LAGUNTZAK
1
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
2
www.bermeo.eus
K
Alkatearen agurra
LAGUNTZAK
Ai neure Bermio! Heldu jakuz 2018ko Andra Maidxek. Atrakaizu txo, batela! Portuen dala martxie! Badakit, mundua ez da beti jai, inoiz tristea ere bai, baina badira mila arrazoi kantatzeko alai. Sarritan esan deuskue ez dauela Bermiolakorik, kalean dagoan umore eta saltsa, kresaltsua eta berezia dalako. Hau dok umoria! Bermiotarra lagun artien, egunaro egunaro kalien! Honeek dira Bermeoko jaiak eta badakizue, mundua dantzan jarriko nuke jainkua banintza. Furra furra, fandangua, hortxe dozu fandangua geure gustukua. Zenbat gara? Lau, bat, hiru, bost, zazpi. Falta jakuz plaza honetan oraindik. Baina momento oso penasatan jakin dogu indartsu altxatzen. Lepoan hartu eta segi aurrera! Danok ez dogu bardin kontatzen historia, gatxa da ulertzea bestearen egia. Baina desberdinen batasunetik eraikiko dugu herria. Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen, diruaren morroi izaten erakutsi digute. Baina argi izan, inor ez inor menpekorikan, norbere
buruaren jabe. Aske maite, aske bizi! Eta askatasuna eskatukotsagu gure herriko alkateari. Gora gu eta gora Bermio! Ze kopa, ze bandera. Aurrera beti… abante! Boga, boga, Urdaibai. Traineru bat, herri bat, harrotasuna, ilusinoa eta lana. Esperientziak erakutsi deusku indarrak batuz edozeri aurre egin ahal deutsagula herri modura erantzunda. Jaiak hastera doaz, Gaztelugatxe ondoan, Gaviota parean hortxe dago Bermeo toki berezian. Nortasun handiko pertsonak, eskuzabalak eta solidarioak. Guk euskaraz zuk zergaitik ez? Txo! Atrakaizu batela eta erdu geugaz. Amak atakotsu, parrandan zabiltzelako baina ez arduratu… Izaro zaindari, maitagarri. Ondo pasa, gitxi gasta eta badakizu… bueltak amari.
Gora Bermio! Jai zoriontsuak euki daiguzala! Idurre Bideguren Gabantxo Bermeoko alkatea
3
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Lantaldea ARGITARATZAILEA
ARGAZKIAK
Bermeoko Udala
Bermeoko Udala: Kultura eta Hezkuntza Saila, Udal Artxiboa Prentsa Zerbitzua Iñaki Garro Jimenez Arantza Zabala Orbea Jone Mujika Mujika Jon García Andonegi Joseba Endika Ruiz Guinea Andoni Anasagasti
AZALA “Bermeoko jaiak 2018”
Egileak: Izaro Abaroa Etxabe eta Maite Velasco Barrio Kartelaren izenburua: “Baguez Bermiorantz”
KOORDINAZIOA
Bermeoko Udala – Kultura eta Hezkuntza Saila
LEGE GORDAILUA BI-1338-2018
ESKER ONAK
Esker beroenak liburu hau kaleratzen lagundu daben pertsona, enpresa eta erakunde guztiei.
Debekatuta dago liburu honetan argitaraturiko edozein eduki osorik edo partzialki erreproduzitzea, edozein dalarik baliabidea edo prozedura. Argitaratzekotan editorearen idatzizko eta berariazko baimena beharko da aldez aurretik. Baimenduta ez dagoen erabilera oro legeak ezartzen dauen moduan zigortuko da. Queda prohibida la reproducción total o parcial de cualquiera de los contenidos publicados en este libro, por cualquier medio o procedimiento. Para ello se deberá contar con la autorización previa, expresa y por escrito del editor. Toda forma de utilización no autorizada será perseguida con lo establecido por la ley.
4
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
Aurkibidea BERMEOKO JAIETAKO ABESTIA
Egunaro egunaro kalien Musika: Xabi Aburruzaga | Hitzak: Iñaki Aurrekoetxea
12
LAGUNTZAK 1. BERMEOKO BATELERAK: Iñaki Garro
22
2. BERTSOA: Jose Muruaga
26
3. AZKEN NAHIA: Liher Goienetxea “Astillas”
36
4. MENDILUZ: Luis Sendino
52
5. ESKELAK: Luis Sendino
68
6. ARRANTZA ARRAUNEZ, ITSAS SALBAMENDUAK ETA “ORTUBE” ARRANTZA ONTZIA BARRITZEA: Lamera Gane txokoa - Iñaki Garro
76
JAI EGITARAUA
85
Bermeoko jaiak 2018
5
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
6
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
7
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
8
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
9
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
10
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
11
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Bermeoko jaietako abestia
Egunaro egunaro kalien
Musika: Xabi Aburruzaga Hitzak: Iñaki Aurrekoetxea Laminen puntetik zuzenien giruek berbiztu dauenien Mahoie jantzitte gonapien Lameran sartu da jente artien Irrintzi artien hor Xixili kendu dau galbanie zapidxe ipini Jai itsosuen jai baserridxen Egunaro egunaro kalien Gaztelugatxeko Doniene bedeinkatu gagizula lehorrien be Bermiotarra lagun artien Egunaro egunaro kalien Itsosue, lurre eta harridxe Bermion topa lekizu Euskal Herridxe Herri aske eta euskaldunien Egunaro egunaro kalien Atrakaizu txo batela! Portuan dala martxie Gaur libre dozu galtzie Xixili topakozu Andramaidxetan!
Izaro zaindari maitagarri Itsotxoridxek dinotsu hamengo barri nekien zantzurik ez danien Egunaro egunaro kalien Non ete Demiku, non Almike? Eguzkidxe Ogoñotik dabil kikuke Gaur bai Urdaibai! Gu bittartien Egunaro egunaro kalien Atrakaizu txo batela! Portuan dala martxie Gaur libre dozu galtzie Xixili topakozu Andramaidxetan! Alabatxi! Arrainek be etxerako Ordue dakoiela! Zer dinozu! On trankil! Xixiligaz jungo nai-eta! Atrakaizu txo batela! Portuan dala martxie Gaur libre dozu galtzie Xixili topakozu Andramaidxetan! ( bi)
12
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
13
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
14
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
15
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Matcha�japonés El�auténtico
WWW.TCOMPANYSHOP.COM
16
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
17
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
18
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
19
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
20
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
21
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
tuvieron que hacer frente nuestras bateleras, debido que la práctica de este deporte se debe realizar en aguas tranquillas (ríos, pantanos, lagos, embalses etc.) con una profundidad regular mínima de 2 metros; la modalidad del remo en banco fijo tiene 3 disciplinas, mientras que en la modalidad de banco móvil son 8 disciplinas. La fase de preparación lo realizaban sin entrenador, fuera del pueblo, en la
Fotografía cedida por Jone Mujika Mujika. De izquierda a derecha: Timonel: Mirari Soto Ortuzar (argazkian ez da agertzen). Tripulación: Jone Mujika Mujika, Ane Ortube Poncela, Jone Miren Pelissier Telletxea, Miren Josu Torrealdea Camara, Bego Uriartebidaurreta Ormaetxea, Iratxe Zabala Rodriguez, Nerea Uribarri San Miguel.
Reserva de Urdabai, cerca de la isla de Txatxarramendi, lugar idóneo para la práctica de este deporte; donde los desplazamientos y la carencia de vestuarios creaba muchas dificultades, superando todas las adversidades con la inestimable colaboración de los familiares y el equipo humano que disponía el club, gracias a ellos/as se consiguió llevar adelante este proyecto tan apasionante que llevaron
23
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK nuestras bateleras; debemos resaltar la inestimable colaboración que realizaron el presidente José Luis Bilbao junto con Jaime Bilbao Armendariz y Segundo Canga Bilbao en las labores de logística. Se cuenta que Segundo Canga haciendo las labores de logística al campo de regateo, acompañado de su hijo menor, en el regreso a casa se dieron cuenta que dejaron al hijo en el campo, por lo que tuvieron que volver para recogerlo, tanta fue la dedicación de esta gente, que muchas veces se olvidaban de sus obligaciones. Para el asesoramiento y la preparación de las embarcaciones, contaron con la inestimable colaboración de Arraun Lagunak y de Iñaki Amilibia de Orio, cediendo material, arreglos , medidas, marcas, remos etc. (propietario de la empresa que instaló los pantalanes en Bermeo); la Federación Vasca de Remo les cedió la embarcación de ocho scull 8+R86/C8617, 60m-0,55m-80-90Kg. Los desplazamientos a las actividades deportivas en su mayoría, los realizaban en tiendas de campaña, y a base de bocadillos, preparados por Isabel de la tienda de Takón (madrina del Club), desgraciadamente el Club en esa época tenía pocos recursos económicos, a pesar de todos estos inconvenientes y desventajas con las competidoras, sacando el poder y orgullo de la mujer bermeana, ganaron cantidad de premios a nivel provincial y estatal. Cabe destacar lo conseguido por Arantza Zabala con 17 años y Jone Artetxebarria con 18 años en el Campeonato de España de juveniles en la modalidad de Scull-2 celebrado en el lago de Mequinenza en la provincia de Huesca; este hecho tiene mayor relevancia, porque no tuvieron ninguna ayuda de la Federación y se entrenaban por cuenta propia y riesgo, sin ningún entrenador. En la modalidad de banco fijo, también hemos tenido algunas que destacaron, entre ellas se encuentra Desiree Iglesias del Bar Artza. Empezó su andadura en el año 2013, a falta de bote local, comenzó bogando en la trainera Bizkaia, más tarde durante dos años en la trainera de Zumaia, cosechando algunos triunfos. Mi felicitación y agradecimiento a estas Bateleras, por la inestimable colaboración prestada para realizar este artículo. ZORIONAK DANORI!!!
24
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
ALGUNOS RESULTADOS DEPORTIVOS CONSEGUIDOS POR NUESTRAS BATELERAS: · Campeonas de España en la modalidad de “2X” (Dos remeras en pareja) en el año 82: JONE ARTETXEBARRIA Y ARANTZA ZABALA REGATAS INTERNACIONALES CON LA SELECCIÓN ESPAÑOLA: · CAZABOUNE (Francia) 1º en “1X” en 1984-85 (una remera) y 2º en “1X” en 1984-85 (una remera) · SOUSTONS (Francia) 1º en “1X” en 1985-86 (una remera) · GANTE (Bélgica) 1º en “4X” en 1985-86 (4 remeras en pareja sin timonel) y 4º en “4X” en 1990-91 (4 remeras en pareja sin timonel) · MATCH 2º en “8+” en 1986-87 y 1992-93 (Ocho remeras en punta con timonel) y 3º en “8+” en 1988-89 y 1991-92(Ocho remeras en punta con timonel) REGATAS NACIONALES CON LA SELECCIÓN DE EUSKADI: · Copa del Rey 1º en “8+” en 1990-91 (Ocho remeras en punta con timonel) · Campeonato de España 1º en “2X” en 87-88 y 90-91 (Dos remeras en pareja), 2º en “2X” en 1992-93 (Dos remeras en pareja) y 4º en “4” en 1992-93 (Cuatro remeras en punta sin timonel)
25
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Bertsoa
Bermioko lehenengo emakume arraunlariei
Jose Muruaga
Ez dago gizonen eta emakumeen kirolik Ohiturak eta historiak, badauka aldatzerik Ez dago betirako, dan aurreiritzirik Ez da betirako, iraungo dauan gezurrik Besoetan ez dozue, neskak ahulezirik Ur sakon ta ilunei, ez dozue beldurrik Gizonen zeresanak, dozuez gainditurik Eta arraunean gai zariela, ez dago esan beharrik
Zuek izan zarie, tostan aintzindari Eta hemen gaurkoan ,eskerrak zuei Eman deutsazuelako, gure kirolari Bardintasun bidea, ta ez da gitxi hori Emakume arraunlari, izan zarienoi Gaurko bandera zuentzat, bait dozue merezi Eskerrak zuen lana, eta kemenari Gaur “Kontxan” doguz neskak, jo ta ke arraunari
Irabazi dozue, borroka gatxena Eritzia aldatzea, gizon batzuena Arraun mundua dala, beti gizonena Eta zuen lekua, hareek zaintzearena
26
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
27
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
28
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
29
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
30
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
31
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
32
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
33
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
34
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
35
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Azken nahia Liher Goienetxea “Astillas” 2018ko ekainean idatzita Dendan nau. Naiz eta neure zirriborroetan murgilduta nabilen, goiz aspertua izango dela dirudit. Halako batean telefono-deiak bihotza borborka jarri dit, marrazkia egiten ari naizen lapitzaren punta hausteraino izutu nau. Erlojura bota ditut begi biak; hamaikak laurden gutxiago: Nor ete da orain. “Bai!” “Neu nai! “Kontxo, zelan hain goiz...” “Pepe hil dxok” “No jodas.., gure Pepiño?” “Ezetuten dok beste Pepe edo Pepiñorik, ala? Oin abise dostie” Mutu geratu naiz une batean. Telefonoko ahotsak bueltatu dit arreta. “Txokuen batuko gariez hamaike t´erdidxetan” “Bale! Oin nuen bertara! Bestiek?” “Trankil, auntzek abiseko tzatie danai”. Neurean jarraitu dut zirriborroak egiten. Hamaikak eta hogeian sartu da dendan goizeko, eta eguneko izango den bezero bakarra. Hamabiak eta hogeian lortu dut txokoan sartzea. Denak dira berton. “Itxurez, telefonoz deitu didana ari da azalpenak ematen, geixorik egon ei da, hilebete edo, total txarto ganera azkanetan.” “Ta ze ein bidu, ba? Zozer ein bidu lako” “Korona politx bat botako txagu.., orain korreoz be botaten ei diez koronak hile dauen lekuraino” “Nik pentsaten dot hori baino geidxau ein bi tzagule, Pepiñok hori baino geidxau bi dauelako” “Ta ze ein bi dzatxo, ba.., zozer esan ba” “Nonok jun bi dau bertara koronigaz” “Ta hemetik nor?” “Zeu Astillas!” Markatu nau batek, mahats-garratzaren aurpegia behakoan, atzamar salatzailea neure barrura ipinita. Beste zazpietatik pasatu ditut begi biak “Bai! Zeu Astillas!” esan dute beste papao guztiak ere “Ze osti dakozu zuk etxeko, ba?” Kuadrileko alperrontziak bota dit perpausa. “Eta zer osti dako berorrek egiteko, ba, mundekarrak erlojue ez ostuteko eran pasaten badau egune” pentsatu dut neure kolkorako. “Dendie dakot, gero” neure burua defendatu gura
36
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK dut. “Atsalde bateitxik pe ezin zu itxi dendie” telefonokoak. “Atsalde bat... ordura arte isilik izan den batek, Altos hornos dok denda hori, la? “Ez haiz hi isilik ongo abilarin ostidxori” “ Eskuek patriketan bazauz egun guztidxen!”. Beste guztiak baietz egin dute kaskue astintzen. Azkenean, neure burua galduta, zalduta ikusi dudanean “Ta ze ein bi dot fianbriri koronie eruteko?” “Ordu batak eta erdidxetan dau abioie Coruñara, hauri hartun bi zu. Biletie listo dau...” “Hamabidxek eta bost diez.., esangostazuie ze ein bidoten berrogei...” “Auntzek erungo zaitzut neuk aeroportura; biletie bertan dauela dinotsut... Listo dau dana, ez takozu besterik ze ein. Aeropuertuen jango zu bokadilo bat” “Listo!, abilarinek, Berba erdirik pez geidxau! Ze bizu geidxau, ba?” Sartu naiz abioian sandwitx bat jaten, beste bat patrikan zelofan eta zeloz bilduta. Txartela “ida-y-vuelta, arratsaldeko zazpietan. “Abidxadan ibili bi konai, ba” “Ez ibili tonteridxetan, argi utzi didate txokoan, ailegaten zaranien taxidxe hartun ta tanatoidxora segiduen. Pesamiek emon familidxeri ta buelta etxera.” “Joer!, ze arin esaten dizen gauzek norberak ez dakonien poparik mobidu beharrik, eta nire dendie, zer da, ba? Katxondeue? Eta sandwitx pendejo bi janda, noiz hurrengo jatekue, bueltan aeropuertuen beste sandwitx bi? Neu hil baik oin gero.” Heldu nauk, ba, A Coruñara. Taxi bat hartu dut berehala, tanatorioaren zuzenbidea luzatu diot “Mesedez, panpline barik, esan diot taxistari, prisagaz nabil-ta” “Eu non fago pamplinas” erantzun dit gidariak. Berehala heldu gara tanatoriora. Tanatorioak berak dauka lorategia barruan. “Haulan etxen diz enpresak, dana etxerako” “Kaixo polita, zuzendu natzaio mostradore atzeko emakume politari, zelako andobie bera, Pepe bisitatzera nator...” “3. gela. Irten eta ezkerretara” “Bale, baina zer da gehien eraman diotena hilari?” “Doluminak alargunari eta seme-alabei” Mugitu ere ez aurpegirik berari. “Barkatu, ez da hori galdetu gura izan dizudana, lorak; sorta, koroa..,” “Biak asko!” “Eta zerbait ezberdina familiarentzat?” “Zentro bat eramaiezu! Inork ez die horrelakorik eraman” “Ipini bat, ba”. Eta ipini dit zentroa, nagusia bera, ederra, andobie bera lako galanta. “Xingol batzuk ipiniko dizkiot?” “Bai! Zergatik ez? Galiziako bandera eta ikurriña etorri zaizkit burura, Berdea, gorria, zuria eta urdin argia!” Ipini ditu laurak. “Horitsu bat gorriaren alboan?” “Okurridu bez horrelakorik..! Frianbrea gailegoa da, ni euskalduna! Ezer esatekorik? Burumakur ezeztatu dit. Han agertu naiz 3. fianbreran, esku biak zentroarekin okupaturik. Aurre-aurrean alarguna eta semea, beste aldekoak alaba izan behar du. Ez nekien alabarik zeukanik, baina koroskeragatik, ama eta bat, alaba behar du izan. Semeak altxa du ipurdia jesarlekutik ikusi nauen une berean. “Pepiño, sentitzen dut. Besarkada bat emateko eskuak beteta dauzkat. Non uzten dut hau?” “Maruxinha, burua biratu
37
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK eta neskari, arreba izan daitekeenari?, deitu dio “aita Pepe, semea Pepinho, ama Maruxa, alaba Maruxinha, agerikoa Watson maitea!”, ipini ezazu nonbaiten zentro hau, zeuk baitakizu gauza honek ondo egiten”. “Motrikuko kaskue” pentsa dut berehala neskaren gorpuzkera ikusi dudanean. Besarkatu dut semea, doluminak eman eta amarengana egin dut artez. “Maruxinha, zenbat sentitzen dugun...” “Eskerrik asko Astillas, eskerrik asko!”. Lutozko jaka beltzaranaren mahukatik loradun zapitxo zuri bat atera eta, ikusi ez dizkiodan malkoak lehortzen hasi da; zintz ere egin du zapi berberaz “Defun..., isildu egin naiz, Peperi oles bat egitera noakizu, barkatu”. Burua goitik behera astinduz eman dit baimena. Lerro bi dauzka atabutak, garestia bera, joder!, ebanozkoa gutxienez! Eskumako lerroan lagun bi daude, atso bat eta agure bat, ezkerrekoan hiru, beraz eskumakora egin dut. Atsoa alamena ematen ari zaio Pepe zenari “Ez badio entzuten” esan dut neure kolkorako. “Aizu, esan diot aurreko agureari ahopeka, esaiozu atso horri espabilatzeko, presaz bainabil”. Begiak gainean ipini dizkidan arren mutu jarraitu du agureak. Beste aldeko lerrotik pasa dira dagoeneko dozena erdi lagun. Azkenean neu zuzendu natzaio atsoari “Andratxoa, presaz nabil eta horrek ez dizu ezer entzuten”. Mahats-garratzaren aurpegiz zaplaztekoa eman dit atsoak, beste bost minutu luzatu da alamena ematen. Atsoa urrundu denean gauza batekin konturatu naiz. Atabutaren buru alde bietan mesanotxe bana daude, eta bakoitzaren gainean ontzi bina. Leitu ditut nire aldeko ontzi biak “After sun”. “Aiba!, hil eta gero ere eguzkia hartzen dute gailegoek?” Eta atsoak atzamar puntekin after sun piloa hartu eta, ez dakit non, baina nonbaiten ipini dio defuntuari. Gero agurea hasi zaio hilari berba egiten. Ez da hain luze aritu. Joan da eta kokatu naiz fianbrearen buru aldean. Ez zaio ezer ikusten koitaduari, gustia dauka “After sun”ez lokazturik. Kanpoan dauzkan eskuak eta bertako gurutzetzarra ere, “after sun”ez gainezka. “Kontxo Pepiño, zer ein dozkuk, abisatu barik, horrela, hil? Horrek ez dxauk balidxo. Bueno lagune, itzi eingo zaitzut, berandu eingo dxast bestela, eta zazpietako abioia galtduko balekitz, ez takitz zer eingo lekidoten Coruñan diro barik”. Eta hartu dut, nik ere, “After sun” eskumako atzamarretan: “Eta non eman bi tzat, ba, dana dako beteta- -ta? Belarriaren atzean ikusi diot hutsune ziztrin bat, bertan ipini diot: “Nitxik hartuizu zeuk gure zun beste eguzki”. Atzamarrak garbitu eta alargunarengana egin dut artez. Lau berbarekin amaitu dut harekin, gero semearengana, after sun-ena galdetu behar diot, bertako ohitura den edo zer. “Txo, Pepiño, zer da hori, hileri after sun ipintzearena? Bertoko ohituraren bat? Edo benetan uste duzue hil eta gero eguzkia hartzen dutela?” “Ez, ez da hori, baina neure arrebak kontatuko dizu hobeto, bera izan baita azkenetan aitarekin,
38
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK beronen aurrean eman baitu azken arnasa, Maruxinha, konta iezaiozu Astillasi aitaren azken momentua” “Bai!, hasi zait neska kontatzen, Eskutik agarra zidan, zelako indarra berak.., hiltzen dagoela-eta”. “Minha filha, entzun iezadazu arretaz nire azken-nahia baita” “Baina aita, zelako azkennahia, zu ez bazauz hiltzen” “Ixo eta, aaahhh, entzun, aaahhh, arretaz”. Hilzorian zenaren (bere aitaren) arnastua antzeratzen ahalegintzen da “aaahhh” horrekin. “Amari deituko diot, itxaron apur baten, ez zaitez hil ama etorri orduko”. “Non fay tempo, aaahhh, pra nada minha filha. Aaahhh, entzun iezadazu arretaz”. “Baina aita, zu oraindik gogor zaude, minutu bat besterik ez da izango...”Que non, aaahhh, fay tempo, aaahhh, hurbildu zaitez hobeto entzuteko, aaahhh...” “Eta eskutik tiratzen zidan, berarekin eramango ninduela pentsatzen nuen, eta nik ez nuen berarekin joan gura, batek daki nora joaten diren defuntuak. Eta infernura badoa? Buf! Hau beroa!” “Arreba, moztu dio berba nebak, Hor daukagu aita, eta horrek ez du inor eroango; lasaitu eta konta Astillasi zer esan dizun” “Bai! Baina badaezpada zeu ez zara, inoiz aitaren alboan izan. Ba, belarria hurbildu nuen aitaren ezpainetara, zegoeneko penaz entzuten niolako eta hasperenka berba egin”. “Minha filha, aaahhh, entzun ondo, aaahhh, quero que me fagais caso, aaahhh, azkenez bada ere, abandonaturik izan nauzue-eta, aaahhh, gaixorik izan nintzenean, aaahhh, mesedez, aaahhh, minha filha,aaahhh, hurbildu gehiago...” “Eta nik beldurra nuen, eskua askatu gura nuen gogor estutxen zidan bere eskutik. Nik hemen gura dut gelditu. Nork gura du, ba, hilekin joan? Nik ez.., ez, ez, ez, ez! Eta eskuak astintzen zituen ezeztatzeko. Nik amarekin gura dut bizi...,” “Arreba, Astillas presaz dabilela, amaitu ezazu, behingoz, kontatzea”. “Bai! Baina nik hemen gura dut geratu. Zergatik ez zinen zeu aitarekin egoten? E? Orain niri diostazu beldurrik ez edukitzeko, e? Honela esan zidan belarrira, makal ahotsa”. Ozta-ozta berba egiten zuen. Eta ahul, ez nion ezer entzuten nengoen lekutik, horregatik hurbildu behar izan diot eskamako belarria ezpainetara, neuk neukan beldurrarekin gainera. Eta belarritik oratu eta berarekin eroaten baninduen, e? Eta hasi zen, behingoz, berba egiten” “Minha filha.., aaahhh, cando mora.., aaahhh quero que.., aaahhh, me creméis!”. “Eta orduan eman zuen azken arnasa”.
39
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
40
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
41
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
42
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
43
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
44
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
45
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
46
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
47
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
48
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
49
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
50
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
51
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Mendiluz Texto: Luis Sendino Fotos: Joseba Endika Ruiz Guinea Visitar un Campo Santo es una de las maneras más fáciles de realizar un estudio sociológico de una población. Damos, en el caso de Bermeo, un corto paseo y nos encontramos en uno de los lugares más entrañables, tranquilos y con una de las vistas más hermosas de la Villa. Pero todo lo que vemos no es verdad y mucho menos los cantos de los poetas que pueden ser preciosos pero no precisos. Dice Jorge Manrique en sus “Coplas a la muerte de su Padre”: “Allegados, son iguales Los que viven de sus manos Y los ricos.” No hay más que entrar al recinto para ver que unas personas descansan en lujosos panteones, mientras otras reposan los “pobreticos” en el lecho de nuestra madre tierra. Aunque la verdad ya tengo la duda de si nuestra madre, es la madre tierra o la mona Lucy. Mausoleo hay en el cementerio que hasta capilla particular tiene. Afortunadamente ya ha desaparecido aquella zona llamada “cementerio civil”, donde en extraña mezcolanza estaban suicidas, ateos y ateas, personas adúlteras y en general gente que pensaba distinto al común de sus paisanos. Pero sigamos con los poetas. ¿Quién no ha recitado alguna vez a Bécquer? Pues bien el poeta sevillano dice en su Rima LXXIII: “¡Dios mío, que solos, Se quedan los muertos!”
52
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK Yo no sé si en los cementerios sevillanos hay mucha o poca gente, pero en nuestro Mendiluz todas las mañanas hay un grupo de señoras y señores que adecentan las tumbas, rezan o simplemente mantienen una conversación. Es una delicia en los días despejados asomarse a la parte que da a la mar, entre la brisa y el run run que llega rumoroso de las olas dan ganas de quedarse un rato para unirse con el Karma, o por lo menos relajarse un poco. Vamos por la última cita de poesía para comprobar que son muy poco científicos en sus planteamientos sobre el gran rito de paso de nuestra vida. El autor es D. Ramón de Campoamor en su obra ‘¡Cantares!’: “¡Duerme en paz! Dicen los buenos. ¡Adiós¡ dicen los demás. Un Filósofo. ¡Uno menos! Un poeta. ¡Un ángel más!” A este Campoamor nuestro D. Pío Baroja no lo apreciaba mucho como poeta y decía de él que era un cantor de aleluyas. Un buen ejemplo es el que hemos seleccionado para ilustrar nuestra teoría, pero no nos podría negar D. Pío que D. Ramón tenía su gracia. La entrada a Mendiluz es espectacular dentro de su sencillez. No debemos olvidar que su arquitecto fue medalla de oro en 1910 en la Exposición de Bellas Artes. Efectivamente Teodoro Anasagasti Algan fue el autor de la obra ganadora titulada “Cementerio ideal dedicado a una catástrofe Marina”. Un pequeño paseo nos lleva desde la entrada del cementerio a la Capilla escoltado por panteones a los dos lados, que a veces nos recuerdan la avenida de las Esfinges entre Luxor y Karnak. El primer panteón de la izquierda de esta avenida pertenece a Teodoro Anasagasti Algan, aunque no esté enterrado en él. Es curioso pero los próceres Bermeanos de primeros del XX no están enterrados en Mendiluz y no es D. Teodoro el único ejemplo como veremos más adelante. Teodoro Anasagasti nació en Bermeo en 1880 y murió en Madrid en 1938 de unas fiebres mientras se dedicaba al frente de una unidad civil al desescombro de los edificios afectados por los bombardeos del ejército franquista. Con 16 años marcha a Madrid a estudiar arquitectura y aprovecha su facilidad para el dibujo para tomar clases con el pintor Marceliano Santamaría. Esta facilidad para el dibujo se verá en gran parte de su obra y sobre todo en un cuaderno de viaje que realizó por la provincia de Huesca en una excursión con
53
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK sus alumnos de la Escuela de Arquitectura. Sí, porque Teodoro fue profesor de la Escuela como su suegro López de Sallaberri uno de los mayores defensores del eclecticismo en la arquitectura del momento. Pero no adelantemos acontecimientos. Termina la carrera D. Teodoro en 1906 y en 1907 es nombrado arquitecto Municipal de Bermeo. Anasagasti diseña el ensanche bermeano, aunque no puede verlo concluido pero si evitar el derribo de la Torre de Ercilla. Se ve que la idea de levantar rascacielos y áticos ya estaba muy arraigada entre los constructores bermeanos desde hace mucho tiempo. A veces pienso que es algo genético. Gracias también a él conservamos el único trozo de la muralla medieval, el Arco de San Juan. En esta época comienza el trabajo del panteón Erezuma que recomendaría visitar en el cementerio de Mundaka. De él dice Pedro Navascués “Su magnífica arquitectura que no hemos querido ni sabido conservar, tan solo el triste y modesto Cinema Carta de Anasagasti a José Garavilla a la sazón Alcalde de Bermeo jurando amor eterno a la Villa. Aunque Teodoro no se portó mal con Pavón (1924) en la Calle permanece” su pueblo, De sus honorarios por el ensanche bermeano donó 1000 Embajadores “En Anasagasti se descubre pesetas al pueblo. un temprano degustador de los que serían principios de la arquitectura funcional” (Madrid). He traído esta cita porque Anasagasti fue uno de los impulsores de la utilización del hormigón en los grandes espacios, por eso en Madrid diseña cuatro o cinco teatros y cines.
54
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK No es fácil de definir la escuela de arquitectura a la que pertenece, su sólida formación y sobre todo su aprendizaje gracias a la beca que le otorga la Academia de España en Roma le permite viajar por toda Europa empapándose de las nuevas tendencias que había en Centro Europa, pero la que le causa más admiración es la Escuela de Viena, aunque también se asombra con la Bauhaus. Estas influencias no le hacen desdeñar el pintoresquismo tan de moda en el país, pero también la conservación del patrimonio artístico y así lo vemos trabajando en la restauración de la Capilla real de Granada o en el Carmen de Rodríguez Acosta en la Alhambra. No podemos olvidar la labor de Anasagasti como divulgador con sus artículos en la revista “La Construcción Moderna” de la que llegó a ser director y posteriormente creó la revista ANTA. En esta labor de divulgación destaca su libro “Hundimiento, grandes estafas de la construcción” (Madrid 1931) donde teoriza sobre las burbujas inmobiliarias. Su inquietud social le hace construir viviendas sociales en Mieres y las ciudades jardín de Lápice e Irún. El siguiente mausoleo al de Anasagasti es de un Nardiz probablemente algún pariente de su padre que llevaba ese apellido. Estos Nardiz fueron uno de los linajes que dominaron Bermeo durante más de dos siglos y de uno de sus descendientes, vamos a hablar a continuación. Se trata de Venancio Nardiz que tampoco está enterrado en Mendiluz, pero al menos su viuda Doña Juana Uriarte regaló el panteón familiar a la Residencia de Ancianos. El Panteón se encuentra al final de la avenida central a su derecha y pegando a la capilla. Don Venancio probablemente estará enterrado en el Cementerio de Derio, pues a su muerte en 1940 el antiguo cementerio de Abando, que era donde vivía, ya había desaparecido. Fue marino de carrera, en 1895 lo encontramos como guardiamarina en el viaje de circunnavegación enrolado en la corbeta Nautilus. En 1898 lo encontramos a bordo del crucero Reina Mercedes intentando bloquear el canal y utilizado como batería flotante para que defendiera la bocana de Santiago. Ya sabemos el final de la historia, el Reina Mercedes fue hundido y Nardiz herido. D. Venancio continuó con su carrera militar y así lo encontramos el 21-11-1908 como teniente de navío y nombrado Comandante del cañonero Mac-Mahón. El 17-10-1918 encontramos su ascenso como capitán de corbeta. A partir de esta fecha aunque continúa trabajando en la Armada ya lo hace en destinos administrativos. Aunque en 1912 lo encontramos como ayudante del Rey
55
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Alfonso XIII con motivo de la visita del Soberano a Bermeo con motivo de la Galerna con 116 víctimas bermeanas. Gana su acta de Diputado por Vizcaya en las elecciones de 1920 y 1923 presentándose por el partido Liga de acción Monárquica. A las siguientes elecciones le sucede en el puesto su hermano Enrique, parece que D. Panteón donado por Doña Juana Uriarte, esposa Venancio, oliéndose la tostada apuesta de Venancio Nardiz a la Residencia. a caballo ganador y apoya al después dictador Primo Rivera. Este apoyo a su movimiento le valió por parte del Dictador el cargo de Comandante de Marina de Bilbao, antes lo había sido de San Sebastián. Su hermano Enrique como Venancio solicitaron el Marquesado de Atela lo que les fue denegado. También apoyó a Franco en su alzamiento. Fue nombrado hijo predilecto de Bermeo en 1924 y se da su nombre al muelle por sus favores a la Cofradía de Pescadores y a éstos en particular. Pero lo que decíamos antes no está enterrado en el pueblo. Y este es un pequeño bosquejo de nuestro cementerio, yo recomendaría que lo visitarais.
Bibliografía: · Diario Oficial del Ministerio de Marina. Madrid, 23 de noviembre de 1908. · Archivo histórico de la Villa de Bermeo. · Anasagasti Teodoro. ‘Hundimiento y grandes estafas de la construcción’. Madrid. Aguilar. 1931.
56
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
57
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
58
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
59
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
60
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
61
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
62
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
63
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
64
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
65
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
66
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
67
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Eskelak Testua: Luis Sendino Argazkiak: Andoni Anasagasti Sarritan, gure herriak dauzkan turismo baliabide eskasei buruz berba egitean, ahaztu egiten zaigu dena ez dela hasten ez amai-tzen katedral handietan, Koliseoan, Partenoian… Ahaztu egiten zaigu Barojak esaten zuenean bera zela “un poeta aldeano, poeta de un humilde País, el País del Bidasoa”. Txikienaren edertasuna eta besteengandik bereizten gaituzten xehetasun txikiak ahazten ditugu. Bermeok, beste bereizgarri askoren artean, badauka Unamunok “intrahistoria” edo gure muin berezigarria deitzen zuena. Eskelak. Anton Erkorekak bere Bermeoko etnografian zera dio IGAROTZE ERRITUAK ETA HERIOTZAREN KOMUNIKAZIOA lantzen duenean: “Hacia 1950 hicieron su aparición las funerarias. Estas se encargaban de todo lo relacionado con el cadáver y de colocar esquelas generalmente en castellano, en las que se indica el nombre del difunto, a veces su mote, y el lugar y hora en que se va a celebrar el entierro. Las esquelas se colocan en la puerta de la Iglesia, en el portal de la casa de todos los parientes y en algunos puntos del pueblo muy concurridos como era el ángulo del muro del convento de los frailes y tras su derribo en 1999 en el Fielato, frente al Arco de San Juan, en la esquina de Kurtzio, etc. “ Guretzat bereizgarria den kontu bat dago eta batez ere etxerik zaharrenetan ageri dena: eskelak ipintzeko dagoen egurrezko markoa. Hainbat herritan ibili gara eta inon ez dugu aurkitu antzeko sistemarik. Elorrion Fielaton dagoen moduko taula bat dute eta bertan ehorztetxe guztietako eskelak ipintzen dituzte. Otxandion pragmatikoagoak dira eta eskela herriko okindegiko atean ipintzen dute eta herrian dagoen okindegi bakarra denez, bertatik lagun eta lagunak ez diren guztiak igarotzen dira, azken baten betiko lotarako entrenamendu ederra, berriz ere elkarrekin eta ustez lagun artean egongo direnerako. Urduñan
68
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK udalaren iragarki taula aprobetxatzen dute, Elorrion bezala. Baina horietariko baten ere ez dute kolar bakoitzean bere eskelak ipintzeko taularik. Baina badago herri guzti hauetan bat egiten duen osagaia, elizako leku jakin baten euren izena duen belaunaulkia, nahiz eta hau duela hainbat urteko kontua den. Leinu, etxe, familia, eliza harreman honek ideia bat dakarkigu burura: eskelak ipintzeko taula xumeak Barandiaranek aipatzen duen etxea-eliza moduan ideiaren oroigarria izatea. Barandiaranek honi buruz zera dio: “Hasta 1930 en la Zona de Guernica, se acostumbraba enterrar bajo el alero del caserío a los niños que morían sin haber sido bautizados”. Etxeak eta bertako biztanleek (aurrekoak zein ondorengoak) duten harreman hori hainbat ohituratan islatuta ikusten dugu. Horietariko ohitura batzuk zoritxarrez galduta daude; esaterako, erleei aitalehenaren heriotzaren berri ematearena.
Nahiz eta Frazerrek dioenez “garauaren izpiritua”rekin erlazionatutakoak izan daitezkeen. Niretzat etxearen eta eskelak ipintzeko taula xumearen eta arbasoen arteko harremana argia da. Honi buruz zera dio Julio Caro Barojak: “El vivo y el muerto viven en comunidad, cada cual en su recinto propio. A veces tienen comunidad de símbolos. La cuestión es que la casa está representada en la iglesia y los caminos que unen a casa con iglesia unen a muertos y vivos. Ni en la vida del trabajo cotidiano, ni en los ritos y costumbres propios de cada momento de la vida familiar, ni en las fiestas anuales se hallarán elementos que
69
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK descompongan esta visión”. Eta eztabaidarik sortzeko gogo barik, erritu hauetariko asko hain urrun dagoen Galizian ere errepikatzen dira. Monasterio baten izena duen Sobrado dos Monxes herrian Audientzien Etxeko pasabidean ipintzen dira eskelak. Ez da edozer segituan igarotzea gizakien justiziatik jainkoen justiziara. Bueno, ez hain arraroa kontuan hartzen badugu monasterioko abadea baserritarren berezko epailea ere bazela, beraz ez da harritzekoa neurrigabekeria lar egiten zituenean nekazariek “bertzunkada”ka hiltzea. Baina historia zehaztasuna errespetatzen badugu mundutar txikikeria hauen ardura monasterioko prioreak zuen. Ez dira antzekotasunak hemen amaitzen. Galizian aitalehenaren irudia dago, nahiz eta amalehenaren irudia ere egon. Irudi honek ez gaitu harritu behar, Bermeon gauza bera gertatzen baita. Aitalehenek etxetik kanpo denbora asko egiten duten leku guztietan etxekoandrea da etxearen eta etxekoen ardura hartzen duena. Bai Euskal Herria eta baita Galizia ere, emigrazioa jasan duten lurraldeak dira, beraz ez da harritzekoa arazo beretarako irtenbideak antzekoak izatea. Antzekotasunak ez dira hemen amaitzen, Galizian maiorazkoaren irudia ere badago-eta. Hala ere, Galizian testamentuaren onuraduna bat izan beharrean, bi dira. Horren arrazoia izan beharko da nire lagun Susok esaten duen “los gallegos somos muy desconfiados”. Antzekotasunetariko beste bat, hileta elizkizunetako otorduak dira. 1787. urtean Jaurerri honetako Gobernu Unibertsaleko jaunek zera esan zuten: “que sin embargo de las Reales Provisiones y Decretos, hechos en razón de las concurrencias de gentes a Entierros, Honras, Bodas y Misas Nuevas, dirigidos a precaver los excesivos gastos que con su motivo, Eskelak Sobrado dos Monxesko (Coruña) y en la publicación de Misas se habían Audientzien Etxean. originado, con notorio escándalo y
70
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK ruina de las familias, eran tantas y tan repetidas las quejas que tenía, de que en algunos Lugares de este dicho Señorío no se observaba lo así mandado especialmente hacia la merindad de Busturia, llegando a tanto el desorden, que tenían las comidas en los cementerios de las Iglesias, sin que hubiesen servido las amonestaciones de los curas, para que en el campo, o en otro sitio pudiesen tener las permitidas , de que se seguía la profanación del Sagrado por las borracheras y quimeras que de semejantes funciones regularmente suelen resultar”. Nire ustez dibertimendu hauetatik dator ondoko esaera hau: “Trago y cigarro que la difunta no vuelve”. Antzeko gertaeretan jarduteko modua Galizian errepikatzen da, nahiz eta gaurkotuta izan. Herrixken sakabanatzea eta familiartekoen kopuru handia delaeta, batez ere jende nagusia hileta-elizkizunetara familiak ipinitako autobusetan joatea eragiten du. Euskaldunoi buruz esaten da etxea zabaltzen dugula, galegoei buruz esan daiteke euren sukalde eta despentsako atea zabaltzen digutela. Ikusten denez, arazo beretarako irtenbide berak esaera errepikatzen da. Jateko gogo bera, lagunarteko izaera, an-tzeko ohitura eta mitoak dituzten herri bi. Norbaitek uste izango duenez kontu hau puzten ari naizela, Santiago de Compostelako Museo do Pobo Galegora bisita egitea gomendatzen diot, Santo Domingo de Bonavalgo komentu dominikano zaharrean dagoena. Bidaia aprobetxatuz Corticela parrokiako katedrala ere bisita dezakezu, euskaldunen eta atzerritarren parrokia. Eta hau da guztia.
Bibliografia: · José Miguel de Barandiarán. El mundo en la mente popular vasca. Auñamendi, San Sebastián. 1960. Julio Caro Baroja. Vasconiana. Txertoa. San Sebastián.1986. Anton Erkoreka Barrena. Etnografía de Bermeo. Doniene. Bilbao. 2003. J. G. Frazer. La Rama Dorada. Fondo de cultura económica. Decimotercera reimpresión en España. 1991.
71
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
72
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
73
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
74
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
75
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
Arrantza arraunez, itsas salbamentuak eta ‘Ortube’ arrantza ontzia barritzea Lamera Gane Txokoa - Iñaki Garro
Arrantzale eguna jatorku egunotan, eta orain dala hamar urte hasitako bideari jarraituz, Lamera Gane txokoko lagun taldea batu gara urteroko omenaldiak antolatzeko. Dakizuenez, itsasoko gaiekaz lotutako norbanako edo erakundeei zuzenduta dagoz sari honeek eta aurton honako honeei emotea erabaki dogu.
ARRANTZA ARRAUNEZ: TEODORO ALLIKA, “BIZAR” Itsasoari begira dogu Bermeo, olatuek dakarskuezan soinuak entzuten dira, eta musika bailitz, konposizinoa eta erritmoa aldatuz doaz, haizea eta olatuen indar eta norabideak zuzenduta. Itsasgizonek bizitako esperientziak ugariak dira, eta baita amaitu ezinak, zeruertza dan moduan. Zeruertzaren bila goaz egunen baten helduko garelakoan, baina lotuta gagozanaren sensazinoa nagusitzen da, beti distantzi bardinean ikusten dogu-eta. Aurtengo lehen omendua herriko arrantzalerik apalenetarikoa izango da, Teodoro Allika, “Bizar” ezizenez ezagutuagoa gurean. Bizar gogor ia ebagi ezineko gizona, isila itsaso barea dan modukoa, gogorra erresakea legez, itsasoari begiradarik kentzen ez eutsona, zazpi seme-alaben aita, laurogei urtera arte geugaz izan genduana. Umetarik itsasoan,txalupetan hasieran, baxura itsasontzietan geroago eta bakarka bere batel handian azkenengo urteetan, arraunen indar hutsa erabiltzen ebana. Hondoko tertzak botatzen ebazan kostaldetik hurre eta bere batela zan bere “loidxie”, lantokia eta ia bizitokia be. Gizon indartsua bazan itsasoan, ez zan gitxiago lehorrean.”Pasadizo” kurioso
76
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK bat baino gehiago eukan bere ibilbide luzean, baina luzatu gura ez dogunez, bat bakarra kontatuko dogu. San Pedro egun baten, ekainaren 29an, hainbat ospakizunen artean, boxeo jardun berezia antolatu zan gure herrian. Norgehiagorako Bermeoko lagun xelebre bi aurkeztu ziran, “Jeron Pipas” eta “Bizar”. Artza frontoian izan zan borrokea eta, pena da baina, ez dakigu nork irabazi eban.
Teodoro Allika “Bizar”. Udal artxiboko argazkia.
ITSAS SALBAMENDUAK, ERRESKATEAK: JON GARCIA ANDONEGI Azken bolada honeetan “paterak” eta inguruan diran drama eta tragediak albiste dira gurean. Mafien negozioak, bizi barri baten bila dabilzan herrialde txiro eta gatazkatsuetatik datozen etorkinetaz aprobetxatuz,nagusitu dira “Mare nostrum”ean. Afrikako gizakion egoeraz nahikoa dakigu: gerren ondoriozko deportazioak, gosea, etorkizun eza eta egoera larri hau leundu gurean, konpontzea ez dago bere esku eta, Jon Garcia Andonegi dogu, boluntario modura ONG-SOS erakundeetan jo ta ke lanean dabilen bermeotarra. “Diario Vasco” egunkarian agertutako kooperazio eskari bateri erantzunez hasi eban bere boluntario ibilbidea. Ordutik hona hamaikatxo alkarlaguntza ekintzetako kide izan dogu herritar hau.
77
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK Lanbide ezbardinetako taldeetan aritu eta aritzen da Jon. Sukaldari, mediku, erizain zein arrantzaleekaz batera hainbat misiotako partaidea izan da. Misio baten parte hartu aurretik hamabosta edo hiru asteko ikastaro bat egiten dau, laguntza motaren araberakoa. Sarritan bere poltsikotik ordaindu behar izan dauz toki horreetara heltzeko eta bueltatzeko joan-etorriak. Orain dala urte bi, 2016an, Greziako Chios ugartean (Lesbosen ondoan), 1.600 etorkin egozan errefuxiatu kanpamentu baten egon zan lanean. Iaz “Proactiva Open Arms” erakundeagaz ibili zan Libiako itsasertzean galdutako jendea bilatzen eta baita be Malta inguruan beste giza misio baten. Baina aurtongo be badaukaz helburuak jarrita. “Stela Maris” arrantza ontzia Pasaiako ontziolan dago barritze edo errehabilitazio lanetan, eta artikulu hau argitaratzen danerako bere lehen misioa izango dau eta bertan be Jon Garcia partaide izango da.
Jon Garcia Andonegik utzitako argazkia.
78
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK “ORTUBE” ITSASONTZIAREN BARRITZE EDO ERREHABILITAZIOA: “ORTUBEREN LAGUNAK” Badaroa denboratxoa “Ortubek” karroan. Bermeotarrok egunero ikusten dogu egurrezko itsasontzi hau, eta gutxi-gitxika badoaz aurrera bera barritzeko lanak. Arrantza ontzi honen eraikuntza oso osorik geure herrian egin zan 1979an. Egurrezko kaskoa Julio Muruaga ontziolan eta motorra, muntaketa eta instalazinoak, Etxebarria tailerretan. Luzera 29,55 metrokoa da behealdean, “gile”an hobeto ulertzeko. Zabalera 7,60 metrokoa eta puntala 3,79 metrokoa eta gehiegizkoa zinga edo kalatua (uretan dagoan partea) 2,91koa. Beste ezaugarri batzuei jagokenez, 143,28ko erregistro brutoa (TRB) dauka eta motorraren indarra 700 zaldikoa da (C.V. edo H.P). Ez da Bermeoko arrantza ontzirik handiena, baina bai handienetarikoa. “Ortube”ren ibilbidea arrantzan hogei urtekoa izan da, 1979tik 1999ra artean. Lau urte beranduago Bermeoko Udalaren eskuetara pasa zan eta 8. zerrendara pasatu zan 2/2004 folioagaz. Gaur egun Artzako karroan daukagu eta “Ortuberen lagunak” taldeari esker, ondare historikoa dan itsasontzi hau, itxura hartzen doa. Errehabilitazio lanetan jatorrizko elementuak eta materialak erabiltzen dagoz posible dan neurrian eta artisau eran landuta. Aurrekoa esanda, eta lan hau boluntario modura eginda, euren ordu libreetan egiten dala argituz, ulertzekoa da denbora luzeko lana izango dala. Baina errehabilitazio lana konplexua bada be, ez da gitxiagorako hau amaitzean datorren erronka, hau da, ibilbide didaktikoa diseinatzea, ikusleek sentitu eta ikusi dagien arrantza ontzi honen funtzioa eta daukazan elementu guztien erabilera zelakoa izan zan aktiboan egoanean. Izugarrizko lan honeri esker, hurrengo belaunaldietakoak hobeto ulertuko dabe gure herriko arrantzaleen lana eta bizimodua. Eskertzeko da beraz, “Ortuberen lagunak” taldeko kideak egiten dabilzan ahalegina eta hemen doa gure omenaldi xumea, irailaren 9an, “Arrantzale egunean”, gauzatuko dana.
79
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
80
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
81
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
82
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
83
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
84
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
Jai
egitaraua
85
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
86
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 2, domekea
Almika auzoko jaiak: Untxi sukalki eguna 10:30ean
Hasierako DUNBADEA, IKURRINA JASOTZEA eta BOLANDERAK JAURTITZEA, txistu eta danbolin doinuekaz
11:00etan
UNTXI SUKALKIRAKO KAZULEN IZEN-EMOTEA
Estropada sasoian
KONTXAKO ESTROPADAK ZUZENEAN txosnako telebista eta bozgorailuetatik
Goizean
TRIKI POTEOA ELIZAGOIEN AHIZPAKAZ
13:00etan
MEZA NAGUSIA Almikako elizan
13:30ean
UNTXI SUKALKIRAKO KAZULAK AURKEZTEA
14:00etan
HERRI KIROLEN ERAKUSTALDIA: AIZKOLARIAK
Ondoren
Umeek parte hartu ahal daben HERRI KIROLAK
16:30etik 19:30era
UMEENTZAKO PUZGARRIAK
87
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 17:30ean
UNTXI SUKALKI TXAPELKETAKO SARI BANAKETEA
18:00etan
GIZON PROBA (7 lagunekoa) Almikako “pisu libreko” harri nagusiagaz
18:30ean
EUSKAL ERROMERIA ELIZAGOIEN AHIZPAKAZ
21:30ean
SUZIRIAK Almiketxu erretegiak lagunduta Antolatzailea: Almikako Jai batzordea
88
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 7, barikua
12:00etan
ITSASOKO EGUNA ronpeolaseko espigoian, Itsasoko Gurutze Gorriak antolatuta. Jokoak: paddle lasterketea, surfa, piragua lasterketea, bananea eta kukañea
14:30ean
HERRI BAZKARIA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
17:30ean
DANOK BAJADARA! ALMIKARA IGO txosna gunetik Txosna batzordeak antolatuta
17:30ean
KALEJIREA, herriko kaleetan Salsa Cubana taldeak antolatuta
89
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 18:30ean
BAJADIE Almikatik, Gazte Asanbladeak kudeatuta eta Txosna batzordeak antolatuta
19:30ean
HAIZIEN BARRURE TOPA Erriberan (Frantziskotarren arkupean euria balitz), Itsosupeteko Itxaropena alkarteak antolatuta
19:30ean
BERMEOTARRAK FANFARREAren (40. urteurrena) eta Gallartako BURDIN KLASH TXARANGAren (10. urteurrena) KALEJIREA herriko kaleetan. Ibilbidea: Kultura Etxea, Talaranzko, Bidebarrieta, Intxausti, Barbara Deuna, Nardiz tar Jon, Erremedio, Eskoikiz eta Lamera, Bermeotarrak Fanfarreak antolatuta
21:50ean
XIXILI AURKEZTEA, Goiko plazan
22:00etan
ALKATEAREN PREGOIA, IKURRINA JASO eta DUNBADEA, Goiko plazan
Ondoren
BERMEOTARRAK FANFARREAgaz eta Gallartako BURDIN KLASH TXARANGAgaz AURRESKUAK eta JAITSIEREA, Nardiz tar Jon eta Arresi kaleetatik San Migel eskaileretaraino
22:30ean
S.A. (Soziedad Alkoholika) eta NIKETZ taldeen KONTZERTUA Bermeoko Kafe Antzokian, Bermeoko Kafe Antzokiak antolatuta Sarrerak: 15 € + gastuak aurretiaz / 18 € + gastuak leihatilan
23:00etan
CHARLY & THE COCONUTS taldearen KONTZERTUA (80. hamarkadako doinuak) Lameran
01:00ean
DJ ANGELO MERKEren PINTXADEA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
90
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 8, zapatua Andra Mari eguna
ALMIKAKO JAIAK – ALMIKAKO ANDRA MARI EGUNA 08:00etan, 11:00etan eta 13:00etan MEZAK Almikako Andra Mari elizan
11:00etako mezan
OMENALDIA Sabino Anasagastiri, Almikako elizako organisteari
Goizean
TRIKITIXA POTEOA Bermeoko musikariekaz
13:45ean
HERRI KIROL ERAKUSKETEA: MOTOZERRA LANA Antolatzailea: Almikako Jai batzordea
10:00etatik 14:00etara
ORTUBE itsasontzia IKUSTEKO AUKEREA
10:30ean
UDALBATZA Goiko plazan batuko da Alkate Soinua entzuteko. Ondoren Almikaratz abiatuko dira BERMEOKO ERRALDOIEN KONPARTSA, AIARAKO MUSIKA BANDEA, ALKARTASUNA DANTZA TALDEA, KANKINKABARA TXISTU TALDEA eta UDALBATZA, “Bermeo” pieza entzuten. Ibilbidea: Goiko plaza, Nardiz tar Jon, Arresi, San Frantzisko kalea, Askatasun bidea
11:00etan
ZIRKU eta GIMNASIA TAILERRAK, Lameran (eguraldi txarra bada txosna gunean), Txosna batzordeak antolatuta
91
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 11:45ean
OHOREZKO AURRESKUA Udalbatzari ALKARTASUNA DANTZA TALDEAren eskutik, eta BERMEOKO ERRALDOIEN KONPARTSEAren EKITALDIA Almikan
13:00etan
AIARAKO MUSIKA BANDEAren KONTZERTUA, Santa Maria elizan Programea: Fiesta de la Caleta……….............……….........................………………….Texidor Lagrimas Negras…………..........………..............…………………M. Matamotros Odilia…………………………………...............................……………..Jacob de Haan Cantos Populares Vascos…………...........…......................……..……….R. Vidal Imagine……………………………………..…..........…….J.Lennon (arr. T. Hoshide) Mecano…………………………………...............................…………..(arr) A. Tormo Disco Lives……………………………...............................…………….(arr) J. Vinson
13:00etan
BERMEOKO ERRALDOIEN KONPARTSEAren eta K.I.E.T.B. Erraldoi Txikien Konpartsearen KALEJIREA, Alde Zaharrean
13:00etan
“TXETXOTXU, SUKALKIDXE EITZEN IKASI EIZU!” txosna gunean, Txosna batzordeak eta Eleizalde Ikastolak antolatuta
13:30ean
BARRUETA ARTE ELKARTEAren ERAKUSKETEAren INAUGURAZINOA, kofradi zaharrean, Barrueta Arte Elkarteak antolatuta
16:00etan
MAHAI eta KARTA JOKOAK, (partxisa, antzar-jokoa, briskea, musa) txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
18:00etan
ESKU PELOTA PARTIDU NAGUSIAK Artza frontoian, Artza pelota alkarteak antolatuta Sarrerak erosteko: Artza frontoiko leihatilan, irailaren 1etik aurrera Ordutegia: astean zehar 19:00etatik 20:00etara eta asteburuetan 12:00etatik 13:00etara
92
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK 18:00etan
ZEREN ZAIN pailazoen JOLASDANTZALDIA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
18:00etan
UMEEN DANBORRADEA, AIARAKO MUSIKA BANDEAgaz, BUDEK alkarteak antolatuta. Ibilbidea: Atalde, Intxausti, Goiko plaza (alardea), Arostegi eta Lamera (alardea)
19:00etan
IDI PROBAK Almikako probalekuan,Mañuko Landa Herri Kirol taldeak antolatuta
21:00etan
KONTZERTUA XIBEROOTS taldeagaz Lameran Txosna batzordeak antolatuta
22:00etan
VALECEA PIROTEKNIAren espigoian
eskutik,
SUZIRI
PIROMUSIKALA
ronpeolaseko
Ondoren
TEX & SUN FLOWER SEED eta HUNTZA taldeen KONTZERTUAK Lameran, Txosna batzordeak antolatuta
Kontzertuaren atsedenaldian
IRRINTZI TXAPELKETEA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
Ostean
PINTXADAK DJ TXAKO eta DJ SATORU txosna gunean Txosna batzordeak antolatuta OHARRA: Suziriak botaten diran lekuan, Ronpeosaleko espigoi inguruan, ezin da ontzirik egon atrakatuta. Gitxienez, 50 metrora egon beharko dira. Izotz fabrikaren aurreko aldean ezin da ibilgailurik aparkatu. *Euskotrenek gaueko tren zerbitzua eskainiko dau.
93
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
94
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 9, domekea
Arrantzale eguna 11:00etan
MEZEA arrantzaleen omenez Santa Eufemia elizan, Andekoko Lagunek antolatuta
Ondoren
KALEJIREA, TXISTULARIEKAZ, LORA ESKAINTZEA eta AURRESKUA, arrantzan erramuetan egin dauen azken arrantzaleari, Bermeoko batelerei, Jon Garcia Andonegiri eta Ortubeko boluntarioei OMENALDIA eta Arrantzaleen abestia Santa Maria eta Santa Eufemia elizetako abesbatzagaz abestuko da. Ondoren Bermeoko hegaluzea dastatuko da Portuzarrean, Lamera Gane Txokoak antolatuta.
Omenduak:
ANDRES ALLIKA CHOPITEA Arrantzan erramuetan egin dauen azken arrantzalearen semea
JONE MUJIKA MUJIKA Bermeoko batelerak
ARANTZA ZABALA ORBEA 1982. urtean Espainiako txapelduna arraunean
JONE ARTETXEBARRIA 1982. urtean Espainiako txapelduna arraunean
JON GARCIA ANDONEGI Itsas salbamenduetan boluntarioa
JESUS URKIDI GARCIA Ortubeko boluntarioen koordinatzailea
95
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
ALMIKAKO JAIAK – ARIMEN EGUNA 13:00etan
MEZA NAGUSIA Almikako Andra Mari elizan
Ondoren
PIPERRADEA txosnan
14:00etan
ALMIKAKO JAIAK AMAITU Antolatzailea: Almikako Jai batzordea
13:00etan
EL DESPISTE, PATXARANGA eta INCANSABLES FANFARREakaz eta TRIKILEKU TRIKITILARIAKAZ AURRESKUAK eta ZABALETAKOAK Goiko plazan
13:30ean
JAITSIERA FANFARREAKAZ eta TRIKITILARIAKAZ Taraskari lorak eskaintzera Goiko plazatik San Frantzisko enparantzaraino
96
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
Arratsaldean
EL DESPISTE, PATXARANGA eta INCANSABLES FANFARREAK eta TRIKILEKU TRIKITILARIAK ibiliko dira herrian
19:00etan
SONIDOS DE MEXICO taldearen KONTZERTUA Lameran
97
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 20:00etan
KARAOKE IBILTARIA KALEJIRAN (urtekerea eta amaierea txosna gunean) Txosna batzordeak antolatuta
20:00etan
MUSIKEA PORTUAN Portuko Sorgiñe alkarteak antolatuta
21:30ean
SAKATU ELEKTROTXARANGA Alde Zaharrean Alde Zaharra Bizirik alkarteak antolatuta
21:30ean
DRINDOTS taldearen DANTZALDIA Lameran
Goizaldean
TESTING PROGRAMEA (droga erabiltzaileentzako arriskuak murriztearen alde), Lameran OHARRA: ez bota talko hautsik, osasunerako kaltegarria dalako, arazoak sortzen dauzalako arnasea hartzerakoan, jendea jausi egiten dalako eta gure kaleak garbi gura doguzalako.
98
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 10, astelehena
Andra Mari hirugarrena
12:30etik 14:30era eta 17:00etatik 20:00etara
UME ETA GAZTETXUEN EUSKAL JOLAS PARKEA, Gonzalo Nardiz enparantzan Jokoak: Artzai txakur txirrista Sagardotegi mugikorra Idien txirrista Basetxe ludotekea Dantza Plaza Ohe elastikoak Balanzbikes txirrinduak
13:00etan
LOS CINCO BILBAINOS taldearen KONTZERTUA Lameran
18:00etan
XLIV. HERRI KIROLAK, Artza frontoian Aizkoran: Aitzol Atutxa, Julen Larrea eta David Naredo Txinga erutean: Nerea Egurrola eta Kerman Perez de Heredia Gazte aizkolariak: Julen Aldana eta Iker Gomez Iparraldeko jokoak eta gainontzeko modalitateak: Bermeoko Lasuen Herri Kirol taldea
22:00etan
BERTSO SAIOA Artza frontoian, Euskeraz Berbetan taldeak antolatuta Bertsolariak: Uxue Alberdi, Amets Arzallus, Igor Elortza eta Fredi Paia
99
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
100
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 11, martitzena 18:00etan
XXXVIII. BERMEO HIRIA ESKU PELOTA TXAPELKETEA, Artza frontoian, Artza pelota alkarteak antolatuta
19:00etan
DIADA EGUNA ospatzeko BOTIFARRADA, BRINDISA eta KATALANEZKO KANTAK txosna gunean Txosna batzordeak antolatuta
Arratsaldean
EUSKARALDIAren ekimena txosna gunean
19:00etan
IDI PROBAK Almikako probalekuan, Mañuko Landa herri kirol taldeak antolatuta eta ondoren, SARI BANAKETEA
19:00etan
ZIRIKA ZIRKUSen “Tren geltokia” KALE IKUSKIZUNA Irakaskintza kalean
Ondoren
TXOKOLATADEA Irakaskintza kalean, MB2000 elkartea eta Haitz Nagusije auzo alkarteak antolatuta. *Ekarri zure edalontzia. Txokolatada jasangarria egingo dogu!!! *Zeliakoentzako be txokolatea egongo da
21:00etan
HERRIKO TALDEEN KONTZERTU MARATOIA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
101
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
IRAILAK 12, eguaztena 18:00etan
ADIN GUZTIETARAKO TAILERRAK Lameran eta txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
18:30ean
MOTOR TXIKIEN LASTERKETEA (1-5 urte) Lameran eta txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
18:30ean
FUN BOX (txirrinduen salto ikuskizuna), Gonzalo Nardiz enparantzan
20:00etan
BERMEOKO PLAY-BACK ERRALDOIA UMEEN SAIOA (6 urtetik 14 urtera artekoentzat) eta ondoren NAGUSIEN SAIOA (15 urtetik aurrera) Lameran, MB2000 Zerbitzu Soziokulturalak antolatuta Izen-emotea: Gizarte eta kultura etxean, irailaren 3tik 7ra arte Oinarriak: www.bermeo.eus
102
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 13, eguena 17:30ean
UMEENTZAKO TAILERRAK eta JOKOAK, Irakaskintza kalean, MB2000 Zerbitzu soziokultural eta Batun Batun aisialdiko alkarteekaz.
17:30ean
TORTILLA TXAPELKETEA HASI txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
Tortilla txapelketa aurrera doan bitartean
ESKALADA TXOSNEROA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
18:00etan
XXXVIII. BERMEO HIRIA ESKU PELOTA TXAPELKETEA, Artza frontoian, Artza pelota alkarteak antolatuta
19:00etatik 21:30era arte
ANTZERKI ARINA Alde zaharrean. Tabernaria “Instrukzioak botatzeko ondo bat kaña” Tartean teatroa “El Gato de Schrödinger” Anodino Teatro “Ponme tu historia aquí” “El último de Hasburgo” “Toquecito minus minus ikutua” Telmo Irureta “Deskontrolatuta” Ordutegiak, lekuak eta sarrerak erostea Kabidxen
22:00etan
ONE PATH-en TRAP KONTZERTUA txosna gunean Txosna batzordeak antolatuta
103
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
104
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 14, barikua
Mozorro eguna txosna gunean Gaia: zirkua 15:30ean
XIII. ALKARTASUN BATEL ESTROPADEA, portuan (Arrantzaleen kofradi ondoko kaian). Ondoren, SARI BANAKETEA eta LUNTXA Amnistiaren aldeko eta errepresioaren kontrako mugimenduak antolatuta
18:00etan
DANBORRADEA, AIARAKO MUSIKA BANDEAgaz, Gaztelugatxe taldeak antolatuta Ibilbidea: Atalde, Arresi, Doniene, Irakaskintza, Talaranzko, Bidebarrieta, Goiko plaza, Nardiz tar Jon, Arresi, Bizkaiko Jaurerria, Esparru, Zubiaur tar Kepa, Ispizua tar Segundo, San Frantzisko Atea eta Lamera
18:00etan
MAKILLAJE TAILERRA eta DANTZA PARTEHARTZAILEAK: sevillanak, euskal dantzak, line dance eta salsa txosna gunean Txosna batzordeak antolatuta
20:00etan
TXOSNA POTEOA SAKATU elektrotxarangagaz txosnagunetik Alde zaharrera, Txosna batzordeak antolatuta
21:30ean
AIARAKO MUSIKA BANDAren KALEJIREA Santa Eufemia enparantzaraino eta bertan EKITALDIA
22:00etan
THE HAMMER KILLERS eta ZEA MAYS taldeen KONTZERTUA Lameran
Ondoren TECHNO kioskoan
INNVASION
Lamerako
105
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
*Gaueko tren zerbitzu berezia egongo da, orduro 23:00etatik 07:00etara (Bermeo - Gernika). Ordutegi zehatzak eta informazino gehiago www.euskotren.eus web gunean
106
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 15, zapatua
XLIII. SUKALKI EGUNA - ELEIZALDE IKASTOLEAK ANTOLATUTA *Aurten Sukalki jasangarri bat gura dogu, danokaz eta danontzat
10:00etatik aurrera
BERMEOKO UDALAREN XLV. PLATER TIRO SARIA (edonork hartu daike parte. Bazkideentzako sari bereziak egongo dira), Atxurran (Arranotegi auzoan), Bermeoko Ehiza eta Tiro alkarteak antolatuta
11:00etan
SUKALKI TXAPELKETArako IZEN-EMOTEA Talan
Ondoren
GILDA eta ENTSALADA TAILERRAK 8-14 urte bitarteko umeentzat. Mercabilbaok antolatuta Talan
107
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 12:00etan
BERMEOTARRAK FANFARREAren (40. urteurrena) eta Durangoko SUGARRI FANFARREAren KALEJIREA herriko kaleetan Bermeotarrak Fanfarreak antolatuta. Ibilbidea: Tala, Alde Zaharra, Lamera eta Portua
13:00etan
SUKALKI TXAPELKETArako KAZULAK AURKEZTEA Talan
17:00etan
SUKALKI TXAPELKETAko SARI BANAKETEA Talan
17:00etan
KALEJIREA FALFARREAgaz San Migeleko eskaileretatik urtenda Ronpeolaseraino, Bou Bizkaia Peñiek antolatuta
18:00etan
XXXVI. BERMEO URIA IKURRINA ESTROPADEA, Bermeo Arraun alkarteak antolatuta
Ondoren
XXXVI. BERMEO URIA IKURRINA ESTROPADEAren SARI BANAKETEA itsasoan
18:00etan
INCANSABLES FANFARREaren KALEJIREA Talan
19:30etan
INCANSABLES FANFARREAgaz BAJADIE Talatik
21:00etan
AIR GUITAR TXAPELKETEA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
21:45ean
ELS DIMONIS DE MORELLA San Juan Portalean hasi, Arresi kaletik pasa eta San Frantzisko enparantzaraino Txosna batzordeak antolatuta *Oharra: gorputzeko atal guztiak ondo babestuta eroan behar dira
22:30ean
WILLIS DRUMMOND taldearen KONTZERTUA Lameran Txosna batzordeak antolatuta
108
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
IRAILAK 16, domekea Santa Eufemia eguna 10:00etatik 15:00etara
BASERRI GIROKO AZOKEA Lameran VI. OILOEN ERAKUSKETEA, EUSKAL OILOAREN BIZKAIKO IV. TXAPELKETEA EOALAKek antolatuta BERMEOKO ABEREEN ERAKUSKETEA eta BUZTERRIEN ERAKUSKETEA San Frantzisko enparantzan eta NEKAZARITZA MAKINERIA ERAKUSKETEA Erriberan *OHARRA: Segundo Ispizua eta San Frantzisko kaleetako trafikoa zarratuko da goizean
BEGOÑAKO AMA GAZTELUGATXEKO SAN JUANEN URETAN TRONURATZEAREN LV. URTEURRENA 11:00etan: urtekerea portutik itsasontziz Gaztelugatxerantz 12:00etan: mezea Gaztelugatxe aurreko monolitoan 12:30ean: lora eskaintzea 12:45ean: omenaldia Joseba Fernandezeri (Gaztelugatxeko San Juaneko batzordea) eta Ramon Garaizarreri (Kankinkabara Txistu taldea) 13:00etan: monolitoaren inaugurazinoa Antolatzailea: CEVAS
12:00etan
UDALBATZA Goiko plazatik urtenda, Arostegi kaletik joango da Santa Eufemia enparantzaraino AIARAKO MUSIKA BANDEAk eta BERMEOKO TXISTULARIek lagunduta
Ondoren
UDALBATZA Santa Eufemia enparantzan batuko da BERMEOKO TXISTULARIEN ESKUTIK Alkate Soinua entzuteko. BERMEOKO ERRALDOIEN KONPARTSEAren EKITALDIA eta AIARAKO MUSIKA BANDEAren SAIOA
109
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK Jarraian
BERMEOKO ERRALDOIEN KONPARTSEAren KALEJIREA Santa Eufemia enparantzatik Lamerara, Erriberara eta Portuzarrera
12:00etatik aurrera
ARREKATXUTXA taldeko TRIKITILARIAK azoka eta inguruan
12:00etan
HERRI KIROL PARTEHARTZAILEAK txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
13:00etan
OMENALDIA Gazteluko Takonen dendeari eta Mañuko azken artzainari, Santa Eufemia enparantzan, Gaztelutarrek antolatuta
110
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK ONDOREN
BALKOITIK BALKOIRA bertso saioa Bertsolariak: Jone Uria, Iratxe Ibarra eta Oihana Bartra, Santa Eufemia enparantzan, Euskeraz Berbetan taldeak antolatuta
14.00etan
EUSKAL OILOAREN BIZKAIKO IV. TXAPELKETEAren SARI BANAKETEA San Frantzisko enparantzan EOALAKek antolatuta
18:00etan
ESKU PELOTA PARTIDU NAGUSIAK Artza frontoian, Artza pelota alkarteak antolatuta Sarrerak erosteko: Artza frontoiko leihatilan, irailaren 10etik aurrera Ordutegia: astean zehar 19:00etatik 20:00etara eta asteburuetan 12:00etatik 13:00etara
111
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK 19:00etan
DANTZALDIA Lameran
AIARAKO
MUSIKA
BANDEAgaz
21:00etan
KUADRILEN LEHIAREN SARI BANAKETEA txosna gunean, Txosna batzordeak antolatuta
21:30ean
Txosnatik goiko plazara danok XIXILI AGURTZERA!!! Txosna batzordeak antolatuta
21:45ean
SUZKO ZEZENA Goiko plazan *OHARRA: Suzko zezenean parte hartzera doanak, derrigorrez, kotoizko erropak eta burua estalita eroan behar dauz. Suzko zezena ikusten dagoanak be, ohar hau jarraitu beharko dau, bestela erreklamazinoak ez dira ontzat hartuko. Suzko zezenari bultzatzea debekatuta dago.
22:00etan
DOLUZKO IBILALDIA, AIARAKO MUSIKA BANDEAk lagunduta, XIXILI aurretik dala. Ibilbidea: Goiko plaza, Arostegi, Lamera, Benantzio Nardiz kaia. AZKEN AGURRA emon eta XIXILI erreko da
Ondoren
ZARAGOZANA PIROTEKNIAren eskutik SUZIRIAK, ronpeolaseko espigoian
*OHARRA: Suziriak botaten diran lekuan, ronpeolaseko espigoi inguruan, ezin da ontzirik egon atrakatuta. Gitxienez, 50 metrora egon beharko dira. Izotz fabrikaren aurreko aldean ezin da ibilgailurik aparkatu.
112
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK *Programako
ordutegi
eta ekintzak aldatu egin ahal izango dira inongo aurretiko abisu barik.
BARRUETA ARTE ELKARTEAREN ERAKUSKETEA
Kofradi zaharrean Egunero, irailaren 8tik 16ra Ordutegia: 12:00-14:00 eta 18:30-21:00 Antolatzaileak: Barrueta Arte Elkartea eta Bermeoko udala EUSKARALDIAN
IZENA EMOTEA
TXOSNATAKO KUADRILEN LEHIA
Jai egunetan, txosna gunean izan “Ahobizi” edo “Belarriprest”
OINARRIAK: • Edozein adineko 5 pertsonatik gorako taldea izatea. • Ekintzetan parte hartu ahala puntuak irabaziko dira. • Ekintza puntuagarriak: -7an, bajada Almikatik -8an, mahai eta karta jokoak eta irrintzi txapelketea -10ean, txosna garbitzea -12an, play back txapelketea -13an, tortilla txapelketea eta eskalada txosneroa -14an, elkartasun estropadak eta mozorro gaua -15ean, Air Guitar txapelketea -16an, herri kirol partehartzaileak
IZEN-EMOTEA: Barikua 7, txosna gunean 15.00etatik 17.30era. Lehenengo hiru probak hasi aurretik kuadrillek lehian izena emoteko aukerea eukiko dabe SARIAK 8 lagunentzat izango dira: 1.Saria. Gau bat Zarautzeko aterpetxean 2.Saria. Bazkaria herriko jatetxe baten 3.Saria. Urdaibaitik ibilaldia Hegaluzen 4.Saria. Ibilaldia piraguan urdaibaien. *Umeen gunea txosnan, Txosna batzordeak antolatuta
113
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
114
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
115
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
116
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
117
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
118
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
119
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
120
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
121
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
122
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
123
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
124
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
125
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
126
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
127
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
128
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
129
www.bermeo.eus
130
www.bermeo.eus
131
www.bermeo.eus
132
www.bermeo.eus
133
www.bermeo.eus
134
www.bermeo.eus
135
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
136
www.bermeo.eus
K
LAGUNTZAK
137
www.bermeo.eus
138
www.bermeo.eus
139
www.bermeo.eus
LAGUNTZAK
140
www.bermeo.eus
