7 minute read
PSYCHO Cultiveer de vreugde
Cultiveer de vreugde
Dieper dan plezier maar minder beladen dan geluk, staat dit gevoel – al te vaak begraven onder een berg verplichtingen – te popelen om ons leven zuurstof te geven, en ons door angstige momenten heen te leiden. Tips om meer plaats te maken voor vreugde.
Tekst Géraldine Dormoy-Tungate “Als ik de oven open en het glazuur van mijn aardewerk mooier blijkt dan ik dacht, overvalt me een soort ‘waw’gevoel. Eerst ergens in mijn maag en daarna verspreidt het zich over mijn hele lichaam, en mijn geest, echt ongelooflijk”, zegt Silke (42), gepassioneerd keramiste, opgetogen. “Sinds ik besloot een opleiding land- en tuinbouw te volgen om te kunnen leven van mijn passie voor planten, voel ik me minder gestrest, heb ik mezelf beter in de hand en vind ik me zelfs aantrekkelijker”, lacht Thomas (31). “Ik vond het heel moeilijk om mijn gewelddadige partner te verlaten, maar de dag dat ik mijn beslissing om te vertrekken kon uitspreken, ging er een golf van leven door me heen”, herinnert Elise (39) zich. “Sindsdien zie ik mezelf veranderen. Mijn huid straalt, mijn blik wordt opener. Ik voel van-
binnen een ontspanning ontstaan en krijg zin om opnieuw te beginnen.” De vreugde die Silke, Thomas en Elise voelden, veranderde hun leven: de eerste reorganiseerde haar werk zodat ze keramiek centraal kon zetten in haar leven; de tweede verliet zijn functie als exportmanager om te beginnen aan een nieuw project; de derde bouwde haar leven opnieuw uit, maar nu alleen en vrij. Wie zou niét vervuld willen worden door zo’n bedwelmend en heilzaam vreugdegevoel? En toch laten we ons niet zo gemakkelijk door vreugde overrompelen. “Van kinds af aan is onze vreugde begraven onder de conditionering dat we valse verlangens moeten najagen”, zegt filosoof Bruno Giuliani. “Om daarvan los te komen, is een zekere moed nodig.” “Als je volwassen wordt, verandert je levensdoel en ga je je dagen anders invullen”, bevestigt coach Clotilde Dusoulier. “Je vervangt de zoektocht naar vreugde, plezier en avontuur door de zoektocht naar productiviteit, bevestiging en materiële zekerheid. Dat is normaal, maar om in leven te blijven, moet je ook vreugde cultiveren, anders wordt het allemaal erg zinloos.”
VOOR WE VREUGDE KUNNEN OPROEPEN, MOETEN WE HET EERST DEFINIËREN. Want omdat vreugde zo dicht tegen plezier en geluk aan ligt, wordt het soms iets ongrijpbaars. Psychiaters François Lelord en Christophe André vatten vreugde samen als een ‘intense mentale en fysieke ervaring van beperkte duur, als reactie op een gebeurtenis’. De Nederlandse filosoof Baruch Spinoza dacht als geen ander na over het begrip, en schreef • • •
• • • dat het ontmoeten van andere mensen die je in staat stellen een grotere perfectie te bereiken en je bewuster in het leven laten staan, beloond wordt met vreugde. Maar hoe onderscheid je vreugde van geluk? “Geluk is een staat van volledige en blijvende tevredenheid die vrij zeldzaam is”, verklaart Bruno Giuliani. “Terwijl iedereen vreugde kan ervaren; dat is een emotie die ontstaat zodra je een intens verlangen waarmaakt.” Vreugde doet ons opleven, maar niet elke vorm van vreugde is even deugdzaam. “Spinoza onderscheidt enerzijds passieve vreugde, die vooral afhangt van externe gebeurtenissen, en anderzijds actieve vreugde, die afhangt van een innerlijk gebeuren”, vervolgt Bruno Giuliani. “Het probleem is dat beide vormen ons hetzelfde gevoel geven. En toch kan enkel actieve vreugde onze essentie uitdrukken, onze innerlijke waarden komen dan tot hun recht.” Dit is de hele problematiek van plezier, die je kan onderbrengen onder ‘passieve vreugde’. Kortstondig van aard en gekoppeld aan een stimulans die voortdurend moet worden vernieuwd, geeft deze vorm onmiddellijke voldoening, maar kan hij op de lange termijn meer nadelen dan voordelen opleveren – van een impulsieve aankoop waar je meteen spijt van hebt, tot een overdosis Netflix-series.
HOE ZORG JE VOOR MEER ACTIEVE VREUGDE IN JE LEVEN? Ook al kan je vreugde niet forceren, toch zijn er manieren om het te stimuleren, door bepaalde houdingen aan te nemen. Bijvoorbeeld door je aandacht te trainen, omdat aandacht je
Bruno Giuliani, filosoof en auteur.
verbindt met je zintuigen. Door je te concentreren op wat je ziet, ruikt, hoort, maak je verbinding met het nu. Zo open je de weg om je te laten meenemen door de schoonheid van wat je omringt en wat je meemaakt. Frédéric Lenoir moedigt mensen aan om tijd te maken voor ‘aanwezigheid, meditatie, vertrouwen en openheid van hart, welwillendheid, belangeloosheid, dankbaarheid, doorzettingsvermogen, loslaten en lichamelijk genot’ om ons in een staat van ontvankelijkheid te brengen voor vreugde. Iets pragmatischer nodigt Clotilde Dusoulier ons uit om onszelf af te vragen: “Op welk moment van de dag kan ik me bewust verbinden met vreugde? Bijvoorbeeld door bewust aandacht te besteden aan een bepaald panorama op weg naar mijn werk. En op dat moment tegen mezelf te zeggen: dit ben ik, ik ben hier, ik leef en ik voel me dankbaar.” Vreugde uit zich in actie, is dan weer de overtuiging van Pauline Blanchard, oprichtster van het ecologische magazine Grain. Ze koos vreugde als thema voor haar zomernummer omdat ze mensen eraan wilde herinneren dat engagement zich niet alleen laat aandrijven door woede. “Vreugde is een sterke emotionele energiebron”, zegt ze enthousiast. “We mogen niet vergeten dat het woord emotie afkomstig is van het Latijnse movere, wat in beweging zetten betekent. Onze emoties zijn er om ons te laten handelen. Ik heb me nog nooit zo levend gevoeld als sinds de oprichting van mijn tijdschrift.” Aangedreven door vreugde leidt de creatieve daad ons uit ons hoofd naar onze intuïtie. Voor duurzame vreugde is volgens Bruno Giuliani slechts één voorwaarde nodig, maar niet de minste: “Je diepste verlangens realiseren, en niet je voorbijgaande verlangens die van buitenaf aangedreven zijn om ons te laten consumeren, ons te verstrooien of dingen te doen bezitten. Om te weten wat je essentiële verlangens zijn, moet je jezelf de vraag stellen: wat vind ik écht leuk, en dan het pad durven bewandelen dat daar naartoe leidt.” Geen makkelijk pad, maar toch: “Als we onze dromen beginnen na te jagen, stralen we positieve energie uit waardoor we kansen aantrekken”, verzekert hij ons. Is de weerstand te groot en lijkt de toegang tot vreugde te moeilijk, dan kan therapeutische hulp aangewezen zijn.
JE LATEN LEIDEN DOOR VREUGDE VERBINDT JE MET JEZELF, MAAR
OOK MET DE WERELD. In eerste instantie met de natuur, dat spreekt voor zich. “Hoe kan je geen vreugde voelen bij een zonsondergang?” glimlacht Pauline Blanchard. Maar dat niet alleen. “Mensen gaan om deze reden naar voetbalstadions”, wijst journalist en auteur Florence Servan-Schreiber erop (zie kader). “Naast de schoonheid van het spel is er het geluid van de massa die bijeengekomen is, de gezamenlijke focus op de bal…” Op het doorslaggevende moment van de goal worden we één met de massa, in een opstoot van collectieve vreugde die onze persoon overstijgt. Want dat is haar grootste kracht: vreugde is besmettelijk. Als ze ons grijpt, grijpt ons maar één verlangen, en dat is om ze te delen.
3 VRAGEN
AAN FLORENCE SERVAN-SCHREIBER (1)
Welke relatie heb jij met vreugde?
“Ik ben net gezwicht voor een paar nieuwe schoenen. Ik was superblij ze te kunnen kopen, maar die blijdschap was maar van korte duur, het was eerder een artificiële vreugde die ik zou omschrijven als plezier. Ik heb niets tegen dit soort kleine piekjes, en toch heb ik geleerd om meer natuurlijke en duurzame vreugdes op te zoeken, die ik zie als een soort geloof: een persoonlijke overtuiging die, wanneer aan alle voorwaarden is voldaan, me heel klein kan doen voelen tegenover een grootsheid van iets wat me overstijgt. Synchroniciteiten zijn daar een mooi voorbeeld van. Als ik iemand tegenkom aan wie ik net liep te denken, overvalt mij een vreugde, omdat ik dan het gevoel heb gedragen te worden door een grote onzichtbare kracht.”
Hoe kan je vreugde stimuleren?
“Als ik me slecht voel, vraag ik me af wat ik wil creëren. Ik ben een ambachtsvrouw. Door in actie te komen – te schrijven, te tuinieren, te koken – kan ik me focussen, en dat is de sleutel. Als ik geconcentreerd ben, kom ik uit mijn hoofd. Dan is er geen ruimte meer voor dat stemmetje dat me vertelt wat er allemaal mis gaat. Zo’n negatieve vooringenomenheid kan handig zijn; het stelt ons in staat om op gevaar te reageren. Maar we kunnen het ook counteren met vreugde.”
Je hebt een boek geschreven met de titel 3 kifs par jour (2). Drie dingen die we leuk vinden aan de dag. Zorgt zo’n ‘like’ ook voor vreugde?
“Ja! Het gaat dan niet alleen om het plezier ervan, want nadat we dat hebben gevoeld, doen we de kleine maar belangrijke moeite om daar ook dankbaar voor te zijn. Dankbaar zijn voor wat er is, verbindt ons met geluk en daarom met de vreugde van het bestaan.”
1. Journaliste en auteur, met als laatst verschenen werk: Bloum! Écrire pour s’ épanouir et kiffer. Uitg. Marabout. 2. Uitg. Poche Marabout.
