieru wąskich szpalt druku, nie uszkadzając liter, jednocześnie nie pozwalając sobie nawet na minimalny margines. W dodatku szybko, jednym cięciem, bo czas był nieubłagany. Następnie, na przygotowanych wcześniej makietach, z nawoskowanych pasków wyklejaliśmy z poszczególnych tekstów poszczególne strony. Żyletka była niezbędna – do przycinania tekstów przy obłamywaniu ilustracji. Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że zdjęcia wycinane są z innych gazet i wydawnictw, a następnie odpowiednio formatowane na nasze potrzeby. Zajmowało to sporo czasu, a było go niewiele. 16-20-stronicową gazetę musieliśmy

zamknąć do godz. 15:00. Wychodziło praktycznie 15-20 minut na stronę. Całość, przed oddaniem do druku, dokładnie jeszcze oglądaliśmy, doczepiając właściwe ilustracje do właściwych stron.

W ciągu paru lat “tańcowania z żyletką” nabrałem takiej wprawy, że zacząłem poważnie zastanawiać się, czy nie pójść w ślady ojca i nie zostać chirurgiem. Zawód bardziej szanowany i – co tu mówić – dużo lepiej płatny. Skończyło się prozaiczniej. Po prostu wróciłem do zawodu dziennikarza – awansowałem na redaktora, który z rachitycznego działu sportowego miał uczynić dział z prawdziwego zdarzenia. Jak się okazało, z dobrym skutkiem. Ale to już temat na zupełnie inne opowiadanie.

A Stasia Kusińskiego, zanim na dobre zagościły w Nowym Dzienniku komputery, w lepiarni jeszcze kilka lat wspierali inni. n

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

24

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

25

26

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Batalia wciąż trwa Andrzej Dobrowolski

Po osiągnięciu tego celu Nowy Dziennik wspierał zabiegi naszych rodaków dążących do ugruntowania demokratycznych instytucji. Ale też zaangażował się w polityczne zmagania najpierw o utrzymanie granicy na Odrze i Nysie po zjednoczeniu Niemiec, a później w starania o włączenie Polski do NATO. Nie ustaje w wysiłkach, aby wzmocnić naszą obecność w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym Stanów Zjednoczonych.

PIERWSZOPLANOWYM CELEM NASZEJ GAZETY było oczywiście infor-

red. Wierzbiański był komisarzem ds. praw człowieka w okresie, kiedy burmistrzem Nowego Jorku był Ed Koch, mógł informować o losie naszych rodaków i zjednywać dla nich sympatię władz miasta. Dzięki naszej gazecie o tym, co dzieje się za żelazną kurtyną, dowiadywało się wielu mieszkających w Stanach Zjednoczonych Polaków i ich amerykańscy znajomi.

Rola Nowego Dziennika nie sprowadzała się do działalności informacyjnej i publicystycznej. Stał się on prawdziwą instytucją życia politycznego. Zapraszaliśmy do naszej siedziby opozycyjnych polityków, od Janusza Onyszkiewicza poczynając, a na Lechu Wałęsie kończąc. Gościli u nas także niezależni polscy dziennikarze.

Fot. Archiwum Nowego Dziennika

n Twórcy naszej gazety za jej podstawową misję uznali batalię o niepodległą Polskę, co znalazło wyraz w deklaracji programowej “Od wydawców Nowego Dziennika”, opublikowanej w pierwszym numerze z 27 lutego 1971 r.

mowanie czytelników o rozwoju wydarzeń i ich komentowanie. Uzupełniała ona też niejednokrotnie pracę polonijnych instytucji, a zwłaszcza Kongresu Polonii Amerykańskiej, OSOBNYM ROZDZIAŁEM w dziaaby skutecznie osiągać wspólne ce- łalności naszej gazety była pomoc dla le. Nowy Dziennik prowadził i pro- Polaków, w tym dla działaczy opowadzi działalność lobbystyczną mo- zycyjnych. W wyniku zbiórek odwo- W okresie majowych strajków w 1988 r. demonstrowaliśmy przed Konsulatem Generalnym PRL w Nowym Jorku. Na bilizując Polonię do podejmowania łujących się do ofiarności czytelni- pierwszym planie (od lewej) Tomasz Zalewski, dziennikarka radiowa Janina Jankowska, Czesław Karkowski i Małgoniezbędnych inicjatyw. ków i całej Polonii płynęły do Pol- rzata Ćwiklińska W okresie PRL gazeta przycho- ski fundusze dla Komitetu Obrony dziła w sukurs opozycji niepodle- Robotników, Ruchu Obrony Praw stała zablokowana, napływały do nas a więc także dla Nowego Dzienni- sję konsolidowania środowiska pogłościowej w kraju. Komentarze i Człowieka i Obywatela, Konfedera- skąpe doniesienia o tym, co się dzie- ka. W braku profesjonalnych pol- lonijnego, aby stało się ono odpoanalizy Nowego Dziennika negowa- cji Polski Niepodległej oraz innych je. Nowy Dziennik uzupełniał je re- skich organizacji lobbystycznych w wiadającą naszym aspiracjom siłą lacjami tych, którym Stanach Zjednoczonych nasza gaze- polityczną. ły prawo wybieranych udało się opuścić Pol- ta z powodzeniem brała udział w akbez poszanowania dePoprzez działalność informacyjną Współpraca z Nowym Dziennikiem, wtedy pod kierownicskę i przybyć do Nowe- cji mającej przekonać polityków i publicystyczną, mającą teraz więkmokratycznych pryncytwem redaktora Bolesława Wierzbiańskiego, zaczęła się bogo Jorku. piów władz PRL do spraamerykańskich, aby po zburzeniu szy zasięg dzięki rozbudowywanej daj wiosną 1988 r. Przebywałem wtedy od 7 lat na imigracji, W okre sie sta nu wo wowania władzy, krytymu ru berlińskiego rozwiali wszel- systematycznie stronie internetomieszkałem pod Paryżem. Redaktora Wierzbiańskiego pojennego uczestniczyli- kie mrzonki zjednoczonych Niemiec wej, będziemy kontynuować wysiłkowały nadużycia, piętznałem osobiście chyba w roku 1987 na spotkaniu imigracyjśmy w demonstracjach o rewizji granicy na Odrze i Nysie. ki dla wzmocnienia aktywności lobnowały rządy pod dyknych osobistości w monachijskiej centrali RWE. Odbyła się m.in. przed konsulatem tando Związku SowiecZ jeszcze większym wigorem No- bystycznej, nieodzownej do zjednatam całodzienna narada na temat linii programowej radia po PRL i obszernie je rela- wy Dziennik przystąpił do mobiliza- nia amerykańskich polityków zarówkiego i atakowały komuodejściu ze stanowiska dyrektora polskiej sekcji Zdzisława cjonowali. nistycznych aparatczycji amerykańskich Polaków, aby no w przypadkach spraw kluczowych Najdera. Przyjechali na nią Jerzy Giedroyc, Bolesław WierzJednym z wyrazów wzywali najpierw Biały Dom, a póź- dla Polski, jak też istotnych dla Poków za krwawe nieraz biański, Lidia Ciołkoszowa, Kazimierz Sabbat, Krzysztof Pouznania demokratycznej niej Senat do przyłączenia Polski do laków mieszkających w Stanach tłumienie dążeń rodamian, Rowmund Piłsudski, Jakub Karpiński, Aleksander Smolar i ja. Jakiś czas potem posłałem redaktorowi Wierzopozycji dla Nowego paktu północnoatlantyckiego. Wyma- Zjednoczonych. n ków do niepodległości. biańskiemu kilka przeróbek na wersję papierową moich auDziennika za wielolet- gało to długich i żmudnych wysiłNa łamach naszej gazedycji z Radia Wolna Europa i tak się zaczęło. Ukazało się na nie działania na rzecz ków, ponieważ idea rozszerzenia NAty ukazywały się takie inWspółpraca z Nowym Dziennikiem pewno ponad 40 artykułów, a ostatni na trzy tygodnie niepodległej Polski by- TO miała w Stanach Zjednoczonych formacje, których nie była dla mnie – osoby pracującej przed moim powrotem do Polski w lipcu 1989 r., gdzie czeło zaproszenie redakto- wielu wpływowych przeciwników: przepuszczała cenzura nie wolniczo dla Dziennika Związkoka ła mnie naj więk sza nie spo dzian ka i naj więk sza przy go da ra Wierzbiańskiego ja- od ustawodawców po środki masoPRL. Docierały one do wego – jak łyk czystej wody po coży cia – wol ność we wła snym kra ju i udział w rzą dzie Ta de ko obserwatora na ob- wego przekazu, ośrodki akademicPolaków głównie za podziennej porcji gorzkiej i niesmaczusza Mazowieckiego. rady okrągłego stołu. średnictwem Radia Wolkie i wiele innych opiniodawczych nej lury. Współpraca ta – w różnym WAL DE MAR KU CZYŃ SKI, na Europa, ale też dzięki instytucji. na tężeniu i na różnych zasadach – ekonomista, publicysta, polityk, ludziom, którzy narażając OBALENIE KOMUNIJakkolwiek publicysta tygodnika trwała od roku 1988 do mojego pobyły minister przekształceń własnościowych się na represje przewoziZMU i powstanie III RP Wprost mocno przesadził pisząc, że wrotu do Polski w 2003 r. li egzemplarze Nowego nie zakończyło zaanga- to Nowy Dziennik “przyjął Polskę do Pod własnym nazwiskiem ośmielaDziennika do kraju. To pożowania naszej gazety NATO”, miło nam było usłyszeć słołam się publikować od czasu do zwalało Polakom zapoznać się z in- niepodległościowych organizacji i w polskie życie polityczne. Chociaż wa podziękowania. Redaktorzy Noczasu w Przeglądzie Polskim (m.in. nymi niż kolportowane oficjalnie po- stowarzyszeń, dla więzionych dzia- byliśmy świadomi, że główny cię- wego Dziennika Tomasz Deptuła i wywiad z Tymoteuszem Karpowiglądami. Mieli dostęp do opinii Zbi- łaczy antykomunistycznych, a tak- żar działań w batalii o utrwalenie de- Andrzej Dobrowolski zostali nawet czem), a po zwolnieniu się z pracy gniewa Brzezińskiego, Bolesława że dla polskich dziennikarzy prześla- mokratycznych przemian i budowę odznaczeni Złotymi Medalami za Zaw Związkowym, gdy redaktorem Wierzbiańskiego, Stefana Korboń- dowanych przez władze PRL. Na po- instytucji niezbędnych dla funkcjo- sługi dla Obronności Kraju. naczelnym Nowego został Maciej Wierzyński, przygotowywałam (na skiego, Jana Nowaka-Jeziorańskie- trzeby podziemia wysyłaliśmy sprzęt nowania państwa spoczywa teraz na spółkę z różnymi osobami) więkgo, Wojciecha Wasiutyńskiego, a tak- poligraficzny, faksy i inne niezbęd- naszych rodakach nad Wisłą, nadal NOWY DZIENNIK JEST GAZETĄ, szość stron zatytułowanych “Chiże innych mieszkających w Stanach ne dla niezależnej prasy urządzenia. przychodziliśmy im w sukurs. Nie która w czterdziestoletniej działalcago”. W latach 90. Czesław KarZjednoczonych wybitnych komen- W latach 80. ub. wieku do redakcji zabrakło nas w akcji gromadzenia ności swymi artykułami, komentakowski zgodził się, bym dostarczatatorów. zapraszaliśmy na stypendia polskich funduszy na pierwsze po odzyska- rzami, a także pozadziennikarskimi ła materiały do cotygodniowej Do stałych współpracowników dziennikarzy pozbawionych we wła- niu niepodległości wybory i w za- działaniami zaskarbiła sobie miano “Kroniki chicagowskiej” pod roznowojorskiego oddziału sekcji pol- snej ojczyźnie możliwości wykony- kończonej wielkim sukcesem akcji opiniotwórczej. Daje nam to poważmaitymi pseudonimami (Ernestyna skiej Radia Wolna Europa należał wania zawodu. nakłaniania mieszkających w USA ny kapitał wiarygodności, który S., Ex-Trakt, Zoom, Spektator, es, założyciel i redaktor naczelny NoPodobnie jak dla większości Po- Polaków do masowego w tych wy- chcielibyśmy zużytkować w przyE.S., E.W. i jeszcze jakieś). wego Dziennika Bolesław Wierz- laków, także dla nas ogromnym szo- borach udziału. szłości, kiedy trzeba będzie zmieEWA SUŁKOWSKA-BIEREZIN, biański, którego programy przez kiem było wprowadzenie w Polsce Nowa sytuacja polityczna nie rzyć się z nowymi, poważnymi wydziennikarka, w latach PRL wiele lat docierały do polskich ra- 13 grudnia 1981 r. stanu wojenne- oznaczała zakończenia różnego ro- zwaniami. Pragniemy zatem w opozycjonistka, działaczka Ruchu i KOR-u diosłuchaczy, a także inni dzienni- go. Ponieważ w tamtych czasach nie dzaju działań. Pojawiły się poważ- zmieniających się, trudnych dla karze naszej gazety. Ponieważ zaś było jeszcze internetu, a łączność zo- ne wyzwania dla odrodzonej Polski, mediów czasach kontynuować mi-

40 lat “Nowego Dziennika”

Masaże wyborców – polska droga do NATO n Kiedy w towarzystwie wielkiej promotorki polskiej sztuki Ewy Pape w 1990 r. odwiedziłam

pierwszy raz redakcję Nowego Dziennika (jeszcze pod starym adresem), powitał mnie szef Bolesław Wierzbiański.

Aleksandra Ziółkowska-Boehm

Niebawem Julita Karkowska zaprosiła mnie do współpracy. I ta współpraca trwa; bez zadrażnień, sensowna, serdeczna i życzliwa. Naprawdę ogromnie sobie ją cenię.

Miałam w nowodziennikowej księgarni promocje kilku swoich książek i wierzę, że dzięki Przeglądowi Polskiemu zyskałam grupę czytelników (a że wszystkich swoich czytelników kocham bez zastrzeżeń, to przybyło mi... “amerykańskiej miłości”).

Pre nu me ru ję No wy Dzien nik, Przegląd Polski czytam od deski do deski, z wielką wdzięcznością witam wszystkie teksty historyczne, recenzje książek, wywiady, kroniki wydarzeń kulturalnych. Od lat czytam także felietony Jana Latusa w Weekendzie i jestem ich ogromną entuzjastką, więc się ucieszyłam, gdy ukazały się w książce Stąd widać najlepiej.

Przegląd Polski polecam gorąco znajomym w Polsce i co najmniej kilka ośmielonych przeze mnie osób zwróciło się wprost ze swoimi propozycjami do red. Karkowskiej, po czym ukazały się ich artykuły w tygodniku, jest on bowiem otwarty na wszystkich, którzy mają do zaoferowania interesujące teksty.

NOWY DZIENNIK UCZESTNICZYŁ I UCZESTNICZY w wielu poczyna-

niach dotyczących Polski czy Polonii. Chcę napisać o jednej, niezwykłej i ważnej.

W latach 1993-1999 odbyła się duża akcja, która miała cel o wymiarze historycznym: aby wolnej Polsce zapewnić bezpieczeństwo poprzez włączenie jej do NATO. Z jednej strony działali politycy i dyplomaci, z drugiej – Polonia. Batalię, bo tak to należałoby wręcz nazwać, prowadził Nowy Dziennik, jak i inne pisma polonijne, prowadzono ją także w Waszyngtonie. Tutaj kolejne wielkie osobiste zaangażowanie wykazał nasz wielki rodak dr Zbigniew Brzeziński, który – znając system działania amerykańskich instytucji politycznych – udzielał innym mądrych rad i sugestii.

Powstało niezwykle sprawne i skuteczne waszyngtońskie Biuro Polonii. Działało w nim wiele osób, m.in.

Jerzy Koźmiński, Tadeusz Mirecki oraz wielkiego ducha i pasji Jan Nowak-Jeziorański. Niezwykłe oddanie sprawie włączenia Polski do NATO Jana Nowaka-Jeziorańskiego już jest faktem historycznym. Nie było miejsca, grupy, stowarzyszenia, środowiska czy pojedynczej osoby, do której by pan Jan nie dotarł.

Akcja wysyłania podpisów, petycji, by senatorowie stali się sprawie przychylni, to wielki przykład zjednoczenia Polonii. Świetną doku-

mentacją całej sprawy jest książka Jana Nowaka-Jeziorańskiego Polska droga do NATO (Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, Wrocław 2006).

Zabiegi o pozyskanie przychylności senatorów amerykańskich były niezwykle ważne. Jak się okazało, jednym z trudnych orzechów do zgryzienia był Joe Biden, senator (obecnie wiceprezydent) ze stanu Delaware, w którym od ponad 20 lat mieszkam. Trzeba było zrobić wszystko, by wpłynąć na zmianę jego negatywnego nastawienia. Mój amerykański mąż zdawał sobie sprawę z machiny politycznej i znał metody wywierania nacisku. Norman pisał listy od siebie, prosił znajomych i przyjaciół o podpisy. Pisywał także do prasy, jego listy wydrukowano w dzienniku w Delaware News Journal i Houston Chronicle. Poddawany “naciskom domowym” Norman zrobił się szczególnym orędownikiem polskich spraw czy – jak moi znajomi żartobliwie mówią – polskim patriotą.

JAN NOWAK-JEZIORAŃSKI, który na łamach Nowego Dziennika dużo pisał o konieczności włączenia Polski do NATO, oczywiście o wszystkim chciał być informowany. Zachowałam kilka listów, zacytuję przysłany faksem do męża, a skierowany do mnie (kopia znajduje się w archiwum pana Jana, list ten, jak i inne, jest zacytowany w książce Polska droga do NATO). Pan Jan pisał m.in.: “21. 02.1997 (...) Czegoś podobnego jeszcze nie widziałem. Nie dość, że senator Biden został zasypany listami, ale Rada Miejska w Wilmington i w kilku innych miastach, jak również izba usta wo daw cza sta nu De la wa re uchwaliły radnego popierającego nasze postulaty. (...) Niestety pani senator Kay Bailey Hutchison z Teksasu jest jeszcze gorszym problemem. Może dałoby się także i ją poddać masażowi jej wyborców”.

O tyle było to interesujące, że z Delaware przenieśliśmy się tymczasowo do Teksasu, gdzie Norman prowadził kontrakty dla firmy Exxon.

W Houston zastaliśmy wspaniale zorganizowaną Polonię i oczywiście wyborcy poddali senator Hutchison “masażowi”.

Oto cytat z innego listu pana Jana: “7 marca 1998 Droga Pani Aleksandro, Zgodnie z naszą rozmową telefoniczną załączam projekt mojego listu otwartego do Senator Hutchison.

Mam nadzieję, że Pani z mężem będzie w stanie zebrać pod nim kilka podpisów (nie-Polaków). Sprawa jest niezmiernie pilna, ponieważ de-

bata jest prowizorycznie zaplanowana na 16 marca, a głosowanie na 18 lub 19 marca.

Kopie tego listu powinny być wysłane do wszystkich senatorów. Jego celem jest nie tyle Hutchison, ile niezdecydowani senatorzy. Powiedziano mi, że ona obsesyjnie wierzy, iż ocala życie młodym Amerykanom, i nie zmieni zdania. Krytyka jej poglądów jest taktyką, która ukazuje jej słabe argumenty.

Proszę o przekazanie mi Pani reakcji, łączę serdeczne pozdrowienia.

Jan”.

Pan Jan Nowak-Jeziorański nie żyje, Polska jest członkiem NATO. Teraz, przywołując przecież te nieodległe wcale lata, wspominam je ze wzruszeniem. I dumą, że jako Polacy połączyliśmy się w słusznej sprawie. Spory w tym udział miał Nowy Dziennik. n REKLAMA

27 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

28

Z okazji jubileuszu 40-lecia „Nowego Dziennika” wyrazy uznania dla kierownictwa i zespołu redakcyjnego oraz życzenia wytrwania na niełatwym rynku polonijnych mediów i doczekania kolejnego, pięknego jubileuszu składa

OKRĘG 2. Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce

Placówki: Pl. 21/201 - New York, NY; Pl. 36 - Passaic, NJ; Pl. 51 - Jersey City, NJ; Pl. 57 - Elizabeth, NJ; Pl. 99 - Harrison, NJ; Pl. 123 - New York, NY; Pl. 209 - Port Chester, NY; Zarząd Okręgu 2.: Kapelan - o. Mikołaj Socha Komendant - Antoni Chrościelewski I wicekomendant - Jerzy Włodarczyk II wicekomendant - Anthony Domino Adiutant finansowy - Sylwia Pełka Adiutant protokołowy - Teofil Lachowicz

Zarząd, Rada i Członkowie Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce składają gratulacje z okazji

Jubileuszu 40-lecia

“Nowego Dziennika” Zapraszamy do korzystania z naszych zbiorów archiwalnych, biblioteki i galerii.

180 Second Avenue, New York, NY 10003 tel: 212.505.9077 e-mail: info@pilsudski.org • office@pilsudski.org www.pilsudski.org

212-473-0580 e-mail: info@pava-swap.org www.pava-swap.org/okreg2 Kontakt: Tel.

Zarząd i Członkowie Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce ( PIASA - The Polish Institute of Art & Sciences of America) przesyłają z okazji tak zaszczytnego jubileuszu, jakim jest 40-lecie istnienia, najserdeczniejsze życzenia i wyrazy szacunku dla pracy całej Redakcji, nie zapominając nigdy o założycielu “Nowego Dziennika”, p. Bolesławie Wierzbiańskim. Życzymy wszelkiej pomyślności w dalszym redagowaniu pisma.

Prof. Tadeusz Gromada

President and Executive Director

The Polish Institute of Arts & Sciences of America (PIASA) Polski Instytut Naukowy w Ameryce 208 East 30th Street, New York, New York 10016 Tel: (212) 686-4164; Fax: (212) 545-1130 Email: piasany@verizon.net; Web: www.piasa.org

Firmę ZS Engineering PC założył w 1989 roku mgr inż. Zygmunt Staszewski. Jest to firma licencjonowana w Nowym Jorku, Connecticut i Kolorado. ZS Engineering PC specjalizuje się w projektowaniu, nadzorze projektowym, inspekcjach i zatwierdzaniu systemów ochrony przeciwpożarowej, takich jak systemy alarmowe do wykrywania dymu, tryskaczy, usuwania dymu i gaszenia pożarów za pomocą specjalnych gazów i piany. Wszystkie projekty ZS Engineering PC są zatwierdzane w nowojorskim Departamencie Budynków i w Biurze Ochrony Przeciwpożarowej. Firma pomaga także w usuwaniu Violation Orders, występując w roli biegłych sądowych w sprawach karnych.

Nasze osiągnięcia: w ciągu 22 lat istnienia firma zaprojektowała i wykonała nadzór projektowy w ponad 4000 systemów ochrony przeciwpożarowej. Jest najwiekszą firmą w tej dyscyplinie w stanie Nowy Jork. Założyciel firmy mgr inż.

Zygmunt Staszewski, PE, FSFPE jest absolwentem Politechniki Wroclawskiej. Przyjechał do USA w 1982 r., zdał egzaminy licencyjne w 1987 roku, a w 1989 założył ZS Engineering PC. Od 1991 r. Zygmunt został członkiem Rady Doradczej Biura Ochrony Przeciwpożarowej w Nowym Jorku. Obecnie pełni funkcję prezesa nowojorskiego oddziału Society of Fire Protection Engineers. Od 21 lat prowadzi kursy z zakresu ochrony przeciwpożarowej na prestiżowym New York University – School of Continuing and Professional Studies. Jest autorem licznych publikacji w pismach zawodowych. W 2009 r. Międzynarodowe Stowarzyszenie Inżynierów Przeciwpożarowych (SFPE) przyznało Zygmuntowi tytuł “Fellow”, jako jednemu z 8 osób do tej pory wyróżnionych w stanie Nowy Jork. Mgr inż. Zygmunt Staszewski jest Honorowym Szefem Straży Pożarnej oraz Honorowym Szeryfem Stanu Nowy Jork.

Z okazji 40-lecia Nowego Dziennika,

życzę wszystkim dziennikarzom i współtwórcom dalszych wspaniałych lat na rynku wydawniczym oraz pomyślności w życiu osobistym i rodzinnym mgr inż. Zygmunt Staszewski, PE, FSFPE, President

99 Tulip Avenue Suite 102 Floral Park, NY 11001

Tel. (516) 328-3200 Fax (516) 328-6195 www.zsengineering.com

ZS Engineering PC

SERDECZNE GRATULACJE z okazji 40-lecia.

CENTRALA POLSKICH ORGANIZACJI w Passaic, NJ, dziękuje za przekazywanie codziennych wiadomości polonijnych dla Polonii oraz życzy 100 lat!

Zapraszamy na

74. Bal Kościuszkowski połączony z wyborem Miss Polonii 2011.

6 marca 3:30 PM Polski Dom Passaic, NJ

Zarząd CPO: Anetta Sroka - President Andrzej Olszak - V. President Maria Kwasnik - Secretary Jan Wolak - Treasurer Krystyna Bladek - Financial Secretary Marszałek 2011 - Szeryf Richard Berdnik

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

29

40 lat “Nowego Dziennika”

30

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Garść wspomnień zoncie, po raz pierwszy w życiu usłyszałam, że jestem “najstarsza”.

Krystyna S. Olszer

Nie mogłam zaprzeczyć, bo rzeczywiście w gronie, w którym toczyła się rozmowa, ja jedna byłam świadkiem powstania naszej gazety. Czytywałam Nowy Dziennik od pierwszego numeru i wydaje mi się, że pisywałam do niego, zanim jeszcze pojawił się ktokolwiek z obecnych redaktorów i dziennikarzy. W takiej sytuacji przypomnienie dawnych czasów wydaje się po prostu obowiązkowe.

Przyjechałam do Nowego Jorku dziewięć miesięcy przed ukazaniem się pierwszego numeru Nowego Dziennika. Polska i jej sprawy były dla mnie wciąż aktualne i ważne, więc szukałam polskiego środowiska i szybko trafiłam na trop polskiej prasy. Stąd znam nawet kawałek prehistorii Nowego Dziennika – zdążyłam zaczepić się o Nowy Świat, bezpośredniego poprzednika naszej gazety. Było to doświadczenie smutne, czasem bolesne, ale często trochę zabawne. Nowy Świat pachniał głęboką polonijną prowincją i dla niej był chyba wydawany. Pismo było zjadliwie antykomunistyczne, ale jakby i antypolskie. Pisano w nim prymitywnym i jakimś przedwczorajszym językiem, stosując przedwojenną składnię i ortografię.

Na podstawie lektury Nowego Świata polski świat w Ameryce nie wyglądał zachęcająco, był mi obcy i niezrozumiały. Dopiero nieco później zorientowałam się, że to po prostu gazeta nie polska, a polonijna. Jej celem było podtrzymanie narodowego ducha i dostarczenie polonijnej społeczności podstawowej politycznej, historycznej i kulturalnej strawy. Jej adresatem był prosty odbiorca, w którym drzemała jeszcze resztka świadomości pochodzenia ze “starego kraju” i który jeszcze trochę czytał po polsku.

I OTO W NOWOJORSKICH KIOSKACH POJAWIŁ SIĘ NOWY DZIENNIK. Kosztował 15 centów. Drukowa-

ny początkowo na podłym papierze i bez polskiej czcionki, pozbawiony

profesjonalnej korekty i kwalifikowanych pracowników, z dnia na dzień podnosił jednak swój poziom. Może nie od razu, ale prędko zorientowałam się, że to nowa jakość. Znałam już państwa Wierzbiańskich. Pani Barbara (dziś Basia) zajmowała się nami z ramienia IRS (International Rescue Committee). To ona skierowała mnie do swego męża. Wtedy poznałam Bolesława Wierzbiańskiego. Zrobił na mnie wrażenie. Najpierw usłyszałam, jak beształ któregoś z pracowników, który “znów” zapomniał, że pisząc do gazety najpierw podaje się suchą wiadomość, a dopiero później opisuje towarzyszące okoliczności.

“Ile razy mam to powtarzać” – zakończył surowym tonem. Uderzyła mnie wtedy jego władcza pewność siebie, męska uroda i piękna polszczyzna z kresowym “ł”, które w Polsce było bardzo rzadkie. Ze mną mówił rzeczowo o gazecie, którą zaczął wydawać, potrzebie nowych współpracowników i odbiorców. Uświadomił mi, że Nowy Dziennik opiera się na siłach wojennych i powojennych imigrantów i do nich jest przede wszystkim adresowany, ale dąży też do wydźwignięcia starej Polonii z kompleksu niższości, który spycha ją w dół i przeszkadza osiągnąć amerykański sukces. Mówił, z jakimi trudnościami – redakcyjnymi i materialnymi – zmaga się gazeta, jak musi walczyć o przetrwanie. “Niech mi pani coś podrzuci, jeśli jest pani pisząca” – powiedział na zakończenie. Minęło jednak kilka lat, zanim zaczęłam regularną współpracę.

Najpierw nauczyłam się czytać Nowy Dziennik i rozumieć zarówno programowe intencje, jak i konieczność kompromisów, bez których pismo by nie przetrwało. Rozumieć nie zawsze znaczyło aprobować. Niejeden raz rzucałam gazetę zirytowana lub znudzona. Z czasem nauczyłam się, gdzie szukać interesujących wiadomości, co i kogo czytać, co ignorować. Potem sporadycznie “podrzucałam” Redaktorowi recenzje książek, korespondencje z Polskiego Instytutu Naukowego i The Polish Review, a przy-

gotowując ten artykuł trafiłam na opublikowany w numerze z 1-2 czerwca 1974 roku reportaż Krystyny Wojtasik z mojej lekcji polskiego, ozdobiony dwiema fotografiami, na których w niczym nie przypominam “najstarszej” z grona współpracowników Nowego Dziennika.

POD KONIEC LAT SIEDEMDZIESIĄTYCH gazeta już wyraźnie krzepła i

powoli, ale konsekwentnie, kształtowała swoje oblicze. Krystalizowała się tematyka i forma pisma. Choć początkowo Nowy Dziennik wspomagał się licznymi przedrukami, a desperacko szukając prenumeratorów drukował nawet Trędowatą, to jednak prędko znalazł poważnych autorów, którzy potrafili pisać i mieli o czym. Pamiętam wielu redaktorów i współpracowników gazety z jej wczesnego okresu. Wojciech Wasiutyński, Ludwik Krzyżanowski, Andrzej Pomian, Zbigniew Bau, Zbigniew Brzeziński, Feliks Gross, Stefan Gacki, Jan Karski na stronach Nowego Dziennika pisali o sytuacji Polaków w kraju i na obczyźnie, naszej historii i sprawach kultury. Ignacy Morawski w języku angielskim prezentował swoje poglądy w felietonie “Today”, a Ewa Czarnecka (Renata Gorczyńska) wprowadziła do gazety tematykę kulturalną redagując Tydzień Polski – sobotnio-niedzielny dodatek, poprzednik Przeglądu Polskiego.

ZMIENIAJĄCA SIĘ SYTUACJA POLITYCZNA W KRAJU pod koniec lat sie-

demdziesiątych i w początkach osiemdziesiątych – wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża i jego pielgrzymka do ojczystego kraju, pierwsze triumfy politycznego podziemia, rozwój ruchu dysydenckiego, Solidarność, literacki Nobel dla Czesława Miłosza, a później stan wojenny i pokojowy Nobel dla Lecha Wałęsy – wszystko to postawiło Polskę w centrum uwagi świata i wprowadziło na pierwsze strony gazet. Nowy Dziennik wykorzystał wszystkie te momenty pełniąc rolę pasa transmisyjnego między Polakami w Ameryce a Polską. W czasie stanu wojennego wywierał nacisk na światową opinię publiczną, domagając się swobody dla państwa oraz wolności dla obywateli.

KRYSIA’S FULL SERVICE BEAUTY SALON

REKLAMA

Służymy Polonii od 10 lat!!

polecamy…

• artystyczne modelowanie fryzur Pań i Panów • pasemka • wszystkie zabiegi i środki kosmetyczne

100 lat Nowemu Dziennikowi

800 River Drive Garfield NJ07026 tel.973.340.3229

Fot. z archiwum Nowego Dziennika

n Kiedy czterdziestolecie Nowego Dziennika pojawiło się na hory-

Gazeta zyskała popularność, redakcja tętniła życiem. Odwiedzali ją przywódcy opozycji, którzy przekazywali polskiej Ameryce wolnościowe idee ruchu oporu, niezależnej prasy i Solidarności (na przykład Jacek Kuroń, Janusz Onyszkiewicz, Lech Wałęsa, Władysław Bartoszewski i wielu, wielu innych). Wspierając polską walkę o wolność, sprawiedliwość społeczną i zrzucenie sowieckiego jarzma Nowy Dziennik stał się ostoją dla wygnanych z Polski działaczy Solidarności i zyskał tysiące nowych czytelników. Wielu dziennikarzy z Polski – jak Ewa Berberyusz, Małgorzata Szejnert, Wojciech Adamiecki, Maciej Iłowiecki, Andrzej Krajewski, Piotr Stasiński czy późniejszy konsul generalny w Nowym Jorku Jerzy Surdykowski – znalazło w Nowym Dzienniku możliwości publikacji lub przejściowe oparcie i pracę.

W 1992 roku własny dom na Manhattanie stał się zewnętrznym symbolem stabilizacji i sukcesu gazety, która wtedy przekształciła się w największy i najbardziej wpływowy dziennik wydawany poza Polską.

Strony gazety zapełniały teraz wiadomości z kraju, były źródłem najświeższych i najpewniejszych informacji, z których niejednokrotnie korzystali i amerykańscy dziennikarze.

OD POCZĄTKU ISTNIENIA Nowy Dziennik wydawał sobotnio-niedzielny 12-stronicowy dodatek Tydzień Polski. Mój debiut w Nowym Dzienniku w 1982 roku zbiegł się z końcem Tygodnia i początkiem Przeglądu Polskiego, który redagowała wówczas Julita Michalska. Propozycję stałej współpracy złożyła mi redaktor Renata Gorczyńska, sugerując regularną publikację ciekawostek, które miałabym wydobywać z archiwum Polskiego Instytutu Naukowego. Pomysł był frapujący, ale kiedy wyobraziłam sobie kłęby kurzu wydobywające się ze starych listów, po-

żółkłych dokumentów i rozsypujących się w palcach stronic, owładnęło mną wielkie kichanie i odpowiedziałam – dziękuję, nie. Tym niemniej, zwabiona zaproszeniem, przedstawiłam kontrpropozycję – stały felieton o języku. Potrzeba takiej publikacji wydawała mi się oczywista zarówno z powodu językowych problemów amerykańskich Polaków (również dziennikarzy), jak i konieczności śledzenia gwałtownych zmian zachodzących w polszczyźnie.

Pierwszy z moich felietonów ukazał się 4 sierpnia 1982 roku, a wkrótce utrwalił się tytuł “Nasza ojczyzna-polszczyzna”, który do dziś, co kilka tygodni, pojawia się na stronach Przeglądu Polskiego. W roku 1984 zaczęła się moja współpraca z Julitą Karkowską, której dwudziestopięciolecie jako jednej i jedynej redaktorki Przeglądu Polskiego obchodziliśmy dwa lata temu. Przy tej okazji przypomniałam sobie początek naszej współpracy i przyjaźni. A było tak: Kończyłam właśnie pisać 47. z kolei felieton dla Przeglądu Polskiego, gdy zadzwonił telefon i usłyszałam nieznany mi głos: “Dzień dobry, dzwonię z Nowego Dziennika. Redaktor Wierzbiański powierzył mi prowadzenie Przeglądu Polskiego. Nazywam się Karkowska, a żeby było śmieszniej, na imię mam – tak jak moja poprzedniczka – Julita. Chcę panią prosić o dalszą współpracę z Przeglądem, bo kwestie językowe są bardzo ważne”.

Do dziś Julita opublikowała przeszło 400 felietonów z cyklu “Nasza ojczyzna-polszczyzna”. Pracując z nią nigdy nie doznałam zawodu. A przecież Przegląd redaguje w pojedynkę!

Mimo to, a może właśnie dlatego, udało jej się stworzyć pismo społeczno-kulturalne jedyne w swoim rodzaju.

Pismo, dzięki któremu możemy systematycznie, choć z oddali, śledzić rozwój polskiej kultury i niejako w niej uczestniczyć. Sto lat dla Nowego Dziennika i Przeglądu Polskiego! n

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

31

Serdeczne gratulacje z okazji 40-lecia działalności oraz dalszych sukcesów życzy

“Nowemu Dziennikowi” B66 Club 718.331.0074 • www.B66club.net

6612 New Utrecht Ave., Brooklyn, NY 11219

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

32

Gratuluję

ikowi Nowemu Dzienn euszu wspaniałego jubil iPolonii azety. g j ie k ls o p j łe a n o dosk racuję łp ó p s w t la tu s ie z Od dwud zMetLife, w mam wielu klientó enia, polskiego pochodz tej okazji którym również z

SERDECZNE

składam

A I N E Z C ŻY

Alfred J. Gertner

Alfred J. Gertner, CLU, LUTCF Financial Services Representative Registered Representative

6702-06 Third Avenue, 2nd FL Brooklyn, NY 11220 Direct: 718.833.6032 E-mail: agertner@metlife.com Website: www.alfredgertner.metlife.com Planning your financial future alone can be a daunting task.

Reaching your long-term financial objectives hinges on having the right strategy, one that fits your unique circumstances and grows with you so you are able to achieve your goals and dreams.

As a registered representative with 20 years of financial services experience, I aim to establish a long lasting relationship with you. I am committed to assist you on your financial journey through the entire process. Our team will keep your interests first while maintaining the highest standards of quality, professionalism, and integrity, to help you achieve your financial goals.

Fluent in Polish and Russian.

For more information, please call me at 718-833-6032 or visit my website at www.alfredgertner.metlife.com and fill out Contact Us Form.

Metropolitan Life Insurance Company (MLIC), New York,NY 10166.

Securities offered by MetLife Securities, Inc. (MSI) (FINRA/SIPC). MLIC and MSI are MetLife companies.

L0211161422[exp0312][CT,FL,NJ,NY,PA]

POWIEDZIELI O NAS Przez 40 ostatnich lat drogi Nowego Dziennika, Przeglądu Polskiego i moje były równoległe. We wszystkich poczynaniach wydawniczych, czy to u Scribnera, czy w Hippocrene Books, gazeta była wiernym i kluczowym partnerem. Mieliśmy wspólnych autorów, wspólne spotkania, wspólne promocje, wspólne zmagania, troski i radości. Życzę Nowemu Dziennikowi wytrwałości i wielu sukcesów w pracy dla Polski i Polonii.

JACEK GAŁĄZKA, wydawca, w latach 1997-2003 redaktor New Horizon, anglojęzycznego miesięcznika wydawanego przez Bicentennial Publishing Corporation

Nowy Dziennik znam od chwili jego narodzin – gdy raczkował i był raczej słabiutki. Składał się z kilku stron wypełnianych m.in. tekstami “przemycanymi” z Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, w której pracowałem w Nowym Jorku. Od lat jest dojrzałą,wielostronicową gazetą spełniającą potrzeby czytelników.

MAREK WALICKI, dziennikarz, były pracownik RWE i Głosu Ameryki

Lubię Nowy Dziennik za jego niezależny głos i szeroki serwis informacyjny z życia Polonii oraz o sytuacji w kraju i na świecie. Z Nowego Jorku, z pewnego oddalenia, widzi się lepiej rodzime sprawy. Cenię ponadto gazetę za szeroko czytany i prowadzony na wysokim poziomie dodatek kulturalny. Znajdują tam dla siebie miejsce zarówno autorzy polonijni, jak i krajowi.

Założonemu przez redaktora Bolesława Wierzbiańskiego Nowemu Dziennikowi życzę następnych czterdziestu lat tak owocnej i pożytecznej pracy.

JAROSŁAW ABRAMOW-NEWERLY, pisarz

Od 40 lat Polski Instytut Naukowy w Ameryce jest wiernym odbiorcą Nowego Dziennika. Czytamy go z uwagą, śledząc polskie i polonijne wydarzenia, podziwiając determinację wydawców i redaktorów.

Czasem się z nim nie zgadzamy i krytykujemy, ale znacznie częściej cenimy to, co daje nam Nowy Dziennik. Cenimy zwłaszcza konsekwentne szerzenie wiadomości o Polsce, jej teraźniejszości i przeszłości, nauce, kulturze i tradycji.

Za pośrednictwem Nowego Dziennika Polski Instytut Naukowy może regularnie informować czytelników o swojej działalności – odczytach, wydawnictwach i konferencjach naukowych.

Dziękując za 40 lat działalności, życzymy Nowemu Dziennikowi, by nadal trwał przy swojej misji, utrwalając polskość w Ameryce i związki z naszą ojczyzną.

PROF. DR TADEUSZ GROMADA, prezes i dyrektor Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce

Nowy Dziennik był i jest najlepszym polskim dziennikiem w Stanach Zjednoczonych, a Przegląd Polski – utrzymywanym od lat na wysokim poziomie tygodnikiem poświęconym polskiej kulturze. Proszę przyjąć serdeczne gratulacje z okazji 40-lecia. Ad multos annos!

ANNA M. CIENCIAŁA em. profesor historii University of Kansas

Kiedy jestem w Nowym Jorku, zawsze z zainteresowaniem czytam Nowy Dziennik. Jak w każdej gazecie, teksty bywają nierówne, czasem zgoła irytujące. Niemniej jednak jest to najlepszy polski dziennik poza krajem i świadectwo żywotności społeczności polskiej w Stanach Zjednoczonych. Życzę Wam dobrej przyszłości, pozdrawiam ADAM MICHNIK, redaktor naczelny Gazety Wyborczej

Według mnie jest to najdoskonalsza gazeta na świecie w języku polskim, którą czytuję już od lat 70.

Nowy Dziennik podaje wiadomości i relacjonuje wydarzenia w sposób niezwykle obiektywny i niezależny od jakiejkowiek partii i orientacji politycznej. A to dziś rzadkość!

Równie wspaniały jest dodatek kulturalny, zawsze z bardzo ciekawymi artykułami, felietonami i wywiadami, z których można się dużo dowiedzieć i wielu rzeczy nauczyć.

Słowem, WIELKI DZIENNIK w języku polskim.

Serdecznie gratuluję pięknego jubileuszu!

MARTA PTASZYŃSKA, kompozytorka, profesor kompozycji na University of Chicago

Nie odżegnując się od ideowej spuścizny Nowego Świata, nowa spółka wydawnicza nadała pismu nazwę Nowy Dziennik. Pismo pod umiejętnym kierownictwem nabrało nowego oddechu. Miejsce kilku Mohikanów z pierwszej fali imigracyjnej zajęli młodzi, zdolni ludzie rekrutujący się spośród nowszej imigracji. Pismo stało się czymś więcej niż tylko zwyczajnym dziennikiem. Na terenie Nowego Jorku stało się niemal instytucją, wokół której rozwija się życie polonijne.

Warto tu przypomnieć, że przybywający do Nowego Jorku w okresie zimnej wojny przywódcy opozycyjni i przedstawiciele niezależnej nauki i kultury kierowali pierwsze kroki do Nowego Dziennika, by podzielić się swoimi problemami i skorzystać z cennych kontaktów pisma w środowisku polonijnym i amerykańskim.

WŁADYSŁAW ZACHARIASIEWICZ, cytat z książki Etos niepodległościowy Polonii amerykańskiej

Po upadku Nowego Świata Nowy Dziennik pod wspaniałym kierownictwem Bolesława Wierzbiańskiego stał się dla nas źródłem wiadomości z życia Polonii oraz łączności z polityczną imigracją walczącą o odzyskanie przez Polskę niepodległości.

Byliśmy jego wiernymi prenumeratorami od tych dawnych czasów i życzymy obecnemu kierownictwu kontynuowania zasad założycieli.

KAZIMIERZ RASIEJ I MARIA PAWULSKA-RASIEJ Teaneck, NJ

“Od zawsze” Nowy Dziennik jest najwytrwalszym łącznikiem z tym, co najdroższe, i wierzę, że wytrwa w tej zaszczytnej roli. Życząc wielu jeszcze lat sukcesów, łączę najlepsze życzenia i gratulacje.

JERZY R. KRZYŻANOWSKI em. profesor Ohio State University

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

40 lat “Nowego Dziennika”

33

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

34

40 lat “Nowego Dziennika”

35 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Miejsce dla sztuki n W maju 2011 roku upłynie 5 lat od chwili powstania Artes

Krystyna Spisak-Madejczyk

Galeria (początkowo Shtooka Gallery) została stworzona przy Nowym Dzienniku z inicjatywy i na prośbę ówczesnego redaktora naczelnego gazety Czesława Karkowskiego. Pomieszczenie udostępnione artystom za zgodą dyrekcji gazety przebudowano, a na koszty remontu złożyli się twórcy, którzy stowarzyszyli się w Artes Gallery Artists, obecnie Artes Group.

Galerię i stowarzyszenie prowadzi od września 2006 roku do dziś Krystyna Spisak-Madejczyk, rzeźbiarka i fotograficzka; zastąpiła Anitę Flejter, która była pierwszą szefową. Nowa prezes rozpoczęła działalność od remontu galerii. Wybitną rolę odegrał tu aktor Janusz Pieczuro, były solista Teatru Pantomimy Henryka Tomaszewskiego we Wrocławiu, który z pomocą Włodzimierza Madejczyka podjął się przebudowy pomieszczenia. Obaj zrobili to społecznie, a wszelki transport, również materiałów budowlanych, zapewniła Krystyna.

Artes Gallery działa osobno i niezależnie od Galerii Nowego Dziennika, aczkolwiek od 2 lat obie galerie, w zależności od potrzeb, na zmianę korzystają z tego samego pomieszczenia. W Artes Gallery wystawiają artyści zrzeszeni w Artes Group oraz zapraszani przez nich goście. Twórcy działają według ustalonych przez siebie reguł, mają własne logo zaprojektowane przez Krystynę, a o przyjmowaniu nowych członków decyduje komisja artystyczna, która też dba o dobry poziom wystawianych prac.

DZIAŁALNOŚĆ GALERII nie byłaby możliwa bez wielkiego zaangażowania wszystkich członków Artes Group. Jednak na szczególne wyróżnienie zasługują: Atanaska Tassart, dzięki której z sukcesem odbył się w 2008 roku Salon, Anita Flejter, która zaprojektowała jedyny niestety do tej pory katalog z pierwszej wystawy, Bojana Leznicki, Anna Pawełczak-Szoska, Ryszard Semko i Edmund Korzeniewski, którzy zawsze pomagali przy aranżacjach wystaw.

Edmund wielokrotnie malował ściany galerii po wystawach zbiorowych i indywidualnych, również po remoncie. Zaproszenia na wystawy zbiorowe projektują Anita Flejter, Marysia Gacek, Olga Szulc, Krystyna Spisak-Madejczyk, a zaopatrzenie na wernisaże zapewnia Adam Czekański. Finansami zajmowała się Magdalena Zawadzka, a obecnie prowadzi je Atanaska. Wszelkie koszty związane z wystawami – drukowanie zaproszeń, katalogu, reklama w Gallery Guide (chwilowo wstrzymana), malowanie ścian, sprzątanie po wernisażach, opłaty za korzystanie z galerii i za dyżury w czasie trwania wystaw pokrywane są ze składek członkowskich.

Mimo starań jedyne instytucje polonijne, które udzieliły pomocy artystom, to Nowy Dziennik i Kurier Plus – obie udostępniły swoje łamy na bezpłatne reklamy wystaw w Artes Gallery oraz na informacje o artystach z Artes Group i ich dokonaniach.

Artes Group liczy obecnie 23 twórców, którzy prezentują na wystawach malarstwo, grafiki, rzeźby, fotografie, tkactwo i sztukę wideo. Tworzą ją: Ata-

Zdjęcia – Włodzimierz Madejczyk

Gallery. To krótki okres w porównaniu z 40-leciem istnienia gazety, ale dla artystów bardzo ważny.

“Rodzinne” zdjęcie z otwarcia wystawy “Summer Salon 2008”

naska, Adam Czekański, Rafał Ekwiński, Anita Flejter, Marysia Gacek, Danuta Golak, Kasia Kluska-Banks, Edmund Korzeniewski, Jerzy Kubina, Bojana Leznicki, Stanisław Młodożeniec, Jan Niedźwiecki, Darek Pala, Tadeusz Parzygnat, Anna Pawełczak-Szoska, Renata Pawlik-Kiebdoj, Mira Satryan, Ryszard Semko, Krystyna Spisak-Madejczyk, Olga Szulc, Krzysztof Zacharow, Magdalena Zawadzka i Małgorzata Tambor.

Do lutego 2011 r. w Artes Gallery odbyło się 55 wystaw, w tym 12 zbiorowych, 33 indywidualne, 9 dwójki twórców i Salon; wzięło w nim udział 66 artystów – oprócz należących do stowarzyszenia była też spora grupa zaproszonych. Z inicjatywy Nowego Dziennikai Konsulatu Generalnego RP w 2009 r. odbył się recital skrzypaczki Kingi Augustyn, towarzyszący prezentacji przejmującej instalacji Krystyny Spisak-Madejczyk, poświęconej Irenie Sendlerowej, która w czasie II wojny światowej uratowała ok.

2,5 tys. żydowskich dzieci.

WYSTAWY ZBIOROWE, o których warto pamiętać, to: w 2006 r. – “Today’s not Yesterday”, w 2007 – “Square” i “Sketches and Drawings”, w 2008 – “May” i “Summer Salon 2008”, w 2009 – “Amor i Psyche” i “Displacement”, w 2010 – “The Power of Rhythm”.

Dobrze, że powstała Artes Gallery, gdzie mogą pokazywać swe prace świetni artyści nie zawsze związani z galeriami amerykańskimi. Mogą tworzyć i wystawiać, przyciągać polskich i amerykańskich miłośników sztuki (przy okazji kupujących książki w Księgarni Nowego Dziennika), promować Polskę i jej kulturę, co najskuteczniej podnosi prestiż całej Polonii. Ekspozycje zapewniają nie tylko możliwość obcowania z dobrą sztuką, ale i poznania ciekawych lu-

dzi, pełnią więc funkcję integrującą różne środowiska. Warto też pamiętać, że większość nowodziennikowych spotkań, których sporo odbywa się w galerii, ma doskonałą oprawę plastyczną w postaci prezentowanych tam dzieł sztuki.

Szczęśliwie się złożyło, że 40. rocznica działalności Nowego Dziennika niemal pokrywa się z 5. rocznicą działalności Artes Gallery, co – miejmy nadzieję – obu stronom dobrze wróży na przyszłość. n

Wiosną 1980 roku zadzwoniła do mnie szalenie ożywiona Jerelle Krauss, dyrektor artystyczna Op-Ed Page New York Timesa, że ma wspaniały temat i nareszcie będę się mógł w pełni wyżyć. Artykuł napisał radziecki dysydent, który bezkompromisowo obnażał potiomkinowską fasadowość skompromitowanego systemu. Oczywiście chciałem to zrobić, ale powiedziałem jej z góry, że ilustracji nie podpiszę, bo za dwa miesiące mam jechać do Polski i nie będę ryzykował wszystkiego dla jednego rysunku. Po długich targach zgodzili się na pseudonim, pod warunkiem, że będzie polski. I tak powstał Jan Kowalski.

W 1984 roku tragedia rodzinna w Polsce zmusiła nas do pójścia do polskiego konsulatu, żeby poprosić o paszport. Attaché kulturalny usiłował prowadzić z nami pseudoprzyjacielską rozmowę, w której dowiedziałem się, że nasze paszporty są unieważnione, można je wznowić tylko w jedną stronę, ale będziemy musieli ubiegać się o paszporty od nowa w Warszawie, a na to, że je dostaniemy, nie ma żadnej gwarancji. Nie mówił, o co właściwie chodzi, więc zapytałem go wprost. Odpowiedział: “Chodzi o pana współpracę z Nowym Dziennikiem i... New York Timesem”.

To zdanie oddaje cały absurd polskiej dyplomacji, a szczególnie służb z tamtych czasów – dla nich w tym zestawieniu Nowy Dziennik był na pierwszym miejscu. Kiedy myślę o tym dzisiaj, to może wcale nie był to taki absurd. Najlepsze życzenia z okazji 40. urodzin. Przy tej okazji wspomnę, że w tym roku mamy podwójny jubileusz – tak się składa, że ja w tym roku obchodzę 40-lecie pracy twórczej.

ANDRZEJ DUDZIŃSKI, grafik, malarz, rysownik i fotografik, współpracownik Nowego Dziennika od 1978 r.

W drugiej połowie lat 80. współpraca z Przeglądem Polskim, społeczno-literackim dodatkiem Nowego Dziennika, była dla mnie niezwykłym i cennym doświadczeniem. Miałem nieograniczoną wolność w pisaniu recenzji i kronik, o czym mogło i może tylko marzyć większość krytyków. Myślę, że dzięki temu powstał ważny dokument tamtych czasów, świadectwo żywotności imigracji solidarnościowej, jej aspiracji i marzeń realizowanych poprzez sztukę.

MAREK BARTELIK, krytyk i historyk sztuki, prezes amerykańskiej sekcji Association Internationale des Critiques d’Art

Artyści i przyjaciele Artes Gallery pomagają w przygotowaniu instalacji poświęconej Irenie Sendlerowej

Wydawnictwa Kultury miewałem w Warszawie dzięki Staszkowi Barei, który przemycał je z Paryża prowadząc import nielegalny na miarę możliwości bagażnika swego wartburga. Prasy polskiej z USA nie miałem natomiast nigdy.

Więc kiedy na początku lat 70. tu przyjechałem, rzuciłem się na nią skwapliwie. Pamiętam pierwsze wrażenie: spośród wielu tytułów Nowy Dziennik uznałem za bezwzględnie najlepszy, a po jakimś czasie – jedyny.

Kiedy zapragnąłem podzielić się z rodakami w USA kilkoma refleksjami w formie pisanej, było dla mnie oczywiste, że felieton poślę do Przeglądu Polskiego. Cieszę się, że Przegląd uznał za oczywiste, że wydrukuje i że przeszło nam to w regularność od roku 1988 do dzisiaj. Skąd ta miłość wzajemna? Odpowiedź jest prosta i banalna: zgodność charakterów, poglądów i czegoś, co nazwałbym zamiłowaniem do podtrzymywania tych samych tradycji kulturowych.

Oby tak dalej!

JACEK FEDOROWICZ, artysta plastyk, felietonista, satyryk i aktor

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

36

40 lat “Nowego Dziennika”

37 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Na mapie nowojorskiej prasy etnicznej n New York Times, New York Daily News czy New York Post to pierwsze

tytuły, które przychodzą na myśl, gdy mówimy o nowojorskiej prasie. Jednak dla ponad trzech milionów nowojorczyków pochodzących z najróżniejszych stron świata i mówiących 170 językami to nie one są głównym źródłem wiadomości.

Aleksandra Słabisz

Nasza gazeta jest jedną z około 350 etnicznych publikacji prasowych wydawanych w Nowym Jorku. Ich czytelnikami jest 3,5 miliona ludzi reprezentujących 90 grup etnicznych, podaje Biuro ds. Imigrantów działające przy biurze burmistrza Nowego Jorku. Połowa tych czytelników słabo albo wcale nie posługuje się językiem angielskim, dlatego prasa wydawana w ich rodzimym języku stanowi dla nich główne źródło informacji o mieście Nowy Jork i o Stanach Zjednoczonych. Z niej dowiadują się też sporo o kraju, z którego pochodzą, oraz o społeczności, w której żyją. Do niej zaglądają po porady i wskazówki dotyczące życia w przybranej ojczyźnie.

przytaczanym statystykom, liczebnie rynek ten jest większy niż kiedykolwiek. “Są pewne wskazówki, że drukowana prasa etniczna rośnie – w przeciwieństwie do publikacji głównego nurtu – bo w 84 procentach zależna jest od małych lokalnych biznesów, a nie reklamodawców korporacyjnych” – mówi Ponce de Leon.

Gdy w 2001 r. w artykule w Gotham Gazette Abby Scher, dyrektorka Independent Press Association-NY, organizacji, na gruzach której w 2007 r.

gazet latynoskich, jak np. El Diaro de Mexico, El Diario La Prensa, chińskojęzycznych Singtao i World Jorunal czy koreańska Korea Times.

DZIĘKI PRZYNALEŻNOŚCI do takich organizacji, jak New York Community Media Alliance czy New America Media, oraz zaangażowaniu naszych reporterów w przeróżne inicjatywy dziennikarskie, w okresie 40 lat istnienia wypracowaliśmy sobie mocną pozycję na mapie prasy etnicznej w Stanach Zjednoczonych.

Voices wysyłane są do ponad 4000 prenumeratorów, w tym do amerykańskich dziennikarzy, organizacji proimigracyjnych oraz agencji miejskich i stanowych. Artykuły z Nowego Dziennika są też czytane m.in. przez dziennikarzy New York Timesa zajmujących się problematyką imigracyjną – Kirka Semple’a, Julię Preston czy Ninę Bernstein.

Przez Voices nasze teksty na temat Greenpointu trafiają również na portal CBS Local News oraz dziesiątki innych stron i blogów, docierając w ten sposób do – jak szacuje NYCMA – ponad miliona czytelników.

REPORTERZY NOWEGO DZIENNIKA dostają też prestiżowe sty-

“ROLA MEDIÓW ETNICZNYCH JEST NIEZMIENNA – informują

swoje społeczności o sprawach dla nich ważnych, pomagają im zorganizować się oraz ułatwiają zaangażowanie w życie społeczne USA. Przy tym skupiają się na tematach, o których prasa amerykańska nie pisze i nie może pisać, bo nie ma ani kulturowego, ani językowego rozeznania potrzebnego do prezentowania spraw, które interesują poszczególne grupy etniczne” – mówi Juana Ponce de Leon, prezes New York Community Media Alliance, organizacji zrzeszającej około połowę etnicznych i mniejszościowych publikacji wydawanych w Nowym Jorku.

Mniej więcej 40 procent publikacji prasowych, jakie pojawiają się w nowojorskich kioskach, ma zasięg regionalny lub ogólnokrajowy i dystrybuowane jest poza metropolią nowojorską. W tej grupie znajduje się Nowy Dziennik, który jest dostępny w sklepach i kioskach w Nowym Jorku, New Jersey, Connecticut i Pensylwanii, a prenumerowany jest przez Polonię mieszkającą w wielu innych stanach – od Florydy po Kalifornię. Zaś dzięki internetowi publikowane przez nas artykuły i informacje docierają do zainteresowanych na całym świecie.

Jak wynika z danych NYCMA, prawie 80 procent nowojorskich publikacji etnicznych ma swoje strony internetowe, jednak tylko trzecia część tej grupy, do której należy Nowy Dziennik, regularnie uaktualnia zawartość swoich portali i zamieszcza na nich reklamy. “W przeważającej mierze odbiorcy prasy etnicznej wydają się być wierni słowu drukowanemu. Może się to jednak zmienić, w miarę jak kolejne pokolenia imigrantów będą się amerykanizować i przyzwyczajać do elektronicznych form przekazywania informacji” – zauważa Ponce de Leon.

NA RAZIE WIĘC NIE MA OZNAK

wskazujących na upadek drukowanej prasy etnicznej, a jeśli wierzyć

na anglojęzycznym blogu lub w publicznym radiu WNYC. O tym, że Nowy Dziennik ma wiele do zaoferowania, świadczą też liczne nagrody, które przyznano naszej gazecie oraz jej redaktorom. Co roku zgłaszamy nasze prace do Ippies, jedynej w Nowym Jorku nagrody przyznawanej dziennikarzom etnicznym. Kilka oprawionych w ramki dyplomów Ippies zdobi ściany pokoju Tomasza Deptuły, którego teksty zostały wyróżnione w kategoriach: najlepszy artykuł nt. spraw publicznych, imigracyjnych oraz najlepszy edytorial. Nie mniejszą kolekcją nagród Ippies może pochwalić się Ewa Kern-Jędrychowska, której nowodziennikowe teksty zdobyły uznanie jako najlepsze artykuły o sprawach pracy, imigracyjnych czy społecznych. A Nowy Dziennik w 2003 r. dostał dwa dyplomy za trzecie miejsce w kategoriach Overall Design oraz Best Series. W tym roku zaś liczymy na nagrodę w kategorii najlepsza strona internetowa.

po wsta ła NYC MA, pisała: “Wielkie Jabłko stało się stolicą etnicznej prasy; tylu mniejszościowych tytułów w historii tego miasta jeszcze nie było”, na ryn ku no wo jor skim ukazywało się o około 100 etnicznych publikacji mniej niż obecnie.

Naturalnie w ostatnich latach nowojorska prasa etniczna, podobnie jak cały rynek prasowy w USA i na świecie, odczuła skutki ekonomicznych zawirowań. Według danych z NYCMA około 16 etnicznych gazet przestało istnieć, jednak w tym samym czasie na rynku pojawiło się 9 nowych tytułów, w tym np. hiszpańskojęzyczny dziennik NY de Dia. Większość z 350 etnicznych publikacji wydawanych w Nowym Jorku to tygodniki lub miesięczniki. Nowy Dziennik należy do wąskiego grona około 25 gazet codziennych wydawanych w języku innym niż angielski i czytanych przez takie społeczności, jak m.in. chińska, koreańska, latynoska, grecka, włoska, żydowska czy turecka. W tej grupie zajmujemy poczesne miejsce obok prężnie działających

WY PO WIE DZI NASZYCH DZIENNIKARZY, uważanych

Prawie co tydzień jeden artykuł z Nowego Dziennika, poświęcony imigracyjnym, społecznym czy innym aspektom życia Polonii w metropolii nowojorskiej, tłumaczony na język angielski, ukazuje się w internetowym przeglądzie prasy etnicznej Voices That Must Be Heard, opracowywanym przez New York Community Media Alliance.

“Postrzegani jesteśmy w NYCMA jako gazeta na poziomie, której zdanie się liczy. O tym świadczy choćby fakt, że wśród tekstów najczęściej wybieranych do Voices są nowodziennikowe edytoriale” – mówi Tomasz Deptuła, dziennikarz naszej gazety, który zasiada w zarządzie NYCMA i często uczestniczy w spotkaniach zespołu redaktorskiego tej organizacji.

za znawców nowojorskiego środowiska polonijnego czy historii Polski, wielokrotnie cytowane były w prasie amerykańskiej. Co jakiś czas zapraszani są też do dyskusji prowadzonych w programie CUNY TV “Independent Sources”.

“Obecność wśród szerszego grona odbiorców oraz w amerykańskich mediach to szansa na opowiedzenie o naszej społeczności i jej problemach poza granicami naszej grupy etnicznej. Tzw. main stream media wiele miejsca poświęcają sprawom społeczności latynoskiej, która przewyższa nas liczebnie, a o polonijnej mówi się i pisze niewiele” – twierdzi nasza reporterka Ewa Kern-Jędrychowska, współpracująca z New York Timesem i Feet in Two Worlds – forum, które dziennikarzom prasy etnicznej pozwala zaprezentować swoją pracę

pendia oraz zapraszani są na różnego rodzaju warsztaty dziennikarskie. Oba rodzaje aktywności to okazja do podniesienia naszych kwalifikacji, możliwość nawiązania kontaktów i wymiany doświadczeń z reporterami z innych gazet etnicznych oraz amerykańskich, a także ugruntowania naszej przynależności do rynku prasowego w USA. Wiele stypendiów, jak np. poświęcone edukacji czy komunikacji publicznej, oferowanych jest przez NYCMA, która za cel stawia sobie wspieranie oraz promocję prasy etnicznej i mniejszościowej w metropolii nowojorskiej. Do udziału w innych programach stypendialno-szkoleniowych dziennikarze Nowego Dziennika zapraszani są przez m.in. IRE – Investigative Reporters and Editors, organizację wspomagającą dziennikarzy w całym kraju, która raz w roku we współpracy z New York Timesem oferuje warsztaty dla dziennikarzy prasy etnicznej, przez New America Media, stowarzyszenie o podobnym profilu co NYCMA, tylko mające siedzibę w Kalifornii, a także przez nowojorskie szkoły dziennikarskie.

UDZIAŁ W KONFERENCJACH PRASOWYCH i spotkaniach organizowa-

nych dla mediów etnicznych zapewnia Nowemu Dziennikowi możliwość bezpośredniego kontaktu z przedstawicielami władz miejskich, stanowych i z ustawodawcami. “Moim zdaniem władze miasta coraz bardziej uzmysławiają sobie, jak wielką rolę odgrywają media etniczne w integracji społeczności imigracyjnych w amerykańskim społeczeństwie i chętnie wyciągają do nich rękę” – twierdzi Ponce de Leon, której organizacja umożliwiła Nowemu Dziennikowi spotkania z burmistrzem Michaelem Bloombergiem, kandydującym na stanowisko burmistrza byłym rewidentem miejskim Billem Thompsonem, kongresmanami, radnymi i wieloma innymi osobistościami życia publicznego. n

38

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Z kim dzisiaj walczę

n Wielu czytelników na pewno się nad tym zastanawiało. Jak dziennikarze znajdują tematy, ile czasu zajmuje im napisanie tekstu, kto decyduje, co ukaże się na pierwszej stronie, jakie informacje są ważniejsze, a które można pominąć?

Fot. Katarzyna Szcześniak

PORANNA BURZA MÓZGÓW Gdy wejdzie się rano do redakcji, od razu wiadomo, kto dziś ma dyżur jako redaktor prowadzący (jest ich trzech) – to ten, który od świtu siedzi przy biurku pracowicie przeglądając gazety, serwisy informacyjne i depesze PAP. W tym dniu on jest najważniejszy i decyduje, co będzie na pierwszej stronie i kto to napisze. Około godziny 8:30 na pierwsze piętro zaczynają schodzić się pozostali dziennikarze. Włączają komputery, robią kawę, żartują, śmieją się, opowiadają, gdzie byli wczoraj i co robili po pracy.

– Z kim dzisiaj walczę? – pyta Tomasz Deptuła, który przez koleżanki i kolegów nazywany jest “Dyrektorem”. O czym mówi? O tym, z kim dziś wspólnie prowadzi wydanie. Zawsze zgłosi się albo Ola Słabisz (zwana “Gwiazdą”), Ewa Kern-Jędrychowska (“Ewelindzia”) albo Janusz Szlechta (“Inżynier”). W końcu pada sakramentalne: – Idziemy na zebranie – i wszyscy dziennikarze udają się do pokoju redaktora Tomasza Bagnowskiego, by zaplanować gazetę. No, prawie wszyscy. Jurek Gieruszczak, odpowiedzialny za sport, pracuje nad swoimi stronami sam i na zebrania nie chodzi, chyba że ma newsa na pierwszą stronę, np. o zwycięstwie Małysza albo Kowalczyk.

– Czekajcie, trzeba zawołać Janka – redaktor naczelny Jan Latus ma pokój na drugim piętrze i zanim zejdzie, mija trochę czasu. Gdy z kawą i gazetami pod pachą przychodzi, można zaczynać poranne zebranie.

– To co mamy i czemu znowu nic?

– żartuje “Dyrektor”. Dzisiaj tematy proponuje Ewa. – Polak został wypuszczony z więzienia, kongresman z powodu upublicznienia zdjęcia bez koszuli rezygnuje z urzędu, Cuomo jest za legalizacją gejowskich małżeństw – wylicza Ewa tematy z metropolii.

– W Polsce nic się nie dzieje – narzeka “Dyrektor”.

– A Macierewicz, który ma przyjechać tu z Fotygą? – pyta naczelny.

– Ale na razie nie ma co pisać, bo nie wiadomo, gdzie będą i kiedy – oponuje Tomek Bagnowski. – Poczekajmy na jakieś konkrety.

Janek proponuje temat: nowe mieszkania na Queensie. Jego pomysł nie budzi entuzjazmu Ewy. – Sam tam mieszkasz i dlatego to dla ciebie ciekawe – śmieje się dziennikarka.

– To może Egipt na jedynkę?

– A może coś o śniegu? – proponuje ktoś. – To dotyczy każdego z naszych czytelników.

O ŁAMANIU I LEPIENIU Po burzliwej dyskusji redaktorzy rozchodzą się i siadają przy komputerach. Sprawdzają, ile mają miejsca na stronie (ile powierzchni zajmują reklamy) i planują, kto co napisze i jak długie ma to być.

– Gwiazduniu, zrób mi tę depeszę na dwa tysiące znaków – prosi Olę Andrzej Dobrowolski (“Magister”).

Cały czas gdzieś dzwoni telefon, ktoś gotuję wodę w czajniku, Janusz

Poranne zebranie, od lewej: Tomasz Deptuła, Tomasz Bagnowski i Jan Latus

nad wielkimi płachtami papieru i sprawdzają, czy wszystko się zgadza: czy zdjęcia są odpowiednio podpisane, a tytuły przyciągają uwagę.

Korektorka Jolanta Wysocka zna wszystkie nasze słabości…

chodzi i opowiada kawały. Jeśli ktoś myślał, że dziennikarze pracują w ciszy i skupieniu, to bardzo się pomylił. Najbardziej przeszkadza to zapra-

za nie graficy komputerowi: Staszek Psyk, Adrian Szefke i Wojtek Kowalski, którzy wrzucają je na stronę gazety (w komputerze), dbają o to, by

SZYBKO! ZAMYKAMY! – Mamy dwadzieścia minut do zamknięcia gazety – przypomina Adrian redaktorom. – Brakuje mi zdjęcia do tekstu na szóstej stronie. Kto to pisał? – sprawdza i po chwili autor tekstu wrzuca brakujące zdjęcie do serwera lepiarni.

Zwykle numer zamykany jest między godz. 13:00-13:30. To absolutny deadline, choć gdy dzieje się coś ważnego, bywa, że redaktorzy przesuwają trochę termin ostatecznego oddania tekstów. Czasem wystarczy, że czekają na wynik ważnego meczu. Zdarzają się też specjalnie wydania gazety, jak po zamachach 11 września 2001 r., całkowicie poświęcone tej tragedii, czy sobotnie wydanie w dzień katastrofy w Smoleńsku.

– Jak był blackout, czyli wielka awaria sieci energetycznej w Nowym

Jorku, mimo ogromnych trudności wydaliśmy gazetę – wspomina Tomasz Bagnowski.

PRACA NIGDY SIĘ NIE KOŃCZY Gotowa gazeta w wersji elektronicznej wysyłana jest do drukarni i około godziny 16:00 świeżo wydrukowana trafia do sklepów i innych punktów sprzedaży. Jednak dziennikarze wcale nie idą jeszcze do domu.

Po zamknięciu bieżącego numeru wracają do komputerów, by pisać teksty do tematów tygodnia, do magazynu weekendowego, spisywać materiały, które zebrali wcześniej. Umawiają się na wywiady, szukają inspiracji do kolejnych tekstów lub idą “w teren”. Ich praca nie kończy się wraz z wyjściem z redakcji. Przecież po drodze do domu można trafić na ciekawy temat. Podróż metrem może zaowocować tekstem o podwyżkach cen biletów, spotkanie z przyjaciółmi – tekstem o najlepszych pierogach w mieście, a zakupy – artykułem na temat wyprzedaży. Praca dziennikarza nigdy się nie kończy. n

czyli jak powstaje gazeta cowanemu Jurkowi, który ma do zredagowania zawsze kilka stron.

Do redakcji wpada Ania Śpiewak, która była na pokazie mody Ewy Minge podczas Fashion Week.

– Ale było super! – woła od drzwi.

– Udało mi się zrobić z nią wywiad!

Zobaczcie, jakie mam zdjęcia! – cieszy się reporterka.

Oprócz dziennikarzy pracujących w redakcji Nowy Dziennik ma korespondentów, którzy swoje materiały wysyłają mailem.

Gotowe, zredagowane teksty wrzucane są do serwera korekty. Jola Wysocka, korektorka, czyta je i poprawia.

– Nie zdarzają się teksty bez błędów – wzdycha Jola. – Czasem są to błędy stylistyczne czy ortograficzne, czasem rzeczowe lub literówki, a przecinków to chyba nikt nie stawia.

Korektorka najpierw poprawia teksty w komputerze. Potem biorą się

nie wypadło żadne słowo ani literka, wstawiają zdjęcia i tytuły – słowem “łamią gazetę”. Pomieszczenie, w którym pracują, nazywane jest “lepiarnią”. To nazwa z czasów, gdy nie było jeszcze komputerów i strony się fizycznie lepiło, czyli naklejało szpalty na specjalną makietę.

– Od rana jest co robić – mówi Wojtek. – Jak nie łamiemy codziennej gazety, to robimy dodatki: weekendowy, program telewizyjny, tygodnik kulturalny – wymienia.

Gdy strony gazety są już złamane w komputerze, drukuje się je na dużych kartkach, by zobaczyć, jak wyglądają i czy nie trzeba czegoś poprawić: zmienić zbyt długi tytuł albo wstawić lepsze zdjęcie. Wtedy też Jola po raz drugi robi korektę, tym razem strony. Czasem na wydruku lepiej widać błędy. Redaktorzy odpowiedzialni za swoje strony stoją

Fot. Katarzyna Szcześniak

Nie będziemy oczywiście zdradzać wszystkich sekretów, ale uchylimy Państwu rąbka tajemnicy na temat tworzenia codziennego wydania Nowego Dziennika.

– O nie, tylko nie znowu o śniegu! – woła Ola. –Wydaje mi się, że codziennie piszę o tym, że pada, spadł albo będzie padał śnieg – wzdycha.

Fot. Aleksandra Słabisz

Katarzyna Szcześniak

Adrian Szefke składa kolejne wydanie gazety

40 lat “Nowego Dziennika”

39 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Mój polski akcent roku, znalazłam się w więzieniu na Rikers Island. Brzmi to dość nieprawdopodobnie, ale tak właśnie zaczęła się moja współpraca z New York Timesem.

Ewa Kern-Jędrychowska

Przy zgrzebnym stoliku w sali odwiedzin siedział ze mną Leszek Kuczera, o którym wtedy huczał cały Nowy Jork. Polak – podejrzewany o spowodowanie pożaru na nabrzeżu Greenpointu, uznanego za największy w mieście od czasów 9/11 – przebywał na Rikers już od paru dni i nie posiadał się z radości na mój widok. Poznałam go wiele miesięcy wcześniej, kiedy pisałam dla Nowego Dziennika tekst o greenpoinckich bezdomnych.

Kuczera zaraz zaczął snuć beztroskie wizje, że kiedy już wyjdzie z więzienia, pójdziemy razem powłóczyć się “nad kanałem”, jak mówią polscy bezdomni na nabrzeże East River, że pokaże mi, jak łowić ryby...

A pożar? On z tym nie ma nic wspólnego. Obok mnie siedział zabójczo przystojny i nieco zdumiony moją zażyłością z Kuczerą Kareem Fahim, dziennikarz New York Timesa, notabene pochodzenia egipskiego, który wtedy pracował w sekcji miejskiej, a od kilku tygodni jest wysłannikiem gazety w Afryce Północnej, skąd pisze o rewolucyjnych wydarzeniach w Tunezji, Libii i Egipcie.

Cała ta mocno surrealistyczna sytuacja wynikła stąd, że Kuczera nie mówi po angielsku i New York Times zwrócił się do mnie o pomoc w przeprowadzeniu wywiadu. Kilka tygodni wcześniej brałam udział w warsztatach, które gazeta organizuje co roku dla dziennikarzy etnicznych. Wtedy właśnie poznałam dziesiątki reporterów i redaktorów, którzy przypomnieli sobie o mnie przy okazji wielkiego pożaru.

Od tego czasu, ile razy w Nowym Jorku działo się coś “polskiego”, telefonowano do mnie z NYT z prośbą o pomoc. Z czasem pozwolono mi pisać własne teksty dla działu miejskiego, a od tego sezonu zaczęłam też dostawać zlecenia od sekcji “The Neediest Cases”, opisującej historie najuboższych nowojorczyków, niekoniecznie Polaków.

NIECO WCZEŚNIEJ PODJĘŁAM WSPÓŁPRACĘ z radiem publicznym.

W 2004 roku dowiedziałam się o projekcie Feet in Two Worlds. Według pierwotnego zamysłu miała to być godzinna, jednorazowa audycja dokumentalna o problemach różnych grup etnicznych mieszkających w Wielkim Jabłku. O poszczególnych grupach mieli opowiedzieć dziennikarze z mediów etnicznych, a narratorem całej audycji był słynny, nieżyjący już dziś, pisarz irlandzki Frank McCourt. Inicjatywa, której patronowały nowojorskie radio publiczne WNYC i Center for New York City Affairs przy New School, brzmiała bardzo ambitnie i nawet się nie łudziłam, że mam jakiekolwiek szanse wziąć w niej udział. Nie posiadałam żadnego doświadczenia radiowego, drętwieję, gdy ktoś mi pod-

tyka mikrofon pod nos, a jak słyszę swój głos odsłuchując wywiady, które przeprowadzam, dostaję gęsiej skórki. Mówię też przecież z akcentem, który w tamtym czasie, zaledwie 3 lata po moim przyjeździe do USA, był pewnie jeszcze mocniejszy. Ale pomyślałam sobie “raz kozie śmierć” i ze ściśniętym żołądkiem zgłosiłam się na eliminacje. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej zapytano mnie, o czym ostatnio pisałam. Wymieniłam parę tematów i opowiedziałam między innymi o greenpoinckich aptekach, gdzie Polacy bez ubezpieczenia medycznego, którzy z tego właśnie powodu zwykle rezygnują z wizyty u specjalistów, idą po poradę do farmaceutów czy kręcących się między półkami lekarzy, często z dyplomem z Polski, ale bez prawa praktyki w USA. Redaktorom z radia opadły szczęki.

“To jest historia, o której żaden z naszych dziennikarzy nie miałby pojęcia, nawet gdyby wszedł do takiej apteki – stwierdzili. – We want it”.

Moje 7- czy 8-minutowe nagranie stało się częścią audycji, która później została obsypana wieloma nagrodami i wyemitowana przez dziesiątki stacji radiowych w całym kraju. Sukces projektu sprawił, że producenci postanowili go kontynuować, choć może już nie w formie długich i pracochłonnych programów, ale raczej krótkich audycji radiowych, które byłyby emitowane w różnych stacjach i programach radia publicznego, od WNYC przez NPR po PRI, oraz w formie blogu o problemach różnych grup etnicznych.

OD TEGO CZASU moja współpraca z mediami amerykańskimi jest w miarę regularna. Chyba dzięki temu, że szybko zrozumiałam, iż jest tylko jeden sposób na to, aby moje “tematy” zainteresowały tamtejszych redaktorów – zasypywanych w końcu propozycjami tekstów przez dziesiątki amerykańskich reporterów, mówiących i piszących po angielsku bez porównania lepiej niż ja – muszą to być właśnie takie tematy, których amerykański dziennikarz im nie zaoferuje, coś niszowego, wręcz hermetycznego, coś, o czym ja wiem dlatego, że znam na wylot polską grupę etniczną i mówię po polsku. I tak zrobiłam audycję o Polakach z Greenpointu skarżących się, że właściciele domów chcą się ich pozbyć z mieszkań, za które od nowych lokatorów mogliby dostać więcej pieniędzy, o skargach polskich azbestowców, często bez statusu imigracyjnego, którzy pracowali przy odgruzowywaniu strefy zero, a dziś muszą walczyć o jakąkolwiek pomoc; opisałam napięcia między Polkami a Latynoskami na stójce na Williamsburgu, ale też nagrałam audycje o obchodach Roku Chopinowskiego wśród Polonii (temat, który również spotkał się z zainteresowaniem, bo, nie miejmy złudzeń, wielu Amery-

kanów uważa Chopina za Francuza) czy o powstającym w Warszawie Muzeum Historii Żydów Polskich, co stało się dla mnie pretekstem do podkreślenia, że w Polsce – od lat stereotypowo uważanej za kraj antysemitów – trwa obecnie renesans kultury żydowskiej.

MIMO ŻE ROBIĘ TO OD PRZESZŁO 5 LAT, praca dla mediów amerykań-

skich wcale nie przychodzi mi łatwo.

Pisanie po angielsku wciąż zajmuje mi dużo więcej czasu niż po polsku, i zawsze zrobię trochę błędów, na które moi redaktorzy są jednak skłonni przymknąć oko, bo “podoba im się story”.

Nauczenie się, jak pisać językiem New York Timesa – który zaraz po przyjeździe do Stanów 10 lat temu wykorzystywałam głównie do nauki angielskiego – było wielkim wyzwaniem i wymagało analizy setek tekstów piszących tam reporterów. Ale równie trudne okazało się opanowanie języka radiowego (“mów tak, jakbyś to opowiadała koleżance”, powtarzali mi zawsze redaktorzy). Żmudny i pełen konsultacji jest też proces edytorski – teksty i scenariusze czytają co najmniej dwie osoby i zwykle dopiero 3. czy 4. wersja ogląda światło dzienne.

Fot. Jocelyn Gonzales

n W pewien piątkowy poranek, gdzieś w połowie czerwca 2006

Ewa Kern-Jędrychowska przeprowadza wywiad z Billem Chambersem, wieloletnim mieszkańcem Greenpointu (nagranie do audycji dla WNYC o zmianach zachodzących w polskiej dzielnicy)

Ponieważ w Nowym Dzienniku mam pełny etat, nad dodatkowymi projektami pracuję wieczorami i w weekendy. Nie zostawia mi to zbyt wiele czasu na życie prywatne. Ale fakt, że ze swoim polskim akcentem i sposobem konstruowania zdań mogę przybliżać Amerykanom problemy naszej grupy etnicznej, daje mi wielką satysfakcję. Zawsze też mam nadzieję, że może nowojorczy-

cy, którzy wysłuchali mojej audycji czy przeczytali mój tekst, pomyślą sobie: “Hmmm... na mojej ulicy mieszka trochę Polaków. Teraz ich lepiej rozumiem, wiem, skąd przyjechali, jakie mają problemy, przez co przechodzą”. I że ten polski element, teraz może trochę bardziej swojski, jakoś lepiej im się wpasuje w całość fascynującej amerykańskiej mozaiki. n

REKLAMA

Komitet Organizacyjny utworzenia Wydziału Kongresu Polonii Amerykańskiej na Long Island

życzy Nowemu Dziennikowi z okazji 40-lecia istniena KONTYNUOWANIA TRADYCJI DZIENNIKARSKICH ORAZ SZEROKIEJ RZESZY CZYTELNIKÓW RYSZARD BRZOZOWSKI, KAZIMIERZ NIETUPSKI, MAŁGORZATA GRADZKI, ZBIGNIEW KORALEWSKI, ZBIGNIEW KURJANSKI, MIECZYSŁAW MADEJSKI, KSIĄDZ KANONIK JANUSZ LIPSKI

ZAPRASZAMY POLONIĘ DO WSPÓŁPRACY. PLANY NA NAJBLIŻSZĄ PRZYSZŁOŚĆ: • inspirować i zaangażować młodzież w projekty KPA • zintegrować organizacje polonijne na Long Island • przygotować następców i przeprowadzić wybory do Zarządu Wydziału • nawiązać współpracę z innymi Wydziałmi KPA i Zarządem Centralnym • reprezentować Polonię na LI w sprawach politycznych, społecznych, etc.

OTRZYMALIŚMY JUŻ USTNĄ ZGODĘ ZARZĄDU CENTRALNEGO NA ZAŁOŻENIE WYDZIAŁU NA LONG ISLAND. CZEKAMY TYLKO NA OFICJALNE PISMO, ABYŚMY MOGLI ROZPOCZĄĆ TWORZENIE WYDZIAŁU TELEFONY: 718-343-4316 516-586-4997 631-741-2405

Dziękujemy wszystkim organizacjom i osobom indywidualnym za wsparcie.

40

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Sprawa osobista

n Tylko bez historii – przestrzegła redaktor Julita Karkowska,

gdy zwróciła się z prośbą o krótkie przypomnienie okoliczności, w jakich powstawała przed laty monografia Nowego Dziennika.

Cóż jednak robić, gdy okazuje się, że tropy z pożółkłych stron prowadzą wprost do współczesności, a z historii wynikają sprawy jak najbardziej aktualne? Do nich niebawem dojdziemy, ale na razie nieco osobistych wspomnień.

Gdy w ostatnim roku istnienia PRL-u trafia się, tak jak ja, do Nowego Jorku z siermiężnego, zabiedzonego, jednolicie szarego kraju, to pierwsze, co dostrzega przybysz, jest wielokolorowy tłum na ulicach, bogactwo sklepowych witryn, swoboda bycia ludzi, a po pewnym czasie pojawia się poczucie wielkich możliwości i wolności – stany ducha niemal nieosiągalne w ówczesnej Polsce. Genius loci Nowego Jorku widocznie sprawił też, że zu-

pełnie prywatna wizyta po jakimś czasie doprowadziła do zawodowego przedsięwzięcia zajmującego już 15 lat.

Nie miałabym okazji zainteresować się Nowym Dziennikiem, gdyby nie moja nadzwyczajnie zorganizowana siostra Danuta, historyk, dwukrotna stypendystka Fundacji Kościuszkowskiej, wówczas już dobrze zakorzeniona w Nowym Jorku i zorientowana w polonijnych realiach, współpracowniczka tej gazety. W grudniu 1992 r. przyszłyśmy na otwarcie nowej siedziby redakcji przy 333 West 38 Street na Manhattanie.

OPRÓCZ GOSPODARZY – Barbary i Bolesława Wierzbiańskich – zjawiło się tam ponad 200 znakomitych gości, z konsulem generalnym RP w

Zdjęcia – Czesław Karkowski

Wiesława Piątkowska-Stepaniak

Barbara Wierzbiańska (z lewej) i Wiesława Piątkowska-Stepaniak przed budynkiem Collegium Civitas im. Bolesława Wierzbiańskiego w Opolu

REKLAMA

Z OKAZJI WSPANIAŁEGO JUBILEUSZU,

40-lecia Nowego Dziennika DYREKCJI NOWEGO DZIENNIKA, WSZYSTKIM PRACOWNIKOM SKŁADAMY SERDECZNE PODZIĘKOWANIA ZA KRZEWIENIE NASZEJ RODZIMEJ KULTURY I JĘZYKA POLSKIEGO, JEDNOCZEŚNIE ŻYCZYMY DALSZEJ OWOCNEJ PRACY I WIELE SUKCESÓW NA PRZYSZŁE LATA. POLONIA OF LONG ISLAND POLISH FRIENDS OF COPIAGUE ZARZĄD I CZŁONKOWIE

www.lipl.org

Nowym Jorku Jerzym Surdykowskim, prezesem KPA na Południowy Okręg Stanu Nowy Jork Frankiem Milewskim, święcącym nowy budynek ks. Ignacym Kuziemskim z parafii św.św. Piotra i Pawła z Great Meadows w New Jersey. Stół uginał się od wspaniałości ufundowanych przez zaprzyjaźnionego z gazetą Eugeniusza Kurowickiego, prowadzącego sklep wędliniarski na Manhattanie. Przy tej właśnie okazji po raz pierwszy miałam sposobność zamienienia kilku zdań z nadzwyczaj wytwornym Bolesławem Wierzbiańskim. Po nowym budynku redakcji i jeszcze pustawych pokojach oprowadził mnie ówczesny senior editor, późniejszy redaktor naczelny Czesław Karkowski.

Przy tej okazji, czyniąc małą dygresję, nie do końca chciałabym się zgodzić ze Stefanem Bratkowskim, który w nader łaskawej recenzji mojej monografii wiele lat temu napisał m.in., że nikt mnie do Nowego Dziennika “nie skierował, nie namawiał, nie inspirował”. Po grudniowym spotkaniu w nowej redakcji siostra przytomnie zauważyła, że jakoś nie ma chętnych do zajęcia się dziejami tej niezwykłej gazety.

Istotnie zdziwiłam się, że historia i rola polityczno-społeczna, znaczenie dla imigracji solidarnościowej, pomoc opozycji politycznej udzielana przez redakcję Nowego Dziennika nie była w Polsce powszechnie znana. Nie była także przedmiotem szczególnej uwagi ówczesnego środowiska naukowego. Było to tym dziwniejsze, że zwłaszcza w pierwszych latach istnienia wolnej Polski niemal nie było premiera, ministra czy znanego działacza politycznego, który by ominął siedzibę Nowego Dziennika przy okazji pobytu w Nowym Jorku.

W SAMEJ REDAKCJI liczne wizyty bardzo znanych polityków i działaczy uznawano chyba skromnie za nic nadzwyczajnego, ot, zwykłą dziennikarską robotę, stan naturalny.

Do dziś pamiętam szczere zafrasowanie życzliwej mojemu pomysłowi Barbary Wierzbiańskiej: – Ale czy ty będziesz miała co robić przez tyle czasu? – zaniepokoiła się, gdy powiedziałam, że potrzebuję kilku miesięcy na zbadanie dorobku gazety. Było co robić nie przez kilka miesięcy, ale przez kilka lat, w czym pomogło mi najpierw trzymiesięczne (w 1997 r.), a potem sześciotygodniowe (1998 r.) stypendium przyznane przez International Committee on Journalism Inc.

Książka Wiesławy Piątkowskiej-Stepaniak “Nowy Dziennik” w Nowym Świecie jest do nabycia w naszej księgarni, cena 15 dol. plus 6, 50 dol. w przypadku zamówienia z wysyłką. tel. (212) 594-2386 e-mail: ksiazki@dziennik.com strona internetowa: www.ksiazkionline.com

Niedomagający już wtedy Bolesław Wierzbiański oddał mi do dyspozycji swój gabinet, gdzie przez kilka dni mogłam swobodnie korzystać ze wszystkich zgromadzonych tam dokumentów. Było to nieprzebrane bogactwo informacji nie tylko o gazecie, ale także intensywnej działalności politycznej jej szefa, współzałożyciela Polskiego Ruchu Wolnościowego “Niepodległość i Demokracja”, redaktora goszczonego przez prezydenta Reagana w Białym Domu i honorowego przewodniczącego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich w wolnej ojczyźnie.

Nie samą polityką jednak redaktor żył. Było też miejsce na kulinarne pasje. Bez mała połowę powierzchni udostępnionego mi biurka zaściełały wycinki z przepisami na rozmaite wyszukane smakołyki...

Po kwerendzie w gabinecie naczelnego przeprowadziłam się do ówczesnego news roomu, gdzie skryta za ściankami boksów wertowałam przyniesione z piwnic dokumenty. Niespecjalnie zwracano na mnie uwagę, aż do dnia, gdy z kąta hali dobiegło wszystkich głośne i dość dramatycznie brzmiące pytanie: – Syn Sendzimira, jak ma na imię!?

– Tadeusz – odkrzyknęłam.

– Kto to mówi? – zaciekawił się głos.

– Piątkowska – odpowiedziałam.

– Kto to jest? – nie ustępował głos.

– Stypendystka – wyjaśniłam.

TAK PIERWSZE LODY między mną, ciałem obcym, a zespołem zostały przełamane. Mogłam już jako swojak przy redakcyjnym “wodopoju”, czyli czajniku i automacie do kawy, wysłuchiwać codziennej porcji dowcipów serwowanych przez Janusza Szlechtę i dzielić się redakcyjnymi plotkami. W przyszłości pozwoliło to mi na szczere, ciekawe rozmowy o gazecie ze wszystkimi dziennikarzami. Zresztą wówczas chętnie się ze sobą przebywało, co potwierdzały coroczne spotkania dziennikarzy gazety, gdy rozmawiało się o wszystkim i żartowało u Wierzbiańskich na szklaneczce scotcha w Hampton Bays, gdzie we wrześniu 1998 r. także i mnie serdecznie zaproszono.

Ludzie, którzy stali mi się w jakiś sposób bliscy dzięki pracy nad No-

wym Dziennikiem, to dawni dziennikarze i imigranci żołnierscy: Maciej Feldhuzen, Tadeusz Nowakowski, Ryszard Mossin, Marek Święcicki. To ich wspomnienia pozwoliły mi lepiej zrozumieć, z jak wielkimi przeciwnościami musieli się zmagać rodacy pozbawieni ojczyzny i zarazem, jak historia dowiodła, słusznie wierzący w powrót wolnej Polski. Jest też wiele osób, które poznałam, bo na różne sposoby były związane z Nowym Dziennikiem. Nie sposób wszystkich wymienić, ale to m.in. minister Władysław Bartoszewski, minister Bronisław Geremek, Zdzisław Najder i Andrzej Krzeczunowicz oraz Marek Walicki z RWE, były szef NDz Maciej Wierzyński. Gdy trzy lata temu na Uniwersytecie Opolskim w należącym doń Collegium Civitas im. Bolesława Wierzbiańskiego witałam u wejścia Lecha Wałęsę i zaczęłam od kilku słów o patronie budynku, były prezydent wszedł mi w słowo: – Ależ znałem, oczywiście...

W DALEKIM OPOLU realizuje się też w jakimś stopniu idea założyciela Nowego Dziennika dotycząca współpracy państw Europy Środkowo-Wschodniej. Stała się ona inspiracją do pomysłu na stypendia dla studentów z Ukrainy uczących się na Uniwersytecie Opolskim. Fundacja Bolesława Wierzbiańskiego już od pięciu lat honoruje dwoje najlepszych z nich tym wyróżnieniem.

Początek temu przedsięwzięciu dała Walentyna z Kijowa i Ludmiła z Białej Cerkwi, które jako studentki uniwersytetu w stolicy Ukrainy po raz pierwszy w życiu wybrały się do Polski i... przemaszerowały szlakiem Pierwszej Brygady wraz z polskimi harcerzami. Tak im się spodobało, że świetnie mówią po polsku, pokończyły tu studia, a teraz piszą doktoraty. Dziś uczy się u nas już kilkudziesięcioro młodych ludzi znad Dniepru. Parę dni temu zaskoczyła mnie Margarita z Użgorodu – zaimponowała wiedzą i znajomością naszego języka, który opanowała w pół roku, a egzamin zdała lepiej niż polscy koledzy.

Niezwykła historia Nowego Dziennika stała się więc również także istotną częścią mojej pracy i życia. Czyż nie jest to sprawa osobista? n

“CZŁOWIEK JEST WIELKI NIE PRZEZ TO, CO POSIADA, LECZ PRZEZ, KIM JEST; NIE PRZEZ TO, CO MA, LECZ PRZEZ TO, CZYM DZIELI SIĘ Z INNYMI.”

JAN PAWEŁ II

Z OKAZJI JUBILEUSZU

40-LECIA NOWEGO DZIENNIKA

ŻYCZENIA WSZELKIEJ POMYŚLNOŚCI ORAZ DALSZYCH SUKCESÓW I OWOCNEJ PRACY

SKŁADAJĄ MARTA I WALTER WESOŁOWSKI Z RODZINĄ

CONGRATULATIONS “Nowy Dziennik”

on your 40th anniversary and best wishes for many successful years in the future.

“Aria” welcomes all interested in singing. Tel: 201.681.7980

Chor Aria #303 - member of Polish Singers Alliance of America 196 Main Ave, Wallington, NJ Music Directors: Alicja Rusewicz-Pagorek & Marcin Pekala President: Yaga Chudy

SKŁADAMY GRATULACJE

Z okazji 40-lecia oraz życzymy 100 lat!

Dziękujemy za współpracę.

Polska Szkoła im. Adama Mickiewicza w Passaic, NJ oraz nowy zarząd Związku Młodzieży Polskiej w Passaic, NJ i okolic Andrzej Łukaszek - President Iwona Cicha, Walter Durda i Marta Lasocha - V. President Elżbieta Łukaszek - Secretary Krystyna Bladek - Financial Secretary Za Komisję Rewizyjną Jerzy Kosecki i Ryszard Michalak Tablica pamiątkowa na budynku Wydziału Politologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Opolskiego

nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

41

42

40 lat “Nowego Dziennika”

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

Przez dziesięciolecia

“Pomimo wielu trudności, organizacyjnych, finansowych i personalnych – Nowy Dziennik przetrwał te lata, utrwalając swe istnienie jako jedna z trzech ukazujących się w Stanach Zjednoczonych gazet codziennych.

Stało się tak wbrew utrzymującemu się nadal zanikowi prasy nieanglojęzycznej. Nowy Dziennik przetrwał dzięki temu, że uzyskał poparcie polsko-amerykańskiej społeczności, nie tylko we wschodnich stanach.

Dla wydawców, dla pracowników, dla ogółu czytelników i przyjaciół Nowego Dziennika X rocznica jest wydarzeniem radosnym i ważnym. W ciągu całego roku 1981 poświęconych jej będzie wiele imprez, także poza Nowym Jorkiem, przy czym główny nacisk położony będzie na Dzień Prasy Polskiej, obchodzony we wrześniu”.

Pierwszą “okrągłą” rocznicę powstania nasza gazeta obchodziła uroczyście 13 marca 1981 r. w Sali Herbowej Domu Weterana przy Irving Place na Manhattanie, gdzie odbyło się spotkanie wydawców, redaktorów, polonijnych działaczy i biznesmenów, czytelników i przyjaciół Nowego Dziennika. Zgodnie z zapowiedzią głównym jubileuszowym wydarzeniem był 26 września Bal Prasy w hotelu Statler Hilton, podczas którego odbyło się losowanie Loterii Dziesięciolecia. Czytelnicy wykupili kilkanaście tysięcy losów, a szczęśliwcy mogli się cieszyć m.in. z biletu lotniczego do Rzymu i z powrotem, sztabki 24-karatowego złota czy naszyjnika z ametystów ozdobionego diamentami.

W KOLEJNYM ROCZNICOWYM WYDANIU Nowego Dziennika, któ-

ry ukazał w dzień 30-lecia, 27 lutego 2001 r., ówczesny redaktor naczelny Maciej Wierzyński pisał w artykule redakcyjnym m.in.: “Staramy się być wierni [deklaracji ideowej założycieli pisma] i dzisiaj, chociaż od tamtego czasu zmieniło się niemal wszystko. Kilka potężnych fal emi-

Barbara Wierzbiańska i Maciej Wierzyński na balu z okazji 30-lecia Nowego Dziennika

grantów z Polski osiadło w Ameryce. Zakończyła się zimna wojna, a Polska odzyskała niepodległość. Nowa technologia pozwala na błyskawiczny przepływ informacji między krajami i kontynentami. Jesteśmy dziś pismem mocno osadzonym na rynku, a w naszych czytelnikach i ogłoszeniodawcach mamy wypróbowanych przyjaciół. Dziękujemy im, bo bez nich nie doczekalibyśmy tego jubileuszu.

Stoją jednak przed nami nowe wyzwania. Pojawiły się nowe tytuły prasowe, polska prasa, radio i telewizja, dostępne dziś w całej Ameryce, stanowią potężną konkurencję (...) trudno zatem przewidzieć, jak potoczy się ewolucja prasy polskiej w Stanach Zjednoczonych przez następne 30 lat. Jubileusz nie wydaje się

jednak właściwym momentem dla takich rozważań. Jedno można powiedzieć na pewno: dziś i w nadchodzących latach pragniemy kontynuować linię pisma i misję realizowaną przez Bolesława Wierzbiańskiego i jego przyjaciół nakreśloną u początków Nowego Dziennika”.

Bal zamykający obchody 30-lecia odbył się 23 lutego 2002 r. w Supper Club na Manhattanie, bawiło się na nim aż 330 osób. Wśród nich znakomitości: gościem honorowym był były minister spraw zagranicznych RP Władysław Bartoszewski, prywatnie przyjaciel Bolesława Wierzbiańskiego, ponadto redaktor naczelny dziennika Rzeczpospolita Maciej Łukasiewicz i redaktor Gazety Wyborczej Ernest Skalski. Specjalne pamiątkowe me-

dale zaprojektowane przez Andrzeja Pityńskiego wręczono czterem amerykańskim dziennikarzom, którzy jako korespondenci publikowali w amerykańskiej prasie relacje z Polski. Byli to John Darnton, Michael Kaufman i A.M. Rosenthal z New York Timesa oraz Andrew Nagorski z Newsweeka.

Wieczór prowadzili Jan Pietrzak i Eva Nagorski, która ponadto zaprezentowała swój film o Nowym Dzienniku, pełen do nas sympatii i humoru. Okolicznościowe krótkie przemówienia wygłosili Barbara Nagórska-Wierzbiańska, prezes Bicentennial Publishing Co., i Maciej Wierzyński, redaktor naczelny gazety. Potem wszyscy świetnie się bawili przy dźwiękach muzyki w wykonaniu Howard FishOPR. JK man Quartet.

Fot. Jerzy Koss

DWUDZIESTOLECIE GAZETY fetowano 19 października na XIV Balu Prasy w hotelu Vista International na Manhattanie. Mistrzem ceremonii był

Witold Sulimirski, wystąpiła śpiewaczka operowa, solistka Metropolitan Opera Teresa Kubiak oraz piosenkarka Zdzisława Sośnicka.

Bolesław Wierzbiański powiedział m.in.: “Od 20 lat Nowy Dziennik, największa, niezależna gazeta polska poza granicami Polski, służy społeczności polsko-amerykańskiej informacjami o Polsce, Ameryce, Polonii i całym świecie oraz stanowi łącznik z rozrzuconymi po całych Stanach Zjednoczonych polskimi ośrodkami. Był też częścią wielkiego wysiłku narodu, zmierzającego do osiągnięcia niepodległości Polski. Teraz, kiedy cel zasadniczy, jakim jest niepodległość kraju, został osiągnięty, wydawnictwo Nowego Dziennika stara się być łącznikiem naszej społeczności z Polską oraz służy pomocą w obronie polskich interesów i dobrego imienia w tej części świata. Ponadto stawia sobie za cel wzmocnienie naszej wspólnoty w Stanach Zjednoczonych, aby stała się bardziej wpływowa, zamożna i silna”.

Honorowymi gośćmi balu byli m.in. ambasador RP przy ONZ Robert Mroziewicz, konsul generalny Jerzy Surdykowski, dyrektor Polskiego Instytutu Naukowego Tadeusz Gromada, prezes Fundacji Jana Pawła II Władysław Zachariasiewicz i śpiewaczka operowa Stefania Toczyska.

Fot. Waldemar Wysocki

n W zamieszczonej na 1 stronie gazety z 28 lutego-1 marca 1981 r. notce redakcyjnej, zapewne napisanej przez redaktora Bolesława Wierzbiańskiego, czytamy:

Szaleństwa andrzejkowe…

… i na balu Prasy Polskiej w 1991 roku…

Redakcja dodatku: Julita Karkowska, korekta: Jolanta Wysocka, skład: Adrian Szefke

43 nowy dziennik Saturday – Sunday, March 5-6, 2011

Fot. Zosia Żeleska-Bobrowski

Od wielu lat Nowy Dziennik, zwykle we współpracy z Konsulatem Generalnym RP w Nowym Jorku, organizuje aukcje polskiej sztuki. Dochód z nich jest przeznaczony na różne pożyteczne i szlachetne cele. Spiritus movens aukcji jest członek zarządu Bicentennial Publishing Co. Romuald Dymski; często wspierał go znakomity tenor (i malarz!) Wiesław Ochman. To on właśnie prowadził tę aukcję 16 listopada 1997 r. Kwota uzyskana ze sprzedaży dzieł polskich twórców tym razem została przeznaczona na odbudowę Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie

Fot. Archiwum Nowego Dziennika

REKLAMA

… i na ostatkach

nowy dziennik Sobota – niedziela 5-6 marca 2011

44