Nowy Dziennik 2014/07/19 Weekend

WEEKEND

nowy dziennik

NUMER 774

| 19 LIPCA 2014

STRONA 8

ŻEGNAJ, FAZI! STRONA 3-6

STRONA 3

STRONA 12

STRONA 13

TEMAT TYGODNIA:

TRUNEK PIRATÓW

CO SIĘ DZIEJE W IRAKU?

ZNALEŹLIŚMY YETI!

TAK OBCHODZILIŚMY 22 LIPCA

2

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c

FELIETON JANKA

d

TO BYŁ DOBRY CZŁOWIEK Nie był osobą publiczną, nie rozpisywały się o jego śmierci gazety choć oczywiście na internecie zamieszczono wiele wspomnień – prywatnych, przyjaciół i w mediach, np. na Onecie. Mieszkał sam i umarł będąc sam w mieszkaniu – i taka śmierć, nie zauważona przez nikogo przez wiele dni, jest chyba najsmutniejsza. Tak jednak odchodzi wielu imigrantów w Nowym Jorku, w ogóle nowojorczyków. Żyją niezauważeni i niezauważenie odchodzą. Dopiero gdy nie pokażą się przez wiele dni w pracy, dopiero gdy rachunki będą długo niezapłacone, ktoś zastuka do drzwi. W tym wypadku była to najpierw policja.

Według pozbieranych relacji przyjaciół, Fazi tego dnia, w czwartek 3 lipca, siedział w swoim mieszkaniu przy I Avenue (w kamienicy, gdzie mieści się kultowy bar International). Obrabiał w photoshopie swoje zdjęcia. Grała mu bluesowa muzyka. Nagle posłuszeństwa odmówiło serce, tak przynajmniej spekulujemy. Fazi miał 56 lat. Żył intensywnie, pił, nie dosypiał ale nie wiedzieliśmy o jakichś jego poważnych problemach ze zdrowiem.

Znałem Faziego długo, ponad 20 lat ale nie spotykaliśmy się często. Znowu trzeba obwinić Nowy Jork. Czasem wpadłem na niego w jakimś barze na East Village, kiedyś przyszedł na moje przyjęcie urodzinowe. Miał swoją paczkę kilku, najbliższych przyjaciół, w tym naszego wieloletniego współpracownika, dziennikarza Piotra Milewskiego. Wszyscy oni należeli, a raczej: tworzyli, bohemę East Village.

Les Opiola nie miał znanego nazwiska. Nie należał do artystów, którzy odnieśli tu wielki sukces – a w każdym razie my, Polonia, za takiego go nie uznaliśmy i za takiego nam się nie przedstawiał. Był zawsze bardzo skromny.

Jego pasją byli Indianie amerykańscy – zajmował się nimi jeszcze w Polsce. Już w Stanach, odwiedzał ich rezerwaty, zaprzyjaźniał się z nimi, robił im zdjęcia. Tylko raz dał się namówić na publikację w Weekendzie wywiadu na ten temat – i w tym tygodniu ten wywiad przedrukowujemy. Oficjalnie zareagował na tę pierwszą publikację z lekceważeniem ale dowiedziałem się potem prywatnie, że był z niej bardzo zadowolony, nawet nią wzruszony.

Był, jak to się raczej pogardliwie mówi, artystą niespełnionym – jednym z tysięcy w Nowym Jorku. My, Polacy, przywiązywaliśmy przecież zawsze wielką wagę do wykształcenia i dyplomów, nawet w dziedzinie sztuki. Pytaliśmy o osiągnięcia, publikacje, nagrania, wystawy, nagrody. Kto jednak je ma z nowojorskich artystów?

Pasją Faziego była muzyka. Jeszcze w Polsce, w rodzinnym Rzeszowie, organizował koncerty, głównie rockowe i bluesowe, był promotorem, fanem, piewcą tej muzyki. W Nowym Jorku poczuł się jak ryba wodzie, zwłaszcza że zawsze mieszkał na East Village na Manhattanie. Przypomnijmy, że przed ćwierćwieczem była to naprawdę dzielnica artystyczna, niezależna, alternatywna – a przy tym niebezpieczna, brudna i stosunkowo niedroga. Fazi otaczał się muzykami, gościł tych przyjeżdżających z

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Jak często są to pierwsze słowa, gdy dowiadujemy się o czyjejś śmierci?

Tak jednak wszyscy reagowali na wiadomość o śmierci Leszka Opioli, zwanego przez przyjaciół "Fazi".

Polski, chodził na koncerty. Dziś nie ma klubu CBGB gdzie chodził na koncerty, bar International ma nowych menedżerów, zamknęła się polska restauracja Teresa naprzeciwko jego mieszkania. Przetrwał za to inny kultowy bar, Lucy's przy Tompkins Square, gdzie ciągle bywał i gdzie teraz jest przez wszystkich z czułością wspominany.

Wielu było wtedy takich Polaków, którzy odnajdywali się w artystycznym Nowym Jorku, chodzili na imprezy, pili, palili, żyli z dnia na dzień, podejmowali się dorywczych prac – i marzyli o karierze. Albo przynajmniej o tym, żeby trochę, czasem zaistnieć, dać się poznać.

Fazi w ostatnich latach musiał imać się zwyczajnych prac – był stolarzem na budowach. Ale i w jego projektach artystycznych zaczęło coraz więcej wychodzić. Dużo fotografował – to była jego kolejna pasja, i kręcił filmów wideo.

Realizował klipy wielu kapel rockowych, jak the Threads, zrobił świetne zdjęcia znanym muzykom, jak B.B.King czy Buddy Guy. Wreszcie doceniono jego dorobek i miał pierwsze wystawy – w Polsce i w ramach festiwalu bluesowego w Chicago.

Ale jego miejsce było na East Village. Prowadził dom otwarty – w jego mieszkanku nieustannie ktoś pomieszkiwał, spędzał noce na długich rozmowach. Fazi pomagał ludziom i w inny sposób – a to dał kilka dolarów w garść

Redaguje Jan Latus (212) 594-2266 w. 115. Stali współpracownicy: Bożena Chlabicz, Marian Chlabicz, Stanisław Kokesz, Monika Śliż, Piotr Milewski, Piotr Powietrzyński, Magdalena Wypych, Zuzanna Ducka-Lubas. Piszą z Polski: Łukasz Dziatkiewicz, Przemek Gulda, Katarzyna Krawczyńska, Ewa Śródka, Daniel Wyszogrodzki.

WEEKEND

żebrakowi, a to postawił komuś drinka. Był bardzo popularną na East Village postacią – znali go wszyscy: bezdomni, starzy i nowi mieszkańcy, muzycy, barmani.

Tacy ludzie, imigranci z Polski, albo już od nas odeszli – ich życie było zbyt intensywne, nie wytrzymywało czasem serce – albo wrócili do kraju, gdzie żyją w normalniejszych, choć bardziej mieszczańskich, warunkach i gdzie zażywają lokalnej, niemniej prawdziwej, popularności. On jednak walczył do końca. Nie dorabiał się, nie budował, nie popisywał majątkiem. Żył tak, jak powinien żyć artysta, albo miłośnik sztuki i związanego z nią trybu życia.

Był ciepłym, lojalnym i uczynnym człowiekiem. Wiedzieli o tym przyjaciele i ta nie-

liczna rodzina, która mu jeszcze pozostała, w Kanadzie i w Polsce.

Fazi, gdyby mógł, pewnie jeszcze raz wybrałby takie życie. Ale na pewno w tym życiu cierpiał. Nie wiem czy powinienem o tym pisać – teraz gdy nie mogę spytać Go o zgodę – ale kiedyś, gdy siedzieliśmy przy stoliku w restauracji Teresa zwierzył mi się, tak zwyczajnie i cicho, że jest bardzo samotny. Czy mogliśmy sprawić, aby był choć trochę mniej samotny? Na pewno mogliśmy częściej się z nim spotkać, porozmawiać, uściskać. Teraz jest już na to za późno. I nie obwiniajmy Nowego Jorku, lecz samych siebie.

Niech Ci grają, Fazi, harfy anielskie. TAM nie będziesz nigdy samotny.

JAN LATUS

WALCZYŁ DO KOŃCA. NIE DORABIAŁ SIĘ, NIE BUDOWAŁ, NIE POPISYWAŁ MAJĄTKIEM. ŻYŁ TAK, JAK POWINIEN ŻYĆ ARTYSTA, ALBO MIŁOŚNIK SZTUKI I ZWIĄZANEGO Z NIĄ TRYBU ŻYCIA.

REKLAMUJ SIĘ W WEEKENDZIE.Dział Reklamy i Marketingu, Dyr. Delfina Kozimor: Tel: 212-594-2266 wew. 304; Fax: 212-594-5538; e-mail: displays@dziennik.com.

(Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń).

The Publisher disclaims any liability for the content of any advertisement appearing in this magazine.

Piszcie listy do: jl@dziennik.com

NA OKŁADCE:

LESZEK OPIOLA "FAZI"

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

nowy dziennik

WEEKEND

DRINK NA WEEKEND

TRUNEK PIRATÓW

| 19 LIPCA 2014

3

c POLSKA NA GORĄCO d

ZAPOMNIANY BAREJA PRZEMEK GULDA

Dla mojej generacji – ludzi dobiegających dziś czterdziestki – filmy Barei były kultowe. I choć to słowo jest często nadużywane, w tym przypadku nie ma w nim ani trochę przesady.

Zawartość alkoholu w rumie wynosi 38-80%.

Po procesie destylacji rum poddaje się leżakowaniu, naj czę ściej w beczkach dębowych, ale czasami też w innych rodzajach beczek. Dawniej był to trunek rabusiów, piratów, szmuglerów oraz handlarzy niewolników i przez stulecia stanowił znaczący towar będący przedmiotem przemytu.

Obecnie rum pochodzi naj czę ściej z Karaibów iAmeryki Południowej, jednak trunek ten jest również produkowany w Australii, Indiach i innych obszarach geogra ficz nych.

Historycznie rum wywodzi się najprawdopodobniej z Indii, jednak za kolebkę produkcji rumu uznaję się wyspy karaibskie, a za najważniejszą z nich Barbados. Masową produkcję rumu rozpoczęto ok. XVII wieku, a szybka ekspansja produkcji rumu spowodowała, że już w 1664 roku otwarto pierwszą destylarnię w Nowym Jorku.

Rum klasyfikuje się pod względem: – regionu pochodzenia: Karaiby, Ameryka Południowa, Europa, Indie, USA, itd – koloru i smaku: biały, złoty, brązowy, czarny, aromatyzowany, „spiced” – ostry – wieku stażenia: 3 lata, 5 lat, 7 lat, 8 lat, 10 lat 15 lat, itd.

– zawartości alkoholu: 38% – 80% Do sto so wa nie się pro du cen tów do unijnych przepisów spowodowało, że z rynku europejskiego zniknął mocny trunek w wersji oryginalnie otrzymywanej w ka ra ib skich de sty lar niach, czy li 50%- 80%. Zastąpiono go wersją rozcieńczoną do 37,5-40%.

(JL)

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Rum to wysokoprocentowy napój alkoholowy produkowany z trzciny cukrowej lub z wytwarzanej z niej melasy.

Co więcej – były kultowe podwójnie. Najpierw oglądaliśmy je jako dzieci, pod koniec lat siedemdziesiątych, kiedy były w miarę wiernym, choć mocno ironicznym, przedstawieniem rzeczywistości. Oczywiście rozumieliśmy je wtedy w zupełnie prosty, dziecinny sposób i śmialiśmy się z samochodu, który rozpada się dlatego, że w środku ktoś kichnął albo z tego, że komuś wyszły włosy, bo użył szamponu fatalnej jakości. Śmialiśmy się nie widząc wszystkich sensów tych żartów, podwójnego dna tego zapisu PRL-owskiej codzienności.

Potem te filmy wróciły do nas ze zdwojoną siłą. Musiało upłynąć dwadzieścia lat, PRL musiał upaść, a my musieliśmy nauczyć się patrzeć na rzeczywistość inaczej niż patrzyliśmy jako dzieci. I wtedy te komedie dotarły do nas w o wiele pełniejszy sposób. Wtedy dopiero mogliśmy je należycie docenić, zrozumieć jak przenikliwie obserwował świat ich twórca. Bawiły nas więc wtedy podwójnie: z jednej strony – zajadłą kpiną z rzeczywistości, której schyłkowej formy mieliśmy jeszcze okazję doświadczyć jako dzieci, z drugiej – czystym surrealizmem i absurdalnością humoru.

Oglądaliśmy te filmy namiętnie, po wielokroć, zatrzymując i cofając taśmę – wtedy oglądaliśmy je przecież w zapomnianej dziś technologii VHS – po najzabawniejszych fragmentach, żeby zobaczyć je jeszcze raz.

Skupialiśmy się oczywiście na tych najbardziej znanych i popularnych filmach tego reżysera, „Misiu”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz” czy „Poszukiwany, poszukiwana”. Z czasem docieraliśmy też do tych mniej oczywistych i trudniej dostępnych, jak „Niespotykanie spokojny człowiek” czy „Mąż swojej żony”.

Oglądanie tych filmów było wówczas towarzyskim obowiązkiem; żeby je oglądać or-

ganizowało się specjalne imprezy. Szybko teksty z tych filmów weszły do codziennego języka, zaczęliśmy mówić językiem ich bohaterów i rozumieć bezbłędnie, co chcieliśmy powiedzieć, mówiąc coś w stylu: „a gdyby tu było przedszkole przyszłości”?

Wydawało nam się, że tak będzie już zawsze, że kolejne pokolenia będą powtarzać to, co my – oglądać filmy Barei, zaśmiewać się do łez i uczyć się na pamięć tekstów. Szybko okazało się, w jak wielkim błędzie byliśmy.

Pierwszy raz dotarło to do mnie, kiedy – prowadząc jakieś zajęcia na uczelni – użyłem bezwiednie tekstu z któregoś filmu. Dla mnie brzmiał on idealnie w kontekście, w jakim go użyłem, ale jeśli ktoś nie oglądał filmu – zdawał się zupełnie nie na miejscu. I kiedy w oczach studentów zauważyłem zdumienie, dotarło do mnie, że nie znają Barei. Zacząłem przyglądać się temu uważniej i okazało się, że coś co dla nas było oczywiste, kultowe i ważne, umarło. Okazało się, że młodzi ludzie nie oglądają Barei, nie znają tekstów z jego filmów i nie

łapią żadnych aluzji odnoszących się do jego twórczości.

Dlaczego? Składa się na to zapewne kilka elementów. Dzisiejsze nastolatki, urodzone dobrą dekadę po upadku PRL-u kompletnie nie mają już świadomości, jak działał ten system.

Dlatego wszelkie barejowskie żarty oparte na absurdach tamtego państwa są dla nich niemożliwe do pojęcia – tak jak niemożliwy jest dziś do pojęcia fakt, że taki system mógł istnieć, a co więcej – istniał tak długo.

Skoro odpada ta warstwa, zostaje jeszcze abstrakcyjne, absurdalne poczucie humoru – wiele z barejowskich żartów znakomicie funkcjonuje nawet bez historycznego kontekstu. Okazuje się jednak, że taki typ żartu nie jest szczególnie popularny wśród dzisiejszej młodzieży – Monty Python, absolutna klasyka tego typu humoru, także jest dziś w Polsce w odwrocie. Młodzież nie chce tego typu, wyrafinowanych żartów, woli prosty humor, bez podtekstów i aluzji. Bareja, póki co, odpada. Czy jeszcze kiedyś wróci? Oby. &

DZISIEJSZE NASTOLATKI, URODZONE DOBRĄ DEKADĘ PO UPADKU PRL-U KOMPLETNIE NIE MAJĄ JUŻ ŚWIADOMOŚCI, JAK DZIAŁAŁ TEN SYSTEM. DLATEGO WSZELKIE BAREJOWSKIE ŻARTY OPARTE NA ABSURDACH TAMTEGO PAŃSTWA SĄ DLA NICH NIEMOŻLIWE DO POJĘCIA.

4

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c DZIAŁ KOMBATANCKI d

ŚWIĘTO WEDLA MARIAN POLAK

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Czy święto może paść ofiarą? Oczywiście, że może. Podobnie, jak pomnik, nazwa ulicy czy prawda historyczna.

Historię bowiem, o czym wiadomo od czasów antycznych, piszą zwycięzcy.

Toteż w roku 1990, w chwilę po pierwszych częściowo wolnych wyborach, przedstawiciele zwycięskiej Solidarności najpierw pogrzebali przykładnie Polskę Ludową, a potem zarządzili likwidację hucznych obchodów jej urodzin, przypadających 22. lipca. Data została oszczędzona, ale odtąd nie była już dłużej zaznaczana w kalendarzach na czerwono, jako Święto Odrodzenia Polski i dzień narodzin socjalistycznej Rzeczpospolitej Drugiej i Pół.

Dlaczego moment narodzin Polski Ludowej wyznaczyła właśnie tamta konkretne lipcowa data?

Otóż owo święto, zapisane w ustawie z – a jakże – 22 lipca 1945 roku, miało „upamiętniać po wsze czasy odrodzenie niepodległego i demokratycznego państwa polskiego”, które dokonało się – zdaniem autorów tego dokumentu – dokładnie rok wcześniej, czyli 22 lipca 1944, kiedy to proklamowano manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego podpisany formalnie w Chełmie Lubelskim, a faktycznie – jak ustalili niezależni historycy – dwudziestego lipca w Moskwie.(Zachowując absolutną ścisłość w tym miejscu wy-

pada zauważyć, że imię – Polska Rzeczpospolita Ludowa oraz akt narodzin – Konstytucję, RP Druga i Pół otrzymała też 22 lipca wprawdzie, ale dopiero w 1952 roku).

Manifest Lubelski tak czy inaczej uznany został za oficjalny akt założycielski PRL, a więc także za początek nowej epoki w dziejach państwowości polskiej, nie tylko ze względu na wyzwolenie spod okupacji niemieckiej, ale także na zmiany ustrojowe, dokonywane „w imieniu i dla dobra” wszystkich obywateli Rzeczpospolitej. Było to więc zarazem święto odrodzenia oraz święto zwycięskiej ideologii socjalistycznej. I to właśnie dlatego od chwili ustanowienia władze szczególnie dbały o jego specjalną oprawę. Po cichu

starano się nawet, by jako lokalne i własne, narodowe, było ono celebrowane na skalę powszechniejszą, niż majowe święto pracy. Przez co powoli, a później coraz szybciej rezygnowano z oficjalnych akademii i pochodów na rzecz ludowych festynów i pikników oraz wielkich imprez popkulturowych oraz – zawsze mile widzianych w gospodarce planowanych deficytów – kramów i jarmarków.

M ł o d a Druga i Pół była głodna sukcesów, więc nie pi sa nym ale gorliwie kul ty wo wa nym obyczajem było też oddawanie na urodziny PRL wielkich, spektakularnych inwestycji, najlepiej takich służących dobru publicznemu.

Z okazji 22. Lipca otwierano więc kolejne stadiony, dworce, mosty i domy kultury. Z tej samej okazji przecięto także wstęgę na pierwszej z tysiąca „tysiąclatek”, czyli szkół oddanych do użytku w związku z obchodami tysiąclecia Polski, wypadającymi w 1966 roku. W ten sposób Pałac Kultury, Stadion Dziesięciolecia, Port Północny, linia produkcyjna Fiata 126p czy Trasa W-Z także were born on 22th of July.

MANIFEST LUBELSKI TAK CZY INACZEJ UZNANY ZOSTAŁ ZA OFICJALNY AKT ZAŁOŻYCIELSKI PRL, A WIĘC TAKŻE ZA POCZĄTEK NOWEJ EPOKI W DZIEJACH PAŃSTWOWOŚCI POLSKIEJ, NIE TYLKO ZE WZGLĘDU NA WYZWOLENIE SPOD OKUPACJI NIEMIECKIEJ, ALE TAKŻE NA ZMIANY USTROJOWE, DOKONYWANE „W IMIENIU I DLA DOBRA” WSZYSTKICH OBYWATELI RZECZPOSPOLITEJ.

Niestety, zapisane w ustawie o ustanowieniu Święta Odrodzenia Polski „wsze czasy” trwały niespełna pół wieku. Potem nastąpiła transformacja, więc dzisiaj najbardziej nam żal kolorowych lipcowych jarmarków.

A też i trochę szkoda tamtych rocznicowych inwestycji.

Owszem, dzięki Unii przybyło trochę mostów (raptem trzy), dróg szybkiego ruchu i parę stadionów, ale już liczba portów, stoczni czy zakładów przemysłowych (nie licząc zachodnich montowni) systematycznie spada.

A Pałac Kultury jak był jeden, tak i jeden pozostał. Mało tego. Co chwilę ktoś – zamiast budować kolejne – i ten jeden chce zrównać z brukiem Placu Defilad. O tym zaś, że w naszych czasach szkoły, zamiast otwierać, raczej zamyka się tysiącami, bo nie ma w nich kogo uczyć, nie ma co wspominać. Za to przynajmniej czekolady Wedla nie brakuje. Tyle tylko, że tabliczki bez dodruku „22 Lipca” straciły wiele na smaku i uroku, i teraz leżą na najniższych półkach w każdym supermarkecie. Ale to pewnie przez ironię dziejów. 22. lipca, w tym samym dniu co Polska Ludowa, Pałac, mały fiat i trasa W-Z, przyszli też na świat aż dwaj znani satyrycy ostatniego półwiecza – Marcin Wolski i Michał Ogórek. Święta przypadającego na ten konkretny dzień kalendarza nie wypada więc traktować poważnie. &

nowy dziennik

Jak zwykle coś tam oddano do użytku, zwyczajowo przed terminem, ale co to było – któżby dziś pamiętał. Były przecież wakacje, które akurat spędzałem nad morzem, na wczasach.

Ale i tak cieszyłem się na dodatkowe wolne, bo niewiele wcześniej ze studenta stałem się pracownikiem i dzięki temu zyskiwałem dodatkowy dzień urlopu.

Wieczorem w przeddzień uroczystych obchodów w telewizorze na stołówce (wtedy wczasowicze nie jadali jeszcze w restauracjach, tylko w stołówkach, podzielni na karne turnusy) wystąpił młody i piękny Janusz Jóźwiak (ten Janusz Jóźwiak, wówczas w ekipie Dziennika Telewizyjnego) i poinformował, że zgodnie z nową świecką tradycją naród spędzi kolejną rocznicę odrodzenia na festynach i piknikach pod chmurką.

Tak to wtedy, pod koniec lat osiemdziesiątych w dogasającym Peerelu wyglądało.

Uroczyste parady obowiązkowe, w których uczestniczyli moi rodzice, czyny społeczne, nagrody i odznaczenia a nawet oddawane ku czci inwestycje odeszły już wtedy w zapomnienie. Z oficjalnego kalendarza w scenariuszu obchodów zostało już tylko składanie wieńców i wręczania medali Bohaterom Odrodzenia, natomiast samo święto przybrało charakter radosnego pikniku. Czegoś pomiędzy festynem i jarmarkiem, bo z jednej strony do największych atrakcji lipcowego święta należały kramy wypełnione dobrem wszelkim, także tym, które w oficjalnym handlu detalicznym przez resztę roku padało ofiarą planowanych deficytów. A z drugiej – był to czas koncertów, zawodów sportowych, festiwali i pokazów.

Pod koniec Peerelu Święto Wedla wchłonęło kilka innych urządzanych latem, cyklicznych imprez plenerowych, stapiając się w jedno ze Świętem Trybuny Ludu (było takie, oczekiwane zwłaszcza przez domorosłych bibliofilów, bo z tej okazji organizowano popularne i świetnie zaopatrzone kiermasze książki) oraz z Cepeliadą. Ta ostatnia, co wypada wyjaśnić czytelnikom najmłodszych roczników, był to wielki festyn z tematem ludowym. Cepelia, czyli Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego, zajmowała się bowiem handlem rzemiosłem i sztuką w stylu skansen.

W schyłkowym Peerelu 22 Lipca panowała atmosfera rekreacyjno-odpustowa. Z jednej strony wypełniały się wtedy stadiony i baseny, a z drugiej wszędzie wyrastały wesołe miasteczka i drewniane estrady, a tuż obok nich kramy handlujące tym wszystkim, czym zwyczajowo handluje się na wiejskich jarmarkach.

Nie brakowało więc na nich cukrowej waty, pańskiej skórki i baloników na druciku, ale też książek, naczyń, konfekcji, galanterii oraz słodyczy. Także prawdziwych rarytasów z Wedla, w tamtych czasach przerobionego przez władzę ludową na Zakłady Imienia 22 Lipca (stąd nieoficjalna nazwa samego święta).

Przy akompaniamencie zespołów jazzowych i wiejskich kapel naród konsumował więc lody Bambino na patyku, zapijając oranżadą. Daniem dnia była pieczona kiełbasa i pi-

| 19 LIPCA 2014

5 ZDJĘCIE: ARCHIWUM

WEEKEND

LIPCOWE JARMARKI MARIAN CHLABICZ

Na Boże Ciało zawsze nadciągały nad Polskę burze, a na Święto Wedla, jak ulica określała w tamtych czasach Święto Odrodzenia Polski, czyli 22-Lipca – upały. wo. Tyle, że w tamtych czasach na grill mówiono rożen, a piwo było z kufla, z osławionej budki z piwem.

Wieczorem zaś, zamiast pokazów sztucznych ogni, była dyskoteka na dechach, czy to w lokalnej remizie, czy na nadmorskim deptaku.

Zapowiadany w Dzienniku festyn wtedy spędziłem, o ile mnie pamięć nie myli, na Jarmarku Dominikańskim, który akurat wtedy wypadał w tym samym terminie, co 22 Lipca, a może organizatorzy po prostu skorzystali z okazji, licząc na wyższą frekwencję. W tym samym czasie wypadła też w Gdańsku kolejna Ce-

peliada. Tłumy były koszmarne, upał okrutny, ludowe chórki mieszały się z krzykiem białych mew, a w roli kiełbasy występował błękitek. Piwo było za to takie samo, jak wszędzie indziej: ciepłe.

Wieczór, o ile pamiętam, zakończyłem na plaży, jak setki podobnych mi wczasowiczów, których urlop wypadł w drugiej połowie lipca, zahaczając o święto. W sumie było wesoło, gwarnie, handlowo i generalnie na luzie.

Jak na to spojrzeć w perspektywie historycznej to, o paradoksie, w schyłkowej fazie Polski Ludowej najważniejsze nasze święto narodowe obchodziliśmy tak, jak dziś

świętuje się 4. Lipca w Ameryce. Może to kwe-

stia daty, bo upały z definicji nie sprzyjają oficjalnej celebrze, pochodom czwórkami i przemówieniom po linii. Poza tym przełom lipca i sierpnia to akurat środek wakacji, więc z natury rzeczy święto zaskakiwało naród w niesprzyjających akademiom ku czci okolicznościach przyrody podgórskiej lub nadmorskiej.

A trudno o nastrój (i kworum) do pochodów z pochodniami, kiedy elektorat siedzi w opalaczach za wiatrochronami lub wędruje w trampkach Doliną Chochołowską. Trochę więc szkoda, że teraz najważniejsze święto narodowe wypada nam 11 listopada. &

W SCHYŁKOWYM PEERELU 22 LIPCA PANOWAŁA ATMOSFERA REKREACYJNOODPUSTOWA. Z JEDNEJ STRONY WYPEŁNIAŁY SIĘ WTEDY STADIONY I BASENY, A Z DRUGIEJ WSZĘDZIE WYRASTAŁY WESOŁE MIASTECZKA I DREWNIANE ESTRADY, A TUŻ OBOK NICH KRAMY HANDLUJĄCE TYM WSZYSTKIM, CZYM ZWYCZAJOWO HANDLUJE SIĘ NA WIEJSKICH JARMARKACH.

REKLAMA

AIR TOUCH DENTAL BROTHERS, PC Gwarantujemy wysokà jakoÊç us∏ug dla ca∏ej Rodziny • Leczenie kana∏owe • Koronki i mostki • Implanty • Bia∏e plomby • Wyjmowane ca∏kowicie albo cz´Êciowe protezy • Usuwanie z´bów • Leczenie paradontozy

100 % STERYLIZACJA

1 godzina w gabinecie wybielania z´bów

ORTODONTA

Prostowanie z´bów przez wyjmowany aparat

Pi´kny uÊmiech po 2 wizytach • Bez borowania • Bez zastrzyków • Bez bólu Najskuteczniejsza metoda leczenia na: krzywe, ukruszone, zabarwione i odbarwione z´by oraz odst´p mi´dzy z´bami

OTWARTE W NIEDZIEL¢

203 Nassau Ave., Greenpoint B’klyn NY 11222 (pom. Humbold St. & Russel St.) (718) 383-1270

6

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c

TECHNOLOGIA ŻYWIENIA

d

PRZYSMAKI NASZEGO DZIECIŃSTWA EWA ŚRÓDKA Pokolenie polskich 30- i 40-latków doskonale pamięta smaki dzieciństwa. Te pyszności, które można było wtedy kupić – a raczej: zdobyć, stojąc w kolejce – potrafiły opromienić szarą rzeczywistość PRL-u. Okazuje się, że wiele z tych produktów ma się całkiem dobrze i albo nigdy nie zostały wycofane i nadal są z powodzeniem produkowane, albo powracają do łask.

ZDJĘCIA: ARCHIWUM

Wafelek Prince Polo to jeden z takich właśnie przysmaków. Wyrabiany w zakładach Olza w Cieszynie od połowy lat 50., był najlepszym polskim ciasteczkiem. Zrobił on również karierę w całym bloku wschodnim oraz – nieoczekiwanie – w Islandii, do której był wysyłany w zamian za śledzie. Obecnie jest tam normalnie eksportowany i Islandczycy zajadają się nim do dziś. Prince Polo, teraz produkowane przez Kraft Jacobs Suchard, nadal trzyma poziom – jest jednym z trzech najlepiej sprzedających się wafelków czekoladowych w Polsce.

Ogromnym sukcesem eksportowym był także inny kultowy produkt spożywczy epoki PRL-u: paprykarz szczeciński. Historia tego przysmaku sięga lat 60., kiedy Polacy mieli łowiska wAfryce Zachodniej. Technolodzy spróbowali tamtejszej potrawy chop-chop (ryba w sosie pomidorowym z ryżem) i po powrocie do Polski postanowili rozdrobnić i połączyć jej składniki. Powstała zaskakująco smaczna mieszanka (sekretem smaku była afrykańska papryka pima), a gotowy produkt w puszce był sprzedawany aż do 32 krajów! Po angielsku paprykarz nazywa się fish spread. Konserwa jest nadal produkowana i bardzo popularna, a od czterech lat ma status Produktu Tradycyjnego i można go produkować wyłącznie w Szczecinie.

Polacy korzystali też z dobrodziejstw wymiany z państwami z bloku wschodniego. Kiedyś powszechnie dostępna była gruzińska woda mineralna Borjomi. Zamawiało się ją w restauracji albo kupowało do domu, dla gości, szczególnie jeśli akurat w sklepie nie było Mazowszanki. Poza tym, bardzo mocno gazowana Mazowszanka była w bardzo kiepskich bu-

A skoro przy napojach jesteśmy – kto nie stety jej cena nie jest już jak w PRLu; najmniejsza szklana butelka (0,33 l) kosztuje ok. 1,5 dol., pamięta oranżady z korkiem na drucie lub wya za 1 l trzeba zapłacić nawet ponad 2 dol. (dla borowej, kapslowanej? To był podstawowy naporównania, wody polskie kosztują poniżej 1 pój słodzony, kiedy o Coca Coli czy Fancie można było tylko pomarzyć. W jej składzie był cudol.).

Na pewno jednak w ramach oszczędno- kier, kwasek cytrynowy, aromat landrynowy (!) ści i bycia eko, warto powrócić do syfonu, i zwykła woda. Teraz coraz częściej oranżadę który znów staje się popularny. Syfony – czy- „na prawdziwym cukrze” można spotkać, robioli urządzenia do robienia ze zwykłej wody, wo- ną na festyny i inne tego typu imprezy, ale takdy gazowanej, dzięki nabojom z CO2 – moż- że w modnych kawiarniach i niektórych sklena kupić np. na polskim serwisie aukcyjnym pach (szczególnie w okolicy Tczewa, gdzie zaAllegro (reklamowane jako „syfon jak z PRL- wsze była produkowana).

Jednym z moich ulubionych przysmaków -u”). Można też kupić zupełnie nowy i elegancki syfon w sklepie z wyposażeniem wnętrz. z czasów dzieciństwa był serek homogenizoParę lat temu Karim Rashid zaprojektował wany. Produkowano go wdwóch wersjach: zwypiękne, nowoczesne syfony dla SodaStream. kłej (z niebieskimi paskami) i waniliowej (z żółDzięki robieniu wody gazowanej w domu sy- tą etykietą). Oba serki nie tylko były przepyszfonem, przeciętna rodzina może przestać wy- ne i niezwykle urozmaicały śniadania złożone rzucać do śmieci ogromne ilości plastykowych zwykle zkanapek zserem topionym lub dżemem, butelek. ale także okazywały się niezastąpionym iwszechstronnym składnikiem innych dań. Zserkiem robiło się nie tylko naleśniki, ale też zamrażało się je jako lody, robiło z nich serniki, kluseczki, nadzienia do ciast i ciastek itd. Dziś miliony Polaków nadal zajadają się jego następcą: serkiem homogenizowanym „zkrówką” firmy Rolmlecz.

Tych produktów z lat 70. czy 80., nadal obecnych w polskich sklepach, jest naprawdę PRODUKTÓW Z LAT 70. CZY 80., NADAL OBECNYCH W POLSKICH SKLEPACH, sporo: delicje szampańskie, torcik wedlowski, wódka Żytnia, cukierki Irys, lody Calypso... Wychodzi na to, że ciężkie czasy PRL-u było czym JEST NAPRAWDĘ SPORO: DELICJE SZAMPAŃSKIE, TORCIK WEDLOWSKI, osłodzić, skoro te przysmaki przetrwały próbę czasu. & WÓDKA ŻYTNIA, CUKIERKI IRYS, LODY CALYPSO... telkach szklanych i czasem one samoistnie wybuchały. Fenomenalna w smaku woda Borjomi – po latach nieobecności w Polsce – ostatnio powróciła.

Można jej skosz to wać nie tylko w kaukaskich restauracjach, ale też kupić w większych supermarketach. Nie-

nowy dziennik

WEEKEND

QUEENSBORO TOYOTA

0 APR FINANSOWANIE DOSTĘPNE *

LETNIA WYPRZEDAZ!

%

1.9% APR

CAMRY (GAS & HYBRID)

PRIUS L/B PRIUS V PRIUS PLUG-IN (+ $1000 TFS SUBVENTION CASH) AVALON (GAS & HYBRID)

LEASE FOR

SIENNA (+ $1000 TFS SUBVENTION CASH) VENZA • RAV4

EN

6 9 ST

X SE

500

$

NEW 2014.5 TOYOTA

CUSTOMER CASH FROM TFS

CAMRY LE

179

$

LEASE FOR

1000

$

2000

$

incl

TFS LEASE BONUS CASH

Model 2532. Auto, A/C, P/W, P/L, Gas, All Standard Factory Equipment. MSRP $23,930

APR FINANCING†

UP TO 60 MOS AVAIL ON SELECT TOYOTA CERTIFIED PRE-OWNED VEHICLES

1.9% - 60 mo pymts of $17.48/ea $1000 borrowed 2.9% - 60 mo pymts of $17.92/ea $1000 borrowed

'11 COROLLA LE

#60966. Auto, A/C, PW/LM, 16K mi.

'10 CAMRY LE V6

#60833. Auto, A/C, Full Power, Alloys, 23K mi.

'10 PRIUS IV

#60876. Auto, A/C, PW/L/M, Lthr, Nav, 42K mi.

2.9%

DOSTĘPNYCH DO NATYCHMIASTOWEJ DOSTAWY

$15,495 $16,995 $19,995

0%

1000

PLUS $

NEW 2014 TOYOTA

2 LATA

przy zakupie nowego samochodu.†† CUSTOMER CASH FROM TFS

SIENNA LE

259

$

LEASE FOR

1250

$

APR FIANCING AVAIL* UP TO 60 MOS SUBVENTION CASH FR TFS OR

1900

$

incl

per mo for 24 mos***

TFS LEASE BONUS CASH

$1999 (incl cap cost red & 1st mo pymt) due @ signing, tax tags reg & acquisition fees extra. Sec. Dep. waived by TFS.

Model 5338. Auto, A/C, P/W, P/L All Standard Factory Equipment. MSRP $31,360

TOYOTA CERTIFIED PRE-OWNED IN OUR INDOOR SHOWROOM! '12 RAV4 4X4

#60948. Auto, A/C, PW/LM, 26K mi.

'11 CAMRY XLE

$19,995

'10 VENZA V6 AWD

#60926. Auto, A/C, Full Power, Alloys, 26K mi.

'10 HIGHLANDER 4X4

#60934. Auto, A/C, Full PWR, Sunrf, 21K mi.

'11 SIENNA LE AWD

$24,995

$25,995 #60984. Auto, A/C, Nav, R/DVD, Every Option, 15K mi. $26,995 12 TUNDRA CREW CAB 4X4 $23,995 #60834. Platinum Edition- incl Nav & DVD, 30K mi. $40,995

$21,995 '11 RAV4 4X4 LTD #60788. Auto, A/C, Sunrf, Alloys, Htd Lthr, Full Pwr, 31K mi. $21,995 #60890. Auto, A/C, Sunrf, Lthr, Nav, 34K mi.

QUEENSBORO TOYOTA MÓWIMY PO POLSKU

#60848. 7 Pass, Auto, A/C, Full Pwr, Alloys, 24K mi.

'11 SIENNA LTD

2014 PRIUS $150O

ZNIŻKI DLA TEGOROCZNYCH ABSOLWENTÓW COLLEGU

DOSTĘPNE DODATKOWE WYPOSAŻENIE ****

P PRIUS C, V, LB & Plug-In

750

ZNIŻKI DLA TEGOROCZNYCH ABSOLWENTÓW COLLEGU ****

$

500

RABATU DLA WOJSKOWYCH**

WYGODNIE ZLOKALIZOWANY POKÓJ ZABAW DLA DZIECI PARKING DLA KLIENTÓW

S NORTHERN BLVD, WOODSIDE, QUEENS 62-1062-10 NORTHERN BLVD, WOODSIDE, QUEENS

ZAPRASZAMY NA JAZDĘ PRÓBNĄ

OTWARTE W NIEDZIELE 12-6

718-475-3429

2-10 Northern Blvd, Woodside, Queens

NA JUST ZACHÓD od OF BQETHE • KILKA od FROM THE 59th H WEST BQE · MINUT MINUTES THE 59TH BRIDGES 15 MINz NASSAU FROM NASSAU & TRIBORO i TRIBORO BRIDGES • 15 ·MINUT & TRIBORO BRIDGES · 15 MIN FROM NASSAU

WWW.QUEENSBOROTOYOTA.COM

WOJTEK IGNATOWICZ WOJTEK IGNATOWICZ

ZADZWOŃ LUB ODWIEDŹ NAS PO DETALE !

PLUS

APR FIANCING AVAIL* UP TO 60 MOS SUBVENTION CASH FR TFS OR

Model 1864. Auto, A/C, P/W, P/L, All Standard Factory Equipment. MSRP $19,110

SALESPERSON

AY

S

TFS LEASE BONUS CASH

per mo for 24 mos***

MON-THUR 9–9 · FRI 9–6 SAT 10–6 · SUN 12–6 NASZ POLSKOJĘZYCZNY SPRZEDAWCA

PW

6 2 ST

UE

6 1 ST

/Q

60 ST

LN

6 8 ST

BK

34th AVE

500

$

0%

per mo for 24 mos*** $1299 (incl cap cost red & 1st mo pymt) due @ signing, tax tags reg & acquisition fees extra. Sec. Dep. waived by TFS.

1

*60 monthly payments of $16.67 for each $1000 borrowed

E

10

DOSTĘPNYCH DO NATYCHMIASTOWEJ DOSTAWY

$1299 (incl cap cost red & 1st mo pymt) due @ signing, tax tags reg & acquisition fees extra. Sec. Dep. waived by TFS.

.CAMRY 9%

OR TFS CUSTOMER CASH $1000 CAMRY (GAS & HYBRID) $1500 PRIUS L/B $1000 PRIUS V $1000 AVALON (GAS & HYBRID) $1250 SIENNA $1000 VENZA • $500 RAV4

B LVD

159

$

(+ $500 TFS SUBVENTION CASH)

NORTHERN

COROLLA LE

NEW 2014 TOYOTA

(+ $500 TFS SUBVENTION CASH)

W

FINANCING AVAILABLE* UP TO 60 MOS.

60 Mos pymts of $18.17 for each $1000 borrowed.

(+ $500 TFS SUBVENTION CASH)

N

GORACE OFERTY! rzezwiace CENY!

4

5

DOSTĘPNYCH DO NATYCHMIASTOWEJ DOSTAWY

7

BEZPŁATNY PLAN SERWISOWANIA

60 MIESIĘCY NA WYBRANE NOWE TOYOTY 2014

32nd AVE

| 19 LIPCA 2014

718-475-3429

www.scionofqueens.com www.scionofqueen

NATYCHMIASTOWA DOSTAWA

Tax, title, registration add’l on all offers. No dealer fees. *Call or come in for details. Subject to Tier1+-Tier1 credit approval thru TFS. ††Covers normal factory scheduled service for 2 years or 25K miles, whichever comes first. New vehicle cannot be part of a rental or commercial fleet or a livery/taxi vehicle. See participating Toyota Dealer for plan details. Valid only in the continental U.S. & Alaska. Roadside assistance does not include parts and fluids.**Thru TFS. Military: All New Vehicles - must show proof of U.S. Military active duty or inactive reserve. Exp 8/4/14. ****Thru TFS. Recent College Grads: Must have graduated within the past 2 years or in the next 6 mos; Must show proof of current employment for new 2014 Toyota Camry (gas), Corolla, Matrix, Rav4, Tacoma, Yaris & $1500 Prius enhancement (Exp 8/4/14) College and military rebates cannot be combined. ***Subj to tier 1+ credit apprvl thru TFS. Total pymts $3816 Corolla, $4296 Camry, $6216 Sienna. Purchase option avail at end of these leases @ fair market value. 12K mi/yr, 15c ea add'l mi. Lessee respon for maint, excess wear & tear. †Subj to tier 1 or tier plus apprvl, financg thru Toyota Financial Services. All factory rebates assigned to dealer. Offer exp 8/4/14. NYCDCA1246262.

BORO PARK

POLSKI GABINET LEKARSKI

GABINET CZYNN Y:

RIDGEWOOD

Jerzy Wawerski, MD

poniedzia∏ek od 2:00-7:00 wiecz. Êroda od 2:00-7:00 wiecz. piàtek od 2:00-7:00 wiecz. sobota od 10:00-3:00 ppo∏.

Specjalista chorób wewn´trznych

57-02 11th Ave., BROOKLYN, NY 11219

Tel: 718.435.5830

GABINET CZYNN Y: wtorek od 5:00-8:00 wiecz. czwartek od 5:00-8:00 wiecz. piàtek od 9:00 rano-12:00 sobota od 5:00-8:00 wiecz.

66-57 Forest Ave. RIDGEWOOD, NY 11385

Tel: 718.381.3766

Charles J. Ptak, D.D.S.

SPECJALISTA-CHIRURG SZCZ¢KOWY BEZBOLESNE ZABIEGI IMPLANTY POD NARKOZÑ DENTYSTYCZNE

Wi´kszoÊç ubezpieczeƒ honorowana (n.p. Aetna, Medicare, 1199)

• BEZBOLESNE USUWANIE Z¢BÓW • IMPLANTY - NADBUDOWA KOÂCI SZCZ¢KOWEJ • LECZENIE KANA¸OWE RESEKCJE • INFEKCJE JAMY USTNEJ I PROFILAKTYKA RAKA • T.M.J. CHRONICZNY BÓL SZCZ¢KI • ZABIEGI PO USZKODZENIACH I ZRANIENIACH TWARZY ORAZ BIOPSJA TKANKOWA

GABINET PSYCHOLOGICZNY Konsultacje | Ewaluacje | Testy | Diagnoza | Psychoterapia Dr ANDRZEJ TWARDOŃ Psycholog, St.Luke’s-Roosevelt Hospital The New School for Social Research

Mgr ANNA TWARDOŃ

Psychoterapeuta Uniwersytet Jagielloński, New York University

212-473-6669 920 Broadway, Manhattan NY

(bet 20-21st Street) Subway L., N, R, F, 4, 5, 6, F, B, D to 14th Street Union Sq.

(Polish / English)

Bezpłatna

konsultacja telefoniczna

Stres imigracyjny, nerwice, lęki, depresja, problemy osobiste i rodzinne, opinie dla sądów, nałogi, choroby psychiczne, nauka medytacji www.twardon.org • atwardon@gmail.com

POLSKI DENTYSTA

Dr Bronisław Lemaitre Pełna opieka dentystyczna • leczenie kanałowe • wypełnienia • bonding • chirurgia • korony • mostki • protezy • implanty • laminaty porcelanowe • wybielanie zębów

TEL:

Większość ubezpieczeń akceptowana

896 Manhattan Ave, Brooklyn, NY 11222 tel: (718)

389-6354

718.383.5551

www.drptak.com Pomoc w nagłych przypadkach

VISA • MASTER CARD • AMERICAN EXPRESS

92 Norman Avenue

Greenpoint, NY 11222

8

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

Polacy z East Vilage mówią, że jesteś członkiem jednego z indiańskich szczepów. To prawda?

Nie, to bzdura.

A czy biały może zostać Indianinem?

Generalnie członkiem narodu indiańskiego można się stać tylko dzięki adopcji. Nawet Kevin Costner po zrobieniu filmu „Tańczący z wilkami” nie został – wbrew temu co pisała prasa – uznany przez Siuksów za jednego z nich. Rada Plemienia po prostu zaakceptowała Costnera i aby wyrazić swoją wdzięczność ofiarowała mu jako przyjacielowi symboliczne orle pióro.

Jaką rolę pełni w życiu Indian Rada Plemienia, czy ustala prawa i sprawuje władzę?

Jedyne skodyfikowane prawo, które obowiązuje rodowitych Amerykanów to przepisy narzucone im przez Stany Zjednoczone. W rezerwatach przepisy egzekwują urzędnicy państwowi, też zresztą Indianie. Rada Plemienia nie jest organem władzy w naszym rozumieniu tego pojęcia. Różnicę widać choćby w sposobie powoływania jej członków. Do Rady wchodzą ludzie, którzy cieszą się największym autorytetem i zaufaniem społeczności. Nie istnieje instytucja wyborów. Selekcja ma charakter naturalny, wszyscy wiedzą jakim jesteś człowiekiem.

Z twoich rozmów z Indianami wynika, że mają oni poczucie krzywdy? Uważają, że zostali okradzeni? Czy patrzą na społeczeństwo amerykańskie przez pryzmat zbrodni popełnionych przez kolonizatorów?

Indianie łatwo adaptują się do nowych warunków bytowych i w dzisiejszej rzeczywistości potrafią sobie świetnie radzić. Wielu z nich zostało farmerami, część nadal mieszka w rezerwatach, część w miastach. Wykonują różne zawody: są robotnikami, urzędnikami, nauczycielami. Normalnymi członkami tego społeczeństwa. Doskonale zdają sobie sprawę z tego co zrobiono z ich światem, z tego, że przez wiele lat systematycznie okradano ich z ziemi ale rozumieją, że powrót do przeszłości jest niemożliwy. Akceptują fakty a jednocześnie, wykorzystując pewne przywileje, starają się ratować jedyną rzecz, którą jeszcze da się uratować – kulturę.

Czy to ratowanie kultury nie sprowadza się do powielania martwych form?

Nie zamyka się w formule indiańskiej Cepelii?

Cepelia to przedsięwzięcie obliczone na zysk. Masowa produkcja gadżetów, które można sprzedać turystom. Tymczasem Rady Plemienne chcą utrzymać przy życiu tę warstwę kultury indiańskiej, którą można określić jako niematerialną. Warstwę zresztą zasadniczą. Uświadamiać dzieciakom, że ich przodkowie nie stawiali kosztem krwi i potu jakichś monumentalnych pomników swojej paranoi.

Uczyć, że łatwo i miło jest być wolnym, że można żyć w harmonii z naturą. Szacunek dla natury jest pierwszym przykazaniem Indian. Kiedy na Zachód wyruszyli osadnicy, tubylcy przyj-

Dobrzy przyjaciele: Janek Ambroziewicz, Leszek Opiola, Piotr Milewski

BIALI SĄ GŁUSI Rozmowa z Leszkiem „Fazim” Opiolą – poszukiwaczem przygód. mowali ich pokojowo. Byli ciekawi kim są przybysze. Często podążali śladami białych i oberwowali ich z ukrycia, krótko mówiąc traktowali kolonizatorów jak nowe zjawisko przyrody. Szybko jednak zorientowali się, że coś jest nie w porządku. Osadnicy zabijali zwierzęta z czystej żądzy mordowania i zostawiali na preriach zwały gnijącego mięsa. Ścinali całe drzewa aby rozpalić ognisko z kilku suchych gałęzi. Dla tubylców był to szok. Zachowanie przybyszów wydawało im się absurdalne. Nie rozumieli jak można niszczyć świat, w którym chce się żyć. Nastąpiło zderzenie dwóch kultur, które nie mogły się wzajemnie zrozumieć ponieważ Indianie nie znali pojęcia własności, pieniądza, zysku...

Trudno sobie wyobrazić aby w dzisiejszej Ameryce można było podtrzymywać takie nastawienie do świata, kultywować tradycję wyrosłą w całkowicie innych warunkach cywilizacyjnych.

Indianie chcą przede wszystkim utrzymywać i rozwijać pewne wartości duchowe charakterystyczne dla ich kultury. Oczywiście, że powrót do życia we wspólnocie pierwotnej jest niemożliwy.

Jak w takim razie żyją potomkowie wolnych Indian. Jak wygląda rezerwat?

Są różne rezerwaty: bogatsze i biedniejsze. Generalnie rezerwat to niewielka, uboga osada. Widziałem bardzo schludne i nowoczesne domki. Widziałem też takie, które niewiele różniły się od szopy. Mieszkania finansowane są przez państwo, podobnie jak cała infrastruktura rezerwatu.

Ile rząd federalny przeznacza na zapomogi dla dawnych gospodarzy Ameryki?

Nie wiem jakiego rzędu są to sumy, nigdy się tym specjalnie nie interesowałem. Ciekawią mnie inne rzeczy.

W co wierzą Indianie?

Generalnie: w istnienie jednej siły sprawczej, która rządzi wszechświatem, w Wielkiego Ducha. Dla Indian wszystko co ich otacza jest przesycone obecnością Boga a jednocześnie pełne innych bytów niematerialnych. Mają niewiarygodnie rozwiniętą zdolność komunikowania się z naturą, zdolność odbierania energii, która wypełnia kosmos.

Dużą rolę w ich liturgii odgrywają narkotyki?

W Stanach Zjednoczonych działa tak zwany Kościół Pejotlowy Etnicznych Amerykanów (Native American Peyote Church). Indianie założyli tę organizację wyłącznie z przy-

W POLSCE OBRACAŁEM SIĘ W ŚRODOWISKU MUZYKÓW ROCKOWYCH, GDZIE KAŻDY SZUKAŁ JAKICHŚ ŹRÓDEŁ DUCHOWEJ INSPIRACJI ALE JEDYNYM CZŁOWIEKIEM, KTÓRY ROZUMIAŁ MOJĄ POTRZEBĘ ZACZERPNIĘCIA ZE ŚWIADOMOŚCI INDIAN BYŁ TOMEK BUDZYŃSKI Z ZESPOŁU ARMIA. POWIEDZIAŁ KIEDYŚ: DLA MNIE INDIANIE SĄ JAK ELFY.

3 lipca zmarł nagle Leszek „Fazi” Opiola, znany w środowsku polonijnej bohemy fotograf i twórca teledysków. Pochodził z Rzeszowa, po wprowadzeniu stanu wojennego organizował koncerty punkowych kapel między innymi głośną trasę Deutera, Dezertera i TZN Xenny „Rock Galicja” z roku 1982. Kilka lat później zamieszkał w nowojorskim East Village, gdzie prowadził dom otwarty.

Równie serdecznie gościł popularnych w kraju muzyków jak i naszych lokalnych ulubieńców muz wiecznie bez grosza przy duszy. Był czło wie kiem nie zwy kle po god nym, życzliwym i przyjaznym. Dla kolegów Faziego pocieszeniem może być tylko to, że odszedł szyb ko, bez cier pie nia. Zna le zio no go w do mu, sie dzą ce go za biur kiem przy komputerze.

Jakiś czas temu zrobiłem z Fazim wywiad o jego największej prócz muzyki życiowej pasji – folklorze amerykańskich Indian. Myślę, że warto jeszcze raz oddać mu głos.

PIOTR MILEWSKI, NEWSWEEK

czyn prawnych. Kaktus Williamsa zawsze uważali za świętą roślinę a zażywanie go stanowiło odpowiednik sakramentu eucharystii w wyznaniach chrześcijańskich. Importowana z Europy cywilizacja nakazów i zakazów, która wyprodukowała narkomanów a następnie prohibicję, wciągnęła pejotl na czarną listę używek groźnych dla porządku społecznego. Kolonizatorzy, którzy sami nie potrafili zachować umiaru w oszałamianiu się na wszystkie możliwe sposoby, traktując pejotl wyłącznie w kategoriach środka odurzającego, zabronili tubylcom spożywania rośliny służącej do nawiązywania kontaktu z Bogiem. Aby wywalczyć sobie prawo do wyznawania istniejącej od wieków religii Indianie musieli nadać obrzędom formę organizacyjną, która pomieściłaby się w regułach narzuconego im prawa. Poszczególne plemiona mają różne metody przekraczania granic świata materialnego ale Kościół Pejotlowy obejmuje właściwie wszystkich etnicznych Amerykanów: od Czarnych Stóp i Siuksów na północy poprzez Szejenów i Hopi do Apaczów i Komanczów na południu. To właśnie wódz Komanczów, Quanah Parker był jednym z pierwszych liderów – wówczas jeszcze nie Kościoła ale Religii Pejotlowej – człowiekiem, który rozpoczął walkę o prawo do swobody praktyk religijnych związanych z zażywaniem halucynogenów.

Są jakieś inne poza środkami halucynogennymi „katalizatory” ułatwiające Indianom wchodzenie w sferę bytów niematerialnych?

nowy dziennik

WEEKEND

| 19 LIPCA 2014

9

Siuksowie czy Szejeni czyli ludy północy łączą się z obszarami spirytualnymi poprzez serię obrzędów składających się tak zwane poszukiwanie wizji (vision quest). Indianin, który odczuwa potrzebę wzbogacenia swojej duchowości przechodzi najpierw przez rodzaj łaźni parowej.

W krytym skórami szałasie polewa wodą rozżarzone kamienie i poci się przez kilka godzin. Po oczyszczeniu ciała udaje się na odludzie, gdzie rozpoczyna medytacje. Jeśli duchy są mu przychylne, zsyłają widzenia. Siuksowie i Szejeni z reguły wyruszają na poszukiwanie wizji w rejon Czarnych Wzgórz (Black Hills) w Dakocie Południowej. W wierzeniach Indian prerii rejon ten – nazywany przez nich Paha Sapaha – stanowi miejsce święte, centrum wszechświata. Punkt, w którym koncentruje się cała mistyczna energia przenikająca kosmos. Siuksowie mówią, że „każdy byt ma swoją pieśń, którą dostał od Wielkiego Ducha ale najwspanialszą pieśń śpiewają Czarne Wzgórza”. Do tej pory nie przyjęli od rządu Stanów Zjednoczonych pieniędzy za ten obszar ich dawnego terytorium. Zapłata, która na nich czeka urosła do ogromnych rozmiarów jednak Indianie chcą odzyskać ziemię. Nie mogą pogodzić się z istnieniem w okolicach Black Hills knajp, gdzie turyści chlają piwo i grają w pokera. To dla nich świętokradztwo. Najbardziej jaskrawym przejawem nieliczenia się białych z uczuciami religijnymi tubylców jest oczywiście wykucie w świętych skałach megalomańskiej rzeźby przedstawiającej głowy czterech prezydentów. To mniej więcej tak jakby Szwedzi kupili Jasną Górę i otworzyli tam swoje muzeum narodowe.

Spotkałeś kiedyś Indianina szukającego wizji?

Byłem świadkiem poszukiwania wizji przez Szejena, który z całą rodziną przyjechał pod Bear Butte. Góra ta leży na uboczu łańcucha Black Hills i wygląda jak gigantyczny mrówczy kopiec. U podnóża stoją setki szkieletów po starych szałasach. Z niektórych zostały już tylko paleniska. Jeśli Czarne Wzgórza są dla Indian świątynią to Bear Butte jest ołtarzem. Przez wieki stanowiła i nadal stanowi cel pielgrzymek z całej Ameryki. Po opuszczeniu łaźni parowej, mój znajomy – na codzień policjant pracujący w rezerwacie Szejenów – zaczął wspinać się po zboczu. Nie widzieliśmy go przez cztery dni i cztery noce. Nie wziął ze sobą żadnych zapasów, ani jedzenia ani picia. Przez cały czas modlił się i medytował. Po zejściu z góry – właściwie sprowadzono go stamtąd, bo ledwo trzymał się na nogach – ponownie przeszedł przez łaźnię. Potem podziękował wszystkim którzy wspierali go psychicznie swoim oczekiwaniem dotykając ich. Cała ceremonia zakończyła się wspólnym wypaleniem fajki pokoju. Przez te cztery dni nie zrobiłem ani jednego zdjęcia. Atmosfera była zbyt poważna, głupio mi było wyciągnąć aparat. Parę fotografii zrobiłem dopiero w czasie uczty, na którą zostałem zaproszony po zakończeniu obrzędów.

Czego się nauczyłeś od Indian?

Pewien starszy człowiek powiedział mi kiedyś, że wszystko co nas otacza żyje. Nie myślę o zwierzętach – bo one nie tylko żyją ale mają własny język, obyczaje i psychikę. – stwierdził ten facet – Myślę o drzewach, skałach, trawie. Przez drzewo, skałę i trawę przemawia Wielki Duch ale biali są głusi. Myślę... mam nadzieję, że nauczyłem się doceniać ważność tego co mnie otacza. Nauczyłem się szacunku dla prostych, oczywistych wartości, o których ludzie Zachodu zapomnieli: uczciwości, przyjaźni, lojalności. Cywilizacja zabiła w nas naturalne dążenie do harmonii. Indianie cały czas noszą je w sobie.

W życiu jest tylko kilka dni do zapamiętania na zawsze.

W Da Mikele Illagio zrobimy wszystko, żeby Twój wyjątkowy dzień był idealny pod każdym względem.

Stworzyliśmy luksusową salę balową mogącą pomieścić grupy od 50 do 700 osób. W przypadku imprez biznesowych lub konferencji możemy przyjąć nawet do 1500 osób.

Da Mikele Illagio to elegancki lokal, w którym może odbyć się Twoja zabawa weselna, przyjęcie zaręczynowe, impreza biznesowa, bar lub bat mitzvah, bridal albo baby shower, urodziny, sweet sixteen, lub wszelkie inne specjalne uroczystości.

Nasi eksperci pomogą zaplanować niezapomniane wydarzenie na każdą kieszeń.

Kiedy pojawiło się w tobie poczucie, że potrzebujesz kontaktu z tym rodzajem duchowości? Czy wyjechałeś z Polski z powodów materialnych czy po to by skonfrontować swoje wyobrażenia o Indianach z rzeczywistością?

Kiedy byłem mały podobały mi się indiańskie pióropusze. Uważałem, że są o wiele piękniejsze niż zimne, złote korony różnych tyranów.

Potem oczywiście czytałem Karola Maya a z czasem coraz więcej książek historycznych, przede wszystkim napisanych przez Indian. Jak wiesz w Polsce obracałem się w środowisku muzyków rockowych, gdzie każdy szukał jakichś źródeł duchowej inspiracji ale jedynym człowiekiem, który rozumiał moją potrzebę zaczerpnięcia ze świadomości Indian był Tomek Budzyński z zespołu Armia. Powiedział kiedyś: Dla mnie Indianie są jak elfy. Przyczyn mojego przyjazdu do Stanów było wiele ale czynniki materialne odegrały niewielką rolę, a fascynacja Indianami ogromną.

Przygotowałeś wystawę swoich fotografii w Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

Przede wszystkim mam gotową książkę – zbiór zdjęć zrobionych podczas tak zwanych pow wow, kiedyś najważniejszych uroczystości plemiennych, obecnie stanowiących rodzaj festynu ludowego. Szukam wydawcy.

Jeśli chodzi o wystawę to do pokazania moich fotografii dyrektorowi Muzeum Etnograficznego namówiła mnie przyjaciółka Tereska Seda, która mieszkała przez pewien czas w Nowym Jorku, a teraz zajmuje się projektowaniem mody w Warszawie. Dyrektor Suliga powiedział, że do Polski nikt jeszcze nie przywiózł tego rodzaju zdjęć. Nie jestem zawodowym fotografem, ale moje zdjęcia mają tę zaletę, że są robione przez człowieka będącego niejako w środku wydarzeń. Nie powstają w wyniku przypadkowych pstryknięć przypadkowego obserwatora.

ROZMAWIAŁ: PIOTR MILEWSKI

Wiedza. Doświadczenie. Świadczę usługi od 1997 r.

Ubezpieczenia na życie • Konta emerytalne • Konta inwestycyjne

Andrzej Dudus Financial Services Representa!ve Registered Representa!ve P: (718)568 -2564 adudus@metlife.com

Metropolitan Life Insurance Company (MLIC), New York, NY 10166. Securi!es offered by MetLife Securi!es, Inc. (MSI) (member FINRA/SIPC), 1095 Avenue of the Americas, New York, NY 10036. MLIC and MSI are MetLife companies. L0414369749[exp0316][CT,NJ,NY,PA]

10

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

!"#$%&'&(%$)*&+&(,' Byli sobie dwaj bracia Ślązacy. W czasie wojny jeden był w partyzantce, a drugi służył w SS. Po wojnie obaj wstąpili do PZPR. Po 10 latach brat-partyzant kontynuował pracę jako górnik na szychcie, a brat-esessman awansował na majstra górnika. Upłynęła kolejna dekada i bratpartyzant nadal kopał węgiel, a brat-esessman został dyrektorem kopalni.

W 40. rocznicę ostatniego powstania śląskiego zostali obaj bracia zaproszeni na uroczystą akademię: bratpartyzant ciągle wydobywający węgiel razem z bratemesessmanem, który w czasie akademii został oficjalnie mianowany ministrem przemysłu węglowego. Po akademii zasiedli bracia przy barze, popijając piwo. Brat-partyzant pyta: – Jak to jest możliwe, że ja, z moją partyzancką przeszłością i zasługami, muszę ciągle machać kilofem, a ty, były esessman, zostajesz ministrem?!

Brat z SS odpowiada: – Wiesz, to wszystko jest wynikiem materiałów zawartych w naszych teczkach w dziale kadr. Z twojej wynika, że masz brata-esessmana, a z mojej – że mam brata-partyzanta.

Pawełek i Piotruś zaprzyjaźnili się w przedszkolu i ta przyjaźń przetrwała kilkadziesiąt lat, wciąż się pogłębiając.

Piotr został lekarzem, a Paweł księdzem. Pewnego razu ksiądz Paweł zachorował i miał go operować doktor Piotr.

– Ale, Piotrusiu, ja się bardzo boję – mówił ksiądz Paweł.

– Pawełku – tłumaczył cierpliwie doktor Piotr – operacja na wyrostek to tylko taki mały zabieg, który ja wykonuję kilka razy w każdym tygodniu. I nic cię nie będzie bolało.

Najpierw zobaczysz wielkie koła, które będą wirowały i będą się zmniejszały, aż staną się całkiem malutkie. A potem odwrotnie: koła najpierw będą malutkie, będą rosły, a gdy staną się znów wielkie, to będzie znaczyło, że już jest po wszystkim. I będę przy tobie, gdy się przebudzisz po operacji.

Ksiądz Paweł się uspokoił. Leżąc na stole operacyjnym ujrzał wirujące wielkie koła, które się zmniejszyły, a po pewnym czasie znów maleńkie kółka rosły, aż stały się ogromne. I wtedy ksiądz Paweł spokojnie zapytał: – Piotrusiu, to już?

W odpowiedzi usłyszał tubalny głos starca: – Tylko bez poufałości!

7 cudów Gierka: 1. Nie było bezrobocia.

2. Mimo że nie było bezrobocia, nikt nic nie robił.

3. Mimo że nic nikt nie robił, plany wykonywano w 150%.

4. Mimo że plany wykonywano w 150%, nigdzie niczego nie było.

5. Mimo że nigdzie niczego nie było, każdy wszystko miał.

6. Mimo że każdy wszystko miał, wszyscy wszystko kradli.

7. Mimo że wszyscy wszystko kradli, to co ukradli zawsze było.

7 cudów Tus ka: 1. Jest bezrobocie.

2. Mimo że jest bezrobocie, wszyscy pracują.

3. Mimo że wszyscy pracują, plan nie jest wykonywany nawet w 50%.

4. Mimo że plan nie jest wykonywany, wszędzie wszystko jest.

5. Mimo że wszędzie wszystko jest, nie wszyscy wszystko mają.

6. Mimo że nie wszyscy wszystko mają, to kradną głównie ci, co mają wszystko.

7. Mimo że kradną ci, co mają wszystko, to nie udaje się nikogo złapać i niczego odzyskać.

REDAGUJE: JANUSZ M. SZLECHTA js@dziennik.com Nadesłali: Adam Poborca i Artur Rozbicki

">+*>() 5 ;*=).

5 "?,<?() 7%,$; 5* >,$&/* #*>*:

D +*/7%&" P$/)/*

>*&/* &)%$ 5 Q$,"> 5/*/' 5 -'&)#/* (&)*%<& 1)?#)) ;)#)-9*

I*%J =). %*,5'7%* 9*55"&'

4+,*&* ,"D7#)/

/*(,'-)$ =B"&' 9$D5>D5-*

+"+4#*,. /* 7%*-9* ,*>)"&*

+"+)7 A6 H7%*),$ >*&/' &'&*. ?)*-5 +#*; 8*;4#$/* ("/)*

66 R477$##J *(%",

E,$/* >#* ?#)7()-8

;*%(* 5 !#;4 >,4@5'/* I"#* D /.

7()$="

5 )-8 #)D7-) /*,("%'(

+,5' G)("B*9 S*. (,*/)$ (75' D /7()

D "="/ 9*+"/7() 5*9*-* : (";)(7

L8";+.

7"/J *(%",(*

)/7%,6 >$%' : >,$&/)*. /'

#$( /* (*%*,

&*C$# "9-)$-

=*5 =,$-(* 75#*. ?"=)/) 5?"-5$ -8$%/' 94%,5$/() U)4#)"J +"#)%'( &B"7()

5@ *?* 5 (*,%"%$. ">=B"7 FG4++$. #)D7-) (* %<&F

3*;4$#J +)7*,5

">>5)*B 5 ,$7+). ,*%",*;)

>5)*B* & ,*;*-8 2ST

& +*,5$ "9-)$- (,$>'%".

5 (#*75%". &* G*%$,/*: ,4

("#", & (*,%*-8

+'75.

-5$( +7* 5*+B"/". &' & *4-)$

3%*/$(J +)"7$/. (*,(*

;*,%&* /* +B<%/)$

5 I,)75%)/*: ,$#*-9". /49$ &'>*. ,5$/)*

5*>*/)$ 4>"7%$+/)B : 7$,&)7 (,5'@5<&("&' !"#$#%#&'()

+"@5$. =,4?' #4>5)$ =/*/)$ +"%6 " )/. "(,'&*.

9*: ?$5 A,*/-4. (*&*B 7$(%*-8 ;<5= "?4&)* 5* >,$&/*

/"7) 9*: !"#$%"&' C,*/-6 (&)*%$( 5@ */. >*,; #)7%&* &5>B4@5 ?4,%'

&',*7%* 5 /)$=" /)$&)*.

7%*

7%,5$#* 7$,)*;)

7D &)/(* 5 FG4++$. %<&F

4-)7(*. /)$ >B"D/;) +B'/)$ +,5$5 I)B:$

I,"7%J ()$,"&.

-* AK

7+$(%*(# /* /)$?)$ 5*+'#* (&)*%

;* +,*&" &'?)$,*. /)* 666 3%,*)%7J =,4+* ,"-("&*

&*>* &5,"(4 ("#-5*.

7%$ >,5$&" 5 HC,'()

,"5(*5 +*+)#*,. /* (,<#* /$ >B"/)

;'>#*/* #$(() & LM 9$>/".

7D #*>

;*,(* +$,C4;

,4-8 &*B4 (",?". &$=" $=)+7(* & 1)?#))

#*4, 0*;$. ,"/ 666J *(%",(*

7%"#)-* ?4%*. (7):$=* "%"-5*( +*D 5 ,5$() /7%&* +,$/ #)%4,=)-5.

E/(<& /*

?">5)$-

%"&*. ,5'75 38,$(*

>"; 5 #">4

+,*-"&. /)( "#?,5'; 0123.4

?"8". ;*5

;45'-5. /$ 4;)*,(". &*/)$ 5*>*/)$ 4>"7%:$+/)B 7$,&)7 (,5'@5<&("&' !"#$#%#&'()

=#)/)*/' )/7%,4. ;$/%

(*+)$#). : 7(" /*> 1*B%'. ()$;

,5*> : +%*(<& /"-/'-8

!#; N)7/$'* 5 ?*?-)*: A*

O*#$/. %'/* >#* ,">5).

-<&

nowy dziennik

WEEKEND

| 19 LIPCA 2014

11

c NASZ HOROSKOP d

CO CIĘ CZEKA W TYM TYGODNIU BARAN

Miłość: Nie żyj w oderwaniu od rzeczywistości, trzeba mieć marzenia, ale brak realizmu życiowego może powodować konflikty w związku.

Praca i finanse: Masz nadzieję na poprawę sytuacji finansowej. Słusznie, w tym tygodniu jest to możliwe. Łap byka za rogi i realizuje swoje plany.

Zdrowie: Mogą dokuczać Ci żylaki, ale nie są też wykluczone zwichnięcia i złamania. Patrz pod nogi!

RAK

Miłość: Wolnego Raka może spotkać przygoda miłosna, w związkach ze stażem liczne spotkania towarzyskie.

Praca i finanse: Ważne sprawy załatw w przyszłym tygodniu. W walce o finanse i stabilizację uważaj, by nie wziąć sobie zbyt wielu obowiązków.

Zdrowie: Ruch to zdrowie, niech to hasło przyświeca Ci w tym tygodniu. Jogging lub długi spacer wzmocnią Twoją odporność.

LEW

Miłość: Twój partner może w tym tygodniu stracić do Ciebie zaufanie. Zadbaj o ciepło relacji i otwartą komunikację, aby do tego nie doszło.

Praca i finanse: Twórczy tydzień na niwie zawodowej. Nie odmawiaj życzliwemu współpracownikowi, jeśli zaproponuje Ci pomoc.

Zdrowie: Jeśli poczujesz ból w podbrzuszu niezwłocznie udaj się do lekarza. To może być coś poważnego!

BLIŹNIĘTA

Miłość: Jakieś tajemnice z przeszłości ujrzą w tym tygodniu światło dzienne. Wysłuchaj cierpliwie partnera i nie oceniaj pochopnie.

Praca i finanse: Musisz narzucić sobie dyscyplinę w pracy. Jeśli nie nauczysz się określania priorytetów utoniesz w nadmiarze zadań.

Zdrowie: Wreszcie poprawi się Twoja kondycja psychiczna.

REKLAMA

KOZIOROŻEC

Miłość: To nie jest czas na zmiany, nie kończ związku w emocjach, ponieważ możesz później tego żałować.

Praca i finanse: Siła intelektu i umiejętność krytycznego spojrzenia na sprawy zawodowe pomogą Ci przetrwać nadchodzący czas w spokoju.

Zdrowie: Pamiętaj o ochronie przeciwsłonecznej. Twoja skóra będzie teraz wyjątkowo wrażliwa.

SKORPION

BYK

Miłość: Działaj rozważnie, a harmonia, zrozumienie i wzajemny szacunek będą w tym tygodniu niepodzielnie panować w Twoim związku.

Praca i finanse: Na polu zawodowym w tym tygodniu żadne negatywne zmiany nie będą Twoim udziałem.

Zdrowie: Będziesz zdrów jak ryba i pełen energii. Zaraź swoim entuzjazmem wszystkich wokół!

WAGA

Miłość: Zastanów się, czy nie jesteś uzależniony od partnera. Pamiętaj, że twoje problemy i potrzeby też są ważne.

Praca i finanse: Bądź ostrożny, ponieważ ktoś nieuczciwy może wykorzystać Twoją ufność.

Zdrowie: Nie będziesz narzekał na swój stan zdrowia. Pamiętaj, żeby więcej się ruszać.

Miłość: To dokonały czas dla osób pozostających w stałych związkach. Zapanuje spokój i atmosfera czułości.

Praca i finanse: Trudny zawodowo tydzień.

Może to już czas, by rozejrzeć się za nowym miejscem pracy?

Zdrowie: Pamiętaj o zdrowym śnie, wypoczynek jest bardzo ważny by mieć chłonny umysł i energię do działania.

STRZELEC

PANNA

Miłość: Gdy pojawi się rozdźwięk w Twoim związku partnerskim zaufaj intuicji. Dzięki swojemu intelektowi znajdziesz sposób, by załagodzić konflikt.

Praca i finanse: To nie jest czas na zawieranie spółek. Wstrzymaj się z podpisaniem dokumentów do przyszłego tygodnia.

Zdrowie: Mogą dokuczać Ci choroby dolnej części przewodu pokarmowego. Pomyśl o ziołach.

Miłość: Jeśli Twój partner będzie dziwnie nieobecny, zastanów się czy w Waszym związku nie pojawiła się osoba trzecia.

Praca i finanse: Podniesienie kwalifikacji i zawarcie pomyślnych umów zaowocują wzrostem finansów w przyszłości.

Zdrowie: Zdrowie będzie Ci dopisywało. Unikaj stresu a tydzień minie bezproblemowo.

WODNIK

Miłość: Jeśli jesteś w związku w tym tygodniu niespodziewanie możesz ulec zauroczeniu inną osobą.

Praca: Możesz mieć problem ze zrealizowaniem zaplanowanych wcześniej przedsięwzięć zawodowych. Nie poddawaj się pesymizmowi.

Zdrowie: Jeśli jesteś w ciąży koniecznie pozwól sobie na wypoczynek.

RYBY

Miłość: Nie pozwól, by problemy finansowe zbudowały barierę emocjonalną w Twoim związku, pieniądze, choć ważne, nie są wszystkim.

Praca i finanse: Nie inwestuj, nie wydawaj, nie podpisuj umów kredytowych. To nie jest sprzyjający moment.

Zdrowie: Bądź aktywny, zadbaj o właściwą dietę, a choroby będą Cię omijały szerokim łukiem.

12

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c

MOIM ZDANIEM

d

IRAK – IGNORANCJA CZY CENZURA? HALINA KACZMARCZYK

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

„Jeśli jesteśmy w niebezpieczny sposób niepewni, co wyniknie z wojny, do której prowadzi nas Naczelny Wódz, mający problem z rozpoznaniem stron konfliktu, w którym występują ekstremiści przeciw autorytarnym reżimom, krzycząc po obu stronach 'Allah Akbar', zatem pozwólmy, niech sam Allah to rozwiąże”. – Sarah Palin

Amerykański rząd został szalenie zaskoczony lub zagrał komedię niedoinformowanego na wieść, że w Iraku trwa rewolucja, której celem jest radykalna zmiana granic na Bliskim Wschodzie. Obecny konflikt to sektarna nienawiść pochłaniająca ofiary cywilne jak każda inna wojna, czego nie trzeba tłumaczyć, a tym bardziej nie należy się dziwić. I nie wiadomo, jak reagować, bo miało być cicho i spokojnie, skoro USA zapowiedziały, a CNN transmitował odjazd czołgów z ziemi irackiej 18 grudnia 2011 roku. Dobrą nowinę na żywo przekazywał Anderson Cooper.

Fareed Zakaria we wstępie do GPS w dniu 22 czerwca 2014 roku przypomniał, że 15 lat temu cały Bliski Wschód znajdował się pod opresją dyktatorów popieranych przez zachodnie mocarstwa i jednym tchem wymienił Francję i Anglię. A o USA zapomniał? Wycięli? Czy pierwszy propagandysta CNN dokonał samocenzury bez względu na ogólnie dostępne dane o miliardowych „zapomogach” amerykańskich dla bliskowschodnich satrapów trzymających szyitów i sunnitów na krótkich smyczach? Może dał sobie wmówić, że to zwykłe kaczki dziennikarskie?

Candy Crowley tego samego dnia w swo-

im programie „State of the Union” wyraziła najwyższe zdziwienie w imieniu obywateli amerykańskich. „Wyobrażam sobie, że tydzień albo dziesięć dni temu większość Amerykanów została zaskoczona, że coś zwanego ISIS zajęło jedną trzecią Iraku.”

Szanowna Pani, oni nie tylko zajęli najważniejszą część Iraku, ale już tę część połączyli z północno-wschodnią Syrią. Idzie im dobrze tworzenie nowego Kalifatu – ale to nas zaskoczy za jakieś pół roku. Poza tym ISIS, czyli wojujący spadkobiercy Al Kaidy, są znani i doceniani przez wszelkie ekstremalne odłamy sunnickie, i do niedawna finansowani przez CIA. Może lepiej, aby pani Crowley wypowiadała się w swoim własnym imieniu i nie obarczała większości Amerykanów brakiem rozeznania, gdy informacje zostały przeżute po wielokroć przez media, a sumy wydane na broń wszelkiego kalibru przeliczone na mleko i chleb dla niedożywionych dzieci amerykańskich.

Zaproszona do studia Dianne Feinstein (Ca – D) nie dziwiła się, że nikt niczego nie wiedział, usiłowała natomiast wyjaśnić sytuację, która zaistniała, choć nie powinna, bo oto ogłoszono demokrację i zadowolenie obywateli irackich. Pani senator ma prawo do wła-

snej ideologii na temat granic tego kraju, ale wyjaśnianie fiaska działań militarnych za pomocą trudności w zdobywaniu danych szpiegowskich jest żenujące. Tłumaczenie, że służby specjalne nie mogły przebić się przez bariery kulturowe i środowiskowe pachnie amatorstwem, może nawet defraudacją funduszy przeznaczonych na szkolenia agentów. Chyba że służby wywiadowcze już nie pracują w ekstremalnie trudnych warunkach, gdzie należy użyć wyjątkowej sprawności intelektualnej przekraczającej prostackie hakerstwo NSA.

Z jednej strony CIA nie szkoli jak należy, z drugiej nieszczególnie może liczyć na współpracę miejscowych irackich donosicieli, bo Wuj Sam nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań. Irakijczycy, którzy zostali zwerbowani w 2003 roku, mieli obiecane, że zostaną objęci specjalnym programem emigracyjnym. Nie otoczono ich ochroną w 2006 roku, kiedy George W. Bush ogłosił oficjalny koniec wojny, ani w 2011, po zupełnym wycofaniu armii.

Szpiedzy, nawet dobrze wyszkoleni, ale nie mający ochoty włóczyć się po pustyni, mogliby razem z paniami Feinstein i Crowley poczytać, co władza na skalę światową pragnie

CIĄGLE JESZCZE KAŻDY, KTO MA WĄTPLIWOŚCI CO DO OFICJALNIE GŁOSZONEGO SZCZĘŚCIA, MOŻE WYSTUKAĆ W GOOGLE „SECTARIAN VIOLENCE IN IRAQ”, A OTRZYMA OKOŁO DWÓCH MILIONÓW REZULTATÓW POCHODZĄCYCH W WIĘKSZOŚCI Z OKRESU WOJNY W IRAKU I Z LAT PO ODEJŚCIU AMERYKAŃSKICH SIŁ ZBROJNYCH.

ukryć, ale wychodzi jej to jedynie z częściowym powodzeniem. Ciągle jeszcze każdy, kto ma wątpliwości co do oficjalnie głoszonego szczęścia, może wystukać w Google „Sectarian violence in Iraq”, a otrzyma około dwóch milionów rezultatów pochodzących w większości z okresu wojny w Iraku i z lat po odejściu amerykańskich sił zbrojnych. Analizy roją się od danych na temat ofiar i zniszczeń wynikłych z walk między sunnitami i szyitami po roku 2011, czyli w czasie domniemanego pokoju i dobrobytu. Piszący niejednokrotnie przewidywali trwającą obecnie rewolucję, która jest jedynie rozdmuchaniem konfliktu, niczym żaru w zagrzebanym, nigdy nie wygasającym, ognisku.

Senatorowie, CIA i redaktorzy znakomitego CNN nic nie wiedzieli, za to korespondenci z frontów referują problem od lat na bieżąco.

Sytuacja jest patowa, bo nawet jeśli zechcemy odwrócić się od Bliskiego Wschodu i postąpić zgodnie ze słowami Sarah Palin („niech to Allah rozwiąże”), to struktury islamskie, jak komórki rakowe, i tak już przeniknęły zachodnią, dekadencką cywilizację. Korzystają z jej dobrodziejstw, równocześnie pasożytniczo dążąc do jej wyniszczenia.

Może nadszedł czas, aby radzący o polityce międzynarodowej zakupili dużą mapę szkolną, w miarę dokładną, i zaczęli na niej nanosić pisakiem sharpie, gdzie urzędują zwolennicy proroka Mahometa, a gdzie odłam jego zięcia – Alego. Sam Winston Churchill, w 1921 roku kreując granice współczesnego Iraku, pytał doradcę: „Czy on (proponowana głowa państwa irackiego) jest szyitą z sympatiami do sunitów, czy sunnitą przychylnym szyitom? Zawsze mam problem z ich odróżnieniem”. &

nowy dziennik

WEEKEND

c

| 19 LIPCA 2014

13

d

YETI ODNALEZIONY! STANISŁAW ADAMSKI

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Wyniki najnowszych badań genetycznych sugerują, że mityczny człowiek śniegu nie jest wytworem ludzkiej wyobraźni. Naukowcy z Oksfordu potwierdzają: yeti istnieje.

Biolodzy z Uniwersytetu Oksfordzkiego zakończyli prace badawcze nad próbkami włosów zebranych na terenie Himalajów. Analiza DNA potwierdziła 100-procentową zgodność z prehistorycznym stworzeniem przypominającym współczesnego niedźwiedzia. Naukowcy konkludują: stwór nigdy nie wyginął, zamieszkał w odludnych partiach gór i stał się podstawą do legendy o człowieku śniegu.

Zdaniem Bryana Sykesa, profesora genetyki z Oksfordu, wyniki badań stanowią na tyle mocny dowód na istnienie żywego osobnika yeti, że sfinansowanie oficjalnej ekspedycji w poszukiwaniu człowieka śniegu wydaje się całkowicie uzasadnione. Prof. Sykes namawiał entuzjastów legendy o yeti na antenie amerykańskiej telewizji NBC, aby nadsyłali do jego laboratorium kolejne próbki włosów, jeśli takimi dysponują. Do tej pory zespół badawczy przestudiował ponad 30 próbek z m. in. Rosji, USA i Indonezji. Okazało się, że większość z nich należało do zwykłych zwierząt, takich jak konie, krowy, niedźwiedzie, a także do ludzi.

Co ciekawe, opisy osób, które rzekomo widziały yeti, idealnie pasują do charakterystyki prehistorycznego zwierzęcia, opracowanej przez zespół prof. Sykesa. Rosyjski biolog W. Sapunow opublikował wyniki własnych badań nad człowiekiem śniegu, prowadzonych z punktu widzenia kryminalistyki, już w latach 80. Pisał on: „Kiedy mamy do czynienia ze świadkiem jak najbardziej serio relacjonującym spotkanie z człowiekiem śniegu, mamy ochotę skwitować to starym powiedzonkiem prowadzących śledztwo: 'Łże jak naoczny świadek'. Sens tej sentencji nie budzi wątpliwości – chodzi tu wszak o brak dowodów. Podstawę moich rozważań stanowiły dane komisji Akademii Nauk oraz wyniki prac ekspedycji w góry Tiań-Szań z lat 1984-1985. Pominąłem relacje pochodzące od osób trzecich, jak również nie zawierające mniej lub bardziej szczegółowego opisu obiektu.

Przeanalizowałem opowieści dotyczące 140 osobników, mówiące o wzroście, kolorze włosów i cechach płciowych yeti. Wszystkie te dane zostały przetworzone metodami sta-

NAUKOWCY KONKLUDUJĄ: STWÓR NIGDY NIE WYGINĄŁ, ZAMIESZKAŁ W ODLUDNYCH PARTIACH GÓR I STAŁ SIĘ PODSTAWĄ DO LEGENDY O CZŁOWIEKU ŚNIEGU.

tystyki biologicznej, fenetyki oraz teorii zeznań świadków”.

Wyniki tych badań doprowadziły autora do wniosku, że wzrost człowieka śniegu mo-

że się wahać w granicach 191-193 cm i charakteryzuje się większą rozpiętością niż u ludzi. Autor tłumaczył to niedokładnością same-

go pomiaru (na oko), a także faktem, że u wielu gatunków zwierząt osobniki męskie i żeńskie znacznie różnią się wzrostem. Dziś, po niemal 30 latach od publikacji Sapunowa, okazuję się, że zebrane przez niego dane mogą być wiarygodne.

Sapunow podzielił świadków na dwie grupy: z wyższym wykształceniem i nie mających wyższego wykształcenia. Okazało się, że subiektywizm świadków zarówno jednej, jak i drugiej grupy jest niewielki, a zatem asumpt do ich opowieści daje określona obiektywna rzeczywistość. „Genetyka umaszczenia ssaków – pisał dalej Sapunow – jest już dziś dobrze zbadana, wiadomo więc dokładnie, jakie geny są odpowiedzialne za barwę sierści. To zaś umożliwia wyliczenie struktury genetycznej populacji człowieka śniegu zgodnie z klasycznymi regułami genetyki matematycznej, co też uczyniłem za pomocą komputera. Nie wdając się w obliczenia i wzory, można tu jedynie podkreślić, iż relacje świadków dotyczące ubarwienia człowieka śniegu są jak najbardziej sensowne w świetle współczesnej wiedzy biologicznej. W każdym razie stopień zróżnicowania ubarwienia hipotetycznego człowieka śniegu nie jest większy niż w przypadku zwierząt żyjących w niekorzystnych warunkach”.

Wreszcie, autor rozprawy zbadał wzajemną proporcję liczbową osobników obu płci.

Okazało się, że w tych przypadkach, kiedy obserwatorzy byli w stanie określić płeć stworzenia, samce stanowiły ok. 55%. Są to liczby zbliżone do proporcji obowiązujących ogólnie w świecie zwierząt. Podobnie prawidłowa byłaby tu pewna przewaga samców, typowa dla populacji charakteryzujących się spadkiem liczebności. W konkluzji autor stwierdził: „Można przyjąć, że zeznania świadków dotyczące człowieka śniegu nie charakteryzują się sprzecznością wewnętrzną. W każdym razie metody stosowane w kryminalistyce nie ujawniają nieścisłości mających źródło w świadomym lub bezwiednym fałszowaniu rzeczywistości. Po drugie, opowieści naocznych świadków o człowieku śniegu są zgodne ze stanem współczesnej wiedzy na temat genetyki i ekologii naczelnych, jak również zjawisk charakterystycznych dla wymierających populacji”.

Badania Sapunowa, odrzucone lata temu przez naukowy mainstream, dziś mogą okazać się niezwykle pomocne przy poszukiwaniach prawdziwego człowieka śniegu. Profesor Bryan Sykes przyznał: „Teraz pozostaje tylko odnaleźć żywego yeti”. &

Jeśli interesują cię podobne historie – odwiedź internetowy portal "Nie z tej ziemi" (www.nieztejziemi.org). To miejsce dla wszystkich entuzjastów alternatywnego myślenia, miłośników spraw niewyjaśnionych oraz paranaukowców. To portal dla fanów wszystkiego co nieziemskie na Ziemi i poza nią.

14

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c

KIJEM W MROWISKO

d

PRZEMILCZANE FAKTY MONIKA ŚLIŻ

Czy prywatyzacja była chwalebnym następstwem obalenia komuny czy jej triumfem? w 1999 r. wykazała Najwyższa Izba Kontroli, firma wyciągnęła z PFRON 141 mln zł. Jako zakład pracy chronionej Tele-Fonika korzystała z preferencyjnych kredytów, nie płaciła VAT, a 90 proc. podatku dochodowego zatrzymywała w ramach funduszu rehabilitacyjnego.

MATKA WSZYSTKICH AFER

Mieczysław Rakowski

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Po wprowadzeniu przez generała Wojciecha Jaruzelskiego 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego, prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald Reagan nałożył na Polskę sankcje gospodarcze, które pogorszyły sytuację niewydolnej gospodarki. Do galopującej inflacji przyczynił się także brak reform. To one miały być, według ówczesnego premiera Mieczysława Rakowskiego, szansą na wyjście z kryzysu. Sejm uchwalił ważną ustawę o działalności gospodarczej o znaczeniu strategicznym dla gospodarki PRL-u. Pozytywnym aspektem była jej prostota i klarowność przekazu, co zaowocowało pewnym rozwojem drobnej i średniej przedsiębiorczości. Z drugiej strony rozwinęły się wtedy spółki nomenklaturowe, które powstały na bazie majątku przedsiębiorstw państwowych. Kierownicy i dyrektorzy państwowych firm zaczęli na masową skalę otwierać takie spółki. W większości byli to ludzie związani z partią. O powodzeniu nomenklaturowych przedsięwzięć decydowały zwłaszcza notesy z nazwiskami kolegów czy też wcześniejsza wiedza o projektach i przetargach publicznych, zmianach polityki celnej, dewizowej, kontyngentach bezcłowych, decyzjach prywatyzacyjnych i inwestycyjnych. Dzięki znajomościom z członkami aparatu partyjnego i państwowego, członkowie nomenklatury mieli ułatwiony dostęp do kredytów przeznaczonych na otwarcie przedsiębiorstw. Byli funkcjonariusze państwowi opanowali zwłaszcza bankowość i ubezpieczenia, gdzie kapitał kumulować najłatwiej.

Klasycznym przykładem spółki nomenklaturowej było Towarzystwo Ubezpieczeniowe Polisa, której preferencyjne akcje wykupiła czołówka postpezetpeerowskiego establishmentu.

Kolejny przykład to Bank Inicjatyw Gospodarczych, w którego komitecie założycielskim zna-

O Wydziale Y wsłużbach wojskowych mówi się, że jest matką wszystkich afer. Wydział powstał w porozumieniu z Sowietami w listopadzie 1983 r. w Zarządzie II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Jego elitę stanowili oficerowie przeszkoleni na kursach w Moskwie. Dzięki stworzeniu sieci przedsiębiorstw i wykorzystaniu spółek polonijnych, Oddział Y przerzucił na Zachód wielu współpracowników, rozbudowując przy tym zagraniczny aparat wywiadowczy. Dzięki temu w całej dekadzie lat 80. zrealizowano szereg nielegalnych operacji finansowych, których celem było lokowanie pozabudżetowych środków dewizowych. To właśnie mechanizmy wypracowane w Oddziale Y stworzyły w dużej mierze aferę FOZZ iinne patologie. Specjalnainstrukcja szefa Zarządu II z kwietnia 1985 r. regulowała m. in. przejmowanie przez Oddział Y „bezdziedzicznych spadków zagranicznych”. &

DZIĘKI ZNAJOMOŚCIOM Z CZŁONKAMI APARATU PARTYJNEGO I PAŃSTWOWEGO, CZŁONKOWIE NOMENKLATURY MIELI UŁATWIONY DOSTĘP DO KREDYTÓW PRZEZNACZONYCH NA OTWARCIE PRZEDSIĘBIORSTW. BYLI FUNKCJONARIUSZE PAŃSTWOWI OPANOWALI ZWŁASZCZA BANKOWOŚĆ I UBEZPIECZENIA, GDZIE KAPITAŁ KUMULOWAĆ NAJŁATWIEJ.

leźli się prawie sami przedstawiciele peerelowskiej elity. Prywatyzacja dała początek wielu fortunom, m. in. Jana Kulczyka który dokonał najzyskowniejszej transakcji w III RP – w 1996 r. zapłacił za swe udziały w telefonii komórkowej 16 mln zł, aby trzy lata później sprzedać je za 825 mln. Lukratywne było zatrudnia-

nie niepełnosprawnych. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dysponował publicznymi pieniędzmi, które miały zachęcać pracodawców do tworzenia miejsc pracy dla niepełnosprawnych. właściciele Tele-Foniki zrobili z niej zakładu pracy chronionej, dzięki czemu sięgnęli po pieniądze PFRON. Jak

ILUSTRACJA: WOJCIECH KOZAK

PIÓRKIEM W SEDNO

POLITYKA PO POLSKU

nowy dziennik

WEEKEND

| 19 LIPCA 2014

15

Serdecznie zapraszamy do GABINETU OKULISTYCZNEGO

dr Michał Kiselow OD

NOWOCZESNE METODY LECZENIE WAD I CHORÓB OCZU (jaskra, kontrola chorych na cukrzyce, badanie dna oka, pomiar

ciśnienia sródgałkowego oraz komputerowe badanie pola widzenia).

Konsultacja i kwalifikacja do zabiegu laserowej korekty wad wzroku oraz usuwania zaćmy.

PEŁNY ZAKRES OPIEKI OKULISTYCZNEJ DOROSŁYCH I DZIECI

• dobór soczewek kontaktowych • wysoka jakość szkieł korekcyjnych • duży wybór oprawek: PRADA, DIOR, RAY BAN, COACH, TIFFANY, TOM FORD, OLIVER PEOPLES • okulary przeciwsłoneczne; akcesoria optyczne oraz okulistyczne badania dla kierowców (DMV)

909 Manhattan Ave., Brooklyn NY 11222

tel.718.389.0333

Większość ubezpieczeń medycznych, optycznych i unijnych honorowana

NOWE GODZINY

pon. – pt.: 9 rano – 8 wieczorem sobota: 9 rano – 6 ppoł.

Doktor mówi po polsku.

SPECJALISTA CHORÓB PRZYZĘBIA I IMPLANTÓW ZĘBOWYCH

PARADONTOLOG URSZULA KOROL, D.D.S.

LEKARZ ALERGOLOG Dr. MONIKA I. WORONIECKA, M.D. Specjalista ALERGOLOG dla doros∏ych i dzieci (z wieloletnim doÊwiadczeniem)

• Specjalistyczne skórne testy na alergie • Szczepienia odczulajàce, alergie Êrodowiskowe • Katar sienny, przewlek∏y kaszel i astma, alergiczne choroby zatok, uszu, oczu i skóry • Uczulenia na pokarmy, ostre reakcje uczuleniowe, uczulenia na ukàszenia przez owady • Zaburzenia uk∏adu odpornoÊciowego • Testy wydolnoÊci p∏uc Ubezpieczenia honorowane

BOARD CERTIFIED, (DIPLOMATE OF AMERICAN BOARD OF PERIODONTOLOGY)

• ZAPOBIEGANIE I LECZENIE PARADONTOZY

(KIESZONKI DZIĄSŁOWE, KRWAWIENIE DZIĄSŁOWE, RUCHOMOŚĆ ZĘBÓW)

Brooklyn:

115 Nassau Avenue (Greenpoint)

718.389.6950

Nassau:

125 Plandome Road (Manhasset), Long Island

516.570.0528

• IMPLANTY ZĘBOWE • REGENERACJA - ODBUDOWA KOŚCI WOKÓŁ ZĘBÓW • WSZCZEPY KOSTNE - ODBUDOWA WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO

• CHIRURGIA PLASTYCZNA DZIĄSEŁ

THE CENTER FOR ADVANCED SPIRITUAL HEALING

- PRZESZCZEPY DZIĄSEŁ WOKÓŁ OBNAŻONYCH SZYJEK ZĘBOWYCH - KOREKTA PRZEROSTU DZIĄSEŁ • STABILIZACJA RUCHOMYCH ZĘBÓW • SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI W CELU WYKRYCIA RAKA JAMY USTNEJ I PATOLOGII STAWU SKRONIOWO-ŻUCHWOWEGO

ROMAN SVARCZEWSKI Jedyny uzdrowiciel, który usuwa wszelkie dolegliwoÊci skórne nie pozostawiajàc blizny

Usuwa nietradycyjnymi metodami znamiona, brodawki, kurzajki i cysty z ka˝dej cz´Êci cia∏a, które po seansie stopniowo usychajà i bezboleÊnie odpadajà.

Pomaga w ka˝dym problemie skórnym. Usuwa te˝ hemoroidy, plamy na skórze, piegi, wrzody, liszaje, grzybic´.

DR. KOROL JEST JEDYNĄ POLSKĄ SPECJALISTĄ-PARADONTOLOGIEM, ABSOLWENTKA NEW YORK UNIVERSITY, DEPARTAMENT PARADONTOLOGII I IMPLANT DENTISTRY W CELU UMÓWIENIA SIĘ NA WIZYTĘ PROSZĘ DZWONIĆ POD NR:

212.888.2008

57 W. 57 Street, SUITE 805, NYC, NY 10019 (Między 5 i 6 Ave.)

Aby umówiç si´ na spotkanie prosz´ dzwoniç:

Tel:

718.332.1190 • 718.743.3343 (9 rano - 7 wiecz.)

206 Corbin Place (róg Brighton Beach) BROOKLYN, NY 11235

16

WEEKEND

nowy dziennik

| 19 LIPCA 2014

c DZIAŁ ODZIEŻOWY d

PEEREL, POLITYKA I PEPEGI BOŻENA CHLABICZ

ZDJĘCIE: ARCHIWUM

Czym mogą być skarpety? W czasach PRL-u i pierwszym okresie ustrojowej transformacji były deklaracją polityczną, a później wizytówką biznesową i (niezamierzonym) dowodem na pochodzenie, tak w sensie geograficznym, jak klasowym.

Kiedy więc Leopold Tyrmand, pisarz uchodzący za jedną z antysystemowych ikon swoich czasów, zakładał swoje słynne kolorowe skarpety, były one „niejako kartą praw człowieka i obywatela, były demonstracją. Skarpety te upominały się o prawo człowieka do odmienności, do inności, do wygłupu nawet” – analizuje znaczenie konfekcji autora „Złego” Anna Pelka w książce „Z politycznym fasonem”.

Ta sama praca dokumentuje oczywistą dla starszych rocznikom Polaków wiedzę, że ciuch, z komisu, z „ciuchów” czy z paczki z Zachodu, bywał w tamtych czasach „jedyną dostępną formą protestu” i metodą ideologicznej walki z systemem.

Podobne wnioski płyną z dokumentu filmowego (można zdjąć z Sieci, szczerze polecam) o wszystko mówiącym tytule „Political dress”. W Polsce w czasach jedynego słusznego ustroju nawet sukienki były polityczne. Artyści zabijali komunę czym mogli. Jedni, jak Tyrmand, szyderstwem i kolorowymi skarpetami. Inni, jak jego ówczesna żona i jedna z nielicznych wówczas projektantek konfekcji znanych z nazwiska – Barbara Hoff – awangardową modą. Która, w przeciwieństwie do barw ochronnych Peerelu, czyli szarości, lansowała ciuchy barwne i awangardowe. Chociaż bez przesady – kreacje z „Hofflandu” trzymały klasę, więc w palecie przeważały biele i błękity, trochę pasteli, trochę metalu i gołębich popieli. Projekty autorstwa Barbary Hoff ide-

alnie spełniały potrzebę bycia en vogue, bo z jednej strony pozwalały nosić się jak wszyscy (na Zachodzie), a z drugiej zaspokajały potrzebę wyróżnienia się z tłumu, zdefiniowania osobistego stylu i podkreślenia indywidualności.

Ciuchy z Hofflandu dawały też namiastkę niedostępnego wtedy na szerszą skalę, europejskiego szyku. Jak osławione pepegi.

Czemu akurat zeszło na pepegi? Otóż dlatego, że – wystarczy zajrzeć do salonu Chanel na 57. Ulicy – to niekwestionowany przebój aktualnego lata. Nawet na Madison Avenue, gdzie nie spojrzeć, wszędzie pełno tenisówek.

Role się jak widać odwróciły, i teraz to Zachód aspiruje do stylu z Hofflandu.

nierka modowego bloggingu – pisywała wówczas poświęcone modzie felietony.

Patent na przeróbkę tenisówek w baleriny okazał się dziecinnie prosty. Wystarczyło wyciąć pepegi z przodu, dość głęboko, pozbywające się sznurówek, wycięcie wzmocnić lamówką, a potem wysmarować całość czarną pastą do butów. A pasty mieliśmy wtedy w Peerelu doskonałe. W ten sposób za kilka groszy można było wykreować parę cudnych balerinek, a że płóciennych na ordynarnej gumie, to już szczegół. Ważne, że na ulicy były nie do odróżnienia od zachodnich, skórzanych oryginałów.

Teraz w pepegach, najlepiej designerskich (po 1200 dolarów za parę bo tyle kosztują w salonie Chanel przy Piątej) chodzi cały świat, bo projektantom udało się przekonać klientki,

tofelki z zaokrąglonym noskiem, na płaskiej podeszwie, bez obcasa. Jednolite w kolorze, ale przede wszystkim czarne. Takie same, jak te, które nosiła gwiazda kina tamtych czasów, Brigitte Bardot.W polskich sklepach balerinek jednak nie było w ogóle, a te w komisach i na ciuchach w Rembertowie kosztowały majątek. Były natomiast pepegi, tyle, że głównie białe i sznurowane. Ale co z tego. Liczył się pomysł. Barbara Hoff sprzedała go, jako pierwszym, czytelniczkom „Przekroju”, do którego – jako pio-

PEPEGI TO NIEKWESTIONOWANY PRZEBÓJ AKTUALNEGO LATA. NAWET NA MADISON AVENUE, GDZIE NIE SPOJRZEĆ, WSZĘDZIE PEŁNO TENISÓWEK. ROLE SIĘ JAK WIDAĆ ODWRÓCIŁY, I TERAZ TO ZACHÓD ASPIRUJE DO STYLU Z PEERELOWSKIEGO HOFFLANDU.

Za czasów, kiedy Barbara Hoff wylansowała produkt Polskiego Przemysłu Gumowego (stąd nazwa pepegi), firmy wytwarzającej tenisówki, dźwignią reklamy była po prostu potrzeba. Na świecie w tamtym czasie weszły bowiem w modę balerinki. Pan-

że tenisówki są dobre na wszystko. I że pasują do wszystkiego, bo lansuje się je nawet do powiewnych, letnich sukienek. Wcale nie muszą to być zresztą baleriny. Modne są tenisówki klasyczne, czyli sznurowane oraz takie z podwyższoną cholewką. Najbardziej uniwersalne są, oczywiście, modele klasyczne, białe albo czarne, ale tym razem szyku zadają jednak z witryn głównie najmodniejsze pepegi sezonu – czarno-białe. Nieźle prezentują się także tenisówki w drobne paski (takie można kupić w salonie Chanel) oraz zadrukowane w motywy kwiatowe.

Nie bez racji wśród historyków konfekcji panuje więc przekonanie, że pomimo gospodarki planowych deficytów, PRL był złotą epoką polskiej mody. &