O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
C
ONDERSTEUNEN BIJ WONEN
COLOFON
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Boom Beroepsonderwijs info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl Auteur(s): R. Prins Inhoudelijke redactie: D. Ariaens
Titel: Profieldeel Helpende Zorg & Welzijn ISBN: 978-90-372-6683-2 1e druk/ 1e oplage Bronvermelding: ©2021 Medido, Rijswijk
©2024 Boom Beroepsonderwijs | Boom Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van een (of meerdere) gedeelte(n) uit deze uitgave in bijvoorbeeld een (digitale) leeromgeving of een reader in het onderwijs (op grond van artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting Uitgeversorganisatie voor Onderwijslicenties (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-uvo.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Boom Beroepsonderwijs, te vinden op www.boomberoepsonderwijs.nl.
INHOUD Voorwoord .............................................................................................................................. 5 Hoe werk je met dit thema? .................................................................................................... 6 Ondersteunen-bij-wonen ..................................................................................................... 8 Inleiding ................................................................................................................................... 8 Methodisch-werken ............................................................................................................... 11 Takenpakket-van-een-helpende .......................................................................................... 13 Volgorde-van-werkzaamheden ............................................................................................ 17 Technologische-hulpmiddelen-bij-wonen,-zorg-en-welzijn ............................................... 20 Technologische-hulpmiddelen-in-zorginstellingen ............................................................ 23 E-health .................................................................................................................................. 24 Huishoudelijke-werkzaamheden .......................................................................................... 25 Schoonmaakmaterialen ....................................................................................................... 27 Schoonmaakmiddelen .......................................................................................................... 28 Etiketten ................................................................................................................................. 31 Gevaarsymbolen .................................................................................................................... 32 Veiligheid ................................................................................................................................ 36 Hulpmiddelen ........................................................................................................................ 39 Verzorgen-van-planten-en-dieren ........................................................................................ 40 Verzorgen-van-de-was .......................................................................................................... 44 Handwas-of-machinewas? .................................................................................................... 46 Hoeveel-was-en-wasmiddel? ................................................................................................ 47 Hardheid-van-het-water ....................................................................................................... 49 Drogen-en-opruimen-van-de-was ........................................................................................ 51 Wasmiddelen/wasverzachters .............................................................................................. 54 Poeder-of-vloeibaar .............................................................................................................. 55 Milieu ...................................................................................................................................... 56 Textiellabel ............................................................................................................................ 56 Grondstoffen-en-vezels ......................................................................................................... 59 Textiel-verzorgen ................................................................................................................... 61 Bed-verschonen-en-opmaken .............................................................................................. 63 Volgorde-bed-verschonen .................................................................................................... 66 Kussens-schikken .................................................................................................................. 67 Soorten-bedden-en-matrassen ............................................................................................ 68 Bed-opmaken-voor-cliënten-met-complicaties .................................................................. 69 Onderhoud-apparatuur ........................................................................................................ 71 Regelmatig-onderhoud ......................................................................................................... 76 Een-reparatie-uitvoeren ........................................................................................................ 77 Kleine-reparaties ................................................................................................................... 78 Rapporteren ........................................................................................................................... 81 Privacy-en-beroepsgeheim ................................................................................................... 83 Respect ................................................................................................................................... 86 Omgangsvormen ................................................................................................................... 89 Waarden-en-normen ............................................................................................................. 89 Cultuur ................................................................................................................................... 90 Project .................................................................................................................................... 94 Praktijktoets .......................................................................................................................... 99 Terugkijken .......................................................................................................................... 102
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 1.18 1.19 1.20 1.21 1.22 1.23 1.24 1.25 1.26 1.27 1.28 1.29 1.30 1.31 1.32 1.33 1.34 1.35 1.36 1.37 1.38 1.39 1.40 1.41 1.42 1.43 1.44
3
1.45
Begrippen ............................................................................................................................. 103
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Index .................................................................................................................................... 106
4
VOORWOORD
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Angerenstein Dienstverlening is een complete serie leermiddelen voor het kwalificatiedossier Dienstverlening 2024. Angerenstein Dienstverlening bestaat uit leerwerkboekjes met schrijflijnen waarbij elk thema een werkproces omvat. De leerwerkboekjes worden in sets gebundeld: Niveau 2
Dienstverlening
Basisdelen
Helpende Zorg en Welzijn (HZW) Medewerker sport en recreatie
Niveau 2
Helpende Zorg en Welzijn (HZW)
Profielen
Medewerker sport en recreatie
C
Medewerker facilitaire dienstverlening
5
HOE WERK JE MET DIT THEMA?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Dit thema bestaat uit: • leerdoelen De leerdoelen staan in een kader na de inleiding. Je ziet wat je moet kunnen en kennen. En je ziet waarop je wordt beoordeeld tijdens de theorie- en praktijktoets. Aan het einde van elk thema vind je een opdracht waarbij je terugkijkt op de leerdoelen. • thema-introductie: praktijkvoorbeeld en een inleidende opdracht Tijdens de introductie in dit thema maak je opdrachten bij de leerdoelen, het praktijkvoorbeeld en bij de inleidende opdracht aan de hand van een filmpje. Het praktijkvoorbeeld bestaat meestal uit een situatie waar je tegenaan kunt lopen in de beroepspraktijk. Hetzelfde geldt voor de inleidende opdracht. • vakkennis, opdrachten en het project Wanneer je de vakkennis leert en de opdrachten doet, leer je over de beroepspraktijk en oefen je ermee. Ieder thema wordt afgesloten met een grote opdracht: het project. Een aantal opdrachten kan in een portfolio worden opgenomen, tenminste als er met een portfolio wordt gewerkt. •
Die opdrachten herken je aan:
Opdrachten waarmee je actief aan het werk moet herken je aan:
• praktijktoets, oefentoets en eindtoets Aan het einde van elk thema vind je een praktijktoets, een oefentoets en een eindtoets. Wanneer en waar je deze toetsen aflegt, overleg je met de docent. • digitale leeromgeving In de digitale leeromgeving vind je allerlei lesmateriaal, zoals filmpjes en toetsen. Voordat je de digitale leeromgeving kunt gebruiken, moet je je licentie activeren: – Overleg met je docent welk type account je gebruikt. – Ga naar www.boomberoepsonderwijs.nl/licentie. – Bekijk de instructiefilm of lees het stappenplan. – Volg de stappen. – Daarna kun je aan de slag!
C
Opdrachten waarbij je de digitale leeromgeving nodig hebt, herken je aan:
6
7
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
C
THEMA 1 ONDERSTEUNEN BIJ WONEN 1.1 Inleiding
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Dit thema gaat over methodisch werken. En over de technologische hulpmiddelen die er zijn en hoe je die kunt gebruiken. Je leert welke huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden er zijn, hoe je eenvoudig onderhoud aan apparatuur kunt uitvoeren en hoe je een cliënt hierbij kunt ondersteunen.
Leerdoelen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn. Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden. Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden. Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken. Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel. Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren. Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens. Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen. 10. Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet. 11. Je kunt gegevens over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn, overdragen aan directe en indirecte collega’s.
Opdracht 1 Voorbereiden
Bekijk de leerdoelen hiervoor. Je ziet wat je moet kunnen en kennen om te ondersteunen bij wonen. En je ziet waarop je wordt beoordeeld tijdens de theorie- en praktijktoets. a. Welk leerdoel lijkt jou uitdagend? Leg uit waarom.
b. Waar zie je tegen op? Leg uit waarom.
C
c. Welke ervaringen heb je al met deze leerdoelen?
d. Waar denk je dat je deze leerdoelen tegenkomt in je werk?
8
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 2 Praktijkvoorbeeld Vacature Huishoudelijke Hulp (thuiszorg)
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thuiszorgorganisatie VITEA is op zoek naar medewerkers voor in de huishouding. Sta jij graag voor anderen klaar en wil jij iets betekenen voor ouderen? Dan zijn wij op zoek naar jou! Dankzij de ondersteuning die wij bieden aan onze cliënten, zorgen we ervoor dat ze langer zelfstandig thuis kunnen wonen. Functie-inhoud • Je biedt ondersteuning bij de huishoudelijke taken die onze cliënten zelf niet meer kunnen. • Als huishoudelijke hulp werk je via thuiszorg VITEA bij cliënten thuis. • De werkzaamheden verschillen per cliënt. Je voert werkzaamheden uit zoals: stofzuigen, dweilen, bed verschonen, schoonmaken van de badkamer, toilet, keuken en andere ruimten. Ook het doen van de was of het halen van boodschappen kan een taak zijn. • Je hebt een signalerende en sociale functie, onze cliënten vinden het fijn om een praatje te maken. Waarom jij het verschil kunt maken!
Je werkt voornamelijk bij ouderen thuis. Jouw cliënten genieten van een schoon huis en uiteraard ook van je aanwezigheid. Jij betekent echt iets voor hen. Je maakt niet alleen schoon, maar biedt ook een luisterend oor waar nodig.
Wat vragen we van je? • Ervaring met diverse huishoudelijke taken • Kennis van schoonmaakmethoden en gevaarsymbolen • Kunnen werken volgens protocol • Zelfstandig kunnen werken • Communicatief vaardig • Sociale vaardigheden zoals respectvol omgaan met de cliënt • Integer en betrouwbaar • Digitale vaardigheden, niet alleen voor het bekijken van de planning en het registreren van de gewerkte uren, maar ook voor de ondersteuning van cliënten in het gebruik van e-health en domotica • Leeftijd vanaf 18 jaar • Een afgeronde opleiding Helpende Zorg en Welzijn.
Wat bieden we? • Een gezellige en informele werkomgeving • Flexibiliteit in werktijden op basis van jouw beschikbaarheid • Een afwisselende (bij)baan die veel voldoening geeft; cliënten waarderen jouw inzet enorm • Een contract voor bepaalde tijd (met mogelijkheid tot verlenging) • Arbeidsvoorwaarden volgens CAO VVT • Een bruto-uurloon van minimaal € 12,79 per uur • Reiskostenregeling • 8% vakantiegeld • 8,33% eindejaarsuitkering • Pensioenregeling bij pensioenfonds Zorg en Welzijn • Een baan bij een goede werkgever (al zeggen we het zelf). Belangstelling?
9
Solliciteer dan nu door een mail te sturen aan: sollicitatie@vitea.zorg
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Wij zien je sollicitatie graag tegemoet!
a. Bespreek met een medestudent de woorden die je niet begrijpt of zoek ze op. b. Waarom denk je dat dit praktijkvoorbeeld bij dit thema gekozen is?
c. Vorm samen met twee medestudenten een groepje.
C
Samen bereiden jullie de sollicitatie naar deze functie voor: • Bespreek de vacature. • Maak samen een lijst met vaardigheden die je moet beheersen om deze functie uit te kunnen oefenen. • Maak samen een lijst van de benodigde kennis om deze functie uit te kunnen oefenen.
10
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Bepaal nu voor jezelf of deze vacature bij jou past: • Maak voor jezelf een overzicht van de vaardigheden en kennis die je goed beheerst. • Geef aan hoe je kunt aantonen dat je deze onderdelen goed beheerst. • Maak voor jezelf een overzicht van de vaardigheden en kennis die je minder goed beheerst. • Aan welke kennis en vaardigheden die je minder goed beheerst, ga je in dit thema werken? • Aan welke kennis en vaardigheden uit dit thema wil je graag werken?
d. Wat leer jij van dit praktijkvoorbeeld?
Opdracht 3 Voorbereidende / samenwerkingsopdracht
Deze opdracht doe je met twee medestudenten. Bespreek met je docent of je de opdracht eventueel digitaal kunt maken. a. Gebruik dan het stappenplan Mindmap maken. b. Zorg dat jullie allemaal een pen hebben. c. Leg midden in jullie groepje een groot vel wit papier en schrijf daarop in het midden ‘Ondersteunen bij huishouden’. d. Denk in het groepje na over de vraag: waaraan denk je als het gaat over het ondersteunen bij huishouden? Schrijf allemaal op een eigen vel papier woorden die je belangrijk vindt. e. Bespreek de woorden met elkaar. Waarom vind je ze belangrijk? Kies samen welke woorden je in de mindmap wilt schrijven en of je erbij wilt tekenen. f. Maak samen de mindmap.
1.2 Methodisch werken
Als helpende wil je graag een zo goed mogelijk resultaat zien. Je wilt bijvoorbeeld een bewoner ondersteunen bij de persoonlijke zorg, maar laat hem veel zelf doen. Of je begeleidt een groep kinderen bij een sportmiddag. Dan moet jij zorgen dat bij elk spel de juiste materialen aanwezig zijn, dat de begeleiders op de juiste plek staan, dat de kinderen in groepjes verdeeld worden enzovoort. Om een zo goed mogelijk resultaat te behalen, werk je methodisch. Methodisch werken is een vaste manier van handelen met een bepaald doel. Dit gebeurt volgens de cyclus: voorbereiden, uitvoeren, evalueren, bijstellen. Ook binnen de thuiszorg wordt methodisch gewerkt. Dit gebeurt aan de hand van protocollen. Een protocol is een stappenplan waarin beschreven staat wie wat wanneer doet. De voordelen van methodisch werken: • Je weet waarom je iets doet. • Er is een logische volgorde. • Er is een tijdsplanning. • Je kunt evalueren. • Het is gemakkelijk over te dragen aan een ander of over te nemen van een ander. • Het biedt houvast voor jezelf en voor de cliënt.
11
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S Voorbeeld Martine werkt als helpende Zorg en Welzijn bij een zorgcentrum. Ze werkt op een afdeling voor kleinschalig wonen. Ze heeft bedacht om vanmiddag met een paar bewoners koekjes te gaan bakken. Voordat ze begint, heeft ze goed nagedacht over wat ze precies wil doen. Het kneden van het deeg zou mevrouw Janssen goed kunnen doen. Mevrouw Zaria en mevrouw Roekx kunnen niet meer kneden, maar zij kunnen wel met de vormpjes koekjes uitsteken. Om 15.00 uur gaat Martine met de activiteit beginnen. Mevrouw Janssen begint met het kneden van het deeg. De andere twee dames bekijken aandachtig alle vormpjes en zoeken uit welke ze willen gebruiken. Meneer Graafsma maakt de bakplaten klaar en legt er bakpapier op.
Martine houdt alles in de gaten, ze hoeft nauwelijks aanwijzingen te geven. Ze zet op de achtergrond een muziekje op. De koekjes zijn klaar en kunnen de oven in. Ondertussen ruimt Martine de spullen op. Bij een kopje thee proeven ze de koekjes en Martine vraagt of ze het leuk vonden. De bewoners vonden het gezellig. Mevrouw Zaria zegt dat ze de volgende keer de koekjes graag zou versieren. Martine noteert dat ze een volgende keer ook wat versiersels erbij kan gebruiken.
C
Je ziet dat Martine methodisch werkt. Haar doel is: het bakken van koekjes met een paar bewoners. Ze werkt doelgericht. Wanneer ze zomaar ineens iets zou gaan doen, zou het een rommeltje worden en zouden bewoners niet weten wat ze moeten doen.
12
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Martine werkt volgens de vier stappen bij methodisch werken: • de voorbereiding Martine bedenkt wat ze gaat doen, welke spullen ze wil gebruiken, hoeveel tijd ze nodig heeft en hoe ze de taken gaat verdelen. • de uitvoering Martine bakt samen met de bewoners de koekjes. • de evaluatie Martine vraagt hoe de bewoners het vonden. Ze kijkt naar wat er goed ging en wat er eventueel beter kan. Martine noteert wat ze moet behouden en wat verbeterpunten zijn. • het bijstellen Martine verwerkt de verbeterpunten in haar planning voor een volgende keer.
Opdracht 4 Methodisch werken 1
a. Waar denk je aan bij het woord ‘methode’? b. Kan een vrijwilliger ook methodisch te werk gaan of moet je daar per se voor betaald worden?
c. Kan iemand met een verstandelijke beperking methodisch werken? Waarom wel of niet?
Opdracht 5 Methodisch werken 2
a. Wanneer je schoenen poetst van cliënten, moet je methodisch werken. Geef aan hoe je dit aanpakt volgens de cyclus van voorbereiden, uitvoeren en evalueren.
b. Bedenk zelf een taak bij het ondersteunen van wonen, waarbij methodisch werken belangrijk is. Geef aan hoe je deze taak volgens de cyclus zou aanpakken.
1.3 Takenpakket van een helpende
Een helpende ondersteunt mensen bij dingen die zij niet (meer) zelfstandig kunnen. Dit kan binnen zorginstellingen en welzijnsinstellingen plaatsvinden, maar ook bij mensen thuis: • In zorginstellingen ondersteunt de helpende bij wonen, huishouden en ADL (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen). • In welzijnsinstellingen ligt de nadruk op het begeleiden. Denk aan spullen klaarzetten, schoonmaken, opruimen en ondersteunen bij activiteiten.
13
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
• Bij mensen thuis is het vaak een combinatie van ondersteunen en begeleiden. Tijdens je ondersteuning en begeleiding stimuleer je de zelfredzaamheid van de cliënt. Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen, met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg.
Samen met de cliënt de afwas doen stimuleert de zelfredzaamheid.
Als helpende werk je onder begeleiding van iemand anders. Soms werk je samen, maar je werkt ook regelmatig alleen, bijvoorbeeld bij iemand thuis of als je gedurende de dag cliënten ondersteunt.
C
Taken helpende Als helpende heb je huishoudelijke, verzorgende en begeleidende taken: • huishoudelijke taken Bijvoorbeeld: schoonmaken, opruimen, maaltijden klaarzetten en afruimen, koffie- en theezetten, de was verzorgen. • verzorgende taken Bijvoorbeeld: wassen, assisteren bij aan- en uitkleden, naar bed brengen, eten geven. • begeleidende taken Bijvoorbeeld: stimuleren om deel te nemen aan activiteiten, toezien op veiligheid. Ook bied je mensen een luisterend oor. Je zorgt voor een prettige sfeer en een fijne leefomgeving.
Werken met het zorg- of ondersteuningsplan Als helpende ondersteun je mensen om zelfstandig te functioneren. De geboden zorg en ondersteuning wordt beschreven in het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt. In de praktijk worden verschillende namen gebruikt voor het zorg- of ondersteuningsplan, zoals: zorgplan, zorgleefplan, persoonlijk plan
14
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
of begeleidingsplan. Voor al deze plannen geldt dat het documenten zijn waarin informatie over een cliënt wordt verzameld. Dit plan is belangrijk voor de cliënt en voor iedereen die betrokken is bij de zorg en begeleiding van de cliënt.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
In het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt kun je lezen welke zorg en/of ondersteuning de cliënt nodig heeft. Het zorg- of ondersteuningsplan wordt zo veel mogelijk samen met de cliënt en/of zijn sociale netwerk opgesteld. Hierbij wordt rekening gehouden met de wensen en mogelijkheden van de cliënt en de instelling. Na het uitvoeren van je taken beschrijf je per cliënt welke taken je hebt uitgevoerd.
C
Punten die in een zorg- of ondersteuningsplan staan: • wat de cliënt zelf wil doen • waar hij hulp bij wil • hoe die hulp geboden wordt (bijvoorbeeld hoe laat en hoe vaak) • hoe de zorgverlener de privacy van de cliënt kan respecteren • welke hulp de familie of anderen kunnen geven • welke doelen de zorg of ondersteuning heeft.
15
Opdracht 6 Stage
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Jij loopt of liep stage. Maak een lijst van alle taken die je op je stageplek hebt uitgevoerd. Geef per taak aan of je deze zelfstandig of onder begeleiding hebt uitgevoerd. Geef ook aan of het een taak voor een helpende is of niet. Zo niet, leg dan uit waarom.
Opdracht 7 Het zorg- en ondersteuningsplan
Je werkt als helpende in de thuiszorg. Vandaag ga je op bezoek bij mevrouw Dalstra. Mevrouw is 82 jaar en sinds vijf jaar weduwe. Ze heeft door een val van de trap zo’n tien jaar geleden haar heup gebroken. Deze is gelukkig genezen, maar sinds de val loopt mevrouw moeizaam en moet ze een rollator gebruiken. Lang staan kan mevrouw niet, dit geeft pijnklachten. Als helpende bied je mevrouw Dalstra ondersteuning in het huishouden. Voordat je naar mevrouw gaat, lees je eerst haar zorg- en ondersteuningsplan. Je leest het volgende: Mevrouw vindt het fijn als ze van nut kan zijn tijdens het uitvoeren van de huishoudelijke ondersteuning die haar wordt geboden. Ze wil graag helpen waar kan. Vandaag ga je de volgende werkzaamheden uitvoeren: • schoonmaken van de koelkast • afwassen • stofzuigen en stoffen van de woonkamer.
C
Bij welke werkzaamheden en op welke manier kan mevrouw jou helpen bij het uitvoeren van de huishoudelijke taken?
16
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 8 Meneer Van der Meijden
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Doe deze opdracht met een medestudent. Bekijk het zorg- en ondersteuningsplan van meneer Van der Meijden. a. Wat kan deze cliënt zelf?
b. Wat kan hij echt niet meer?
c. Zijn er dingen die jou opvallen?
d. Welke vragen kun je stellen aan de cliënt als je wilt weten welke ondersteuning hij nodig heeft?
1.4 Volgorde van werkzaamheden Voorbeeld
Erik heeft zijn werkrooster voor de komende twee weken gekregen. Hij weet nu wanneer hij moet werken. Zijn werkdag voor woensdag 2 april ziet er zo uit: • tot ongeveer 9.30: bewoners van de kamers 10, 12 en 14 helpen met opstaan en helpen bij het ontbijt • van 9.30 tot 10.00: bewoners naar de huiskamer brengen • 10.00: koffiepauze • 10.30: met meneer Louwers mee naar de fysiotherapie • ongeveer 12.00: terug, tafeldekken • 12.30 tot 13.30: spullen van de warme maaltijd opruimen, bewoners die een middagdutje willen doen in bed helpen • 14.00: bij mevrouw Druss langsgaan om te vragen wat de huisarts gezegd heeft • 14.30: samen met cliënten en collega’s een uurtje wandelen • 15.45: bijzonderheden rapporteren, overdracht.
17
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Wat doe je wanneer? Als helpende voer je meerdere werkzaamheden uit op een dag of in een week. Als je goed naar het lijstje van Erik kijkt, dan zie je dat de klok voor een groot deel de volgorde van de taken bepaalt. Ontbijten doe je niet om 14.00 uur en een middagdutje niet om 11.00 uur. Een groot gedeelte van je taken op een dag ligt vast, maar niet alles: Erik wil om 14.00 uur bij mevrouw Druss langsgaan om te vragen wat de huisarts heeft gezegd. Dat kan pas als de huisarts is geweest. De afspraak met de arts staat gepland om 13.30 uur. Je ziet dat er tussen 14.00 uur en 14.30 uur niets gepland staat. Maar dat betekent niet dat er niets te doen is. Een dag verloopt zelden zoals je ’s morgens in je hoofd had. Bijna altijd gebeurt er wel iets onverwachts.
Opdracht 9 De goede volgorde
Doe deze opdracht met een medestudent. Maak een overzicht van allerlei voorkomende werkzaamheden in het huishouden. Per taak noteer je: • of de taak dagelijks, wekelijks of maandelijks terugkomt • de tijdsduur • de materialen/middelen • bijzonderheden • wat er eerst moet (bijvoorbeeld stoffen voordat je gaat dweilen). Zet een 1 bij wat er eerst moet, een 2 bij wat daarna komt enzovoort. Vul de tabel in. Taak
Dagelijks, wekelijks of maandelijks
Tijdsduur
Materialen/middelen Bijzonderheden Wat moet er eerst?
Opdracht 10 Thuiszorg
C
Je loopt stage in de thuiszorg. Vandaag bezoek je de familie Van Wissum. Meneer is redelijk goed ter been, maar hij is doof en bijna blind aan het rechteroog. Mevrouw heeft chronische bronchitis, waardoor ze vaak benauwd en kortademig is. Je ondersteunt hen bij het huishouden. Er ligt veel vuile was, de tafel ligt vol met bankafschriften en belastingpapieren, het is erg stoffig en het aanrecht staat vol met vuile vaat.
a. Welke taken voer jij uit bij deze familie?
b. Zet ze in de juiste volgorde. Wat doe je eerst en wat erna?
18
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
C
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
19
1.5 Technologische hulpmiddelen bij wonen, zorg en welzijn
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Iedereen maakt dagelijks gebruik van technologie. Zo gebruik je internet voor het vinden van informatie, het bestellen van de boodschappen of het kopen van die nieuwe sneakers. Social media heb je voor het contact met je vrienden en familie en sommige mensen gebruiken een smartwatch bij het monitoren van hun gezondheid. Ook in zorg en welzijn zie je steeds meer technologie verschijnen. Er worden steeds meer hulpmiddelen ontwikkeld voor verbetering van de zorg en om de kwaliteit van het leven van de cliënt te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is een medicijnbox of een systeem dat automatisch gordijnen opent en sluit. Technologische hulpmiddelen bij zelfstandig wonen Technologische hulpmiddelen die zorgen voor een betere kwaliteit van wonen en leven, heten domotica. Deze zijn onder andere ontwikkeld om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Hier zie je een aantal voorbeelden. Personenalarmering Personenalarmering is ontwikkeld om 24 uur per dag hulp te kunnen inschakelen. De cliënten dragen vaak een ketting waaraan een alarmknop zit. Zo kunnen ze elk moment gebruikmaken van noodhulp.
C
Met een personenalarmering kan de cliënt hulp vragen in geval van nood.
Medicijndispenser Een medicijndispenser is een apparaat dat voorkomt dat een cliënt medicijnen vergeet in te nemen, of te vroeg of te laat medicijnen inneemt. Het geeft een signaal wanneer het tijd is om de medicijnen in te nemen. In de dispenser zit een medicatierol die bestaat uit zakjes met de medicatie voor een bepaald tijdstip op de dag. Op het moment dat iemand medicijnen moet innemen, komt er uit het kastje een zakje met de juiste hoeveelheid medicijnen. Wanneer de cliënt niet op de knop drukt, gaat er een melding naar de thuiszorg. Er zal dan iemand bij de cliënt langs moeten gaan.
20
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
De medicijndispenser geeft een zakje met medicatie vrij.
Automatische gordijnen Er zijn gordijnen die automatisch open- en dichtgaan, bijvoorbeeld wanneer het licht of donker wordt. Met een afstandsbediening kunnen cliënten ook zelf bepalen wanneer de gordijnen open of dicht moeten. Sleutelkluisje Een sleutelkluisje hangt buiten bij de voor- of achterdeur. De thuiszorg of mantelzorgers kunnen deze kluis openmaken met een code, zodat ze binnen kunnen komen. Het voordeel hiervan is dat niet iedereen een sleutel van het huis hoeft te hebben. Hierdoor raken er minder sleutels verloren en is de kans op inbraak kleiner.
C
Sensortechnologie Met sensoren kun je bijvoorbeeld beweging detecteren. Deze sensoren kunnen deuren automatisch openen of het licht aandoen. Als het licht automatisch ’s nachts aangaat wanneer een oudere uit bed stapt, is dit veiliger en kan dit vallen voorkomen.
21
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S Een sensor op het nachtkastje kan het licht aandoen als de oudere uit bed stapt.
Opdracht 11 Hulpmiddelen
Zoek op internet nog vijf technologische hulpmiddelen. Beschrijf waar ze voor dienen en zoek er een afbeelding bij.
Opdracht 12 Leefstijlmonitoring
C
In de thuiszorg wordt steeds vaker leefstijlmonitoring ingezet. Leefstijlmonitoring geeft inzicht in langzame veranderingen in het dagelijkse leefpatroon van alleenwonende mensen. Door signalen van sensoren in de woning krijgt de mantelzorger of de thuiszorg informatie over het functioneren van de cliënt die alleen thuis woont. De sensoren bevinden zich in alle ruimtes van de woning waar de oudere vaak aanwezig is. De sensoren registreren de activiteiten van de bewoner en signaleren veranderingen.
22
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Welke veranderingen kan leefstijlmonitoring registreren?
1.6 Technologische hulpmiddelen in zorginstellingen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Er zijn veel verschillende technologische hulpmiddelen die gebruikt worden in zorginstellingen. Voorbeelden zijn Paro de zeehond, Joyk-pop en een douchetoilet.
Paro de zeehond Paro is een sociale robotzeehond. Hij is ontwikkeld in Japan. Paro heeft een zachte witte vacht en ziet er lief uit. Hij reageert op aanraking en herkent stemmen van mensen die vaker met hem spelen. Paro ziet eruit als een gewone knuffel, maar zit vol technologie. Zelfs in zijn snorharen zitten sensoren, zodat hij reageert als ze worden aangeraakt. Hij reageert door te bewegen, piepgeluiden te maken, zijn kop op te richten, te knorren en boos te worden als iemand hem slaat.
Uit onderzoek is gebleken dat dementerenden veel hebben aan een huisdier. Het werkt stressverlagend. Maar ze kunnen niet meer zorgen voor een huisdier, zoals eten geven en uitlaten. Bij Paro is dat ook niet nodig.
Joyk-pop
Paro
Joyk-pop Dit is een levensechte pop die je altijd aankijkt. De poppen zijn verzwaard aan de onderkant, zodat ze als een echte baby aanvoelen. Hierdoor kunnen ze zelfstandig zitten. De poppen zijn aaibaar en hebben zo realistisch mogelijke details. Je kunt ze ook aan- en uitkleden. Het doel is dat de cliënten van de poppen gaan houden en ervoor gaan zorgen. Douchetoilet Een douchetoilet is een toilet dat de cliënt na ieder toiletbezoek reinigt en verzorgt. Dit gebeurt door het gebruik van warm water en een droogfunctie (handmatig of automatisch). De cliënt kan het toilet bedienen met de hand, elleboog of voet. De douche werkt alleen als de cliënt op de bril zit. Na het indrukken van de startknop begint het douchen en daarna het föhnen.
23
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S Een douchetoilet reinigt de billen met een waterstraal.
Opdracht 13 Hulpmiddelen
Naast Paro de zeehond, Joyk en de toiletdouche zijn er nog meer hulpmiddelen. Zoek: • een hulpmiddel dat bijdraagt aan veiligheid • een hulpmiddel dat zorgt voor ontspanning • een hulpmiddel dat ondersteunt bij bewegen. Geef per hulpmiddel een beschrijving. 1. 2. 3.
1.7 E-health
C
Bij e-health gaat het over het aanbieden van zorg via internet. Cliënten wonen tegenwoordig langer zelfstandig thuis. Ze willen zo veel mogelijk zelf bepalen wat er gebeurt. Ook moet er binnen de zorg regelmatig bezuinigd worden. Met minder middelen moet dezelfde – of meer – zorg gegeven worden aan de cliënten. Zorgorganisaties zoeken naar manieren waarop dat mogelijk is. Hulpmiddelen die werken met internet kunnen daarbij helpen, zoals een tablet of tv-scherm voor de cliënt.
24
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Tablet Met een tablet kan een cliënt via een website contact onderhouden met familieleden en medewerkers van de thuiszorg. Via beeldbellen kunnen cliënten contact maken, waardoor zorg op afstand mogelijk is. Het helpt tegen eenzaamheid, omdat er veel ruimte is voor persoonlijke aandacht. Zo’n website kan voor nog meer zaken gebruikt worden. Bijvoorbeeld: • agenda voor afspraken • beeldbellen met sociaal netwerk • spelletjes, alleen of met anderen • belangrijke info en nieuws (algemeen en lokaal) • tv-gids • toegang tot de thuiszorgwinkel.
E-health via een tablet.
Met de tablet kunnen cliënten foto’s maken. Bij wondverzorging en het innemen van medicatie kan dit handig zijn. De tablet kun je meenemen bij gesprekken met bijvoorbeeld artsen en fysiotherapeuten. Het gesprek wordt dan opgenomen of er worden aantekeningen gemaakt. Na afloop is het gesprek nog eens terug te luisteren.
Opdracht 14 Project e-health
Zoek op internet twee voorbeelden van e-health. Schrijf op: • wat er gedaan wordt • wat de voor- en nadelen zijn • wat cliënten ervan vinden. Dit wordt er gedaan
Voordelen
Nadelen
Mening cliënten
C
Voorbeeld e-health
1.8 Huishoudelijke werkzaamheden Binnen je werk kom je veel cliënten tegen die niet, of niet meer zo goed, voor hun eigen huishouden kunnen zorgen. Bijvoorbeeld cliënten die nog thuis wonen en thuiszorg nodig hebben. Of cliënten die in een instelling wonen of in een project voor kleinschalig wonen. Het kost mensen die ziek zijn of een
25
beperking hebben veel moeite om de was te doen, ramen te zemen, boodschappen te doen en te koken. Er zijn veel huishoudelijke werkzaamheden waar je de cliënten bij kunt betrekken. Natuurlijk moet je wel in elke situatie afzonderlijk beoordelen wat iemand wel kan wel en wat niet.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Leefruimte Een schone, opgeruimde en gezellige leefruimte is prettig voor de cliënten. In zo’n ruimte slingeren geen schoenen, boeken, lege glazen en kleren rond. Natuurlijk mag er op tafel een tijdschrift of een krant liggen. Je kunt een cliënt vragen om een stapel te maken van de tijdschriften. Ook kun je vragen of hij de vuile glazen in de keuken wil zetten. De ruimte moet schoon zijn. Hoe vaak je moet stofzuigen of dweilen, is een kwestie van afspraken maken en vastleggen. Iedere instelling heeft zijn eigen regels. In de thuiszorg heb je te maken met de eigen methoden van de cliënten voor het huishouden. Voor zover mogelijk pas je je hierbij aan. Kruimels die er liggen moet je natuurlijk opzuigen, ook als er eigenlijk pas over twee dagen gestofzuigd hoeft te worden. Ook gezelligheid in de leefruimte is belangrijk. Betrek de cliënten hierbij. Het gaat er niet om wat jíj gezellig vindt, maar wat zíj leuk en gezellig vinden.
Sanitair Sanitair moet je zorgvuldig schoonmaken. In een vochtige omgeving voelen bacteriën zich thuis en kunnen ze zich snel vermeerderen. Bij het sanitair horen: douches, badruimtes en toiletten.
Badruimte.
C
Keuken In een keuken heb je te maken met voedingswaren. Bacteriën op voedingswaren kunnen schadelijk voor de gezondheid zijn. Een koelkast moet regelmatig schoongemaakt worden, omdat die vol staat met levensmiddelen. Levensmiddelen kunnen bederven en er kunnen kleine restjes achterblijven. Deze restjes zorgen ervoor dat nieuwe, verse producten sneller bederven. Afwassen en de schone vaat opruimen zijn taken waar cliënten goed bij kunnen helpen. Iemand die in een rolstoel zit, kan zittend bij het aanrecht afdrogen. Kinderen kunnen helpen bij het afdrogen van het bestek (let op met messen). Bij het in- en uitruimen van een vaatwasser kunnen cliënten ook prima helpen. Laat hen bijvoorbeeld dingen dragen die niet kunnen breken. Dat geldt ook voor het dekken en afruimen van de tafel.
26
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 15 Nieuwe cliënt
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Je werkt in de thuiszorg. Vandaag is er een nieuwe cliënt bij wie je gaat helpen. Ze heet mevrouw Witteman en is 80 jaar. Ze komt vandaag uit het ziekenhuis na een heupoperatie en moet voorlopig nog rustig aan doen. Mevrouw woont alleen en haar dochter woont in het buitenland. Een buurvrouw brengt de boodschappen voor haar mee. Verder is ze volledig afhankelijk van de thuiszorg.
Beschrijf hoe jij kennismaakt met deze nieuwe cliënt. Leg uit waarom je dat op deze manier doet. Beschrijf ook welke afspraken je met haar gaat maken over de hulp en zorg die jij biedt. Welke huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden ga jij uitvoeren? Bij welke schoonmaakwerkzaamheden zou mevrouw Witteman kunnen ondersteunen?
1.9 Schoonmaakmaterialen
C
Om je werk goed te kunnen doen, heb je allerlei soorten materialen nodig. Als je in de thuiszorg werkt, moet je het doen met de materialen en middelen die de cliënt in huis heeft. Wanneer bijvoorbeeld de stofzuiger niet goed werkt, kun je niet even om een nieuwe vragen. Werk je in een instelling, dan gebruik je de materialen en middelen waar de instelling voor gekozen heeft. Vaak zie je dat dit andere middelen en materialen zijn dan thuis. In een instelling worden ze veel intensiever gebruikt. Deze middelen en materialen worden in grote hoeveelheden ingekocht.
Materialen en middelen in de thuiszorg.
Materialen en middelen in een instelling.
Materialen Bij huishoudelijk werk heb je materialen nodig. Die zijn er in alle soorten en maten. Dit is een algemeen lijstje van materialen die je nodig zou kunnen hebben:
27
Voor nat werk:
Voor droog werk:
• • • • • • • •
• • • • • •
stofdoek stofzuiger kruimeldief plumeau veger en blik ragebol.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
emmer spons/zeem raamwisser vloerwisser dweil of mop microvezeldoekje afwasborstel vaatdoekje.
Opdracht 16 Theedoeken
In de keuken van mevrouw Witteman staat een grote berg afwas. Er is geen vaatwasmachine. Je begint met de afwas. Dan heb je tenminste wat ruimte in de keuken. Je zoekt in de keukenkastjes naar een theedoek, maar je kunt er nergens een vinden. Er staat wel een afdruiprek in het gootsteenkastje. Je vraagt aan mevrouw waar de theedoeken liggen. Ze zegt dat ze die niet heeft, omdat ze dat maar onzin vindt. Ze laat de natte vaat in het afdruiprek staan totdat alles droog is. Je vindt dat wel een beetje raar. Je vraagt aan haar of ze een paar theedoeken wil kopen. Ze zegt dat ze erover na zal denken.
Niet iedereen doet op dezelfde manier de afwas. Als helpende zul je je moeten aanpassen aan de manier van werken van de cliënt. Je kunt wel vragen om een paar theedoeken, maar je kunt deze niet eisen. Stel dat je de volgende keer weer bij mevrouw Witteman bent en dat ze geen theedoeken heeft gekocht: hoe reageer je en wat ga je doen?
Opdracht 17 Verschil in materialen
Welke verschillen zijn er tussen materialen die een cliënt thuis gebruikt en materialen van een instelling?
Opdracht 18 Schoonmaakmaterialen
C
Zoek op internet vijf afbeeldingen van schoonmaakmaterialen. Beschrijf steeds wat het is, waar je het voor gebruikt en waar je het kunt kopen.
1.10 Schoonmaakmiddelen Schoonmaakmiddelen heb je in vele soorten en maten. Er zijn natuurlijke schoonmaakmiddelen, zoals soda, groene zeep en azijn. Er zijn ook synthetische schoonmaakmiddelen. Deze worden in een fabriek gemaakt met behulp van aardolie.
28
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Middelen Een allesreiniger kun je gebruiken bij alle natte werkzaamheden. Vetoplossers kun je goed gebruiken in de keuken, bijvoorbeeld bij het reinigen van een kookplaat. Kalkoplossers zijn er om kalkresten in de douche of het bad te verwijderen. Ook kun je ze gebruiken bij het reinigen van wastafels. Toiletreinigers zijn speciaal bedoeld om toiletpotten schoon te maken. In een instelling gebruik je vaak andere middelen dan in de thuiszorg. Voor het gebruik van die middelen gelden weer andere voorschriften.
Spray Als in het voorschrift staat dat je een schoonmaakspray moet gebruiken, dan doe je dat. Je gebruikt het middel dat de instelling voorschrijft. Je kunt niet je eigen schoonmaakspray meebrengen. Je weet namelijk niet of jouw product wel samengaat met de producten die de instelling gebruikt. Misschien is jouw product wel schadelijk voor de cliënten, de meubels of het milieu. Gebruik de hoeveelheid die staat aangegeven. De gedachte ‘hoe meer, hoe beter’ is fout. De spray maakt niet beter schoon als je de dubbele hoeveelheid gebruikt. Bovendien werk je dan niet kostenbewust en milieuvriendelijk.
C
Schoonmaakspray.
29
Opdracht 19 Instructies
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
a. Bekijk het filmpje. b. Wat voor instructies vind je op een schoonmaakmiddel?
c. Op schoonmaakmiddelen vind je de gebruiksaanwijzing en symbolen. Zoek op internet of in de winkel vijf schoonmaakmiddelen. Beschrijf per middel welke symbolen er op de verpakking staan en hoe het gebruikt moet worden. 1.
2. 3. 4. 5.
Opdracht 20 Bij jou thuis
Schrijf op wat er allemaal gedaan wordt om jouw woonkamer en keuken schoon en netjes te houden en vertel wie daarvoor welke werkzaamheden/taken doet. Dagelijks
Taken/werkzaamheden Materialen
Schoonmaakmiddelen
Tijd die het Wie doet kost het?
Schoonmaakmiddelen
Tijd die het Wie doet kost het?
Wekelijks
C
Taken/werkzaamheden Materialen
30
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Maandelijks Schoonmaakmiddelen
Tijd die het Wie doet kost het?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Taken/werkzaamheden Materialen
Opdracht 21 Koelkast
a. Kijk thuis of op school de koelkast na. Check de producten op datum en kijk of er restjes in de koelkast zijn achtergebleven. b. Maak de koelkast schoon. c. Gebruik het stappenplan Koelkast schoonmaken. d. Maak foto’s van voor en na.
1.11 Etiketten
Soms is het lastig om te bepalen welk middel je moet gebruiken. Overleg ook altijd met de cliënt. Lees het etiket zorgvuldig. Er staan soms symbolen op die je iets vertellen over het gebruik. Het etiket op schoonmaakmiddelen moet in het Nederlands geschreven zijn. Zo kan iedereen de informatie goed begrijpen. Staat de tekst er alleen in andere talen op, dan mag het middel niet in Nederland verkocht worden. Op het etiket staat: • waarvoor je het schoonmaakmiddel gebruikt • hoe je het gebruikt • welke gevaarsymbolen, pictogrammen en kleurcodes van toepassing zijn • waar je de verpakking moet weggooien • wat je moet doen wanneer je iets van het schoonmaakmiddel hebt binnengekregen.
Lees het etiket dus goed door voordat je het schoonmaakmiddel gebruikt. Werk je bij mensen thuis of in een instelling, neem dan de tijd om dit te doen. Het is belangrijk dat je een middel op de juiste manier gebruikt. Neem het ook door als je met nieuwe, onbekende middelen gaat werken.
Opdracht 22 Lees het etiket
C
a. Kijk op de verpakking van drie verschillende schoonmaakmiddelen. b. Voor welke schoonmaakklussen kun je dit middel gebruiken?
31
c. Hoe moet je het gebruiken?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
d. Staan er aanwijzingen op het etiket hoe je het middel veilig gebruikt? Welke?
1.12 Gevaarsymbolen
Voordat je een schoonmaakmiddel gebruikt, kijk je naar de gevaarsymbolen op het etiket. Wanneer er schadelijke stoffen in een schoonmaakmiddel zitten, dan is het verplicht om deze gevaarsymbolen op het middel te zetten. Er moet ook bij het symbool staan wat precies het risico is. Kijk goed naar de symbolen voordat je het product gaat gebruiken.
C
Veelgebruikte symbolen op schoonmaakmiddelen zijn:
32
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 23 Gevaarsymbolen
C
Op etiketten van schoonmaakmiddelen staan symbolen. Schrijf onder elk symbool waarvoor het waarschuwt.
33
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S Opdracht 24 Etiket lezen 1
a. Welke gevaarsymbolen lees je op het etiket?
C
b. Wat betekenen deze symbolen?
34
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
c. Is het schoonmaakmiddel gevaarlijk voor het milieu?
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 25 Etiket lezen 2
a. Waarvoor gebruik je dit schoonmaakmiddel?
b. Hoe moet het worden gebruikt?
c. Staat er een gevaarsymbool op? Zo ja, wat betekent het?
d. Wat betekenen de andere symbolen?
35
e. Welke stoffen zitten er in het schoonmaakmiddel?
Opdracht 26 Gevaarlijke stoffen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Maak een overzicht op een groot vel papier. Zoek op je werkplek, je stageplek, op school of thuis naar schoonmaakmiddelen met gevaarsymbolen. Maak een foto van de hele verpakking en van het etiket. Zorg dat je goed kunt zien om welk schoonmaakmiddel het gaat en dat het etiket goed leesbaar is. Let erop dat alle gevaarsymbolen op de foto staan. Schrijf bij de foto’s van ieder schoonmaakmiddel: • welk schoonmaakmiddel het is • twee voorbeelden van schoonmaakklussen waarvoor je het middel kunt gebruiken • welke gevaarsymbolen je ziet en wat ze betekenen • welke andere symbolen je ziet en wat ze betekenen • hoe het schoonmaakmiddel bewaard wordt en of het op een veilige plek staat • drie tips hoe je veilig met dit middel kunt omgaan.
1.13 Veiligheid
Als je aan het schoonmaken bent in een ruimte waar ook cliënten komen, zorg dan dat er niets kan gebeuren. Zet schoonmaakmiddelen op een veilige plek en draai doppen goed dicht. Zorg ervoor dat cliënten, met name kinderen, niet bij het middel kunnen komen. Dit geldt ook voor dementerenden en mensen met een verstandelijke beperking.
C
Let ook op valgevaar bij bijvoorbeeld het dweilen van de vloer. Plaats een waarschuwingsbord en laat je materialen niet rondslingeren.
36
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Plaats een waarschuwingsbord om vallen te voorkomen.
In en om het huis gebeuren jaarlijks veel ongelukken. Vaak kun je dit voorkomen door maatregelen te nemen. Huishoudelijke apparaten Gebruik deze apparaten waarvoor ze bedoeld zijn. Zorg dat stekkers en snoeren in orde zijn. Controleer dus regelmatig of stekkers en snoeren niet beschadigd zijn. Ventilatie Let op een goede ventilatie. Werk je met chemische stoffen of schoonmaakmiddelen, zorg dan voor voldoende ventilatie door het openzetten van een raam of deur.
Huishoudtrap Controleer of de trap goed en stevig staat als je ermee gaat werken. Gebruik niet een stoel of tafel als alternatief!
Opdracht 27 Veiligheid
Als je aan het schoonmaken bent in een ruimte waar ook cliënten komen, zorg dan dat er niets kan gebeuren. Hoe kun je ervoor zorgen dat er niets kan gebeuren? Waar moet je aan denken?
37
Opdracht 28 Casus
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
‘Veilig werken’
https://www.shutterstock.com/image-photo/happy-caretaker-assisting-senior-man-home-2262758405
Fatima werkt als helpende in een project voor kleinschalig wonen voor ouderen. De ouderen die hier wonen, hebben ondersteuning nodig bij hun lichamelijke verzorging. Daarnaast zijn enkele bewoners licht dementerend. Op de afdeling waar Fatima werkt, wonen twaalf bewoners. Ze hebben ieder een eigen kamer met daarin een bed, een kleine keuken en een eigen douche. Veel bewoners op Fatima’s afdeling zijn minder mobiel. Ze maken gebruik van een rollator of rolstoel. Na de lunch is het vaak erg rustig op de afdeling. De bewoners doen dan een middagdutje. Alleen meneer Veenstra niet. Hij gaat vaak puzzelen op zijn kamer. Fatima gaat dan meestal even bij hem langs om te kletsen.
C
Als helpende heeft Fatima naast haar taken in de ADL ook taken als het gaat om de huishouding. Na het helpen bij de ADL-taken in de ochtend gaat ze aan de slag met het uitvoeren van de huishoudelijke taken. Eerst maakt ze de keuken in de gezamenlijke woonkamer schoon. Deze keuken wordt gebruikt om samen met de bewoners een maaltijd te bereiden. Het is een open keuken, waardoor de bewoners hier ook kunnen komen. Na het schoonmaken van de keuken gaat Fatima de vloeren van de gang dweilen en stofzuigen in de kamers van de bewoners. Bij het dweilen en stofzuigen houdt ze rekening met de veiligheid van de bewoners en van haar collega’s. Fatima heeft veel plezier in haar werk en de dagen gaan dan ook snel voorbij.
38
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
a. De keuken in de gezamenlijke woonkamer is open en ook bewoners kunnen hier komen. Welke gevaren zie jij als je denkt aan deze keuken? Welke veiligheidsmaatregelen kunnen Fatima en haar collega’s nemen om de keuken veilig te houden voor de bewoners?
b. Als Fatima gaat dweilen en stofzuigen, houdt ze rekening met de veiligheid van bewoners en haar collega’s. Verzin zo veel mogelijk voorbeelden van manieren waarop Fatima rekening kan houden met de veiligheid.
1.14 Hulpmiddelen
Voor het huishouden zijn veel verschillende hulpmiddelen verkrijgbaar. Zo kunnen ouderen langer zelfstandig hun huishouden blijven doen. Enkele voorbeelden van huishoudelijke hulpmiddelen zijn: • afstandsbedieningen voor huishoudelijke apparaten • afwasborstels met een zuignap (als de cliënt maar één hand kan gebruiken) • kookplaten met een tijdschakelaar (als de cliënt vergeetachtig is) • stoffers en blikken met een lange steel (als de cliënt niet kan bukken) • elektrische blikopeners • greepaanpassingen, bijvoorbeeld op keukenkastjes.
Elektrische blikopener.
Opdracht 29 Hoe werkt het nou?
Zoek twee andere voorbeelden van hulpmiddelen. Zoek uit hoe ze werken. Geef ook aan waarvoor deze hulpmiddelen een oplossing bieden.
39
Opdracht 30 Hulpmiddel 2.0
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Er zijn veel hulpmiddelen te krijgen. Maar helaas hebben de hulpmiddelen vaak een saai uiterlijk. Aan jou de vraag om een bestaand hulpmiddel (bijvoorbeeld bestek, grijptang, veger en blik) te pimpen. Dit kun je doen door er een tekening of knutselwerk van te maken. Zorg ervoor dat het hulpmiddel nog aantrekkelijker wordt om te gebruiken.
Opdracht 31 Hulpmiddel
Mevrouw Jansson zit met een brede glimlach aan de keukentafel. Ik groet haar en zeg dat ze er erg vrolijk uitziet. Ze glundert en laat vol trots aan mij zien dat ze een blik en veger heeft met een lange steel. Ook heeft ze een grijpstok op tafel liggen. ‘Nu kan ik je helpen in het huishouden’, zegt ze.
Hoe reageer jij? Beschrijf wat je met haar bespreekt.
1.15 Verzorgen van planten en dieren
Bij het schoonhouden en opruimen van de leefomgeving kan ook het verzorgen van de planten en dieren horen. Dit is vaak een beperkte taak van de helpende, want eerst wordt gekeken of een mantelzorger dit kan doen.
Planten Groeifactoren zorgen ervoor dat bloemen en planten goed bloeien en groeien. Groeifactoren zijn: • licht Een plant maakt uit licht groeistoffen waardoor ze groeit. • lucht Het moet niet te droog zijn in de omgeving van de plant. Hierdoor groeit de plant niet optimaal. • water Door water kunnen de planten de voedingsstoffen uit de bodem halen. Maar te veel water is niet goed, dan kunnen de wortels wegrotten. • temperatuur De meeste planten houden niet van een koude omgeving. • voedingsstoffen Als er in de grond niet genoeg voedingsstoffen zitten, kun je bijmesten met plantenvoeding.
C
Bloemen blijven langer mooi wanneer je ze als volgt verzorgt: • Gebruik een schone vaas. • Doe dagelijks schoon water in de vaas. • Gebruik niet te weinig, maar ook niet te veel water. • Ververs het water als het vies of troebel wordt. • Voeg eventueel snijbloemenvoeding toe. • Snijd de bloemstelen schuin af. • Zet bloemen niet in de zon, bij de verwarming of op de tocht.
40
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Dieren Huisdieren van zorgvragers moeten ook worden verzorgd. Dit kost meer tijd en aandacht dan planten verzorgen. Aan jou als helpende kan gevraagd worden om met de verzorging te helpen. Soms hoef je de zorgvrager er alleen maar aan te herinneren of te assisteren.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Huisdieren zijn belangrijk voor zorgvragers. Ze zijn echt een maatje om mee te praten en te knuffelen. Ze brengen verantwoordelijkheden met zich mee, zoals het zorgen voor eten en drinken, de verzorging en aandacht geven. Omdat bijvoorbeeld een hond moet worden uitgelaten, krijgt de zorgvrager ook lichaamsbeweging. Elk huisdier is anders, dus het is belangrijk om de aanwijzingen van de zorgvrager op te volgen. Hij weet vaak het best wat wel en niet kan. Houd er rekening mee dat loslopende huisdieren, zoals katten en honden, onverwacht kunnen reageren bij een verkeerde behandeling.
Aandachtspunten bij het verzorgen van dieren: • Blikken geopend voer moet je goed afsluiten als ze in de koelkast bewaard moeten worden. • Een kattenbak verschoon je meermalen per week. Het verschonen doe je met handschoenen aan. Sommige katten hebben namelijk een parasiet bij zich, die de ziekte toxoplasmose kan veroorzaken. Deze parasiet kan via ontlasting worden overgedragen. • Bakken voor eten en drinken moeten dagelijks goed schoongemaakt worden. • Vogelkooien en knaagdierverblijven moeten ook eenmaal per week gereinigd worden. • Honden en katten kunnen last hebben van vlooien. Je moet ze dan behandelen met een antivlooienmiddel. Lees altijd goed de gebruiksaanwijzing en was je handen grondig na de behandeling.
Opdracht 32 Plantverzorging
Voor de inrichting van de gezamenlijke woonkamer in het verpleeghuis zijn nog planten nodig. Zoek drie verschillende soorten kamerplanten uit die je in de woonkamer gaat neerzetten.
Zoek van elke plant een afbeelding en beschrijf hoe de plant verzorgd moet worden. Per plant maak je een verzorgingskaartje. Lamineer de kaartjes, zodat ze langere tijd gebruikt kunnen worden.
Opdracht 33 Help, vlooien!
Je werkt als helpende in de thuiszorg. Mevrouw Martina, een van je cliënten, heeft een hondje als huisdier. Helaas heeft mevrouw gemerkt dat het beestje last van vlooien heeft. Ze vraagt jou wat ze het best kan doen.
C
Zoek op internet informatie over de bestrijding van vlooien. Welke tips kun je mevrouw Martina geven?
41
Opdracht 34 Mevrouw Veenstra
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Mevrouw Veenstra is 85 jaar en woont zelfstandig in een seniorenflat. Ze woont hier samen met haar hondje Max en poes Pip. Sinds het verlies van haar man zijn beide dieren erg belangrijk voor haar. Ze bieden haar troost en geven aandacht. Het uitlaten van hondje Max doet mevrouw één keer per dag, ’s morgens na het ontbijt. Ze gaat dan met de lift naar beneden en maakt een klein ommetje in de buurt. De rest van de dag kan Max zijn behoefte doen op het balkon. Poes Pip blijft binnen en komt niet buiten.
Het verschonen van de kattenbak kan mevrouw niet meer goed zelf. Ze heeft namelijk in de loop der jaren twee nieuwe knieën gekregen en kan hierdoor maar moeizaam bukken. Daarnaast heeft mevrouw al tien jaar een ingezakte rug en pijnklachten door botontkalking. Twee jaar geleden heeft zij een rugoperatie ondergaan, die geen verbetering heeft gebracht. Haar rechterbeen functioneert slecht, waardoor ze slecht loopt en een rollator gebruikt voor binnen en buiten. Verder wordt haar gehoor minder en gebruikt ze twee gehoorapparaten.
C
Het huis van mevrouw Veenstra staat vol met groene planten. Ze is namelijk gek op de natuur. Mevrouw heeft huishoudelijke hulp voor het schoonhouden van het huis en het doen van de was. Zij heeft personenalarmering via een organisatie die de hulp van buren gebruikt als achtervang. Ze bezit een taxipas voor taxivervoer via de Regiotaxi. Mevrouw gaat regelmatig naar fysiotherapie. Ze heeft ook regelmatig contact met de huisarts.
https://www.shutterstock.com/image-photo/senior-woman-sitting-on-coach-her-1872411601
a. Maak gebruik van de volgende stappenplannen: • Stof wissen
42
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
• • • •
Stofzuigen Ramen wassen Koelkast schoonmaken Toilet schoonmaken.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
b. Doe deze opdracht met een medestudent. Bekijk de stappenplannen en lees de casus. Overleg met elkaar welke taken mevrouw Veenstra zelf zou kunnen doen. Wat kan de cliënt zelf?
c. Wat kan mevrouw zeker niet? Probeer aan te geven waarom niet.
d. Wat zijn de wensen en behoeften van de cliënt?
e. Hoe kun je de cliënt stimuleren om dingen zelf te doen?
C
f. Mevrouw Veenstra vraagt je om voor haar vier groene kamerplanten mee te nemen. Zoek op internet vier verschillende groene kamerplanten die makkelijk in de verzorging zijn. Maak van deze vier planten een collage en beschrijf per plant hoe je die moet verzorgen.
43
1.16 Verzorgen van de was Als helpende ondersteun je bij het huishouden. Daarbij krijg je te maken met het doen van de was.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Bij de was verzorgen hoort: • wasgoed voorbereiden • wasgoed sorteren • handwas • bepalen of er voorwas nodig is • het juiste wasprogramma kiezen • de wasmachine niet te vol doen • wasmiddel kiezen en toevoegen • drogen van de was • strijken en opruimen van de was.
Wasgoed voorbereiden Kijk welk wasgoed er in de wasmand ligt. Er mag geen nat wasgoed tussen liggen. Als dat wel zo is, geef je de cliënt daar advies over. Nat wasgoed kan vlekken (schimmelvorming) veroorzaken in droog wasgoed. Hang nat wasgoed (zoals washandjes, theedoeken en werkdoekjes) altijd eerst uit om ze te laten drogen.
Controleer het wasgoed. Zijn alle zakken leeg? Zitten er geen vreemde voorwerpen in? Een spijker of sleutel in een broekzak kan het wasgoed beschadigen of schade veroorzaken aan de wasmachine. Het nakijken van de zakken is mogelijk een taak die je de cliënt zelf kunt laten uitvoeren. Kijk ook of er mouwen of broekspijpen zijn opgerold. Die moet je eerst ‘ontrollen’ en dan pas het kledingstuk in de wasmachine doen. Spijkerbroeken keer je binnenstebuiten om streepvorming te voorkomen. Ook kledingstukken met een opdruk keer je binnenstebuiten. Zo voorkom je dat de opdruk lelijk wordt of verdwijnt. Sluit alle ritssluitingen, knopen en touwtjes. Dit voorkomt schade aan de wasmachine en het overige wasgoed. Als het wasgoed erg vuil is, moet je het eerst voorbehandelen.
Wasgoed voorsorteren Wasgoed moet je eerst sorteren. Je maakt stapeltjes die bij elkaar horen. Het etiket in het kledingstuk is hierbij een handig hulpmiddel. Hierop staat van welke soort textiel het kledingstuk is gemaakt. Ook staan er wassymbolen op, waaraan je kunt zien hoe het gewassen moet worden.
C
Hier let je op bij het sorteren van wasgoed: • Kan ik het zelf wassen of moet het naar de stomerij? • Bij was die ik zelf kan wassen: is het handwas of machinewas? • Is het bonte was, donkere was, witte was of fijne was? • Hoe vuil is het wasgoed? Wasgoed dat erg vuil is, moet je apart wassen. Anders kan het vuil neerslaan op het schonere wasgoed. • Welke textielsoort is het? Wollen kleding was je altijd apart. • Op welke temperatuur moet het gewassen worden? Was nooit heter dan op het wassymbool vermeld staat. • Hoe snel mag de was centrifugeren? Als er een streep staat onder het wassymbool, dan gebruik je een lagere centrifugeersnelheid.
44
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Samen met de cliënt de was doen.
Opdracht 35 Kleding wassen
C
Welke handelingen moet je uitvoeren om vuile was weer schoon en gestreken in de kast te krijgen?
45
Opdracht 36 Was sorteren
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
a. Noteer de zeven stappen die horen bij het sorteren van de was. Geef per stap aan of de cliënt hierbij kan assisteren en zo ja, op welke manier.
b. Welke stap gaat vooraf aan het sorteren van de was?
Opdracht 37 Kleur afgeven
a. Sommige kleding kan kleur afgeven, vooral nieuwe kleren. Hoe ga je hiermee om? Zoek eventueel informatie op internet.
b. Hoe kun je testen of kleur afgeeft bij een nieuw kledingstuk? Zoek eventueel informatie op internet.
1.17 Handwas of machinewas?
Het juiste wasprogramma kiezen Het wasgoed is gesorteerd. Dit betekent dat al het wasgoed van het stapeltje bij elkaar in de wasmachine kan. Kies nu het juiste wasprogramma. Welk programma dit is, kun je op het etiket aflezen.
C
Handwas Sommige kledingstukken kun je beter met de hand wassen. Redenen waarom je wasgoed met de hand gaat wassen: • Het (nieuwe) kledingstuk kan kleur afgeven. • Je hebt niet voldoende wasgoed voor een volle wasmachine (er zijn wasmachines die speciale programma’s hebben voor een kleine hoeveelheid was). • Op het behandelingsetiket staat dat het kledingstuk niet in de wasmachine mag. Bij de handwas is het erg belangrijk dat je op de temperatuur let. Gebruik altijd handwarm water. Bij te heet water kun je er niet met je handen in en het wasgoed kan gaan krimpen. Gebruik voor de handwas een speciaal wasmiddel, zoals een fijnwasmiddel. Los eerst het wasmiddel op in het water en dompel daarna pas het kledingstuk onder in het sop.
46
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Bij de handwas moet je er steeds voor zorgen dat het kledingstuk onder water en in beweging blijft. Je houdt het wasgoed in beweging door het te kneden. Beweeg het van links naar rechts door het water. Haal niet steeds het wasgoed uit het water om het daarna weer onder te dompelen, hierdoor kan het wasgoed gaan uitrekken.
Handwas.
Voorwas Bij kledingstukken die erg vuil zijn, laat je het programma van de wasmachine een voorwas draaien. Het wasprogramma zal dan eerst de voorwas doen en daarna automatisch overgaan op de hoofdwas. Voordat je een kledingstuk in de wasmachine doet, kun je op de lastige vlekken een vlekkenmiddel doen. Ook kun je een waskrachtversterker aan het wasmiddel toevoegen. Gebruik je een vlekkenmiddel, dan kun je de voorwas van de wasmachine overslaan, tenzij de vlekken hardnekkig zijn.
Opdracht 38 Wassen bij de cliënt
a. Je gaat de was doen bij meneer Dirkx. Hij geeft aan je graag te willen helpen. Hij kan niet lang staan en hij zit aan tafel. Wat zou je meneer Dirkx kunnen laten doen?
b. De was van meneer Dirkx bestaat uit de volgende onderdelen: zes witte katoenen onderbroeken, twee bruine sokken, vier witte handdoeken, een nat wit washandje, een wollen trui, een nieuw rood overhemd, een wit katoenen hemd.
C
Hoe verzorg en sorteer je deze was?
1.18 Hoeveel was en wasmiddel? Het is erg belangrijk dat je de wasmachine goed belaadt. Als je er te veel of te weinig wasgoed in doet, dan wast de wasmachine niet goed schoon. Bij te veel was is er te weinig beweging in de wasmachine. De wasmachine kan het wasmiddel niet goed verdelen en niet helemaal uitspoelen. Daardoor blijft er wasmiddel in het wasgoed achter. Wanneer er te weinig was in de machine zit, verspil je elektriciteit
47
en water. Er kan te veel schuim in de wasmachine ontstaan, waardoor het wasgoed niet schoon wordt. Veel wasmachines hebben tegenwoordig een spaarprogramma voor kleine hoeveelheden wasgoed. Ook bestaan er wasmachines die het wasgoed wegen en daarna zelf het juiste programma bepalen.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Ook is het belangrijk dat je de juiste hoeveelheid wasmiddel toevoegt. Te veel wasmiddel kan achterblijven op de was. Bij te weinig wasmiddel wordt de was niet goed schoon. Gebeurt dat een paar keer, dan wordt het wasgoed grauw. Zorgen voor een correcte belading Hoeveel wasgoed je in de wasmachine mag doen, hangt af van het gekozen wasprogramma. • witte was: de machine mag vol • bonte was: de machine mag vol • kreukherstellende was: de machine mag driekwart vol • fijne was: de machine mag driekwart vol • wolwas: de machine mag half vol.
Bij een volle wasmachine kun je in de trommel nog een hand boven het wasgoed heen en weer bewegen.
C
Hoeveelheid wasmiddel Hoeveel wasmiddel je moet toevoegen, staat op de verpakking. Je kunt het wasmiddel op verschillende manieren toevoegen. • in het spoelbakje Een nadeel is dat er wasmiddel kan achterblijven in de afvoer en dan komt niet al het wasmiddel bij de was terecht. • met een wascapsule Een wascapsule, ook wel waspod genoemd, is een capsule gemaakt van materiaal dat oplost in water. In de capsule zit een hoeveelheid wasmiddel die voldoende is voor een wasbeurt. • in een doseerbol Het wasmiddel doe je in een bol en die leg je boven op het wasgoed in de trommel.
48
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Wassen met een wascapsule.
Opdracht 39 De was doen
Doe thuis, op school of op je stageplek de was. Maak hiervan een verslag waarin alle stappen die je moet uitvoeren duidelijk naar voren komen. Per stap voeg je een foto toe. Bespreek met je docent hoe je het verslag maakt.
1.19 Hardheid van het water
In water uit de kraan zitten allerlei stoffen, zoals calcium en magnesium. Deze stoffen bepalen de ‘hardheid’ van het water. Hoe meer calcium en magnesium in het water, hoe harder het water. Als de waterhardheid te hoog is, kan er snel kalkvorming ontstaan. Dit is niet schadelijk voor mensen, maar het zorgt er wel voor dat het waspoeder minder goed werkt. De hardheid verschilt per gebied en wordt uitgedrukt in Duitse hardheid (dH). In Nederland ligt de gemiddelde waterhardheid tussen de 8 en 12 dH: • 0-4 dH: zeer zacht water • 4-8 dH: zacht water • 8-12 dH: gemiddelde waterhardheid • 12-18 dH: vrij hard water • 18-30 dH: hard water. Een waterhardheid tussen de 5,5 en 8,5 dH is ideaal.
Let bij de dosering van het wasmiddel op de hardheid van het water (dH). Bij hard water is meer wasmiddel nodig dan bij zacht water. Op de verpakking van je wasmiddel vind je de aanbevolen hoeveelheid. Het zorgt ervoor dat het wasmiddel de was goed schoonmaakt.
49
Aan het eind van de was kun je ook wasverzachter toevoegen. Hoeveel je moet toevoegen, lees je op de verpakking. Je doet het middel in het wasverzachterbakje, dan wordt het vanzelf toegevoegd aan het laatste spoelwater.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
De juiste hoeveelheid wasmiddel voorkomt ook dat er na verloop van tijd kalkaanslag op het verwarmingselement in de wasmachine komt. Hierdoor functioneert het verwarmingselement minder goed. Wanneer er kalkaanslag op het verwarmingselement zit, wordt het water niet meer goed warm.
Opdracht 40 Kalkvorming
a. Zoek uit wat de hardheid van het water is bij jou thuis, op school of op je stageplek.
C
b. Kalkvorming zorgt niet alleen voor een minder goede werking van het wasmiddel. Wat kan nog een gevolg zijn van kalkvorming?
50
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 41 Wasverzachter a. Waarom voegen mensen wasverzachter toe aan de was?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
b. Kun je wasverzachter aan alle soorten textiel toevoegen?
c. Zijn wasverzachters milieuvriendelijk?
d. Vind jij wasverzachter nodig? Leg je antwoord uit.
1.20 Drogen en opruimen van de was
C
Het programma van de wasmachine is afgelopen en de was is schoon. Haal nu meteen het wasgoed uit de wasmachine om het te laten drogen. Als je dit niet doet, kunnen er vieze geurtjes of schimmel op het wasgoed ontstaan.
Direct het wasgoed uit de machine halen.
51
Drogen van de was Je kunt het wasgoed in een droger drogen of aan de waslijn. Het is belangrijk om het wasgoed eerst goed uit te kloppen. Zo droogt het sneller en is het later makkelijker te strijken.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Niet ieder kledingstuk kan in de droger. Let daarom goed op het behandelingsetiket. Het drogen van wasgoed in de droogtrommel levert je veel tijdwinst op. Hierbij komen wel pluizen vrij, die worden opgevangen in het pluizenfilter. Dit moet je elke keer na gebruik reinigen. Je stopt maximaal één lading wasgoed vanuit de wasmachine in de droogtrommel. Je haalt het wasgoed er direct uit als het droog is. Dit voorkomt kreukvorming. Het gebruik van de droogtrommel kost veel energie.
Drogen aan de waslijn kost geen energie en is dus goedkoper. Ook een voordeel van drogen aan de waslijn is dat het wasgoed minder kreukt. Zorg ervoor dat de waslijn droog en schoon is voordat je het wasgoed aan de waslijn ophangt. Broeken kun je aan de broekspijpen ophangen en T-shirts aan de onderkant. Laat het wasgoed een klein stukje om de waslijn heen hangen. Zo voorkom je dat je punten aan het wasgoed krijgt. Drogen aan de waslijn kan zowel binnen als buiten. Strijken van de was Is het wasgoed schoon en droog, dan moet het meestal opgevouwen of gestreken worden: • Strijk eerst het wasgoed dat op een lage temperatuur gestreken moet worden, daarna het wasgoed dat heter gestreken moet worden. • Strijk wasgoed met opdruk binnenstebuiten. Anders plakt de opdruk aan het strijkijzer. • Wasgoed dat een beetje vochtig is, is makkelijker te strijken. • Synthetische stoffen kunnen smelten als je ze te heet strijkt. • Zorg voor een juiste werkhouding door de strijkplank op de juiste hoogte in te stellen. • Voorkom ongelukken met het strijkijzer. Zet de strijkplank op een stabiele ondergrond en laat kinderen nooit alleen in de buurt van een heet strijkijzer.
Opruimen van de was Als de was droog, gestreken en opgevouwen is, moet je alles opruimen. Er zijn verschillende manieren om wasgoed op te ruimen. Vraag je cliënt wat zijn wensen zijn. De cliënt kan je hier ook bij helpen. Laat hem bijvoorbeeld de juiste sokken bij elkaar zoeken. Handdoeken vouwen is een taak die veel cliënten prima kunnen uitvoeren.
C
Enkele praktische tips: • Wanneer het wasgoed klaar is om te worden opgeruimd, kun je het sorteren op de ruimte waar het thuishoort. Vraag eerst aan de cliënt in welke kamers en kasten het wasgoed ligt of hangt. Het is handig om vaatdoekjes, theedoeken en keukendoeken bij elkaar te leggen, bijvoorbeeld in een keukenkastje. • Badhanddoeken en washandjes leg je bij elkaar, zodat je die in de badkamer kunt opbergen of in een kast die daarvoor bestemd is. • Kleding kun je per kamer sorteren, zodat je de kleding ook per kamer kunt opruimen. Kleding die opgehangen kan worden, kun je op een hanger doen tijdens het sorteren. Zo kun je de kleding direct in de kast ophangen. • Kleding die gestreken moet worden, kun je op een aparte stapel leggen in de ruimte waar je gaat strijken.
52
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Kleding opruimen.
Opdracht 42 Was drogen
Maak een mindmap over het drogen van de was.
Opdracht 43 Strijken
Je moet veilig werken met een strijkijzer. Waar moet je op letten?
Opdracht 44 Instructiekaart
Maak een instructiekaart over het verzorgen van de was met de volgende punten: 1. het sorteren van de was 2. het wassen 3. welke wasmiddelen er worden gebruikt 4. het drogen 5. het strijken en opruimen. Zet dit op een A4’tje. Lamineer het en hang het bij de wasmachine.
53
1.21 Wasmiddelen/wasverzachters
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Om het vuil uit het wasgoed te verwijderen, heb je een wasmiddel nodig. Water alleen is meestal niet voldoende. Niet ieder wasmiddel is geschikt voor alle soorten wasgoed. Op de verpakking kun je lezen voor welke was het wasmiddel bedoeld is, hoeveel je ervan moet gebruiken en wat de ingrediënten zijn. De belangrijkste stof in een wasmiddel zijn de wasactieve stoffen. Die zorgen ervoor dat het vuil wordt verwijderd. Soorten wasmiddelen Er zijn verschillende soorten wasmiddelen, die je kunt onderverdelen in drie hoofdgroepen: • hoofdwasmiddelen (of totaalwasmiddelen) • kleurwasmiddelen • wol- en fijnwasmiddelen.
Fijnwasmiddelen zijn alleen verkrijgbaar in vloeibare vorm. De overige wasmiddelen zijn er als waspoeder en als vloeibaar wasmiddel.
Soorten wasmiddel.
Totaalwasmiddelen Er zijn totaalwasmiddelen voor witte en voor gekleurde was bij temperaturen van 40 of 60 °C. Totaalwasmiddelen voor de witte was bevatten vaak optische witmiddelen. Totaalwasmiddelen zijn bijzonder geschikt om kleurstofhoudende vlekken te verwijderen. Ze bevatten een zuurstofbleekmiddel om lastige vlekken uit de was te verwijderen.
C
Kleurwasmiddelen Kleurwasmiddelen zijn speciaal ontworpen om de kleuren van het wasgoed te beschermen bij temperaturen van 30 °C en 40 °C. Deze wasmiddelen bevatten meestal geen bleekmiddelen en optische witmiddelen. Aan een kleurwasmiddel is een kleurbeschermer toegevoegd. Deze stof voorkomt dat losgelaten kleurdeeltjes zich opnieuw aan het textiel hechten, waardoor het textiel kan verkleuren.
54
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Wol- en fijnwasmiddelen Wol- en fijnwasmiddelen bevatten geen optische witmiddelen en bleekmiddelen. Daardoor zijn ze geschikt voor wollen truien, fijne synthetische stoffen en fijne gekleurde was. De samenstelling van fijnwasmiddelen lijkt sterk op die van poedervormige kleurwasmiddelen. Maar door hun specifieke samenstelling zijn wol- en fijnwasmiddelen zachter voor het textiel.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 45 De werking van wasmiddelen In wasmiddelen zitten stoffen met een specifieke werking: • enzymen • wasverzachters • bleekmiddel • waterontharder • optische witmiddelen. Zoek op wat de werking is van deze stoffen.
Opdracht 46 Wie gebruikt wat?
Onderzoek samen met een medestudent welke soorten wasmiddelen er gebruikt worden door bekenden, familieleden en collega’s. Bijvoorbeeld: leerkrachten, ouders, ooms/tantes, collega’s op stage. Jullie maken ten minste vier vragen die gaan over het gebruik van wasmiddelen. Je stelt de vragen aan minimaal tien personen. Wanneer je alle antwoorden hebt verzameld, ga je kijken wat de overeenkomsten en verschillen zijn. Maak een presentatie van de resultaten en presenteer deze aan de groep.
1.22 Poeder of vloeibaar
Naast vele merken en soorten wasmiddel heb je ook nog de keuze uit poeder en vloeibaar.
Waspoeders Waspoeders zijn onder te verdelen in hoofd- en fijnwasmiddelen. Voor het doseren van het waspoeder gebruik je het maatschepje. Dit is meestal meegeleverd in de verpakking of is opvraagbaar bij de fabrikant. Tegenwoordig zijn er ook wastabletten op de markt, die eenvoudig zijn te doseren.
Vloeibare wasmiddelen Vloeibare wasmiddelen zijn bij uitstek geschikt om te gebruiken bij lage temperaturen (30 tot en met 40 °C). Ze zijn eenvoudig te doseren. Een vloeibaar wasmiddel verspreidt zich sneller in water dan een waspoeder. Dit betekent dat de oppervlakteactieve stoffen direct met hun werk kunnen beginnen,
55
zodra de machine draait. Omdat een vloeibaar wasmiddel veel meer oppervlakteactieve stoffen bevat dan een poeder, is het extra efficiënt tegen vet vuil. Vloeibare wasmiddelen plaats je bij voorkeur in een wasbol op het wasgoed. De wasbol voorkomt dat een gedeelte van het wasmiddel ongebruikt in de afvoer verdwijnt. Er zijn ook vloeibare wasmiddelen in tabletvorm te koop voor eenvoudige dosering.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 47 Poeder of vloeibaar? Welk wasmiddel gebruik jij liever: poeder of vloeibaar? Leg je antwoord uit.
1.23 Milieu
Tijdens het wassen komt het spoelwater met het wasmiddel in het rioolwater terecht. Fabrikanten van wasmiddelen onderzoeken continu of het wasmiddel schadelijk is voor het milieu. Zelf kun je ook aan het milieu denken door op het volgende te letten: • Gebruik de wasmachine alleen wanneer deze minstens halfvol is. Ook bij een halfvolle wasmachine wordt er veel water en stroom gebruikt. Denk dan aan het spaarprogramma voor kleine hoeveelheden wasgoed. Heb je een enkel kledingstuk, dan is het beter om dat met de hand te wassen. • Volg de dosering op die op de verpakking staat. Te veel wasmiddel is niet goed voor het milieu. • Laat de wasmachine draaien op de laagste aanbevolen temperatuur. Bij hoge temperaturen verbruikt de wasmachine meer energie dan bij lage temperaturen. • Koop navulverpakkingen en doe de kartonnen verpakkingen bij het oud papier. Kartonnen verpakkingen worden gerecycled. Plastic verpakkingen kun je bij het plastic afval doen. Dat wordt ook gerecycled.
Opdracht 48 Meest milieuvriendelijke wasmachine
De techniek van de wasmachines verandert snel. Ga op zoek op internet of stap een witgoedwinkel binnen en vraag naar de nieuwste, meest milieuvriendelijke wasmachine. Maak een flyer van dit apparaat op een A4’tje. Vermeld duidelijk wat deze wasmachine zo milieuvriendelijk maakt.
Opdracht 49 Milieu
C
Je wilt bij het wassen graag rekening houden met het milieu. Wat doe jij al? En wat doe je nog niet? Leg uit waarom je dat niet doet.
1.24 Textiellabel
Iedereen wil lang plezier van zijn kleding hebben. Het textiellabel of etiket geeft veel informatie over het kledingstuk. Deze informatie kan bijvoorbeeld op het label staan: • waar het kledingstuk van is gemaakt • het wassymbool dat bij het kledingstuk hoort • of het kledingstuk apart gewassen moet worden.
56
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Er zijn twee verschillende soorten labels: het samenstellingslabel en het waslabel.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Het samenstellingslabel Hierop kun je lezen uit wat voor vezels (bijvoorbeeld wol of katoen) het kledingstuk bestaat. Het is verplicht om in kleding een samenstellingslabel op te nemen. Hierdoor kan bijvoorbeeld iemand met een allergie voor wol gelijk zien of er ook wol in het kledingstuk aanwezig is. Het waslabel De verschillende vezels moeten verschillend worden behandeld. Je ziet op het waslabel meerdere symbolen waaraan je kunt aflezen hoe je het kledingstuk op de beste manier kunt behandelen: hoe het moet worden gewassen, gedroogd en gestreken. De symbolen zijn internationaal. Dit wil zeggen dat in elk land het symbool dezelfde betekenis heeft. Er zijn vijf verschillende symbolen en elk symbool heeft weer meerdere variaties.
Wassymbolen.
Opdracht 50 Textiellabel
Noteer bij elk label hoe het bijbehorende kledingstuk gewassen moet worden. Schrijf op: 1. Hoe moet het kledingstuk gewassen worden? 2. Waarvan is het gemaakt? 3. Mag het gebleekt worden? 4. Mag het in de droogtrommel? 5. Op welke temperatuur mag het gestreken worden?
57
58
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
C
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 51 Eigen kleding
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Ga in tweetallen bij elkaars kleding na hoe de kledingstukken gewassen moeten worden en waarvan ze zijn gemaakt. Denk aan je jas, broek, shirt, vest of trui.
1.25 Grondstoffen en vezels
De grondstof waaruit textiel gemaakt wordt, zijn vezels. Alle textielsoorten bestaan uit vezels. Voor textiel gebruikte grondstoffen kun je verdelen in vier verschillende soorten vezels: • dierlijke vezels • plantaardige vezels • synthetische vezels • mengvezels.
Dierlijke vezels Voorbeelden van dierlijke vezels zijn wol en zijde. Dierlijke vezels zijn erg kwetsbaar. De meestgebruikte soorten wol zijn afkomstig van de vacht van schapen en lammeren. Zijde is afkomstig van de cocon van zijderupsen. Zijde heeft lange vezels en die geven de stof een mooie glans. Plantaardige vezels Voorbeelden van plantaardige vezels zijn katoen en linnen. Katoen is afkomstig van katoenplanten, die groeien in tropische streken. Linnen komt van de vlasplant.
Synthetische vezels Voorbeelden van synthetische vezels zijn: acryl, fleece en polyester. Synthetische vezels worden gemaakt uit aardolie. Dit zijn niet-natuurlijke vezels. Mengvezels Bij mengvezels zijn er meerdere grondstoffen. Mengvezels ontstaan door verschillende vezels door elkaar te mengen. Dit gebeurt in de fabriek. In een lap stof zitten dan meerdere soorten vezels. Hier wordt een kledingstuk of iets anders van gemaakt, bijvoorbeeld een trui gemaakt van een combinatie van wol en katoen. Het kan ook een combinatie zijn van natuurlijke en synthetische vezels.
C
Eigenschappen van vezels Vezels hebben verschillende eigenschappen. In het schema is te zien wat verschillende soorten vezels doen. Zo kan wol bijvoorbeeld heel goed warmte vasthouden en zijde juist niet.
59
Wol
Zijde
Katoen
Linnen
Synthetisch
Brandbaarheid Zelfdovend
Niet dovend
Niet dovend
Niet dovend
Smelt weg
Vochtopname Langzaam, neemt veel op
Neemt veel op
Snel, neemt weinig op
Neemt weinig op
Neemt vrijwel niets op
Warmte vasthouden
Niet
Weinig
Weinig
Weinig
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Heel goed
Luchtdoorlatend Goed
Weinig
Goed
Goed
Slecht
Sterkte
Niet sterk
Sterk
Sterk
Heel sterk
Matig
Goed
Goed
Niet
Matig sterk
Hittebestendig Matig
Opdracht 52 Vezels
a. Noem twee verschillen tussen dierlijke en plantaardige vezels.
b. Er worden in de kledingindustrie steeds meer synthetische stoffen gebruikt. Wat is het nadeel van synthetische stoffen? En wat is het voordeel?
c. Wat is de meest geschikte grondstof voor het maken van kinderkleding? Leg je antwoord uit.
Opdracht 53 Was verzorgen 1
Tessa vindt sommige taken niet leuk om te doen. Ze zegt: ‘Ik heb een gloeiende hekel aan het verzorgen van de was bij de cliënten. Het lijkt soms alsof het nooit ophoudt. De laatste broek ligt nog niet gestreken in de kast of de wasmand ligt alweer vol. De bewoners gooien elke dag hun kleren in de was. Ik vraag me af of dat echt nodig is.’
C
a. Hoe kan Tessa haar probleem bespreekbaar maken?
60
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
b. Welke oplossingen kun je aandragen?
Opdracht 54 Was verzorgen 2
Doe deze opdracht met een medestudent. a. Voor de opdracht maak je gebruik van de volgende stappenplannen: • Wasgoed machinaal wassen • Wasgoed drogen aan de waslijn • Wasgoed drogen in de droogtrommel • Strijken van een overhemd • Vouwen van een overhemd.
b. Bekijk de stappenplannen. c. Voer de stappenplannen uit. Spreek met je docent af waar je dit gaat doen. Heb je vragen over de stappenplannen, stel ze dan aan je docent. d. Bespreek na afloop hoe het is gegaan. e. Vul voor jezelf het feedbackschema in. Feedbackschema
Ik sorteer de was goed.
Ik behandel de was voor, als dat nodig is.
Ik gebruik het juiste wasmiddel in de juiste hoeveelheid. Ik stel de wasmachine in op het juiste wasprogramma. Ik droog de was op de juiste manier.
Als ik met een droger werk, stel ik hem goed in. Ik strijk overhemden kreukloos. Ik vouw de was netjes op. Tips:
Tops:
1.26 Textiel verzorgen
Naast het wasgoed heb je nog andere soorten textiel, bijvoorbeeld een stoffen of leren bank, een tapijt of gordijnen. Je hoeft deze niet zo vaak te reinigen als wasgoed. Een stoffen bank kun je regelmatig stofzuigen. Vlekken kun je behandelen met speciale vlekkenreinigers voor banken/stoelen. Wanneer je een bank koopt, krijg je hier een onderhoudsinstructie bij. Hierin kun je ook terugvinden hoe je een bank kunt reinigen of vlekken kunt behandelen. Een leren bank kun je ook stofzuigen, maar let op dat je er geen krassen op maakt. Ook kun je een leren bank onderhouden met speciale was of olie.
61
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S Vlekken in de bank kun je behandelen met een speciale vlekkenspray
Tapijt reinigen Een tapijt kun je gemakkelijk stofzuigen. Vlekken moet je op de juiste manier behandelen. Welke manier dat is, kun je terugvinden in de gebruiksaanwijzing of op internet, of navragen bij de winkel/fabrikant. Hier volgen enkele instructies bij bepaalde soorten vlekken: • kaarsvet op tapijt Laat het kaarsvet opdrogen. Verwarm het strijkijzer tot halfwarm. Leg keuken- of bakpapier tussen de vlek en het strijkijzer en strijk voorzichtig over de vlek. Let erop dat het strijkijzer niet te warm is, anders loop je kans op schade aan de vloerbedekking. • bloedvlekken op tapijt Gebruik nooit warm of heet water. Daardoor hecht het bloed zich aan het materiaal. Koud water is de beste oplossing. Dep de vlek met een vochtige doek. Krijg je niet alles weg, gebruik dan azijn om de laatste restjes weg te nemen. • kauwgom in tapijt Kauwgom laat zich het best verwijderen als het bevroren is. Gebruik vrieselementen of ijsblokjes om de kauwgom te bevriezen. Gebruik daarna een mes om de kauwgom los te schrapen.
Opdracht 55 Vlekken
C
Zoek op internet hoe je deze vlekken kunt behandelen: 1. een rodewijnvlek op een stoffen bank 2. blauwe inkt op een witleren bank.
62
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 56 Tapijt
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
a. Bekijk de website. b. Waar moet je op letten bij het behandelen van vlekken op tapijten?
1.27 Bed verschonen en opmaken
Een van je werkzaamheden als helpende is het opmaken van bedden. Bedden zijn er in verschillende soorten en maten. Gebruikt de cliënt een laken en deken of een dekbed? Wil hij een of meer kussens? Allemaal zaken die je je moet afvragen of die je met de cliënt moet bespreken.
Onder het verschonen van een bed wordt het afhalen en opmaken van het bed verstaan. Het lijkt zo eenvoudig, bedden verschonen, maar er komt best veel bij kijken. Het is voor een cliënt heel vervelend om in een bed te liggen dat niet goed opgemaakt is. Het is bijvoorbeeld belangrijk om het onderlaken goed strak te trekken. Plooien kunnen irriteren en op den duur kunnen cliënten er zelfs doorligplekken van krijgen.
C
Voor het opmaken van een bed heb je nodig: • een matras • een matrasbeschermer • een molton • een hoeslaken • kussens en kussenslopen • een dekbed met dekbedhoes of een laken, deken en sprei • eventueel ook een celstof onderlegger.
Bed verschonen.
63
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Protocol bed verschonen Iedere instelling heeft protocollen voor het verschonen van bedden. Daarin staat precies hoe je een bed moet opmaken. Er zijn protocollen voor het bed opmaken met en zonder cliënt in het bed. Sommige cliënten zijn bedlegerig en kunnen hun bed niet uit. Dan moet je het bed opmaken terwijl de cliënt erin ligt. Vaak werk je in zo’n situatie samen met een collega. Volg altijd het protocol van de instelling. Na een paar keer oefenen zul je zien dat het een stuk makkelijker gaat. Zorg bij het opmaken van het bed voor een goede voorbereiding. Bespreek van tevoren met de cliënt wat zijn wensen en gewoonten zijn. Houd hier zo veel mogelijk rekening mee. Als hij bijvoorbeeld het ondereind van het dekbed niet ingestopt wil hebben, doe je dat ook niet. Leg schoon beddengoed klaar, dan hoef je niet onnodig heen en weer te lopen.
Opdracht 57 Bed verschonen a. Hoe vaak verschoon jij je bed?
b. Wat ligt er allemaal op jouw bed?
c. Gaat alles in de was? Leg je antwoord uit.
d. Wat doe je met de dingen die niet in de was gaan?
e. Als je bedden verschoont en weer opmaakt, gaat alles van het bed. Wat doe je ermee voordat het er weer op gaat? Schrijf op hoe het hoort. Wat ligt er op bed?
Gaat dit in de was?
Niet in de was? Wat doe je ermee?
Opdracht 58 Bed verschonen volgens protocol
C
a. Bekijk het filmpje. b. Maak samen met een medestudent een stappenplan voor het verschonen van een bed volgens het protocol in het filmpje.
64
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
C
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
65
1.28 Volgorde bed verschonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Bij het verschonen van een bed houd je altijd een vaste volgorde aan: 1. Haal de slopen van de kussens. 2. Haal de dekbedhoes van het dekbed. Dit doe je door de flappen bij de opening van de dekbedhoes over de rest van het dekbed naar je toe te trekken. 3. Haal het onderlaken of hoeslaken van het bed. 4. Haal eventueel de molton van het bed. 5. Laat kussens en dekbed luchten als dat kan. 6. Draai eventueel het matras om.
Bij een cliënt die bedlegerig is, is er geen tijd om de kussens en het dekbed te laten luchten. Het is niet altijd nodig om de molton van het bed te halen en te wassen. Dit doe je alleen als hij vuil is of muf ruikt. Verschoon hem in ieder geval elke twee weken. Niet elk matras hoeft regelmatig gekeerd te worden. Een matras van een waterbed of een antidecubitusmatras hoef je niet te keren. Op de meeste matrassen staat dat aangegeven. Hygiëne bij bed opmaken Het is belangrijk dat je hygiënisch werkt bij het opmaken van het bed. Zo voorkom je besmetting. Was altijd je handen voor en na het opmaken van het bed. Doe sieraden af. In instellingen is het soms nodig om handschoenen aan te trekken, bijvoorbeeld als iemand een besmettelijke ziekte heeft of zijn bed bevuild heeft. Als je een bed in een instelling opmaakt, neem je een verrijdbare waszak of wasmand mee. Daar kun je het vuile beddengoed direct in doen. Als je in de thuiszorg werkt, doe je het vuile beddengoed in de wasmand. Laat nat of vochtig beddengoed wel eerst drogen voordat je het in de wasmand doet. Natte of vochtige was bij de droge was geeft schimmelvlekken in het wasgoed.
Opdracht 59 De juiste volgorde Zet de handelingen in de juiste volgorde:
Draai eventueel het matras om. Haal de sloop van het kussen.
Laat het dekbed en kussen luchten.
Haal eventueel de molton van het bed.
Haal de dekbedhoes binnenstebuiten van het dekbed af.
C
Zet het raam eventueel open.
Haal het onderlaken van het bed.
66
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 60 Wensen van de cliënten
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Het is 10 uur in de ochtend. Je gaat bij mevrouw Salam thuis het bed verschonen. Je ziet dat het bed ernstig bevuild is. Je verschoont het bed. Het vuile beddengoed neem je mee naar beneden. Je zegt dat je het meteen even in de wasmachine stopt, zodat het weer schoon wordt. Mevrouw zegt dat ze dat pas vanavond wil doen, want na 21 uur geldt het daltarief voor stroom.
Hoe reageer je?
1.29 Kussens schikken
Als een cliënt graag wat hoger ligt, heb je meer kussens nodig. Je kunt de kussens in het bed van een cliënt op verschillende manieren neerleggen: 1. Als er een ruggensteun aanwezig is, kun je kussens verticaal tegen de ruggensteun zetten en ze dakpansgewijs over elkaar leggen. Leg aan de bovenkant een kussen horizontaal neer. Op deze manier kan de zorgvrager rechtop in bed zitten. 2. Als de zorgvrager iets minder rechtop in bed wil, kun je de kussens horizontaal, dakpansgewijs op elkaar stapelen. Het eerste kussen leg je een stukje van het hoofdeind af. Het volgende kussen leg je boven op het eerste, iets meer naar het hoofdeind toe. Het volgende kussen leg je nog iets meer naar het hoofdeind toe, boven op het tweede. Als de cliënt goed ligt, moet het bovenste kussen goed in de nek aansluiten. 3. De manier van het huisje is voor veel mensen erg prettig. Leg twee kussens schuin bij het hoofdeind, met de bovenste hoeken over elkaar heen. Leg aan de bovenkant (dus over de over elkaar liggende hoeken) horizontaal een kussen. Het bovenste kussen moet goed in de nek aansluiten.
Dakpansgewijs.
Opdracht 61 Kussens schikken Je kunt kussens op verschillende manieren schikken. Maak van elk van de drie manieren een tekening.
67
1.30 Soorten bedden en matrassen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Er zijn verschillende soorten bedden en matrassen. Sommige mensen hebben een waterbed: het matras is dan gevuld met water. Het water wordt steeds op dezelfde temperatuur gehouden. Oudere mensen hebben soms een seniorenbed. Dat is een bed dat hoger is, zodat ze er gemakkelijker uit kunnen stappen. Ook een hoog-laagbed is een bekende variant. Dit bed kun je in hoogte verstellen en ook verrijden. Stel het bed op de juiste werkhoogte in als je het gaat opmaken en zet het daarna weer lager. Tegenwoordig zie je veel drukverlagende matrassen, zoals Tempur-matrassen. Dit matras is eerst hard, maar als je erop gaat liggen, wordt het door de warmte van je lichaam zachter. Je zakt erin en de matras vormt zich naar je lichaam. Er zijn ook speciale antidecubitusmatrassen. Als iemand hierop ligt, is er minder druk op de wond. Bij ernstige decubitus worden er speciale luchtmatrassen gebruikt.
Hoog-laagbed met antidecubitusmatras.
Opdracht 62 Soorten bedden
Er zijn verschillende soorten bedden en matrassen. Geef per soort aan wat er bijzonder aan is en voor welke cliënt dit bed/matras geschikt zou zijn. Soort bed
Voor welke cliënt?
Wat is er bijzonder aan?
Waterbed
Drukverlagend matras Hoog-laagbed
C
Opdracht 63 Waar of niet waar
Waar of niet waar?
Waar Bij het opmaken van het bed houd je rekening met de wensen van de cliënten. Als je het bed opmaakt, zet je altijd een raam open.
68
Niet waar
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Waar
Niet waar
Als je het bed opmaakt, verschoon je altijd de molton. Als je het bed verschoont, leg je de kussens en het dekbed altijd buiten om te luchten.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
1.31 Bed opmaken voor cliënten met complicaties
Er zijn verschillende hulpmiddelen die je bij het bed kunt gebruiken voor cliënten met complicaties. Ze helpen om het voor de cliënt zo comfortabel mogelijk te maken.
Papegaai Een papegaai is een handgreep die boven het bed hangt. Een cliënt kan zich hieraan optrekken. Een papegaai zit vast aan een standaard en je kunt hem in hoogte verstellen. De handgreep moet boven de borst van de cliënt hangen, zodat hij er makkelijk bij kan. Met een papegaai kan een cliënt zich in het bed verplaatsen, bijvoorbeeld een stukje verschuiven of omdraaien.
Papegaai.
Hoofdsteun/rugsteun Bij veel bedden kun je het hoofdeinde (en voeteneinde) omhoogzetten. Als dat niet kan, kun je voor het hoofd en de rug een hoofd-/rugsteun gebruiken. Deze steun zorgt ervoor dat het bovenste deel van de rug en het hoofd hoger liggen. Dat is vooral prettig voor mensen die hartklachten of een aandoening aan de luchtwegen hebben. Als ze wat hoger liggen, hebben ze het minder benauwd.
C
Dekenboog Een cliënt die een wond aan zijn been heeft, kan de druk van een dekbed op zijn benen soms niet verdragen. Je kunt dan een dekenboog gebruiken. Het onderste deel van de dekenboog schuif je aan het voeteneind onder het matras. Daarna leg je een extra deken of dekbed dwars over de dekenboog. Zo voorkom je dat de benen koud worden.
Dekenboog.
69
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Kussentjes Voor sommige cliënten is het moeilijk om hun armen en benen goed in bed neer te leggen, omdat ze geen of te weinig controle over hun spieren hebben. Dat is bijvoorbeeld het geval bij mensen die halfzijdig verlamd zijn of bij mensen met spasmen (het ongecontroleerd samentrekken van de spieren). Je kunt dan met kussentjes de arm of hand ondersteunen. Een zandzakje kun je gebruiken om te voorkomen dat een voet naar buiten of naar binnen geklapt komt te liggen. Zo voorkom je vergroeiingen (ook wel contracturen genoemd). Andere hulpmiddelen Een bedtafeltje kan over het bed heen worden gedraaid. De cliënt kan dan bijvoorbeeld zittend in bed eten. Bedhekken voorkomen dat de cliënt uit bed valt. Er is een alarmsysteem om iemand van de verpleging te waarschuwen. Om cliënten uit bed te tillen, is er een bedcarrier of tillift. De cliënt hangt in deze lift en wordt zo uit het bed getild. Bedtextiel In een ziekenhuis worden meestal lakens en dekens gebruikt. Thuis hebben mensen vaak dekbedden. Bij een langdurig bedlegerige cliënt is het fris om het dekbed regelmatig te wassen. Een synthetisch dekbed is in dat geval beter dan een donzen dekbed. Een donzen dekbed moet naar een stomerij en dat kost tijd en geld. Cliënten met bijvoorbeeld een allergie voor huisstofmijt of met astmatische klachten kunnen een donzen dekbed meestal niet verdragen: het verergert hun klachten.
Dekbedden zijn er in een zomer- en een wintervariant. Met klittenband of drukknopen kan er een extra dekbed worden vastgemaakt aan een bestaand dekbed. Dit dubbele dekbed is het winterdekbed, het enkele dekbed het zomerdekbed.
Dekbed.
Opdracht 64 Cliënt in coma
C
a. Een cliënt ligt in coma. Welke hulpmiddelen rond het bed zijn dan handig?
b. Wat heb je nog meer nodig als een cliënt een dekenboog heeft? een extra kussen een extra deken een extra laken
70
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 65 Dekbedovertrek
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Jan zegt: ‘Bedden opmaken vind ik echt niet leuk. Altijd dat gedoe met het dekbedovertrek, het lukte me nooit om dat ding fatsoenlijk over het dekbed heen te krijgen. Tot gisteren! Een collega zag me stoeien bij het verschonen van het bed. Ze moest wel lachen toen ze me bezig zag. Ze heeft me wat tips gegeven.’
a. Welke tips zou de collega aan Jan gegeven kunnen hebben?
b. Wie verschoont bij jou thuis de bedden en hoe doet die persoon dat?
Opdracht 66 Bed verschonen Doe deze opdracht met een medestudent.
Tijdens je werk als helpende zul je regelmatig een bed voor een cliënt moeten opmaken. Bij het opmaken van een bed houd je rekening met de wensen en behoeften van de cliënt. Het is belangrijk dat hij comfortabel ligt, want hij brengt veel uren in bed door. Het kan ook voorkomen dat je een bed moet opmaken terwijl de cliënt erin ligt. a. Voor deze training heb je deze stappenplannen nodig: • Bed afhalen • Bed opmaken en verschonen met zorgvrager in bed • Bed opmaken. b. Bekijk de stappenplannen en voer ze uit. Overleg met je docent waar je dit gaat doen. Heb je vragen over de stappenplannen, stel ze dan aan je docent. c. Bed afhalen en opmaken Maak een bed op terwijl de cliënt er niet in ligt. Dit doe je samen met een medestudent. Jij maakt het bed op, de ander observeert. Draai na afloop de rollen om.
Bespreek samen hoe het opmaken van het bed ging. Wat ging goed en wat kon beter? Jullie krijgen hiervoor een uur de tijd. d. Bed opmaken met cliënt erin Maak een bed op met een cliënt erin. Dit doe je samen met twee medestudenten. De ene student speelt de cliënt en de anderen maken het bed op. Bespreek na afloop met elkaar hoe het opmaken van het bed ging. Wat ging goed en wat kon beter? Jullie krijgen hiervoor een uur de tijd. e. Snel en efficiënt Haal een bed eerst af en maak het daarna weer op. Let er daarbij op dat je snel en efficiënt werkt. Je krijgt hiervoor tien minuten.
1.32 Onderhoud apparatuur Apparatuur heeft onderhoud nodig. Apparaten die niet of niet goed onderhouden worden, kunnen kapotgaan.
71
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Kalkaanslag Apparaten kunnen bijvoorbeeld kapotgaan door kalkaanslag. In leidingwater zit kalk. Die kalk zet zich af op alles wat met water in aanraking komt. Je kunt dat bijvoorbeeld zien aan witte aanslag op kranen. Dit gebeurt ook bij apparatuur waar water doorheen stroomt, zoals wasmachines, vaatwassers of koffiemachines. Doordat kalk zich op leidingen afzet, kan het apparaat kapotgaan. Dit kun je voorkomen door regelmatig te ontkalken. Ontkalken kan op verschillende manieren. Kleine apparaten, zoals een koffiezetapparaat, kun je ontkalken met azijn. Azijn lost de kalk op. Kijk eerst in de gebruiksaanwijzing of dit wel mag in verband met de garantie. Moderne koffiemachines geven in het display aan wanneer ze ontkalkt moeten worden. Daar zijn speciale ontkalkingsmiddelen voor. Ook voor wasmachines en vaatwassers zijn er speciale ontkalkingsmiddelen. Deze middelen worden in een professionele organisatie gebruikt. Je kunt het apparaat een keer met dit middel laten draaien, dan lost de kalkaanslag op. Lees altijd eerst de gebruiksaanwijzing. Zo voorkom je dat je de apparatuur beschadigt.
Ontkalkingsmiddel.
Onderhoudsschema In een professionele organisatie is meer apparatuur aanwezig die onderhouden moet worden. Dat gebeurt volgens een onderhoudsschema. Elk apparaat wordt regelmatig onderhouden, bijvoorbeeld elke drie maanden. Dit onderhoud wordt bijgehouden in een logboek of op de computer. Er wordt dan vastgelegd dat het onderhoud is uitgevoerd en wat er precies gedaan is.
Opdracht 67 Kalkaanslag
C
Leg in je eigen woorden uit hoe kalkaanslag ontstaat.
72
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 68 Waarom ontkalk je?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Soms lijkt het wel alsof je van alle markten thuis moet zijn. Zo was Ebru laatst bij mevrouw Jaspers aan het werk. Mevrouw Jaspers klaagde erover dat haar koffiezetapparaat zo slecht werkte. Er kwam nog maar een dun straaltje water uit en het duurde heel lang voordat de koffie klaar was.
a. Wat kan er aan de hand zijn?
b. Wat kan Ebru doen? Schrijf de verschillende stappen op.
Opdracht 69 Koffiezetapparaat
a. Gebruik het stappenplan Apparaat ontkalken.
b. Lees de instructie voor het ontkalken van een koffiezetapparaat. Bij punt 3 staat: ‘Zet het apparaat uit en laat het ongeveer een half uur staan.’ Waarom is dat, denk je?
Opdracht 70 Gebruiksaanwijzing koffieapparaat 1 In de handleiding van een volautomatisch koffieapparaat staat:
U moet het apparaat regelmatig ontkalken. Alleen dan kan de automaat optimaal functioneren. Om u daaraan te herinneren, is het apparaat voorzien van een speciale controlefunctie. Als u nog 100 kopjes kunt bereiden, verschijnt op het display de melding: ‘Ontkalken na 100’. Deze melding zal vanaf nu regelmatig verschijnen. Als u nog ongeveer 30 kopjes kunt bereiden, verschijnt de melding na elk kopje. Als tot 0 is afgeteld, wordt het apparaat geblokkeerd en verschijnt er op het display de melding: ‘Ontkalken’.
C
a. Waarom verschijnt de melding ‘Ontkalken’ al als je nog honderd kopjes kunt bereiden?
b. Je kunt nog dertig kopjes bereiden. Wat gebeurt er dan? Je krijgt nog één keer een melding. Je krijgt bij ieder kopje een melding. Je krijgt geen melding.
73
c. Er is afgeteld tot 0. Wat gebeurt er dan? Je krijgt een melding ‘Ontkalken’, maar kunt die gewoon negeren. Je krijgt een melding ‘Ontkalken’ en kunt geen koffie meer zetten. Niets.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
d. Wat gebeurt er als je het apparaat nooit ontkalkt?
74
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 71 Gebruiksaanwijzing koffieapparaat 2 In de gebruiksaanwijzing van het koffieapparaat staat:
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Afhankelijk van het vetgehalte van de gebruikte koffiesoort kan de verwarmingsunit verstopt raken. Reinig de verwarmingsunit daarom indien nodig (in elk geval na ongeveer 500 kopjes) met een van de bijgeleverde reinigingstabletten. Na ongeveer 500 kopjes knippert in het display de melding ‘Reinigingscyclus’. De melding knippert net zo lang tot de reinigingscyclus is uitgevoerd.
Verwarmingsunit.
Toen je gisteren het koffieapparaat gebruikte, verscheen opeens de melding ‘Reinigingscyclus’. Je had daar toen geen tijd voor. Vandaag zet je het apparaat weer aan. Wat gebeurt er? Je krijgt dezelfde melding. Je krijgt geen melding. Je kunt geen koffie meer zetten.
Opdracht 72 Onderhoud oven
De bovenkant van de binnenruimte van een oven is erg vies. Je maakt die schoon. Boven in de oven zit een verwarmingselement voor het grillen. a. Zet de werkzaamheden in de juiste volgorde. Nummer van 1 tot en met 5. Klap het verwarmingselement weer naar boven totdat het vastklikt. Laat het verwarmingselement afkoelen. Laat het verwarmingselement zakken.
Trek de bevestigingsknop naar beneden. Maak het verwarmingselement schoon.
b. Je maakt de oven nooit schoon. De bovenkant, waar het verwarmingselement zit, wordt steeds viezer. Welk gevaar ontstaat er dan?
75
c. Waarmee maak je de oven schoon?
Opdracht 73 Glazen bodemplaat
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
In een magnetron zit een glazen bodemplaat. Die kun je verwijderen als je schoonmaakt.
Zet de werkzaamheden in de juiste volgorde. Nummer van 1 tot en met 4. Reinig de glazen bodemplaat.
Til de glazen bodemplaat voorzichtig op. Trek de glazen bodemplaat eruit.
Plaats je hand tussen de glazen bodemplaat en de rand van de magnetron.
1.33 Regelmatig onderhoud
Apparaten die je goed onderhoudt, gaan langer mee. Je hoeft minder snel een nieuw apparaat aan te schaffen. Veel apparaten hebben periodiek onderhoud nodig. Dat wil zeggen: regelmatig onderhoud, steeds na een bepaalde periode, bijvoorbeeld na een maand of een half jaar. Je rapporteert over dat onderhoud in een logboek of in de computer. Hoe je een apparaat onderhoudt, lees je in de gebruiksaanwijzing.
Het is belangrijk om het onderhoud duurzaam uit te voeren, want dat is beter voor het milieu. Kies bijvoorbeeld voor een milieuvriendelijk schoonmaakmiddel als de instelling of de cliënt dat goed vindt. Zo help je mee om het milieu te sparen.
C
Leasesysteem Tegenwoordig zijn er ook leasesystemen voor apparaten. Als een apparaat ouder wordt, heeft het meer onderhoud nodig en wordt het te duur. Bij een leasesysteem wordt het apparaat dan vervangen door een nieuw apparaat. Fabrikanten gebruiken onderdelen uit deze oude apparaten weer voor het maken van nieuwe apparaten.
76
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 74 Duurzaam Als je apparaten goed onderhoudt, werk je duurzaam.
.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Deze stelling is juist / onjuist, omdat
1.34 Een reparatie uitvoeren
Als iets kapot is, is het fijn als het direct gerepareerd kan worden. Allereerst controleer je het apparaat om te zien wat er aan de hand is. In de gebruiksaanwijzing van apparaten staan vaak aanwijzingen: wat kun je doen als er kleine storingen zijn? Als het display van een apparaat bijvoorbeeld donker is, kijk je of de stekker er wel goed in zit. Met behulp van de aanwijzingen in de gebruiksaanwijzing probeer je de storing te verhelpen. Als dat niet lukt, moet je hulp inschakelen. Ga niet zelf allerlei dingen uitproberen. Dat kost niet alleen onnodig veel tijd, maar je kunt het apparaat ook beschadigen. Je moet niet alleen weten wat je kunt, maar ook wat je niet kunt! Controleer na je reparatie altijd of het apparaat nu goed functioneert!
Gebruiksaanwijzing.
Opdracht 75 Storing koffieapparaat
Je werkt in een woonvoorziening voor mensen met een verstandelijke beperking. Het koffieapparaat is kapot, het ging opeens uit. Je kijkt in de gebruiksaanwijzing om een oplossing te vinden. In de gebruiksaanwijzing staat: • Controleer of de deur gesloten is. • Mogelijk is de watertemperatuur te hoog. Het apparaat wordt dan enige tijd geblokkeerd, totdat het water minder heet is. • Mogelijk zitten er steentjes tussen de koffiebonen. Het apparaat wordt dan na uiterlijk 20 seconden automatisch uitgeschakeld om schade te voorkomen. Neem contact op met de technische dienst.
77
Wat moet je doen? even wachten om te kijken of het apparaat het toch weer gaat doen direct de technische dienst bellen het apparaat weer aanzetten
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 76 Ontluchten koffieapparaat Het koffieapparaat van de sportkantine geeft de melding ‘Ontluchten’. In de gebruiksaanwijzing staat:
In de toevoerleidingen zit lucht. Het apparaat is geblokkeerd.
Oplossing: Controleer of het gevulde waterreservoir zich in het apparaat bevindt. Draai de keuzeknop op ‘Aan met verlichting’. Zet een bakje onder de heetwatertap en de stoomsproeier. Druk op de heetwatertoets en draai de stoomknop naar links. Laat er zoveel heet water door stromen tot de stralen rustig en gelijkmatig zijn. Druk opnieuw op de heetwatertoets en draai de stoomknop naar rechts om de watertoevoer te onderbreken.
a. Zet de foto’s in de goede volgorde. Nummer van 1 tot 5.
foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die een water gevulde de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. op 4.en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 3 uit5.de de Druk volgende keuzeknop opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die een water gevulde de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. op 4.en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 4 uit5.de de Druk volgende keuzeknop opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die een water gevulde de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. op 4.en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 2 uit5.de de Druk volgende keuzeknop opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die een water gevulde de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. op 4.en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 1 uit5.de de Druk volgende keuzeknop opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3. foto 1. Zet Laat draai Controleer een van er dezo bakje iemand stoomknop veelof onder heet het die een water gevulde de naar heetwatertap automatisch rechts door waterreservoir stromen om de koffieapparaat enwatertoevoer tot de stoomsproeier. de zichstralen in het reinigt terustig apparaat onderbreken. op 4.en Druk het gelijkmatig bevindt. werk. op deStap heetwatertoets 2. Draai zijn. 5 uit5.de de Druk volgende keuzeknop opnieuw en draai stappen op op de ‘Aan de stoomknop isheetwatertoets duidelijk met verlichting’. naar zichtbaar: links. en3.
b. Gisteren heeft Jari bij meneer Van Haren het koffieapparaat ontkalkt. Als Jari binnenkomt, klaagt meneer Van Haren dat het apparaat niet werkt. Hij heeft gisteren geen koffie meer kunnen zetten.
Wat is er misgegaan?
Graag nieuwe foto's laten maken bij de opdracht waarbij duidelijk verschil tussen stap 4 en 5.
1.35 Kleine reparaties
C
Op je werk moet je soms kleine reparaties uitvoeren. Wordt het ingewikkeld, dan haal je er een professional bij. Maar vaak kun je zelf ook kleine problemen oplossen. Voorbeelden • De verlichting werkt niet, je moet een lamp vervangen. • Het computerscherm valt uit, je moet een losse kabel opnieuw vastmaken.
78
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Gereedschappen Onderhoud en storingen verhelpen doe je met goed gereedschap. Je kiest voor iedere klus een passend hulpmiddel. Voordat je aan het werk begint, kijk je welke gereedschappen en materialen je nodig hebt. Die leg je klaar.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Als je gereedschappen kent en weet welke je moet gebruiken, helpt dat je tijdens je werk. Hamer Met een gewone hamer sla je spijkers in hout of metaal. Een klauwhamer gebruik je om spijkers ergens uit te trekken. Een rubberen hamer gebruik je bij het leggen van tegels.
Sleutel Een sleutel gebruik je om bouten en moeren vast en los te draaien. Er zijn verschillende soorten sleutels, bijvoorbeeld steeksleutels, ringsleutels, dopsleutels en inbussleutels.
Boor Er zijn verschillende boren, elk voor een ander soort materiaal. Zo zijn er boren voor hout, metaal en beton. Gebruik altijd de boor die hoort bij het materiaal waarin je boort. Want een metaal- en een houtboor zijn meteen bot als ze beton raken. Je zet de goede boor in de boorkop van je boormachine.
Tang Er zijn verschillende soorten tangen. Bijvoorbeeld:
Nijptang Deze tang gebruik je om spijkers uit hout te trekken.
79
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Waterpomptang Deze tang gebruik je om er iets mee vast te pakken dat je los wilt draaien.
Combinatietang Deze tang kun je gebruiken om dingen te buigen, om kleine dingen vast te houden, om ijzer- en koperdraad te knippen.
Meetgereedschap Soms moet je iets opmeten. Dan gebruik je een rolmaat of een duimstok.
C
Schroeven en pluggen Schroeven kunnen verschillende koppen hebben.
80
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Schroevendraaier Met een schroevendraaier maak je schroeven los of vast. Let erop dat de kop van de schroevendraaier goed past bij de kop van de schroef. Anders slijt de schroevendraaier en beschadig je de kop van de schroef. Als die beschadigd is, kun je hem niet meer goed los- of vastdraaien. Moet je veel schroeven los- of vastdraaien, dan kun je een accuboormachine of een elektrische boormachine gebruiken.
Gereedschappen opbergen Als je klaar bent, ruim je het gereedschap op. Je zorgt ervoor dat alles schoon is en op een vaste plaats ligt, zodat je het de volgende keer kunt terugvinden.
Opdracht 77 Reparaties
a. Hier zie je reparaties die op jouw stage- of werkplek uitgevoerd worden. Zet een kruisje bij de reparaties die jij al hebt verricht. stekker vervangen een kraan, douchekop of doucheslang schoonmaken of vervangen een afvoer of gootsteen ontstoppen een slot in een deur vervangen een meubel in elkaar zetten anders, namelijk: b. Geef bij die reparaties een tip voor een nieuwe collega. Waar moet hij of zij op letten?
1.36 Rapporteren
Wanneer je werkt in de zorg of thuiszorg, krijg je met verschillende cliënten en collega’s te maken. Het is dan belangrijk dat jullie als collega’s van elkaars werkzaamheden op de hoogte zijn. Jij verschoont bijvoorbeeld op maandag het bed en maakt hier geen notitie van. Je collega verschoont het bed op dinsdag en een derde collega doet het op woensdag nog een keer. Je kunt je voorstellen dat dit allemaal onnodig werk is geweest. Bovendien levert het extra was op, die ook onnodig is. Wanneer je opschrijft welke werkzaamheden je hebt uitgevoerd, kan een collega in één oogopslag zien wat er al gebeurd is. Zo voorkom je onnodig werk. Rapporteren is het geven van informatie aan anderen. Je kunt binnen je werk informatie geven over iets wat je hebt meegemaakt, gezien of geobserveerd. Je kunt mondeling en schriftelijk rapporteren.
81
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Mondeling rapporteren Stel dat je op je afdeling opmerkt dat mevrouw Badaou voortdurend op en neer loopt tussen haar kamer en de woonkamer. Je hebt haar al gevraagd of er iets aan de hand is. Mevrouw zegt dat het druk in haar hoofd is. Je besluit vanmiddag een stukje met haar te gaan wandelen. Je geeft dit door aan je collega. Hier is sprake van mondeling rapporteren: je hebt iets gezien of meegemaakt en vertelt dit aan een collega of een leidinggevende. Voordelen van deze manier zijn dat het snel gaat en dat iemand meteen kan reageren. Een nadeel kan zijn dat het niet op papier staat en dus niet terug te lezen is. Schriftelijk rapporteren Soms is de informatie die je moet geven ingewikkeld. Of de informatie die je wilt geven, is belangrijk voor iedereen. Dan is het slim om te kiezen voor een schriftelijke rapportage. Je kunt een schriftelijke rapportage altijd teruglezen. Tijdens een vergadering of bespreking kun je erop terugkomen. Voordeel
Nadeel
Mondeling
• Snel • Direct reageren
• Niet nog eens na te lezen
Schriftelijk
• Nog eens na te lezen • Terugkomen op iets • Bewaren
• Minder snel
C
Als helpende zul je vaak mondeling rapporteren. Het kan voorkomen dat je gevraagd wordt om iets te noteren. Bedenk dan dat de cliënt en zijn naaste familie altijd de schriftelijke rapportage mogen inzien. Het is belangrijk om goed na te denken over hoe je zaken opschrijft.
Voorbeeld van een rapportageformulier.
82
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Rapportageformulieren Rapportageformulieren zijn voorbedrukte formulieren. Hierop staan de onderwerpen al vermeld. Zo’n formulier kan handig zijn, omdat je dan precies weet waarover je moet rapporteren. Tegenwoordig worden deze formulieren vaak digitaal ingevuld. Ze zijn er in vele soorten en maten. Welke formulieren je gebruikt, hangt af van de instelling waar je werkt.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 78 Hoe moet het?
Vandaag was het weer een ontzettende puinzooi. Meneer Dirkx ging als een gek tekeer tegen Sofie, hij smeet zijn incontinentieluier naar haar hoofd. Mevrouw Esser ging zich er ook nog eens mee bemoeien. Dat doet ze echt elke keer als er wat aan de hand is. Sofie werd boos en is zich gaan omkleden. Nou, toen heb ik meneer Dirkx maar even onder handen genomen. Die blijft vandaag maar lekker op zijn kamer. Sofie wordt de laatste tijd wel erg snel boos, vind je niet? Zal vast iets zijn …, ruzie met haar vriend of zo … ‘O ja, de leggers zijn op, moet je effe bestellen.’ Nou toedels, ik ben vanavond op stap, effe lekker pilsen!! Doei, Gerdie
Dit is een voorbeeld van een overdracht. De manier waarop deze geschreven is, is niet correct. Hoe moet het wel? Herschrijf de overdracht.
1.37 Privacy en beroepsgeheim
Voor jou als helpende is het belangrijk om respect te tonen voor de persoonlijke vrijheid van de cliënt. De bescherming van de privacy is ook vastgelegd in de Nederlandse wet. Jij hebt geheimhoudingsplicht: je mag als helpende niet zomaar vertrouwelijke informatie van de cliënten doorvertellen. Niet iedereen heeft dezelfde behoefte aan privacy. De ene cliënt vindt het geen enkel probleem als je zonder te kloppen de kamer binnenloopt. Een andere cliënt wil bij het douchen altijd de deur op slot.
Je mag nooit namen noemen van de cliënten met wie jij werkt. Een cliënt moet ervan uit kunnen gaan dat je vertrouwelijk omgaat met zijn gegevens. Je kunt als helpende niet met een vriendin of je moeder het dossier van een cliënt bespreken. Dan schend je zijn privacy. Soms heb je de behoefte om over zaken te praten. Dit kun je doen met je collega’s of met je leidinggevende. In je privésituatie noem je nooit namen en ga je heel zorgvuldig om met informatie van je cliënten.
83
Opdracht 79 Privacy 1
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Noem, naast je eigen werk als helpende, nog vier beroepen die te maken hebben met privacy/geheimhoudingsplicht.
Opdracht 80 Privacy 2
Janna werkt als helpende. Ze moet vandaag meneer Secic helpen met douchen. Haar directe collega is ziek. Janna mag het douchen van meneer vandaag alleen doen. Ze loopt naar boven. Ze opent de kamerdeur en ziet dat meneer nog in bed ligt. ‘Goedemorgen meneer Secic. Heeft u lekker geslapen?’ zegt ze. Meneer Secic is verrast dat Janna zomaar de kamer binnen komt gelopen. Hij zegt: ‘De andere zusters kloppen altijd eerst, dan kom ik uit bed en maak ik de deur open.’ O jee, denkt Janna, dat was niet handig. Ik had moeten aankloppen. Janna verontschuldigt zich. Ze vraagt of ze meneer Secic zal helpen met het uitkleden en het douchen. Meneer Secic zegt dat hij zichzelf uitkleedt en op de douchestoel gaat zitten. Dan pas wordt hij geholpen bij het douchen. Hij vraagt of ze hem wat privacy wil geven tijdens het uitkleden. Janna loopt naar de woonkamer, terwijl meneer naar de badkamer loopt om zich uit te kleden. Op het dressoir staan heel veel foto’s. De kamer ziet er heel netjes en opgeruimd uit. Ze loopt door naar het keukentje en trekt een aantal kastjes open. Al het serviesgoed staat keurig netjes in de kastjes. Dan hoort ze meneer Secic roepen dat hij klaar is. Ze loopt naar de badkamer. Meneer zit klaar op de douchestoel. Janna draait de kraan open en begint meneer te wassen. Ze zegt tegen hem dat zijn kamer er opgeruimd en netjes uitziet. Er verschijnt een glimlach op het gezicht van meneer Secic. Ze maakt een praatje met meneer tijdens het douchen.
C
Janna kan een paar dingen anders aanpakken. Beschrijf wat ze verkeerd heeft gedaan en hoe ze het anders zou kunnen aanpakken. Beschrijf ook de dingen die ze goed doet.
84
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 81 Respect tonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Wat zeg/doe je wel en wat niet? Maak een lijst met dingen die je in de praktijk wel moet doen en met dingen die je niet moet doen. Kies uit: • de cliënt aankijken • slecht luisteren • ouderen met ‘jij’ aanspreken • geduldig zijn • de cliënt laten meebeslissen • slordig omgaan met privégegevens • kloppen voordat je een kamer binnengaat • goed luisteren • beleefd zijn • je koptelefoon met muziek ophouden • beslissingen nemen voor de cliënt • complimenten geven • de cliënt niet aankijken • slecht luisteren • aan eigendommen van cliënten zitten. Niet doen
Wel doen
Opdracht 82 Mevrouw Zijwer
C
Miriam loopt de keuken binnen bij mevrouw Zijwer. Ze merkt dat mevrouw een beetje kribbig is. Tijdens haar werkzaamheden merkt ze dat er op het kastje in de woonkamer enkele fotolijstjes ontbreken. Ook ziet ze dat de planten er een beetje slap bij hangen. Omdat mevrouw wel humor heeft, maakt ze een grapje over de levenloze plant. Maar mevrouw wordt boos en begint te huilen. Miriam schrikt en gaat naast haar zitten om te vragen wat er aan de hand is. Mevrouw Zijwer vertelt dat haar poes is overreden door een auto, drie dagen geleden. Ze is erg verdrietig.
85
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S https://www.shutterstock.com/image-photo/sad-woman-home-grieving-loss-her-1926698957
a. Hoe reageer je als helpende op deze situatie?
b. Hoe voorkom je dat zoiets gebeurt?
1.38 Respect
C
Binnen je werk als helpende is communicatie erg belangrijk. Je komt de hele dag door in aanraking met verschillende cliënten, hun familieleden, maar ook met collega’s. Belangrijk is dan dat je op een correcte manier kunt communiceren.
86
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Respect De cliënten die je tegenkomt in je werk hebben ondersteuning nodig, de ene wat meer dan de andere. Dit doe je altijd op een respectvolle manier. Respect betekent: eerbied, ontzag of achting. Respect tonen betekent iemand in zijn waarde laten, iemand accepteren zoals hij is. Respect kun je tonen door de manier waarop je iets zegt. Je geeft een cliënt bijvoorbeeld een compliment. Respect kun je ook tonen door de manier waarop je iets doet, bijvoorbeeld een klopje op de schouder. Communiceren als helpende Binnen je werk toon je respect voor de manier waarop de cliënt de werkzaamheden uitgevoerd wil hebben. Je voert de huishoudelijke werkzaamheden zo veel mogelijk uit volgens de wensen van de cliënt. Stel vragen als iets niet duidelijk is. Bij cliënten met een migratieachtergrond kan de taal lastig zijn. Zorg dat je hierop voorbereid bent. Informeer bij je leidinggevende of collega of er bijzonderheden zijn waar je zeker rekening mee moet houden. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat de was gedaan wordt door een familielid: de cliënt schaamt zich en wil niet dat jij de vuile was aanraakt. Ook kan het zijn dat een cliënt niet wil dat alles van dag tot dag gepland wordt. Probeer hier op een goede manier mee om te gaan. Zorg er altijd voor dat je de naam van de cliënt goed kunt uitspreken, oefen hierop. In sommige gevallen is het wenselijk om een tolk in te schakelen. Dit kan een familielid zijn, maar ook een professionele tolk is een optie. Via een tolkencentrale is er altijd een tolk beschikbaar.
Opdracht 83 Respect 1
Scott loopt stage op een afdeling voor licht dementerenden. Vandaag gaat hij samen met collega Frank meneer Basting verzorgen. Meneer is licht dementerend en 81 jaar. Frank begroet meneer Basting bij binnenkomst en vraagt of hij goed geslapen heeft. Meneer zegt dat hij veel last heeft van zijn knieën en dat hij vaak wakker is geworden vannacht. Samen helpen ze meneer overeind. Frank informeert naar de klachten van meneer.
C
Terwijl meneer Basting op de bedrand zit, doet hij zelf zijn pyjamajasje uit. Frank geeft hem een compliment. Hij benadrukt dat meneer nog een mooie volle haardos heeft. Meneer glimlacht en zegt dat hij er erg trots op is. Ze helpen meneer met wassen. Frank heeft gevraagd welke kleren meneer vandaag graag wil dragen. Hij wil er graag goed gekleed bij zitten. Hij kiest zelf zijn kleding uit. Frank geeft hem een compliment.
87
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Wat vind je van de houding van Frank? Benoem wat je goed vindt en wat je zelf eventueel anders zou doen.
Opdracht 84 Respect 2
a. Wat betekent het woord respect voor jou?
b. Voor wie heb jij respect?
c. Denk je dat het woord respect voor iedereen in jouw groep hetzelfde betekent? Leg je antwoord uit.
d. Voer het woord respect eens in bij Google. Schrijf vier verschillende betekenissen op.
Opdracht 85 Mevrouw Lemster
Mevrouw Lemster is 82 jaar. Ze is weduwe en woont in een seniorenwoning. Ze heeft de ziekte van Alzheimer en erge artrose. Mevrouw heeft drie kinderen, van wie er een in dezelfde plaats woont en twee op een afstand van zo’n 20 tot 30 minuten rijden. Mevrouw krijgt dagelijks hulp bij ADL, eten/drinken en medicijnen.
C
Op zaterdag rond het middaguur komt Irina als helpende bij mevrouw Lemster. Mevrouw heeft erge pijn in haar knieën. Irina belt daarom, na overleg met haar leidinggevende, de dienstdoende huisarts. Zij belt ook de schoondochter. De huisarts komt en schrijft medicijnen voor. Irina blijft bij mevrouw tot de schoondochter er is en vraagt de familie om de medicijnen op te halen. Ook vraagt ze of de familie bij mevrouw wil blijven omdat zij erg ziek is van de pijn, niets kan en in bed ligt. De zoon en schoondochter hebben ’s middags een feest en kunnen de medicijnen niet ophalen of blijven. De andere zoon werkt en kan de medicijnen na het werk ophalen. Hij probeert wel eerder naar huis te gaan. Een derde zoon woont op 30 minuten rijden, maar heeft geen auto. Ook de bussen rijden niet. Hij zou op de fiets kunnen komen, maar hij stelt dit zelf niet voor.
88
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
a. Hoe zou je dit aanpakken als je Irina was?
b. Waar ligt jouw verantwoordelijkheid en waar die van de familie?
1.39 Omgangsvormen
In je werk is het gebruikelijk dat je een oudere cliënt met ‘u’ aanspreekt. Dat heeft te maken met het leeftijdsverschil, maar ook met je beroep als helpende. Er zijn verschillen in omgangsvormen, maar als je je houdt aan deze richtlijnen, kan er weinig misgaan: • Wees beleefd. • Wees vriendelijk. • Toon respect. • Wees positief. • Heb geduld. • Toon belangstelling. • Luister.
Opdracht 86 Respectvolle omgang
a. Geef aan de hand van twee voorbeelden uit je stage aan hoe jij op een respectvolle manier omgaat met de cliënt. Welke omgangsvormen gebruik je? Geef je complimenten? Zo ja, welke?
b. Welke punten zou je kunnen verbeteren en hoe zou je dat kunnen doen?
1.40 Waarden en normen
Waarden en normen horen bij elkaar. Maar wat zijn het nou eigenlijk? Waarden zijn opvattingen over wat goed of slecht is, of mooi of lelijk. Normen zijn verwachtingen die mensen hebben over het gedrag van anderen. Bijvoorbeeld, bij de norm ‘je spreekt ouderen aan met u’ hoort de waarde ‘respect’. En wanneer je bijvoorbeeld iets van iemand leent, geef je het na gebruik terug. De waarde die hierbij hoort is ‘verantwoordelijkheid’.
89
In je werk als helpende kom je mensen tegen met verschillende normen en waarden. Soms hebben mensen dezelfde normen en waarden als jij, soms zijn ze heel verschillend. Normen en waarden hebben te maken met de opvoeding en de cultuur waarin iemand opgroeit. Als helpende heb je respect voor de normen en waarden van de cliënt.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 87 Wat hoort waarbij? Zet de juiste waarde bij de normen. Kies uit: eerlijkheid – beleefdheid – behulpzaamheid – privacy – veiligheid. Normen
Waarden
Als iemand voor je in de rij bij de kassa aan het pinnen is, houd je gepaste afstand.
Als iemand zijn portemonnee verliest, zeg je dat tegen die persoon. Als er na jou nog meer mensen door een deur moeten, houd je de deur even open. Als iemand je om hulp vraagt, bied je hulp.
Als iemand met de auto wil invoegen, geef je hem de ruimte.
1.41 Cultuur
C
Binnen de Nederlandse samenleving zijn er verschillende culturen. In je werk als helpende kun je hiermee te maken krijgen. Een cultuur is niet aangeboren. Een cultuur ‘leer’ je als je opgroeit. Denk aan taal, religie, feesten, kleding en gewoonten. Ouders, familie, vrienden en school dragen allemaal bij aan de cultuur. Alle verschillende culturen hebben hun eigen gebruiken en gewoonten. Bijvoorbeeld het vieren van het Suikerfeest, het dragen van een hoofddoekje bij moslims of het eten van oosterse gerechten door Indische of Chinese Nederlanders. In Italië nemen mensen veel tijd om te genieten van het eten en in Nederland eten we beschuit met muisjes bij de geboorte.
90
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img71/23767%20afbeelding%2022.jpg
Beschuit met muisjes is een Nederlandse gewoonte.
Meneer Arsla is 75 jaar en van Turkse komaf. Sinds drie weken woont hij in het verpleeghuis. Zelfstandig wonen ging niet langer. Hij at slecht en verzorgde zichzelf niet goed meer. Hij is dementerend. In het verpleeghuis eet hij sinds een week heel erg slecht. Het enige wat hij wil eten, zijn boterhammen die hij zelf gemaakt heeft. De familie en het personeel van het verpleeghuis maken zich zorgen. De verzorgende vroeg aan hem waarom hij alleen maar boterhammen eet. Hij antwoordde dat hij had gezien dat zijn vlees op de schaal bij het onreine vlees lag. Samen met meneer is er een gesprek en een rondleiding in de keuken geweest. Er is afgesproken dat zijn eten apart wordt opgediend. Dit heeft ervoor gezorgd dat meneer weer is gaan eten.
Opdracht 88 Culturen
a. Zoek voor vier verschillende culturen op welke gebruiken typisch voor die cultuur zijn. Bijvoorbeeld: kenmerken, voorschriften voor eten en drinken, hygiëne, manieren van schoonmaken, rituelen enzovoort. Per cultuur gebruik je minimaal een half A4’tje. Voor één cultuur verzamel je de informatie door middel van een interview. b. Gebruik het stappenplan Interview voorbereiden en houden.
Opdracht 89 Begrippen
a. Geef de juiste betekenis van onderstaande begrippen door ze in je eigen woorden te formuleren en een voorbeeld te geven waarin je het toepast. b. Respect.
91
c. Privacy schenden.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
d. Omgangsvormen.
e. Geheimhoudingsplicht.
f. Gewoonten
Opdracht 90 Cultuur
Voor deze opdracht neem je vier foto’s of voorwerpen mee die jouw cultuur laten zien. De hele groep legt de voorwerpen op een tafel. Die ligt dus vol met allerlei voorwerpen en/of foto’s van voorwerpen die te maken hebben met diverse culturen.
Kies een voorwerp uit waar je een vraag bij hebt. Je pakt het voorwerp of de foto, noteert je vraag erbij en legt het op een andere tafel.
C
Beantwoord samen de vragen waar direct een antwoord op te geven is. De vragen waar niet direct een antwoord op is, worden verdeeld. Spreek af wie het antwoord opzoekt. Je kunt antwoorden krijgen via een cliënt, een familielid, een collega, een vriend/vriendin of door te zoeken op internet of in de bibliotheek.
92
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Opdracht 91 Een situatie naspelen a. Speel de situatie na. Je docent speelt een cliënt en jij bent helpende.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Mevrouw Sanders is 80 jaar en woont nog zelfstandig. Ze heeft reuma in haar handen. Ook begint ze een beetje vergeetachtig te worden. Meestal is mevrouw Sanders vrolijk. Haar dochter Judith woont in de buurt en doet de boodschappen. Zij komt dagelijks even op visite bij haar moeder. Mevrouw heeft hulp nodig bij de dagelijkse huishoudelijke taken. Ze krijgt elke dag in de ochtend thuiszorg, tussen 8.30 en 11.00 uur. De ene dag heeft ze meer hulp nodig dan de andere. Dit is onder andere afhankelijk van haar reuma.
Gisteren heeft mevrouw Sanders meegeholpen met de afwas, ze heeft zittend aan de keukentafel afgedroogd. Ook heeft ze meegeholpen bij het opruimen in de woonkamer, ze heeft de tijdschriftenbak gesorteerd.
Mevrouw is vandaag een beetje humeurig. Je bespreekt de taken die gisteren zijn uitgevoerd. Je benoemt waar ze bij geholpen heeft. Je bespreekt wat er vandaag moet gebeuren en vraagt haar of ze kan en wil helpen. Mevrouw reageert kribbig en zegt dat ze vandaag echt niks gaat doen! Er ligt een map op de keukentafel waarin de taken per dag staan genoteerd. Jij moet aan het einde van je dienst noteren wat er is gebeurd en waar je mevrouw bij geholpen hebt. Zo is duidelijk voor collega’s welke werkzaamheden zijn gedaan en waar mevrouw hulp bij heeft gehad. Ook noteer je in de map de materialen en middelen die aangeschaft moeten worden. Judith komt dagelijks langs en zo is zij op de hoogte van eventuele spullen die aangeschaft moeten worden. Dit zijn de taken die je als helpende uitvoert: • ontbijtboel afruimen • afwassen/vaatwasser in- en uitruimen • stoffen/stofzuigen • bed opmaken/bed verschonen. • was sorteren en wasmachine aanzetten • stofzuigen • opruimen • planten water geven.
Voorbereiden
b. Bereid je voor. Bedenk: • Hoe begroet je de cliënt? • Hoe reageer je op het gedrag van de cliënt? • Wat zeg en doe je? • Hoe kom je erachter of er iets aan de hand is? • Hoe stimuleer je de ciënt om mee te helpen? • Wat doe je als ze echt niet wil meewerken? • Waar zou ze bij kunnen helpen? • Wat schrijf je in de map?
Maak een praatje, neem de map door en bespreek wat er de dag ervoor aan werkzaamheden gebeurd is.
93
Uitvoeren c. Speel de situatie na. De overige studenten van de groep gaan in tweetallen zitten en observeren het rollenspel. Jullie noteren welke werkzaamheden zijn uitgevoerd. Beschrijf ook of er werkzaamheden niet zijn uitgevoerd en waarom niet. Beschrijf het gedrag van mevrouw Sanders.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Terugkijken
d. Wissel je beschrijving uit en bespreek de overeenkomsten en verschillen. Feedbackschema
Ik begroet de cliënt.
Ik reageer op het gedrag van de cliënt. Ik vraag door.
Ik stimuleer de cliënt om te helpen. Ik rapporteer bijzonderheden. Tips:
Tops:
1.42 Project
Doe dit project in tweetallen. In dit project maak je een overzicht van werkzaamheden in de thuiszorg. Lees eerst de casus en maak daarna samen het ontwerp. Aan het einde presenteren jullie het aan je docent en/of medestudent. In dit project word je beoordeeld op het product dat je oplevert en op de samenwerking tijdens het project.
De opdrachtgever Jouw stageplek, thuiszorgorganisatie VITEA, zoekt een manier om de huishoudelijke werkzaamheden in kaart te brengen die alle betrokkenen uitvoeren bij een cliënt. Bij enkele cliënten zijn, naast de thuiszorg, ook mantelzorgers actief. Helaas komt het te vaak voor dat er werkzaamheden dubbel gebeuren, of juist helemaal niet uitgevoerd worden. VITEA wil graag dat er efficiënter gewerkt gaat worden. De directeur van VITEA heeft jullie gevraagd om een duidelijk overzicht te maken, waardoor in één oogopslag duidelijk wordt wie wat wanneer doet. Hij wil graag weten welke ideeën en oplossingen jullie kunnen bedenken.
C
Hij geeft jullie een casus die je als uitgangspunt mag gebruiken. Je bent vrij om er zaken aan toe te voegen. Jullie presenteren uiteindelijk je product aan de directeur.
94
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Meneer Jansma
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Meneer Jansma is 82 jaar. Zijn vrouw is onlangs overleden aan een hartstilstand. Meneer heeft zijn hele leven in Veghel gewoond, samen met zijn vrouw. Hij heeft drie kinderen (twee zonen en een dochter) en zes kleinkinderen. Een van de zonen woont in Veghel, de andere kinderen wonen in een dorp 5 km verderop. Meneer heeft veel contact met zijn kinderen. Hij is altijd postbezorger geweest en een bekende figuur in het dorp, ook omdat hij graag een praatje maakt met de mensen. Sinds zijn 60e heeft meneer Jansma reuma. Met medicatie functioneert hij goed, al is de beweeglijkheid van zijn gewrichten steeds slechter geworden. Staan lukt nog wel, maar lopen is erg pijnlijk. Hij is ook bang dat hij valt. Bij meneer Jansma is op 70-jarige leeftijd blaaskanker gediagnosticeerd. Hierdoor kan hij niet op de gewone manier urineren en heeft hij een katheter. Deze katheter verzorgde hij tot vier jaar geleden zelf. Door de reuma werd dit echter steeds lastiger. Hij heeft toen de thuiszorg ingeschakeld en ook zijn vrouw hielp hem.
Een van zijn hobby’s is het verzamelen van oude grammofoonplaten met Nederlandstalige muziek. Zijn gehoor is achteruitgegaan, daarom draagt hij een hoortoestel. Een andere hobby was zijn tuintje: hij kweekte zelf groenten en bloemen. Daarnaast heeft hij veel foto’s van Veghel vroeger. Enkele hangen er in huis en hij kan smakelijk vertellen over die foto’s. Meneer Jansma is een zeer sociale man. Hij is graag onder de mensen, gaat regelmatig buurten bij zijn zoon of pakt de bus om zijn andere kinderen te bezoeken. Ook zijn vrouw reed hem vaak daarheen.
C
Nu mevrouw is overleden, redt hij het niet meer alleen thuis. Door de reuma lukt het steeds minder goed om dingen zelfstandig te doen. ’s Morgens heeft hij hulp nodig bij het wassen en aankleden, overdag bij de toiletgang en bij het inschenken van koffie en thee, en ’s avonds bij het uitkleden. Eten lukt wel, als het klaargemaakt wordt. Ook de andere huishoudelijke werkzaamheden kosten hem veel moeite. Door zijn reuma gaat het de ene dag beter dan de andere.
95
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
De opdracht Je levert per tweetal aan: • een mindmap • een duidelijk overzicht van werkzaamheden • een presentatie • een pakkende naam voor je ontwerp. Producteisen Het ontwerp voor een overzicht van werkzaamheden in de thuiszorg moet voldoen aan deze eisen: • De mindmap is compleet. • Er is een duidelijk overzicht van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijk overzicht van welke mantelzorgers actief betrokken zijn en op welke momenten. • Er wordt rekening gehouden met de wensen van de zorgvrager. • Er is een duidelijke omschrijving van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijke omschrijving van de materialen en middelen die gebruikt worden. • Er is een duidelijk overzicht van welke taken de thuiszorg uitvoert op welke tijdstippen. • Er is een duidelijk totaaloverzicht wie wat wanneer uitvoert.
Opdracht 92 Voorbereiden a. Met wie werk je samen?
b. Waarom heeft de opdrachtgever jullie deze opdracht gegeven?
c. Wat wil de opdrachtgever precies?
d. Voor een project moet er veel gebeuren. Verdeel de taken goed. Maak een actielijst. Wie?
Wat heb je nodig? Wanneer klaar?
Check
C
Voorbereidende actie
e. Bespreek met elkaar welke informatie en materialen je nodig hebt. Verzamel alle informatie en materialen. f. Denk ook aan de mindmap die je moet maken. Gebruik bijvoorbeeld deze vragen voor de mindmap. • Welke mensen gaan het ontwerp gebruiken? Welke leeftijd hebben ze? • Aan welke eisen moet het ontwerp voldoen? • Welke middelen en materialen worden er gebruikt?
96
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
• Zijn er nog vragen waarop je een antwoord moet hebben voordat je kunt beginnen?
97
Opdracht 93 Uitvoeren a. Maak het ontwerp. Let daarbij op de gestelde eisen. Kies voor een papieren of een digitale variant. b. Nu is het tijd om jullie ontwerp te presenteren. Bespreek van tevoren hoe je dit gaat doen. Wie presenteert? Op welke manier? Welke informatie wil je overbrengen? Welke vragen kun je verwachten?
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Opdracht 94 Evalueren
Evalueer het project met de volgende vragen. Zet een kruisje in de tabel. 1 is onvoldoende 5 is goed. Geef een korte toelichting. Vraag
1
2
3
4
5
Toelichting
Hoe verliep de samenwerking?
Wat vind je van het eindresultaat?
Wat vind je van je eigen bijdrage?
Heb je je gehouden aan de planning? Tips:
Tops:
Opdracht 95 Beoordeling project Beoordelingscriteria
C
a. 1.
98
Het ontwerp omvat inhoudelijk de volgende onderdelen: • De mindmap is compleet. • Er is een duidelijk overzicht van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijk overzicht van welke mantelzorgers actief betrokken zijn en op welke momenten. • Er wordt rekening gehouden met de wensen van de zorgvrager. • Er is een duidelijke omschrijving van de huishoudelijke taken. • Er is een duidelijke omschrijving van de materialen en middelen die gebruikt worden. • Er is een duidelijk overzicht van welke taken de thuiszorg uitvoert op welke tijdstippen. • Er is een duidelijk totaaloverzicht wie wat wanneer uitvoert.
2.
Het ontwerp is op tijd ingeleverd.
3.
De oplevering van het ontwerp gebeurt als tweetal.
4.
Samenwerken: Ik vraag om hulp als ik dat nodig heb.
5.
Samenwerken: Ik vraag anderen om hun mening over mijn werk.
6.
Samenwerken: Ik doe mee aan werkbesprekingen.
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Beoordelingscriteria
Samenwerken: We luisteren naar elkaar.
8.
Samenwerken: Ik luister naar de mening van een ander.
9.
Samenwerken: Ik deel mijn kennis en ideeën met anderen.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
7.
10. Samenwerken: Ik draag bij aan een goede sfeer in de groep. 11. Samenwerken: We verdelen samen de taken.
12. Samenwerken: Ik houd me aan mijn afspraken.
b. Bespreek de beoordeling van dit project met je docent en/of praktijkbegeleider. Als jullie het samen eens zijn, tekenen jullie beiden voor akkoord. Naam docent en/of praktijkopleider: Handtekening:
Akkoord of gezien? Datum:
Naam student: Handtekening:
Akkoord of gezien? Datum:
1.43 Praktijktoets
In deze praktijktoets laat je zien dat je kunt ondersteunen bij wonen en huishouden. De toets kun je uitvoeren op school, op je stage- of op je werkplek. Je doet deze praktijktoets individueel of in een groep. Overleg met je docent waar je de toets doet.
Opdracht 96 Praktijktoets
C
Werksituatie Je moet huishoudelijke werkzaamheden uitvoeren.
99
Voorbereiden Bekijk de leerdoelen van dit thema. Beantwoord de vragen hierna. Overleg wanneer je deze opdracht in een groep uitvoert. Sommige dingen verzin je zelf, waarbij je rekening houdt met de situatie op school, je werk- of stageplek.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Op welke werkplek ben je? Welke ruimte moet je schoonmaken?
Welke werkzaamheden moet je uitvoeren? (de was doen, strijken, bed verschonen, schoonmaken enzovoort) Welke protocollen moet je toepassen? Hoe zorg je dat je methodisch werkt? Hoe zorg je dat je hygiënisch werkt?
Welke schoonmaakmiddelen en schoonmaakmaterialen heb je nodig?
Hoe zorg je dat je ergonomisch werkt? Moet je iets rapporteren? Zo ja, wat?
Hoe ga je respectvol om met de cliënt?
Verzamel wat je nodig hebt en bereid je werk voor. Oefen eerst. Bekijk het beoordelingsformulier. Laat jij alles zien en doe je alles wat er van je verwacht wordt? Uitvoeren Als jullie vinden dat je er klaar voor bent, dan voer je de praktijktoets uit.
Tips
• Gebruik de juiste materialen en middelen en let op je houding. • Ga respectvol om met de cliënt. Terugkijken Je docent of praktijkbegeleider beoordeelt je.
Met je docent en/of je praktijkbegeleider heb je een evaluatiegesprek. Gebruik daarbij het beoordelingsformulier in je werkboek.
Opdracht 97 Beoordeling praktijktoets
C
a. Vul de beoordeling in.
100
Beoordelen
1.
Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn.
2.
Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Beoordelen
Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.
4.
Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
3.
5.
Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken.
6.
Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel.
7.
Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren.
8.
Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens.
9.
Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen.
10.
Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet.
11.
Je kunt gegevens over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn, overdragen aan directe en indirecte collega’s.
Beoordeel jezelf
b. Noem twee dingen waarover je tevreden bent. 1. 2.
c. Noem twee dingen die je de volgende keer anders zou willen doen. 1.
2.
Opmerkingen van de docent of praktijkbegeleider die beoordeelt d. TIP
e. TOP
101
f. Bespreek de beoordeling van deze praktijktoets met je docent en/of praktijkbegeleider. Als jullie het samen eens zijn, tekenen jullie beiden voor akkoord. Naam docent en/of praktijkopleider: Handtekening:
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Akkoord of gezien? Datum:
Naam student: Handtekening:
Akkoord of gezien? Datum:
1.44 Terugkijken
Opdracht 98 Leerdoelen
a. Kijk naar de leerdoelen van dit thema. Beschrijf kort of je de leerdoelen bereikt hebt. Als je niet alle leerdoelen volledig bereikt hebt, geef dan aan op welke manier je dit alsnog kunt doen.
b. Vul de beoordeling in.
C
Leerdoelen
102
1.
Je hebt basiskennis van methodisch werken in de sector Zorg en Welzijn.
2.
Je hebt basiskennis van technologische hulpmiddelen op het gebied van wonen, welzijn en zorg.
3.
Je hebt basiskennis van huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.
4.
Je kunt een cliënt ondersteunen bij huishoudelijke schoonmaakwerkzaamheden.
5.
Je hebt basiskennis van textiel en bedden opmaken.
6.
Je kunt een cliënt ondersteunen bij het verzorgen van textiel.
7.
Je kunt eenvoudig onderhoud aan apparatuur, materialen en middelen uitvoeren.
8.
Je hebt basiskennis van overdracht van gegevens.
9.
Je kunt informatie over huishoudelijke werkzaamheden uit het zorg- of ondersteuningsplan van de cliënt halen.
10.
Je kunt met een cliënt en betrokkenen afspraken maken over wie wat doet.
11.
Je kunt gegevens over werkzaamheden die volgens plan verlopen zijn, overdragen aan directe en indirecte collega’s.
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
1.45 Begrippen ADL Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Antidecubitusmatras Matras tegen doorligwonden. Centrifugeren Wasgoed op hoge snelheid ronddraaien, zodat het droger wordt. Cultuur De gewoonten van een bepaalde groep mensen. Cyclus Periode, tijdkring. Decubitus Doorligwond.
Domotica Alle apparaten in en rond woningen die meten, sturen en programmeren voor bewoners en dienstverleners. Doseerbol Plastic bol waarin je wasmiddel afmeet.
Duurzaam Het milieu wordt zo min mogelijk belast en het gaat lang mee. E-health Gebruik van internet om de gezondheid te verbeteren. Evaluatie Achteraf bespreken om ervan te leren.
Gevaarsymbool Tekening die aangeeft wat voor soort gevaar het middel kan opleveren. Kalkaanslag Aanslag veroorzaakt door kalk in leidingwater.
Kostenbewust Goed nadenken wat iets kost voordat je iets gebruikt. Methodisch werken Vaste manier van handelen met een bepaald doel. Milieuvriendelijk Niet schadelijk voor het milieu.
103
Molton Beschermhoes voor om het matras. Omgangsvormen Manieren van omgaan met andere mensen.
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Ondersteuningsplan Dossier waarin afspraken over de ondersteuning van de cliënt worden vastgelegd. Privacy De mogelijkheid om persoonlijke zaken voor jezelf te houden. Protocol Vastgelegde regels en afspraken. Rapporteren Melden wat er gebeurd is. Respect Eerbied en waardering.
Samenstellingslabel Geeft aan waarvan het kledingstuk gemaakt is. Sanitair Douches, baden, wastafels en toiletten.
Social media Online platforms waar gebruikers zelf voor de inhoud zorgen. Symbolen Tekens.
Synthetische schoonmaakmiddelen Kunstmatige schoonmaakmiddelen. Textiel Geweven stof.
C
Toxoplasmose Ziekte die veroorzaakt wordt door een parasiet. Vezel Grondstof van textiel.
Waslabel Geeft aan hoe je het kledingstuk moet wassen, strijken en drogen. Zelfredzaamheid Het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen, met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg.
104
Thema 1 Ondersteunen bij wonen
Zorg- of ondersteuningsplan Dossier waarin afspraken over de verzorging en de ondersteuning van de cliënt worden vastgelegd.
C
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
Zorgplan Dossier waarin afspraken over de verzorging van de cliënt worden vastgelegd.
105
INDEX T Textiel ................................................................ 44 Toxoplasmose ................................................... 41
O PY (Z R O IG N D HT ER BO BE O EL M D BE -E R N O TA EP AL SO R N ED D E AC R W TI IJ E) S
A ADL ..................................................................... 13 Antidecubitusmatras ........................................ 66 C Centrifugeren .................................................... 44 Cultuur ............................................................... 90 Cyclus ................................................................. 11
D Decubitus ........................................................... 68 Domotica ........................................................... 20 Doseerbol .......................................................... 48 Duurzaam .......................................................... 76 E E-health ............................................................. 24 Evalueren ........................................................... 11 G Gevaarsymbolen ............................................... 32
K Kalkaanslag ....................................................... 72 Kostenbewust ................................................... 29
M Methodisch werken ........................................... 11 Milieuvriendelijk ................................................ 29 Molton ................................................................ 63 O Omgangsvormen ............................................... 89
C
P Privacy ............................................................... 83 Protocol ............................................................. 11
R Rapporteren ...................................................... 81 Respect .............................................................. 83
S Samenstellingslabel ......................................... 57 Sanitair .............................................................. 26 Social media ...................................................... 20 Symbolen .......................................................... 31 Synthetische schoonmaakmiddelen ............... 28
106
V Vezels ................................................................. 57
W Waslabel ............................................................ 57
Z Zelfredzaamheid ............................................... 14 Zorg- of ondersteuningsplan ............................ 15