już piątek nowy dziennik
CO GDZIE KIEDY
DODATEK ROZRYWKOWY Piątek 6 września 2013
©JAN SAWKA ESTATE, „YOU”, 1985
jana sawki refleksje nad everymanem
W wywiadzie, jakiego udzielił w 1983 roku, Sawka powiedział: „Nie mam pojęcia, jak zdefiniować mój artystyczny styl. Zupełnie mnie to nie interesuje”. Krytykom także niełatwo sklasyfikować twórczości tak wielostronnego i płodnego artysty. Stworzył setki obrazów, rysunków, rzeźb, ilustracji, plakatów, projektów architektonicznych, instalacji świetlnych, pomników, instalacji przestrzennych i projektów scenograficznych. Jan Sawka był jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów swojej generacji. Jego wszechstronne zainteresowania znalazły odzwierciedlenie w jego twórczości. W ramach jesiennej prezentacji w Gallery Aferro (której kuratorkami są Evonne M. Davis, dyrektor galerii, oraz córka artysty, reżyserka Hanna Maria Sawka) będzie można obejrzeć ponad trzydzieści prac, w tym wielkoformatowe obrazy, rysunki, plakaty, modele pomników oraz szkice i notatki z prywatnego dziennika artysty. W wielu z tych dzieł powtarza się motyw everymana (zwykłego człowieka): sylwetka ludzka, czasami uskrzydlona, pojawia się w obrazach, rysunkach i prywatnych szkicach. Sylwetka człowieka, poddanego presji – politycznej albo społecznej – symbolizuje każdego z nas. Uskrzydlona postać ludzka była dla Sawki symbolem wolności, otwartości – ale również wrażliwości i kruchości. Wątek wolności był zawsze bardzo ważny dla Sawki także ze względów osobistych. We wczesnym dzieciństwie był świadkiem aresztowania, a później doświadczył rozłąki z ojcem, skazanym przez komunistyczne władze Polski na wieloletnie więzienie. Sam artysta zmuszony był opuścić ojczyznę w 1976 roku, kiedy jego sztuka, obnażająca opresyjną naturę totalitarnego systemu, została uznana za „niebezpieczną”. Nie tylko jako artystę, ale i jako człowieka zawsze wyróżniała Sawkę wrażliwość na ludzki ból i cierpienie. Znalazła ona odzwierciedlenie w jego twórczości, ale także uczyniła z niego gorąco oddanego sprawie aktywistę, pragnącego aktywnie włączyć się do walki o wolność swojej ojczyzny. W 1981, po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, największa amerykańska centrala związkowa AFL-CIO zorganizowała zbiórkę charytatywną na rzecz NSZZ Solidarność. To dla tej akcji Sawka stworzył słynny plakat, przedstawiający słońce Solidarności jarzące się nad głowami Polaków. Dochody uzyskane ze sprzedaży milionów egzemplarzy plakatu przekazano na pomoc polskim dysydentom. Jan Sawka urodził się 10 grudnia 1946 roku w Zabrzu. Studiował architekturę na Politechnice Wrocławskiej, potem przeniósł się do wrocławskiej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Podczas studiów zainteresował się plakatem i zaczął tworzyć własne prace plakatowe, utrzymane w tradycji Polskiej Szkoły Plakatu – fenomenu lat 60., który zrodził się jako alternatywa wobec obowiązującego w sztuce Europy Wschodniej socrealizmu. Sawka zaprojektował dziesiątki plakatów dla awangardowych grup teatralnych, klubów muzycznych i organizacji studenckich.
» STR. 6