Waarom jouw CEO niet wakker ligt van grondstofkosten En waarom hij of zij dat wel zou moeten doen

Grondstofkosten Waarom jouw CEO niet wakker ligt van grondstofkosten En waarom hij of zij dat wel zou moeten doen Ondernemingen kunnen milieuvriendelijker werken, competitiever worden ĂŠn winstgevender indien ze duurzamer omspringen met grondstoffen. Er zijn nog veel opportuniteiten. Waarom maken we er dan zo weinig gebruik van?

G. Stevens, C2C Platform - Brussel

10

je aan 50%. In vergelijking met het aandeel arbeidskosten van 20%, is het belang van grondstofkosten meteen duidelijk.

Grondstoffen op wereldschaal We gebruiken veel minder materiaal dan ooit om dezelfde zaken gedaan te krijgen. Men spreekt van een toegenomen materiaalefficiëntie of dematerialisatie. De materiaalintensiteit van onze economie daalde met maar liefst 75% sinds begin vorige eeuw. Deze toegenomen efficiëntie maakt het mogelijk om steeds betere producten aan te bieden tegen lagere kosten, en dus toegankelijk voor meer en meer consumenten. Vaclav Smil schreef erover in zijn recente boek ‘Making the modern world: materials and dematerialization’ en creëerde voor Harvard Business Review een prachtige infografieka. De uitdaging is duidelijk. De toegenomen materiaalefficiëntie leidt niet tot een inperking van het grondstofgebruik. Integendeel, de kostenreductie zorgt voor een exponentiële stijging van de mondiale grondstofexploitatie. Deze toegenomen ontginning veroorzaakt niet alleen een negatief effect op het milieu. Het wordt stilaan duidelijk dat grondstoffen niet onbeperkt verkrijgbaar zijn, waardoor de prijzen sterk stijgen en fluctueren.

Bedrijfsperspectief Deze macro-economische bedenkingen lijken soms een ver-van-mijn-bedshow voor vele bedrijfsleiders. Het tegendeel is waar. Europe-

se productiebedrijven spenderen gemiddeld 40% van hun kosten aan grondstoffenb. In Vlaanderen is dit niet anders. Tel je hier ook het water- en energieverbruik bij, dan kom

Figuur 2. Grondstofkosten bedragen 30 tot 45% van de totale bedrijfskosten, maar krijgen weinig aandacht.

april-mei 2015 | 2

Figuur 1. Wereldwijd materiaalgebruik in 1900, vergeleken met dat in 2010.

Het goede nieuws? Er zijn nog vele mogelijkheden om deze kosten te beperken. Het effect van een grondstofbesparing is bovendien vaak groter dan verwacht. Een besparing van 1 euro op aankoopkosten, kan leiden tot een besparing van 7 tot 12 euro aan andere kosten zoals opslag, productie en afvalverwerking. De mogelijkheden blijven niet beperkt tot het efficiënter omgaan met grondstoffen.

Bedrijven kunnen op verschillende manieren innoveren met hun materialen. Denk aan een ecologisch productontwerp, een optimale organisatie van het productieproces en een integrale benadering van de productiewaardeketen.

Gezien de macro-economische uitdagingen, hecht Europa veel belang aan een efficiënt gebruik van grondstoffen. Onder andere in Duitsland voerde men een grootschalige studiec uit naar de opportuniteiten en moeilijkheden in de zoektocht naar een duurzaam materiaalbeheer. De studie analyseerde meer dan honderd ondernemingen uit diverse sectoren.

De resultaten zijn verbluffend. De ondernemingen kunnen, via diverse maatregelen, gemiddeld 6,7% besparen op hun grondstofkosten. Hoe kleiner de organisatie, hoe groter de opportuniteit om te besparen op het grondstofverbruik. Niet alle maatregelen vragen om een grote investering, maar bijna alle voorgestelde investeringen kunnen in minder dan één jaar terugbetaald worden.

11

Figuur 3. Een Duitse studie bij meer dan honderd productiebedrijven maakt duidelijk hoeveel besparingspotentieel er nog is.

Waarom besteden bedrijfsleiders hier dan zo weinig aandacht aan? Onwetendheid blijkt het grootste euvel. Ondernemingen beschikken daarnaast vaak over onvoldoende informatie om zich te vergelijken met concurrenten in de sector. Ten slotte hebben ze amper kennis van de vele projecten en initiatieven die hen, veelal gratis, kunnen ondersteunen.

Materialenscan Gelukkig groeit het bewustzijn over de mogelijkheden van duurzaam materiaalbeheer, ook in Vlaanderen. Om de economische positie en innovatie van lokale ondernemingen te versterken, bundelden de OVAM en Agentschap Ondernemen de krachten. Ze ontwikkelden een gratis analysetool, de materialenscan.

Typische innovatiemogelijkheden Bedrijven kunnen op verschillende manieren innoveren op hun materiaalgebruik. Bij de innovatie gaat een ecologisch voordeel vaak hand in hand met economische besparingen.

Bovendien bieden ze Vlaamse productiekmo’s gratis begeleiding aan voor de implementatie van deze tool. Het Cradle to Cradle Platform begeleidde het afgelopen jaar meer dan vijfentwintig bedrijven in diverse sectoren met behulp van de materialenscan. Na een kwantitatieve en kwalitatieve analyse van de input- en outputstromen van het productieproces, krijgt het bedrijf meer inzicht in het materiaalgebruik. Cijfers over de financiële en milieu-impact leiden tot een lijst van knelpunten en opportuniteiten. Aan de hand van simulaties worden de haalbare en prioritaire oplossingen snel duidelijk. Vaak kunnen bedrijven nog veel besparen op gekende en verborgen materiaalkosten. Het is dan ook altijd aangenaam om na afloop van een begeleiding telefoon te krijgen van een verheugde CEO.

1. Materiaalsubstitutie - De gebruikte materialen in het product vervangen door alternatieven. Dit kan hetzelfde materiaal zijn, maar dan in gerecycleerde vorm. Ook andere materialen met gelijkwaardige eigenschappen maar een lagere milieudruk en/of economische kost kunnen in aanmerking komen.

gil.stevens@c2cplatform.be

2. Beperken materiaalverspilling - De grond- en hulpstoffen die niet in het product terechtkomen maar in het productieproces verloren gaan, werden ooit aangekocht. Dit beperken levert financiële winst op. Bovendien zullen ook de opslag- en transportkosten van afval dalen.

3. Verhogen materiaalefficiëntie - Vrijkomende afvalstromen op een zo hoogwaardig mogelijke manier weer nuttig toepassen.

4. Ketenbeheer - Door middel van het verbeteren van samenwerking met alle partijen uit de productieketen (leveranciers, distributeurs en afnemers) trachten de materiaalkringlopen volledig te sluiten.

april-mei 2015 | 2

5. Valorisatie rest- en nevenstromen - Vrijkomende materiaalstromen op een zo hoogwaardig mogelijke manier weer nuttig toepassen. Liefst om ze opnieuw als materiaal in te zetten, eventueel na recyclage. Ten slotte kunnen ze ook als energiedrager dienst doen.

12

Literatuur a V. Smil (2015) Stuff: When Less Is More. Harvard Business Review. b Greennovate! Europe (2012) Guide to resource efficiency in manufacturing: Experiences from improving resource efficiency in manufacturing companies. Europe INNOVA. c REMake project op initiatief van het German Materials Efficiency Program (nu 12go-effizient).