Ecotips magazine 17.5 special MVO (sep-okt 2017)

TRENDS in SUSTAINABILITY Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen IKEA: duurzaamheid betaalbaar maken voor elk budget

Carbon+Alt+Delete: ICT-sector: inzetten op CO2 compenseren op recycleerbare kunststoffen en een innovatieve manier reuse, repair, refurbishing & remanufacturing ecoTips 17.05 - Jaargang 22, nummer 5 (sep/okt 2017)

‘verduurza ? Waarom is n n e e p st o n k ie n d a a n ij m m a a ik z r Hoe kan e kan ik duu o H ? e estaan er d B ra ? t rs ir e k fa r e is t w a e d W e ? m aan boord tiveer ik mijn o m e o ertificaat H c ? n k e ij e r g ik n n la a e K b ? it n e e biodiversit m ondernem a a z r u u en? Wat d v r lo o e o g v s in ie t t a ie is n n r a e is duurzaam ondernemen netwerkorg de collega’s ls a t a W ? id gen wat ik e h ra v m a a n z e r t u n u la d k r n o ij o v M halen opeconomie? lo g in r t een MVOk e m is n t e a t t W e z ?

0 g 0 e 0 w 6 is ISO2 kan ons op ie W Hoe begin . e o f? ij d r d id e e b h n m ij a a m z r r u o rond du zeggen vo id e h m a oor mijn a v z r l e u d u o d m il w n e t e a W ik strategie? ? Waar vind g la rs e uleren? sv im id st e h e t m a a O z V r M u u d m ik aan een e overheid o d t e o d or de o t v a r W e ? g n ij la z rs e n sv e v id e alternatie duurzaamhe lk e W ? n se t e te maken? fi n se e t a h le c k re n o o se n r e e m n Bestaa n bedrijf met ij m t palmolie ft g e li e h m t ro a a W a W ? n ? e id g e a bedrijfsw r duurzaamh o o v rd ar kan je o a o W w ? r n e e ff m o e t n r n e e e d n r Bestaat e duurzaam o r o o v s en voor ie m d si sa b rs su e r ld e o n h ij e Z k a ? onder vuur reng ik mijn st b e o Wat is H ? ? n n e re lg se o a v b g n a in k id e le waarop ik m een MVO-op n e ld e e b r o o MVO-scan? v k e ij d t k is t ra a p r W e ? ie n ij rg Z e ? n overleg spaar ik op e e b e o verplicht?

H ? jk n li e e m t t e e n r w e d g n la o rs m e duurzaa rzaamheidsv u u d n amer dan e z e r u Is u d I? n R re G e Hoe kan mvo een kader bieden om duurzaamheidsuitdagingen t ic n n e u k ne comm Wat bete onlide Is ? n a a rminder r e a v a d e o ik aan te gaan?

Vind antwoorden op MVOVLAANDEREN.be H ? in h g c e is b e st li o a h Innoveren, lstelling is re e o sd id ? Hoe e g h in m a sh a a z r w u n u e d re e g lk n e reken we va op papier? W sp r e e n n a W ? lders af-eno ik h u e r k b r a e st v de praktijk toepast. Het resultaat? Een helpen organisaties en kmo’s om mvo onderneming? Productenof o dienstenKmo’s moeten steeds meer aanie duurm rg e ig n t e t nu of internationaal sterkere onderneming dankzij een conmijn het Lokaal ik isleverancier? of duurzaam ondernemen te zaamheidseisen voldoen. Hun leveranrom ainapraktijk W ? t o o st it u brengen. En dat gaat echt wel verder dan actief? creet mvo-actieplan! ciers vragen hen ook alsmaar vaker het

Maatschappelijk verantwoord ondernemen.

duurzaamheidsbeleid toe te lichten.

Hoe u ‘duurzaam ondernemen’, ook wel ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ (mvo) genoemd, precies aanpakt, is dus een groeiende en terechte bekommernis. Eén adres voor alle antwoorden: www.mvovlaanderen.be.

‘vergroenen’.

Multinationals leggen onze kmo’s, de ruggengraat van onze economie, steeds meer sociale en milieueisen op. Kritische consumenten delen hun ervaringen dan weer via sociale media en investeerders kijken niet meer alleen naar financiële haalbaarheid. Een gezond bedrijf heeft er dus alle baat bij om zijn impact op mens, milieu en maatschappij te kennen en erover te communiceren.

Tip: registreer u voor de tweewekelijkse nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de mvo-actualiteit. U kunt ook zelf nieuwtjes of agenda-items aanbrengen, informatie delen, reageren op artikels,...

mvovlaanderen.be laat u toe sneller relevante informatie te vinden over uw sector. Wat doen collega’s en concurrenten? Welke dienstverleners en overheidsdiensten kunnen helpen?

U krijgt een aantal stellingen waaraan uw bedrijf al dan niet beantwoordt. Als resultaat krijgt u een overzicht van uw sterke en zwakke punten waarmee u aan de slag kunt.

Traject MVO telt telkens drie sessies en gebruikt de MVO-scan als basis. Gratis inschrijven kan via mvovlaanderen.be. www.mvovlaanderen.be/traject-mvo

www.mvovscan.be

Toch hebben kmo’s het dikwijls moeilijk om met een duurzaamheidsbeleid te starten. Met mvo beschikken ze over een kader om hun impact op de maatschappij in beeld te brengen, te managen en te integreren in de strategie.

De vernieuwde website mvovlaanderen.be beantwoordt de vragen die hierrond leven bij ondernemers en organisaties.

Hij ontsluit op een toegankelijke manier kennis omtrent duurzaamheid in elk facet van de bedrijfsvoering. Nieuws, praktijkvoorbeelden en instrumenten

Waar staat uw bedrijf met mvo?

Doe de scan!

Vraagt u zich wel eens af waar u eigenlijk staat op het vlak van duurzaam ondernemen? Ga voor het antwoord snel naar mvoscan.be.

De mvo-scan wordt volledig afgestemd op uw organisatie. Een kmo of grote

Traject MVO helpt kmo’s sterker te ondernemen.

Wat is mvo nu juist en hoe kan het uw organisatie helpen? Hoe bouwt u een actieplan op? Hoe betrekt u uw medewerkers om mvo levend te maken? En wat betekent dit voor uw klant, consument, de overheid en uw buurt?

In deze opleiding pakken we elk van deze uitdagingen aan. We geven de laatste stand van zaken en tal van inspirerende voorbeelden. Door de opleiding weet u wat u moet kennen en hoe u dit in

Voor alle vragen over duurzaam ondernemen: mvovlaanderen.be MVO Vlaanderen is een initiatief van de Vlaamse overheid. Het is een start- en ontmoetingsplaats voor ondernemers en iedereen met een interesse in maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, modewoord?

Nee, we hebben het nog te weinig gehoord!

De initiatieven rond MVO schieten als paddenstoelen uit de grond, zo lijkt het wel.

Elk bedrijf wil zijn duurzame initiatieven in de kijker zetten. Duurzaamheidsverslagen, MVO-plannen, duurzame labels, duurzame businessmodellen … “allemaal marketing,” zeggen sommigen. “Het is een modeverschijnsel en het zal een stille dood sterven.”

Ik zeg: “Gelukkig horen we steeds meer van deze termen, van deze initiatieven.

Maar het is nog veel te weinig. Willen we de klimaatdoelstellingen halen, dan zullen bedrijven toch nog een paar versnellingen hoger moeten schakelen. Willen we sociaal verantwoorde organisaties, dan zal er ook op dat vlak nog heel wat moeten gebeuren.” Maar omdat klagen en met de vinger wijzen alleen maar veel verloren energie oplevert, focussen we ons beter op de positieve initiatieven, op de stappen in de goede richting.

Maar dat blijkt moeilijk bij deze thema’s. Komt een organisatie met een goed initiatief, dan staan er altijd tien anderen op die zeggen: “Ja maar …” Het lijkt wel alsof mensen beter omkunnen met een boodschap à la Trump: “Mij kan het helemaal niets schelen, wij doen helemaal niets” dan met de boodschap “Wij doen ons best maar ook wij maken fouten.”

Het zal wel ‘des mensen’ zijn zeker?

In deze ecoTips zetten we toch een aantal interessante initiatieven in de kijker. Zoals Carbon+Alt+Delete: een initiatief van een aantal jonge mensen die een oplossing aanbieden om zelf je CO2-uitstoot te compenseren door emissiecertificaten te kopen en die dan te vernietigen. Ik geef toe, het voelt een beetje als een aflaat kopen wanneer

je gezondigd hebt. Een praktijk die gelukkig buiten gebruik is geraakt. Maar toch, het is een mooi initiatief en ik hoop dat velen hun CO2-emissies van het afgelopen jaar zullen compenseren via deze vzw.

Mij boeien ook de grote initiatieven, zoals die van IKEA of de grote ICT-bedrijven. Van die voorbeelden ben ik zeker dat velen er kritiek op zullen hebben. “Ja maar, ondertussen produceren ze toch maar bergen producten en bergen afval en laten ze de producten in lageloonlanden maken.” En toch, hun duurzame strategieën zitten goed in elkaar, er zit visie achter en door de grote schaal kunnen ze ook iets bereiken. Wanneer multinationals een duurzame slag slaan, dan is de hefboom groot. Ineens worden jij en ik duurzamer, gewoon omdat de producten die we kopen, duurzamer worden. Ik juich deze initiatieven dus toe, in plaats van er alleen maar kritiek op te geven.

Maar een initiatief als ArtisanHub boeit me evenzeer. Kleinschalig, lokaal gemaakt, om een leven lang mee te gaan … het is een heel ander concept maar wel een erg duurzaam concept.

Wanneer we met vakantie naar exotische oorden gaan, kopen we ‘handmade’ producten van daar want dat is authentiek en ‘echt’. En hier zouden we dat niet doen? Bizar …

Nee, de wereld veranderen is niet gemakkelijk.

Er staan altijd veel stuurlui aan wal. En die maken meestal veel lawaai en worden dus gehoord. Maar een stap verder geraak je er niet mee.

Cover door Jan Van Craesbeeck (VIZOOG) De link tussen maatschappelijk verantwoord ondernemen en people, planet, profit is overduidelijk. De drie aspecten van duurzaam ondernemen haken als geoliede tandwielen in elkaar. De één kan niet zonder de ander. Komt de ene in beweging, dan volgt de andere.

Hoofdredacteur

COLOFON ecoTips wordt samengesteld op basis van gegevens beschikbaar binnen de wetenschappelijke, technologische en juridische actualiteit op datum van het ter perse gaan. De uitgever neemt geen verantwoordelijkheid voor informatie waarvan blijkt dat zij onvolledig, niet meer actueel of achterhaald is. De uitgever en de auteurs kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor geschillen of schade, van welke aard ook, die het gevolg zijn van handelingen of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

Adviesraad Raf Bouckaert, HSEQ Expert Peter De Bruyne, M-tech Karel Gemmeke, VAL-I_PAC Kurt Gutschoven, Vinçotte Kris Merckx, Sertius Filip Raymaekers, Profex Guido Redant, oprichter en oud-hoofdredacteur ecoTips Dirk Reynaert, Bureau Veritas Joerdi Roels, QUESS Philippe Tavernier, POM Werkten mee aan deze editie Hilde De Wachter, Koen Vandepopuliere, Toon Wassenberg, Philippe Tavernier, Mieke Pieters, Kenneth Van den Bergh, Dries Doucé, imec Fotografie Provincie West-Vlaanderen, Koen Vandepopuliere, Belvas, imec, ArtisanHub, IKEA, Carlson Rezidor Hotel Group Kaftontwerp VIZOOG Vormgeving Ken Moens, Drukkerij Verspecht, Londerzeel

ecoTips volgt de ‘trends in sustainability’ op de voet en houdt je op de hoogte. Actuele items vind je via milieumagazine. be en in onze tweewekelijkse nieuwsbrief, ecoTips Bizznews.

Achtergrondinformatie, interessante praktijkvoorbeelden, innovatie en inspiratie, dat krijg je allemaal in ecoTips magazine. Tijdens een ecoTips Bizzclub beleef je duurzaam ondernemen in de praktijk.

De volgende editie focust op ENERGIE. Komt uit in december.

Interesse om publicitair aanwezig te zijn in deze editie?

Contacteer Hilde De Wachter via +32 (0)13 29 46 04.

Zet je duurzaamheidsverslag in de kijker via een ECOREPORTAGE, in het magazine én ook online.

ECOR EPOR TAGE EN ECOK LIK ZIJN PUBL ICITA IRE FORM ULES

04

ecoTips 17.5 - mvo

Hoofdredactie & online Hilde De Wachter, hilde.dewachter@ecotips.org Abonnementen Pergamino bvba info@ecotips.org +32 (0)13 29 46 04 ecoTips verschijnt zes keer per jaar en is verkrijgbaar als abonnement, door 65 euro over te schrijven op ING IBAN: BE28 3350 3225 9620; SWIFT / BIC: BBRUBEBB Advertenties Hilde De Wachter Hilde.dewachter@ecotips.org +32 (0)13 29 46 04 Verantwoordelijke uitgever: Pergamino Hilde De Wachter Steenweg Diest 4 3271 Scherpenheuvel-Zichem Drukkerij Verspecht springt bewust om met natuurlijke grondstoffen en vertaalt dit in de praktijk door het gebruik van bio-inkten, FSC-papier, en een 100% chemieloze prepress.

Meer info: verspecht.be

ecoTips september-oktober 2017 MVO 03 Intro

MVO een modewoord? Nee, nog veel te weinig gehoord!

07 Ecopinie

Philippe Tavernier over duurzaam ondernemen Gewoon doen!

10

SPECIAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN 08 ICT

Verduurzaming in de ICT-sector

10 ICT en gerecycleerde kunststoffen

De eerste stappen zijn gezet

13 Word MVO-trainer

Gratis opleiding via MVO Vlaanderen

14 Leerstoel Sociaal Ondernemen aan de VUB

16

Onderzoek en ondersteuning aan sociale ondernemers

16 Hedendaagse professionele ambachters aan het werk

Moeilijk om financiering te krijgen, zelfs met een sluitend businessplan

19 CO2 compenseren op een innovatieve manier:

Carbon+Alt+Delete vernietigt certificaten

20 Duurzaamheid voor elke portemonnaie

IKEA pakt het anders aan

24 Fair trade als groeimotor

Belvas trekt resoluut de groene kaart

26 Op tijd aankomen hoeft niet meer

24

De kantoorbus biedt antwoord aan files

30 Belgisch bedrijf op Ethisphere ranking Carlson Residor Hotel Group vertelt waarom

27 Column

Core over duurzaam coĂśpereren

28 Europa

Europese bedrijfsleiders over SDG’s

32 Energie

Liever gelijkstroom dan wisselstroom

34 Uit de Provincie

Duurzaamheid in West-Vlaanderen

30

36 Boekrecensie

Langs frontlijnen naar Ware Winst

38 Energie

Energieslimmer worden in je woning

39 ecoTips online 40 Partners in Duurzaamheid 42 Flashback

ecoTips terug in de tijd mvo - ecoTips 17.5

05

DEPARTEMENT OMGEVING GREENDEALS.BE

GREEN DEAL GREENDEALS.BE

De Green Deals van de Vlaamse Overheid vergroenen onze economie en versterken onze bedrijven.

Ga ook voor groene winst, ga voor een Green Deal!

Surf naar www.greendeals.be en sluit je aan!

studie- en adviesbureau

Duurzaam ondernemen dankzij Profex: afvalstroom Wat nu?wordt grondstof optimalisatie energiekosten afvalwater wordt drinkwater aanvraag permanente omgevingsvergunning

www.profex.be info@profex.be 0800 59 002

Duurzaam Ondernemen...

Gewoon doen!

Sinds 1993 stimuleert het West-Vlaams Milieucharter / Charter Duurzaam Ondernemen deelnemende bedrijven om structuur en dynamiek te brengen in hun milieu- en duurzaamheidsbeleid.

Dit ‘pragmatisch zorgsysteem’ gebaseerd op tien duurzaamheidsthema’s ondersteunt bedrijven om hun processen en producten maar ook de werkomgeving en randvoorwaarden van hun beleid te verduurzamen. De creativiteit in de actieplannen van charterbedrijven werkt inspirerend voor andere bedrijven en is vaak trendzettend. De UN SDG’s vormen een nieuwe uitdaging voor de charterdeelnemers.

O

p 22 juni 2017 werden 45 West-Vlaamse bedrijven voor hun beleid en realisaties gehonoreerd met het jaarcertificaat van het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen. Voorafgaand werd het actieplan van deze bedrijven geaudit door een onafhankelijk expertenteam. Het jaaractieplan is gelinkt aan de tien charterthema’s: corporate governance, maatschappelijk engagement, communicatie, mensvriendelijk ondernemen, risicobeheersing, duurzame bedrijfsvoering, ketenbeheer, klimaat en energie, beperken omgevingshinder en duurzame logistiek en mobiliteit. Langetermijnvisie, continue verbetering en ‘meten is weten’ vormen de rode draad doorheen dit actieplan. Deze 45 bedrijven realiseerden samen meer dan 1.500 acties. Mensvriendelijk ondernemen en risicobeheersing waren de populairste thema’s.

Een eerste actietrend is het stijgend belang dat gehecht wordt aan de gezondheid van de werknemers wat vertaald wordt in initiatieven rond gezonde voeding, beweging en sport. Meerdere gezondheidsacties worden bovendien gekoppeld aan financiële ondersteuning van maatschappelijke doelen. Opleidingen voor de hiërarchische lijn rond herkenning van stress en burn-out, veiligheid op de werkvloer, motivatie van werknemers en crisiscommunicatie zijn een andere trend.

Voor bedrijven is de hamvraag ‘hoe kan ik als bedrijf bijdragen tot de realisatie van één of enkele van de SDG-doelstellingen?’ en niet ‘hoe kan ik mijn lopende acties koppelen aan de 17 SDG-logo’s?’. De laatste benadering lijkt pure ‘greenwashing’ en misbruikt de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling.

Lokaal maatschappelijk engagement uit zich in actieve samenwerking met kennisinstellingen, techniekclubs, aanbieden van stages en medewerking in bedrijventerreinverenigingen. ‘Charterbedrijven’ communiceren in toenemende mate over hun duurzaamheidsbeleid via duurzaamheidsverslagen volgens GRI-criteria en via bedrijfskrantjes, waarbij de werknemer sterk in beeld komt.

Investeren in LED-verlichting en warmterecuperatie, verduurzaming van bedrijfsprocessen , ergonomie, lean manufacturing en 5S werden logische

actiepunten bij ‘charterdeelnemers’. Vergroening van het wagenpark en stimuleren van het fietsgebruik voor het woon-werkverkeer is eveneens een opvallende trend. Dit wordt geconcretiseerd met collectieve sensibilisatie- en creatieve stimuleringsacties, investeringen in elektrische fietsen, fietskledij, beveiligde fietsopbergplaatsen en groepsaankopen.

Gevarieerde kleinschalige initiatieven, betrokkenheid en realisatie van ideeën aangebracht door de werkvloer, toenemende aandacht voor biodiversiteit en circulaire economie, bewijzen dat duurzaam ondernemen veel facetten heeft die verankerd raken in het globaal beleid van charterbedrijven. Duurzaam ondernemen wordt ‘gewoon doen’ en cijfers illustreren dat DO niet langer kost maar vooral opbrengt voor ondernemingen.

Na 24 jaar wordt het West-Vlaams Charter Duurzaam Ondernemen dat ondertussen navolging kreeg in andere provincies, overgenomen door de Voka’s. Het Vokacharter wordt uitgerold als een Vlaams chartersysteem en wordt gekoppeld aan de United Nations Sustainable Development Goals (SDG’s).

De SDG’s werden eerder bij het bedrijfsleven sterk gepromoot door The Shift en lijken een nieuwe hype in het duurzaamheidslandschap. Als bedrijf bijdragen aan de transitie naar deze duurzame ontwikkelingsvisie van de UN is een lovenswaardige en ambitieuze uitdaging. De SDG’s gaan echter ruimer dan ‘Duurzaam Ondernemen’. Het gaat om 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (en 169 subdoelstellingen) van de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling die internationale uitdagingen rond economische- en sociale ontwikkeling, leefmilieu en vrede samenbrengt.

Focus ligt op samenwerking tussen landen in ontwikkeling en ontwikkelde landen en vorming van partnerschappen tussen overheden, private sector, werkgevers- en werknemersorganisaties, ngo’s, academische wereld en burgers. Voor bedrijven is de hamvraag aldus ‘hoe kan ik als bedrijf bijdragen tot de realisatie van één of enkele van deze doelstellingen?’ en niet ‘hoe kan ik mijn lopende acties koppelen aan de 17 SDG-logo’s?’. De laatste benadering lijkt pure ‘greenwashing’ en misbruikt de 2030 Agenda voor Duurzame Ontwikkeling. Niet het aantal behaalde logo’s maar de inhoud van de actie en het (internationaal) karakter van het partnership moet voor bedrijven de ambitie zijn. Impact en kwaliteit, niet kwantiteit, wordt hierbij het moto en de drijfveer voor het bedrijfsleven.

Philippe Tavernier Coördinator Kenniscentrum Duurzame Economie, POM West-Vlaanderen Info Charter: charterduurzaamondernemen.be mvo - ecoTips 17.5

07

MVO IN DE PRAKTIJK

T-sector teiten Ook de IC duurzaming activi

zet in op ver Tekst: Hilde De Wachter

Ik ken geen bedrijf of organisatie waar er geen impact van ICT is. Sterker, informatie- en communicatietechnologie spelen een steeds grotere rol in ons werken en leven. Denk aan computers en tablets, dataopslag via servers of in de cloud, smartphones, wearables, … En door de groei van het Internet of Things (IoT), Artificiële Intelligentie (AI) en digitale transformatie zal de rol van ICT alleen nog toenemen. Met alle privacy- en veiligheidsvraagstukken van dien, maar daar zullen we het in deze bijdrage niet over hebben.

T

ezelfdertijd willen organisaties verduurzamen, in hun werking maar ook in hun aankopen. Dat wil zeggen dat ze vroeg of laat ook kijken naar de verduurzaming van hun ICT. We wilden dus graag weten of de ICT-producenten al bezig zijn met maatschappelijk verantwoord ondernemen en verduurzaming.

Kwalijke reputatie ICT heeft om te beginnen geen al te beste reputatie op vlak van duurzaamheid.

Technologie vreet energie en produceert bergen afval. Nieuwe producten zoals wearables en smartphones maken gebruik van zeldzame grondstoffen en creëren op termijn

nieuwe tekorten op de grondstoffenmarkt.

Die hebbedingen verouderen daarenboven sneller dan hun schaduw waardoor ze de wegwerpeconomie verder aanwakkeren.

Alleen kommer en kwel dus?

Kun je de levensduur van een smartphone met 1 jaar verlengen, dan reduceer je zijn CO2-impact met 31 procent Technologie versnelt verduurzaming Toch heeft ICT ook heel veel troeven in handen. Zo benadrukt Karel Van Acker in zijn recente boek ‘Wat met Recyclage?’ (zie recensie in ecoTips 17.4 juli-augustus 2017) dat de technologie een sterke stimulans is voor de circulaire economie. Hij verwacht dat technologie in de komende jaren nog aan belang zal winnen, bijvoorbeeld voor het beheren van materialenkringlopen. Maar producten moeten dan wel met het oog op repareerbaarheid ontwikkeld worden, zo stelt hij.

En dat is net waar de ICT-bedrijven zelf ook op inzetten. Digitaleurope, de organisatie die de digitale technologie industrie in Europa vertegenwoordigt, bracht recent een paper uit over de bijdrage van de digitale industrie tot repair, remanufacturing en refurbishment in een circulaire economie. Zowat alle grote ICTbedrijven zijn lid van deze organisatie. Denk aan Dell, Apple, Amazon, Google, … Daarnaast zijn er ook nationale organisaties lid van Digitaleurope. Voor België is dat bijvoorbeeld Agoria. In Nederland zijn dat Nederland ICT en FIAR. We vroegen Sylvie Feindt, Valentina Bolognesi en Sarah Wagner van Digitaleurope naar de rol van ICT-bedrijven in de circulaire economie.

Dat er toch de nodige aandacht naar duurzaamheid gaat bij Digitaleurope, bewijst de ‘Digital Sustainability Policy Group’.

Deze werkt rond vier thema’s: chemicaliën, ecodesign, afval en grondstofefficiëntie.

Levensduur verlengen De bedrijven onder Digitaleurope zetten volop in op het verlengen van de levensduur van apparaten. Producten herstellen is een goede zaak, maar ervoor zorgen dat ze gedurende lange tijd niet hersteld moeten worden, is nog

Beeld: WikiMedia Commons

Is het elektronisch afval of zijn het toestellen voor herstel en hergebruik? De Europese regelgeving maakt momenteel geen onderscheid.

08

ecoTips 17.5 - mvo

Beeld: Pexels

Servers en datacenters vreten energie. Enerzijds zetten de producenten daarom in op energie-efficiëntie van hun nieuwe producten. Anderzijds zijn grote datacenters energie-efficiënter dan individuele serverlokalen in elke aparte organisatie.

beter, luidt het. Uiteraard zit de ICT-sector met een zeer uiteenlopende productenportefeuille: de levensloop van een krachtige server is anders dan die van een smartphone of toetsenbord.

“In de B2B-sector is het bijvoorbeeld al jaren gebruikelijk om servers te reviseren en opnieuw op de markt te brengen. Of zelfs te hergebruiken in andere bedrijven,” vertelt Sylvie Feindt van Digitaleurope. “Dat ligt natuurlijk anders bij smartphones. Maar daar mogen we de tweedehands markt niet onderschatten. Deloitte Global berekende voor 2016 dat ongeveer 120 miljoen gebruikte smartphones verkocht of verhandeld zijn door consumenten. Zij noemen het ‘de markt van 17 miljard dollar waar je nog nooit van gehoord hebt.’ En deze markt is sterk groeiend. Ze groeit zelfs vijf keer zo snel als de markt van nieuwe smartphones. IDC verwacht dat deze markt tot 30 miljard dollar zal groeien in 2020. En de markt voor gebruikt IT-materiaal is nog veel groter. We hebben het dan nog niet over de gebruikte telefoons en tablets die naar familie en vrienden doorgeschoven worden. Je mag er eigenlijk van uitgaan dat ICT-uitrusting verschillende keren hergebruikt wordt vooraleer het de status van afval bereikt: • Op online markten zoals eBay, Amazon en Tweedehands • Doorgeven aan familie en vrienden • Doneren aan goede doelen • Inruilen bij bedrijven zoals Brightstar, Mazuma en Redeem

per jaar. Er ontstaan grote ketens zoals Teleplan (in Nederland maar ook in België) die deze refurbisment en remanufacturing activiteiten verder uitbouwen.

Herstellen op grote schaal Valentina Bolognesi wijst op de voordelen van repair op grote schaal: “Door de herstelactiviteiten op grote schaal te ontwikkelen, maximaliseer je de kwaliteit, de veiligheid, de effectiviteit en de productiviteit.

Daarnaast laat het producenten toe om te leren uit de defecte toestellen die ze binnen krijgen en zo hun toekomstige toestellen aan te passen. En door deze activiteit op grote schaal uit te rollen, kan het voor een competitieve prijs.”

Refurbish Letterlijk vertaald: renoveren. Opsmukken is misschien een beter woord. Onderdelen van een product herstellen tot een aanvaardbaar niveau ten opzichte van het origineel. Dat kan ook door het product een nieuwe buitenlaag te geven bijvoorbeeld.

Omzet van 7 miljard dollar voor remanufacturing in Europa Remanufacturing en refurbishen is een wereldwijde business en in Europa zijn er heel wat activiteiten ontwikkeld. Deze tellen volgens Bitkoms Product Reuse European Working Group bijna 7 miljard dollar omzet

Obstakels op de weg Toch is het volgens Digitaleurope niet allemaal rozengeur en maneschijn. Zo maakt de Europese wetgeving geen onderscheid tussen elektronisch afval en gebruikte units die naar repair, refurbishment of remanufacturing gaan. De organisatie onderhoudt een actieve lobby om het onderscheid tussen units die EoL (end of life) zijn en units voor de reuse, repair, refurbish en remanufacturing activiteiten, Wat is ...

De termen reuse, repair, refurbish en remanufacturing worden wel eens door elkaar gebruikt. Daarom zetten we de definities nog eens op een rij.

Reuse Hergebruik van een product door een andere gebruiker zonder dat er onderdelen hersteld zijn, of zoals het product origineel ontworpen was.

Repair Herstellen van onderdelen van een product zodat het product opnieuw functioneel is.

Remanufacturing Ook wel reviseren genoemd. Het herbouwen van een product naar de specificaties van het origineel. Remanufacturing maakt daarbij gebruik van herbruikte onderdelen (reuse), herstelde (repair) en nieuwe onderdelen. Het verschil met de bovenstaande activiteiten: een remanufactured machine moet aan dezelfde klantenverwachtingen voldoen als een nieuwe machine of product. In B2B-omgeving wordt remanufacturing al jaren gebruikt.

ook in de Europese regelgeving in te bouwen.

“Uiteindelijk zijn deze laatst genoemde activiteiten diensten na verkoop en geen afval,” verduidelijkt Digitaleurope. “Het zou in ieders belang zijn mochten de regelgevende actoren het potentieel van deze activiteiten voor de circulaire economie, erkennen.” Daarnaast vindt Digitaleurope dat er vooral gekeken wordt naar kleinschalige activiteiten terwijl ontwikkeling van grootschalige herstel- en herbouwactiviteiten voordelen hebben.

Waarom datatechnologie de wereld kan verduurzamen Big data, Artificial Intelligence (AI), Internet of Things (IoT), deze woorden vliegen je regelmatig om de oren. En ze kunnen ook in duurzaam ondernemen hun nut bewijzen.

Zo kan het gebruik van Big Data ervoor zorgen dat de energie-efficiëntie van systemen en processen toeneemt. En het verhuizen van bedrijfssoftware en data-opslag naar the cloud, zorgt er dan weer voor dat er geïnvesteerd wordt in grote centrale en energie-efficiëntie servergebouwen in plaats van in gefragmenteerde serverlokalen in elke individuele organisatie.

Slimme en intelligente meters zorgen voor een continue opvolging en bijsturing van energiesystemen en een efficiënte integratie van energieverbruik en (decentrale) energieproductie. Mobiele apps ondersteunen de gebruiker om zich intelligent en duurzaam te verplaatsen, of om duurzame producten te kopen in de supermarkt.

Nog recent kwamen de lekverliezen van ons watervoorzieningsnet in het nieuws. Via slimme watermanagementoplossingen kunnen watermaatschappijen in real time het waternet opvolgen.

Enzovoort enzoverder. De mogelijkheden en toepassingen van digitale technologie in bestaande en nog nieuw te ontwikkelen activiteiten zijn eindeloos.

Daarom speelt ICT en digitale technologie een erg belangrijke rol in het verduurzamen van onze activiteiten en maatschappij. Dit zorgt enerzijds voor nieuwe mogelijkheden in het bedrijfsleven maar ook voor onrust bij diegenen die zich niet tijdig kunnen of willen aanpassen. mvo - ecoTips 17.5

09

MVO IN DE PRAKTIJK

OR CT SE TIC DE IN O MV Gebruik van gerecycleerde plastics biedt kansen maar ook uitdagingen Tekst: Hilde De Wachter In juni stuurde Go4Circle, de federatie voor bedrijven actief in de circulaire economie, een persbericht uit met als thema: We zijn in België wel goed in recycleren maar we vinden nog te weinig afzet voor onze gerecycleede producten.

Bedrijven grijpen al te snel naar nieuwe grondstoffen in plaats van te kijken wat er op de recyclagemarkt aan basismaterialen te verkrijgen is.

B

edrijfsprocessen veranderen gaat inderdaad moeizaam. Organisaties moeten al overtuigd zijn dat een verandering ook een verbetering zal zijn, op welk vlak dan ook, vooraleer ze willen veranderen. Dat is niet anders bij het kiezen van nieuwe grondstoffen. Zoomen we specifiek in op gerecycleerde plastics voor gebruik in de ICT-industrie, dan blijkt dat er nogal wat twijfel is bij de bedrijven over de kwaliteit van deze grondstoffen, desondanks komen er steeds meer ICT producten op de markt die gebruik maken van gerecycleerde kunststoffen.

Complexe kunststoffen De ICT-sector is niet de grootste verbruiker van plastics in Europa. Uit cijfers van PlasticsEurope blijft dat het vooral de verpakkingsindustrie, de bouwsector en automotive zijn die het meeste kunststoffen gebruiken. De sector van de elektrische en electronische apparaten gebruikt tussen de 5 en de 7 procent

(zo’n 2,7 miljoen ton) van de plastics in Europa.

Men verwerkt er vooral PP (polypropyleen) en PUR (polyurethaan) in de toestellen. In de subsector ICT zijn het vooral de kunststoffen PS (polystyreen), PC (polycarbonaat ) en ABS (acrylonitril-butadieen-styreen) die in de toestellen terechtkomen. Plastics in computers worden overwegend in de behuizing gebruikt.

Maar in beeldapparatuur wordt er ook heel wat kunststof verwerkt in interne delen van het product. En uiteraard moeten plastics die in de zichtbare delen verwerkt zijn, voldoen aan esthetische normen en smaken. Daarenboven maken nogal wat producenten gebruik van complexe engineering plastics die een mix van verschillende plastics en andere materialen zijn.

Dat maakt de recyclage een uitdaging en het hergebruik ook.

De recyclagesector groeit en het aantal bedrijven dat zich specialiseert in bepaalde soorten plastics volgt. Veel ICT bedrijven hebben in de laatste jaren hun eerste producten met gebruik van gerecycleerde kunststoffen op de markt gezet. DigitalEurope van zijn kant is hoopvol dat de ICT-producenten er in de toekomst nog vaker zullen in slagen om meer gerecycleerde kunststoffen in hun producten te verwerken.

Dell hoopt een consortium van bedrijven te bouwen rond het ‘Ocean Plastics Initiative’ om zo de impact te vergroten. Het stelde zijn eigen doel alvast naar boven bij.

Beeld: Dell Technologies

10

Materiaalinkoop en selectie “Materiaalinkoop en –selectie zijn erg belangrijk voor een product en dus voor een bedrijf,” zegt Valentina Bolognesi van Digital Europe.

“Voor producten die onderhevig zijn aan erg strenge wettelijke eisen, zoals ICT-producten, is het dan ook complex om te verzekeren dat alle materialen, ook die uit gerecycleerde producten, voldoen aan de strenge eisen omtrent gevaarlijke stoffen, veiligheid en kwaliteit. Daarnaast moet een bedrijf zeker zijn van de continue grondstoffeninstroom, de economische voorwaarden en de prestaties.

En in het geval van bepaalde ICT-producten telt ook het uitzicht en de klantenvoorkeur natuurlijk mee. Recyclagebedrijven hebben de afgelopen jaren grote stappen vooruit gezet maar het gebruik van gerecycleerde plastics in ICT-materiaal, blijft een uitdaging.”

ecoTips 17.5 - mvo

De kunststofcirkel sluiten Dell Technologies, in ons land ook wel gekend onder de naam DellEMC, zet al een aantal jaar in op het gebruik van gerecycleerde plastics in hun producten en verpakking. In 2013 publiceerden zij hun ‘Legacy of Good’ duurzaamheidsplan. Dat kreeg recent in 2017 een update. Het duurzaamheidsplan gaat veel breder dan enkel milieu en recyclage. Het behandelt onder andere ook duurzaamheid in de toeleveringsketen en bij de medewerkers.

Kortom een uitgebreid MVO-plan met daaraan gekoppeld duidelijke doelstellingen.

Louise Koch, verantwoordelijk voor duurzaamheid in de EMEA-regio (Europa, Midden-Oosten, Afrika), verwoordt het zo: “Bij Dell is duurzaamheid niet de verantwoordelijkheid van diegene die met MVO bezig is maar zit de verantwoordelijkheid in de verschillende afdelingen. We hebben ons bijvoorbeeld doelen gesteld met betrekking tot de aankoop. Dan zit die verantwoordelijkheid ook bij de aankopers. En evenzo voor de toelevering, de productie enzovoort. Alleen op die manier kun je die doelen waarmaken.

Ikzelf heb een eerder coachende rol in het duurzaamheidsproces. We organiseren heel wat interne opleidingen en coachingsessies

in verband met MVO. Medewerkers in alle afdelingen moeten zich bewust worden van duurzaam handelen.”

Louise Koch, verantwoordelijk voor MVO bij Dell: “We willen een mindshift: gebruikte plastics zijn een grondstof, geen afvalstof

Wat betreft kunststoffen, heeft Dell verschillende initiatieven. “We geloven sterk in het ‘Closed Loop Process’,” gaat Koch verder. “Dat wil zeggen dat je kunststoffen recycleert voor dezelfde doeleinden als waar ze oorspronkelijk voor geproduceerd zijn. Dus plastic van flesjes voor nieuwe plastic flesjes en kunststoffen van ICT-toepassingen voor nieuwe ICT-toepassingen. Dat wil ook zeggen dat je nieuwe producten gaat ontwerpen met die gedachte in het achterhoofd. Design voor recycleerbaarheid dus.”

Het bedrijf stelde zijn initiële doel om zo’n

230.000 ton gerecycleerde materialen te gebruiken in zijn producten, in 2017 bij naar het dubbele. “We overschreden ons doel dus leggen we de lat hoger,” zegt Koch trots.

“In 2016 gebruikten we meer dan 7.000 ton gerecycleerde kunststoffen in onze producten.

Zo’n 2.500 ton daarvan kwamen uit ons ‘Closed Loop Process’ en 4.500 ton kwam via post-consumenten ophaling.”

‘Ocean Plastics’ Initiatief Dell timmert nog op een ander vlak aan de weg. Het steekt zijn nek uit met het ‘Ocean Plastics Initiative.’ Het bedrijf gebruikt de ingezamelde en gerecycleerde plastics in de verpakking van zijn XPS 13 2-in-1 laptop.

Momenteel gaat het nog om een bescheiden initiatief: Dell gebruikte het afgelopen jaar zo’n 10 ton ‘ocean plastics’ in zijn verpakkingen.

“Daarom stelden we ons doel bij naar 80 ton per jaar,” vult Koch aan. “En we willen rond dit initiatief een consortium van bedrijven oprichten. Op die manier kunnen we de tonnages verhogen. We willen daarmee een ‘mindshift’ bewerkstelligen: gebruikte kunststoffen zijn een grondstof, geen afval.”

Meer info Dell.com/closedloop Dell.com/oceanplastics

Nieuw opleidingsprogramma rond circulair aankopen Tekst: Mieke Pieters, The Global Picture Beeld: Pexels De Green Deal Circulair aankopen ging een aantal maanden geleden van start (lees over de Green Deals het artikel in de vorige ecoTips). Omdat het concept nog nieuw is en aankopers geïnspireerd, geïnformeerd en ondersteund moeten worden, is er nu een opleidingsprogramma rond dit thema.

Waardeketen en grondstofkringlopen sluiten De Green Deal Circulair Aankopen ging officieel van start op 8 juni 2017 en is een initiatief van Vlaanderen Circulair in samenwerking met The Shift, VVSG en Bond Beter Leefmilieu. Vlaanderen

streeft tegen 2050 naar een circulaire economie, waarin de waardeketen en grondstoffenkringlopen gesloten worden. Circulair aankopen is daarvoor een belangrijke hefboom. Met hun aankoopbeleid kunnen overheden, bedrijven en andere organisaties circulaire producten en diensten een boost geven. Je kunt als organisatie nog steeds meedoen met dit intiatief.

Tijdens de Green Deal gaan de organisaties CSR CAMPUS en VIB actief mee helpen om kennis over circulair aankopen te ontwikkelen, te delen en te verspreiden via seminaries, opleidingen en bedrijfsbezoeken.

Seminarie circulair aankopen Wil je meer weten over circulair aankopen?

Op 30 november gaat het eerste seminarie circulair aankopen van start. Daar krijg je inzicht in het wat en waarom van circulair aankopen en word je geïnspireerd door best practices uit België en Nederland.

Meer info vlaanderen-circulair.be/nl/green-dealcirculair-aankopen csrcampus.org/opleiding/seminar-wat-iscirculair-inkopen/

mvo - ecoTips 17.5

11

De vakbeurs met focus op het

RECYCLING

aanspreken en stimuleren van een circulaire economie!

ci rcu l a i r e e c o n o m i e

evenementenhal gorinchem 24, 25 en 26 OKTOBER 2017

REGISTREER NU MET CODE 71700008552 WWW.EVENEMENTENHAL.NL/RECYCLING-GO

Ga voor meer informatie naar www.recyclingvakbeurs.nl

MVO-Trainer een beroep met toekomst?

Tekst: Hilde De Wachter

M

VO Vlaanderen zag deze nood en speelde er gepast op in door in het voorjaar van 2017 voor het eerst een gratis Train the Trainer – traject aan te bieden aan geïnteresseerde intermediairen. In november wordt deze opleiding hernomen. ecoTips ging ook in de les MVO-trainer zitten.

Dit mag je verwachten van deze lesdag.

MVO-scan als basis Ik volgde de opleiding voor deelnemers die nog niet met het MVO Traject gewerkt hebben. De opleiding werd gegeven door Benoît Simonart van Sustenuto. Vermits de MVO-scan als basis dient, werd er veel aandacht besteed aan de opbouw van de scan en het gebruik.

Er bestaan twee versies van deze scan: eentje voor bedrijven, te vinden via mvoscan.be en eentje voor publieke besturen, te vinden via duurzaamheidsscan.be. De tool is gebaseerd op ISO 26000 (de internationale norm voor maatschappelijk verantwoord ondernemen) en bij de scores vind je ook verwijzingen naar het betreffende hoofdstuk in de GRI (Global Reporting Initiative) en naar de SDG (sustainable development goals).

Zo’n MVO-scan bestaat in een basisversie en een volledige versie. De eerste telt 50 stellingen, de tweede 300.

Stakeholders Bij maatschappelijk verantwoord ondernemen spelen stakeholders een belangrijke rol. Daarom is er ook in de Train The Trainer veel aandacht voor deze groep. Hoe kunnen je cursisten een sluitende stakeholdersanalyse maken, hoe kun je hen daarin ondersteunen, waar moeten ze op letten, …

Vergeet niet te communiceren Een MVO-scan uitvoeren en een actieplan opstellen, is het begin. Erover communiceren komt daar nog bij. In de opleiding leer je

Beeld: Unsplash

Nu maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) steeds meer opgang vindt in bedrijven, zijn geschoolde trainers en begeleiders geen overbodige luxe. MVO biedt immers een breed spectrum van thema’s en vaardigheden. Als organisatie is het niet eenvoudig om meteen alle onderwerpen te behandelen. Hoe je gestructureerd en doordacht te werk gaat om je MVO-inspanningen tot een goed einde te brengen, dat zou je van een MVOtrainer moeten kunnen leren, niet?

Tijdens de Train the Trainer krijg je ook tips aangereikt om de deelnemers aan je eigen opleiding wakker en gemotiveerd te houden

hoe je de deelnemers aan je eigen workshop kunt warm maken om voldoende intern en extern te communiceren, welke tools er zijn en hoe je daarmee omgaat. Opnieuw is het GRI van belang, dat in 2018 GRI Standards wordt en per sector een aantal richtlijnen formuleert. Daarnaast werd er nadruk gelegd op het communiceren via het behalen van duurzaamheidslabels. Deze hebben het voordeel dat ze door een onafhankelijke derde partij zijn vastgesteld en ze maken de communicatie dus neutraal en onafhankelijk.

Train the trainer De bedoeling van deze opleiding is in de eerste plaats hulpmiddelen aan te reiken om cursisten te kunnen begeleiden in hun eigen MVOtraject. Je krijgt dus tips en aanbevelingen om het publiek mee te nemen in je verhaal, ze te laten nadenken over hun eigen organisatie en manieren te bedenken om om te gaan met uiteenlopende scores en interpretaties. Je moet je eigen cursisten ook kunnen aanleren hoe ze prioriteiten kunnen stellen die overeenkomen met het dna van hun eigen organisatie om vervolgens over te gaan naar een werkbaar actieplan en een degelijke communicatie.

Bij de opleiding hoort eveneens een uitgebreide handleiding, de presentaties die je als basis kunt gebruiken voor je eigen slides, een sjabloon voor stakeholdersinventarisatie en –analyse, en een excelbestand waarmee je deelnemers hun eigen actieplan kunnen opstellen.

In de handleiding staan allerlei tips om de organisatie van je opleiding vlekkeloos te laten verlopen.

De cursus en sjablonen zijn zo opgevat dat je er drie lesmomenten mee kunt inrichten: 1 van 1 dag en 2 van telkens een halve dag.

Voor professionelen die ambitie hebben om

anderen via een opleiding te begeleiden in maatschappelijk verantwoord ondernemen, is deze workshop zeker een goede basis. Je krijgt heel veel informatie op 1 dag tijd. Dat zorgt ervoor dat er niet in detail ingegaan kan worden op de inhoud van de cursus. Maar het uitgebreide lesmateriaal, handleiding, presentaties en werkdocumenten, maken veel goed. Je hebt wel nog een deel studie- en voorbereidingswerk te doen vooraleer je zelf met de tools aan de slag kunt.

Op 14 en 16 november kun je opnieuw terecht bij MVO Vlaanderen voor een opleiding ‘Word MVO-trainer.’ De opleiding is gebaseerd op de MVO-scan. Er wordt onderscheid gemaakt tussen deelnemers die al werkten met de MVOscan en deelnemers die dat nog niet deden.

Volgens MVO Vlaanderen zijn er vijf goede redenen om deel te nemen: 1. Je leert een MVO-opleiding en –instrument gebruiken om je eigen doelgroep te helpen MVO in de praktijk te zetten 2. Je past de meest recente internationaal aanvaarde richtlijnen en kennis inzake MVO toe 3. Je ontvangt alle materiaal (slides, werkdocumenten) om de opleiding te organiseren. Je kunt daarbij steeds terugvallen op de Traject MVO-handleiding.

Deze geeft praktische en inhoudelijke tips om van je training een succes te maken 4. Zowel deze opleiding als de instrumenten (Traject MVO en MVO-scan) zijn gratis 5. Je kunt rekenen op de steun van ervaren experten en coaches rond duurzaamheid Meer info en inschrijven via mvovlaanderen.be/agenda/word-mvotrainer-gratis-opleiding mvo - ecoTips 17.5

13

MVO IN DE PRAKTIJK

VUB Leerstoel voor Sociaal Ondernemen

Sociaal ondernemerschaP onderzoeken én ondersteunen Tekst en beeld: Koen Vandepopuliere

In 2015 ging aan de VUB de Leerstoel voor Sociaal Ondernemen van start. Daar wordt onderzoek gedaan naar businessmodellen, en wordt steun geboden aan sociale ondernemers. Sociale ondernemers komen er onder meer te weten hoe ze financiering kunnen vinden en kunnen zorgen voor een professioneel management.

Prof. Dr. Nikolaj Dentchev is houder van de leerstoel.

S

olvay Business School is een faculteit van de VUB (Vrije Universiteit Brussel).

In oktober 2015 startte ze de Leerstoel voor Sociaal ondernemen. Ze deed dat samen met drie sponsors: Wolters Kluwer Belgium, Close The Gap (vzw die de digitale kloof tussen eerste en derde wereld wil dichten) en Euroclear (financiële dienstverlener).

Onderzoeken en ondersteunen Prof. dr. Nikolay Dentchev geeft aan de VUB les in ondernemerschap en MVO. Hij is benoemd tot houder van de leerstoel. Die heeft twee doelstellingen, meldt hij: “Ten eerste, onderzoek doen naar businessmodellen van sociale ondernemers, en hoe ze op te schalen naar meer succes. Ten tweede, niet bij het academische blijven zitten, maar ook sociale ondernemers steunen.”

In het kader van het eerste doel zijn er twee onderzoekers die voltijds werken: “De ene is onderzoek aan het doen rond businessmodellen van sociale ondernemers.

De tweede onderzoeker kijkt naar ecosystemen die sociale ondernemers kunnen ondersteunen. Publicaties zijn er nog niet; die verwachten we binnen één of twee jaar.”

Dan is er nog de tweede doelstelling van de leerstoel: sociale ondernemers steunen.

Volgens Dentchev stoten veel jonge, sociale ondernemers op een tekort aan middelen, steun, advies of simpelweg motivatie. De leerstoel wil dat verhelpen met een platform.

Het kwam enkele maanden geleden online en omvat vandaag vijf projecten. Die kregen op het platform een eigen webpagina met beschrijving van de doelen, de fondsen die ze nodig hebben, en contactgegevens van de initiatiefnemers. Ze kunnen een jaar

14

ecoTips 17.5 - mvo

lang beroep doen op crowdsourcing of crowdfunding om het plan van de grond te krijgen. Bij crowdfunding gaat het om de financiering door een grote groep mensen.

Crowdsourcing wordt gebruikt om taken uit te besteden aan het publiek. En ondertussen krijgt het project ook coaching vanuit de leerstoel. Dentchev: “Het opzet van het nieuwe platform ligt perfect in lijn met wat de Leerstoel voor Sociaal Ondernemerschap beoogt, namelijk een ontmoetingsplaats creëren waar sociale ondernemers en academici samen duurzame zakenmodellen voor sociale projecten ontwikkelen.”

2017 is het pilootjaar voor het platform.

Dentchev schat binnen het jaar zo’n 25 projecten op het platform bijeen te brengen.

Tegen dan moet het een dynamisch ecosysteem zijn, met concrete stappen om er ook internationaal actief mee te worden.

Businessmodellen van sociale ondernemingen zijn complex. De kernvraag bij zo’n businessmodel is: wat is de motivatie van elke partij om deel te nemen.

Netwerk is belangrijk Het netwerk dat onder meer via het platform wordt uitgebouwd, kan de sociale ondernemers helpen op diverse terreinen, bijvoorbeeld wat management betreft. Of het kan helpen om tot bijkomende fondsen te komen. Dentchev: “Stel, een sociale ondernemer heeft financiën nodig. Dan gaan we in eerste instantie doorverwijzen naar Trividend, die risicokapitaal investeert in de sociale economie. En als een sociale onderneming coaching nodig heeft, en het valt binnen de sessies die de Sociale Innovatiefabriek geeft, dan verwijzen we alvast door naar die organisatie. Het netwerk van organisaties die steun bieden, groeit, en we staan nog steeds open voor nieuwe partners.”

Er is nu prospectie bezig voor de tweede ronde van sponsoring door bedrijven. Er wordt 20.000 euro gevraagd voor een engagement van vijf jaar. Met drie sponsors is één doctoraatstudent te financieren. Dentchev: “Een project sponsoren kan bedrijven helpen bij hun uitstraling, of om inzichten te krijgen die nuttig zijn voor hen, of nog: om sociale ondernemers te steunen die passen binnen hun visie en strategie. Bedrijven en onderzoekers vinden elkaar in de leerstoel in projecten waar zij mekaar steunen, waar beide iets aan hebben.”

In België maar ook internationaal Het doel van de leerstoel is niet alleen België maar op termijn ook internationaal. Er worden stappen in die richting gezet met diverse internationale projecten. Zo meldt leerstoelhouder Dentchev dat hij, in het kader van ontwikkelingssamenwerking, betrokken is bij twee projecten in Bolivië en Cuba, en werkt aan projectvoorstellen voor Equador en Colombia. Onder meer is er een project dat focust op het bouwen van ecosystemen rond sociaal ondernemerschap, en een ander dat een platform voor sociale ondernemers daar wil uitbouwen, zoals dat van de Brusselse leerstoel. Hij is ook uitgenodigd als leerstoelhouder Sociaal Ondernemerschap aan de LUMSA Universiteit te Rome. Die omvat onder meer een incubator voor sociale ondernemers. Dan staan nog structurele samenwerkingen op stapel rond doctoraatsstudenten met de Universiteit van Sofia, Bulgarije. Ook is Dentchev actief in een Europees netwerk rond nieuwe businessmodellen dat er kwam op initiatief van de VUB en universiteiten van Nijmegen en Graz. En er zijn nog meer buitenlandse contacten. “Zo’n internationaal netwerk kan sociale ondernemers enorm vooruithelpen,” vindt de Brusselse professor.

Complexe businessmodellen “Sociale ondernemers werken typisch met redelijk complexe businessmodellen,” merkt Dentchev op. “Laat ik dat illustreren met het businessmodel van Close The Gap. Ze krijgen de afgeschreven computers van ondernemingen, die worden opgekuist en hersteld waar nodig. Dat gebeurt door een

bedrijf. Dan worden die computers met KLM naar ontwikkelingslanden gebracht.

Vervolgens zoekt Close The Gap lokale ngo’s en partners, via overheden en Verenigde Naties, om tot succesvolle projecten te komen, én ze zoeken lokale ondernemers die de computers daar lokaal kunnen onderhouden.

Waarom is hun businessmodel complex?

Wel, omdat je met een reeks stakeholders samenwerkt. Sommigen gaan sponsoren, sommigen worden betaald, anderen helpen als vrijwilliger. De kernvraag bij een businessmodel met dergelijke complexiteit is: wat is de motivatie van elke partij om deel te nemen? Dat is cruciaal, want met vrijwilligers werken is niet evident. Bijvoorbeeld Close The Gap. Waarom doneren bedrijven computers?

Waarom zorgt KLM voor gratis transport?

Wat brengt ngo’s ertoe kwalitatieve projecten aan te brengen?”

Moeilijke financiering “Wat financiering betreft, kun je bij de traditionele financiële instellingen aankloppen,” gaat Dentchev verder. “Maar

daar hebben sociale ondernemers twee moeilijkheden. Ten eerste spreken ze vaak niet de taal van de financiële instellingen, en spreken financiële instellingen niet hun taal.

Ten tweede kunnen sociale ondernemers onvoldoende zekerheid bieden, in termen van materiële vaste activa of persoonlijke garanties, waardoor ze bij traditionele instellingen niet altijd terecht kunnen. Een andere moeilijkheid bij sociale ondernemingen is groeifinanciering, voor hun werkkapitaal; als ze naar een typische venture capitalist of business angel langsgaan, dan vragen die soms een hoger niveau van rendement, bijvoorbeeld tussen de 10 en 20 procent per jaar. Dus moeten sociale ondernemers hulp zoeken bij mensen die de taal spreken van financiële instellingen, of investeerders, of zij die een portfolio van financiële instellingen beheren. Eigenlijk is er voor elk type investering wel een financier te vinden die bereid is te investeren. Soms is de oplossing zeer creatief. Je kunt bijvoorbeeld voor een product het dubbel vragen. Dat doet Wakawaka, een Nederlandse ondernemer die op basis van zonnepanelen licht maakt en ook

een oplader voor kleinere toestellen, zoals een telefoon. Als je een Wakakwakatoestel aankoopt, wordt er ook één gedoneerd aan mensen uit landen die het nodig hebben. Je betaalt dan op voorhand het werkkapitaal voor Wakawaka.”

Managen op efficiëntie “Managementuitdagingen voor sociale ondernemers zijn niet anders dan voor een andere kleine of grote organisatie,” vindt Dentchev. “De uitdaging voor sociale ondernemers is eerder dat ze starten vanuit een goed doel, een idealistisch beeld hebben, en een efficiënte en professionele aanpak soms op de tweede plaats komt. Als dat gebeurt, is mijn reactie: zoek constant naar efficiëntie, en vraag je constant af hoe je meer impact kunt genereren. Bijvoorbeeld door op zoek te gaan bij netwerken en bij mensen met verschillende skills die kunnen helpen en ondersteunen.”

Meer info vubsocialentrepreneurship.com platform.vubsocialentrepreneurship.com

Beeld: Koen Vandepopuliere

Nikolay Dentchev: “De leerstoel voor Sociaal Ondernemen doet onderzoek naar sociale businessmodellen maar wil sociaal ondernemen ook ondersteunen, onder andere met een online platform”

mvo - ecoTips 17.5

15

MVO IN DE PRAKTIJK

van ArtisanHub, nieuw collectief ach ters hedendaagse professionele amb Tekst: Hilde De Wachter Beeld: ArtisanHub Het collectief ArtisanHub maakt gebruiksvoorwerpen met een korte afstand tussen de grondstof en het afgewerkt product. De producten zijn handgemaakt, authentiek en blijvend.

Dat wil zeggen dat ze generaties lang meegaan. Ze ontstaan uit een respectvol partnerschap tussen de natuur als leverancier van materie en de handen van de maker.

H

et collectief vindt het belangrijk dat de gebruiker de oorsprong van zijn aankoop ervaart. Duurzaamheid staat centraal. ArtisanHub produceert lokaal, voor een lokaal gebruik.

Van bij de start denken als bedrijf Herman Van Looveren, 'traditional woodworker’, creëert op traditionele wijze diverse meubels.” ArtisanHub brengt gepassioneerde ambachtsmensen met hun atelier samen op één locatie. We hebben een aantal pijlers zoals professionele ambachtsmensen samenbrengen. Dat is niet zo evident als het lijkt. Bij beginnende ambachters merken we vaak dat die mensen eigenlijk (nog) niet denken als bedrijf, en dus niet professioneel genoeg bezig zijn, en/ of de investering niet aankunnen. Het kost natuurlijk wat geld om op te starten, en er moet een goed businessplan achter zitten.

Anders werkt het niet.” Momenteel draait Dominique Stienlet van Maanpot Keramiek dagelijks serviesgoed. Herman Van Looveren maakt op traditionele wijze meubels. Wat ze maken, kun je direct in de winkel kopen.

“Dat is de tweede pijler, de directe verkoop van onze producten. We hebben daarom een eerste stap gezet met de opstart van een kleine pop-up winkel in Leuven (‘popstart’).

Om te evalueren wat het geeft als je naar de stad trekt met onze producten en met onze manier van zaken doen. En dat is een succes.

Vandaar ook dat we nu de volgende stap zetten naar een veel grotere locatie waar we met workshops kunnen starten. Dat is de derde pijler: workshops. Er is nog een vierde pijler bijgekomen waar we nu mee bezig zijn, en dat is Makerspace - een open atelier. Het idee voor de Makerspace is eigenlijk gegroeid op het moment dat we met de organisatie van de workshops bezig waren omdat er toch heel wat geïnvesteerd moest worden in materialen.

De uren dat er geen workshops doorgaan, zijn het materiaal en de werkbanken ook

16

ecoTips 17.5 - mvo

beschikbaar. Dus is het interessanter om dat ook op die momenten te laten renderen, vanuit ons business standpunt. Mensen kunnen met professioneel gereedschap aan de slag zonder dat je het zelf allemaal moet aanschaffen. In Leuven wonen meer dan 100.000 mensen, een aanzienlijk aantal van hen woont op een kleine ruimte of in een kleine studio, kot of appartement. Er zijn ook veel jonge mensen die blijven plakken in Leuven en die geen werkbank en uitrusting hebben. Makerspace is een nieuw concept dat we gaan uitproberen, een beetje naar analogie met de fitnesscentra, waar je met een vast abonnement, een klein bedrag per maand, kunt komen werken aan diverse werkbanken in een losse sfeer, zonder vaste uren, met professioneel handgereedschap. Ik heb een voorbeeld daarvan gezien in Toronto bij Tom Fidgen’s Unplugged Woodshop.”

Zoektocht naar lokaal hout "ArtisanHub komt tegemoet aan huidige noden: mensen beseffen dat de meeste dingen die men in huis heeft, gemaakt worden in China of verafgelegen landen, soms in onmenselijke omstandigheden en vaak ten koste van het milieu. En dan komt het transport er nog bij. Dit alles heeft een grote ecologische impact. Veel mensen willen weten hoe duurzame gebruiksgoederen

Het is als jonge of startende ondernemer moeilijk om voldoende kapitaal bij elkaar te krijgen. De banken zijn niet zo happig meer, zelfs niet mét goed onderbouwd businessplan.

Daarom werken wij via de win-winlening.

gemaakt worden, wat de echte waarde ervan is en waarom dat net zo is.

Daarom starten wij altijd met lokaal hout van bomen uit de buurt. Die worden door de houtzagerij in planken en balken verzaagd en daarmee gaan wij handmatig verder werken. Ik ga regelmatig op verkenning met boswachters in Heverleebos, Meerdaalwoud en in de Ardennen. Zo ben ik in contact gekomen met een klein familiaal bedrijf waar hout uit een duurzaam beheerd bos verzaagd wordt in kwartiershout, wat een zeldzaamheid is de dag van vandaag. Ook natuurorganisaties en overheden hebben een

ArtisanHub stelt zijn atelier ook ter beschikking als Makerspace.

Dat is interessant voor klanten én bedrijf.

goed doordachte langetermijnstrategie voor het gezond beheer van onze bossen. In het kader van dat beheer worden er regelmatig bomen gekapt. Het is echter nog niet zo evident om als kleine houtbewerker die bomen op te kopen. Vaak wordt er gewerkt via vaste, grote afnemers, die de bomen ook rooien en uit het bos kunnen halen. Bomen worden hier niet naast de weg verkocht, zoals bijvoorbeeld in Duitsland. En dan zie je dat toch veel van die bomen naar Frankrijk of het verre oosten vertrekken, om dan als rommelproducten terug te keren. Gelukkig heb ik nu directe contacten opgebouwd met bosbeheerders zodat we een correct verhaal van lokale boom tot meubelstuk dat generaties lang meegaat, kunnen aanbieden.”

Op maat van de klant “Ik heb nog nooit gedacht: nu ga ik eens vijf dezelfde tafels maken. Het blijft elke keer een unieke vraag van de klant en iedere klant heeft wel zijn specifieke eis of idee. Het is ook nooit de bedoeling om een bepaalde serie te gaan maken van meubels. Bij traditionele houtbewerking, zonder elektrische machines, win je niet echt tijd door bijvoorbeeld vijf dezelfde tafels te maken. Dat is ook het leuke aan handwerk en maatwerk, dat het niet saai is, ook niet voor mij. Het is nooit hetzelfde.

Zo is het ook sociaal duurzaam voor mijzelf.

Elke keer moeten er nieuwe inschattingen gemaakt worden en komen er andere handelingen

aan te pas, rekening houdend met de vraag en met het hout dat je op dat moment ter beschikking hebt. Elk stuk hout is uniek, het resultaat is altijd anders. En de klant weet: zo is er maar 1 meubelstuk.”

Financiering via winwinlening Herman gebruikt de win-winlening om investeringen aan te trekken. Dat is niet evident.

“Uiteindelijk is het als jonge of startende ondernemer moeilijk om aan voldoende startkapitaal te geraken en we moeten ook heel wat

Herman Van Looveren, initiatiefnemer van ArtisanHub: “Er zijn heel veel mooie projecten die spaak lopen omdat ze op termijn niet haalbaar zijn, omdat er totaal geen businessplan achter zit. Je moet ze van in het begin bekijken als een business die moet draaien, die winst moet opleveren.”

mvo - ecoTips 17.5

17

investeren in onze business. Banken komen niet gemakkelijk meer met geld over de brug voor startende projecten, zelfs niet met een goed businessplan. Ook crowdfunding is niet altijd ideaal, zeker niet voor dit soort projecten.

Het is trouwens vaak duur. Internationaal heb je Kickstarter, maar dat is niet het ideale vehikel voor onze business.”

De overheid heeft verder gedacht: enerzijds is er een gigantische hoeveelheid spaargeld dat op spaarboekjes staat en dat niet opbrengt of dat gewoon in waarde daalt, en anderzijds is er het probleem van de kmo’s die moeilijk aan middelen geraken. Vandaar dat de overheid de win-winlening in het leven heeft geroepen.

Met de win-winlening wil de Vlaamse overheid particulieren fiscaal aanmoedigen om geldmiddelen ter beschikking te stellen aan kleine en middelgrote ondernemingen in Vlaanderen. De lening wordt officieel geregistreerd via de Participatie Maatschappij Vlaanderen (PMV).

En die lening biedt voor beide partijen voordelen.

“De kmo kan zich op een vrij goedkope manier financieren. Op dit moment is het zo dat de kmo die een win-winlening krijgt 1,5 a 2 procent interest betaalt, wat niet veel is. Maar de overheid past daar 2,5 procent bij, die de investeerder recupereert via de

belastingen. Dat levert dus netto ongeveer 4 procent rendement op je inleg. Nu is er natuurlijk ook een risico aan verbonden, aan het investeren in een bedrijf. Ook daar biedt de overheid voor een stuk een oplossing.

Als het volledig misloopt met het project, dan zal de particuliere investeerder via een eenmalige belastingkorting 30 procent van zijn uitstaand kapitaal recupereren. Niet alles, het blijft een risico, maar het is natuurlijk ook bedoeld voor mensen die toch voor een groot stuk betrokken zijn bij het project of die tenminste weten waarover het gaat. Ze kennen de mensen, het project, welke kwaliteiten het vertegenwoordigt. En uiteraard is het ook niet de bedoeling dat je al je spaargeld in 1 kmo

Als kleine houtbewerker is het niet evident om lokaal hout te kopen. Men werkt liever via grote vaste contracten. Goeie contacten met lokale bosbeheerders, zijn voor ons cruciaal.

gaat steken. Je moet als investeerder je risico sowieso spreiden. Bij aandelen is het risico veel hoger, daar kan het op nul eindigen. Hier heb je nog dertig procent kapitaalbescherming, maar dat is het worstcasescenario.”

Voor de overlevingskansen van het bedrijf, is het heel belangrijk dat het op een goede manier wordt aangepakt, dat er een goed businessplan is. “Inderdaad,” aldus Herman, “er moet winst gegenereerd worden want anders blijft het niet duren. Er zijn heel veel mooie projecten die spaak lopen omdat ze op termijn niet haalbaar zijn. Zo zijn er projecten van vzw’s die subsidies krijgen om prachtige dingen te realiseren. Maar op een gegeven moment stopt die subsidie en dan zakt het als een pudding in elkaar omdat ze totaal geen businessplan hebben. Terwijl dat dikwijls om heel mooie projecten gaat, die volgens mij wel kans op slagen hebben als ze bekeken zouden worden als een business die moet draaien, die winst moet opleveren. Het is belangrijk dat het zichzelf kan financieren en geld genereren zodanig dat de ambachtsmensen er kunnen van leven, maar ook dat het project op zich kan blijven bestaan zonder dat er constant nieuwe injecties moeten komen.”

Meer info artisanhub.be

R E t e m o r a b e i g r e 2017 s u t En s u g u a e t upda Een toename in elektriciteitsprijzen op de langetermijnmarkt, merkbaar vanaf april 2017, zette zich door in de zomermaanden:

Elektriciteit [1]: van ca. 33,65 euro/MWh in week 12, naar ca.

37,97 euro/MWh in week 35 (stijging van 12,8 procent)

Het verloop van de aardgasprijzen op de langetermijnmarkt is sinds januari 2017 licht dalend:

Aardgas [2]: van ca. 16,15 euro/ MWh in week 12, naar ca. 15,72 euro/ MWh in week 18 (daling van 2,7%)

Marlex is een groeiend multinichekantoor met gespecialiseerde ondernemersadvocaten.verklaard Marlex draagt een pragmatische hoog in het vaandel zodat u concreet en De stijging van termijnprijzen voor elektriciteit kan onder meer worden door de toename aanpak in steenkoolprijs.

Deze toename doelgericht geadviseerd wordt. is het gevolg van de hoge steenkoolvraag, alsook van een aantal beperkingen in aanbod. De daling in gasprijzen zorgde enigszins nog Het team ‘Overheid en Omgeving’ binnen Marlex beschikt over de nodige specialivoor een remmend effect m.b.t. de stijgende elektriciteitsprijzen. satie en kennis om u bij te staan en te begeleiden in alle facetten van het complexe De prijzen voor gas op de langetermijnmarkt kenden afgelopen periode een daling, als reactie op het grote aanbod aan olie op de omgevingsrecht: wereldmarkt. Echter zou de nakende winter kunnen zorgen voor een toename in gasvraag. weten over energiecontracten en prijzen?

DirkMeer Martensstraat 23 - 8200 Brugge Contacteer Kristof Van den Bergh (Profex) op Tel:+32 050/83 38via-kvdb@profex.be Fax: 050/83 20 36 485 03 2420 71 of advocatenkantoor@marlex.be 18

ecoTips 17.5 - mvo

• Ruimtelijke ordening, stedenbouw en milieurecht • Bodemrecht [1] ICE Endex termijnmarkt n+1 (2018) • Onteigeningen [2] ICE Endex termijnmarkt n+1 (2018) • Overheidsopdrachten • Agrarisch recht • Hernieuwbare energie • ...

CO2 compenseren op een innovatieve manier Carbon+Alt+Delete vernietigt emissiecertificaten Tekst: Kenneth Van den Bergh, Carbon+Alt+Delete Beeld: AdobeStock Wij zijn allemaal een constante bron van CO2-uitstoot. Dagelijks veroorzaken we direct of indirect emissies wanneer we de wagen gebruiken, vlees eten, een warme douche nemen, en ga zo maar door. We kunnen onze uitstoot drastisch verminderen door duurzamer te leven maar volledig CO2-neutraal door de dag komen is (bijna) onmogelijk. De pijnlijke waarheid (of inconvenient truth) is dat we allemaal bijdragen tot de klimaatverandering.

C

arbon+Alt+Delete vond dat ze daar een oplossing moesten voor vinden.

Deze jonge organisatie compenseert op innovatieve wijze de CO2-uitstoot van anderen. Het resultaat is dat je jouw impact op de klimaatverandering kunt neutraliseren!

CO2 – uitstoot compenseren Klimaatwetenschappers beschouwen een globale temperatuurstijging van 2°C als een gevaarlijk kantelpunt. Bij hogere temperatuurstijgingen komen we onomkeerbaar in een toestand met extreme weercondities, gebrek aan water en voedsel, frequente bosbranden en dramatische overstromingen. Een 2°C temperatuurstijging correspondeert met 450 ppm CO2 in de atmosfeer of anders gezegd, 450 deeltjes CO2 in een miljoen deeltjes lucht. Vandaag zitten we rond de 405 ppm CO2, komende van 390 ppm CO2 in 2010. Het gaat dus razend snel.

We moeten dringende en drastische acties ondernemen. Hierbij is CO2-compensatie een belangrijke optie.

Compenseren van CO2-uitstoot betekent het actief verminderen van de uitstoot van een andere bron, om zo te compenseren voor de eigen CO2-uitstoot. Het unieke idee van Carbon+Alt+Delete is om CO2 te compenseren door EU ETS emissiecertificaten op te kopen en te vernietigen. Op deze manier kunnen de certificaten niet meer gebruikt worden door de Europese industrie en dienen zij hun CO2-uitstoot te verminderen.

EU ETS systeem Het Europese emissiehandelssysteem EU ETS (European Emission Trading System) is een systeem waarbij alle Europese industrie een emissiecertificaat dient aan te kopen per ton CO2 die ze uitstoot. De Europese Unie legt het totaal aantal beschikbare certificaten vast, en legt op die manier een bovengrens op aan de CO2-uitstoot van de Europese industrie.

Carbon+Alt+Delete koopt deze emissiecertificaten op en vernietigt ze, waardoor ze niet meer gebruikt kunnen worden door de industrie. Daardoor moet de industrie zijn CO2-uitstoot verminderen door bijvoorbeeld, te werken met duurzamere processen.

Transparant, lokaal en goedkoop Het compenseren van CO2-emissies is niet uniek. Er zijn vele projecten die toelaten om CO2 te compenseren. Voorbeelden zijn het planten van bomen en het investeren in duurzame projecten in ontwikkelingslanden.

CO2 compenseren via het EU ETS heeft echter drie grote voordelen: 1. Het is een transparant en zeker systeem.

Je krijgt zwart op wit het bewijs dat een certificaat is vernietigd. Zo wordt met zekerheid een ton CO2 niet uitgestoten die zonder jouw actie wel zou worden uitgestoten.

2. Het is een lokaal ingebed systeem. Het vernietigen van certificaten verplicht de elektriciteitscentrale en productie-eenheid in jouw buurt om minder CO2 uit te stoten.

3. Het vernietigen van certificaten is goedkoper dan vele andere compensatieprogramma’s. Je kunt dus met 1 euro meer CO2 compenseren via Carbon+Alt+Delete.

Hoe werkt het ecoTips nam de proef op de som en surfte naar de website carbonaltdelete.eu. We vulden er onze naam en land in en de website liet ons vervolgens weten hoeveel een persoon in ons land gemiddeld uitstoot. Voor België is dat 9,1 ton CO2 per jaar. Wanneer je jouw CO2-uitstoot wenst te compenseren voor één jaar, moet je dus geld storten aan de vzw voor 9 certificaten, ofwel 62,62 euro. De vzw koopt er vervolgens EU ETS certificaten mee die ze vernietigt. Op de website krijg je een overzicht van deze certificaten. En onze CO2 is daarmee voor een jaar gecompenseerd. Hiervan krijg je trouwens een officieel certificaat per mail.

Wie is Carbon+Alt+Delete Carbon+Alt+Delete is een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) opgericht in 2017. Hun missie: het bestrijden van klimaatverandering door het informeren en activeren van particulieren. De organisatie bestaat uit vier toegewijde vrijwilligers met een academische achtergrond in energie- en klimaatbeleid.

mvo - ecoTips 17.5

19

MVO IN DE PRAKTIJK

j IKEA: MVO bi BAAR MAKEN BETAAL

DUURZAAMHEID VOOR ELK BUDGET

Tekst: Hilde De Wachter Beeld: IKEA Bij een woonwinkel als IKEA denk je misschien niet meteen aan milieu en duurzaamheid. Particulieren gaan er niet in de eerste plaats langs omdat ze duurzame spullen willen kopen. Maar eerder om prijsbewust meubels en andere huisinrichting aan te schaffen, goedkoop te eten, en wat overbodige prullaria mee naar huis te nemen.

D

e Franse Caroline Gastaud, duurzaamheidsmanager voor IKEA België, dient me meteen van antwoord wanneer ik haar deze stelling voorleg: “Het is nochtans ons doel om duurzaamheid bereikbaar en betaalbaar te maken voor elk budget, niet alleen voor de ‘happy few’ die een goedgevulde beurs hebben.” Het begin van een interessant gesprek …

Klanten engageren voor duurzaamheid Het duurzaamheidsbeleid van IKEA is gebaseerd op drie pijlers. “We willen het klanten mogelijk maken en hen aanmoedigen om thuis een duurzamer leven te leiden,” verduidelijkt Gastaud. “Dat kunnen we doen door producten te maken die weinig energie verbruiken of die gemaakt zijn van duurzame materialen. Maar steeds met focus op betaalbaarheid. Zo beslisten we in 2015 om in onze verlichtingsproducten enkel nog LED te gebruiken. En we hebben sinds dit jaar een lage-energie lamp voor de prijs van 1 euro.

Het is expliciet niet onze bedoeling om een

klein segment van onze producten duurzaam te maken en die dan ook duurder te verkopen.

Nee, elk product moet verduurzamen, de kwaliteit moet gegarandeerd zijn en de prijs moet nog altijd competitief zijn. Dat is dan de uitdaging voor onze designafdeling in Zweden. We zien immers dat burgers wel steeds meer belang hechten aan duurzaamheid maar ze vergeten die overtuiging snel wanneer ze gaan winkelen. Dan kopen ze toch weer prijsbewust en ze willen geen compromis sluiten in verband met het design en de functionaliteit. Het is dus aan ons om ervoor te zorgen dat ze mooie, kwalitatieve duurzame producten kunnen kopen tegen een competitieve prijs.”

Duurzaam eten kost het minst Voor de klanten maar ook voor de medewerkers biedt IKEA maaltijden en voedingsproducten aan. “We hebben serieuze inspanningen gedaan om niet alleen ons interieuraanbod maar ook ons voedingsaanbod duurzamer te maken,” aldus Gastaud. “Al onze vis is gecertificeerd volgens MSC en ASC, twee kwaliteitsstandaarden voor duurzame vis. We serveren geen rundsvlees, behalve het deel dat in de gehaktballen zit. De maaltijden stellen we samen volgens de seizoenen en met aandacht voor lokale producten. En de vegetarische maaltijd is altijd de goedkoopste, zelfs in de bistro, onze zogenaamde fastfood afdeling.”

Caroline Gastaud, duurzaamheidsmanager IKEA België: “Een lage prijs is niet gelijk aan lage kwaliteit. IKEA wil net dat duurzame producten bereikbaar zijn voor ieders budget, en niet alleen voor ‘the happy few’.”

20

ecoTips 17.5 - mvo

Onafhankelijk van traditionele energie en grondstoffen Daarnaast kijkt IKEA naar de eigen winkels, productie en gebouwen en wil evenveel energie produceren als ze verbruiken. “In België hebben we beslist om alle winkels uit te rusten met fotovoltaïsche panelen. Deze produceren momenteel 20 tot 30 procent van onze elektriciteitsbehoefte. Op groepsniveau investeerde IKEA in grote windfarms, onder andere in Polen. In 2020 willen we op die manier 100 procent hernieuwbare energie produceren. Wereldwijd zitten we momenteel aan 71 procent.”

De belangrijkste grondstof voor IKEAproducten is hout. Ook daar heeft het bedrijf de duidelijke doelstelling om 100 procent duurzaam hout te gaan gebruiken. “Voor IKEA wil dat zeggen: ofwel FSC-gecertificeerd hout ofwel gerecycleerd hout,” legt Gastaud uit. “Vandaag gebruiken we al voor 61 procent duurzaam hout in onze producten. Daar zijn we best tevreden mee, gezien IKEA als bedrijf

meer dan 1 procent van de wereldwijde totale houtproductie gebruikt. Het gaat dus om een groot volume en vermits we nog steeds groeien, groeit het houtvolume mee.”

En ook in die verduurzaming moeten de prijzen aantrekkelijk blijven. “Daarin hebben we een duidelijke strategie. In plaats van onze leveranciers te vervangen door bedrijven die al FSC-gecertificeerd zijn of die met gerecycleerd hout werken, gaan we net onze bestaande leveranciers aanmoedigen om te verduurzamen. Op die manier vergroten we het aanbod in plaats van het bestaande aanbod in te nemen, wat goed is voor het totale duurzame aanbod maar uiteraard ook om lage prijzen te kunnen blijven garanderen.”

Naast hout is katoen een belangrijke grondstof voor IKEA. “Al ons katoen komt uit het Better Cotton Initiative,” zegt Gastaud trots. “Dat is een initiatief waar ook het WWF bij betrokken is. We ondersteunen bestaande katoenboeren om naar duurzamer katoen om te schakelen door onder andere minder pesticiden en kunstmeststoffen te gebruiken.”

Duurzame scorekaart per product IKEA ontwikkelde een interne scorekaart waarmee een product geanalyseerd wordt op duurzaamheid. Het bedrijf bepaalde voor zichzelf een duurzaamheidsscore die elk product moet halen, waarvan het bedrijf vindt dat die score de lat voldoende hoog legt. Het gaat bijvoorbeeld om de impact van het product en zijn verpakking, gewicht, volume, transport, gebruik van recycleerbaar materiaal, recycleerbaarheid, hernieuwbaar energiegebruik bij de productie enzovoort.

“Voor elk nieuw product gebruiken we deze scorekaart. In 2010 startten we ook met het scoren van onze bestaande producten.

Momenteel haalt 55 procent van onze producten de beoogde score. Het is een echte tool voor onze designers om een product van bij het ontwerp duurzaam te maken.”

IKEA zet verder in op een langere levensduur van de aangeboden producten. “Dat zie je aan de garantietermijnen,” legt de duurzaamheidsmanager uit. “Op matrassen en keukens bijvoorbeeld geven we 25 jaar garantie, op bepaalde kantoormeubelen 10 jaar enzovoort. Dat is geen contradictie met de tijdsgeest. Tegenwoordig willen mensen regelmatig van interieur veranderen. Dat is mogelijk met onze producten. De basis van het meubel blijft dezelfde maar je kunt de details wijzigen. Een nieuw soort deurtjes gebruiken bijvoorbeeld of een andere kleur.

Dat is ook de reden waarom we bepaalde stukken al meer dan 10 jaar in het assortiment hebben. Op die manier kan iemand die zijn eerste kast in zijn studentenkot installeerde, die kast daarna in zijn studio plaatsen en er een stuk aanbouwen. Verhuist hij daarna naar een huis, dan komt er weer een stuk bij en hij kan het uitzicht wijzigen door te spelen met de afwerking. Ook bij sofa’s passen we de lange leefbaarheid toe. We hebben een model dat al 20 jaar meegaat.

De frontpanelen van de KUNGSBACKA keuken zijn gemaakt uit gerecycleerd hout en gerecycleerde PET flessen. Daar ging een intensief design & development proces aan vooraf. Uiteindelijk vond IKEA een bedrijf in Italië dat dit product kon maken.

De IKEA Foundation werkte vorig jaar met een budget van zo’n 140 miljoen euro aan sociale en milieuprojecten. Maar ook elke individuele IKEAwinkel ondersteunt een lokaal project.

Wil je een nieuwe look voor je interieur?

Dan koop je gewone een nieuwe cover voor die sofa in plaats van een volledig meubel te moeten vervangen.”

Duurzaam produceren in eigen fabrieken en bij onderaannemers IKEA heeft een aantal eigen productiesites onder IKEA Industry maar werkt uiteraard ook met leveranciers. Van de eigen fabrieken staat er 68 procent in Europa, 30 procent in Azië en 4 procent in Noord-Amerika. “We verkopen alleen producten die door IKEA ontworpen zijn,” verduidelijkt Gastaud. “Er is dus geen inkoop van producten die door mvo - ecoTips 17.5

21

anderen ontworpen zijn. Hierdoor kunnen we de volledige waardeketen opvolgen, van het vellen van de boom totdat het product bij ons de deur uitgaat, en zelfs na verkoop. Maar we ondersteunen onze onderaannemers wel om hun productie te verduurzamen, zoals we ook onze eigen productiesites duurzamer maken. Zo bekijken we bijvoorbeeld of we met het overschot van grondstoffen van één product een ander product kunnen maken. Zo beperken we de afvalproductie en zijn we ook kosten- en grondstoffenefficiënt.”

Duurzaam HR-beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen gaat niet enkel over milieu en circulaire economie maar ook over mensen. IKEA heeft een uitgebreid beleid – de derde pijler van het duurzaamheidsbeleid – rond medewerkers en gemeenschappen. Niet enkel de eigen medewerkers maar ook die van de leveranciers, zitten daarin vervat. “We auditen onze leveranciers minstens elke twee jaar.

In risicogebieden voor werknemers, zoals bepaalde gebieden in Azië, is er elk jaar een audit. Hebben ze in het bedrijf een nonconformiteit, dan krijgen ze 90 dagen om deze weg te werken. Daarna gaan ze er uit. De audit gebeurt op sociale onderwerpen maar ook op milieuthema’s.”

IKEA werkt via de IKEA Foundation rond projecten. In 2016 werkte deze stichting met een budget van 140 miljoen euro rond een divers gamma aan projecten: voor vluchtelingen zoals recent de Rohingya in Myanmar, vaccinatie, onderwijs, duurzaam gezinsinkomen enzovoort.

“Elk land waar IKEA actief is, heeft daarnaast zijn eigen projecten. In België werken we samen met Natuurpunt en zijn Waalse tegenhanger Natagora in twee reservaten. Met de Koning Boudewijn Stichting hebben we een educatieproject voor kinderen van 0 tot 3 jaar omdat sommige kinderen al een hele achterstand hebben wanneer ze op school starten. Die willen we wegwerken via dit project. Maar ook elke winkel heeft zijn eigen project met een lokale organisatie.”

Red de meubelen!

Naast deze veelheid aan projecten is er één overkoepelend project rond circulaire economie. “België is uiteraard kampioen wanneer het aankomt op het sorteren en reduceren van afval,” beaamt Gastaud. “91 procent van ons afval wordt gesorteerd. Ook onze koopjeshoek maakt deel uit van het circulaire economie project. Daar verkopen we producten die licht beschadigd zijn, waarvan de verpakking beschadigd is of ontbreekt, of die als toonmodel gediend hebben. Aan een zachte prijs krijgen deze een tweede leven en worden ze dus geen afval.”

Uniek voor IKEA is het ‘Red de Meubelen’ project dat momenteel enkel in België bestaat maar andere landen zullen volgen. “We geven klanten met dit project verschillende mogelijkheden om hun meubels een 22

ecoTips 17.5 - mvo

tweede leven te geven. Zo kunnen wij het product overkopen van onze klanten en het voor hen in onze winkel verkopen.

In 2016 herverkochten we zo 1.700 producten. Daarnaast voorzien we heel wat reserveonderdelen van producten zodat je ze zelf kunt herstellen wanneer er iets stuk gaat. En we organiseren workshops om te leren hoe je je oude meubels kan ‘pimpen’.

Klanten kunnen hun oude meubels doneren aan organisaties zoals Kringwinkel of Les Petits Riens. Ze doen dat door ze naar een deelnemende IKEA-winkel te brengen. Wordt het product verkocht, dan gaat de opbrengst naar de kringwinkel. En ze kunnen oude producten, zoals matrassen en sofa’s, ook teruggeven. Matrassen recycleren we; voor de sofa’s is er de IKEA samenwerking met Kringwinkel.

IKEA heeft het duidelijke doel om te blijven groeien met kwaliteitsvolle budgetwoonproducten in een wereld waarin grondstoffen schaarser worden. De duurzame

Het ‘Red de Meubelen’ project ontstond bij IKEA België en wordt nu internationaal uitgerold. Klanten kunnen hun oude meubelen hernieuwen, herstellen of verkopen in een IKEA-winkel. Het bedrijf organiseert ook ‘repair & refurbish’ workshops voor haar klanten.”

businessbeslissingen die we nemen, passen volledig in dat plaatje.”

Meer info Bettercotton.org Ikeafoundation.org IKEA Groep in cijfers • 163.600 medewerkers wereldwijd • 4.170 medewerkers in België • 34,2 miljard euro omzet wereldwijd in 2016 • 862 miljoen euro omzet in België in 2016 • 4,2 miljard euro netto winst wereldwijd in 2016 • 783 miljoen winkelbezoeken wereldwijd in 2016 • 40.706.506 winkelbezoeken in België in 2016 • In 2018 volgt er een update van de IKEA duurzaamheidsstrategie

Vakbeurs Recycling 2017 biedt inspiratie Op 24, 25 en 26 oktober transformeert Evenementenhal Gorinchem zich tot hét centrum van de Benelux voor de recyclingbranche. De beurs vormt al jaren een inspiratiebron voor bezoekers door alle technologie die getoond wordt. Onder andere afvalproducerende bedrijven, afvalinzamelaars, afvalverwerkers en gemeentes komen naar Recycling om kennis te maken met alle producten, diensten en (innovatieve) oplossingen die de recyclingbranche te bieden heeft.

Daarnaast wordt de vakbeurs traditiegetrouw bezocht om te netwerken met branchegenoten.

De beursvloer Deze editie staat Recycling 2017 vooral in het teken van inspireren en netwerken. De nieuwste innovaties of meest bijzondere producten komen terug in de Must-See Route. Daarnaast wordt er geïnvesteerd in een kennistheater met inhoudelijke kennissessie en inspirerende pitches. Net als voorgaande jaren organiseert Troostwijk een online veiling met onder andere bouw-, sloop- en recyclingmachines waarbij de kijkdagen plaatsvinden tijdens vakbeurs Recycling.

een internationale handelsmissie. Deze editie komt er een delegatie uit Ghana, verzorgd door PSPS Consultants. Een unieke mogelijkheid voor Nederlandse bedrijven om in een halve dag de marktleiders van de afvalsector uit Ghana te ontmoeten.

Het Recyclingsymposium Op de woensdagochtend voorafgaand aan de beurs wordt voor de 6e keer het sterk groeiende Recyclingsymposium gehouden met als thema: “Circulaire Economie, waarom niet?”. BRBS Recycling, FHG en ENVAQUA bieden gezamenlijk een afwisselend programma, waarin zichtbaar is dat er daadwerkelijk aan circulariteit wordt gewerkt en dat er vooruitgang wordt geboekt. Simone van Trier leidt het symposium voor het tweede jaar op rij. Tijdens het symposium wordt de Recycling Award 2017 voor professionals in opleiding uitgereikt. Meer informatie: recyclingsymposium.nl.

Recycling vindt plaats op 24, 25 en 26 oktober 2017 van 13:00 tot 21:00 uur.

Holland meets Ghana Economieën raken steeds meer vervlochten en de Nederlandse economie is sterk afhankelijk van internationale grondstoffenstromen. Met dit doel in gedachten verwelkomt de beursorganisatie wederom

Bezoekadres: Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T +31 (0)183 680 662

rs.n l.

Meer informatie : recyclingvakbeu

Adverteren in ecoTips december, in de energiespecial?

RESERVEER JE PLAATSJE!

Bel +32 (0)13 29 46 04 of mail info@ecoTips.org.

Marlex is een groeiend multinichekantoor met gespecialiseerde ondernemersadvocaten. Marlex draagt een pragmatische aanpak hoog in het vaandel zodat u concreet en doelgericht geadviseerd wordt.

Het team ‘Overheid en Omgeving’ binnen Marlex beschikt over de nodige specialisatie en kennis om u bij te staan en te begeleiden in alle facetten van het complexe omgevingsrecht:

Dirk Martensstraat 23 - 8200 Brugge Tel: 050/83 20 38 - Fax: 050/83 20 36 advocatenkantoor@marlex.be

• • • • • • •

Ruimtelijke ordening, stedenbouw en milieurecht Bodemrecht Onteigeningen Overheidsopdrachten Agrarisch recht Hernieuwbare energie ...

MVO IN DE PRAKTIJK

Passie voor MVO

doet Belvas openbloeien Tekst: Koen Vandepopuliere

B

elvas verkoopt pralines, truffels en gebroken chocolade, die steeds bioen fair trade gecertificeerd zijn. “We verkopen die in gespecialiseerde biozaken,” begint directeur Thierry Noesen. “Recent ben ik ook actief in de grootdistributie, onder een nieuw merk dat we hebben ingevoerd: Bel & Bio.”

Fair trade Noesen heeft veel ervaring in de bedrijfswereld. “Ik heb bij Nestlé gewerkt, in het chocoladedepartement,” begint hij.

“Daar had ik een functie waarbij marketing en planning een belangrijke rol spelen. Later heb ik 15 jaar bij BASF gewerkt. Vervolgens heb ik nog drie jaar gewerkt bij Chocolaterie

Het feit dat we fair trade zijn gegaan, is een reden van ons succes, want daarmee hebben we een identiteit kunnen bouwen in de grote chocoladewereld.

Gudrun, in Lier. Daarna heb ik Euphia opgestart, dat producten voor natuurlijke babyverzorging maakt. En toen werd ik gecontacteerd door de eigenaar van deze chocolaterie. Hij wist dat ik de sector kende.

Hij wilde ermee stoppen. Ik vond het echt niet kunnen dat een Belgisch bedrijf in de chocolaterie zou stoppen dus heb ik het overgenomen, in 2005. Als ik dat niet had gedaan, zouden ze liquideren.”

Van meet af aan wou Noesen gaan voor 100 procent fair trade: “Het was een mooie gelegenheid om te gaan voor een beroep met ethische inhoud. Maar ook was ik ervan overtuigd dat het één van de weinige pistes was om de concurrentie te winnen tegen grote bedrijven. En zo ging het. Op 1 juli werd ik eigenaar, op 2 juli heb ik alle ingrediënten in fair trade besteld. De benaming fair trade vat mijn visie trouwens goed samen. Er

Thierry Noesen op bezoek bij een fair trade coöperatieve: “Fair Trade én Bio gaan, was een grote uitdaging in de productie, want je moet dan binnen de fair trade grondstoffen zoeken naar biogecertificeerde producten.”

24

ecoTips 17.5 - mvo

Beeld: Belvas

In 2005 ging het heel slecht met een Henegouwse chocolaterie. De sluiting was nabij. Toen nam Thierry Noesen de firma over en herdoopte die tot Belvas. Hij ging resoluut voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Vandaag zijn de cijfers heel goed,” stelt hij vast. “Toen ik de firma overnam, had die 250.000 euro omzet.

Vorig jaar zijn we afgesloten op 10.000.000 euro. In het begin had de firma zeven personeelsleden, na een jaar waren er twee; vandaag zijn er 22. En we groeien nog door.

Gelukkig maar: als je betere groeicijfers hebt, kun je ook meer aan MVO doen.”

zijn heel wat mensen die denken dat het enkel een ethische dimensie heeft: de ‘fair’ component. Maar je hoeft niet afkerig te zijn van de ‘trade’-component erin. Enkel uit idealistisch oogpunt met fair trade bezig zijn maar dan na twee jaar moeten stoppen, helpt het zuiden niet. Fair trade betekent dus dat je economisch verantwoord bezig bent. En nu, zoveel jaren later, kan ik zeggen dat het feit dat we fair trade zijn gegaan, toch wel een reden van ons succes is, want daarmee hebben we een identiteit kunnen bouwen in de grote chocoladewereld.”

Betere smaak Enkele maanden later werd Oxfam Belvas’ eerste grote klant. Noesen: “Ik ben hen nog altijd heel dankbaar voor het vertrouwen dat ze ons toen gaven. En dan, in de maanden die volgden, kreeg ik van veel klanten de opmerking dat fair trade chocolade een klein beetje duurder is dan andere, en dat ze daarom wilden dat die hogere prijs ook merkbaar zou zijn in een betere smaak. Vanaf dan kochten we producten van hogere kwaliteit. We begonnen met pure chocolade met 72 procent cacao, wat meer is dan gebruikelijk in pralines. We zijn ook begonnen hazelnotenpraline te maken met een hoger gehalte hazelnoten dan wat gangbaar is. Enzovoorts. Daardoor werden we nog iets duurder, maar het was een juiste beslissing.

Mensen kopen namelijk een eerste keer een fair trade product uit overtuiging, om een ethische daad te verrichten. Maar als het product niet goed bevalt, zal diezelfde consument het geen tweede keer kopen. Dat geldt, vind ik, voor alle ethische en duurzame producten: als het geen kwaliteitsproduct is, zal het geen succes worden.”

Bio, en meer Het was dankzij de feedback van klanten dat Belvas wist dat een betere smaak een goede volgende stap was. Noesen: “Ook wat de stap daarna was, heb ik van onze klanten geleerd.

Ze wilden een product dat fair trade én bio was. Zo zijn we, twee jaar later, begonnen met biopralines te maken. Dat was een grote uitdaging in productie, want je moet dan binnen de fair trade grondstoffen zoeken naar biogecertificeerde producten. En voor bio heb je heel wat beperkingen: je kunt geen smaakstoffen gebruiken, geen bewaarmiddelen, en je moet er in slagen de biologische ingrediënten te vinden. Uiteindelijk is het gelukt: vandaag is ongeveer 100 procent van

onze producten bio. De vraag van onze klanten speelt trouwens ook een belangrijke rol in onze productontwikkeling. Bijvoorbeeld kwamen onze nieuwe pralines met speculoos er dankzij een klant die ons zei: speculoos is typisch Belgisch, probeer dat eens met chocolade.

Later hoorden we van klanten dat ze glutenvrij wilden, waarna ons glutenvrij assortiment is ontstaan. En recent ontstond, opnieuw op vraag van de klant, ons veganistische assortiment.”

om een nieuwe fabriek te bouwen; binnen twee jaar moet die klaar zijn. Daar zullen we nog verder kunnen gaan in ecologie - hier moesten we uitgaan van een gebouw dat al bestond. Bijvoorbeeld zullen we daar, onder het gebouw, reservoirs regenwater hebben, waarmee we het water van de productie gaan koelen. Ook gaan we de stockage tweeëneenhalve meter diep in de grond graven om natuurlijke frisheid te hebben in de zomer, en minder te moeten koelen. We gaan zo hopen dingen doen.”

MVO-awards zorgden ervoor dat we meer spontane sollicitaties kregen.

Awards helpen Belvas won veel awards. Te veel om ze allemaal op te noemen, zelfs. Onder meer is Noesen er heel fier op dat de firma in 2011 door de Europese Commissie werd uitgeroepen tot milieuvriendelijkste micro-onderneming: in Warschau nam ze de EMAS-award in deze categorie in ontvangst.

Nog meer MVO De firma gaat nog steeds voor méér MVO. Noesen: “We hebben net grond gekocht

Feedback van klanten speelt een belangrijke rol in de productontwikkeling van Belvas.

“Ook een gigantisch mooie prijs,” klinkt het, “is de Prijs van de Toekomstige Generaties, gewonnen in 2013. Firma’s kunnen zich daar niet zelf kandidaat voor stellen; ze worden in een eerste stadium geselecteerd door de provincie. Wij wonnen die selectie voor Henegouwen. Die provincie droeg ons dan voor als kandidaat, waarna de Toekomstige Generaties-jury ons de Prijs toekende. De prijzen die we wonnen, waren belangrijk voor ons: ze genereerden geen extra verkoop, maar waren voor ons een bevestiging van onze waarden. Ook positief was dat we daardoor meer spontane sollicitaties kregen.”

Wat MVO betreft, komt Noesen na zoveel jaren ervaring met deze raad: “Begin eraan, ga voluit voor MVO, want er is een markt voor. Het bewijs is de evolutie van ons bedrijf.

Maar zorg er dan wel voor dat je kwalitatieve topproducten maakt; dat is deel van het succes.”

Beeld: Koen Vandepopuliere

Ecologisch aspect “Een bedrijf kan in principe bio en fair trade produceren maar toch veel energie verbruiken, veel afval produceren en het niet sorteren,” gaat de Belvas’ directeur verder. “Eénmaal we bio werkten, wilden we ook een ecologische productie. Om dat te verwezenlijken, hebben we besloten te gaan voor een EMAS-certificatie. Die is ontwikkeld door de Europese Commissie en is een norm voor ecologische bedrijven. Ze gaat ver: als je voldoet aan ISO14000, de familie van normen inzake milieumanagement, ben je nog maar halfweg wat je moet bereiken om het EMAS-certificaat te behalen. Omdat we voor ecologische chocolade gingen, zorgde dat uiteindelijk ook voor economische besparingen. Dat illustreert hoe we bij alles wat we doen, tegelijk denken: hoe kunnen we dat ook economisch verantwoord doen?”

mvo - ecoTips 17.5

25

MVO IN DE PRAKTIJK

RIJDEND KANTOOR ZET REISTIJD OM iN WERKTIJD Tekst en beeld: Office on Wheels

Je pendeltijd omzetten in werktijd? Het kan voortaan met Office on Wheels, een dienstverlening die kantoormedewerkers de mogelijkheid geeft om hun woonwerktraject af te leggen in een als kantoor ingerichte bus. Initiatiefnemers BAAV, de Beroepsfederatie van Autocar- en Autobusondernemers der Vlaanderen, en het expertisecentrum Smart Mobility van Antwerp Management School hebben het concept onderzocht, in de praktijk uitgetest en in een haalbaar businessmodel beschreven. Ondertussen is de uitrol van deze nieuwe service gestart en maken er twee bedrijven gebruik van.

De kantoorbus is een autocar waarin kantoormedewerkers beschikken over een individuele werkplek, veilig en snel internet, usb-aansluitingen en stopcontacten. Zodra de werknemers instappen, kunnen zij hun werkdag opstarten. Ook op de terugweg kan er gewerkt worden. Dit stelt de gebruikers in staat om ’s ochtends later te vertrekken en/of ’s avonds vroeger huiswaarts te keren.

Win-win-win Met deze nieuwe dienstverlening willen BAAV en het expertisecentrum Smart Mobility (voorheen Vlaams Instituut voor Mobiliteit) een oplossing bieden aan bedrijven waarvan het personeel te kampen heeft met een (te) lange pendeltijd, veroorzaakt door ontoereikend openbaar vervoer en/of verkeerscongestie.

Doordat reistijd werktijd wordt, genieten deze werknemers van een betere werkprivébalans en kennen ze een hogere

jobtevredenheid, een grote troef voor werkgevers in de strijd om goed personeel te vinden en te houden. Andere voordelen voor de werkgever zijn onder andere de dalende parkeervoorzieningen en kostenbesparingen op brandstof en bedrijfswagens.

Naast de werknemer en de werkgever is er nog een derde begunstigde in dit verhaal, namelijk de autocarsector die met Office on Wheels een nieuwe markt ontgint.

Een rendabel businessmodel Nicole Van Doninck, manager Smart Mobility: “Om de haalbaarheid van de kantoorbus te testen, vond er gedurende 6 maanden een proefproject plaats op het woon-werktraject Gentbrugge-Halle, met werknemers van de Colruyt Group.

Vervolgens onderzochten we de haalbaarheid voor andere Vlaamse en Brusselse bedrijventerreinen die moeilijk bereikbaar zijn door files en door een ontoereikende bediening met het openbaar vervoer. Op basis van de positieve onderzoeks- en testresultaten, gaan we van start met de verdere uitrol van de dienst.”

Momenteel rijden er twee kantoorbussen rond. De Colruyt Group zal de dienst nog minstens twee jaar verder gebruiken, EY zet een kantoorbus in op het traject Leuven-Luik.

Netwerk van kantoorbussen De autocarsector krijgt met dit initiatief een nieuwe markt aangereikt. In een eerste fase wordt de dienstverlening meestal op maat van de klant aangeboden, maar het businessmodel zal verder evolueren op

basis van de vraag en van de opgedane ervaring. Dat geldt bijvoorbeeld voor de secundaire toepassingen die vandaag nog op verscheidene praktische bezwaren stoten.

Jan Deman, projectmanager BAAV: “Wanneer verschillende busbedrijven gaan samenwerken, kan er een netwerk van kantoorbussen worden uitgebouwd waarmee de dienstverlening flexibeler en aantrekkelijker zal worden. Investeren in een boekingsplatform opent ook heel wat perspectieven en een groter gebruiksgemak.

Het is een noodzakelijke ontwikkeling om een gebruiker-georiënteerd businessmodel te kunnen lanceren.”

Philippe Muyters, Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport: “Samenwerking is voor mij één van de belangrijkste sleutels voor innovatie. De Kantoorbus illustreert dat goed: bedrijven, kennisinstellingen en overheid die de handen in elkaar slaan en met een oplossing komen voor concrete maatschappelijke problemen.

Een rendabel project dat zorgt voor minder auto’s in de file, pendeltijd die nuttig kan worden besteed als werktijd, dus ook meer vrije tijd en gelukkiger werknemers. Dat lijkt me winst op alle fronten.”

Een nul-emissiebus is vandaag helaas nog te duur om reeds te worden ingezet en de CO2uitstoot nog drastischer te verlagen.

Meer info Officeonwheels.be

Beeld: Office On Wheels

Werken of vergaderen, het kan allebei op de kantoorbus

26

ecoTips 17.5 - mvo

Studenten van CORE over MVO Maatschappelijk verantwoord coöpereren Tekst: Dries Doucé, CORE Beeld: CORE

Het aantal jonge bedrijven is in ons land beduidend lager dan in onze buurlanden.

Een onderneming starten brengt namelijk veel kosten met zich mee, wat mensen afschrikt. Wanneer men toch de stap zet, ligt de focus van ondernemingen voornamelijk op winstmaximalisatie en niet op maatschappelijk belang. Een spijtige zaak, het creëren van een maatschappelijke meerwaarde zou de drijfveer van elke onderneming moeten zijn.

G

elukkig is het voor veel bedrijven geen utopie meer maar realiteit. De studentenonderneming CORE is een mooi voorbeeld.

Studenten aan het roer De COREnauten zoals de studenten in CORE genoemd worden, combineren hun ingenieursstudie met het postgraduaat ‘Innoverend ondernemen voor ingenieurs’. CORE biedt de studenten een vormingsplatform dat de beroepsoriëntatie onderbouwt, de visie op duurzaamheid ontwikkelt en het coöperatief ICA-model van ondernemen aanbrengt. Indien de student de opgestelde leerdoelstellingen behaalt, krijgt hij of zij credits voor de postgraduaatsopleiding in de plaats. Zo levert CORE jaarlijks afgestudeerde ingenieurs die reeds een sterke visie omtrent duurzaam ondernemen gevormd hebben, aan de arbeidsmarkt. Idealiter blijft de COREnaut actief binnen het hetzelfde netwerk zodat beide partijen er voordeel bij hebben.

De continue doorstroom van COREnauten zorgt dat het een dynamische onderneming is met veel betrokken partijen. Bij het uitvoeren van projecten is voor CORE het belang van economische prestaties ondergeschikt aan dat van het integreren van maatschappelijke belangen.

Vennootschapsvorm cvba-so Volgens CORE is een coöperatie de manier om op een verantwoorde manier te ondernemen en duurzaam te innoveren. Het laat toe om samen een gemeenschappelijke maatschappelijke meerwaarde te realiseren en samen te werken met anderen zonder te concurreren.

Coöpereren met partnerorganisaties vergemakkelijkt het uitvoeren van economisch rendabele projecten die binnen ecologische randvoorwaarden passen, met aandacht voor de sociale kant.

De vennootschapsvorm die hiermee het best overeenstemde is een cvba-so. Voluit geschreven: een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, en met een sociaal oogmerk.

Sociaal oogmerk Meer dan een traditioneel bedrijf streeft CORE een duidelijke maatschappelijke meerwaarde na. CORE is dit zelfs verplicht, het staat in de statuten. CORE engageert zich om een duurzame levenswijze, rationeel energiegebruik en coöperatief ondernemen in het onderwijs actief te promoten. Dit oogmerk impliceert dat vennoten slechts een beperkt vermogensvoordeel nastreven. Binnen de onderneming is bepaald dat CORE 30 procent van zijn omzet investeert in projecten met een sociaal oogmerk.

Projecten met maatschappelijke meerwaarde Een voorbeeldproject waarin CORE investeert is ‘Caves & Energieke Scholen’.

Sinds de start van het schooljaar 2016-2017 neemt CORE het energiebeleid van zes Leuvense scholen onder de loep. Het doel is om in elke school een energiebesparing van 5 procent te realiseren ten opzichte van het voorbije schooljaar. Om een voldoende grote invloed te hebben op het energiegebruik van de scholen benaderen we dit doel vanuit twee verschillende ideeën: “Meten is weten” en “Kennis leidt tot duurzaamheid”.

Het eerste idee heeft een technologische achtergrond. We installeren energiemeters die het gas-, water- en elektriciteitsverbruik meten. Aan de hand van verschillende analyses op de verzamelde data wordt drie keer per jaar een verslag opgemaakt met mogelijke problemen en ingrepen.

Het tweede idee berust op sensibilisatie. We organiseren in elke school een energieweek waarin we de leerlingen bewust maken van het begrip energie en alles wat dit met zich meebrengt. Daarnaast laten we hen op speelse wijze nadenken over de duurzaamheid van alledaagse taken.

Voldoening des te groter De werking van CORE is een mooi voorbeeld van hoe men succesvol kan ondernemen

terwijl men een maatschappelijke meerwaarde nastreeft. Economisch rendabele projecten die maatschappelijk verantwoord zijn, of meer nog, een meerwaarde betekenen, zullen er steeds zijn.

De voldoening en appreciatie die volgen bij de uitvoering van dergelijke projecten compenseren ruimschoots de extra geleverde inspanningen. CORE geeft de tip aan elke startende ondernemer om een cvba als juridische structuur in overweging te nemen.

Deze vennootschapsvorm faciliteert het opzetten van een ondersteunend netwerk dat maatschappelijk ondernemen toelaat. mvo - ecoTips 17.5

27

Europese bedrijfsleiders drukken geloof in Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen uit Tekst: Toon Wassenberg

Onlangs presenteerde CSR Europe in samenwerking met consultancybureau Globescan de resultaten van een bevraging bij 160 bedrijfsleiders uit 26 Europese landen en een waaier aan sectoren.

D

e bevraging toont een positieve houding ten aanzien van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable Development Goals of SDG’s), maar brengt ook duidelijke knelpunten naar boven.

Belangrijk dat bedrijven met SDG’s bezig zijn De SDG’s worden gezien als een belangrijke hefboom voor innovatie, voor samenwerking en om duurzame bedrijfsstrategieën (intern) af te dwingen. Meer dan 9 van de 10 bevraagde bedrijfsleiders vindt het belangrijk om engagement op te nemen wanneer het over de SDG’s gaat. Wanneer hen gevraagd wordt waarom, zegt 8 op 10 dat die SDG’s in lijn liggen met de eigen bedrijfswaarden en hun duurzame strategie. Het bevestigt dat in de ogen van bedrijfsleiders SDG’s en bedrijfsstrategieën perfect kunnen samensporen. Dit geeft een stevige basis voor business cases die de toepassing van de SDG’s in de praktijk brengen.

Daarnaast ziet net de helft (52 procent) nieuwe businessopportuniteiten in het omarmen van de SDG’s en geeft 46 procent aan dat ze multistakeholder partnerschappen kunnen versterken. Van de 160 bevraagde bedrijfsleiders bestempelen er 3 de SDG’s als ‘niet relevant voor de zakenwereld’.

SDG’s dringen slecht door tot topmanagement Een meerderheid zegt dat het topmanagement (53 procent) en de medewerkers bezig met CSR en duurzaamheid (67 procent) op de hoogte zijn van de SDG’s. Slechts 11 procent geeft aan dat dit ook in het middenmanagement zo is. Vooruitgang in de SDG’s veronderstelt kennis en betrokkenheid van de top tot de werkvloer. Bedrijven hebben baat bij interne innovatieplatformen die communiceren en betrokkenheid organiseren van alle managers en medewerkers. De sleutel ligt bij het middenmanagement en bij diensten

28

ecoTips 17.5 - mvo

zoals R&D, innovatie, strategie en supply chain.

Beperkte vraag stakeholders zet rem op groter engagement Als - zoals je hierboven leest – 53 procent van het topmanagement geëngageerd is om van de SDG’s werk te maken, dan zijn er ook 47 procent voor wie dat niet het geval is. De hoofdreden die bedrijfsleiders daarvoor geven is het gebrek aan aandacht vanwege de aandeelhouders en investeerders van de bedrijven. Andere redenen zijn dat de rechtstreekse link van de SDG’s met de kernactiviteit van het bedrijf niet gezien wordt, dat ze te complex zijn of dat maatschappelijk verantwoord ondernemen in het algemeen niet hoog op de interne agenda staat.

Het is opvallend dat gendergelijkheid (SDG5) onderaan de lijst van ‘bedrijfsklare’ SDG’s bungelt, terwijl er een bewezen verband is tussen positieve bedrijfsresultaten en gendergelijkheid in bedrijven

Bedrijven vragen meer steun om met SDG’s aan de slag te kunnen 51 procent van de bedrijfsleiders noemt te beperkt maatschappelijk bewustzijn als belangrijkste hinderpaal wanneer ze aan de slag willen met de SDG’s. Andere uitdagingen die ze vermelden: • een gebrek aan duidelijke richtlijnen of manieren waarop je werk kan maken van de SDG’s (37 procent) • een tekort aan engagement vanuit het beleid (36 procent) • een gebrek aan middelen (24 procent) Dit toont aan de bedrijfsleiders meer ondersteuning nodig hebben. Het is voor hen niet altijd duidelijk hoe ze met de SDG’s moeten

omgaan, ook wanneer ze overtuigd zijn van het nut ervan. Ze noemen de overheid essentieel hiervoor. Maar er is ook een duidelijke overtuiging dat meer partnerschappen en het delen van goede praktijkvoorbeelden en studieresultaten helpen om roadmaps uit te tekenen die bedrijven kunnen inspireren.

Open houding ten aanzien van partnerschap en samenwerking De meerderheid van de bedrijfsleiders staat open voor samenwerking met andere bedrijven (63 procent), overheden (58 procent) en ngo’s (55 procent). Ongeveer een derde denkt hetzelfde over intergouvernementele organisaties zoals de Verenigde Naties (32 procent) en investeerders (28 procent).

Deze resultaten tonen een honger naar partnerschappen en samenwerking om de SDG’s aan te pakken. De kansen liggen er nu voor bedrijven en anderen om de handen in elkaar te slaan en om samen op zoek te gaan naar oplossingen. Vooral voor intergouvernementele organisaties ligt de weg open om hun meerwaarde aan te tonen door meer tools en nuttige informatie beschikbaar te stellen. Zo kunnen ze een duw in de rug geven aan bedrijven om de SDG’s in te kapselen in hun bedrijfsstrategie en in concrete businessplannen.

Top 3 van de ‘bedrijfsklare’ SDG’s: werk, gezondheid en verantwoorde consumptie en productie Het gros van de bedrijven heeft beperkte middelen ter beschikking en je kunt niet verwachten dat ze alle SDG’s aan hetzelfde ritme implementeren. Daarom werd aan de bedrijfsleiders gevraagd om de 17 SDG’s te ordenen in volgorde van belangrijkheid en haalbaarheid zoals zij die zien voor hun bedrijf.

De top drie is de volgende: • eerlijk werk en economische groei (SDG 8) • goede gezondheid en welzijn (SDG 3) • verantwoorde consumptie en productie (SDG 12) Aan het andere eind van het spectrum bevinden zich leven in het water (SDG 14), ongelijkheid verminderen (SDG 10) en schoon water en sanitair (SDG 6) als minst relevant of haalbaar.

Opvallend: gendergelijkheid (SDG 5), toch een belangrijk maatschappelijk thema in Europa, bengelt mee onderaan op de dertiende plaats. Dat terwijl er een bewezen verband is tussen positieve bedrijfsresultaten en gendergelijkheid in bedrijven. Daarom loont het de moeite om nog veel meer informatie te verschaffen aan bedrijven over hoe de toepassing van duurzame ontwikkelingsdoelen in bedrijven ook de economische resultaten ten goede kan komen. SDG’s staan echter niet los van elkaar, ze vormen een samenhangend geheel. Vooruitgang voor de ene doelstelling heeft een positieve invloed op de andere SDG’s.

traden minder dan twee jaar geleden in werken. Uit de bevraging mag blijken dat al heel wat Europese bedrijven ze omarmen.

De algemene appreciatie ervan is positief.

Ze zijn vaak in lijn met de bedrijfsstrategie en -waarden. Tegelijk blijkt er nog een lange weg af te leggen en leeft er veel vraag naar richtlijnen, tools en praktijkvoorbeelden die kunnen inspireren.

Conclusie van het rapport De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen onder hun huidige vorm zijn nog jong. Ze

• Interne kampioen: duid een interne hoofdrolspeler aan en organiseer een sessie voor het bestuur over hoe SDG’s

Wat kunnen bedrijven vandaag doen?

Het rapport van CSR-Europe en Globescan geeft tot slot nog een aantal aanbevelingen voor bedrijven mee:

breed ingang kunnen vinden in het bedrijf om groei te stimuleren, productiviteit te verhogen en risico’s te beperken • Meet en deelprogramma’s: leg doelen vast en publiceer ze zodat het engagement verankerd is om de sociale en ecologische voetafdruk in lijn met de SDG’s aan te pakken • Evalueer interne regels en procedures: kijk naar het interne beleid en de bijhorende regels om zeker te zijn dat ze het werk rond SDG’s versterken en niet verhinderen • Maak incentives van de doelstellingen: link compensaties en boni van het management aan resultaten die met de SDG’s te maken hebben

Prioriteitenvolgorde van de SDG’s zoals aangeduid door bedrijven.

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

Beeld: CSREurope

1

mvo - ecoTips 17.5

29

Carlson Rezidor Hotel Groep in Ethisphere-lijst Ethisch ondernemerschap in de hotel business Tekst: Toon Wassenberg Beeld: Carlson Rezidor Hotel Groep In de animatiereeks South Park wordt de Amerikaanse stad Scottsdale ’The most horrible, most miserable place on Earth’ genoemd. De makers van die episode uit 2008 zagen minstens één mogelijk lichtpunt over het hoofd. Vanuit Scottsdale ontwikkelde zich op dat moment wat we vandaag kennen als één van de meest geciteerde rankings over ethisch ondernemen, de Ethisphere World’s Most Ethical Companies Ranking.

Inge Huibrechts, Carlson Rezidor Hotel Groep: “Sinds 2011 hebben we ons energieverbruik met 25 procent teruggeschroefd en het waterverbruik in onze hotels is met bijna 30 procent verminderd sinds 2007.

30

ecoTips 17.5 - mvo

E

coTips zocht uit hoe de ranking tot stand komt en stak haar licht op bij het enige bedrijf op de ranking van 2017 dat opereert vanuit een Belgische hoofdzetel: de Carlson Rezidor Hotel Groep.

Uitgebreide vragenlijst De oorsprong van de ranking ligt bij het vakblad Ethisphere Magazine dat in november 2006 het levenslicht zag. De eerste ranking was die van 2007. Ethisphere maakt een analyse op basis van een tweehonderd vragen die bedrijven moeten invullen. Dan volgt desktop research om de antwoorden te toetsen aan de werkelijkheid. De vragen vallen onder vijf gewogen categorieën: ethics and compliance program (35 procent), corporate citizenship and responsibility (20 procent), culture of ethics (20 procent), governance (15 procent) en leadership, innovation and reputation (10 procent). In de laureatenlijst van 2017 staan 124 bedrijven uit 52 bedrijfstakken en 19 landen. Ethisphere geeft aan dat hun door de jaren opgebouwde databank vooral bedrijven bevat met een jaaromzet van meer dan 250 miljoen dollar. Ze wijten dit op hun website zelf aan de strenge minimumvoorwaarden die gesteld worden.

Geen onbelangrijk detail: bedrijven moeten zichzelf kandidaat stellen voor een doorlichting én ze betalen daarvoor.

Een doorlichting kost tussen de 1.000 en 1.500 dollar, afhankelijk van de omzet van het bedrijf.

En als je dan op de lijst geraakt, mag je voor 10.000 dollar het ‘The World’s Most Ethical Companies’ logo gebruiken. Deze aanpak heeft ervoor gezorgd dat de ranking regelmatig kritiek kreeg, in het bijzonder wanneer minder ethische praktijken van bedrijven de media haalden en die bedrijven op de ranking prijkten. Er werden bijvoorbeeld vragen gesteld bij het feit dat bedrijven in de ranking ook andere banden kunnen hebben met Ethispere, bijvoorbeeld via (betalend) lidmaatschap van bedrijfsnetwerken onder de vlag van Ethispere.

Carlson Rezidor Hotel Groep In de Ethisphere ranking van 2017 valt de aanwezigheid van het enige bedrijf met hoofdzetel in België op, de Carlson Rezidor Hotel Groep. De groep omvat een aantal bekende hotelketens zoals Radisson, Park Plaza en Park Inn. Zelfs met de bedenkingen die je kunt plaatsen bij de manier waarop de Most Ethical Companies ranking tot stand komt, wilden we weten hoe een grote hotelketen omgaat met maatschappelijk verantwoord ondernemen.

We spraken daarom met Inge Huibrechts, Vice President Responsible Business bij de hotelgroep.

Bedrijven moeten zichzelf kandidaat stellen voor de Ethisphere ranking. Is het voor jullie belangrijk om hier deel van uit te maken? En waarom precies de ranking van Ethisphere? Geniet die een bepaalde reputatie die in jullie sector belangrijk is?

Absoluut. Het was voor ons als internationale hotelketen met hotels in 70 landen, belangrijk om deze externe erkenning te bekomen. Onze oorsprong ligt in Scandinavië en we hadden als eerste hotelketen binnen de industrie een milieupolicy voor al onze Radisson Blu en Park Inn by Radisson hotels. Sinds dat eerste moment hebben we onze 40.000 werknemers bewust gemaakt van wat verantwoord en ethisch gedrag betekent. Tegenover onze gasten, elkaar, de lokale gemeenschap en de planeet.

We stelden ons kandidaat, eerder vanuit het standpunt van een externe toetsing van onze interne processen, dan voor de publiciteit. En ook toen de criteria met de jaren uitgebreid werden, lukte het ons om op de lijst genoteerd te blijven.

Op welk niveau in het bedrijf wordt dit gedragen? Is er iemand verantwoordelijk voor het thema op het hoogste uitvoerend niveau van het bedrijf?

Het is belangrijk voor Responsible Business, dat iedereen zich betrokken voelt elke dag en in alles wat we doen. Zeker als je bekijkt dat we 140 nationaliteiten tewerkstellen en

in welke brede waaier van landen en steden onze hotels te vinden zijn. Er is dus zowel betrokkenheid in de directie en de raad van bestuur als bij onze werknemers. De werknemers ontvangen bij hun aantreden allemaal een boekje met onze waarden en een ethische gedragscode. Daar bovenop ontvangt iedereen een opleiding in Responsible Business – die we Living Responsible Business en Leading Responsible Business noemen.

Op welke onderwerpen binnen maatschappelijk verantwoord ondernemen legt Rezidor graag de nadruk?

Met ons Responsible Business programma focussen we op Think Planet (minimale voetafdruk van onze hotels in termen van energie, water, CO2 en afval), Think People (zorgen voor werknemers, gasten en dezelfde standaarden hanteren bij onze leveranciers) en Think Community (bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen, zowel lokaal als wereldwijd).

Onze Radisson Blu hotels zijn vooral betrokken bij het verantwoord omgaan met

water. We dragen wereldwijd bij om dorpen van veilig drinkwater voorzien. Zo koppelen onze hotels bijvoorbeeld een donatie aan elke handdoek die onze gasten voor meer dan 1 nacht gebruiken. In de laatste 3 jaar hebben we zo al meer dan 15.000 kinderen levenslang van drinkwater voorzien. Ik ben persoonlijk enkele van deze projecten gaan bezoeken in Kenya. Veilig drinkwater heeft een grote invloed op het leven van de kinderen en de vrouwen die tot 6 km per dag moeten stappen om drinkwater te vinden.

Onze Park Inn by Radisson hotels werken dan weer voor lokale jeugd in moeilijkheden. Elk hotel werkt samen met een lokale organisatie om begeleiding of praktische opleidingen te organiseren voor jongeren die het moeilijk hebben op school of thuis. Hotels die hierin uitblinken krijgen van het hoofdkantoor een speciaal projectcadeau: we sturen de internationale mural artist Joel Bergner bij hen langs die samen met de jeugd in kwestie een muurschildering in de stad ontwerpt en maakt. Zo hebben we al muurschilderingen gerealiseerd in 11 steden, zoals Brussel, Riga, Kaapstad, Oslo en Detroit. In Brussel is onze

muurschildering van 2 jaar geleden nog te zien aan het station Brussel Zuid. Helaas is die gedeeltelijk overschilderd en getagd intussen.

Is het ook een commerciële keuze, een kwestie van marketing, voor Rezidor om via dergelijke rankings maatschappelijk engagement te tonen?

Het is een feit dat Responsible Business – op voorwaarde dat we onze acties goed uitleggen – het bedrijf aantrekkelijker maakt voor hotelgasten en voor werknemers. Als zodanig heeft Responsible Business zeker een positief effect op het bedrijf. Het behalen van deze en andere rankings of prijzen is een externe erkenning. Nu we al 8 jaar voorkomen op de lijst van Most Ethical Companies wordt het een erezaak om daar ook te blijven.

Meer info over Ethisphere en de opbouw van de ranking: ethisphere.com. De kandidaatstelling voor 2018 is onlangs geopend.

Meer over het duurzaamheidprogramma van de Carlson Rezidor Hotel Groep: carlsonrezidor.com/responsible-business

Onze hotels koppelen een donatie aan elke handdoek die onze gasten voor meer dan 1 nacht gebruiken. In de laatste 3 jaar hebben we zo al meer dan 15.000 kinderen levenslang van drinkwater voorzien.

mvo - ecoTips 17.5

31

Een pleidooi voor gelijkstroom in woningen en bedrijfsgebouwen Tekst: imec

Waarom wij een wisselstroomnetwerk gebruiken en waarom gelijkstroom beter zou zijn Aan het einde van de negentiende eeuw ontstond er een hevige discussie tussen Nicola Tesla en Thomas Edison en hun respectieve medestanders en financiers. Deze zogeheten ‘Oorlog van de stromen’ bepaalt nog steeds hoe onze stroomnetwerken functioneren. De kwestie die beide kampen verdeelde, ging vooral over de stroomdistributie. Tesla verdedigde het transport over grotere afstanden via hoogspanningsnetwerken met wisselstroom, Edison vond het beter om lokaal, dichtbij de verbruikspunten, gelijkstroom op te wekken.

Er werden toen zowel wisselstroom- als gelijkstroomsystemen ontwikkeld, maar aan gelijkstroom bleken een aantal nadelen te kleven, vooral voor een efficiënte elektriciteitsdistributie over lange afstanden.

En dus viel de keuze uiteindelijk op de wisselstroomtechnologie, met elektrische stroom die periodiek van richting verandert.

Tesla won en daarvan dragen wij nog altijd de gevolgen: het elektriciteitsnet transporteert wisselstroom naar onze gebouwen en uiteindelijk naar elk stopcontact.

Professor Johan Driesen van de KU Leuven en EnergyVille wijst erop dat het elektriciteitslandschap nu ingrijpend verandert, waardoor gelijkstroom nieuwe kansen krijgt. “De opkomst van ledverlichting, die op gelijkstroom werkt, was in dit opzicht doorslaggevend. Bovendien vindt er een niet te stoppen evolutie naar meer lokale stroomopwekking plaats, vooral via zonnepanelen op daken, die gelijkstroom 32

ecoTips 17.5 - mvo

produceren. De lokale stroomproductie wordt efficiënter door lokale energieopslag in batterijen, ook weer met gelijkstroom. Tel daar nog een berg huishoudtoestellen bij op die allemaal gelijkstroom nodig hebben: laptops, airco, koelkasten en alle apparaten op batterijen.”

Dat leidt onvermijdelijk tot de vraag waarom we geen lokale gelijkstroomnetten zouden opzetten in woningen, bedrijfsgebouwen en zelfs industriële sites.

Johan Driesen: “Wij hebben een model ontwikkeld om de kosten te vergelijken tussen gebouwen met gelijk- en wisselstroom, gebouwen die uitgerust zijn met zonnepanelen en batterijopslag. In het wisselstroomgebouw zijn alle toestellen, maar ook de zonnepanelen en de batterij, apart aangesloten via wisselstroom-gelijkstroomomvormers. In het gelijkstroomgebouw functioneren er alleen gelijkstroom-gelijkstroomomvormers en één enkele wisselstroom-gelijkstroomomvormer voor de aansluiting aan het stroomnet. Het model leerde ons dat een gelijkstroomnet in een woning tot 35 procent minder investeringen vergt en het elektriciteitsverbruik met 10 procent vermindert. Lokale nanonetwerken op gelijkstroom zijn dus beslist zinvol, zowel financieel als qua duurzaamheid.”

Ook Marija Zima, groepsleider power & energy systems bij ABB Switzerland, deelt die mening: “Woningen en auto’s nemen een groot deel van het energieverbruik voor hun rekening.

Door technologische doorbraken op deze twee domeinen zal het percentage nativegelijkstroomapparaten blijven toenemen. Deze technische uitdaging moeten wij nu al aangaan.”

Hoe bereiden wij de wereld voor op nanonetwerken op gelijkstroom?

“Het idee om onze gebouwen uit te rusten met nanonetwerken op gelijkstroom is vrij recent,” zegt professor Jef Poortmans, die eveneens verbonden is aan de KU Leuven en Energyville.

“Wij moeten dit idee nu onderbouwen met onderzoek en experimenten. Daarom hebben wij van nanonetwerken op gelijkstroom één van de speerpunten van EnergyVille gemaakt, één van de uitgebreidste samenwerkingsprojecten op energiegebied in Europa. Binnen EnergyVille werken de Vlaamse onderzoeksinstituten KU Leuven, VITO, imec en UHasselt nauw samen aan duurzame energie en slimme energiesystemen. Onze onderzoekers stellen hun expertise ter beschikking van bedrijven en overheden. Het is de bedoeling om te evolueren

naar energie-efficiënte gebouwen en slimme netwerken voor een duurzame stedelijke omgeving. Slimme elektriciteitsnetwerken en geavanceerde wijkverwarming en -koeling horen daar zeker bij.”

“Maar om een echte transformatie te organiseren heb je meer nodig dan beschikbare en geoptimaliseerde technologie,” zegt Paul Mathijs. Hij is CEO van Niko, een marktleider in innovatieve en slimme stopcontacten, schakelaars en woningautomatisering. Hij weet wat er nodig is vóór consumenten een nieuw idee aanvaarden. “Uiteindelijk moeten mensen zoals jij en ik de rekening betalen. En dat doen ze alleen maar als er persoonlijke voordelen voor hen inzitten.”

“Wij hebben dringend transnationale normen nodig,” verzekerde hij, “zodat early adopters niet vastzitten aan keuzes die achteraf verkeerd blijken te zijn. Bedrijven en onderzoeksinstellingen moeten ook een taal hanteren waarin de gebruiker centraal staat. Je moet consumenten niet om de oren slaan met termen als netwerkbalancering en omvormerverliezen. Wij moeten integendeel bewijzen dat een gelijkstroomnet extra comfort oplevert, voordeliger is en het leven eenvoudiger Prof. Johan Driesen, KULeuven en Energyville: “Via een model berekenden we dat een gelijkstroomnet in een woning tot 35 procent minder investeringen vergt en het elektriciteitsverbruik met 10 procent vermindert.

Lokale nanonetwerken op gelijkstroom zijn dus beslist zinvol, zowel financieel als qua duurzaamheid.”

Beeld: imec

Om historische redenen transporteert het elektriciteitsnet wisselstroom en dus is de bekabeling van de meeste gebouwen afgestemd op wisselstroom. Toch verbruiken de toestellen in woningen en bedrijven vooral gelijkstroom, tot twee derde van het totale verbruik. Terwijl ook de lokale energieproductie en -opslag - zonnepanelen en batterijen - op gelijkstroom werkt. Is het dan niet zinvol om gebouwen uit te rusten met een lokaal gelijkstroomnet?

Imec besteedde een hele namiddag van zijn Imec Technology Forum 2017 Belgiumconferentie aan deze kwestie. Gastsprekers uit onderzoek en industrie pleitten voor een radicale omschakeling naar nanonetwerken op gelijkstroom in woningen en bedrijfsgebouwen.

maakt. Wil je een voorbeeld van hoe het niet moet? Kijk dan naar de huidige invoering van slimme elektriciteitsmeters, met meerdere normen en een vaag economisch plaatje voor de consument.”

Wat moet er technologisch nog veranderen?

ITF is een technologieforum en dus gingen diverse sprekers in op de technologische mogelijkheden voor toekomstige thuisnetwerken.

Bart Onsia brak een lans voor zonnetechnologie die deel uitmaakt van het gebouw zelf. Dus niet langer alleen maar panelen op het dak, maar ook op verticale gevels en oppervlakken die naar het oosten en het westen zijn gericht. Hij presenteerde technologieën die in aanmerking komen voor massaproductie en zich tegelijk lenen voor maatwerk. Hij had het over geweven stoffen die cellen met elkaar verbinden tot modules met variabele afmetingen, semitransparante dunnefilmtechnologieën en slim bedrade modules die geen moeite hebben met schaduw. Al deze technologieën werden bij imec onderzocht en ontwikkeld en zijn nu klaar voor industriële toepassingen.

Matthias Strobbe (senior researcher bij imec – IDlab – UGent) nam een kijkje in onze gebouwen. Hij vroeg zich af waarom het zo slecht is gesteld met de interoperabiliteit van slimme producten voor onze woningen.

In zijn ‘slimmewoninglab’ kunnen onderzoekers apparaten testen, middleware voor interoperabiliteit ontwikkelen en consumentengedrag in kaart brengen. Peter Coenen, senior expert bij VITO en EnergyVille, had het over batterijopslag en waarom systemen voor slim batterijbeheer moeten worden ontwikkeld en toegepast. “Er is behoefte aan beter batterijbeheer, met aspecten zoals monitoring van laadniveau en -tijd, inzicht in de gezondheidstoestand van elke batterij apart, uitbalancering van batterijen in een array.” Ook Joff Derluyn nam het woord, de CTO van EpiGaN, een spin-off van imec die substraten in galliumnitride (GaN) voor vermogenelektronica ontwikkelt. De toekomst van de stroomnetten zal afhangen van de efficiëntie van de vermogenelektronica, met name de omvormers. En die efficiëntie wordt ook bepaald door de gebruikte materialen.

“GaN is voor deze taak veel beter geschikt dan silicium, maar het is ook veel duurder. Daarom ontwikkelt EpiGaN een compromis: GaN dat

Kijken we naar een gebouw, dan is gelijkstroom eigenlijk een logische keuze: ledverlichting werkt op gelijkstroom net zoals laptops, airco, koelkasten en alle apparaten op batterijen. Er is steeds meer lokale stroomopwekking, vooral via zonnepanelen op daken, die gelijkstroom produceren. De lokale stroomproductie wordt efficiënter door lokale energieopslag in batterijen, ook weer met gelijkstroom.

is afgezet op een voordeliger siliciumsubstraat.

Omvormers die met deze wafers zijn gemaakt, zullen niet alleen efficiënter werken, maar ook bij hogere temperaturen. Ze maken een hogere stroomdensiteit mogelijk en halen een hogere schakelsnelheid. De omvormers kunnen daardoor veel kleiner worden dan vandaag het geval is.”

Edison@Home – in een bioscoop in jouw buurt?

“Er zijn nu meer redenen dan ooit om terug te grijpen naar het oorspronkelijke voorstel van Edison voor lokale gelijkstroomnetten,” zegt Johan Driesen. “Maar voor het zover is, moeten nog een aantal punten worden opgehelderd.

Zijn unipolaire of bipolaire kabels beter?

Welke spanning verdient de voorkeur? Om deze opties te testen, installeren wij momenteel een nanonetwerk voor gelijkstroom in een van onze EnergyVille-gebouwen. Voor de stroomvoorziening zorgen zonnepanelen, de

Beeld: Unsplash Jason Briscoe

Bart Onsia, innovation program manager Flanders bij imec, vroeg zich af hoe de productie van zonne-energie nog veel meer in gebouwen kan worden geïntegreerd: “Als we het CO2-niveau willen verlagen, terwijl de elektriciteitsvraag stijgt, dan hebben we een veel efficiëntere zonnetechnologie nodig, op grotere schaal. En aangezien 40 procent van de elektriciteit in gebouwen wordt verbruikt, moet daar ook zonne-energie worden opgewekt.”

energie wordt opgeslagen in een batterij, het stroomnet is van het bipolaire type met 4 aders en de spanning is aanpasbaar.”

En voor wie niet kan wachten om de ‘Oorlog van de stromen’ opnieuw te beleven, is er nu een film! Johan Driessen: “De hele discussie komt aan bod, met Benedict Cumberbatch als Thomas Edison en Nicholas Hoult als Nikola Tesla. In het voorjaar van 2018 in een bioscoop in jouw buurt te bekijken!”

ITF Belgium is de toonaangevende editie van de wereldwijde reeks Imec Technology Forums. Elk jaar komen experts en visionairs uit de hele wereld bij elkaar om tijdens een tweedaags evenement de technologietoekomst te schetsen en te bespreken hoe technologische innovatie naar de markt kan worden gebracht (ITF2017.be).

Duurzaamheid in de provincie West-Vlaanderen Tekst: Koen Vandepopuliere Beeld: Provincie West-Vlaanderen In onze reeks ‘Uit de provincie’ is deze keer West-Vlaanderen aan de beurt. Het bestuur gaat voor een klimaatneutrale en -bestendige provincie. In dat kader passen maatregelen op vlak van hernieuwbare energie, mobiliteit, water en landschap, economie en innovatie, en tenslotte ruimte en wonen. Concreet gaat West-Vlaanderen voor warmtenetten, Blue Energy, elektrische voertuigen, waterbuffers, collectieve woningrenovaties, een aankoopbeleid dat de circulaire economie een duwtje in de rug geeft, 50 procent meer vervoer via water tegen 2020 en nog veel meer.

T

egen 2030 wil provincie WestVlaanderen CO2-neutraal zijn. En tegen 2050 wil ze het grondgebied van provincie West-Vlaanderen klimaatneutraal en klimaatbestendig maken.

ON DG EBIED KLIMAATIN 2050 MOET WEST-VLAAMS GRESTE NDIG ZIJ N NEUTRAAL EN KLIMAATB

Door de provincie De gedeputeerden van de provincie streven voor de eigen organisatie naar CO2-neutraliteit tegen 2030. Om dat te bereiken, nemen ze onder meer maatregelen op vlak van de gebouwen. “De netto CO2-uitstoot van al onze gebouwen moet nul worden,” begint Guido Decorte, gedeputeerde voor milieu, landschap en natuur voor provincie West-Vlaanderen.

“Neem bijvoorbeeld het bezoekerscentrum in het onlangs vernieuwde ‘Zwin Natuur Park’.

Daar hebben we de ambitie om minstens de duurzaamheidprestatie ‘very good’ te behalen binnen BREEAM, de befaamde methodiek om duurzame gebouwen te realiseren. Een ander voorbeeld van ons streven naar CO2-neutrale gebouwen is het Wereldhuis in Roeselare. Dat wordt aangesloten op een warmtenet, dat als warmtebron een afvalverbrandingscentrale heeft. En er is meer. Zo heeft de provincie intussen zes gebouwen met zonnepanelen op het dak, bij nieuwbouwprojecten installeren we zo vaak mogelijk een warmtepomp, en in al onze gebouwen zijn we energiezorgplannen aan het implementeren.”

Om CO2-neutraal te worden, neemt de provincie ook maatregelen op vlak van haar provinciale vloot. Decorte: “Die zijn we stelselmatig aan het verduurzamen, met elektrische of hybride voertuigen. En op heel wat van onze sites en in de provinciedomeinen komen laadpalen waarop elektrische voertuigen van de provincie, of van onze bezoekers, kunnen aansluiten.”

Voor de provincie Tegen 2050 moet heel West-Vlaanderen klimaatneutraal en klimaatbestendig zijn.

“Om dat waar te maken, voeren we een meersporenbeleid,” legt Decorte uit.

“Alle diensten van ons bestuur, maar ook tal van doelgroepen, moeten daaraan meewerken.

Samen nemen we initiatieven op vijf terreinen: hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit, water en landschap, economie en innovatie, en tenslotte ruimte en wonen. En onze prioritaire doelgroep, dat zijn de gemeenten. Die Guido Decorte, gedeputeerde voor milieu, landschap en willen wij, als territoriaal natuur voor provincie West-Vlaanderen: “De provincie werkt coördinator voor het op vijf sporen naar duurzaamheid: hernieuwbare energie, burgemeestersconvenant, duurzame mobiliteit, water en landschap, economie en innovatie, en tenslotte ruimte en wonen.” inspireren en stimuleren.”

34

ecoTips 17.5 - mvo

Het beleid werkt in fases. In de huidige fase ligt de nadruk vooral op mitigatie: de CO2uitstoot doen dalen. Maar gaandeweg zal de provincie steeds meer inzetten op adaptatie: de natuurlijke en menselijke systemen aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering.

Een voorbeeld is dat de provincie in haar vergunningenbeleid voldoende grote waterbuffers oplegt. Dat heeft twee doelen: het moet wateroverlast voorkomen, en het geeft bedrijven de kans gebruik te maken van het hemelwater dat daarin terechtkomt.

We geven nog een selectie van acties die passen in het West-Vlaamse klimaatbeleid.

Er is een ondersteuningssysteem voor lokale klimaatprojecten, met gemeenten als eerste doelgroep. Een ander voorbeeld is de Testkaravaan, die bedrijven de kans geeft een duurzaam vervoersmiddel te testen. Of nog: de Mobiscan, die het woon-werkverkeer van een bedrijf of bedrijventerrein doorlicht.

Ook is er het project ‘luchtthermografie’.

Daarmee zijn de warmteverliezen in kaart gebracht van de woningen in de Westhoek: zo kan de provincie zorgen voor collectieve woningrenovatie. In andere delen van de provincie vindt dit nu navolging. Er vinden ook groepsaankopen groene stroom en gas plaats - kleine bedrijven kunnen daaraan deelnemen. Een ander voorbeeld van een actie is het onderzoek naar de mogelijkheden voor warmtenetten en het gebruik door bedrijven van elkaars warmteoverschotten. Tenslotte leveren de 1.800 hectare provinciedomeinen een positieve bijdrage tot het klimaat.

Steunpunt Duurzaam Bouwen Met het Steunpunt Duurzaam Bouwen, Acasus, werkt de provincie een adviesaanbod uit. Dat is vooral gericht naar particulieren en overheidsbesturen. Maar ook bedrijven zijn daarmee gebaat, met name de bouw- en installatiebedrijven die het duurzaam bouwen moeten waarmaken. En in Veurne bevindt zich het provinciaal centrum duurzaam bouwen. Dat zet vooral in op vorming van de bedrijven die duurzaam bouwen waarmaken.

Binnenkort wordt het ook een tooncentrum: dat houdt in dat bedrijven die oplossingen bieden voor duurzame bouwoplossingen, er producten en diensten zullen kunnen aanprijzen.

Duurzame aankopen “In toenemende mate bouwen we duurzaamheidscriteria in ons aankoopbeleid

zover ze in onze aandachtsgebieden voor kleine landschapselementen liggen,” luidt het, “zijn we steeds bereid om ook industriële of dienstenbedrijven daarbij te begeleiden. Tot ons aanbod behoren advies, 70 procent financiering van materialen zoals plantgoed en palen, natuurtechnisch graafwerk, en een inrichtingsplan inclusief uitvoering.”

in,” gaat Decorte verder. “In de weging van alle aankoopcriteria tellen die voor 20 tot 40 procent mee. Met die aanpak stappen we steeds meer richting circulaire economie.

Producten met een geringe klimaatimpact, zoals deze die herbruikbaar zijn of gemaakt uit gerecycleerde onderdelen, krijgen gaandeweg een streepje voor. Het aankoopbeleid kan ook betekenen dat we in de plaats van een product een dienst inkopen. Dat kiezen voor een dienst in plaats van voor een product, kent iedereen uit de sector van bijvoorbeeld de kopieerapparaten. We kopen die niet, maar we kopen een kopieerservice. In de meeste andere sectoren wordt zo’n aanpak, voorlopig nog, als revolutionair beschouwd. En een leverancier die een dienst aanbiedt, zullen we nog bijkomend beoordelen op zijn milieu- en klimaatmerites.”

In het kader van het streven naar een circulaire economie, streeft de provincie voor haar gebruiksgoederen ook een duurzaam tweede leven na: “Zo wordt onze ICT-apparatuur via een bewust gekozen ophaler zoveel mogelijk geüpcycled. Dat betekent dat die wordt gedemonteerd, waarna de onderdelen worden gecheckt op mogelijk hergebruik. Op die manier wordt 90 procent van de materialen gerecycleerd, en het levert ook nog sociale tewerkstelling op.”

Biodiversiteit Dan zijn er nog de West-Vlaamse landschapsconsulenten. Intussen maakten die bijna 1.000 landschapsbedrijfsplannen op voor landbouwbedrijven. Decorte legt uit dat de provincie daarmee zorgt voor landschapsaankleding met streekeigen groen.

Ook bevordert ze zo biodiversiteit. “Voor

Hernieuwbare energie De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij, POM West-Vlaanderen, draagt eveneens bij tot de verduurzaming van West-Vlaanderen.

Zo wordt door de provincie geïnvesteerd in nieuwe logistieke platformen langs kanalen.

POM West-Vlaanderen is verantwoordelijk voor de technische uitwerking en streeft naar een tonnagetoename over water van 50 procent tegen 2020. Ook is POM actief op gebied van innovatieve manieren om uit de zee groene stroom, blauwe energie dus, te winnen.

Bijvoorbeeld uit getijden, stromingen en golven.

In dat kader werkt POM, samen met partners uit de bedrijfswereld en kennisinstellingen, aan testplatformen op zee. Het is ook POM WestVlaanderen dat, 25 jaar geleden, begon met het Charter Duurzaam Ondernemen. Dat is een hulpinstrument om duurzaam ondernemen vorm te geven en te werken aan verbetering van de prestaties op milieu-, sociaal en economisch vlak. Vandaag bestaat zo’n Charter in heel Vlaanderen. Vanaf volgend jaar steekt VOKA het Charter in een nieuw kleedje. In provincie West-Vlaanderen blijft daarin een belangrijke rol weggelegd voor de POM.

Provinciedomein Bulskampveld

Kengetallen West-Vlaanderen • Oppervlakte: 3.144 km² • 1.185.788 inwoners (2017) • 64 gemeenten • Provinciehoofdplaats: Brugge • 29 Seveso-bedrijven (juli 2017) • Zo'n 107.000 zelfstandige ondernemers en vrije beroepen • Tegen 2030: klimaatneutrale provinciale bestuurlijke eenheid. Tegen 2050 moet het hele West-Vlaamse grondgebied klimaatneutraal én -bestendig zijn.

• Milieuvergunningsaanvragen ingediend in 2016 : 396. 303 werden gunstig verklaard, 3 geweigerd, 43 gedeeltelijk ingewilligd, 37 op proef vergund.

mvo - ecoTips 17.5

35

Boekrecensie

Frontlijnen, een reis langs de achterkant van de wereldeconomie Door Nick Meynen

Tekst: Hilde De Wachter

Een interessante manier om de internationale handel in grondstoffen en producten te doorgronden, is de scheepvaart te bestuderen. Onder welke vlag varen die grote tankers en containerschepen en waarom? Met welke grondstoffen en producten varen ze de wereld rond, hoe en waarom? De scheepvaart is dus een van de sleutels, aldus Nick Meynen, om de plaatsen van extractie, productie en de knooppunten van het internationale transport volledig in kaart te brengen. En het is meteen ook een ideale hefboom waarmee je de verwoestende impact van de globale economie op ecosystemen - zowel ondergronds als bovengronds - kunt regelen en reguleren.

D

e Environmental Justice Atlas en het Europese EJOLT-project brengen steeds duidelijker in kaart waar de frontlijnen in de wereld zich bevinden. Nick Meynen houdt in zijn boek een aantal van die schokkende frontlijnen tegen het licht. En dat is geen prettig gezicht.

Alles op scheepstransport Olie, uranium, zand, water, soja, palmolie,… van Au (goud) tot Z (Zand) en van bomen tot bodem. Een aantal onfrisse zaken komen aan de oppervlakte over wat we allemaal dumpen: afval dat ‘verloren gaat’, te snel verouderende elektronica, en de gebakken lucht van de handel in propere lucht. Ook labels zoals FSC blijken in de praktijk vaak niet te doen waarvoor ze gemaakt zijn. En bij de circulaire economie is er vandaag allesbehalve sprake van een ‘circle of life’, het is nog grotendeels een lineaire dodenmars van verslindende energie en materiaalontginningen ‘in’ en onverwerkte afvalstromen ‘uit’.

Toch staan in elk van die frontlijnen burgers op om de verwoestingen tegen te gaan. Meynen kent hen persoonlijk en toont aan hoe in de praktijk boosheid, angst en verdriet, positieve krachten worden wanneer mensen samen de 36

ecoTips 17.5 - mvo

strijd aangaan. In een deugddoend intermezzo in het boek, brengen een aantal pioniers licht in de duisternis. Het wordt duidelijk dat verzet tegen het destructieve tot een constructief en optimistisch gevoel leidt, niet tot depressiviteit.

Stilaan rijpt de tijd voor een schok in de duurzame richting. “We’re going to fight and we’re going to enjoy every single step of it,” dixit David Dene.

Positieve praktijken Vanaf dit moment is in het boek de (positieve) toon gezet. Meynen stoomt nu op volle kracht door en toont met behulp van een aantal trendsetters - personen, bedrijven, universiteiten, overheden - concrete waardevolle maatregelen en positieve praktijken die hele markten in de goede richting duwen. Hoopgevend!

Tussendoor krijgt team Juncker nog een flinke veeg uit de pan. De huidige EU-top moet het zwaar ontgelden. Meynen maakt brandhout van hun besparingsbeleid en van hun technieken om de bestaande EU-milieuwetgeving terug te schroeven. “Het internaliseren van externe kosten is nodig. Daarvoor heb je een sterke overheid nodig die het ‘level playing field’ maakt, zodat de goede bedrijven niet failliet gaan door de concurrentie met bedrijven die de kosten blijven externaliseren. Een sterke overheid moet reguleren, sturing geven en beboeten. De laatste jaren horen we vooral het omgekeerde,” aldus Meynen.

De mythe van de groei Professor Tim Jackson: “Mensen worden aangemoedigd om geld te spenderen dat ze niet hebben aan dingen die ze niet gebruiken om indruk te maken op mensen om wie ze geen bal geven.” Het is tijd voor degrowth, dat moet blijken uit de opkomende academische discipline met die - niet graag gehoorde- naam ‘degrowth’. Een efficiënte economie is nutteloos als ze niet samengaat met een sufficiënte economie - de economie van het genoeg, Peak Stuff! Meynen toont aan dat dit model nu al opgepikt wordt en geïmplementeerd door

een aantal grote internationale marktspelers.

Die wachten niet op de overheid omdat ze inzien dat een duurzaam productie- en consumptiemodel noodzakelijk is voor het overleven van hun business.

Kortom, Meynen slaagt er in dit boek in om cruciale elementen bloot te leggen waarmee bestuurders, zowel in privé als overheid, concreet aan de slag kunnen om milieuvriendelijke productie en consumptie mogelijk te maken. En hij maakt komaf met de mythe van de noodzakelijkheid van het stijgende BNP. Er zijn de afgelopen decennia meer duurzame en allesomvattende parameters ontwikkeld die ingezet kunnen worden.

Voorbeelden genoeg van betere maatstaven waarmee je vooruitgang kunt meten.

Meynen schuwt daarbij de moeilijke vragen niet: “Is de parlementaire democratie - zoals wij die vandaag in landen in het Westen kennen wel geschikt om met de uitdagingen die in dit boek geschetst worden om te gaan? Is in die zin de verkiezing van Trump een ‘blessing in disguise’ ?” Meynen laat zich goed omringen om duidelijk te maken dat elk bestuurssysteem staat of valt met efficiëntie en legitimiteit.

Meer info ejatlas.org Mapping ecological conflicts and spaces of resistance www.ejolt.org Environmental Justice Organisations, Liabilities and Trade Het boek Frontlijnen, een reis langs de achterkant van de wereldeconomie, is uitgegeven bij Uitgeverij EPO, 2017 in paperback op 288 pagina’s.

Boekrecensie

Ware winst:

algemeen welzijn eerst!

Door Christian Felber

Tekst: Hilde De Wachter De huidige economische systemen plaatsen het vergaren van kapitaal als doel en het bereiken van algemeen welzijn voor mens en leefomgeving zijn van ondergeschikt belang. “Nochtans,” zegt auteur Christian Felber, “wanneer je er de grondwet van landen op naslaat, of universele charters en verklaringen, dan zul je zien dat net het algemeen welzijn voor mens en omgeving op de eerste plaats staat, niet eigenbelang en winstmaximalisatie en geld ook niet.

Laten we het economische systeem dan ook op de logische doelen bouwen. Laten we gaan voor ware winst.”

I

n zijn boek legt Felber vervolgens uit hoe we dat kunnen bereiken. En hij gebruikt daarvoor evenzeer de markteconomie maar dan wel op een totaal andere manier dan wij dat vandaag gewoon zijn.

Kapitalistische markteconomie ontmaskerd Christian Felber is politiek wetenschapper, doceert aan de Universiteit voor Economie in Wenen en is oprichter van de GemeneGoed-Economie. Hij is een internationaal gerenommeerd spreker en commentator rond ethiek en economie in uiteenlopende media. Na vier eerdere bestsellers schreef hij Ware winst, zijn eerste boek dat in het Nederlands vertaald is.

Felber ontmaskert de kapitalistische markteconomie als dodelijk voor het maatschappelijk vertrouwen en hopeloos voor een leefbare toekomst; concurrentie als killer van het (zelf)respect en achterhaalde motivator; en geld als een middel dat verward wordt met het doel.

Hij stelt een volwaardig alternatief economisch systeem voor waarin het algemeen welzijn van de mens én zijn leefomgeving centraal staat: de Economie van het Gemene Goed.

Dankzij een nieuw wettelijk kader wordt de koers van de economie teruggebracht tot haar grondwettelijke bedoeling.

Felber legt haarfijn uit welke stappen hiervoor nodig zijn, en hoe deze via een

drieledig politiek participatieproces op een écht democratische wijze tot stand kunnen komen. Niet alleen de financiële architectuur, maar ook het eigendomsrecht, de democratische instrumenten, het beheer van gemeenschapsgoederen en de opvattingen over werk, onderwijs en opvoeding komen aan bod.

Tegelijk staat de Gemene-Goed-Economie uitdrukkelijk open voor kruisbestuiving vanuit andere benaderingen.

Hij weerlegt de kritiek als zou concurrentie en macht nodig zijn om mensen te motiveren.

“Onderzoek toont aan dat de grootste prestaties voortkomen uit intrinsieke motivatie en niet door concurrentie,” zegt Felber.

Gemene Goed Economie in de praktijk Christian Felbers Economie van het Gemene Goed is ondertussen een wereldwijd succes. Sinds de start van de Gemene-GoedBeweging in 2010 werden al zo´n 200 lokale ondersteuningsgroepen opgericht in een twintigtal landen. Duizenden personen en ondernemingen steunen het gedachtegoed, dat aan verschillende universiteiten en onderwijsinstellingen wordt onderwezen.

de moeite. Ware Winst is geen vakantielectuur (en ik kan het weten, want ik las het boek tijdens mijn vakantie). Hoewel er echt wel interessante analyses en informatie in het eerste deel van het boek staan, wordt de theorie pas duidelijk wanneer Felber in deel 7 praktijkvoorbeelden geeft. Zo passeren onder andere het Braziliaanse SEMCO, de community supported agriculture (CSA), de ethische banken, Natuurpunt en heel wat andere voorbeelden de revue. Ook de rubriek ‘Vaak gestelde Vragen (FAQ)’ in appendix 1 is interessant.

Voor organisaties die hun (vrijblijvende) MVO-doelstellingen een extra en bindende boost willen geven via de gemene goed-balans, zeker een aanrader.

Ware Winst Isbn: 9789062240296 Gepubliceerd in 2017 Paperback - 208p.

Prijs: € 20.00 Uitgeverij: Jan Van Arkel - EPO distributie

Honderden ondernemingen hanteren nu al de Gemene-Goed-Balans, die een rechtstreekse maat levert voor hun bijdrage aan het gemene goed - de nieuwe indicator voor economisch succes. Als genuanceerd werkinstrument met een slim hefboommechanisme en een koppeling aan wettelijke voordelen heeft de Gemene-Goed-Balans de macht om het gedrag van ondernemingen te meten en te sturen.

Daarom is het essentieel dat de GemeneGoed-Economie als grassrootbeweging haar weg vindt tot het wettelijk kader. En daaraan kan iedereen meehelpen. Elke gemeenschap kan op een democratische manier haar eigen versie van een Gemene-Goed-Economie creëren en - in plaats van blind en tegen elke prijs de illusie van het kapitaal na te rennen kiezen voor ware winst.

Geen strandlectuur Wie lekker onderuitgezakt in een strandstoel een luchtig verhaaltje wil lezen, is eraan voor

mvo - ecoTips 17.5

37

Energie monitoren om Energieslimmer te wonen Tekst en beeld: Smappee Steeds meer bedrijven zetten in op slimme energiemeters en –monitors om je woning energie-efficiënter te maken. Smappee uit Kortrijk, is zo’n bedrijf.

Het bracht recent de Smappee Plus op de markt.

S

mappee is een cleantech bedrijf dat al verschillende prijzen won met zijn energiemonitors. Zijn nieuwe Smappee Plus monitort alle elektrische installaties, zonnepanelen en complexe voorzieningen zoals warmtepompen en elektrische voertuigen, zodat de consument op elk moment een gedetailleerd overzicht krijgt van de hoeveelheid geproduceerde energie en het verbruik per apparaat. Daarmee is Smappee Plus volgens het bedrijf de meest geavanceerde energiemonitor op de markt.

Slimme woningen zijn een booming business: volgens de Europese Commissie zullen tegen 2019 maar liefst 68 miljoen woningen in Europa en de VS ‘slim’ zijn.

Smappee Plus monitort het energieverbruik in real time. Het toestel combineert de gepatenteerde NILM-technologie (NonIntrusive Load-Monitoring) met een zogenaamde submetering via klemmen.

Dankzij die klemmen herkent de monitor ook voorzieningen die vroeger moeilijk te detecteren waren, zoals apparaten met een variabele output (warmtepompen en aircosystemen) of apparaten met een vergelijkbaar verbruikspatroon.

Met de Smappee Comfort Plugs kan de consument zijn apparaten ook op afstand aan- of uitschakelen. En omdat Smappee Plus compatibel is met Internet of Things platformen, zoals Amazon Echo, IFTTT en Stringify, zijn er heel wat mogelijkheden. Zo kun je ervoor zorgen dat het licht aan gaat als je de garagepoort opent, of dat de tv-hoek wordt uitgeschakeld wanneer je het huis verlaat.

Via het apparaat kun je ook apparaten groeperen. Zo kan de consument bijvoorbeeld alle lampen in de woning onderbrengen in één categorie, om een beter beeld te krijgen van het totale energieverbruik voor verlichting.

Een oplossing voor de energieproblemen van vandaag …

De opkomst van hernieuwbare energie heeft een paar neveneffecten op korte termijn, die Smappee Plus handig weet aan te pakken.

38

ecoTips 17.5 - mvo

Warmtepompen zijn vandaag bijvoorbeeld heel populair, maar kunnen ook een ernstig geval van sticker shock veroorzaken bij een eerste blik op het totale prijskaartje. Warmtepompen verbruiken namelijk veel elektriciteit in bepaalde omstandigheden, maar het is erg moeilijk om na te gaan wanneer en in welke mate. Dankzij submetering kan de consument dit verbruik in real time volgen en ingrijpen wanneer nodig.

Daarnaast winnen ook elektrische voertuigen aan populariteit. Ze worden vaak gekocht met het oog op een belastingvoordeel, maar het is haast onmogelijk voor de consument om te berekenen hoeveel het opladen van de batterij precies kost. Dankzij Smappee Plus kunnen eigenaars van een elektrische wagen nu ook het energieverbruik van hun voertuig optimaliseren.

“Door de exponentiële groei van slimme woningen en hernieuwbare energie verloopt ook de monitoring gesofisticeerder en kan de consument realtimedata gebruiken om meteen actie te ondernemen,” aldus Stefan Grosjean, CEO van Smappee. “We stellen bovendien vast dat apparaten steeds complexer worden, wat ook nieuwe uitdagingen meebrengt voor een betrouwbare monitoring. Submetering beantwoordt perfect aan die behoefte.” … en morgen Het nieuwe sterproduct van Smappee is ontworpen met het oog op de toekomst.

De slimme woningen van morgen zullen immers verschillende installaties die

hernieuwbare energie opwekken combineren, zoals zonnepanelen, warmtepompen en thuisbatterijen.

De consument heeft dan niet alleen behoefte aan een betrouwbare monitoring op het moment van verbruik, maar hij moet ook de verschillende energiestromen binnen de woning actief kunnen sturen. Smappee Plus is specifiek ontwikkeld om die taak voor zijn rekening te nemen.

Met het oog op een toekomst waarin woningen en wijken ‘van het net’ gaan, is Smappee Plus bovendien klaar voor de uitwisseling van energie op micronetten met behulp van blockchain-technologie. “De lancering van Smappee Plus is een grote stap voor Smappee,” aldus Stefan Grosjean, CEO van Smappee. “Als nieuwe standaard voor thuismonitoring speelt dit nieuwe product een belangrijke rol in onze doelstelling om familiewoningen om te bouwen tot slimme en gedecentraliseerde energiehubs.”

0NLINE GELEZEN VIA ECOTIPS.ORG

www.m-tech.be www.m-tech.be

MATERIALEN - Nieuwe code van goede praktijk voor inzameling afvalolie De sectorfederatie van de circulaire economie Go4Circle schreef een Code van Goede Praktijk voor de inzameling van afvalolie bij bedrijven.

De code is een extra hulpmiddel om PCB-contaminatie te vermijden door vervuilers te wijzen op hun verantwoordelijkheden.

Meer kwaliteitscontrole Om de problematiek van PCBcontaminatie in afvalolie aan te pakken, nam Go4Circle het initiatief om een

Code van Goede Praktijk op te stellen.

Algemeen Directeur Werner Annaert licht de code toe: “We hebben de code samen met onze leden opgesteld en ondertekend.

Daarmee engageren zij zich om bij ophaling of levering van afvalolie twee stalen te nemen. De monsters worden gelabeld en verzegeld, waarbij een exemplaar door het inzamelbedrijf wordt bewaard en het andere door het bedrijf dat de afvalolie produceerde.”

Lees het volledige bericht op ecoTips.org

BEDRIJVEN - Gebiedsgerichte aanpak leegstaande bedrijfsruimten Het Departement Omgeving ging in een studie na hoe effectief het instrumentarium voor leegstaande en/of verwaarloosde bedrijfsruimten is.

In 2016 stonden ruim 2.700 bedrijfsruimten op de Vlaamse inventaris van leegstaande en/ of verwaarloosde bedrijfsruimten. Sinds 1997 schommelt het aantal geregistreerde bedrijfsruimten tussen de 2000 en de 3000 sites.

Gemiddeld staan leegstaande bedrijfsruimten 2,8 jaar op de leegstandsinventaris.

Het gaat om ruimten voor industriële, ambachtelijke, handels-, diensten-, landbouw-, tuinbouw-, opslag- of administratieve activiteit.

Lees het volledige bericht op ecoTips.org.

Bruggen Bruggen bouwers bouwers tussen milieu tussen milieu

Weer heel wat nieuwe vacatures in de sector

& ONDER NEMERSCHAP & ONDER NEMERSCHAP

De afgelopen weken kregen we weer nieuwe vacatures binnen. Ook deze vind je terug via de website.

ENERGIE - Zonneboilers, warmtepompen wegen zwaarder in E-peil De Vlaamse regering heeft het voorstel van Vlaams minister van Energie Bart Tommelein goedgekeurd om de rekenmethodiek ‘Energieprestatie en Binnenklimaat’ (EPB) te optimaliseren. Warmtepompen en zonneboilers zullen daardoor in de toekomst meer meetellen voor een gunstiger, lager

E-peil van gebouwen. ‘Warmtepompen en zonneboilers zijn tot nu toe onterecht minder aantrekkelijk omdat ze onvoldoende verrekend werden in de EPB-scores. Dat zetten we recht’, aldus minister Tommelein.

Lees het volledige bericht op ecoTips.org.

Via de website ecoTips.org en de nieuwsbrief ecoTips Bizznews lees je nog veel meer nieuwsberichten en aankondigingen.

Volg ecoTips ook via

Onze expertise –Onze Milieuadvies expertise – – – – – – – – –

Milieucoördinatie Milieuadvies Milieueffectrapport Milieucoördinatie Veiligheidsrapport Milieueffectrapport Natuur Veiligheidsrapport Natuur

Vestigingen Hasselt - Brussel Vestigingen

Gent - Namen - Roermond - Dordrecht Hasselt - Brussel Gent - Namen - Roermond - Dordrecht mvo - ecoTips 17.5

39

Partners in duurzaamheid

M-TECH HASSELT Maastrichtersteenweg 210, 3500 Hasselt Tel. +32 (0)11 22 32 40

INDEA Oostmeersdreef 4 9800 Deinze Valerie.degroote@indea.be +32 479 / 239 009 www.indea.be

M-TECH GENT Industrieweg 118 bus 4, 9032 Gent Tel. +32 (0)9 216 80 00

ALLANTA Hendrik van Veldekesingel 150 3500 Hasselt Tel. +32 (0)11 87 09 44 info@allanta.be www.allanta.be

M-TECH NAMEN Route de Hannut 55, 5004 Namen Tel. +32 (0)81 22 60 82 M-TECH BRUSSEL Clovislaan 82, 1000 Brussel Tel. +32 (0)2 734 02 65 info@m-tech.be www.m-tech.be

SERTIUS Vaartdijk 3 bus 202, 3018 Wijgmaal Tel. +32 (0)16 31 70 80 info@sertius.be www.sertius.be

PROFEX LIMBURG Rijkelstraat 28, 3550 Heusden-Zolder Tel. +32 (0)11 56 19 75

CARMANS NV Kanaalstraat 14 3560 Lummen Tel. +32 (0)11 45 48 45 info@carmans.be www.carmans.be

PROFEX OOST-VLAANDEREN Biezeweg 15a, 9230 Wetteren Tel. +32 (0)9 292 10 23 PROFEX ANTWERPEN – KEMPEN Everdongenlaan 15, 2300 Turnhout Tel. +32 (0)14 80 04 25

PEFC BELGIUM Centrumgalerij Blok 2, bus 289 1000 Brussel Tel. +32 (0)2 223 44 21 info@pefc.be www.pefc.be

PROFEX WEST-VLAANDEREN Bruggestraat 132, 8820 Torhout Tel. +32 (0)50 74 06 26 Ter Waarde 43 bus 1a, 8900 Ieper Tel. +32 (0)57 61 04 20

RESPONSIBLE OFFICE Bruyndonckxstraat 31, 1780 Wemmel Tel. +32 (0)477 56 43 65 info@responsible-office.be www.responsible-office.be PV CYCLE BELGIUM VZW Brand Whitlocklaan 114/5, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Tel. +32 (0)2 880 72 60 belgium@pvcycle.org www.pvcycle.be OVAM Stationsstraat 110, 2800 Mechelen Tel. +32 (0)15 28 42 84 info@ovam.be www.ovam.be 40

ecoTips 17.5 - mvo

Ook Partner In Duurzaamheid worden?

Contacteer: Hilde De Wachter Tel. +32 (0)13 29 46 04

PROFEX OOST-BRABANT Stationsstraat 100, 3360 Bierbeek Tel. +32 (0)16 40 96 56

SAMEN WETEN WE VAN AANPAKKEN

PROFEX WALLONIË 600.000 ton bedrijfsverpakkingsafval wordt jaarlijks gerecycleerd Rue Laid Burniat 3, 1348 Louvain-la-Neuve Tel. +32 (0)10 75 07 94 info@profex.be www.profex.be

Belgische bedrijven en afvalophalers leveren al 17 jaar samen met VAL-I-PAC groot werk in het beheren van

VAL-I-PAC Koningin Astridlaan 59A bus 11, verpakkingen vandaag na gebruik een nieuw leven. Efficiënt, economisch en beter voor het milieu. Proper gedaan!

1780 Wemmel Tel. +32 (0)2 456 83 10 SAMEN BEDRIJFSVERPAKKINGSAFVAL BEHEREN EN RECYCLEREN Ontdek hoe op www.valipac.be info@valipac.be www.valipac.be bedrijfsverpakkingsafval. Vorig jaar werd er, van de 700.000 ton bedrijfsverpakkingen die op de Belgische markt gekomen zijn, maar liefst 600.000 ton gerecycleerd. Zo krijgt bijvoorbeeld zo goed als 100% van de kartonnen

4905_VIP_Ad-Container_MASTER_NL_A4.indd 1

23/08/16 16:33

ZET JE

ORGANISATIE POSITIEF IN DE KIJKER,

OOK IN 2018 CONTACTEER ECOTIPS WIJ WERKEN ER GRAAG AAN MEE!

INFO@ECOTIPS.ORG +32 (0)13 29 46 04

TRENDS in SUSTAINABILITY

n i g u r Te d j i t e ds Flashback

Waar lag de milieu- en duurzaamheidsprofessional vroeger wakker van? In deze rubriek nemen we de oude ecoTips-edities terug uit de kast en bekijken we wat toen belangrijk was en welke trends zich toen ontwikkelden.

e coTip

Tekst: Hilde De Wachter

1997

ecoTips september-oktober (derde jaargang) Wat valt er op wanneer je de eerste jaargangen van ecoTips doorbladert: de artikels gaan in grote mate over nieuwe wetgeving, hoe deze in praktijk gebracht wordt, en welke nieuwe technieken er op de markt zijn.

Duurzaamheid was toen vooral milieu en bedrijven vroegen zich in de eerste plaats af hoe ze al die regels in de praktijk moesten brengen.

Oriënterend bodemonderzoek voor dummies Zo ook een artikel in de ecoTips van september-oktober 1997 waarin uitgelegd wordt wat een oriënterend bodemonderzoek is en hoe dit in de praktijk in zijn werk gaat.

De term ‘ernstige aanwijzing voor een ernstige bedreiging’ wordt geïntroduceerd. Punt

per punt legt de auteur uit wat de erkende deskundige dient te doen en hoe hij dit in praktijk brengt.

Vermits er geen ervaring was met deze onderzoeken, is het logisch dat bedrijven die een oriënterend bodemonderzoek moesten laten uitvoeren, zich daarover de nodige vragen stelde.

Ondertussen zijn we 20 jaar verder en de kennis over de manier waarop een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd wordt en wat je van een rapport mag verwachten, is bij de meeste organisaties voldoende. De bodemwetgeving wijzigde in die 20 jaar wel hier en daar, codes van goede praktijk en rapporteringseisen werden bijgesteld, maar het principe van het oriënterend onderzoek werd wel behouden.

2012

ecoTips nummer 3 (zeventiende jaargang) Labels en nog eens labels In deze editie van vijf jaar geleden brachten we een special over de verschillende labels die op de markt zijn en waarmee je je product of dienst dus kunt onderscheiden ten opzichte van de concurrentie. Wereldwijd telden we toen meer dan 430 ecolabels. Hoe kun je je dan nog onderscheiden, vraag je je waarschijnlijk af? Door de relevante labels te identificeren.

Volgens het artikel zijn er bij groene marketing drie accenten die steeds terugkomen: bedrijven pakken onvoldoende uit met hun realisaties,

42

ecoTips 17.5 - mvo

soms neemt de marketing de bovenhand ten opzichte van de technische realiteit en, last but not least, de consument weigert meer te betalen voor groene producten.

In de editie die momenteel voor je ligt, raden we je toch nog steeds aan om te kijken naar de relevante labels en deze in je communicatie te gebruiken, wanneer je product of dienst ervoor gecertificeerd is. Communiceren over maatschappelijk verantwoord ondernemen blijft nodig, intern en extern. Maar natuurlijk steeds in sync met de realiteit en op een doordachte manier.

Ecoklik www.co2logic.com

We berekenen, verminderen en compenseren uw CO2-uitstoot CO2logic is gespecialiseerd in het berekenen, verminderen en compenseren van CO2-uitstoot. Wij begeleiden en helpen bedrijven bij het identificeren, rapporteren en uitvoeren van hun strategie voor duurzame ontwikkeling.

Elk bedrijf is verschillend, daarom kiezen we voor een ‘op maat’ benadering.

Sommige zijn aanwezig in de dienstensector terwijl andere industriële bedrijven zijn. Er zijn multinationals met veel sites overal ter wereld, anderen hebben één hoofdkantoor vanwaar alles gebeurt,... Maar ze hebben allemaal één ding gemeen, namelijk een CO2-

2. VERMINDEREN:  CO2 verminderingsadvies (kantoren, productie, fleet, logistics, gedrag...)  Energie-audits  Financiële analyse van de verschillende verminderingsscenario’s om prioriteiten te stellen  Change Management 3. COMPENSEREN:  Niet reduceerbare CO2-uitstoot compenseren om CO2 Neutral te worden  CO2-neutraliteit advies  Carbon management (‘Kyoto’ en ‘Voluntary’)  Advies en ontwikkeling van Gold

“By opting for CO2 neutrality, a company or organisation chooses to take responsibility for the true impact of its CO2 emissions instead of shifting it to society” voetafdruk afkomstig van verschillende maar gelijkaardige bronnen: energie (elektriciteit, gas, stookolie,…), transport (vloot, bedrijfsvluchten, logistiek,…), afval (papier, plastiek, organisch),…

CO2logic helpt u een overzicht van deze CO2-uitstootbronnen te krijgen, opportuniteiten of dreigingen te identificeren, strategieën voor duurzame ontwikkeling ontplooien, prioriteiten voor vermindering toepassen, intern en extern communiceren,…

We berekenen, verminderen en compenseren uw CO2-uitstoot.

1. BEREKENEN:  Carbon footprinting/auditing gebruik makende van het Bilan Carbone® (ADEME gecertificeerd) en/ of het GHG Protocol van het World Resource Institute/World Business Council on Sustainable Development, beide compatibel met ISO 14064.  Analyse van de levenscyclus (Life Cycle Analysis) en product/service carbon footprinting (PAS 2050 BSI) 14

ecoTips 17.1 - circulaire economie

Standard, CDM, VCS of andere VER projecten (bijvoorbeeld CO2-credits verdienen bij het ontwikkelen van CO2-reductieprojecten) 4. COMMUNICEREN:  Samen met uw departement communicatie of PR-/marketing-/ reclamebureau

 We zorgen ervoor dat deze communicatie duidelijk en correct is  Het is onze overtuiging dat bedrijven die iets positiefs doen voor het milieu door iedereen gezien en gekend moeten worden Cases: Lotus Bakeries en MVO, Delta Lloyd wordt de eerste CO2-neutrale levensverzekeraar in België, Strategisch

advies voor de Vlaamse Overheid, departement LNE. CO2logic is de eerste Carbon Disclosure Project (CDP) accredited provider voor de Benelux en ondersteunt de CO2prestatieladder in België.

Huidevettersstraat 60A, 1000 Brussel Tel. +32 (0)478 41 30 07 info@co2logic.com www.co2logic.com

Sorteren op het werk?

Met De Sorteerwinkel maakt u de klik!

PMD sorteren is al een tijdje verplicht voor bedrijven. De praktijk blijkt echter minder evident.

Want hoe motiveert u uw medewerkers om juist te sorteren? Waar plaatst u de afvalbakken best?

En hoe maakt u duidelijk wat wel en wat niet bij PMD mag?

Fost Plus wil u daarbij helpen. In De Sorteerwinkel vindt u massa’s tips en tricks om nog meer en beter te sorteren in uw bedrijf. U kunt er ook stickers, affiches en sorteergidsen bestellen of downloaden. Al het materiaal is beschikbaar in drie talen, en volledig gratis!

Bestel uw gratis stickers en affiches op www.desorteerwinkel.be.