Raam en Deur editie 4-2021 by Raam en Deur

Jaargang 23 nr 4 - 2021

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Kozijnen uit hout en kunststof in WikiHouses RD 4 2021_Cover.indd 1

16-08-21 15:52

DucoTop 60 ‘ZR’ FLENS Topventilatie voor specifieke kunststofkozijnen

Partner van

Meer info via duco.eu/vihrea

Wind- en waterdicht

Kunststof kozijnen

Esthetische plaatsing

Doorlopende afdichtingsrubber

K-Vision & Gealan

Extra aanslagflens

We inspire at www.duco.eu

02-adv_Duco.indd 1 26062009_DUCO_RaamEnDeur.indd 48

17-08-21 12:20 28/09/2020 14:08

VOORWOORD

Kwaliteit

COLOFON Raam en Deur vakblad voor raam , deur en geveltechniek, van ontwerper tot verwerker. www.raamendeuronline.nl Verschijning 6x per jaar Uitgave Plancommunicatie Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: info@plancommunicatie.nl Uitgever Edgar Molijn Redactie-adres Raam en Deur Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 88 32 E mail: raamendeur@plancommunicatie.nl Redactie Hans Fuchs, Arie Grevers, Geert Hilferink, Edgar Molijn Eindredactie: Metttaal, Maarten Ettema

Naast duurzaamheid en circulariteit kent de Nederlandse bouwsector een derde element dat de afgelopen jaren een hoofdrol heeft gespeeld in de ontwikkelingen in de branche. Een element dat – als alles volgens planning doorgaat – volgend jaar officieel in een wet gewaarborgd wordt. U raadt het wellicht al, ik heb het over kwaliteit. Kwaliteit is een breed begrip waar iedereen wel een beeld bij heeft, maar waarvan de definitie vaak ook persoonlijk verschilt. Wat voor de een kwaliteit is, vindt een ander maar zozo. En zelfs als een product door bepaalde keurmerken als ‘kwaliteitsproduct’ wordt betiteld, biedt dat nog geen garantie. Immers, als het product niet op de juiste manier wordt verwerkt of toegepast, verliest het alsnog aan kwaliteit. Mede daarom is goed toezicht op de voorgeschre ven verwerking van producten en materialen belangrijk. Misschien dat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) daarvan wel het ultieme en overkoepelende voorbeeld gaat zijn, al vrezen veel bouwers dat de Wkb vooral veel gedoe gaat opleve ren.

keurmerk Veilig Wonen waar aan de hand van steekproeven bij consumenten en audits bij gecer tificeerde slotenmakers nauwlettend wordt toege zien op de kwaliteit van het uitgevoerde werk. Verderop in deze uitgave leest u in een artikel een verslag van zo’n steekproef en audit, uitgevoerd door Kiwa FSS. Maar ook de industrie toont zich actief op dit gebied. Recent publiceerde de Algemene Branchevereniging VHS haar algemene richtlijnen voor gebruik en onderhoud van hang en sluitwerk voor verwerkers en gebruikers. Met daarin handvat ten voor het verantwoord omgaan met hang en sluitwerk tijdens transport, opslag, verwerking en installatie. Door de richtlijnen in acht te nemen waarborgt de verwerker de gebruikskwaliteit en de levensduur. Voorbeelden die laten zien dat we als branche werken aan de kwaliteit van onze producten en de toepassing daarvan. Een werkwijze die uiteindelijk ook weer bijdraagt aan duurzaamheid en circulari teit. Thema’s die u eveneens terugvindt in deze editie van Raam en Deur.

Persoonlijk vind ik het wel mooi dat er in ‘onze’ wereld van ramen, deuren en gevelelementen al op tal van vlakken gewerkt wordt aan die kwaliteits bewaking. En daarmee ook aan de verdere verbete ring van die kwaliteit. Zoals binnen het Politie

Ik wens u veel leesplezier.

Edgar Molijn Hoofdredacteur Raam en Deur

Wilt u bereik en impact via Raam en Deur? Neem dan contact op met Molijn Sales Support Edgar Molijn Postbus 61 NL 5258 ZH Berlicum Tel. +31 (0)73 503 35 44 E mail: raamendeur@molijnsalessupport.nl E mail advertentiebestanden: traffic@molijnsalessupport.nl

Opgave en vragen over abonnementen België: Abonnementenland Ambachtenlaan 21 Unit 2A B 3001 Heverlee Tel. +32 (0)28 08 55 23 Fax +32 (0)28 08 70 05 Website: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Jaarabonnement buitenland € 93,

Vormgeving Inpladi bv bureau voor idee en creatie, Cuijk

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperi ode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voor behouden.

Druk Veldhuis Media bv, Raalte Opgave en vragen over abonnementen Nederland: Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31 (0)251 25 79 24 Fax +31 (0)251 31 04 05 Website: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereik baar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Jaarabonnement € 77, excl.btw.

Off- en online plaatsingen van Close-Ups, Advertenties, Advertorials en Columns De inhoud van zowel Close Ups, advertenties, advertorials en columns zijn samengesteld door of namens adverteerders of derden en wordt door Plancommunicatie niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. Plancommunicatie en redactie aan vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud hiervan.

baar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en redacteuren verklaren dat deze uit gave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en redacteuren op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de off en online informatie. Uitgever en redacteuren aan vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die geba seerd zijn op bedoelde informatie. De weder partij wordt met nadruk aangeraden deze infor matie niet geïsoleerd te gebruiken maar af te gaan op zijn professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controlereren. ISSN 1389 6873

: @RD_redactie

: @RD_banen

4/2021

RD4-2021_Voorwoord.indd 3

18-08-21 08:42

INHOUDSOPGAVE

Bouwplaats

8 Familiebedrijf

Familieonderneming Machinaal Timmerbedrijf Van der Linden in Veghel Bedrijfsopvolging in de familie gedijt bij vroegtijdige overdracht als de opvolgers nog lange tijd kunnen putten uit de kennis en ervaring van hun voorgangers. Dat hebben Dirck en Jochem van der Linden ondervonden toen hun het roer van het bedrijf, bij wijze van spreken, in de handen gedrukt werd door hun ouders. De kozijnen en trappenproducent doorstond de economische crisis zonder mensen te moeten ontslaan en staat er nu florissant bij.

14 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13)

‘Slotenmaker zou erkend beroep moeten zijn’ Sinds 1 juli 2020 is Kiwa FSS (Fire Safety & Security) verantwoordelijk voor de uitvoering van de erkenningsregeling voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen. De certificatie instelling ziet onder meer toe op het werk van de PKVW gecertificeerde slotenmakers via steekproeven en audits. Raam en Deur redacteur Geert Hilferink liep een dag mee met auditor André van Gestel.

20 Op de cover In de rubriek Bouwplaats: Kozijnen uit hout en kunststof in WikiHouses Lees verder op pagina 8

Voorwoord

Postbox Berichten uit de markt

Jaargang 23 nr 4 - 2021

vakblad voor raam-, deuren geveltechniek, van ontwerper tot verwerker

Bouwplaats Kozijnen uit hout en kunststof in WikiHouses Kozijnen uit hout en kunststof in WikiHouses

Column ‘Toelaatbare lekkages’ Jacques Mertens, senior adviseur laboratorium bij Peutz

Familiebedrijf Familieonderneming Machinaal Timmerbedrijf Van der Linden in Veghel Kwaliteit, vlijt en no nonsensebeleid 14

Beeld cover: Adviesbureau Vos; ontwerpburo MULLER RD 4 2021_Cover.indd 1

16-08-21 15:52

2021/4

RD 4-2021 Inhoud.indd 4

17-08-21 11:30

INHOUDSOPGAVE

Project hoogbouw

Prefab puien voor Haut Een 73 meter hoge woontoren uit hout – dat stelt bijzondere eisen aan de gevel. Op de 21 verdiepingen van Haut, de hoogste hybride houtbouw van Nederland, monteerde gevel bouwer De Groot & Visser aluminium puien uit Kawneer RT72 Reflex profielen met tripelglas in houtskeletbouw elementen. Projectleider Jan Peter van Honk van De Groot & Visser: “Bij houtbouw is de doorbuiging groter dan in de traditionele bouw. Daar hebben we bij de detaillering van de kozijnen goed naar gekeken: de doorbuiging van de vloer mocht het glas in het kozijn niet belasten.”

28 Brandveiligheid hoogbouw

Boven 70 meter is brandveiligheid maatwerk Hoog bouwen in hout wordt almaar populairder. Maar hoe zit het met de brandveiligheid? In het hoogste houten gebouw van Amsterdam – het 72 meter tellende woongebouw Haut – borgen aanvullende maatregelen de brandveiligheid. De gedegen aanpak in Haut past in de trend die Danny Ruytenbeek van SGS Floriaan in Zaltbommel ziet: “Er is meer ruimte en aandacht voor brandveiligheid en men zoekt niet meer automatisch het minimum aan maatregelen op.”

32 Scharnieroplossingen

Bijzondere scharnieren voor buitengewone deuren Buitengewone eisen op het gebied van brandwerendheid, geluid of aanzicht leiden tot bui tengewone deuren – vaak toegerust met bijzondere scharnieren. Twee recente voorbeelden, met scharnieren van Intersteel en FritsJurgens, demonstreren dat: een particulier woonhuis en het Forum in Groningen, waar maatwerk op scharniergebied geleverd werd met standaardproducten. ‘Bouwer koopt risico op bouwschade steeds vaker af’

38 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13) ‘Slotenmaker zou erkend beroep moeten zijn’ 20

Brandveiligheid hoogbouw Boven 70 meter is brandveiligheid maatwerk

Binnendeuren Belang showroom neemt telkens toe bij keuze binnendeuren

Branchepagina VMRG

Scharnieroplossingen Bijzondere scharnieren voor buitengewone deuren

Project hoogbouw Prefab puien voor Haut

Brandveiligheid Peutz Laboratorium voor Brandveiligheid over glasplaatsing en een deskundigen beoordeling 42

4/2021

RD 4-2021 Inhoud.indd 5

17-08-21 11:30

POSTBOX

Scandinavisch Assa-assortiment naar Mauer Nederland Sloten en toegangsspecialist Mauer is sinds 1 juni Benelux vertegenwoordiger van het Scandinavische programma van Assa (hang en sluitwerk). Sinds juli 2015 maakt Axa deel uit van Allegion. Dit is een reden voor Assa Abloy om de vertegenwoordiging in de Benelux van de Scandinavische Assa producten over te hevelen naar een Assa Abloy bedrijf. Het assortiment bestaat uit cilinders, hangsloten, (elektro)mechanische sloten en toebehoren.

Nieuwe directeur NBvT

Doe-het-zelfschuifdeur van Intersteel Een nieuwe binnenschuifdeur voor de doe het zelver, daarmee breidt Intersteel zijn assorti ment voor de zelfbouwmarkt uit. De massief houten deur, Legno genaamd, wordt geleverd met een zwart stalen ophangsysteem, schuifdeurkom en handgreep. Ook de deurstoppers, afstandhouders, bevestigingsmateriaal en de vloergeleider – nodig voor een goede geleiding van de schuifdeur – worden meegeleverd. Een uitgebreide montagehandleiding maakt het concept compleet. De doe het zelver kan de wit gegronde mdf schuifdeur na installatie aflak ken in de kleur van zijn of haar voorkeur. Volgens de fabrikant bij uitstek geschikt voor interi eurs met een ‘natural chic stijl’.

De Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) heeft in de persoon van Taco Schoonderwoerd een nieuwe direc teur aangesteld. Schoonderwoerd bekleedt zijn nieuwe functie sinds 1 juli en heeft als taak meegekregen om de NBvT te hervor men. Zij voornemen is om dat “van, voor en samen met de leden” te doen. Vooralsnog zal hij zijn directeurschap bij de NBvT combine ren met dat van de Stichting Garantie voor Timmerwerk (SGT/HOUT100%).

Hogere brandveiligheid buitengevelisolatie haalbaar

De in Nederland gebruikelijke systemen voor buitengevelisolatie voldoen aan de eisen voor brandveiligheid. Toch liet branchevereniging Bond voor Pleisterbouw de brandveiligheid van thermische systemen voor EPS buiten gevelisolatie met pleisterwerk onderzoeken door DGMR. Doel was om erachter te komen hoe de brandveiligheid nog kan worden ver beterd. DGMR adviseert om systemen met EPS isolatie en pleisterwerk in bepaalde situ aties te voorzien van stroken steenwolisola tie. Dat kan in geval van brand de brand voortplanting en branddoorslag via de gevel tot een minimum beperken. Met een eenvou dige checklist kan worden bepaald of deze maatregel ook nódig is. Niet alleen de brand baarheid van het gevelisolatiesysteem is daarbij van belang. DGMR wijst ook op toe gankelijkheid, gebruiksfrequentie en omge vingsfactoren. Bij een flatgebouw van 40 meter hoogte is de urgentie hoger dan bij een vrijstaande eengezinswoning. 6

2021/4

RD 4-2021_Postbox.indd 6

17-08-21 14:21

POSTBOX

Duco en Daikin bundelen krachten De Belgische ventilatiespecialist Duco en Daikin, producent van verwarmings en koeltechnolo gieën, slaan de handen ineen om de markt in residentiële ventilatie te veroveren. Mede door de coronacrisis is het belang van goede binnenlucht hoog op de agenda gekomen – en dus een groeimarkt. Door de samenwerking zal Daikin overal in zijn Europees netwerk de geavanceerde Duco oplossingen op het gebied van mechanische ventilatie aan zijn klanten aanbieden. “Deze samenwerking is voor Daikin de perfecte gelegenheid om ons residentiële ventilatiesegment uit te bouwen”, aldus Anthony Dimou, salesmanager bij Daikin Europe. “Door onze warmtepompen te combineren met Duco ventilatieoplossingen die gebruikmaken van warmterecuperatie, kun nen we onze klanten nu een energiezuinig ecosysteem voor optimale verwarming en ventilatie bieden.” Ook CEO Luc Renson van Duco spreekt van een mooi partnership: “Als multinational die actief is in heel Europa is Daikin Europe voor ons een gedroomde partner om onze ventila tiesystemen op grotere schaal op de Europese markt te brengen.”

Velux Nederland wint prijs ‘Fabrikant van de Toekomst’ De ‘take back recyclingdienst Velux dakramen’ heeft de publieksprijs gewonnen van de Hibin Fabrikant van de Toekomst verkiezing. Het publiek (werkzaam in de bouwtoelevering en uitvoerende bouw) koos Velux uit acht innovaties van fabrikanten van bouwmaterialen die door een vakjury waren genomineerd. Ronald Bal, Sustainable Development Improvement Manager bij Velux Nederland reageert opgetogen: “We wisten al dat het initiatief door de markt gewaardeerd wordt. Dit helpt om het verder te brengen.” De take backservice moet het hergebruik van de grondstoffen uit gebruikte Velux dakramen bevorderen. Bal: “We zien nu dakramen terugkomen uit de periode 1988 1992. Van wat daarvan door grote aan nemers wordt verwerkt, komt nu ongeveer tien procent terug – dat willen we elk jaar verdubbelen.” Via de take backdienst blijft 95 procent van de grondstoffen in de keten, claimt de dakramenspecialist. En hoewel de terugname het bedrijf nu geld kost, ziet Velux het als een noodzakelijke innovatie. Bal: “Wij voorzien een toekomst waarin volle dig circulaire producten de voorkeur krijgen boven producten geproduceerd van nieuwe grondstoffen.”

De Duco-vestiging in het Belgische Veurne.

School Almere ‘duurzaamste gebouw 2021’ Basisschool De Verwondering in Almere is bij de Duurzaam Bouwen Awards uitgeroepen tot het ‘meest duurzame gebouw van Nederland’. Het volledig biobased gebouw, een ontwerp van Orga architect, won de Gouden Kikker. Volgens de architect is het een voorbeeld van het con cept ‘biofilische omgeving’, waarin ‘de natuurlijke intuïtie van mensen wordt aangesproken’. Het hybride CLT/houtskeletbouw schoolgebouw heeft draagkolommen van geschaafde boom stammen, houten kanaalplaatvloeren, binnenwanden van ongebakken leemsteen, akoestische kurkwanden, natuurlijke ventilatieluiken en een ijsbuffervat in de grond. Een groot deel van de binnen en buitengevels wordt bedekt met zelfgroeiende groenwanden. Bomen vormen een natuurlijke zonwering. En in het buitenlokaal met vegetatiedak komt een moestuin met kip penren. De gebruikte materialen van het demontabele gebouw zijn vastgelegd in een materia lenpaspoort voor later hergebruik. De Verwondering heeft energielabel A+++, GPR scores tus sen de 8 en 10 in alle categorieën, en Frisse Scholen Klasse B.

Duurzaamheidsmanager Ronald Bal (links) en directeur Jeroen Proemstra van Velux Nederland ontvangen de Publieksprijs Fabrikant van de Toekomst uit handen van Hibin-voorzitter Pieter van Leusden.

Het duurzame schoolgebouw De Verwondering in Almere van Orga Architect. Foto Ronald Auee

Productnieuws? Bedrijfsnieuws? Branchenieuws? Mail naar: raamendeur@plancommunicatie.nl

4/2021

RD 4-2021_Postbox.indd 7

17-08-21 14:21

BOUWPLAATS Tekst Hans Fuchs Beeld Adviesbureau Vos; ontwerpburo MULLER

Opschalen met open-source-bouwconcept

Kozijnen uit hout en kunststof in WikiHouses Een complete wijk uit WikiHouses, in Almere is het binnenkort realiteit. Aan de uiterste oostrand van de stad, tegen de Oostvaardersplassen aan, staan inmiddels de eerste 9 van 27 wikiwoningen. Het modulaire opensource-WikiHouse-concept biedt zelfbouwers houtbouw uit CNC-gefreesde multiplex platen. Kozijnen zijn geen onderdeel van het bouwconcept; die halen de zelfbouwers uit de reguliere handel. Begeleidend architect Vincent Muller van ontwerpburo Muller, medeoprichter van WikihouseNL, overweegt om in de toekomst gefreesde ‘wikikozijnen’ mee te leveren. Zelfbouwer Sebastiaan Vos is inmiddels een bekend gezicht op het medium dat ook het fundament is van WikiHouse: het internet. Op het web figureert Vos in vlogs die laten zien wat de praktijk is van het bouwen van een open source wikiwoning. Datzelfde web biedt toegang tot het digitale bouwpakket dat aan de basis staat van Vos’ zelfgebouwde huis: op wikihousenl.cc vinden zelfbouwers de toolbox waarmee ze hun woonhuis eigenhandig kunnen ontwerpen of samenstellen uit standaardoplossingen. De wijk met 27 wikiwoningen in Almere-Buiten is een vervolg op de pionierswoning die in maart 2018 werd opgeleverd op de BouwEXPO in Almere Poort.

WikiHouses De Stripmaker (fase 1) Initiator en projectleiding Woningbouwatelier (gemeente Almere) Opdrachtgever Vereniging van Opdrachtgevers Wikihouse de Stripmaker fase 1 (bewonerscollectief) Architect ontwerpburo MULLER, Leiden Procesbegeleiding Urbannerdam Constructeur Luning Bouwfysisch adviseur Innax Bouwkostendeskundige BouwScoop Bouw (o.a. fundering) en bouwbegeleiding Bouw2000, Almere CNC-freeswerk Boerboom Hout Groep, Bergeijk Kozijnen FD Houtbewerking, Nunspeet i.o.v. Bouw2000, Almere (hout), Meneer Kozijn (kunststof)

Monteren en assembleren Vos – behalve zelfbouwer ook ambassadeur van de WikiHouses in Almere – is een van de eerste bewoners van De Stripmaker, de woonwijk-in-wording met louter WikiHouses aan de uiterste oostrand van Almere-Buiten. Hier bouwen Vos en andere zelfbouwers sinds de zomer van 2020 collectief aan hun wikiwoningen. Het woonhuis van Vos is onderdeel van fase 1 van De Stripmaker (negen woningen). Als fase 2 is afgerond, bestaat De Stripmaker uit 27 wikiwoningen. In een loods op de bouwplaats monteerde Vos eerder dit jaar samen met andere zelfbouwers en vrijwilligers stapels 18 millimeter dikke CNC-gefreesde geperste platen tot de cascocomponenten van zijn houten huis – in een week tijd en met niet meer dan basisgereedschap. Deze wikimodules werden vervolgens getransporteerd naar de kavel die Vos kocht, om daar te worden geassembleerd tot een houten casco. Vos: “Na het samenvoegen van de vloermodules en de spanten was het: folie erover, woning waterdicht, beginnen met de afbouw.”

Plaatsing van ramen en deuren In de WikiHouses kunnen ramen en deuren vrij geplaatst worden. Maar in de langsgevels is de breedtemaat van kozijnen gebonden aan de maat van de wikimodules. Sebastiaan Vos: “De kopgevels kun je vrij invullen met glas, maar bij de langsgevels stelt de modulemaat van 120 centimeter grenzen aan de breedte van het kozijn. Je kunt hier glas van vloer tot plafond plaatsen, maar de maximale kozijn-

8 2021/4

RD 4-2021 Bouwplaats.indd 8

17-08-21 11:26

BOUWPLAATS

Puzzel uit prefab platen Digitalisering en democratisering van de bouw, dat zijn de pijlers van het opensourcebouwconcept WikiHouse. Zelfbouwers stellen met gratis online 3D-software hun huis samen. 18 millimeter dikke, CNC-gefreesde multiplex platen zijn de basis van de wikimodules die het casco van de woningen vormen – modules die dankzij eenvoudige aansluitingen en verbindingen in elkaar gezet kunnen worden zonder gebruik van zwaar elektrisch gereedschap. De modules zijn ondergebracht in een digitale toolbox met cascovarianten met verschillende dakvormen en afmetingen. Met die componenten ontwerpt een zelfbouwer een nieuw eigen huis of kiest voor het personaliseren van een bestaand ontwerp met binnen- en gevelafwerking. Met het digitale ontwerp worden de multiplex platen van de woning op maat gefreesd. Het samenstellen van die platen tot vloermodules en spanten en de assemblage op de bouwplaats, kan een zelfbouwer in eigen regie doen of uitbesteden.

Op de bouwkavel worden de gemonteerde wikimodules geassembleerd tot een houten casco.

De raamsparingen in de WikiHouses zijn aan de randen voorzien van beplating en zodoende vlak.

breedte is 105 centimeter. Anders moet je kozijnen door modules heen plaatsen – en dat is problematisch vanwege de constructie en de isolatie in de modules.” Die isolatie is in het geval van Vos’ woning 30 centimeter dikke Knauf Naturoll voor thermische, akoestische en brandveilige isolatie van houtconstructie. Vos: “Dat is voor zelfbouw een vriendelijk product qua verwerking, al moet je wel veel versnijden; de banen zijn 58 centimeter breed – voor een module van 120 centimeter.”

In de WikiHouses wordt de maximale breedte van kozijnen aan de langsgevels beperkt door de maat van de wikimodules Geen stelkozijn De kozijnen in de wikigevels worden niet geplaatst in een klassiek stelkozijn. Vos: “De raamsparingen zijn aan de randen voorzien van beplating en zodoende vlak. Daarin plaats je balkjes, als alternatief voor een klassiek stelkozijn, waarin het kozijn wordt geschoven en vervolgens geschroefd.” Het plaatsen van het tripelglas liet Vos over aan een specialist.

In de woning van Vos zijn de kozijnen uit hout: “Dat sluit in mijn ogen het beste aan bij het bouwconcept. Ik heb mijn houten kozijnen dubbel laten spuiten en heb de grote glasvlakken op de kopgevels 120 centimeter naar binnen geplaatst, zodat ik een overstek heb – vanwege de koeling van mijn woning, maar ook om direct zonlicht op mijn kozijnen te voorkomen. Dat scheelt in het onderhoud.” Architect en gemeente stelden eisen aan de kleurstelling van de kozijnen (in het beeldkwaliteitsplan), maar ook aan de prestaties. Vos: “Aan de zijgevels moeten mijn houten kozijnen voldoen aan 60 minuten brandwerendheid, vanwege de nabijheid van de buurpanden. Daarom zijn de glaslatten geschroefd en is de sponning 24 millimeter in plaats van 17 millimeter. Ook het glas is 60 minuten brandwerend.” Vincent Muller overweegt om kozijnen in het WikiHouseconcept te integreren, zodat zelfbouwers ze niet meer van externe leveranciers hoeven te betrekken, maar als gefreesde ‘wikikozijnen’ meegeleverd krijgen: “Dat proces gaat stap voor stap, het is onmogelijk om in een experiment als dit alles in één keer te ontwikkelen. Het is vaak eerst één stap terug doen om daarna weer twee stappen vooruit te komen.”

Kozijnen – uit hout en kunststof – worden in de WikiHouses niet geplaatst in klassieke stelkozijnen 4/2021

RD 4-2021 Bouwplaats.indd 9

17-08-21 11:26

BOUWPLAATS

Particuliere bouwers Een aannemer komt er in Almere-Buiten nauwelijks nog aan te pas. De negen particuliere bouwers van fase 1 van de wikiwijk kochten bouwmaterialen zelf in via een eigen kopersvereniging en besteden waar nodig werkzaamheden uit. Zo is de lichte staalfundering voor de woningen geplaatst door Bouw2000 uit Almere, dat ook de bouwbegeleiding deed en één van de bewoners zelfs de complete bouw van zijn WikiHouse uit handen nam. Voor het frezen heeft het bouwteam Boerboom Hout Groep uit Bergeijk aangesteld. Zelfbouwer Sebastiaan Vos: “Als groep hebben we leveranciers gezocht, maar je kon ook je eigen keuze maken. Zo krijgen de meeste woningen in de Stripmaker kozijnen uit hout en kozen enkele bewoners voor kunststof.”

10 2021/4

RD 4-2021 Bouwplaats.indd 10

17-08-21 11:26

BOUWPLAATS

Duurzaam en demontabel?

Opschalen en ‘mass customization’

De Stripmaker in Almere-Buiten draait mee in het Europese project Housing Energy 4.0, dat zich toespitst op het vinden van oplossingen voor het tekort aan lage-energiewoningen voor eenen tweepersoonshuishoudens. Volgens begeleidend architect Vincent Muller is een WikiHouse in de kern duurzaam: “Hout is circulair en biedt CO2-opslag. De woningen scoren daarnaast hoge isolatiewaardes, dankzij het dikke isolatiepakket. De folies moet je wel goed aftapen. De praktijk moet uitwijzen hoe de woningen scoren.” De modulariteit van de Wikimodules biedt mogelijkheden voor hergebruik. Muller: “Zijn de wikiwoningen de- en remontabel? In principe wel, maar we hebben er nog geen ervaring mee. Het hangt mede van de afbouw af. Ik zie mensen met pur aan de slag gaan of nat werk uitvoeren. Compleet droog bouwen is beter, tot en met de vloerverwarming aan toe. Hoe demontabel de woningen over twintig of dertig jaar zijn is nu moeilijk in te schatten.”

De wijk met 27 wikiwoningen in Almere-Buiten is een vervolg op de pionierswoning die in maart 2018 werd opgeleverd op de BouwEXPO in Almere Poort. Het casco is, met hulp van (internationale) vrijwilligers, zelf gebouwd door WikiHouseNL en het Woningbouwatelier van de gemeente. Fundering en afbouw werden uitgevoerd door aannemer Trebbe. De pilot was bedoeld om te onderzoeken hoe de open-source-woning kon worden gebouwd binnen de kaders van het Bouwbesluit. Vincent Muller – medeoprichter van WikihouseNL – is als architect bij de wikiwijk in Almere betrokken. Muller is onderdeel van het bouwteam, begeleidt bewoners bij het ontwerp en verzorgt de bouwkundige uitwerking: “Dit is de eerste keer in Nederland dat we met WikiHouse opschalen. Mass customization (massa-maatwerk) is het belangrijkste aspect van dit bouwconcept. De gemeende vond ook de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van woningen voor de doelgroep belangrijk, naast duurzaamheid en digitalisering.”

Standaardisering Bij aanvang van de Almeerse wikiwijk werden de vanaf-kosten voor een WikiHouse op de Stripmaker geraamd op zo’n 165.000 euro vrij op naam, inclusief grond, ontwikkelkosten en bouw. Muller: “Die prijs staat onder druk, als gevolg van de kostenstijging van bouwmaterialen en extra voorwaarden van banken. Om de woningen ook in de tweede fase betaalbaar te houden, hebben we het concept meer gestandaardiseerd. In de toolbox is een vereenvoudiging toegepast, er is nu een preset van volumes om het ontwerpproces efficiënter te houden. Maar met behoud van de ruimte voor het maken van een

eigen plattegrond, de keuze uit een van drie dakvormen en vrije plaatsing van ramen en deuren.” Inmiddels is Sebastiaan Vos klaar met de afbouw van zijn woning, compleet met een zelf ontworpen en gebouwde ‘wikitrap’: “In de uiteindelijke woning zie je het bouwconcept nauwelijks terug. Buiten gaat het hout schuil onder een gevelbekleding en binnen moeten voor elektra en leidingwerk voorzetwanden worden geplaatst. Daarom bouwde ik de trap naar de verdieping uit WikiHouse-componenten, om het bouwconcept in het zicht te houden. En mijn plafond bestaat uit in het zicht gelaten wikicomponenten.”

4/2021 11

RD 4-2021 Bouwplaats.indd 11

17-08-21 11:26

TECTUS® Glass Uniform montagesysteem voor volglas deuren

High-tech

Wist u dat onze vergrendeling voor houten ramen zeer efficiënt is? De TITAN Comfort paddenstoelnok geeft meer comfort voor uw klanten én is eenvoudig in gebruik voor u: ➊ Automatische tolerantiecompensatie door traploze hoogteverstelling. ➋ Aanzienlijk minder afstelbewerkingen in de productie en montage. ➌ Een perfect beveiligd raam, aangepast aan al uw wensen.

TECTUS® Glass – Productoverzicht

NIEUW kg tot 80

Scharniersysteem

Greep

Magneetplaat

Sluitmagneet

www.siegenia.com/nl/houtoplossingen

Meer informatie: www.tectus-glass.com

SIM_Anz-2020_TectusTEG_NL_halb_91x267_RZ.indd 1

adv_12.indd 1

27.01.20 15:32

17-08-21 12:55

COLUMN

De nr. 1 in Europa voor garagedeuren en huisdeuren

‘ Toelaatbare lekkages’ Ik heb in deze column al eerder geschreven over NEN 6075, de norm die het Bouwbesluit verbindt met de bepalingsmethode voor de rookdoorlatendheid. En dat geldt niet alleen voor deuren.

●

Automatische garagedeuren met BiSecur-radiosysteem

●

Aluminium voordeuren met standaard RC 3-beveiliging

●

Thermisch onderbroken stalen deuren met uitstekende warmte-isolatie

www.hormann.nl

Hoewel de Europese norm EN 1634-3 in principe alleen voor deuren is bedoeld, kan de bepalingsmethode ook prima voor andere constructies worden gebruikt – al moet dan wel per constructietype worden bepaald welk toetsingscriterium geschikt is, of beter gezegd welke lekkage nog acceptabel is. Bovendien zijn er afspraken nodig over de inbouw van de te testen constructies, onder andere om onderlinge vergelijking van testen mogelijk te maken. En dat is precies wat NEN 6075 doet. Voor allerlei ‘constructies’ bepaalt de norm wat getest moet worden – vaak op basis van Europese testnormen voor de brandwerendheid – en welke lekkage toelaatbaar is. Inmiddels hebben wij diverse van die ‘andere constructies’ mogen testen. Het is vrij nieuwe materie en dus interessant om te kijken naar de opgedane ervaringen. Soms lijkt het resultaat voorspelbaar, denk aan (kit)naden. Mits zorgvuldig aangebracht zijn die meestal nagenoeg ‘luchtdicht’, ook bij verhoogde temperatuur. Andere constructies blijken lastiger te zijn. Zo mag bij doorvoeringen een ‘standaardconfiguratie’ (zoals bij brandwerendheid) worden getest. Daarmee zijn allerlei varianten van doorvoeringen in één klap gedekt – natuurlijk op voorwaarde dat de test slaagt. Daarin zit dan een aantal losse kabels, die goed af te dichten zijn. Maar er zitten ook lastige, maar wel realistische bundels in, zoals één van 30 netwerkkabels. Tussen de kabels in zo’n bundel zitten gaatjes. Geen grote, maar wel veel. Verder wat grotere kabels die zijn samengebonden. In zo’n bundel zitten minder gaten (bij drie kabels één gat), maar dat gat is wel groter. Ondanks die gaatjes blijkt het soms mogelijk om nét aan de eis te voldoen. Maar meestal moet ten minste een deel van de gaatjes worden afgedicht. Dat is afhankelijk van het gekozen systeem. Weer een ander verhaal zijn (kunststof) leidingen die door een wand voeren. Afhankelijk van het verwekingspunt van de kunststof bestaat het gevaar dat de leiding niet rond blijft, maar inzakt en de aansluiting op de wand niet langer goed afsluit. Gelukkig blijkt dat mee te vallen. Een PE-leiding zakt wel iets in bij de S200-meting, maar de doorvoer door de wand blijft doorgaans keurig dicht. Hierbij is het overigens wel van belang dat de PE-leiding in de nabijheid van de doorvoering door de wand goed is ondersteund (gebeugeld), anders kan de leiding behalve inzakken ook doorzakken waardoor ter plaatse van de doorvoering de vervorming en daardoor de lekkage mogelijk te groot wordt. Kunststof elektrabuizen, die veel kleiner zijn, knikken (natuurlijk weer bij de S200-test) ter plaatse van de doorvoering, maar ook hier geldt dat dit de rookwerendheid niet in gevaar brengt. In elk geval niet bij de testen die we tot nu toe hebben gedaan. Zoals wel vaker in deze column valt er veel meer te vertellen over dit onderwerp, maar dat bewaar ik voor een volgende keer. Jacques Mertens Senior adviseur laboratorium bij Peutz

Motief 211-21 Industriële eindklanten RD 3-2021 Column Peutz Mertens.indd 13

4/2021 13

17-08-21 11:25

FAMILIEBEDRIJF Tekst Arie Gevers Foto’s Marjolein Ansink

Familieonderneming Machinaal Timmerbedrijf Van der Linden

Kwaliteit, vlijt en no-nonsensebeleid Bedrijfsopvolging in de familie gedijt bij vroegtijdige overdracht als de opvolgers nog lange tijd kunnen putten uit de kennis en ervaring van hun voorgangers. Dat hebben Dirck en Jochem van der Linden ondervonden toen hun het roer van het bedrijf, bij wijze van spreken, in de handen gedrukt werd door hun ouders. De kozijnen- en trappenproducent doorstond de economische crisis zonder mensen te moeten ontslaan en staat er nu florissant bij.

27 en 24. Zo oud waren de broers Dirck en Jochem van der Linden in 2003, toen hun ouders Tiny en Diny vonden dat zij de leiding van Machinaal Timmerbedrijf Van der Linden in Veghel maar moesten overnemen. Tiny was tot op dat moment verantwoordelijk voor techniek en logistiek. Hij was zijn carrière begonnen als uitvoerder bij een bouwbedrijf om in 1974 met een eigen kozijnenbedrijf te beginnen. Diny deed de administratie en inkoop en doet met 73 jaar nog altijd de administratie. Zij was de eerste vrouw in Nederland die het examen timmerfabrikant met succes afrondde. Mede dankzij haar ondernemersdiploma’s heeft het bedrijf kunnen groeien.

Geen mensen ontslaan Dirck en Jochem zijn hun ouders nog altijd dankbaar voor de vroegtijdige bedrijfsopvolging. Dirck: “We kregen vrij plotseling alle verantwoordelijkheden toegeschoven – ik werkte amper vijf jaar voor de zaak en Jochem kwam er in 2002 bij. Dat lijkt nogal rigoureus, maar in de praktijk konden we 14

Van links naar rechts: kozijnenman Jochem, rots in de administratieve branding Diny en trappenman Dirck van der Linden.

altijd terugvallen op hun kennis en ervaring. Bovendien was er een ervaren bedrijfsleider. Ook op hem konden we een beroep doen. Nadat ons pap ons had ingewerkt – hij stond destijds al op iets meer afstand van de dagelijkse praktijk – is hij met pensioen gegaan.” Jochem: “Na een vliegende start die eerste jaren, belandden we in 2008 plotseling in een ongekende crisis. Wat moest je doen? Investeringen opschorten? Medewerkers ontslaan? Dan is het prettig dat je een vader en moeder hebt die de vorige grote crisis van begin jaren tachtig nog vers in het geheugen hebben. Zij drukten ons op het hart geen mensen te ontslaan. Want ná een crisis heb je ze juist hard nodig. Desnoods interen op eigen vermogen door werken tegen onmogelijke prijzen aan te nemen. Investeren in de mensen, niet in machines, luidde hun advies. Dat hebben we toen gedaan. Een investering in de modernisering van het machinepark die voor 2010 op de planning stond, hebben we doorgeschoven.”

Onvermijdelijke digitalisering Dirck: “Als zij het niet eens waren met onze besluiten, dan kregen we dat ook te horen. Zoals toen we in 2014 een Windowmaster wilden aanschaffen. Een forse investering voor het bedrijf. We hadden berekend dat we het nog anderhalf jaar konden uitzingen, maar dan moest de crisis toch wel voorbij zijn anders zouden we in de problemen komen. Alles wees er overigens op dat de crisis op zijn laatste benen liep. Ons pap zijn eerste reactie: dat gaan we dus niet doen! Dat vond hij omdat hij de vernieuwende productiemethode nog niet kon overzien. Maar we hadden goede argumenten en uiteindelijk ging hij overstag.” Jochem: “Zijn ruimtelijk en prijstechnisch inzicht kun je gerust legendarisch noemen. Hij kon met zijn handen maken wat zijn ogen zagen. Begrotingen maakte hij op de spreekwoordelijke achterkant van de sigarendoos. Als wij een halve dag gezwoegd hadden op een

2021/4

RD 4-2021 Familiebedrijf.indd 14

18-08-21 08:58

FAMILIEBEDRIJF

Enkele foto’s uit de oude doos van rond 1978. Een piepjonge Dirck van der Linden geeft blijk van belangstelling voor het ondernemerschap, het timmervak én de camera.

begroting, kwam hij binnen, bekeek de tekeningen en maakte voor de vuist weg een schatting die er nooit verder naast zat dan enkele tientjes. En ja, hij gaf gevraagd en ongevraagd adviezen, maar met de dagelijkse gang van zaken bemoeide hij zich niet meer. Daar kon hij goed mee leven, want hij had helemaal niks met de onvermijdelijke digitalisering van het zakelijk verkeer. Hij ging zijn eigen klussen doen voor vrienden en bekenden.” Dirck: “In 2016 is hij helaas overleden, maar nog dagelijks denken we aan hem en telkens als we belangrijke beslissingen moeten nemen, zeggen we tegen elkaar, wat zou ons pap ervan gevonden hebben?”

Taakverdeling De directeuren, geboren in 1976 en 1979, hebben beiden een bouwtechnische opleiding gedaan. Op jonge leeftijd wisten ze al dat hun toekomst in het bedrijf van hun vader en moeder lag. Vanaf zijn dertiende ging Dirck elke zaterdag met zijn vader mee om trappen te stellen die door de week in fabriek gemaakt waren. Na zijn lts wilde hij zo snel mogelijk aan de slag in het bedrijf van zijn vader. Dat vond die op zijn beurt niet zo’n goed idee. Hij moest eerst zijn benen maar eens bij een ander onder de tafel steken om te leren wat het betekent om werknemer te zijn. Je moet je als werkgever kunnen verplaatsen in de werknemers. Dan pas kun je goed leidinggeven. En zo ging het. Dirck heeft de productieploegen voor trappen onder zijn hoede. De nodige bedrijfskundige kennis spijkerde hij bij via cursussen. Zijn broer Jochem is de kozijnenman van Van der Linden. Na zijn mts-bouwkunde moest ook hij op last van zijn vader eerst bij een ander aan de slag. Als dan zou blijken dat het erin zat en hij zou nog even enthousiast zijn over de bedrijfsopvolging, dan was hij welkom in het familiebedrijf. Maar wel onderaan beginnen met een ruw stuk hout en dan alle facetten van het bedrijf doorlopen: transport, werkvoorbereiding, inkoop, en calculatie.

Kwaliteitsstandaard

Behalve kozijnen maken ze bij Van der Linden ook trappen. Een traditie die gestart is door vader Tiny en die met verve wordt voortgezet.

Beide mannen zijn met een tomeloze energie, ijver en een no-nonsenseaanpak aan de kwaliteitsstandaard gaan werken die Tiny bij bedrijfsoprichting in 1974 heeft gemunt. Dat leidde tot de al genoemde investering. De jongste aanwinsten in het afgelopen jaar zijn een Gluemaster en de complete herinrichting van de spuiterij waarbij een robot is aangeschaft die dag en nacht spuitwerk kan verrichten. Het belangrijkste voordeel van al die hypermoderne machines? Eensgezind luidt het antwoord van de broers: “Het brengt rust in de organisatie. Je kunt er de bottlenecks in de logistiek van het productieproces mee wegnemen.” Overigens zijn de medewerkers die dagelijks achter de machines staan, nauw betrokken geweest bij de aanschaf. “We spraken er meestal over in de middagpauze. Gezamenlijk eten we dan altijd de boterham en dan zeiden ze: heb je hier wel aan gedacht of daar?

4/2021 15

RD 4-2021 Familiebedrijf.indd 15

18-08-21 08:58

FAMILIEBEDRIJF

Een Windowmaster, Gluemaster en een verfspuitrobot. Automatisering van het productieproces brengt rust op de werkvloer, zeggen de broers Dirck en Jochem.

Hele praktische punten, waar je zo een-twee-drie niet op komt als de praktijkroutine ontbreekt. Hun inbreng namen we dan mee in de gesprekken met de leveranciers.”

Trappen- en kozijnenmakers Trappen en kozijnen, dat zijn de producten die uit de fabriekshallen in Veghel komen. Dan zou je denken: ze worden in dezelfde ruimte gemaakt, het productieproces zal wel op ongeveer gelijke wijze verlopen – de kozijnstraat ligt immers pal naast de trappenstraat. Maar het blijken toch totaal verschillende trajecten.

Dirck: “Dezelfde trappenploeg blijft van begin tot eind, van tekening tot de plaatsing op de bouwplaats, aan de trap werken. Terwijl het kozijn in een keten van productiemensen tot stand komt. Elke schakel levert zijn bijdrage met een afgebakende handeling om het kozijndeel door te geven aan de volgende. Daar komen verschillende typen vakmensen aan te pas.”

Kwaliteitsbewaking Het transport is een essentieel onderdeel van de kwaliteitsbewaking, zeggen Jochem en Dirck. Hoe moeten we dat zien?

16 2021/4

RD 4-2021 Familiebedrijf.indd 16

18-08-21 08:58

FAMILIEBEDRIJF

In de timmerfabriek waar op maat gemaakte trappen en kozijnen gemaakt worden, staan tussen de hypermoderne machines en robots nog altijd een vlakte- en vandiktebank, een freesmachine en een cirkel- en afkortzaag.

Jochem: “Transport houden we in eigen hand. Onze eigen mensen komen bij de klanten. Zij zijn voortdurend onderweg en zien op welke bouwplaatsen de planning uit de pas loopt. Dan kunnen we deze aanpassen – vooruitschuiven, dan wel naar voren halen. De chauffeur ziet ook hoe er met onze kozijnen op de bouwplaats wordt omgegaan. Als dat niet voldoet aan de gestelde eisen, dan waag ik er een belletje aan om te herinneren dat de garantietermijn vervalt als de kozijnen niet volgens onze kwaliteitsnormen behandeld worden. Als de kozijnen te zeer te lijden hebben op de bouwplaats is dat uiteindelijk slecht voor óns imago.”

Twintig medewerkers

Dirck: “Overigens is het nooit bedoeling geweest van onze ouders om ons klaar te stomen voor opvolging. Ze hebben ons volledig vrijgelaten in onze beroepskeuze. Ons pap wilde immers per se dat we eerst bij andere bedrijven gingen werken. Dat was vooral om ons bedenktijd te geven. Is opvolging wat voor ons, kunnen we het aan en willen we het echt? Zo zullen wij dat ook met onze kinderen doen.” De kans dat één of twee van de zes kinderen – allemaal jongens, maar dat maakt in deze tijd geen verschil – de weg naar bedrijfsopvolging zal vinden is natuurlijk wel aanwezig. Het familiebedrijf is en zal vooralsnog een populaire bedrijfsvorm blijven.

Dirck en Jochem zijn tevreden met de huidige omvang van het bedrijf. Dirck: “In 2003, toen wij het bedrijf overnamen, werkten er twintig mensen bij ons in vast dienstverband. Dat is vandaag de dag nog zo en we verwachten niet dat dat zal veranderen. Deze grootte kunnen we goed met z’n tweeën behappen. Als we verder groeien moeten we het managementteam uitbreiden en dat willen we niet. We hebben tot nu toe altijd goed, snel en flexibel kunnen inspelen op veranderingen in de markt.” Jochem: “En er is in de loop der tijd wel het een en ander veranderd. We bezorgen de kozijnen nu afgelakt, beglaasd en verpakt op de bouwplaats. Het zijn voor ons, net als de trappen, kostbare op maat gemaakte meubelstukken en zo gaan we er ook mee om. Toen we begonnen gebeurde het glas zetten en aflakken nog op de bouwplaats. In de toekomst zullen er ook wel weer veranderingen plaatsvinden. En daar zullen we met de huidige omvang van ons team op dezelfde wijze op kunnen inspelen als we dat in het verleden gedaan hebben.”

Derde generatie? De broers zijn in feite opgegroeid in en rond de fabriekshal van het timmerbedrijf. Daar was hun speelplaats, daar was een zandbak ingericht en daar is de liefde voor het vak ontstaan. Beiden hebben drie kinderen. Hoe doen ze dat met hun eigen kroost? Groeien die ook op in en om de fabriek? Jochem: “Nee, maar de situatie was toen anders. Onze beide ouders werkten fulltime op de zaak. Wij moesten gewoon mee. Onze vrouwen werken niet in de zaak. Het is niet nodig dat de kinderen meekomen.”

4/2021 17

RD 4-2021 Familiebedrijf.indd 17

18-08-21 08:58

Teamleider verkoop binnendienst DEVENTER zoekt een enthousiaste teamleider verkoop binnendienst. Op onze locatie in Breda worden dichtingen voor ramen en deuren ontwikkeld en geproduceerd. Als marktleider onderscheiden we ons door hoogwaardig en duurzaam geproduceerde profielen en persoonlijk en deskundig advies. Kom jij ons team versterken? DE FUNCTIE

JE HEBT

WIJ BIEDEN

• Het bewaken en optimaliseren van commerciële processen en doelstellingen

• Commerciële en leidinggevende ervaring, bij voorkeur in een B2B bouw gerelateerde branche

• Een veelzijdige fulltime functie in een hecht team, bestaande uit zes medewerkers in de binnendienst

• Meedenken over onze verkoopstrategie

• Uitstekende communicatieve vaardigheden

• Korte communicatielijnen in een stabiele en open bedrijfscultuur

• Begeleiden van je directe collega’s

• Perfecte beheersing van de Nederlandse en Duitse taal

• Ontwikkelingsmogelijkheden in een internationaal georiënteerde organisatie

• Het onderhouden van telefonisch contact met onze relaties

• Goede beheersing van de Engelse en Franse taal

Bekijk de volledige vacature op www.deventer-profielen.nl

Klantspecifieke oplossingen Al onze klantspecifieke oplossingen worden in nauwe afstemming met onze partners ontwikkeld. Venster Techniek gelooft niet in ‘One Size Fits All’. We denken graag mee met afwijkende, specifieke wensen en eisen in de gehele bouwkolom. Onze diepe kennis van product en proces bij onze opdrachtgevers is hiervoor de basis.

Onderdorpel in een gewenste kleur We denken met u mee in kleur. Vrijheid voor de architect door diverse kleurmogelijkheden. Geschikt voor zowel kunststof kozijnen als houten gevelelementen.

Benieuwd naar onze andere zekerheden? Ontdek ze op venstertechniek.nl Ericaweg 9, 7021 PB Zelhem | 0314 625 933 | info@venstertechniek.nl

adv_18.indd 1

17-08-21 12:13

Samenwerken met GevelNed en Select Windows

Jouw bedrijf is het waard!

GevelNed produceert kunststof kozijnen, ramen, deuren en schuifpuien; voornamelijk op maat voor de Nederlandse particuliere huiseigenaar. Select Windows is een soft-franchise, marketing organisatie die onder andere de kunststof gevelelementen van GevelNed via een landelijk partner netwerk aan de particulier levert.

Ter versterking van onze landelijke dekking zoeken wij:

Enthousiaste ondernemers in de kozijnen-, glas- of bouwbranche Sterke ondernemer die ambitieus vooruit kijkt Liefst met ervaring in glas, kozijnen of bouwbranche Met beschikking over een bedrijfspand mét showroom Ambitie voor een langdurige samenwerking

GevelNed biedt Maatwerk kunststof kozijnen van A-kwaliteit Productinnovaties als Hollandse Hoek, 100% Houtnerfstructuur, inhouse foliëring in 150 kleuren en structuren Leverbetrouwbaarheid van 99% Korte levertijd (6-8 weken)

Select Windows biedt Ondersteuning op basis van soft-franchise; inkoop, verkoop, marketing en management Direct inkoopvoordeel bij huisleveranciers (dakkapellen, veranda’s, vouwwanden, garagedeuren etc) Beschermd verzorgingsgebied Ontzorging en schaalvoordelen

Geïnteresseerd? Is uw interesse gewekt? Dan komen wij graag bij u langs om de mogelijkheden te bespreken. Bel voor meer informatie of een afspraak 088-9722400 en vraag naar Amanda Knol. U kunt ons ook mailen via Amanda@SelectWindows.nl

Samenwerken met GevelNed en Select Windows. Jouw bedrijf is het waard! GevelNed.nl SelectWindows.nl De Compagnie 7 1689 AG Zwaag

adv_selectwindow.indd 1

T 088 97 22 400

07-06-21 15:44

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13) Tekst en foto’s Geert Hilferink

Auditor Kiwa keurt werk PKVW-bedrijf

‘ Slotenmaker zou erkend beroep moeten zijn’

In het Eindhovense appartementencomplex Frankrijk Staete zijn meerdere appartementen PKVW-gecertificeerd.

Sinds 1 juli 2020 is Kiwa FSS (Fire Safety & Security) verantwoordelijk voor de uitvoering van de erkenningsregeling voor het Politiekeurmerk Veilig Wonen. De certificatie-instelling ziet onder meer toe op het werk van de PKVW-gecertificeerde slotenmakers via steekproeven en audits. Raam en Deur-redacteur Geert Hilferink liep een dag mee met auditor André van Gestel. Voor de steekproef heeft Van Gestel een afspraak met de bewoner van een appartement aan de Willem de Bruijnstraat in Eindhoven. Het appartement op de vierde etage is onlangs beveiligd conform PKVW-richtlijnen. Het is nu aan de auditor om te bepalen of die certificering terecht is toegekend door het Eindhovense PKVW-bedrijf Omniveste. Onder het genot van een kop koffie bespreekt Van Gestel met de bewoner eerst het hoe en waarom van de steekproef. Ook wil hij graag weten waarom de bewoner ervoor gekozen heeft om het appartement op PKVW-niveau te beveiligen. “Ik vind het belangrijk om de bevestiging te hebben dat onze woning goed beveiligd is tegen

De centrale toegang tot de appartementen vormt de eerste hindernis voor ongenode gasten.

inbraak. We hebben ervaren hoe groot de impact is als er ingebroken wordt”, zegt de bewoner. Bij terugkeer van vakantie bleek de toegangsdeur tot het appartement geforceerd. “Binnen was het een puinhoop en alleen al dat vreemden aan jouw spullen zitten, is genoeg om te denken: dit niet weer.”

Veel sleutels in omloop Hoewel het appartement op de vierde etage zit en het complex een afgesloten centrale toegang heeft, was het de inbrekers toch gelukt om binnen te komen. Van Gestel: “Dat zie je vaak gebeuren. Sleutels van zo’n centrale hal komen in omloop bij veel meer mensen dan

20 2021/4

RD 4-2021 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13).indd 20

18-08-21 08:48

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13)

Malafide slotenmakers PKVW-auditor André van Gestel komt regelmatig praktijken van malafide slotenmakers tegen. Zo ook in het appartementencomplex in Eindhoven waar hij de audit uit dit artikel uitvoerde. De bewoner: “Een bewoonster van een appartement op de tweede verdieping had zichzelf ’s avonds buitengesloten. In paniek heeft ze toen op internet een slotenmaker gezocht en de eerste de beste naam die in de zoekresultaten naar boven kwam gebeld. Met alle gevolgen van dien, want ze kreeg uiteindelijk een factuur van 1700 euro. Nachttarief werd er als reden voor het absurde bedrag gegeven. En haar slot was voor dat bedrag nog niet eens hersteld.” Van Gestel herkent het verhaal. “Die types werken heel geraffineerd. Bij het maken van de afspraak wordt al gezegd dat er voorrijkosten in rekening worden gebracht en dat contant betaald moeten worden. Als ze vervolgens ter plaatse komen moet de bewoners eerst even een handtekening zetten. Dat doen de meeste mensen wel, ze willen immers weer zo snel mogelijk hun huis in. Maar dan begint de ellende vaak. Je bent namelijk een overeenkomst aangegaan”, zegt Van Gestel. Dubieuze kosten Vervolgens brengen de malafide slotenmakers allerlei dubieuze kosten in rekening. “Ik kom de meest bizarre kostenposten tegen – ‘onderzoekskosten slot’ en ‘verbrekingskosten slot’ bijvoorbeeld. Daar wordt met droge ogen vele honderden euro’s voor geschreven.

alleen de bewoners. Familieleden en zorgverleners bijvoorbeeld. En er worden ook nog wel eens sleutels verloren. Maar kwaadwillenden weten soms ook zonder sleutel binnen te komen.” Na de inbraak werd ‘huis-slotenmaker’ Omniveste ingeschakeld om de schade te herstellen. “Toen hebben we ook meteen besloten het appartement op PKVW-niveau te brengen”, aldus de bewoner.

Deurspion

Vervolgens wordt een nieuwe cilinder geplaatst die per millimeter berekend wordt. Zo tellen de bedragen snel op.” Op het moment dat bewoners gaan klagen over het bedrag stapt vaak een tweede mannetje uit de auto waardoor mensen zich vaak geïntimideerd voelen. “Ook daar zijn veel trieste voorbeelden te noemen. Zo is onlangs een oude vrouw in Den Haag opgelicht. De zogenaamde slotenmakers hebben haar in de auto meegenomen en zijn langs drie pinautomaten gereden zodat ze uiteindelijk de factuur van 1200 euro kon betalen.” Erkend beroep Fritz van Beek van het Eindhovense PKVW-bedrijf Omniveste komt deze praktijken ook tegen: “Ik heb al een aantal keren bij slachtoffers van die zogenaamde collega’s het herstelwerk moeten doen. Je weet af en toe niet wat je ziet. Het zou daarom goed zijn als het vak slotenmaker weer een erkend beroep wordt, zoals in België. Hier kan iedereen zich slotenmaker noemen, met alle ellende tot gevolg.” De ondernemer is blij met de actie van onder andere Kiwa en de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) om malafide slotenmakers aan te pakken. “Zo is Kiwa erg actief in het benaderen en aanpakken van bedrijven die ten onrechte het PKVW-logo gebruiken. Ook wordt er alles aan gedaan om de rotte appels te blokkeren die op slimme wijze bovenaan in de online zoektermen weten te komen.”

alle stukken al klaarliggen, dus het officiële document is snel gevonden. “Ik heb alleen nog geen stickers gezien”, constateert de auditor. “Heeft u die al ontvangen?” Die moeten volgens de bewoner nog komen. “Ook al zitten we hier hoog en in een hal met drie appartementen, ik wil wel graag aan de buitenzijde tonen dat de woning goed beveiligd is.” Van Gestel maakt een notitie. “Ik zal er zo bij Omniveste even naar vragen, want die stickers zou u al moeten hebben.”

Dat brengt Van Gestel weer bij de aanleiding van zijn bezoek: de steekproef. De auditor begint bij de voordeur. “Ik zag al een digitale deurspion in de deur zitten. Is er ook verlichting bij de deur?” Terwijl de bewoner bevestigend antwoordt, kijkt Van Gestel om het hoekje van de geopende deur. Netjes wordt genoteerd dat het zicht op wie er voor de deur staat in orde is, ook beneden bij de centrale entree. Daarna wordt de mechanische beveiliging gecheckt. Een meerpuntsluiting uitgevoerd met een cilinder met kerntrekbeveiliging en veiligheidsbeslag bieden voldoende bescherming voor de voordeur. Ook inspecteert de auditor de andere deuren en ramen die naar buiten toe openen. “Omdat u hier op vier hoog woont en deze toegangen niet van buiten opklimbaar zijn, volstaan de meerpuntsluitingen en het beslag dat erop zit.”

Rookmelders Van Gestel heeft ook al opgemerkt dat het appartement is uitgerust met geschakelde rookmelders. Na een kleine waarschuwing wordt de testknop ingedrukt waarna het harde en schelle alarm door het appartement klinkt. “Die doen het ook”, constateert de bewoner glimlachend. “Een goede zaak dat rookmelders niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande bouw vereist worden.” Tijd voor de administratie. Van Gestel vraagt de bewoner of hij het PKVW-certificaat heeft ontvangen. De bewoner heeft de ordner met

Samen met de bewoner bekijkt auditor André van Gestel (rechts) de beveiliging van de deuren en ramen.

4/2021 21

RD 4-2021 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13).indd 21

18-08-21 08:48

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13) Netjes wordt genoteerd dat het zicht op wie er voor de deur staat in orde is, ook beneden bij de centrale entree.

Vertrouwen Een kwartier later meldt Van Gestel zich bij Fritz van Beek, eigenaar van Omniveste. Op de stoep voor de zaak aan de Gestelsestraat in Eindhoven staat de bedrijfsbus, met daarop duidelijk zichtbaar het PKVW-logo. “Het PKVW straalt vertrouwen uit en is in mijn ogen het enige relevante keurmerk dat hout snijdt”, zegt de ondernemer in zijn kantoor. Naast hem ligt een dikke ordner op tafel. “Ik zie dat je goed voorbereid bent”, zegt Van Gestel, wijzend naar de ordner. “Klopt, hier zit alles in. Van mijn eigen certificering tot ons offerte- en klachtenprotocol. En ik bewaar hierin ook de officiële documentatie van alle klanten.”

Preventieadviseur Van Beek is inmiddels ruim acht jaar PKVW-gecertificeerd slotenmaker. “Een bewuste keuze toen ik het bedrijf van mijn voorganger overnam. Hij had zijn keurmerk laten verlopen, maar ik heb me direct weer gemeld. Ik heb zelf alle opleidingen gevolgd, zoals de monteursopleiding en de ‘inbrekerscursus’. Die tweede opleiding heb je overigens niet nodig om preventieadviseur te worden, maar die wilde ik als slotenmaker wel volgen.” Van Gestel vult aan: “In ieder PKVW-gecertificeerd bedrijf moet ten minste één preventieadviseur werkzaam zijn. Die mag bij klanten advies geven over de te nemen maatregelen.” Die maatregelen mogen door andere medewerkers aangebracht worden, maar Van Beek doet alles zelf: “Dan weet ik zeker dat het goed gaat.”

Geen gekke dingen Van Gestel begint daarna de audit met een kort mondeling verslag van de steekproef eerder die ochtend. Daarin zijn volgens de auditor ‘geen gekke dingen’ aan het licht gekomen. “Behalve de stickers voor de bewoner. Die heb je nog niet gegeven.” Fritz van Beek van het Eindhovense PKVW-bedrijf Omniveste: “Ik kan bij een storing beter in de auto stappen en zorgen dat het weer werkt voordat zoiets alsnog een klacht wordt. Daar is niemand bij gebaat.”

Op de gevel en de bedrijfsbus van Omniveste prijkt het PKVW-logo.

Van Beek laat weten deze nog niet ontvangen te hebben, terwijl hij ze wel heeft besteld. “Zodra ik die binnenkrijg, zorg ik dat ze bij de bewoners komen.” Gevraagd naar het certificaat van de verplichte tweejaarlijkse opfriscursus kaatst Van Beek de vraag terug. “Die heb ik niet ontvangen. Ik wist dat je daarnaar zou vragen, maar na mijn deelname vorig jaar heb ik geen certificaat toegestuurd gekregen. Terwijl ik toch echt geweest ben.” Als bewijs overhandigt de ondernemer de aanmeldbevestiging en de betaalde factuur.

Organisatie en werkwijze Als onderdeel van de audit worden ook nauwkeurig de organisatie en werkwijze van het bedrijf gecheckt. Basis voor die controle zijn de voorwaarden van de kwaliteitsregeling PKVW. Zo wil Van Gestel de KVK-inschrijving zien en vraagt hij of er recent veranderingen zijn geweest in de bedrijfsvoering. Tevens controleert hij het gebruik van het PKVW-logo voor aangesloten bedrijven. “Ik zag het logo op de bus, maar aan de gevel zit het een beetje verstopt en niet herkenbaar naast de deur.” Wel heeft Van Beek een klassiek PKVW-schildje liggen, dat hij nog moet ophangen. Ook op de website van Omniveste mist Van Gestel een duidelijke verwijzing naar het logo. “Geen verplichting natuurlijk, maar de uitstraling van het logo kan wel vertrouwen wekken bij bezoekers van de site”, tipt de auditor. De website is recent vernieuwd, maar het logo kan er volgens de ondernemer inderdaad nog wel bij. “Dat ga ik regelen.”

Geen klachten Aan de hand van een aantal procedures en richtlijnen moeten PKVWgecertificeerde bedrijven kunnen aantonen hoe zij de kwaliteit van hun werk waarborgen. “Daarvoor heb ik een handboek met de klachtenafhandelingsprocedure, de aanmaningsprocedure en de offerteprocedure”, aldus Van Beek terwijl hij naar de betreffende documenten in de ordner bladert. Niet zonder trots toont hij een leeg klachtenformulier. “Ik wil geen klachten dus ik zorg ervoor dat ik mijn werk altijd goed doe. Datzelfde geldt voor storingen. Het kan natuurlijk altijd zo zijn dat een cilinder of slot niet goed functioneert. Maar als dat een keer

2021/4

RD 4-2021 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13).indd 22

18-08-21 08:48

POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13) Tijdens de audit wordt de administratie en organisatie van het aangesloten PKVWbedrijf gecontroleerd.

gebeurt, ga ik daarover niet in discussie. Ik kan dan beter in de auto stappen en zorgen dat het weer werkt voordat zoiets alsnog een klacht wordt. Daar is uiteindelijk niemand bij gebaat.”

De auditor controleert ook offertes en facturen. “Door de overstap naar Kiwa heeft iedere ondernemer een ander aansluitnummer gekregen. Ik zie hier nog een oud nummer staan.”

De werkplaats van Omniveste laat niets aan duidelijkheid te wensen over: hier huist een slotenmaker.

Nieuw aansluitnummer De enige opmerking die Van Gestel over de documenten heeft, betreft het aansluitnummer dat Omniveste op offertes en facturen gebruikt. Door de overstap naar Kiwa vorig jaar heeft iedere ondernemer een ander nummer gekregen. “Ik zie hier nog een oud nummer staan”, zegt Van Gestel, wijzend naar een offerte die hij ter controle van Van Beek heeft ontvangen. “Ga ik straks meteen aanpassen in mijn boekhouding”, zegt Van Beek. Afsluitend vraagt Van Gestel of Van Beek het officiële PKVW-pasje bezit. “Hiermee kun je je eenvoudig identificeren zodat de bewoner zeker weet dat hij met een erkende vakman te maken heeft. Erg handig om te hebben”, beveelt de auditor aan. Van Beek noteert het als actiepunt. “Dat kan ik mooi meenemen als ik navraag doe naar mijn certificaat van de opfriscursus. Dan heb ik alles weer mooi voor elkaar.” De auditor besluit zijn bezoek met de mededeling dat hij een verslag en rapport zal maken van de steekproef en audit en deze aan de ondernemer zal toesturen.

‘PKVW best ingrijpend’ Fritz van Beek van slotenmaker Omniveste merkt als PKVWpreventieadviseur dat het Politiekeurmerk Veilig Wonen voor veel huiseigenaren ‘best ingrijpend’ is. “Ik merk vaak dat mensen gedurende een aanvraag alsnog afhaken omdat soms ingrijpende maatregelen nodig zijn om de woning op PKVW-niveau te krijgen. Dat wordt nog wel onderschat. Vaak denken mensen dat ze een PKVWcertificaat zo even kunnen regelen.” Zo’n adviestraject begint voor de Eindhovenaar altijd met de vraag waarom een bewoner het PKVW-keurmerk wil. “Is dat voor de korting op de verzekering of wil de bewoner zijn kostbare spullen goed

beveiligd hebben? In het geval van korting op de verzekeringspremie wegen de investeringen namelijk vaak niet op tegen die korting. Daarover ben ik altijd heel duidelijk. Ik wil het liefst voorkomen dat ik na de inspectie en de rapportage met bijbehorende offerte hoor dat ik het werk voor niets heb gedaan. Het PKVW vraagt ook veel van mij als slotenmaker.” Maar als de bewoner het plan en de offerte goedkeurt, kan Omniveste het plan uitvoeren, het certificaat digitaal aanmaken, uitprinten en overhandigen, net als de stickers die de buitenwereld laten zien dat de betreffende woning aan de eisen van het PKVW voldoet.

4/2021

RD 4-2021 POLITIEKEURMERK VEILIG WONEN (DEEL 13).indd 23

18-08-21 08:48

Uniek in deursluittechniek -

sinds 1932

fabrikant van geruisloze deursluitoplossingen

Deurvastzetters Design Line

ontworpen met oog voor design en gebruikersgemak

met een slag van 8, 12, 16 of zelfs

 Compact design  Voetbediend  Eenvoudige montage  Verzonken bevestigingsgaten,

20 cm !

torx schroeven meegeleverd  Verende constructie in de voet, altijd direct contact met de vloer

 Leverbaar in: grijs (RAL 9006), wit (RAL 9010) of zwart (RAL 9005)

DICTATOR Productie B.V.  info@dictator.nl

voor het eenvoudig vastzetten van uw openslaande (terras)deuren Emmeloord



+31 (0)527 613456 www.dictator.nl

Harmonieuze vormgeving van de gevel. Met de nieuwe WAREMA lamellen en profielen – Zetra: windstabiele buitenjaloezie-lamellen met rechte lijnen voor een hoogwaardig lamellenbeeld – A 37: glad rolluikprofiel voor een heldere optiek en optimale verduistering

Der SonnenLicht Manager

Meer informatie op: www.warema.nl

adv_24.indd 1

17-08-21 12:14

BINNENDEUREN Tekst Hugo Schrameyer

Dit artikel is eerder verschenen in MIXpro 2-2021

Belang showroom neemt telkens toe bij keuze binnendeuren De marktgrootte van binnendeuren laat zich niet in concrete cijfers vastleggen. Een rondje langs verschillende bouwmaterialenhandels leert in ieder geval dat de belangstelling voor het assortiment de laatste jaren explosief is gestegen. Verschillende bronnen melden dat consumenten steeds nadrukkelijker bij het bouwproces betrokken zijn geraakt. Oftewel: ze willen zelf de binnendeurkeuze bepalen. De showroom van de bouwmaterialenhandel speelt daarin een cruciale rol.

Als het gaat om de ontwikkeling van de markt komt er ook een interessante opmerking vanuit de Federatie Nederlandse Deurenindustrie (FND). In de persoon van Herman Schabbink benadrukt deze organisatie dat de deurenindustrie een blakend gezonde toekomst tegemoet gaat. De overheid heeft de ambitie om een miljoen huizen

Kevin Kremer WIJNANDS BOUWMATERIALEN

te bouwen. Als je dat aantal vermenigvuldigt met het gemiddelde aantal deuren in een woning van circa twaalf stuks kom je tot een enorm aantal. Niet alleen de industrie gaat daarvan profiteren, bestaat de verwachting, hetzelfde gaat gelden voor verkooppunten. Dus zeker ook de bouwmaterialenhandel.

De bouwmaterialenhandel speelt een almaar grotere rol bij de consumentenkeuze voor binnendeuren. (Foto: Deli Home/Cando)

“Internet is natuurlijk de grote aanjager geweest bij het proces om consumenten dichter bij het bouwproces te betrekken. Wie een nieuwe woning koopt, gaat eerst uitgebreid op het net speuren. Zodoende weten mensen heus wel wat er te koop is, ook als het gaat om binnendeuren. Bovendien is een binnendeur sterk sfeerbepalend. Voor een relatief kleine investering creëer je een sfeer in huis die naadloos aansluit bij je smaak. Natuurlijk worden er nog steeds standaard witte deuren geleverd, maar dat wordt steeds meer uitzondering. Deze ontwikkeling heeft ook zijn effect op onze branche. We leveren als bouwmaterialenhandel steeds meer het complete plaatje, inclusief hang- en sluitwerk en overige accessoires. Dat is voor een verkooppunt zeker een interessante ontwikkeling, temeer omdat daar doorgaans behoorlijk wat extra kassa-aanslag mee gemoeid gaat.”

4/2021 25

RD 04-2021_Binnendeuren.indd 25

17-08-21 12:57

BINNENDEUREN

Thomas Huijps J&W BOUWPARTNERS “Ik kan er niet direct een percentage aanhangen, maar het is inderdaad zo dat de eindgebruiker meer belangstelling heeft gekregen voor sfeerbepaling door binnendeuren. En het is zeker ook zo dat het belang van de showroom de laatste jaren is toegenomen. Wat veelal gebeurt, is dat de klant op voorspraak van de aannemer een afspraak met ons maakt. De keuze wordt vervolgens gemaakt

op basis van enkele showroommodellen aangevuld met onder andere catalogi van fabrikanten. Dat werkt prima voor de consument. Aan de hand van het fysieke model krijgen ze een goede indruk van het eindresultaat. Ik ga niet bepalen wat de klant mooi moet vinden, maar ik kan hem met het beschikbare materiaal wel begeleiden tot een aankoopkeuze.”

Voor een relatief geringe investering kun je met nieuwe binnendeuren de woning een compleet nieuwe look geven. (Foto: Koninklijke Dekker/Austria)

Frank van Putten HEAD OF MARKETING, DELI HOME “In bouwmarkten zitten we nog middenin de trend van zwarte deuren al dan niet in combinatie met rookglas. In de bouwmaterialenhandel zie je die trend net zo goed, hoewel je tevens ziet dat deze sector net even verder vooroploopt. Dat komt natuurlijk ook doordat deze branche wat dichter op de wereld van interieurarchitecten zit. In die hoek ontstaan vaak de eerste trends. Bij ons zie je dat vooral de merken Weekamp en Skantrae inspelen op vroege trends, terwijl dat later met bijvoorbeeld Cando wordt doorvertaald naar de massa. Wat je nu voorzichtig ziet, is de opkomst van witte deuren in combinatie met bijvoorbeeld messing deurbeslag. Hout in plaats van staal wint eveneens aan belangstelling, net zoals verborgen scharnieren, het wordt steeds strakker. Een belangrijke trend is bovendien dat de professionele gebruiker als de aannemer of zzp’er graag een pasklare oplossing geleverd wil krijgen. Timmermannen zijn schaars, dus wil de aannemer direct kunnen beschikken over een montageklaar eindproduct inclusief scharnierinkrozingen, slotgatboringen en frezingen. Dat doen wij dan voor hem in ons bewerkingscentrum, terwijl dat wordt uitgeleverd door de bouwmaterialenhandel. In 2019 hebben we op de Bouwbeurs het Skantraeshowroomconcept geïntroduceerd. Dat gaat om een modulair con-

cept waarmee de verkooplocatie deurmodellen uit 12 deurenseries kan tonen. Deze hardlopende modellen worden verder aangevuld met de volledig catalogus die op een scherm zijn te presenteren. Aan de hand van een fysiek voorbeeld krijg je zo toegang tot ons complete assortiment. Wat we merken, is dat de showroom van de bouwmaterialenhandel steeds belangrijker wordt. De markt wordt almaar transparanter en ook de consument wil direct betrokken worden bij de keuze voor deuren. Vroeger was het verkooppunt daar minder goed op ingericht. En als een medewerker al iets over deuren vertelde, dan was het vooral een technisch verhaal. Vandaar ons modulaire concept. Dan kan de consument ter plekke beoordelen of die een deur mooi vindt of niet. Het voordeel voor de bouwmaterialenhandel zit ‘m in het feit dat die in combinatie daarmee ook hang- en sluitwerk kan verkopen. Vroeger ging die omzet naar de ijzerwarenvakhandel. Ook de aannemer profiteert daarvan dankzij de extra marge die hij in rekening kan brengen. In de bouwmarkt is de doorloop van medewerkers een uitdaging. In de bouwmaterialenhandel hebben we vooral de uitdaging dat medewerkers technisch zijn geschoold, maar moeite hebben om de productbeleving te verduidelijken. Ook dat lag ten grondslag aan ons modulaire showroomconcept.”

26 2021/4

RD 04-2021_Binnendeuren.indd 26

17-08-21 12:57

BINNENDEUREN

Robbert Jan Dekker DIRECTEUR AUSTRIA DEUREN, ONDERDEEL VAN KONINKLIJKE DEKKER “De trends die zich aftekenen in de bouwmarkt, kom je min of meer op dezelfde wijze tegen in de bouwmaterialenhandel. Uiteindelijk wordt met het product de consument als eindgebruiker bediend. Het is nog vooral de zwarte industriële deur die de boventoon voert, hoewel de tijd nu ook rijp lijkt voor nieuwe trends. Zo is er steeds meer belangstelling voor barn doors in eiken, een soort boerderijdeuren met schuine schoren. Trend twee heeft van doen met verdiepingshoge deuren. Dat zijn deuren die dus aansluiten op plafondhoogte. De stalen kozijnen met bovenlicht kennen we ondertussen wel, nu krijgen we een aanvulling daarop met houten alternatieven. Wat je in ieder geval ziet, is dat projectontwikkelaars de eindgebruikers meer keuze bieden, waarbij veelal een opdeling bestaat in de stijlen industrieel, landelijk, modern en klassiek. Vroeger speelde deze Kopers Keuze vooral af in de keuken, maar dat schuift nu door naar de rest van het interieur. Deze ontwikkeling is wel degelijk ook van invloed op de bouwmaterialenhandel. Er is behoefte aan keuze-uitbreiding en minder standaard oplevering. De showroom wint daardoor steeds meer aan

belang. Sommige formules spelen daar beter op in dan hun collega’s. Dat heeft vooral met historie te maken. Bouwmaterialenhandels die al gewend waren met het openstellen van showrooms profiteren daar nu extra van. Wat je ziet, is dat de showroom niet alleen veel toegankelijker wordt voor particulieren, maar dat ook de oppervlakte toeneemt. De kortlopende trends in de bouwmaterialenhandel verschillen eigenlijk amper met die van de trends in bouwmarkten. Als het gaat om langlopende trends, dan zie je een duidelijke opkomst van do-it-for-me. Wat dat betreft heeft de bouwmaterialenhandel duidelijk de wind in de rug. Het gaat steeds vaker voorkomen dat eindgebruikers een productkeuze maken en de montage door een vakman laten uitvoeren. Daar zit voor ons bovendien een uitdaging, vooral omdat er een duidelijk tekort is aan vakmensen. In die context willen we de montage van deuren zo eenvoudig mogelijk maken, bijvoorbeeld door de deur in combinatie te leveren met het deurkozijn. Zo wordt een relatief technische klus als het afhangen van een deur ook toegankelijk voor een generiek klusbedrijf.”

André Claessens BPG HOLTEN VAN DE WAL “De trend waarbij de eindgebruiker dichter bij het bouwproces betrokken raakt, is niet recent ontstaan, maar tekent zich al langer af. Dat geldt zeker ook voor binnendeuren. De consument weet de kwaliteit ervan steeds beter te waarderen. Dat zie je ook terug in de oppervlakte van binnendeuren. De oppervlakte ervan is de laatste jaren toegenomen, zowel in de hoogte als in de breedte. In combinatie met een mooi kozijn wordt dat absoluut op waarde geschat. De eindgebruiker komt hier veelal terecht via een doorverwijzing via zijn aannemer of klusbedrijf. Wij begeleiden hem dan in het maken van een optimale keuze. Die taak nemen wij dus over van de aannemer of zzp’er. Die wil door met bouwen en voelt er eigen-

lijk weinig voor om zijn klanten te ondersteunen bij het maken van een deurkeuze. De omzet van binnendeuren is de laatste jaren in ieder geval enorm gegroeid. Vijftien jaar geleden begonnen we met een klein showroompje met enkele modellen binnendeuren. Ik denk dat de omzet sindsdien met circa 700% is toegenomen. Consumenten gedragen zich minder standaard, minder suffig en stoffig en willen zich ook met de sfeer in huis onderscheiden. De binnendeur maakt daar duidelijk onderdeel van uit. De bouwmaterialenhandel is een duidelijke partner in dat proces. De sector is sterk beeldbepalend voor de uitstraling van de woning.”

Martin de Leeuw BOUWMAAT ZWOLLE “Vanwege de coronaperikelen mogen we consumenten nu zeker niet binnenlaten, maar voorheen wilde het gebeuren dat ze langskwamen vergezeld door hun aannemer of klusbedrijf. Dat showroomopstellingen steeds meer belangstelling krijgen, durf ik zeker te beamen. Voor een relatief geringe investering kun je een woning een totaal nieuwe look geven, hoewel je alles bij elkaar opgeteld aan een investering moet denken van € 3.500 tot € 4.000 voor een gemiddelde woning. Als je mensen fysiek in contact brengt met deuren, ontstaat niet zelden de neiging om te kiezen voor een luxere variant. Zo ontstaat ook de kans om deu-

ren te verkopen in combinatie met hang- en sluitwerk plus ander toebehoren. Dat is omzet die vroeger terechtkwam bij de ijzerwarenvakhandel. De deur-kozijncombinaties behoren in ieder geval tot de best verkopende producten in ons assortiment. Deze combinaties zijn ook gemakkelijk te monteren door een generiek klusbedrijf. Juist in deze periode waarin een tekort bestaat aan geschoolde timmermannen is dat een ideale oplossing. De enorme populariteit van binnendeuren betekent tevens dat de wachttijden oplopen. Een paar weken tot maanden is ondertussen geen uitzondering.”

4/2021 27

RD 04-2021_Binnendeuren.indd 27

17-08-21 12:57

PROJECT HOOGBOUW Tekst Hans Fuchs Beeld De Groot & Visser; Timmerfabriek Frank van Roij Met een snelheid van één verdieping per week monteerde De Groot & Visser in Haut prefab houtskeletbouw-elementen met Kawneer-puien.

Hoogbouw in beton en kruislaaghout

Prefab puien voor Haut Een 73 meter hoge woontoren uit hout – dat stelt bijzondere eisen aan de gevel. Op de 21 verdiepingen van

Woontoren HAUT, Amsterdam

Haut, de hoogste hybride houtbouw van Nederland,

Opdrachtgever Lingotto, Amsterdam

monteerde gevelbouwer De Groot & Visser aluminium

Ontwerp Team V Architectuur, Amsterdam

puien uit Kawneer RT72 Reflex-profielen met tripelglas

Projectarchitecten Do Janne Vermeulen, Thomas Harms Adviseur constructie, installaties, bouwfysica, duurzaamheid en

in houtskeletbouw-elementen. Projectleider Jan-Peter

akoestiek Arup, Amsterdam

van Honk van De Groot & Visser: “Bij houtbouw is de

Aannemer J.P. van Eesteren, Gouda

doorbuiging groter dan in de traditionele bouw. Daar

Onderaannemer houtbouw Brüninghoff Bausysteme, Heiden; ASSMANN BERATEN + PLANEN AG, Berlijn

hebben we bij de detaillering van de kozijnen goed naar

Gevel De Groot & Visser, Gorinchem

gekeken: de doorbuiging van de vloer mocht het glas in

Leverancier houtskeletbouw Timmerfabriek Frank van Roij,

het kozijn niet belasten.” Eén verdieping per week, dat was het tempo waarin de steiger rondom Haut begin dit jaar omhoog schoot en het team van De Groot & Visser de mobiele werkplek bezorgde om in rap tempo de prefab woningpuien van Haut te monteren. Om bij verdieping 21 dezelfde route nog een keer af te leggen – in hetzelfde hoge tempo naar beneden. Dit keer voor de montage van de gevelbekleding tussen de puien: de zonnepanelen en de colorbel glaspanelen, de zetwerkafwerking en de loggiabekledingen. 28

Goirle

Proefpui en prefab Voor De Groot & Visser begon het werk aan Haut al ver voor de montage. Bij de start van de bouw van Haut in mei 2020 plaatste De Groot & Visser in opdracht van en samen met J.P. van Eesteren een pilotpui voor de toren op de werf van Timmerfabriek Frank van Roij in Goirle. Het houtskeletbouw-element werd inclusief pui in de testkast van de timmerfabriek aan een wind- en waterdichtheidtest onderworpen. Zo konden de bouwkundige aansluitingen beproefd worden nog

2021/4

RD 4-2021 Projekt HAUT.indd 28

17-08-21 11:22

PROJECT HOOGBOUW

Hoogbouw in hout en beton De toren aan de oever van de Amstel op de hoek van de Amsterdamse Spaklerweg en de Korte Oudekerkerdijk heeft een betonnen kelder en liftkern. De kolommen en balken van het gebouw bestaan uit glulam (in de lengterichting gelamineerd hout), de verdiepingsvloeren en (dragende) wanden zijn gemaakt van CLT (cross laminated timber of kruislaaghout). De houten vloeren kregen een dunne betonlaag. In Haut bevinden zich zes woningtypes, verdeeld over 50 koop-woningen van 100 tot 225 vierkante meter groot en twee penthouses.

voordat er één element op de bouwplaats was geleverd. Jan-Peter van Honk: “Onze opdracht was de engineering, productie en montage van de woningpuien, de vliesgevel in de plint en voor het penthouse op de 21ste verdieping, en alle gevelafwerking, waaronder de zonnepanelen en colorbel glaspanelen aan de gevel. Tachtig procent van het werk hebben we voor dit project verplaatst naar de houtskeletbouwfabriek van Van Roij, om de houtelementen inclusief puien glasdicht aan te kunnen leveren op de bouwplaats. Dat was ook nodig omdat de bouwplaats met recht een postzegel is. Het is er enorm knap. De resterende twintig procent van ons werk moest in het werk gebeuren – de ‘taartpunten’ van het gebouw en de montage van de gevelschil, met de steiger omlaag, lenen zich niet voor prefab. Maar omdat we ons aan het begin van het bouwtraject goed met de bouwlogistiek bezig hadden gehouden, haalden we een montagetempo van één etage per week en verliep de montage ook vlot.”

Doorbuiging Bij de detaillering van de kozijnen hield De Groot & Visser rekening met een grotere doorbuiging dan in de traditionele bouw. Jan-Peter van Honk: “De doorbuiging van de kruishouten vloeren mocht het glas in het kozijn niet belasten en beschadigen. Als technische rekenwaarde hanteerden we 20 millimeter, in de praktijk was het minder. We hebben de omtrekspeling van de kozijnen wat ruimer gehouden en het glas zit wat lager, zodat het nooit belast wordt. Daarnaast hadden we een schuifdetail: het houtskeletbouw-element steekt voor de vloer uit. Ook

dit houtskeletbouw-element mocht niet belast worden door de doorbuiging van de vloer. De doorbuiging van het vloerveld kan als het ware vrij bewegen achter het houtskeletbouw-element langs.” In de woningpuien is gebruikgemaakt van het modulaire Kawneer RT72 Reflex-profiel. Van Honk: “Het profiel zelf hoefden we voor Haut niet te modificeren, wel de aanslagrubbers rondom, vanwege de omtrekspeling.”

Cradle to cradle Het Kawneer-profiel heeft een cradle to cradle-certificaat. Maar het profiel werd in de eerste plaats gekozen vanwege zijn vormgevings-

Hoge duurzaamheidsscore Haut kreeg een BREEAM-NL ‘Outstanding’ ontwerpcertificaat. Dat dankte het ontwerp aan de toepassing van hout, maar ook aan het isolerende tripelglas en de zonnepanelen aan de gevels en op het dak. Haut heeft een ventilatiesysteem met CO2- en windkrachtsturing en maakt gebruik van stadsverwarming (restwarmte van de Diemercentrale). Koeling gebeurt met een nieuwe bron naast de toren. Regenwater wordt opgevangen op de daken en balkons en benut voor de daktuinen. Aan de gevels krijgt Haut 100 vogelnesten.

4/2021 29

RD 4-2021 Projekt HAUT.indd 29

17-08-21 11:22

PROJECT HOOGBOUW De verstevigingsvinnen aan de buitenzijde van het profiel zijn tegelijk ook aansluitdetail voor de zonnepanelen en de colorbel glaspanelen.

mogelijkheden en verwerkbaarheid, aldus Van Honk: “Met dit systeem konden we de wensen van de architect omzetten. De architect wilde verstevigingsvinnen aan de buitenzijde, die tegelijk ook aansluitdetail zijn voor de zonne- en de colorbelpanelen. En, bijkomend voordeel van een standaardprofiel: geen extra kosten aan matrijzen en geen problemen met levertijd.” Het profiel is geanodiseerd (C35 zwart), vanwege de nabijheid van het spoor en de Amstel.

Demontabel Het Kawneer-kozijn is demontabel en herinzetbaar, aldus Van Honk: “Er is wel gewoon gekit, maar dat is geen montagekit. Het gaat om een luchtdichting, een afdichting. De puien zijn in het houtskelet geschroefd en daarna is het tripelglas in het kozijn gezet. Dat kan dus ook weer andersom – als je het glas verwijdert, kun je weer bij de schroeven.” De puien zijn voorzien van zon- en geluidwerend glas van Glassolutions, met een U-waarde van 0,5 W/m2K.

Zonne- en colorbelpanelen Hoogwaardige zonnepanelen Hermans Techniglaz uit Bergschenhoek leverde voor Haut 225 op maat gemaakte zonnepanelen in veertien verschillende maten, opgebouwd uit twee lagen thermisch versterkt glas met daartussen zonnecellen. De grootste panelen hebben een hoogte van ruim 2,6 meter bij een breedte van bijna 1,2 meter. Het totale geïnstalleerde vermogen bedraagt circa 80.000 Wp. Alle panelen hebben een volledig zwarte en gematteerde uitstraling, waardoor de panelen niet te onderscheiden zijn van de zwarte colorbel glaspanelen. Per appartement worden gemiddeld drie panelen aangesloten. De elektriciteit wordt via een micro-omvormer terug geleverd aan elk appartement.

In maart bereikte de montageploeg van De Groot & Visser de 21ste verdieping van Haut. Op de weg naar beneden monteerden de medewerkers van het gevelbedrijf, ook weer met een snelheid van één verdieping per week, 225 zonnepanelen en 320 colorbel glaspanelen. Van Honk: “Die zonnepanelen zijn een innovatief product van Hermans Techniglaz en hebben de door de architect gevraagde uitstraling. Het is een egaal donker paneel waarin de cellen vrijwel niet zichtbaar zijn. De diepzwarte matte floatglas AGC Matelac T colorbelpanelen sluiten daar in kleur op aan.” Zonne- en colorbelpanelen werden naar uitdrukkelijke wens van de architect structureel verlijmd op een draagconstructie om – als cassette – aan de sterkte te voldoen, onzichtbare montage mogelijk te maken en de panelen in het vlak van het kozijn te houden. Bij de verdere randafwerking ging het om de ontmoetingsdetails, bestaand uit aluminium zetwerk in C35 geanodiseerd zwart.

30 2021/4

RD 4-2021 Projekt HAUT.indd 30

17-08-21 11:22

PROJECT HOOGBOUW

Houtskeletbouw-gevelelementen Timmerfabriek Frank van Roij fabriceerde voor Haut 4600 vierkante meter prefab houtskeletbouw-elementen voor de Kawneer-kozijnen van De Groot & Visser en het tripelglas van Glassolutions. De timmerfabriek uit Goirle vervaardigde de houtskeletbouw-elementen uit gecertificeerd vurenhout van 38 x 270 millimeter. Boven de kozijnsparingen is die maat 38 x 184 millimeter, in verband met de ventilatieroosters en vanwege de kop van de vloer. Aanpassingen aan het houtskeletbouw-element omwille van de doorbuiging van de vloeren van Haut waren niet nodig. De standaard sleufverbinding in het ankerwerk aan de bovenzijde voldeed. Wel was vanwege het gewicht van het tripelglas tijdens transport en hijsen van de houtskeletbouw-elementen een tijdelijke stalen schoorvoorziening vereist.

Voor brandwerendheidseisen volgens het Bouwbesluit bij de brandlassen in de gevel bleken geen folies verkrijgbaar. Daarop ontwikkelde Timmerfabriek Frank van Roij zelf een alternatieve oplossing, in samenwerking met zijn leveranciers.

4/2021 31

RD 4-2021 Projekt HAUT.indd 31

17-08-21 11:22

BRANDVEILIGHEID HOOGBOUW Tekst Hans Fuchs Beeld Lingotto (artist impressions; Zwartliicht, foto’s: Jannes Linders)

Aanvullende maatregelen in woontoren Haut

2021/4

RD 4-2021 Brandveiigheid hoogbouw.indd 32

18-08-21 08:50

BRANDVEILIGHEID HOOGBOUW

BIO-voorzieningen boven de 70 meter Is een gebouw hoger dan 70 meter? Dan valt het wat betreft de brandveiligheid buiten het directe toepassingsgebied van het Bouwbesluit. Daarom moet men aantonen dat het veiligheidsniveau aan het in het Bouwbesluit verlangde niveau voldoet. Dat vraagt om aanvullende BIO-voorzieningen – bouwkundige, installatietechnische of organisatorische voorzieningen die in gebouwen hoger dan 70 meter de brandveiligheid borgen. De meest in het oog springende voorzieningen zijn installatietechnisch. Zo is altijd een automatische blusinstallatie in de brandcompartimenten noodzakelijk, plus een overdrukinstallatie voor de extra beschermde vluchtroute (overdruktrappenhuizen). In hoogbouw boven 70 meter speelt redundantie (overtolligheid) een belangrijke rol. De ‘Handreiking brandveiligheid van hoge gebouwen’ stelt dat alle risicosubsystemen redundant, in overmaat worden uitgevoerd: draagconstructie, automatische blusinstallatie en brandcompartimentering, overdrukinstallatie in de vluchtroutes en rookcompartimentering en onafhankelijke vluchtroutes. Bron: Nieman Raadgevende Ingenieurs

HAUT: een hybride hoogbouw van net iets meer dan 70 meter hoog, opgebouwd uit een kern van beton met rondom vloeren en wanden uit hout. Haut wordt gebouwd door J.P. van Eesteren, Arup is adviseur constructie, installaties en brandveiligheid.

4/2021

RD 4-2021 Brandveiigheid hoogbouw.indd 33

18-08-21 08:50

BRANDVEILIGHEID HOOGBOUW Als het gaat om brandveiligheid in houten gebouwen, is prefab bouwen een stap in de goede richting.

Haut, de hybride houten woontoren aan de Amsterdamse Spaklerweg, belichaamt de duurzaamheidsambities van de Metropoolregio Amsterdam (MRA): vanaf 2025 moet één op de vijf nieuwe woonhuizen in het gebied opgetrokken zijn uit hout. Voordelen: een geschatte 220.000 ton CO2-reductie – en een woningbestand dat circulair en biobased is. Dat woningbestand kan dankzij prefabricage bovendien sneller gerealiseerd worden, met minder afval en een betere bouwlogistiek, met geringere kosten en van hogere kwaliteit. Die voordelen biedt ook Haut: 80 procent van de gevel bijvoorbeeld werd in Goirle, veraf van de bouwplaats, geprefabriceerd door Timmerfabriek Frank van Roij.

Hout brandt hard Punt van aandacht bij de MRA-ambitie: de stedelijke verdichting in de regio betekent dat een deel van die houtbouw hoogbouw zal zijn. En daar wringt hem de schoen. Houtbouw tot 70 meter hoogte moet wat betreft de brandveiligheid voldoen aan het Bouwbesluit. Boven die hoogte zijn aanvullende maatregelen nodig. Senior adviseur en consultant brandveiligheid Danny Ruytenbeek van SGS Floriaan in Zaltbommel: “Het Bouwbesluit is niet specifiek geschreven voor een bepaalde bouwmethode. Houtbouw past heel goed binnen het Bouwbesluit, denk aan houtskeletbouw. Maar een uitdaging ontstaat bij de nieuwe toepassing van hout – door er mee de hoogte in te gaan, wat we in de gebruikelijke praktijk eigenlijk nog niet zo kennen. Toen het Bouwbesluit werd geschreven werd nog geen rekening gehouden met houten hoogbouw en men vraagt zich nu af of we daar geen aanvullende eisen aan moeten stellen.” Want een gebouw uit hout heeft een heel ander brandgedrag dan een pand uit beton en staal met een schil uit steen of glas, onderstreept Ruytenbeek: “Vanuit het perspectief van brandveiligheid is een constructie uit hout een negatieve factor. Ik zou als brandweerman liever een betonnen gebouw blussen. Hout brandt hard en vormt een fakkel. De hoogte maakt daarbij op zichzelf niet uit. Maar hoger is wel lastiger voor de brandweer.”

baarheid. Kan ik zo’n gebouw na een brand nog wel gebruiken? En overleeft het een tweede brand? – want de constructie is na een eerste brand kleiner.” Daarbij komt dat kruishout – het gelamineerde hout waaruit ook Haut is opgetrokken – wat betreft dooffase en brandduur lastig in berekeningen is te vatten. En ook ‘delamineren’ vormt bij dit cross laminated timber (CLT) een risico. In dat geval komen brandende kooldelen los van de constructie en blijven een brand aanhoudend voeden. Ruytenbeek verwijst naar onderzoek naar het gedrag van CLT en glulam in relatie tot de lijmlaag: “Er wordt goed gekeken naar het afvallen van de koollaag: welk type lijm houdt de koollaag beter vast?” Dat aspect speelde ook bij Haut, waar tests moesten uitwijzen wat de gevolgen waren van negentig minuten brandtijd op kruishout – en welke lijm de beste weerstand bood.

Aanvullende maatregelen In Haut borgt een set aanvullende maatregelen de brandveiligheid. De projectontwikkelaar koos voor een sprinklerinstallatie en dubbele brandwerende beplating aan de wanden uit cross laminated timber. Die brandwerende panelen hebben in Haut bovendien een dubbelfunctie – ze dragen ook bij aan de akoestische isolatie, net als de betonvloer die op de houten verdiepingsvloeren is aangebracht. Haut heeft bovendien een alarminstallatie waarmee het brandalarm in alle vijftig appartementen kan worden ingeschakeld. En dankzij de betonnen kern met het trappenhuis, kan de brandweer ook de hoogste verdiepingen van het gebouw bereiken.

Constructieve resiliëntie Als het gaat om het onderzoek naar het brandgedrag van hout, is constructieve resiliëntie (bestand tegen een calamiteit) een aandachtspunt, aldus Ruytenbeek: “Hout brandt in, dat verandert de belast34

In Haut zorgen een sprinklerinstallatie, dubbele brandwerende beplating, een alarminstallatie en de betonnen kern voor een betere brandveiligheid.

2021/4

RD 4-2021 Brandveiigheid hoogbouw.indd 34

18-08-21 08:50

BRANDVEILIGHEID HOOGBOUW Kruishout is wat betreft dooffase en brandduur lastig in berekeningen te vatten.

De kwalificatie ‘brandklasse B’ zegt niets over het concrete gebruik van een materiaal aan de gevel – waar het bij brand draait om systeemgedrag.

De aanvullende maatregelen in Haut illustreren de groeiende aandacht die de bouw tegenwoordig heeft voor de risico’s van brand, stelt Ruytenbeek: “Er is meer ruimte en aandacht voor brandveiligheid en men zoekt niet meer automatisch het minimum aan maatregelen op.”

Probleemgebied gevel Voor de brandveiligheid is de gevel een probleemgebied, stelt Ruyten beek: “Aan de gevel is het behalen van de brandklasse B voor het buitenblad standaard, afhankelijk van hoe open of dicht dat buitenblad is. Daarnaast kijkt men naar de weerstand tegen overslag tussen twee delen. Dat is bij een gevel ingewikkeld – een vloerconstructie is makkelijk in een rekenmodel te vatten, maar een gevel, met knooppunten, in de langsrichting, daar is lastig aan te rekenen. Daarom kiezen we voor testen.”

Prullenbakstest Maar welke test doe je dan? Ruytenbeek: “In Nederland gebruiken we de zogenaamde prullenbaktest, de Single Burn Item-methode volgens de NEN-EN 13823 – in tegenstelling tot bijvoorbeeld Engeland, waar men grote gevelcomponenten test.” Probleem met Nederlandse testpraktijk is dat een kwalificatie brandklasse B niet meer zegt dan dat het geteste product een geringe bijdrage levert aan de branduitbreiding. Klasse B zegt echter niets over het concrete gebruik aan de gevel –bij brand draait het om systeemgedrag, in plaats van materiaalgedrag. Ruytenbeek: “De Engelse manier van testen geeft beter inzicht, daar bouwt men bijvoorbeeld gevelelementen van drie verdiepingen hoog en gebruikt die voor systeemtests.”

Expertoordeel Als alternatief voor testen zijn er wel mogelijkheden om aan stukjes van het gehele geveldetail te rekenen en dat mede te gebruiken voor het totaaloordeel over een detail, aldus Ruytenbeek: “Wat ook gebeurt, is het uitvoeren van een expertoordeel. Hierbij wordt op basis van kennis en ervaring – en soms een beetje rekenwerk – door een

Robuust en resiliënt Rekenen aan de gevel is lastig als het om de brandveiligheid gaat. Daar komt bij dat brandbare materialen volgens het Bouwbesluit in uitwendige scheidingsconstructies zijn toegestaan, mits de constructie binnen en buiten voldoet aan de vereiste brandklasse. Dat maakt het brandgedrag onvoorspelbaar. Zonder die brandbare componenten in de gevel is de kans groter dat de detaillering robuuster is en fire blockers functioneel blijven. Dat robuuste karakter is van belang bij gebouwen die resiliënt (bestand tegen calamiteiten) moeten zijn en een brand moeten kunnen overleven. Een afbrandscenario, zoals het Bouwbesluit toestaat, is bij resiliënte gebouwen niet aan de orde. Als de brand- en subbrandcompartimentering een gebouw daadwerkelijk resiliënt maken, kan het vluchtconcept uit het Bouwbesluit ook worden vervangen door een stay-in-place concept. Bron: Nieman Raadgevende Ingenieurs

expert een uitspraak gedaan over een detail, alsof het getest was. Het is dan niet daadwerkelijk getest, maar de expert spreekt een gefundeerde en goed gemotiveerde verwachte prestatie uit.”

Prefab bouwen Ruytenbeek noemt prefab bouwen een stap in de goede richting: “Dan kun je de standaardelementen testen, en kijk je op basis van kennis van en ervaring met brandgedrag plus de Nederlandse test, wat je kunt verwachten van een geveldetail.” Inmiddels, zo zegt Ruytenbeek, ontwikkelen universiteiten een combinatie van rekenmodellen waarmee het brandgedrag veel beter te voorspellen is: “Men koppelt daarbij de thermische respons aan de mechanische respons. Maar die ontwikkeling staat nog in de kinderschoenen.”

4/2021 35

RD 4-2021 Brandveiigheid hoogbouw.indd 35

18-08-21 08:50

DÉ SPECIALIST VOOR PERSONEEL BINNEN DE GEVELBRANCHE WWW.GEVELPERSONEEL.NL GEVELPERSONEEL.NL CASTELLASTRAAT 26 6512 EX NIJMEGEN

T I E

Op zoek naar een flexibele oplossing van uw personeelsprobleem? Wij beschikken over ervaren monteurs en productiemedewerkers. Neem contact met ons op en ontdek hoe wij u verder kunnen helpen.

+31 (0)24 204 95 81 WWW.GEVELPERSONEEL.NL INFO@GEVELPERSONEEL.NL

PASklare schuifpui met veilige ventilatie SKG2

MACO PAS Geeft licht & lucht veilig de ruimte

TECHNIEK IN BEWEGING

Soft-close mechanisme Max. raamgewicht 200 kg Opening tot 125mm

m a c o.e u

adv_36.indd 1

17-08-21 12:11

VMRG NIEUWS Einsteinbaan 1, Postbus 1496, 3430 BL Nieuwegein T: 030.605.36.44, E: info@vmrg.nl, I: www.vmrg.nl De informatie op deze pagina is afkomstig van de VMRG en kwam tot stand buiten de verantwoordelijkheid van de Raam en Deur redactie

VMRG en VMRG Zonwering gaan voor klimaatbestendige gebouwen

De VMRG tekent namens de VMRG Keurmerk gevelbouwers en de VMRG Zonweringbedrijven de OSKA Intentieverklaring Koeling van gebouwen. Ons klimaat verandert. Er zijn vaker hittegolven en winters worden zachter. Standaarden, zoals normen en richtlijnen, voor nieuwbouw en renovatie zouden rekening moeten houden met deze klimaatveran dering. Deze intentieverklaring geeft aan welke standaarden daarvoor ontwikkeld of aangepast moeten worden. De VMRG Keurmerk gevel bouwers en de VMRG Zonwering bedrijven willen hun kennis beschik baar stellen bij het ontwikkelen en aanpassen van de standaar den. Het gaat hier om bedrijven die gevels, zonwering en nachtventilatie ontwikkelen, produceren en plaatsen. Zij werken al conform de hoge VMRG Kwaliteitseisen en dragen graag hun steentje bij als het om klimaatbestendige kwaliteit van gebouwen gaat.

VMRG Zonwering Zonweringsbedrijven die gegarandeerd leveren conform de VMRG Kwaliteitseisen zijn de VMRG Zonwering bedrijven. Deze bedrijven worden jaarlijks gekeurd op de VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen Zonwering, hebben een VMRG Zonwering certificaat en zijn te her kennen aan het VMRG Zonwering logo. VMRG Zonwering bedrijven houden zich op een professionele manier bezig met het produceren en/of leveren en monteren van zonwering en daglichtregeling voor utiliteit , renovatie en woningbouwprojecten. Het VMRG Zonwering bedrijf heeft kennis en ervaring in het projectmatig toepassen van zonwering en daglichtregelingen bij de meest uiteenlopende gebou

wen en zijn daardoor in staat om opdrachtgevers van optimale advie zen te voorzien. Zij beschikken over adequate ontwerp en tekenmo gelijkheden en kunnen hun adviezen met tekeningen ondersteunen. Zij leveren advies op maat. De bedrijven beschikken tevens over een adequate service en onderhoudsafdeling die op effectieve wijze in het hele land service kan verlenen.

Bestek Alle VMRG Zonwering bedrijven zijn VMRG partner, hierdoor ontstaat een goede samenwerking met de gevelbouw. Dit is belangrijk omdat zonwering steeds meer een integraal onderdeel is van de gevel. Goede zonwering begint al in het bestek, waar voor zonwering die gegarandeerd voldoet aan de VMRG Kwaliteitseisen Zonwering de volgende tekst opgenomen kan worden: “De zonwering dient te vol doen aan de vigerende VMRG Kwaliteitseisen en Adviezen, aan te tonen door middel van een geldig VMRG Zonwering certificaat.” De VMRG Zonwering bedrijven vormen binnen de VMRG een community en komen regelmatig bijeen om de VMRG Kwaliteitseisen Zonwering up to date te houden en andere ontwikkelingen te bespreken die de zonweringsbranche aangaan.

Nieuw aangesloten bedrijven De VMRG verwelkomt een nieuwe partner:

• Cosentino The Netherlands bv, www.cosentino.com

4/2021

RD4-2021 VMRG.indd 37

17-08-21 11:29

SCHARNIEROPLOSSINGEN Tekst Hans Fuchs Beeld Intersteel; FritsJurgens

Maatwerk met standaardproducten

Bijzondere scharnieren voor buitengewone deuren Buitengewone eisen op het gebied van brandwerendheid, geluid of aanzicht leiden tot buitengewone deuren – vaak toegerust met bijzondere scharnieren. Twee recente voorbeelden, met scharnieren van Intersteel en FritsJurgens, demonstreren dat: een particulier woonhuis en het Forum in Groningen, waar maatwerk op scharniergebied geleverd werd met standaardproducten.

Onzichtbare scharnieren en magneetsloten in privéwoning In de woning van interieurarchitect Annemieke Slaats zorgen onzichtbare scharnieren en magneetsloten van Intersteel voor strak vormgegeven deuren. Als deurbeslag koos de oprichter van Slaats Interieurarchitecten de designdeurkruk Icona van Olivari. Volledig weggewerkt in de deur en zelfsmerend: Slaats koos in haar eigen woonhuis voor onderhoudsvrije scharnieren die uit het zicht blijven, waardoor de deuren nagenoeg naadloos in de muur vallen. Nastellen van de scharnieren van Intersteel kan in een handomdraai. De scharnieren zijn verticaal, horizontaal en in de diepte in te stellen. Ook de magneetsloten dragen bij aan het strakke aanzicht van de deuren. Bij het openen van een deur, gewoon met de deurkruk, blijft de dagschoot binnen het deurvlak en steekt niet uit. Wordt de deur gesloten, dan trekken magneten de dagschoot uit en is de deur vergrendeld. Een gepatenteerd blokkeermechanisme maakt een nachtschoot overbodig. De verdekte scharnieren van Intersteel zijn te verwerken op deuren met een minimale dikte van 35 millimeter. Intersteel levert de scharnieren met metalen covers in drie designs en diverse kleuren. De scharnieren zijn getest op intensief gebruik: 200.000 openen sluitbewegingen. Voor deuren van een hoogte van 2115 millimeter, adviseert Intersteel drie scharnieren, bij een hoogte van 2315 millimeter vier scharnieren. Het deurscharnier van 130 bij 30 millimeter in zamaclegering is 30 minuten brandvertragend volgens de Europese Norm 16341, voor het scharnier van 160 bij 32 millimeter is dat 120 minuten. Het lichtgewicht fiberglazen scharnier van 130 bij 30 millimeter kan bij de inzet van drie scharnieren 60 kilo deurgewicht dragen. Annemieke Slaats koos als deurbeslag voor de matchroom designdeurkruk Icona uit de Olivari-serie, ontworpen door de Belgische architect Vincent van Duysen. Omwille van de ergonomie koos Van Duysen voor een greep met afgeronde achterzijde bij een vlakke voorkant.

2021/4

RD 4-2021 Scharnieroplossingen.indd 38

18-08-21 08:52

SCHARNIEROPLOSSINGEN

De onzichtbare scharnieren werden geïntegreerd in de deur.

In de magneetsloten van Intersteel wordt de dagschoot door magneten uitgetrokken. Een nachtschoot is overbodig.

De mat-chromen deurkruk Icona van Olivari is een ontwerp van de Belgische architect Vincent van Duysen. Hij gaf de greep een strakke voorkant en een afgeronde achterkant.

4/2021

RD 4-2021 Scharnieroplossingen.indd 39

18-08-21 08:52

SCHARNIEROPLOSSINGEN

Cultuurgebouw Forum, Groningen Taatsdeuren in het Forum Het Forum in Groningen kreeg taatsdeuren uit bamboe en twee met vilt beklede taatsdeuren, gemaakt door Harryvan Interieurbouw. Voor de scharnieren koos de interieurbouwer uit Hoogezand System M taatsdeurscharnieren van FritsJurgens. Het Forum, ontworpen door NL Architects, is een van de opmerkelijkste nieuwbouwprojecten in de binnenstad van Groningen. Het 45 meter hoge complex met zijn schuin afvallende gevels herbergt een bibliotheek, cafés, bioscopen, een museum, expositieruimtes en een dakterras. Harryvan Interieurbouw realiseerde nagenoeg het complete vaste interieur van het Forum, ontworpen door DeMunnik-DeJongSteinhauser architecten en &Prast&Hooft. De interieurbouwer maakte ook de taatsdeuren in het Forum. Voor een studie- en werkruimte op de achtste verdieping bouwde Harryvan Interieurbouw twee met geluidwerend vilt beklede taatsdeuren. Als grondstof voor de één centimeter dikke laag gebruikte de interieurbouwer gerecyclede petflessen. Beide deuren werden voorzien van FritsJurgens’ System M taatsdeurscharnieren, die volledig in de deuren werden geïntegreerd. FritsJurgens’ taatsdeurscharnieren worden in vier stappen gemonteerd: meten, de vloerplaat monteren, de plafondplaat monteren en de deur installeren. Met Damper Control kan vervolgens de beweging van de deur naar wens worden afgesteld, zowel de kracht van de hydraulische openingsdemping als de softclose-functie. De Newsroom kreeg vier hoge bamboe taatsdeuren, eveneens vervaardigd door Harryvan Interieurbouw. Ook deze taatsdeuren werden voorzien van System M taatsdeurscharnieren van FritsJurgens. Tezamen vormen de bamboedeuren een draaibare wand die dienstdoet als doorgang.

40 2021/4

RD 4-2021 Scharnieroplossingen.indd 40

18-08-21 08:52

SCHARNIEROPLOSSINGEN

Een studie- en werkruimte in het Forum kreeg twee met geluidswerend vilt uitgevoerde taatsdeuren met geïntegreerde FritsJurgens’ System M taatsdeurscharnieren.

Bamboe taatsdeuren met System M taatsdeurscharnieren.

4/2021 41

RD 4-2021 Scharnieroplossingen.indd 41

18-08-21 08:52

BRANDVEILIGHEID Tekst Joris van der Vleuten Foto’s: Stock, Peutz en Alprokon Aluminium

Peutz Laboratorium voor Brandveiligheid over glasplaatsing en een deskundigenbeoordeling

De praktijktoepassing wijkt altijd af van wat er is getest Met alle goede intenties komen deuren raamfabrikanten naar ons Laboratorium voor Brandveiligheid om een pui te testen. Voor buitengevelkozijnen is dat meestal in het kader van de verplichte CE-markering en voor brandwerende scheidingswanden binnen – waar CE-markering overigens nog niet verplicht is – is dat om aan te kunnen tonen dat de deur of het raam voldoende brandwerend is om toe te kunnen passen in projecten. Maar als de deurkozijn-glas-hsw-combinatie dan verkocht is en moet worden toegepast, blijkt de praktijksituatie soms niet overeen te komen met wat er getest is. Hoe kan dan worden aangetoond dat de combinatie wél brandwerend is? En wie is verantwoordelijk voor het eindproduct als verschillende leveranciers aan de deuropening hebben gewerkt?

CE markering is verplicht voor gevelopeningen met draaiende delen in de buitengevel. Deze verkrijg je door o.a. een verplichte brandwerendheidsclassificatie van de deur- dan wel raamconstructie. Hoe gaat dat in zijn werk? Eerst kun je verschillende brandproeven volgens NEN-EN 1634-1 laten uitvoeren en het toepassingsgebied laten bepalen om vervolgens de constructies te laten classificeren volgens NEN-EN 13501-2. Daarvoor kun je terecht bij een geaccrediteerd notified body zoals Peutz. Deze is gemachtigd de betreffende werkzaamheden uit te voeren. Het lijkt logisch om ook voor de openingen in brandwerende scheidingswanden binnen in een gebouw deze route te volgen, ook al is CE-markering daar nog niet verplicht. Veel deurenfabrikanten doen dat inmiddels. Niet alleen om te voldoen aan de brandwerendheidseis, maar sinds de aanpassingen van NEN 6075 (bepaling van weerstand tegen rookdoorgang tussen ruimtes) ook steeds vaker aan eisen van de rookwerendheid. Deurenfabrikant, leveranciers van de kozijnen en van het hang- en sluitwerk trekken daarbij samen op. Bij de verkoop zal de deurenleverancier dan aangeven met welke deur-kozijn-glas-hsw-combinatie is getest en wat het bijbehorende toepassingsgebied is. Dit is een ideale situatie

42 2021/4

RD 4-2021 brandveiligheid.indd 42

18-08-21 08:55

BRANDVEILIGHEID

waarbij de toezichthouder of vergunningverlener eenvoudig het classificatierapport kan raadplegen om te constateren dat de combinatie in de betreffende toepassing is toegestaan.

Testplan De classificatieroute begint met het opstellen van een testplan, waarin onder meer het gewenste toepassingsgebied is afgebakend dat bij voorkeur een zo groot mogelijk deel van de markt afdekt. Idealiter is dat minimaal 80 procent van de gewenste marktbehoefte. Voor de overige 20 procent kun je dan projectgewijs een gelijkwaardigheidsoplossing voorstellen, of wordt besloten tot een projectspecifieke test. Het testplan voorziet in de minimale hoeveelheid testen voor de onderbouwing van de classificatie. Daartoe overlegt de leverancier van de brandwerende deur- of raamconstructie met het testinstituut welke configuraties beproefd moeten worden om het gewenste toepassingsgebied te verkrijgen en tegelijk het aantal testen beperkt te houden. De norm NEN-EN 1634-1 geeft ook aan dat je niet alles kunt testen en beschrijft welke toepassingen mogelijk zijn aan de hand van een uitgevoerde test – dit is het ‘directe toepassingsgebied’, ook wel DIAP (Direct Application) genoemd. Met deze test en eventueel andere testen van hetzelfde type deur- of raam in een andere configuratie is met de normenserie NEN-EN 15269 het ‘uitgebreide toepassingsgebied’ – of EXAP (Extended Application) – te bepalen. Hierin staan de mogelijkheden omschreven voor onder meer de afmetingen, type beglazingen, glasplaatsingen, te gebruiken kitten, banden en hang-en-sluitwerk. Als er behalve aan brandwerendheidseisen, ook aan rookwerendheidseisen voldaan moet worden, is een vergelijkbaar testplan vereist voor testen volgens NEN-EN1634-3 en het uitgebreide toepassingsgebied NEN-EN 15269-20 (voor houten kozijnen met te openen delen). Het is verstandig om deze testplannen op elkaar af te stemmen en ook andere noodzakelijke testen hierbij te betrekken. Zoals testen aangaande geluidwerendheid, inbraakwerendheid enzovoorts. Wijzigingen ten gevolge van geluidwerendheids eisen kunnen bijvoorbeeld buiten het toepassingsgebied vallen van de brandwerendheid of rookwerendheid of andersom.

Gelijkwaardigheidsoplossingen Het Bouwbesluit geeft in artikel 1.3 de voorwaarden voor gelijkwaardigheid aan: “Er behoeft niet te worden voldaan aan een in hoofdstuk 2, Technische bouwvoorschriften uit het oogpunt van veiligheid, gesteld voorschrift indien het bouwwerk of het gebruik daarvan anders dan door toepassing van het desbetreffende voorschrift ten minste dezelfde mate van veiligheid biedt als is beoogd met de in dat hoofdstuk gestelde voorschriften.” In de toelichting wordt verder nog aangegeven dat bij een beroep op gelijkwaardigheid moet worden aangetoond dat het bouwwerk of het gebruik daarvan ten minste eenzelfde mate van veiligheid biedt als is beoogd met het betrokken voorschrift. Strikt genomen is de brandwerendheid van een constructie buiten het toepassingsgebied, dat is vastgesteld volgens de normen, alleen aan te tonen door een brandproef. Er zijn echter voldoende gevallen denkbaar waar het is toegestaan de brandwerende producten zonder extra test breder toe te passen dan is omschreven, op voorwaarde dat de brandwerendheid of rookwerendheid kan worden aangetoond door een deskundige. Deze stelt dan een deskundigenbeoordeling of expert judgement op.

Specifieke kennis De beoordeling van dergelijke situaties vergt specifieke kennis van de deskundige. Door een brand verandert een constructie sterk, de con-

structie kan fors vervormen, materialen zullen desintegreren. Hierdoor is de uitkomst van een brandwerendheidsproef zonder kennis van testen niet goed in te schatten. Bij verhitting verandert de constructie sterk, door (forse) vervorming van constructies en het desintegreren van materialen. Bij het opstellen van een beoordeling moet je met deze factoren rekening houden. Ervaring van de deskundige met testen is dus een vereiste. Om te bewerkstelligen dat beoordelingen worden opgesteld door deskundigen hebben Efectis en Peutz – beide notified body voor het uitvoeren van brandproeven – een richtlijn opgesteld. Daarbij zijn tevens regels omschreven die er zorg voor dragen dat beoordelingen een deugdelijke onderbouwing hebben. De regels zijn opgenomen in de Efectis/Peutz Richtlijn ‘Eisen aan het opstellen van beoordelingen of verzamelrapporten’. Deze richtlijn dient steeds te worden gevolgd bij het opstellen van een beoordeling (zie kader). In de praktijk wordt vaak een beroep gedaan op een beoordeling ‘gelijkwaardige oplossing’. Het is wel zaak deze route tijdig te bespreken met de vergunningverlener, ondanks het feit dat een gelijkwaardige oplossing op basis van deze richtlijn vrijwel altijd door hen geaccepteerd zal worden.

Richtlijn in de praktijk Zoals in de richtlijn is aangegeven zullen afwijkingen van het volgens de normen vastgestelde toepassingsgebied alleen kunnen worden beoordeeld bij voldoende testbewijs. Neem de afmetingen van het brandwerend glas dat wordt toegepast in een houten pui met een houten deur. Om het toepassingsgebied van brandwerend glas te bepalen zal een glasleverancier de puien testen zonder te openen delen, volgens de norm EN 1364-1. De deurenfabrikant daarentegen zal doorgaans puien testen met deuren al dan niet met zij- en bovenlichten om het toepassingsgebied zo groot mogelijk te maken volgens

4/2021 43

RD 4-2021 brandveiligheid.indd 43

18-08-21 08:55

BRANDVEILIGHEID

Regels voor deskundigenverklaring Samengevat zijn de belangrijkste regels voor een deskundigenverklaring: • de beoordeling moet verwijzen naar de Peutz/Effectis-richtlijn ‘Eisen aan het opstellen van beoordelingen of verzamelrapporten – 2019-03’ • de rapportage is voor algemene/generieke beoordeling drie jaar geldig • een projectspecifieke beoordeling blijft geldig zolang het gebruik en/of de indeling van het gebouw niet verandert en gewijzigde regelgeving geen aanvullende eisen stelt • de beoordeling moet aangeven dat de gewenste uitbreiding niet beantwoord kan worden via het direct of uitgebreid toepassingsgebied, maar een gelijkwaardige oplossing betreft • de opsteller van het rapport moet aantoonbare en actuele ervaring hebben met brandproeven aan vergelijkbare constructies • een projectspecifieke beoordeling is niet geldig voor andere projecten • voor producten of systemen die met CE-markering op de markt worden gebracht kan geen Generieke Beoordeling worden opgesteld • een beoordeling wordt uitsluitend gebaseerd op test-, exap- en classificatierapporten, opgesteld volgens de Europese normen. De beoordeling wordt niet gebaseerd op een eerdere beoordeling (het ‘stapelen’ van beoordelingen is niet toegestaan) • uitsluitend rapporten die zijn opgesteld door aantoonbaar geaccrediteerde en onafhankelijke laboratoria aangesloten bij EGOLF worden gebruikt.

de beproevingsnorm EN 1634-1 en de norm voor het uitgebreid toepassingsgebied EN 15269-3. Volgens het directe toepassingsgebied van EN 1634-1 is het niet toegestaan om de glasafmetingen te wijzigen, ook niet als er overwaarde wordt gehaald ten opzichte van de gewenste classificatietijd, bijvoorbeeld 30 of 60 minuten. Volgens het uitgebreid toepassingsgebied mag de glasafmeting worden vergroot, mits de behaalde overwaarde voldoende groot is. Volgens het directe toepassingsgebied van de beproevingsnorm EN 1364-1 is het wél toegestaan om bij voldoende behaalde overwaarde de toe te passen ruiten te vergroten. Daarnaast zullen de meeste glasleveranciers in een vaste pui een grotere ruit testen dan de deurenleverancier die vooral gericht is op testresultaat van de deurset. De vraag is dan of de brede ruit van de test zonder te openen delen ook mag worden toegepast als zijlicht bij een deurconstructie. Hiervoor moeten beide testrapporten worden onderzocht. De beoordeling start dan met het beoordelen van de geteste componenten, bijvoorbeeld: • kozijn: is in beide gevallen met dezelfde houtsoort, sponning en dimensies getest? • beglazing: is in beide gevallen hetzelfde glas getest? • beglazingsmethode: zijn de toegepaste glaslatten, kitten, band en blokjes hetzelfde? Hieruit kan volgen dat het kozijn van de pui zonder te openen delen een kleinere doorsnede maar een iets zwaardere houtsoort heeft dan de pui met de deur. In dat geval kan op basis van de regels uit EN

Een dubbele brandwerende deurset met Alprokon en elektrisch gestuurde drangers.

1364-1 een grotere doorsnede worden toegepast, zonder verder te hoeven testen. Hier is dan ook geen beoordeling voor nodig. Als de houtsoort in dezelfde categorie paste als de geteste houtsoort voor de deurconstructie kan op basis van de regels uit EN 15269-3 de houtsoort worden uitgewisseld en is er eveneens geen beoordeling nodig. Als blijkt dat dat niet mogelijk is, dan zal in de meeste gevallen de zwaarste houtsoort moeten worden toegepast. Vervolgens worden de testresultaten met elkaar vergeleken: • tijdsduur: is er overwaarde gehaald, was dat bij beide testen het geval? • faalmechanisme: waarop is de constructie uiteindelijk gefaald, bijvoorbeeld: is een glaslat doorgebrand, ontstond er een opening bij de hoek van een deur, is een scharnier bezweken, werd het temperatuurcriterium of de maximale straling van 15 kW/m² overschreden enz.? • doorbuiging: was de doorbuiging van beide puien vergelijkbaar en was de effectieve doorbuiging van de deur gering? Door deze onderdelen met elkaar te vergelijken kun je achterhalen of de breedte van het zijlicht mogelijk van invloed is geweest op het uiteindelijk falen van de test. Als bijvoorbeeld blijkt dat het faalmechanisme is veroorzaakt door het doorbranden van een glaslat bij de pui met brede ruiten zonder te openen delen en bij de deur de bovenhoek aan de scharnierzijde was doorgebrand en de smallere ruit intact is gebleven, en in beide gevallen de doorbuiging van de constructies vergelijkbaar was, dan is het aannemelijk dat de breedte van de ruit geen invloed heeft gehad op het eindresultaat van de brandproef. Het is dan eveneens aannemelijk dat de deur en een breed zijlicht in een kozijn van de zwaardere houtsoort de proef zal doorstaan en zal voldoen aan de gewenste classificatietijd en classificatiecriteria.

Niet vergelijkbaar Dit voorbeeld is relatief eenvoudig, maar ook dan wordt al duidelijk hoeveel variabelen er beoordeeld moeten worden. Dit is ook de reden waarom het bijvoorbeeld niet goed mogelijk is om een metalen kozijn met houten deur met zijlicht te vergelijken met een houten pui zonder te openen delen, maar met grotere ruiten. De variatie in de faalmechanismen die kunnen optreden wordt dan onvoorspelbaar. Ook wordt vaak gevraagd of een ander glastype toegepast mag worden, bij thermisch gehard glas met een nanosilicaatgel lijkt dat nog aannemelijk, maar de samenstelling van de gel kan op de cruciale momenten toch voor andere resultaten zorgen. Laat staan als er gewisseld wordt

44 2021/4

RD 4-2021 brandveiligheid.indd 44

18-08-21 08:55

BRANDVEILIGHEID

van een thermisch gehard glas met gel naar een gelaagd ongehard glas met een silicaatgel. Deze producten reageren geheel anders en de systemen zijn niet met elkaar vergelijkbaar. De opdrachtgever rest dan nog de volgende opties: • kiezen voor een andere pui-indeling die wel past binnen het toepassingsgebied • kiezen voor een andere leverancier met een vergelijkbare pui, maar met het juiste testbewijs • de specifieke gewenste situatie testen bij een erkend testinstituut (brandlaboratorium).

Reeds geplaatste items Regelmatig wordt Peutz gevraagd om in een nieuwbouwproject reeds geplaatste constructies te beoordelen. Bij grotere projecten zijn de belangen groot, de kosten voor het vervangen zijn hoog. Maar als gezegd: een brandwerende deur- of raamconstructie en het gebruikte glas zijn onlosmakelijk verbonden met de geteste constructieve samenstelling en de mogelijkheden die de normen bieden voor eventuele wijzigingen. Als hiervan wordt afgeweken voldoet de deur of het raam niet meer aan de normen en meestal is het niet mogelijk om op grond van gelijkwaardigheid een deskundigenverklaring te verkrijgen. In dergelijke gevallen wordt dan een van de betreffende puien uit het project gehaald, of nagebouwd in het laboratorium voor brandveiligheid. Helaas blijkt dan regelmatig dat dat test niet slaagt, doordat de voorschriften van de glasproducent of deurenfabrikant niet goed zijn opgevolgd. Ook zien we geslaagde testen, terwijl de praktijktoepassing zoveel afweek van de oorspronkelijk uitgevoerde brandproeven dat het uitvoeren van een gedegen deskundigenbeoordeling niet mogelijk was. Deze praktijkgerichte brandproef zorgt dan voor voldoende bewijs dat de samengestelde constructie voldoet aan de gestelde eisen.

Criteria voor brandwerendheid Voor deuren raamconstructies wordt de brandwerendheid uitgedrukt in de criteria E, EW, EI1 en EI2 met de classificatieduur daarbij vermeld. Meestal gaat het dan om 30 of 60 minuten. Daarnaast kan de -ef aan de eis worden toegevoegd. De afkorting staat voor external fire, ofwel een buitenbrand. Er wordt verwacht van een buitenbrand dat deze minder heet kan worden dan een brand binnen, daarom wordt ook bij een test de oven getemperd volgens de gereduceerde standaard brandkromme en wordt een zodanig geteste constructie geclassificeerd met de term -ef. De criteria E, EW en EI staan voor: • E: vlamdichtheid. Tijdens de test ontstaan er geen vlammen die langer continu aanhouden dan tien seconden, maar er ontstaan ook geen gaten of spleten in de constructie en er is ook geen sprake van uitstroom van te hete gassen. Dit laatste wordt geverifieerd met een wattenkussen. Als het criterium EI niet van toepassing is wordt dit wattenkussen buiten beschouwing gelaten. • EW: straling. Deze constructie moet vlamdicht zijn en op één meter afstand van de constructie mag de stralingsflux niet hoger zijn dan 15 kW/m². Dit is een straling waarbij meubels spontaan kunnen ontbranden • EI: Isolatie. Deze constructies moet vlamdicht zijn en de temperatuur op het glas mag aan de veilige zijde gemiddeld niet warmer worden dan 140 °C en maximaal 180 °C. Voor deurconstructies wordt onderscheid gemaakt in EI2 en EI1: EI2 betreft de standaard procedure waarbij voor kozijnen de maximaal toegestane temperatuur 360 °C bedraagt en niet binnen 100 mm vanaf de zichtbare deurrand wordt gemeten. In Nederland geldt volgens NEN 6069 alleen een EI2 -eis voor deurconstructies breder dan 6 m, verder gelden EW eisen. EI1 betreft de aanvullende (strengere) procedure, waarbij ook voor kozijnen de maximaal toegestane temperatuur 180 °C bedraagt en waarbij niet binnen de 25 mm vanaf de zichtbare deurrand wordt gemeten. Deze eis wordt gesteld aan deurconstructies in o.a. België en Duitsland.

4/2021 45

RD 4-2021 brandveiligheid.indd 45

18-08-21 08:55

Bouwen aan een buitengewoon gezond & comfortabel binnenklimaat De natuur zit in ons allemaal. Gebouwen realiseren met een gezond binnenklimaat is niet alleen een vereiste, maar vooral natuurlijk en vanzelfsprekend. Met DEVENTER dichtingen in ieder kozijnsysteem ontstaan comfortabele leefomgevingen, waarin iedereen optimaal presteert en geniet van alles wat groeit en bloeit. Als specialist van dichtingsprofielen bieden wij duurzame oplosingen w w w. d e v e n t e r- p r o f i e l e n . n l en adviseren wij over de gunstige invloed van onze profielen op de luchtdoorlatendheid van gebouwen. Goede luchtdichte gebouwen zijn namelijk niet alleen energiebesparend, comfortabel en geluidwerend, maar beschikken ook over een gezond binnenklimaat en dat creëren wij graag met elkaar voor iedereen.

HAUTAU Move

EENVOUDIG OVERTUIGEND Het afstel schuif beslag voor een hoge dichtheid. Een verdekt liggend beslag mechaniek voor een smal profiel aanzicht. HAUTAU Move combineert licht bedienbaarheid met intuïtief handelen. HAUTAU, een onderneming van de MACO groep www.hautau.de

HAUTAU MOVE 210x148 NL.indd 1

adv_46.indd 1

27.01.2021 09:07:52

17-08-21 12:16

T 0180 69 75 00 | E info@buva.nl

BUVA BLUESMART TOEGANGSBEHEER VAN NU EN VOOR DE TOEKOMST

adv_Buva.indd 1 Adv-Raam&Deur_BUVA-blueSmart_def.indd 1

29-03-2113:42:30 13:02 27-1-2021

High-end

SIEGENIA-beslagtechniek voor houten ramen en deuren: Authentieke perfectie. Voor veel mensen is hout niet zomaar een materiaal, het creëert duurzame authentieke perfectie. We delen deze mening al meer dan een eeuw en hebben voor u innovatieve oplossingen ontwikkeld om een duurzaam succes te behalen: ➊ Raamsystemen: voor de productie geoptimaliseerd TITAN-beslag dat automatisch de toleranties compenseert ➋ Deursystemen: het hele spectrum van moderne KFV-meerpuntssluitingen in een efficiënt modulair systeem ➌ Comfort-systemen: toekomstgerichte slimme thuisoplossingen voor het ruimtelijk comfort van morgen

SIEGENIA voor hout: www.siegenia.com/nl/houtoplossingen

48-adv-Siegena.indd 1 193008 AZ Titan Holz_High end_NL_210x297_RZ.indd 1

04-06-20 10:05 12.03.20 18:47

Raam en Deur editie 4-2021

Articles inside

Peutz Laboratorium voor Brandveiligheid over glasplaatsing en een deskundigen beoordeling

Bijzondere scharnieren voor buitengewone deuren

Prefab puien voor Haut

Boven 70 meter is brandveiligheid maatwerk

Belang showroom neemt telkens toe bij keuze binnendeuren

‘Slotenmaker zou erkend beroep moeten zijn’

VMRG

Familieonderneming Machinaal Timmerbedrijf Van der Linden in Veghel Kwaliteit, vlijt en no nonsensebeleid