66863 Sport & Recreatie basisdeel thema 3

VEILIGHEID

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

COLOFON

BoomBeroepsonderwijs

info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

Auteur(s):P.Tummers

Inhoudelijkeredactie:R.Piek

Titel:BasisdeelSport&Recreatie

ISBN:978-90-372-6686-3 1edruk/1eoplage

Bronvermelding:KNLTB,MilieuCentraal,RIVM,Shutterstock:BaniHasyim,IrinaKononova,PaoloBona,savrin, Veran36,IJ-studio.

©2024BoomBeroepsonderwijs|Boom BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmagnietsuitdezeuitgaveworden verveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormof openigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeanderemanier,zonder voorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.Auteursrechttenaanzienvantekst-endataminingen machinelearningisnadrukkelijkvoorbehouden.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel 16hAuteurswetdientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht (www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvaneen(ofmeerdere)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbijvoorbeeldeen (digitale)leeromgevingofeenreaderinhetonderwijs(opgrondvanartikel16,Auteurswet1912)kanmenzich wendentotStichtingUitgeversorganisatievoorOnderwijslicenties(Postbus3060,2130KBHoofddorp, www.stichting-uvo.nl).

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensdewettelijkebepalingen.Degenendie desondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden,kunnenzichalsnogtotdeuitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvanenakkoordtegaanmetdespecifieke productvoorwaardenenalgemenevoorwaardenvanBoomBeroepsonderwijs,tevindenop www.boomberoepsonderwijs.nl.

VOORWOORD

AngerensteinDienstverleningiseencompleteserieleermiddelenvoorhetkwalificatiedossierDienstverlening 2024.AngerensteinDienstverleningbestaatuitleerwerkboekjesmetschrijflijnenwaarbijelkthemaeenwerkproces omvat.

Deleerwerkboekjeswordeninsetsgebundeld:

Niveau2

Basisdelen

Niveau2

Profielen

Dienstverlening

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

Medewerkerfacilitairedienstverlening

HOEWERKJEMETDITTHEMA?

Ditthemabestaatuit:

• Leerdoelen

Diestaanineenkadernadeinleiding.Jezietwatjemoetkunnenenkennen.Enjezietwaaropjebeoordeeld wordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.Aanheteindevanelkthemavindjeeenopdrachtwaarbijjeterugkijkt opdeleerdoelen.

• Themaintroductie:praktijkvoorbeeldeneneeninleidendeopdrachten. Tijdensdeintroductieinditthemamaakjeopdrachtenbijdeleerdoelen,depraktijkvoorbeeldenenbijde inleidendeopdrachtenaandehandvaneenfilmpje.Depraktijkvoorbeeldenbestaanmeestaluiteensituatie waarjetegenaankanlopenindeberoepspraktijk.Hetzelfdegeldtvoordeinleidendeopdrachten.

• Vakkennis,opdrachtenenhetproject

Wanneerjedevakkennisleertendeopdrachtendoet,leerjeoverdeberoepspraktijkenoefentermee.Ieder themawordtafgeslotenmeteengroteopdracht:hetproject.Eenaantalopdrachtenkanineenportfolio opgenomenworden,tenminstealsermeteenportfoliogewerktwordt.

Dieopdrachtenherkenjeaan:

• Praktijktoets,oefentoetseneindtoets

Opdrachtenwaarmeejeactiefaanhetwerkmoet herkenjeaan:

Aanheteindevanelkthemavindjeeenpraktijktoets,eenoefentoetseneeneindtoets.Wanneerenwaarje dezetoetsenaflegt,overlegjemetdedocent.

• Digitaleleeromgeving

Indedigitaleleeromgevingvindjeallerleilesmateriaal,zoalsfilmpjesentoetsen.Voordatjededigitale leeromgevingkuntgebruiken,moetjejelicentieactiveren:

– Overlegmetjedocentwelktypeaccountjegebruikt.

– Ganaarwww.boomberoepsonderwijs.nl/licentie.

– Bekijkdeinstructiefilmofleeshetstappenplan.

– Volgdestappen.

– Daarnakunjeaandeslag!

Daarnakunjeaandeslag!Opdrachtenwaarbijjededigitaleleeromgeving nodighebtherkenjeaan:

Thema3

Veiligheid

3.1 Inleiding

Jezelfveiligvoelen.Eengebouwbinnenlopeneneenveiliggevoelhebben.Overstraatlopenennietomjeheen hoevenkijkenofjewelveiligbent.Opeenopleidingzittenennietgepestworden.Thuiskomenennietbangzijn datjenietwelkombent.Hetisvooriedereeneenbasisbehoefte:jezelfveiligvoelen.

Bijdierenishetgoedzichtbaaralszezichnietveiligvoelen.Alseendierzichnietprettigofzelfsbedreigdvoelt, danvluchthetofhetgaatindeaanval.Ditisbijonsmenseneigenlijknietveelanders.

Alseenmenszichnietveiligvoelt,mislukkenheelveelbelangrijkezaken.Jekuntjehoofdnietmeerbijjeopleiding houden.Jehebtergeenzinmeerin.Jegaattijdensjewerkfoutenmaken.Tijdensjeopleidingofopjewerk kunnenjij,jecollega’senjegastenineenonveiligesituatiebelanden.

Niemandkanalleonveiligesituatiesvoorkomen.Somsontstaanzeineens.Metzoveelmogelijkkenniskunjewel heelveelvoorkomen.Kennisvanvan(on)veiligheid,faciliteiten,materiaal,regelsenrisico’szijndaarombelangrijk. Ookmoetjewetenhoejemoethandelenalsereenonveiligesituatieontstaatofdreigtteontstaan.Jegeeft duidelijkgrenzenaanenkentookjeeigengrenzenenbeperkingen.Omdattekunnenmoetjejewerkzaamheden altijdgoedvoorbereiden.

Leerdoelen

1. Jehebtbasiskennisvan(on)veiligheid,hygiëneenHACCP,duurzaamheidenmilieu.

2. Jekentjeeigengrenzenengeeftjegrenzenhelderenopeenpassendemanieraan.

3. Jehebtzorgenaandachtvoordesituatievangastenencontroleertdeveiligheidvanfaciliteiten,materialen, middelenenomstandigheden.

4. Jeschatbijzonderhedenenrisico’svoordeveiligheidvangastenencollega’sjuistinenhandeltalertenjuist omonveiligesituatiestevoorkomen.

5. Jestemtafmetcollega's,leidinggevendeofanderebetrokkenenenrapporteerttijdigenduidelijkaanje collega'sofleidinggevende.

6. Jehandeltalertenjuistbijonveiligesituatiesenhaaltindiennodighulpoflaathulphalen.

7. Jehandeltvolgensgeldendewet-enregelgevingénrichtlijnenenproceduresvandeorganisatiemet betrekkingtotjeeigenbevoegdheid,veiligheid,ongewenstgedrag,kwaliteitszorg,duurzaamheid,arboen milieuenvolgtnauwkeuriginstructiesenaanwijzingenop.

Opdracht1 Voorbereiden

a. Bekijkdeleerdoelenhiervoor.Jezietwatjemoetkunnenenkennenomdeveiligheidvangastentegaranderen. Enjezietwaaropjebeoordeeldwordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.

b. Welkleerdoellijktjouuitdagend?Waarom?

c. Waarziejetegenop?Leguitwaarom.

d. Welkeervaringhebjealmetdezeleerdoelen?

e. Geefeenvoorbeeldvaneensituatiewaarinjedezeleerdoelentegenkomtinjewerkalsmedewerkersporten recreatie.

Opdracht2 PraktijkvoorbeeldWintersport

DuizendenNederlandsekinderengeblesseerdtijdenswintersport

Jaarlijksloopteengrootaantalskiërs ensnowboardersblessuresop, waaronderookveelkinderen.In2014 liepenNederlandsekinderenmaar liefst15.000blessuresopindesneeuw. Omditaantaldekomendewinterte verlagen,raadtVeiligheidNL volwassenenenkinderenaanomzich goedvoortebereiden.

Blessureleedvoorkomen

Eengoedeconditieenfitheidzijnde basisvoorwintersportplezier.Bij indoorrolbanen,outdoorbanenen sneeuwhallenwordenbijvoorbeeld lessenentrainingenaangeboden.

Wintersportblessures.

Hierbijverbetertjespierkrachtenconditie.CasperDirks,managerSportbijVeiligheidNL,wijstdaarnaastophet belangvaneengoedevoorbereidingterplaatse.“Beginhetskiënensnowboardenaltijdmeteengoedewarming-up, ditverkleintdekansopblessures.Decooling-downisminstenszobelangrijkomblessurestevoorkomen.”Op www.veiligheid.nl/sportblessuresstaanoefeningendiejetijdensdewintersportkuntdoen.

Vallenisookeensport

VeiligheidNLzietkansenomookdoorvaltrainingwintersportblessurestevoorkomen.Aandehandvanhet lespakket‘Vallenisookeensport’,waarveelbasisscholentijdensdegymlesmeewerken,kandekansopeen valongevalbijkinderenverminderen.OnderzoekvanhetVUmc-EMGOlaatziendathetwerkenmethetlespakket zorgtvooreenhalveringvanhetaantalvalletselsbijkinderen.

'Gebruikjekop,helmerop'

Bijnadehelftvanalleswintersportersraaktegeblesseerdaanhetbeen,eenderdedeelaandearmofschouder enruimeenkwarthadeenknieblessure.Vieropdetiengeblesseerdenzochtmedischebehandeling.Hoofdletsel komtnietvaakvoor,maarkanwelernstigegevolgenhebben.Hetdragenvaneenhelmisdaarombelangrijk. Voorkinderenisdehelmvaakverplichtinwintersportgebieden,maarookvolwassenenverkleinendekansop hoofdletseldoorhetdragenvaneenhelm.InhetgevalvanhoofdletselkunjemetdeHoofdletsel-appsnel inschattenhoeernstighetletselis,ofhetverantwoordisomiemanddoortelatensportenenofhetnodigisom medischehulpinteschakelen.DeappisgratistedownloadenindeAppstoreenGooglePlay.

Bron:www.veiligheid.nl(bewerkt)

a. Noteerenbespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

c. Beantwoorddevragenoverhetpraktijkvoorbeeld:

1. Erkomenenkelethema'sdiemetveiligheidtemakenhebbeninhetpraktijkvoorbeeldvoor.Welkezijn dit?

2. Waaromwordterinditpraktijkvoorbeeldvooraloverdekinderengesproken?

3. Welkemanierenvanpreventiewordenbesproken?

4. Bekijkdeillustratieuithetpraktijkvoorbeeld.Zoekopinternetnaargegevensovereeneigengekozen sportenmaakhiervooreenzelfdeplaatje.

5. Maakeenlijstjevantientipsompreventiefomtegaanmetveiligheidbijhetbegeleidenvaneengroep sportersofrecreanten.

d. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

e. Watwiljevanhetthema'Veiligheid'leren?

Opdracht3 PraktijkvoorbeeldSocialeveiligheid

Socialeveiligheidenverenigingsklimaat

Inhet(sport)verenigingslevenenbijvrijwilligersorganisatieswordtgewerktmetenvoorkwetsbaregroepenzoals kinderen,ouderenofmensenmeteenbeperking.Voorzoweldezegroepenalsvoordevrijwilligerszelfmoeter eenveiligeomgevingzijn.

DegemeenteRidderkerk,deVerenigingsondersteunerSportvanFacetRidderkerkenFacetVrijwilligerssteunpunt vindeneenveiligengezondklimaatbelangrijkwaarleden,deelnemers,vrijwilligersenbezoekersprettigenmet pleziermeekunnendoenbijdeclubenmetdeactiviteiten.

Een veilige omgeving, ook bij de scouting.

Opwoensdag2oktoberorganiserenzijdaaromsamendebijeenkomst‘Socialeveiligheideneenpositief verenigingsklimaat’omhetonderwerponderdeaandachttebrengen.Tijdensdebijeenkomstwordenerpraktische informatieenconcretehandvattengegevenomhierbinnendeverenigingenorganisatiemeeaandeslagtegaan. Naastsocialeveiligheidwordenookrook-,alcohol-,endrugsbeleidbijeenveiligklimaatbetrokken.Aandeorde komen(hetherkennenenbespreekbaarmakenvan)grensoverschrijdendenlastiggedrag,preventiefbeleid,de regelinggratisdigitaleVOG,eenrookvrij(sport)terreinenalcohol-endrugsbeleid,eneenstappenplanvooreen gedragscode.

Bron:RidderkerksDagblad(bewerkt)

Bijdezepraktijkopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

c. Maaksamenmetjemedestudenteenlijstjemettipshoejealsmedewerkersportenrecreatieervoorkunt zorgendatsportersofgastenzichveiligvoelen.

d. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

Opdracht4 EenHelm?

Discussieoverveiligheidlaaitop:‘Eenhelm?Diekeuzemoetjebijeenkeeperzelflaten’

NadebotsingtussenRKC-doelmanEtienneVaessenenAjax-spitsBrianBrobbeylaaidedediscussieoverkeepers enhunveiligheidweerop.Moetiederedoelmanverplichtwordeneenhelmtedragen?

MatthewLentinkheeftinhetverledenéénkeerzelfeenblessureaanzijnhoofdopgelopen.,,Hetgebeurdetijdens mijnallerlaatstewedstrijdvoorKloetinge,indejeugd’’,verteltdehuidigedoelmanvanGoesenhetnationale teamvanAruba.,,WespeeldenoponseigentoernooitegenRBC,declubwaariknadezomergingspelen.Ikkwam uit,eentegenstanderkwamdoorenraaktemetzijnkniemijnjukbeen.Ikhadalleeneengesprongenaderen daardooreenoogwaariknietdoorkonkijken.Hetiseigenlijkdeenigekeergeweestdatikzoietshebmeegemaakt.’’

ZaterdagzaghijhoeVaessengeblesseerdraakteennaeenreanimatieopeenbrancardwerdweggedragen. Lentinkhooptevooraldatdeernstvandeblessuremeezouvallen.,,Natuurlijkhoopjemeteendathetgoedmet hemgaat.Aandeanderekantdenkikookweldatwatdaargebeurde,niettevermijdenis.Wijgaanmetonshoofd naardebalendoenerallesvooromdietepakken.Daarmoetjedusweleenbeetjegekvoorzijn,datzeggenze nietvoornietsvaakoverkeepers.Erziteenbepaaldrisicoaan.’’

Heefthijzelfaleenshetverzoekgehadomeenhelmtegaandragen?Lentink:,,Nee,eriseigenlijknogniemand geweestdietegenmijheeftgezegddatikmaarbetereenhelmzoukunnendragen.PetrCechisinzijntijdbij ChelseameteenspecialehelmgaanspeleneninZeelanddraagtDylandeKameréén.Hetlijktmijsuperonhandig.’’

RKC-doelman Vaessen draagt tegenwoordig altijd een helm tijdens wedstrijden.

WebellenDylandeKam,dievoorhetderdeseizoenoprijbijPatrijzenspeelt.DaarvoorkeeptehijbijKloetinge enbijdieclubliephijnietéén,maartweekeereenhoofdblessureop.HoeheefthijhetincidentmetVaessen ervaren?

,,Ikzaghetgebeurenoptelevisie’’,verteltDeKam.,,Ikschrokenerkwamenbestwelwatemotiesnaarboven. Hetwaswelfijnomteziendatersnelenadequaatgehandeldwerd.’’Zo’nbotsingoverkwamhemzelfindejeugd voordeeerstekeer,tijdenseentraining.,,Ikhieldereenhersenschuddingaanoverenbendaarnadriemaanden nietnaarschoolgeweest.Intotaalhebikeenhalfjaarnodiggehadomteherstellen.Daarnabenikwelweergaan keepen.Nee,nognietmeteenhelm.’’

AlsspelervanKloetinge2werdhijenkelejarenlatergeraaktdooreentegenstander.,,Hijkwammetzijnschoen opmijngezicht.Waterdaarnapreciesisgebeurd,weetiknietmeerzogoed.Ikbenheelevenbuitenbewustzijn geweest.Ikhebdiewedstrijdnogweluitgespeeld.Hetwasde90steminuutenikwildeperseverder.Daarwas ikheeleigenwijsin.Toenikthuiskwamginghetmis.Ikzakteinelkaarenkreegheelveelhoofdpijn.’’ Erwerdendaarnahersenscansingepland.,,DatgebeurdebijneuroloogJanDoelman,dieooksupportervan Kloetingeis.Hijgafmetweeopties:stoppenmetkeepen,oftijdenshetvoetballeneenhelmdragen.Sindsdien draagikdiehelm.’’

Bron: PZC.nl (bewerkt)

a. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

b. Hoekunjealsmedewerkersportenrecreatiedefysiekeveiligheidtijdenshetvoetballenbevorderen?

Opdracht5 Gedragscodesport

Filmpje-GedragscodeSport:trainers,coachesenbegeleiders

a. Bekijkhetfilmpje.Welketipswordengegevenomalsmedewerkersportenrecreatiedesocialeveiligheidte bevorderen?

b. Welketipswiljealsmedewerkersportenrecreatieextraaandachtgeven?

c. Watleerjevanhetfilmpje?

3.2 Jeveiligvoelen

Veiligheidis‘zonderofbuitengevaarzijn’,of‘beschermdzijn’.Vooriedereenishetbegripveiligheidduidelijk. Iedereenwilzichveiligvoelen;vrijvanangstengevaar.Deomgevingwaarinjejebevindtisnietbedreigenden jevoeltjeopjegemak.

Tochisnietvooriedereenhetgevoelvanveiligheidhetzelfde.Watvoordeéénveiligvoelt,voeltvoordeander onprettigeneenderdepersoonvoeltzichzelfsonveilig.Eenveiliggevoelhebben,isafhankelijkvandepersoon zelf.Ineenbepaaldesituatiekunjijjeonzekerenminderwaardigvoelen.Ineenzelfdesituatieheeftiemandanders ditgevoelmisschienniet.

Tegenstandersinde(sport)wedstrijdmakendaargebruikvan.Denkhierbijaanboksersdiebijhunperspresentatie (bijna)metdeneuzentegenelkaarstaanenontzettendstoerenkwaadnaarelkaarkijkenomdeanderte imponeren.

'Ik ga hem pijn doen en zijn wereldtitel afpakken.’

Veiligheidisvooraleengevoel.Hetisgebaseerdopwaterinjehoofdomgaat.Bijhetzienvaneenhondkunje enormschrikkenenjeopdatmomentonveiligvoelen.Misschiengaatdehondjegrijpen Tochweetjedatdit nietwaarschijnlijkis.Dehondzaleerderkwispelendanaanvallen.Hoekanhetdatjijjetochnietveiligvoeltin ditsoortsituaties?

Opdracht6 Onveiligofnietprettig?

a. Bespreekmeteenmedestudentinwelkesituatiesjijjeminderprettigofonveiligvoelt.

b. Denkenjullieerhetzelfdeover?

c. Watishetverschiltussenjullie?

Mogelijkeoorzaken

Mogelijkeoorzakenvanonveiliggevoelzijn:

• eerdere(traumatische)ervaringen

• onbekendesituatie

• aan-ofafwezigheidvanpersonen

• emotioneleontwikkeling.

Eerdere(traumatische)ervaringen

Hetkanzijndatjedezesituatiealeerderhebtmeegemaakt.Jekuntdaardooreentraumahebbenopgelopen. Bijvoorbeeld:Tijdenshethardlopenbenjeeenkeergebetendooreenloslopendehond.Alsnutijdenshethardlopen eenhondopjeafrent,schrikjeweer.Jedenktdatdehondjezalbijten.Automatischkomtdeangstvantoen terug.Ditgebeurtonbewust.Jedenkternietbijna.

Onbekendesituatie

Jevoeltjeonveiligdooronwetendheid.Eensituatieniet‘kennen’isvoorveelmensenheelonprettig.Alsje(nog) nietweethoejemoethandelenineensituatie,isdatnietfijn.Ookditkaneenonveiliggevoelgeven.

Aan-ofafwezigheidvanpersonen

Jevoeltjevooralveiligalseriemandbijjeisdiejekentenvertrouwt.Gewenstfysiekcontact,iemandaanraken, zalvaakjegevoelvanveiligheidnogvergroten.

Emotioneleontwikkeling

Jeveiligvoelenstaatdirectinverbandmetjeemotioneleontwikkeling.Eenkinddatthuismetveelonveilige situatiestemakenkrijgt,heeftdaarderestvanzijnlevenlastvan.Ophetmomentdatjeelkekeertehorenkrijgt: "Datkunjijtochniet",gajeechtgelovendatditzois.Hetzelfdegeldtalserthuisaltijdruzieis,alseendiscussie opgelostwordtmeteenklaptegenjehoofdofalsjeconstantuitgelachenwordt.Hoemoetjemetjegevoelens omgaan?Alsjenietandersgewendbent,weetjenietdatditeigenlijknietnormaalis.Eenkindmetplezieren liefdeopvoedenenveelstimulerenwerktenormpositief.Zoontwikkelthetkindzelfvertrouweneneengoed zelfbeeld.

Jijhebtalsmedewerkersportenrecreatiedetaakombijtedragenaanhetzelfvertrouweneneengoedzelfbeeld vanjesportersofgasten.Zorgdatjekennisvanzakenhebtenjesportersofgastenzullenjevertrouwen.Zokun jejesportersofgastenzelfseenhoopzelfvertrouwengeven.

Opdracht7 Uitspraken

Eensituatieniet‘kennen’isvoorveelmensenzeeronprettig.Jevoeltjeonveiligdooronwetendheid.

a. Leesdeuitspraak.Geefhiervantweevoorbeelden.

Jeveiligvoelenstaatdirectinverbandmetjeemotioneleontwikkeling.Eenkindmetplezierenliefdeopvoeden enveelstimulerenwerktenormpositief.

b. Beschrijfeensituatiewaarinjejegestimuleerdvoelde.

Opdracht8 Eenveiliggevoel

Erzijnviermogelijkeoorzakenvooreenonveiliggevoel:

• eerdere(traumatische)ervaringen

• onbekendesituatie

• aan-ofafwezigheidvanpersonen

• emotioneleontwikkeling.

a. Bespreekmeteenmedestudentwatjealsmedewerkersportenrecreatiekuntdoenomdezeoorzakenweg tenemenofteverminderen.Noteerdezemaatregelen.

b. Beschrijfeenpraktijkvoorbeeldwaarineenofmeervandezemaatregelenzichtbaarzijn.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Opdracht9 Onveiligesituaties

Erzijnviermogelijkeoorzakenvooreenonveiliggevoel:

• eerdere(traumatische)ervaringen

• onbekendesituatie

• aan-ofafwezigheidvanpersonen

• emotioneleontwikkeling.

Situatie1

• Eenopdevijfouderengaat'savondsvrijwelnooitmeerdedeuruit.

• Eenopdetienouderenneemtaltijdietsterverdedigingmeealshijdestraatopgaat.

Datblijktuithetveiligheidsonderzoekonder750ouderenvangemiddeld75jaardoorbelangenorganisatieUnie KBO.Dieuitkomstisopmerkelijk,omdathetaantalovervallenin2014isteruggelopenmet22procent.Hetlijkt veiligerdanooitopstraat.

a. LeesSituatie1.

Watisdeoorzaakvandezeonveiligesituatie?

Situatie2

Jemoeteenstrafschopnemen.Jelegtdebalopdestip.Jeheleteamstaatletterlijkenfiguurlijkachterje.Een teamgenootlegteenhandopjeschoudervoordatjedepenaltyneemt.Ditversterktjegevoelvanzelfvertrouwen. Alsjeeigenlijklievergeenlichamelijkcontacthebt,sprekenwevanongewenstgedrag.Dangeeftlichamelijk contactjuisteenonprettigenonveiliggevoel.

b. LeesSituatie2.

Watisdeoorzaakvandezeonveiligesituatie?

Grensoverschrijdendenongewenstgedrag

Grensoverschrijdend en ongewenst gedrag.

Hetisjeintussenvastwelduidelijk:jijbepaaltzelfofjijjeveiligofonveiligvoelt.Jijbepaaltjegrenzen.Alsjijje eigengrenzenkentendezeduidelijkaangeeft,isditvoordeanderookheelduidelijk.Deanderweetdanwanneer hijoverjouwgrensgaat.Indatgevalisersprakevangrensoverschrijdendgedrag.

VolgensdeNationaleEnquêteArbeidsomstandighedenkrijgtjaarlijkszestienprocentvandewerknemerste makenmetongewenstgedrag.Ongewenstgedragisgedragwaardooriemandanderszichonveiligofnietprettig voelt.Iedereenkanzichschuldigmakenaanongewenstgedrag.Vaakblijktweldathoemeermachtiemandheeft, hoegroterdiekanswordt.

Maarookindesportmoetjealertzijnopgrensoverschrijdendgedrag.Sportstaatbekendalseenomgevingwaar eengezondecompetitieismetsportiviteit,teamworkenpersoonlijkegroei.Helaasishetookeenomgeving waaringrensoverschrijdendgedragtevaakvoorkomt.

Onschuldig?

Ongewenstgedragbegintvaakonschuldig.Onschuldiglijkendegrapjes:iemandconstanteenzachtduwtjegeven, elkekeeriemandshaarkleurbenadrukken,vaakiemandaanraken.Deplegervanongewenstgedragbouwthet op.Alshijinhetbeginmeteenzoudoenwathijaanheteindedoet,zouiemanderietsvanzeggen.Maarjuist omdathetgeleidelijksteedsergerwordt,ishetlastigererietsvantezeggen.

Veelbuitenstaandersherkennenhetooknietalsongewenstgedrag.Zevindendathetslachtofferzicheigenlijk aanstelt.Dedader"bedoelthetnietzo",hoorjevaak.Ditiseengrootprobleem,omdathetslachtofferzich daardoorvaakalleenvoelt.

Ongewenstgedragkantoteenvijandigeenonaangenamesituatieleiden.Omgaanmetelkaarisdannietfijn.Het isvangrootbelangalsmedewerkersportenrecreatieongewenstgedragteherkennen.Ermoetvooriedereen, jezelf,jecollega’senjegasteneensociaalenfysiekveiligeomgevingzijn.Andersisveiligheidvertezoeken. Uitgangspuntisrespecthebbenvoorelkaar.Isdithetgeval,dankaniedereenzichveiligvoelenenzichopeen goedemanierontwikkelen.

Opdracht10 Grensoverschrijdendgedrag

Alsjijjeeigengrenzenkentendezeduidelijkaangeeft,isditvoordeanderookheelduidelijk.

a. Beschrijfeensituatiewaarinjijjegrenzenduidelijkhebtaangegeven.Noteerookhoeenwaaromjeditdeed.

b. Zoekeenartikelineenkrant,weekbladofopinternetover‘grensoverschrijdendgedrag’.

Werksamenmeteenmedestudent.

c. Bespreekjeartikelmeteenmedestudentenvertelookwaaromjejuistditartikelwiltbespreken.

Vormenvanongewenstgedrag

Werkgeverszijnverplichtomongewenstgedragtevoorkomenentebestrijden.IndeArbowet,eenwetmetregels overgezondheid,welzijnenveiligheid,wordenviervormenvanongewenstgedragbeschreven:

1. (seksuele)intimidatie

2. agressieengeweld

3. pestenentreiteren

4. discriminatie.

(Seksuele)Intimidatie

Opjewerkkunjetemakenkrijgenmet(seksuele)intimidatiedoorcollega’s,gastenofjeleidinggevende.Daarbij gaathetnietomeenonschuldigeflirt,eenvriendschappelijkeaanrakingofeenvervelendgesprek.Hetgaatom (seksueelgetinte)aandachtdiejijalsonprettigervaart.Bijvoorbeeld:

• eenbeledigendgrapje

• suggestieveopmerkingen

• persoonlijkevragenoverjeprivéleven

• ongewenstaanraken.

Hetgaaternietomtebepalenofdebedoelingvandedaderofeenvoorvalalsongewenstgedraggezienmoet worden.Hetgaateromhoedeontvangerhetervaart.Hoeonschuldigeenopmerkingsomsookkanlijken,voor eenanderkanhetheelvervelendzijn.

Ongewenst aanraken.

Opdracht11 Seksueleintimidatie

Hetisvoorheteerstweereensmooiweer.Hannabesluitomhaarnieuwezomerjurkaantedoen.Alszeophaar werkkomt,maakthaarleidinggevendeeenopmerking.Welkeopmerkingisseksueleintimidatie?

Wateenleukjurkje.

Watziejeerleukuit.

Watziejeerlekkeruit.

Watziejeerzomersuit.

Agressieengeweld

Ookinjewerkkunjetemakenkrijgenmetagressieengeweld.Bijvoorbeelddoorruziemeteencollegaofeen gast.Erzijnverschillendevormenvangeweld,zoals:

• verbaalgeweld:bijvoorbeeldscheldenenbeledigen

• fysiekgeweld:bijvoorbeeldschoppen,slaan,bijten,vastgrijpenofgewapendgeweld

• psychischgeweld:bijvoorbeeldbedreigen,onderdrukzetten,irriteren,thuissituatiebedreigenofbeschadigen vaneigendommen.

Ookthuiskunjetemakenhebbenmetagressieengeweld.Huiselijkgeweldkomtvakervoordanwedenken.Het isookveelminderzichtbaardananderevormenvanagressieengeweld,omdatdit‘achterdevoordeur’plaatsvindt. Deoverheidheeftdaaromeenmeldcode‘huiselijkgeweldenkindermishandeling’opgesteld.Sinds1januari 2019wordtvanberoepskrachtenverwachtdatzijernstigesituatiesvanhuiselijkgeweldenkindermishandeling altijdmeldenbijVeiligThuis.

Opdracht12 VeiligThuis

a. Ganaardewebsitevan'VeiligThuis'.

Website-VeiligThuis

b. Watishetdoelvandeorganisatie‘VeiligThuis’?

c. Hoewerkt‘VeiligThuis’?

d. Watzijnmogelijkesignalenvanhuiselijkgeweld?

Pestenentreiteren

Pestenentreiterenkomtopveelplaatsenvoor.Nietalleenopschool,opjestage,maarookophetwerk.In2017 warenruimeenhalfmiljoenwerknemershetslachtoffervanpesterijen,waarvan80.000structureel.Bijpesten ophetwerkgaathetnietomeeneenmaligevervelendegrapofopmerkingdooreencollega.Pestengebeurtvaker enovereenlangeretijd.Hetdoelvanpestenisiemandkwetsenenvernederen.

Vormenvanpestenentreiteren

• vervelendeopmerkingenmaken

• grapjesmakentenkostevaneenander

• iemandnegerenofnietlatenmeedoen

• beledigenenschelden

• gebarenmaken

• afpakkenvanspullen

• digitaalpesten.

Opdracht13 Pestenentreiteren

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bekijkdewebsite.

Website-Pestenopdewerkvloer

Pestenentreiterenwordtnietalleengedaandoorjongeren.Ookvolwassenenkunnenophunwerktemaken krijgenmetpestgedragdoorcollega’sofklanten.Ditheet‘mobbing’.

b. Zoekopinternetinformatieoverhetonderwerp‘mobbing’.Maakeeninformatiefolderoverhetonderwerp ‘pestenophetwerk’.Gebruikdaarvoorhetstappenplan.

Maakvoorafdekeuzeofdefolderisbedoeldvoorwerkgeversofvoorwerknemers.

Stappenplan-Foldermaken

Opdracht14 Pestenopdewerkvloer

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bekijkhetfilmpjeoverpestenophetwerkenbeantwoordsamendevragen.

Filmpje-Pestenophetwerk

b. Watkunnendegevolgenzijnalseencollegaopdewerkvloergepestwordt?

c. Waaraankunjemogelijkherkennendatiemandopdewerkvloergepestwordt?

d. Watkunjedoenalsjevermoedtdatditgebeurt?

e. Enhoezithetbijjullieopschoolofindegroep?Wordtdaargepest?

f. Watkunnenjulliedoen?

g. Gaanjulliedatookdoen?Waaromwelofniet?

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Discriminatie

Discriminatie op basis van geslacht mag niet.

HetzijnnietalleenmaardeVerenigdeStaten,waarmensenlevendiehetgevoelhebbendatzeindesamenleving nietvolledigmeetellen.OokinNederlandisracismeenookhierisdiscriminatie.Vooralinhetonderwijsheeft Nederlandeenprobleemmetdiscriminatie,zegthetSociaalenCultureelPlanbureau(SCP):22procentvande scholierenenstudenten(ouderdan15)voeldezichin2018gediscrimineerd.Vooralscholierenenstudentenmet eenmigratie-oflhbt-achtergrondzijnhiervanhetslachtoffer.Zo'ndrieprocentvandescholierenenstudenten zegtdoordiscriminatietezijngestoptmetdeopleiding.

Hetisverbodenomtediscrimineren.Discriminatieishetandersbehandelenvanmensenofgroepenopbasis vaneenbepaaldkenmerk,bijvoorbeeldopbasisvanras,geslacht,seksuelevoorkeur,godsdienstofleeftijd. Discriminatieophetwerkkanopverschillendemanierengebeuren:

• overgeslagenwordenvoorpromotie

• minderbetaaldkrijgendancollega’sdiehetzelfdewerkdoen

• beledigdwordendoorcollega’s

• altijdderotklussenmoetendoenvandebaas.

Discriminatiegebeurtsomsookonbewust,zonderdatdegenediediscrimineerthetzelfdoorheeft.Ditkomt doordatiedereenzozijneigenideeënheeftoverbepaaldegroepen.

Alleenmannen

Ineenorganisatiemoeteennieuweteamleiderwordenaangesteld.Deleidinggevendenodigtalleendemannelijke collega’suitomtesolliciteren.Hijdenktdatdevrouwelijkecollega’sdaartochgeenzininhebben.

Opdracht15 Discriminatie

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bekijkhetfilmpje.

Filmpje-Discriminatie

b. Bespreekpervoorbeeldvandiscriminatiedatwordtbenoemd:

1. Watvindenjullievanhetvoorbeeld?Isditvolgensjulliewelofgeendiscriminatie?Legjeantwoorduit.

2. Hoezoujezelfreagereninzo’nsituatie?

Opdracht16 Discriminatieopschool

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

SCP

22 procent van de scholieren en studenten (ouder dan 15) voelde zich in 2018 gediscrimineerd, zegt het SCP.

a. Herkennenjulliedatstudentenzichopschoolweleensgediscrimineerdvoelen?Ja/Nee

b. Zoja,beschrijfeenvoorbeelduitdepraktijkvanschool.

Zonee,waaromdenkjedatdatbijjullieopschoolnietvoorkomt?

c. Watzoudenstudentenkunnendoentegendiscriminatie?

d. Gaanjulliedatookdoen?Ja/Nee

e. Zoja,waarom?

Zonee,waaromniet?

Omgaanmetagressie

Alsjetemakenkrijgtmetagressiezijnereenaantalbasisregelsdieervoorzorgendathetnietuitdehandloopt. Ditnoemjede-escaleren.

Tipsbijdreigendofagressiefgedrag

• Blijfrustig.

• Blijfbeleefd.

• Houdoogcontact.

• Behandeldeandermetrespect.

• Ganietindiscussie,maarzegdatjezietdatdeanderboosis.

• Steleengrensaanhetgedrag,maarwijsnietdepersoonaf.

• Roephulpvaneencollegaofleidinggevendeinalsjedenktdatdesituatienietbeterwordt.

Opdracht17 Omgaanmetintimidatie,discriminatieenagressie

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Leesdesituaties.Geefeerstzelfantwoordopdevragen.Bespreekdeantwoordendaarnameteenmedestudent.

Situatie1

Marijkelooptstageineenvergadercentrum.ZewordtdoorLeoingewerkt.Hijlaathaaralleruimteszienenwaar jeallematerialenenmiddelenkuntvinden.TijdensderondleidingmerktMarijkedatLeoveelnaarhaarborsten kijkt.Zevindtditergvervelend.

b. WatzoujijdoenalsjeMarijkewas?

Situatie2

JorisenMohammedwerkenaleenheletijdmetelkaar.Zekunnennietzogoedmetelkaaropschieten,maarhet samenwerkengaatprima.OpeendagisJorisdetelefoonvanzijnwerkkwijt.HijbeschuldigtMohammedvanhet stelenvandetelefoon.Mohammedweetnergensvanenvoeltzichgediscrimineerd.

c. WatzoujijdoenalsjeMohammedwas?

Situatie3

Lisaispersonaltrainer.VandaagmoetzenaarmeneerVanDam.Helaaskreegzeonderwegeenlekkebandennu iszeeenhalfuurlaterdannormaalbijmeneerVanDam.AlszebinnenstaptbijmeneerVanDam,reageerthijerg boosopLisaomdatzetelaatis.

d. WatzoujijdoenalsjeLisawas?

e. Vergelijkwatjulliezoudendoenbijsituatie1.Watishetzelfdeenwatisanders?Leguitwaarom.

f. Vergelijkwatjulliezoudendoenbijsituatie2.Watishetzelfdeenwatisanders?Leguitwaarom.

g. Vergelijkwatjulliezoudendoenbijsituatie3.Watishetzelfdeenwatisanders?Leguitwaarom.

Omgaanmetongewenstgedrag

Ongewenstgedragkanheelvervelendegevolgenhebbenvoorslachtoffers.Zegaannietmeermetpleziernaar hunwerk,zekrijgenlichamelijkeen/ofgeestelijkeklachten,zewordenziekofzoekenanderwerk.Hetisdanook belangrijkomhetnietzovertelatenkomen.

Watkunjezelfdoen?

Alsjezelftemakenkrijgtmetongewenstgedragishetbelangrijkdatjeeroverpraat.Veelmensenbeseffenniet dathungedragongewenstis.Zestoppenermeestalmeezodrahundatrechtstreekswordtgezegd.Helptdat niet,praaterdanmetiemandandersover,bijvoorbeeldmet:

• jeleidinggevende

• eencollega

• eenvertrouwenspersoon

• eenbedrijfsarts.

Praat erover.

Watkunjevooreenanderdoen?

Alsjemerktdatjecollegatemakenheeftmetpesten,seksueleintimidatieofdiscriminatie,spreekdandedader aanopzijngedrag.Hiermeesteunjehetslachtoffer.Vaakstopthetongewenstegedragalsveelmensenaande daderduidelijkmakendatzijngedragnietopprijswordtgesteld.

Opdracht18 Watkunjedoen?

"Compliment"

InhaarwerkheeftEmmyveelmetgastentemaken.Datvindtzealtijdheelleuk,maareenpaarwekengeleden zeieengastineensdathijEmmyeenlekkerdingvond.Zevondhetopdatmomenthelemaalnietleukomverder tegaan,maarisgewoondoorgegaanmethaarwerk.LaterheeftEmmyhetweltegenhaarleidinggevendegezegd.

a. WatzoujijdoenalsjeEmmywas?

b. WatzoujekunnendoenalsjedeleidinggevendevanEmmywas?

c. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent.Denkenjullieerhetzelfdeover?Noteerjullieconclusie.

(Hoe)kunjeongewenstgedragvoorkomen?

Doorongewenstgedragteherkennenendaarzeersneloptereageren,kunjeverergeringofongewenstgedrag indetoekomstvoorkomen.Ongewenstgedragmoetbespreekbaarzijn.Jemoetdurvenzeggendatjelasthebt vanhetgedragvananderen.Ongewenstgedragmoetactiefwordenaangepakt.Iedereenmoethieraaneen bijdrageleveren.Weesookkritischopjeeigengedrag:ismijngedragwelgewenst?

Samenoplossen

Krijgjezelfmetongewenstgedragtemaken,gadanpratenmetdebetreffendepersoon.Zokunjesamentoteen oplossingkomen.Lukthetniet,schakeldananderenin.Veelbedrijvenhebbenhiervooreen‘klachtenregeling ongewenstgedrag’.Daarinstaatbijvoorbeeldhoehetbedrijfomgaatmetditsoortgedrag.Ookkunjebijeen vertrouwenspersoonterecht.Devertrouwenspersoonhelptjehoeverdertehandelenbijongewenstgedrag.

Deervaringtelt

Iedereenervaartgedraganders.Watvoordeeenongewenstis,isvoordeanderhelemaalnieterg.Watongewenst gedragis,isdaardoorsomsmoeilijktebepalen.Omtebepalenofgedragongewenstis,kijkjenaarhoedeandere persoonhetgedragervaart.Hetmaaktdusnietuithoehetgedragbedoeldwas.

Bijdeenecollegagebeurtbijnanooitwatenbijdeanderegebeurtwelvaakwat.Hoekomtdittoch?Veelheeft temakenmetuitstralingenhouding.

Uitstraling

Jekuntdiecollega’s,diedocenten,dietrainerszoaanwijzen,waarbijnanooitwatgebeurt.Ditzijnvaakcollega’s diezelfvertrouwenuitstralen.Watdatpreciesis,isvaaknietduidelijk.Hetheeftiniedergevaltemakenmetje lichaamshouding.Iemanddierechtopstaat,heeftaleenandereuitstralingdaniemanddieeenbeetjegebogen loopt.

Tips

Eenaantalzakenkunnenhelpenbijeenzelfverzekerdeuitstraling:

• kalmenontspannenbewegenengebaren,alsofjecontrolehebt

• praatrustig,niettegehaast

• maaktoogcontactmetdemenseninjeomgeving

• maaktoogcontactmetdemensenmetwiejepraat

• letopdetoonvanjestem (eenlagestemisbeterdaneenhoge)

• letopjelichaamshouding (rechtop,kinietsomhoog,ontspannen).

Opdracht19 Uitstraling

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Zoeksamenzesfoto’svanmensendievolgensjullieeengoedeuitstralinghebben.

b. Watverstaanjullieondereengoedeuitstraling?

c. Maakvandegevondenfoto’seenPowerPointpresentatie.Gebruikdaarvoorhetstappenplan.

Legperfotouitwaaromjulliedezepersonenhebbenuitgekozen. Stappenplan-Presentatiemaken(PowerPoint)

d. PresenteerdePowerPointpresentatieaandegroep.Zorgdatjullieallebeieenevengroterolhebbenindeze presentatie.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Assertiefreageren

Datermeerofminderonprettigesituatiesvoorkomenheeftooktemakenmetjouwgedrag.Jouwgedragroept namelijkeenreactiebijdeanderop.Dematewaarinjevoorjezelfopkomt,bepaaltookdematewaarinje‘over jeheenlaatlopen’.Assertiefgedragnoemenwedat.Hoebeterofassertieverjijopdesituatiereageert,hoebeter jehetgedragvanjegastenbeïnvloedt.

Vanassertiefnaaragressief

Somskanassertiefgedragverandereninagressiefgedragofagressiefgedragoproepenbijjegasten.Dituitzich daninharderpratenofschreeuwen,hetgooienmetmateriaalofzelfsfysiekeagressie.

Elkemedewerkersportenrecreatiekrijgtweleenkeertemakenmetagressie.Ditisnietfijn.Desituatievoelt onprettigenonveiligaan.Jemoetopdegoedemanierreagerenopdezeagressie.Hoegajeommetagressief gedragvananderen?

Basisreactie

Eeneerstebelangrijkestaphierbijisdatjejezelfeenbasisreactieaanleert.Dezebasisreactiebestaatuitdrie onderdelen:

1. Blijfgoed(diep)doorademen.

2. Schatdesituatiein.

3. Reageer,neeminitiatiefdooropdesituatieofopdeandertereageren.

Alsjegoedkuntblijvenademenblijfjekrachtigenevenwichtig.Kijkofjedesituatieherkent,zodatjijenjecollega’s iniedergevalveiligblijven.Ditisuiteraardnietdeenigemanierommeteenagressievesituatieomtegaan.Deze manierhelptvooraljou.Zokunjecorrecthandelenineenagressievesituatie.

Vormenvanagressie

Erbestaanverschillendeindelingeninvormenvanagressie.Dezeindelingisvoordemedewerkersportenrecreatie zeerherkenbaar:

1. verbaleagressie(schelden,schreeuwenenbedreigen)

2. non-verbaleagressie(metmateriaalgooien,eendreigendehoudinghebben)

3. fysiekeagressie(lichamelijkgeweldgebruikentegenanderen).

Bijelkevormvanagressieisvooraldesituatiebepalend.Benjemetjegastalleenofgebeurthetmeteengroep omjeheen?Kijkinhoeverrejebegripkuntopbrengenvoordesituatiedieleidttothetagressievegedragvanje gast.Hethelptvaakalomtezeggendatjezietdatdeanderboosisendatjeditbegrijpt.Bijfysiekeagressiedenk jeeerstaanjeeigenveiligheid.Jemoeteraltijdvoorzorgendatdeagressienietergerwordt.

Betersamen

Erzijnooksituatiesdiesamenmeteencollegabeteroptelossenzijn.Neembijvoorbeeldbijeenonprettiggesprek meteengasteencollegamee.Diecollegakanjouinhetgespreksteunen.Eventueelkandezecollegaaantekeningen maken(notuleren)tijdenshetgesprek.Zokaniedereenhetgespreknogeensnagaanenkunnenerookgeen onwaarhedenverteldworden.Ditisvoorjoumaarookvoordegastprettig.

Eenaantaltipsomjegasttekalmeren

• Luisteractief,laatjegastmerkendatjeluistert.

• Toonbegrip,laatmerkendatjedesituatievanjegastsnapt.

• Vraagaanjegastwathijeigenlijkvanjouverwacht.

• Probeerzoveelmogelijksamenhetprobleemoptelossenofwegtehalen.

• Somslaatdesituatiehettoejegastaanteraken.

• Laatdeemotieeerstwegzakken.

• Haaljegastweguitdesituatie.Gaeenkopkoffiedrinkenmetjegast.

• Bijfysiekeagressie:weesconsequent,laatziendatjegasthiernietmeebereiktwathijvoorogenheeftendat ditgedragnietgetolereerdwordt.

• Doehetnietalleen(collega’sofeenleidinggevende).

• Schakelzonodighulpin(eventueelpolitie).

• Letopjeeigenhoudingenuitstraling.

Eenruzietussengastenmoetjenooitalleenaanpakken.Hiermoetaltijdeencollegabijzijn.Julliekunnensamen meerbereikendanjijalleen.Jekuntelkaarondersteunen.Samenkunjeeensituatiesnellerweerveiligenprettig maken.Voorjou,jecollega’senjegasten.

Opdracht20 Assertiefreageren

Thuis,opschool,opjewerkoftijdensjestagehebjevastweleensassertiefgereageerdofmeteenagressief reagerendepersoontemakengehad.

a. Beschrijfdesituatie.

b. Beschrijfinhoeverrejeassertiefgereageerdhebt.

c. Wathebjegedaanomdepersoontekalmeren?

d. Leesdetipsnogeenkeerna. Wathadjeandersofmeerkunnendoen?

Opdracht21 Agressie

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetongeveerdriemedestudenten.

a. Bekijkhetfilmpjebijdezeopdracht.

Filmpje-Grenzen

b. Noteerdetipsuithetfilmpje.

Legpertipuithoejedezeindepraktijktoekuntpassen.

Tips

Toepassingindepraktijk

c. Vergelijkjeantwoordenmetjemedestudentenenbespreekdeeventueleverschillen.

3.3 Fysiekeveiligheid

Eenmedewerkersportenrecreatiemoetgoedvoorzichzelfzorgen.Jemoetfysiekgezondzijnomsportieveen recreatieveactiviteitengoedenveiligtekunnenbegeleiden.Jeletnietalleenopjeveiligheidsgevoel,maarzeker ookopjelichamelijkeoffysiekeveiligheid.Jeveiligvoelenenjefysiekeveiligheidhebbenheelveeleffectop elkaar.Jekuntbeidevormenvanveiligheideigenlijknietloszienvanelkaar.Wanneerjeinjehoofdmetandere zakenbezigbent,kunjejehoofdnietmeergoedbijjewerkzaamhedenhebben.Datkanalseffecthebbendatje minderopjeeigenveiligheidzultletten.Ookhebjedanminderoogvoordeveiligheidvananderen.Ditkanvoor jou,jecollega’senvoorgastenonveiligesituatiesopleveren.

Blessuresvoorkomen

Eenactiviteitmoetaltijdveiligzijn,dusjehebtaandachtvoorhetvoorkómenvanblessures.Bijjezelf,jecollega’s enjegasten.Omblessurestevoorkomen,bereidjejealtijdgoedvoor.Ookmoetjeaandachthebbenvoor:

• hulpverlenenenbeveiligen

• beschermingdragen

• belastingengetraindheid

• hygiëne.

Hulpverlenenenbeveiligen

Jekuntjegastenalleenhelpenalsjeditopdecorrectemanierdoet.Alsjemoettillen,tildanopdejuistemanier. Alsjegastenmoethelpenofopvangenbijeenactiviteit,vangdanopdejuistemanier.Doeditzoveelmogelijk metzijntweeënenverdiepjeindejuistewijzevanhulpverlenenofbeveiligen.

Goed hulpverlenen met behulp van een app.

Beschermingdragen

Omveiligtewerkenhebjesomspersoonlijkebeschermingsmiddelen(PBM’s)nodig.Dezemiddelenverkleinen dekansopletsel.Jeleidinggevendegeeftaanwanneerenhoejedezemiddelenmoetgebruiken.

Draag bij het bladblazen gehoorbescherming.

DePBM’smoetennatuurlijkgoedpassen,andersishetwerkalsnoggevaarlijk.Demeestehulpmiddelenzijner danookinverschillendematen.Gebruikdusalleengoedpassendepersoonlijkebeschermingsmiddelen.Zitjouw maaternietbij,overlegdanmetjeleidinggevende.

Draagzonodigaltijdbescherming,zoalseenmaskertijdenssoftballen.Bijhetskiënofsnowboardendraagje altijdeenhelmeneventueelookeenrugbeschermer.Werkjemetschadelijkestoffen,danhebjebeschermende kledingaan.Bijhardegeluidendraagjegehoorbescherming.

COPYRIGHT BOOM

Bescherming in de sport en recreatie.

Opdracht22 Persoonlijkebeschermingsmiddelen

Ookthuis,opschool,opjewerkofstagewordenPBM’sgebruikt.

NoemvijfvoorbeeldenvanPBM’sdiejethuis,opschool,opjewerkofstagegebruikt.Noteerookbijwelke werkzaamhedenjedezePBM’sgebruikt.

Belastingengetraindheid

Voorkomoverbelastingzoalstezwaartillen.IndeArbowetiszelfsaangegevenhoeveeljemagtilleninbepaalde situaties.Jemoetalsmedewerkersportenrecreatieuitkijkendatjejezelfnietoverschat.Injeenthousiasmekun jeditnogweleensdoen.Neemvoldoenderusttijdensennaactiviteiten.

Hoebeterjegetraindbent,hoezwaarderjejezelfkuntbelasten.Hoebeterjeconditieis,hoegemakkelijkerjijde activiteitenkuntbegeleiden.Isjeuithoudingsvermogengoed,dankunjeookgemakkelijkervoorbeeldengeven enmeedoen.

Handen wassen.

Hygiëne

Eenveiligeomgevingbegintbijjepersoonlijkeverzorging.Onverzorgdofziekrondlopenisnietprettigvoorje collega’sengastenenalsineenorganisatiedemedewerkersergoedgekleedenverzorgduitzien,geeftdat vertrouwen.Voorschriftendietemakenhebbenmetpersoonlijkehygiënezijn:

• kleding

Zorgdatjeerschoonenverzorgduitziet.Draaggoedeenschonekledingenschoenen.

• sieraden

Dezekunneneenbronvaninfectieszijn.Uitsteekselskunnenergensachterblijvenhakenofanderenverwonden.

• zorgenvoorgoedelichaamsverzorging

– harenennagels

Loshangendeharenen/oflangenagelskunnenonhygiënischzijnenonveilig.Jeharenkunnenbijvoorbeeld vastblijvenzitteninelektrischeapparaten.

– wondjes

Bedekwondjesmeteenpleisterofhandschoen,afhankelijkvanhetsoortwerkdatjedoet.

– verkoudheidengriep

Probeerdekansombesmettewordenofomanderentebesmettenteverkleinen.Wasregelmatigjehanden metzeependroogzegoedmeteenpapierenhanddoek.Gebruikeenzakdoekjeomintehoestenofte niezenengooihetmeteenindevuilnisbak.Maakregelmatigschoon.Blijfthuisalsjeziekbent.

– regelmatigwassenendouchen.

Gasten

Alsmedewerkersportenrecreatiemoetjeooklettenopdehygiënevanjegastenvoor,tijdensennadeactiviteiten. Daarnaastishetbelangrijkdatdeaccommodatiegoedgeventileerd,schoonengoedonderhoudenis.

Alsmedewerkersportenrecreatiehoudjedezehygiënischepuntenindegaten.Zoblijfjegezond,enjebentvoor jegasteneenrolmodel:jegeefthetgoedevoorbeeld.Somsisditzelfsonbewust,desportershebbenhetniet eensdoor.Letnietalleenopjeeigengezondheid,maarwijsjegastenookophunlichamelijkegezondheid.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Opdracht23 Hygiëne

a. Denkaandehygiënemaatregelendiejezelfneemtopschool,jewerkofstage.Opwelkemanierenzorgjijvoor eengoedeeigenhygiëne?

b. Opwelkemanierzorgjijdatdehygiënevoorsporters/gastengoedblijft?

c. Noteervijfmaatregelendievanbelangzijnomverspreidingvancorona,griepofverkoudheidtegentegaan.

Opdracht24 Maatregelentervoorkomingvanblessures

Omblessurestevoorkomenmoetjeaandachthebbenvoor:

• hulpverlenenenbeveiligen

• beschermingdragen

• belastingengetraindheid

• hygiëne.

a. Leesdecasussen.

Nesrinnesrug

Nesrinneismeteengroepkinderennaareenspeeltuingegaan.Daardoetze‘eenreisronddespeeltuin’.De kinderenmoetendaarbijallespeeltoestellenafgaan.Nesrinnestaatbijderekstokomdekinderenoverderekstok tetillen.’sAvondstijdenshaaratletiektrainingmerktNesrinnedathetspeerwerpennietgoedgaat.Zeheeftlast vanhaarrug.Zeheeftdekinderenopdeverkeerdemaniergeholpenomoverderekstoktekomen.Stom,Nesrinne hadmeervanuithaarbenenmoetentillen.

b. Opwelkemanieriserindezecasusaandachtvoorhetvoorkomenvanblessures?

Discozwemmen

InzwembadDeZeebaarsisopwoensdagmiddagdiscozwemmen.Erzijnongeveer150kinderendoorhethele zwembadtevinden.Deglijbaanisopen,despringplankmagwordengebruikteneriseendj.Erstaanvijflifeguards indezaaleneriseenlifeguardindepersoneelsruimteaanhetpauzeren.Na15minutenwordterdoorgedraaid. Zokaneenanderelifeguardpauzehoudenomdaarnaweerzijnvolledigeaandachtbijdekinderentehebben. Ookheeftelkelifeguardoordopjesin.Dithoudterghardegeluideneenbeetjetegen,maarzehorennogwelalles.

c. Opwelkemanieriserindezecasusaandachtvoorhetvoorkomenvanblessures?

hardlopen

Alsjevakerhardloopt,gajesteedsmakkelijkerhardlopen.Hetkostjesteedsmindermoeiteenjekuntverderen langerlopen.Jeuithoudingsvermogenisdanbetergewordenenjebentsterkergeworden.

d. Opwelkemanieriserindezecasusaandachtvoorhetvoorkomenvanblessures?

Sportentijdenseenpandemie

Inhetsportcentrumwordenalternatievesportlessengegevenomdeverspreidingvancoronatevoorkomen.Er wordtbuitengesport,dekleedlokalenzijngeslotenensportersmoetenhuneigenhanddoekenhandgelmeenemen. Voordemeestesporterszijndeoefeningennieuw.Demedewerkersportenrecreatieschenktdaaromextra aandachtaandewarming-up.

e. Opwelkemanieriserindezecasusaandachtvoorhetvoorkomenvanblessures?

Opdracht25 Blessuresvoorkomen

a. Zoekopinternetnaareenartikel,fotooffilmpjeoverblessurepreventie.

b. Waaromhebjejuistvoorditartikelofdezefotooffilmgekozen?

c. Herkenjeereenofmeervandevierfactoreninwaarvoorjeaandachtmoethebbenomblessurestevoorkomen? Zoja,Welke?

d. Watleerjevanhetartikel,defotoofhetfilmpje?

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent.

3.4 Veiligwerken

Goedenveiligwerkenalsmedewerkersportenrecreatiebegintbijjezelf.Zoalsbesproken,moetjejezelfveilig voelen,zowelfysiekalspsychisch.Zokunjeactiviteitenopeenveiligemaniervoorjezelf,jecollega’sengasten uitvoerenenbegeleiden.

Jevoeltjegoedalsjebinnenjeeigengrenzenkuntwerken.Dezegrenzenmoetenbijjezelfenjewerkomgeving bekendzijn.Ookjecollega’senjegastenhebbengrenzen.Julliemoetenersamenvoorzorgendathetwerkveilig, gezondenprettigis.

Richtlijnenenafspraken

Erzijnalgemenerichtlijnenenafsprakenwaaraandewerkgeverendewerknemerszichmoetenhouden.Ditzijn afsprakenomdegezondheid,deveiligheidenhetwelzijnvanwerknemerstebeschermen.Dezeafsprakenstaan oppapier.Iedereenkandeafsprakendusopzoekenenbekijken.Dezeafsprakenzijnvastgelegdinde Arbeidsomstandighedenwet,kortwegdeArbowet.

Ookzijnerafsprakenoverdeveiligheidvandeaccommodatieendematerialendiejegebruikttijdensjewerk. Bovendienkrijgjealsmedewerkersportenrecreatietemakenmetafsprakendiezijngemaaktbinnenhetbedrijf waarjewerkt.

Jekrijgtalsmedewerkersportenrecreatietemakenmetdevolgendeafspraken,regelsenrichtlijnen:

• algemenebepalingenenrichtlijnendiegeldenvoordewerkgeverenmedewerkersindebranchevoorsport enrecreatie(arbo)

• wettelijkeregelingenenwettendiegeldenvoordeveiligheidvanfaciliteitenen/ofmaterialenenmiddelen

• afsprakenenregelsdiegeldenbinnenhetbedrijfwaarvoorjewerkt

• jepersoonlijkeregelsenrichtlijnen(jeeigengrenzen).

Interessantewebsitesveiligheid

Veiligheidenblessures

Website-Veiligheid

Website-Tipsomblessurestevoorkomen

Informatieoverpreventie

Website-Hoofdletsel-app

Website-BlessurepreventieKNVB

Opdracht26 Afspraken,regelsenrichtlijnen

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.Beantwoordeerstdevragenvoorjezelfenbespreek zedaarnametjemedestudenten.

a. Iedereenhanteertookpersoonlijkeafspraken,regelsenrichtlijnenomveiligtekunnenwerken. Noteervijfafspraken,regelsofrichtlijnen.

b. Inhetwerk,opjestageofopschoolgeldenookafspraken,regelsenrichtlijnenomveiligtekunnenwerken. Noteervijfafspraken,regelsofrichtlijnen.

c. Bespreekjeantwoordenmetjemedestudenten.Hebjenogbelangrijkeafspraken,regelsofrichtlijnengehoord diejewiltovernemen?Noteerze.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Algemenebepalingenenrichtlijnen

Iedereeninhetbedrijfwaarjijwerktmoetwetenwelkebepalingen,regelsenrichtlijnenerzijn.Alsdezeopde goedemanierwordentoegepastennageleefd,daniserminderkansopeenarbeidsongevalofeenberoepsziekte. Danblijvenermindermensenthuiswegensziekteofeenongeval.Datisgunstigvoorjewerkgever.Hijheeft minderverzuimkostenenhoeftgeenmensentevervangendieziekthuiszijn.Hetwerkkangewoondoorgaan.

Arbeidsongeval

Henrygaatmetdescoutingeenweekendweg.Zegaanopstapmetvijfleidersenzestigkinderen.Ditzijnwel veelkinderendenktHenry,alserwatgebeurt…Omzesuurgaandeleiderskokenvoordekinderen.Dekinderen blijvenelkekeerdekeukenin-enuitlopen.Henryletmeeropdekinderendanopdepanmacaronidieophet vuurstaat.

Weerkomteengroepjekinderenschreeuwendbinnenrennen.Henrywilernuwatvanzeggen,nuishetgenoeg. Alshijzichomdraait,stoothijdepanvanhetvuurenkrijgtdezeoverzichheen.Henrylooptdaardooreen tweedegraadsbrandwondopaanzijnbuikenarmen.

Beroepsziekte

DoorhetveletillenvankinderenindebsoheeftMariëtteergveellastvanhaarruggekregen.Zoergzelfsdatze zichziekmeldt.Erzaliemandandersgeregeldmoetenwordenvoordezegroepkinderen.

Opdracht27 Arbeidsongevallenenberoepsziekten

a. Welkarbeidsongevalzouerindesportofrecreatievaakvoorkunnenkomen?

b. Leguitwaaromjeditdenkt.

c. Welkeberoepsziektezouerindesportofrecreatievaakvoorkunnenkomen?

d. Leguitwaaromjeditdenkt.

Arbowet

DeArbeidsomstandighedenwet(kortwegArbowet)iseenNederlandsewetdiekijktnaarveiligheid,gezondheid enwelzijnopdewerkplek.Demedewerkersportenrecreatiezorgtsamenmetzijnwerkgeverdatdezewet toegepastwordt.Hetdoelhiervanisarbeidsongevallenenberoepsziektenvoorkomen.

Veiligheid,gezondheidenwelzijnhebbenveelmetelkaartemaken.Onveiligesituatieskunnenleidentot ziekteverzuim.Somszelfstotarbeidsongeschiktheid.VeiligheidisdanookheelbelangrijkindeArbowet.Veiligheid kanopverschillendemanierenwordenbedreigd:

• onbevoegdeneengroeplatenbegeleiden

• verkeerdgebruikvanschoonmaakmiddelen

• geengebruikvanbeschermingsmiddelen.

Demedewerkersportenrecreatieisvooreengrootgedeelteverantwoordelijkvoordeveiligheidopdewerkvloer. Jouwwerkgeverisverplichtomjewerkplekveiligtemakenentehouden.Ookjijmoetjeaande veiligheidsvoorschriftenhouden.Daarnaastbenjeookverplichtomonveiligesituatiesdirectbijjeleidinggevende temelden.

Jij bent verantwoordelijk voor de veiligheid van jouw gasten.

Alsjewerktmetkwetsbaredoelgroepenisveiligheidextrabelangrijk.Jijalsprofessionalbentverantwoordelijk voordeveiligheidvanjegasten,omdatzedaarzelfvaaknietvoorkunnenzorgen.

IndeArbowetstaatdatwerkgeversenwerknemerssamenmoetenzorgenvoorgoedewerkomstandigheden. Iederheeftdaarinzijneigentaak.Dewerkgevermoetzichhoudenaanderegelsovergezondheid,welzijnen veiligheid.Jijalswerknemermoetjewerkdoenzoalsisafgesproken.Jemoetdaarbijgevaarlijkeofongezonde omstandighedenmelden.

Opdracht28 Takenwerkgeverenwerknemer

Bijwiehoortwelketaak?Zetkruisjes.

Taak

Uitvoerenvaninstructie.

Verzorgenvanjuistematerialenomtaakuittevoeren.

Opbergenvanmaterialenopdejuisteplek.

Onderzoekenvanongevallenopwerkplek.

Meldenvanmogelijkgevaarlijkeomstandigheden.

Rekeninghoudenmetergonomischeregelstijdenshetverplaatsen vaneencliënt.

Bestrijdenvanmogelijkgevaar.

Opdracht29 Arbo

a. Bekijkhetfilmpjebijdezeopdracht.

Filmpje-Arbo

Werkgever

Werknemer

InhetfilmpjewordtdeArbowetmeteenaantalvoorbeeldenuitgelegd.

b. MetwelkedrieonderdelenheeftdeArbowetvolgenshetfilmpjetemaken?

c. Erwordenviervoorbeeldenvanonderwerpengenoemd.Geefvanelkonderwerpaanhoeditisgeregeldop jewerk,stageofschool.

Dewerknemermoetopeenveiligeenprettigemanierkunnenwerken.

d. Leeshetcitaat.Watvindjevandezelaatstezinuithetfilmpje?

e. Benjehetmetdituitgangspunteens?Waarbenjehetmeeeensenwaarbenjehetnietmeeeens?

f. Vergelijkjeantwoordenmeteenmedestudentenbespreekdeeventueleverschillen.

Ongezondesituatiesvoorkomen

Jekuntinjewerkdoorallerleiredenenziekworden:

• geestelijkoflichamelijkzwaarwerk

• ongezondewerkomstandigheden

• werkenmetongezondestoffen.

IndeArbowetstaatdatongezondesituatiestoteenminimumbeperktmoetenblijven.Sommigesituatieszijn zelfsverboden.

Welzijn

Welzijnwordtbepaalddoordegezondeenveiligeinrichtingvanjewerkplekendoordeinhoudenorganisatie vanjewerk.Jewerkgevermoetervoorzorgendatjewerkplekprettigis.Erzijndriegebiedenwaarjewerkgever opmoetletten:

• deomgevingsfactoren(licht,geluid,temperatuurenzovoort)

• belasting(hetwerkmagniettezwaarzijn)

• informatieverwerking(wordternietteveelaanmijgevraagdensnapikhet?).

Leeftijd

Ookleeftijdkanbijarbeidsongevallenenziekteverzuimeenrolspelen.Jouwwerkgevermoethierrekeningmee houden.Hetligtmeestalvoordehanddateenouderemedewerkernietalhetfysiekzwarewerkmoetdoen.

Ouderemedewerkerszijnvaakervarenmensenbinneneenbedrijf.Jongeremedewerkerskunnenheelveelleren vandezeouderemedewerkers.Zekeralsjenetbegintalsmedewerkersportenrecreatie.Jouwwerkgeverdoet erdanookgoedaanomjoualsonervarenstartersamentelatenwerkenmeteenervarenouderecollega.

Dewetzegtdatalsjejongerbentdan18jaar,jewerkgeverervoormoetzorgendatiemandouderdan18jaar toezichthoudtopjouenjewerk.Ditisvooralvoorjouwveiligheidalsjongemedewerkersportenrecreatievan belang.

Opdracht30 Ongezondesituaties

Geefvanelkesituatieaanofhetgaatovergezondheid,welzijnofveiligheid.Zetkruisjes.

Situatie

Jestruikeltbijnaovereenemmerdienoginhetgangpadstaat.

Jewerktineenruimtezonderlicht.

Jehebtweinigplezierinjewerk.

Jehebtrechtoppauzealsjedeheledagwerkt.

Hetwassenvanderamenmagjealleendoenalsereengoedetrap is.Staanopeenstoelmagniet.

Jevoeltjenietopjegemakbijdenieuweteamleider.

Regelsophetwerk

Erzijnveelzakenwaaropdewerkgevermoetletten:

• hetsoortwerk

• hoezwaarhetwerkis

• dewerkomgevingmoetaandewerknemeraangepastzijn

• werktempo

• hetwerkmoetduidelijkenbegrijpelijkzijnuitgelegd

• dewerktijdenzijnaangepastaandeleeftijd.

Samen

Gezondheid

Veiligheid Welzijn

BijhettoepassenenuitvoerenvandeArbowetmoetenjij,jecollega’senjewerkgeversamenwerken.Jijenje collega’slettenopdeveiligheid,maarookjeleidinggevendemoethiergoedopletten.

Regelsopjewerkzijngebaseerdopdewetgevingoverarbeidsomstandighedenenmilieu.Arbeidsomstandigheden hebbentemakenmetdeomgevingwaarinjewerkt.Werkjeveilig,werkjegezond,werkjemilieubewustenhoud jejeaanderegels?Deregelswordenaangepastaanhetsoortwerkdatjedoetendeorganisatiewaarinjewerkt. Deregelsmoetenbovendienookpassenbijdemedewerkersendeklanten.

Voorbeeldenvanregels

• werk-enrusttijden

IndeArbowetstaanregelsoverwerktijden.Afgesprokenishoelangeenwerkdagofdienstmagduren.Ookis afgesprokenhoeveelpauzeeenmedewerkerheeftenhoeveeltijdertussendeeneendeanderedienstmoet zitten.Inhetalgemeengenomenmagjenietdeenedagtot23.00uurwerkenendevolgendedagalom6.30 uurbeginnen.Ooknietalsjeditzelfgraagwilt.

• werkenmetpersoonlijkebeschermingsmiddelen

Bijvoorbeeldhandschoenenvoorhetwerkenmetbijtendeenchemischestoffen.Ookkanhetgaanomhet dragenvanbeschermendekleding,veiligheidsschoenenofeenhelm.

• meldenvanarbeidsongevallenenberoepsziekten Werkgeverszijnverplichtomongevallenenbepaaldeberoepsziektentemelden.Eenongevalisbijvoorbeeld eenongeluktijdenseenfietstochtmetgasten.Eenberoepsziekteiseenziektedievooralontstaatofvoorkomt onderbepaaldearbeidsomstandigheden.Kapperskunnenbijvoorbeeldlastkrijgenvandeverfstoffenwaarmee zijwerken.Jewerktsomsmetchemischemiddelenenjemoetregelmatigtillen.Hierdoorloopjerisico’s.

Persoonlijke beschermingsmiddelen.

Opdracht31 Regelsophetwerk

Denkaanjewerkofleerbedrijf(eventueelaanschool).Welkearboregelszijndaarbelangrijk?Geefdrievoorbeelden.

Opdracht32 Veiligheidbovenalles

Afgeslotenkast

Inekewerktalsmedewerkersportenrecreatiebijeencamping.Eenvanhaartakenishetopruimenen schoonmakenvanderecreatieruimte.Deafsluitbarekastmetschoonmaakspullenstaatindegangernaast.Haar werkgeverheeftervoorgezorgddatzijdeschoonmaakspullenveiligkanwegzetten.Inekemoetallesnetjes opruimenalszeklaarisendekastweergoedafsluiten.

a. Welkeredenenkunnenerzijnomdeschoonmaakmiddelenineenafgeslotenkasttebewaren?

Handschoenen

Keesmaaktaltijddekeukenschoon.Hijweetdoorzijnopleidingwelkemiddelenveiligzijnomtegebruiken.Ook weethijdathijhandschoenenmoetdragenbijbepaaldeschoonmaakmiddelendiebijtendzijn.Dehandschoenen zijnop.

b. WatkanKeesnuhetbestedoen?

Risico-inventarisatieen-evaluatie

Omerachtertekomenwatinhetbedrijfdemeestvoorkomenderisico’szijnvoordegezondheidvanhetpersoneel moeteenbedrijfeenrisico-inventarisatieen-evaluatie(RI&E)uitvoeren.MeteenRI&Ebrengthetbedrijfderisico’s inkaartophetgebiedvanveiligheid,gezondheidenmilieu.Ditkaneenorganisatiezelfdoenoflatendoen.Een daarvooropgeleidemedewerkerlooptdanmeteenchecklistdoorhethelebedrijfenbeoordeeltde arbeidsomstandigheden.Daarnabeoordeelthetbedrijfoferomstandighedenzijndiemoetenwordenaangepast. IndeRI&Emoetstaanwelkegevarenerzijnopdewerkvloerenwelkemaatregelenhetbedrijfhiertegenneemt.

Afhankelijkvanberoepenenwerkgeverszijnerveelverschillendewettenenregelsoverdearbeidsomstandigheden.

Opdracht33 Checklist

Gevaarlijkepunten

IzaakmoetalsverantwoordelijkevoordeRI&Eeencheckdoenbinnendeinstellingwaarhijwerkt.Hijloopteen rondjedoorhetgebouwenonderzoektofersituatieszijndiegevaarlijkkunnenzijn.Hijheeftzespuntengevonden dieeengevaaropleveren.

BedenkvoorelkonderwerpeenmaatregeldieIzaakzoukunnennemenengeefvoorelkonderwerpdefactordie daarbijhoort:gezondheid,veiligheidofwelzijn.

Onderwerp

EHBO

Gevaar

DeEHBO-middelenzijn vaaklastigtevinden.

Werkplek

Nooduitgangen

Destoelisnietjuist afgesteld.

Maatregel

Factor

Werktempo

Denooduitgangenzijnniet vrijwanterstaan rolstoelenenrollators voor.

Medewerkersgevenaante weinigtijdtehebbenvoor detaken.

Organisatie

Medewerkerswetenniet altijdwieverantwoordelijk isvooreentaak.

Onderwerp

Geluid

Indeactiviteitenruimteis hetaltijderglawaaiig.

Zekeralserveelmensen tegelijkbezigzijnmeteen activiteit.Eenoorzaakis datderuimteergkaalis ingericht.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent.

Ergonomischwerken

Ergonomischwerkenwilzeggen:jewerktopzo’nmanierdathetjelichaamzominmogelijkbelast.Anderskun jeklachtenkrijgen.Erzijnbijvoorbeeldregelsoverhoejegoedkunttillenenoververplichtepauzes.Alsjejong bent,vindjedezeregelsmisschienwatoverdreven.Maarbedenkdatjejeberoepmisschienweldertigofveertig jaaruitoefent.Jemoetduszuinigzijnopjelichaam.

Hulpmiddelen

Jekuntergonomischwerkendoorgebruiktemakenvanhulpmiddelen,zoalseensteekkarretje.Jebelastje lichaamdanminder,omdatjedespullenniethoefttetillen.Ookmoetjegebruikmakenvangebruiksvoorwerpen enmachinesdieveiligzijn,zodatjijgemakkelijkengezondkuntwerken.Bijvoorbeeldwerktafelsdieinhoogte verstelbaarzijn,voldoendelichtenventilatieinruimteswaargewerktwordtofeenslimmeindelingvaneen ruimte,waardoorjeelkaarnietindewegkuntlopen.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Ergonomie.

Staan

Veelmensenstaantijdenshunwerk.Vaakstaanmensennietgoedrechtop.Naeentijdjegaanze‘hangen.’

Daardoorkunjerugpijnkrijgen.

Staan.

Tipsvoorhetstaan

• Kijkrechtvooruit.

• Trekjekinin.

• Ontspanjeschouders.

• Spanjebuikspierenaan.

• Zetjevoetenplatopdegrondenietsuitelkaar.

Zitten

Zitten.

Alsjezittendwerkhebt,iseengoedestoelbelangrijk.Eengoedestoelkunjeinstellen.Ookdehoogtevanhet werkvlakisbelangrijk.Hetwerkvlakmoetietsbovendeelleboogzijn.Jekuntdanjeonderarmenhorizontaal houden.

Tipsvoorhetzitten

• Zitaltijdrechtopenzaknietonderuit.

• Gazovermogelijknaarachterenopdezittingzitten.Zokrijgtjeruggoedsteun.

• Zetjevoetenstevigenplatopdegrond.

• Schuifjestoelaanonderjewerkblad.

• Laatjerugtijdenshetwerkenregelmatigtegendeleuningrusten.

• Zetjebeeldschermopooghoogte.

Tillen

Tillen doe je zo.

Alsjeverkeerdtilt,krijgjeproblemenmetjerug.

Tipsvoorhettillen

• Kijkrechtvooruit.

• Garechtvoorhetvoorwerpstaan.

• Zetjevoetenietsuitelkaar.

• Houdjerugzorechtmogelijk.

• Pakhetvoorwerpstevigvastmettweehanden.

• Houdjearmenzorechtmogelijkenzodichtmogelijkbijjelichaam.

• Tilhetvoorwerpzodichtmogelijkbijjelichaam.

• Draaibijhettillennooitjerug.

Werkhouding

Alleeneenwetdiejoubeschermtisnietvoldoende:jemoetzelfookgoedopletten.Meteenjuistewerkhouding kunjeklachtenvoorkomen.

Tipsvooreenjuistewerkhouding

• Wisseljehoudingaf.

• Voorkomeengedraaidehoudingbijtillenofbukken.

• Maakniettevaakdezelfdebewegingachterelkaar.

• Voorkomdatjemoetreiken.Tilniethogerdanjeschouders.

• Tilniettezwaar.

• Loopniettelangdoormetklachten.Laateenartsernaarkijken.

Opdracht34 Staan

a. Maakvierfoto’svanmensendiestaan.Beoordeeldefoto’s.Staandezemensenopdejuistemanier?Legje antwoorduit.

b. LeesdetipsbijStaan.Kloppenjouwbeoordelingen?

Opdracht35 Zitten

a. Maakvierfoto’svanmensendiezitten.Beoordeeldefoto’s.Zittendezemensenopdejuistemanier?Legje antwoorduit.

b. LeesdetipsbijZitten.Kloppenjouwbeoordelingen?

Opdracht36 Tillen

a. Maakvierfoto’svanmensendieietstillen.Beoordeeldefoto’s.Tillendezemensenopdejuistemanier?Leg jeantwoorduit.

b. LeesdetipsbijTillen.Kloppenjouwbeoordelingen?

Opdracht37 Ergonomischehulpmiddelen

Welkehulpmiddelenvoorergonomischwerkenwordeneropjouwschool,stageofwerkplekgebruikt?Beschrijf drievoorbeelden:

• Welkhulpmiddelishet?

• Waarvoorwordthetgebruikt?

• Waaromwordtdithulpmiddelgebruikt?Welkeproblemenvoorkomjeermee?

• Waarmoetjeoplettenalsjehethulpmiddelgebruikt?

Hulpmiddel

Waarvoor?

Waarom?

Lettenop:

Opdracht38 Ergonomischwerken

Bekijkhetfilmpje.

Filmpje-Ergonomischwerken

a. Noemtweepuntendieverkeerdzijnbijdemeneerdieachterdecomputerwerkt.

b. Watgaaterverkeerdbijdemevrouwdieachterdecomputerwerkt?Leguitwaaromditverkeerdis.

c. Welketweepuntenzijngoedbijdemevrouwdieachterdecomputerwerkt?

d. Watgaaterverkeerdbijdemevrouwdieeendoostilt?

e. WatdoetPaulinegoedbijhettillenvandedoos?

Opdracht39 Postermaken

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteengroepvanviermedestudenten.

a. GebruikstappenplanPostermaken.

Stappenplan-Postermaken

b. Overlegvoorwelksoortbedrijfuitdesport-enrecreatiebranchejullieeenpostergaanmaken.Zoekopinternet naarinformatieover‘tipsergonomie.’Kiessamenmetjegroepdrietips.Maakvandezedrietipseen do’s-and-don’ts-poster.Metdeposterlaatjedetipszienenlegjeuitwatiemandwelennietmoetdoen.

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteengroepvanviermedestudenten.

c. Overlegvoorwelksoortbedrijfuitdesport-enrecreatiebranchejullieeenpostergaanmaken.Zoekopinternet naarinformatieover‘tipsergonomie.’Kiessamenmetjegroepdrietips.Maakvandezedrietipseen do’s-and-don’ts-poster.Metdeposterlaatjedetipszienenlegjeuitwatiemandwelennietmoetdoen.

Voorbeeld van do’s-and-don’ts.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Wettelijkeregelsenwettenvoorfaciliteitenen/ofmaterialenen middelen

Jijenjecollega’smoetengoedenveiligkunnenwerken.Jegastenmoetenveiligengezondindeaccommodatie kunnensportenenrecreëren.Deaccommodatieenhetmateriaalmoetenveiligzijn,maaraanwelkeregelsmoeten zedanvoldoen?Waaraanmoetendemiddelendiegebruiktwordenvoldoen?Welkeregelsgeldenvoor speeltoestellen?Wanneerisdehygiëneindekeukengoed?Welkeregelsgeldenvoorjewerkgeverendeeigenaar vandesport-enrecreatieaccommodatie?Allemaalzakendiebelangrijkzijnbijveiligwerken.

Alsmedewerkersportenrecreatiemoetjewetenhoedeaccommodatieenmaterialeninelkaarzitten.Alsjedat weet,kunjeooksnellermankementensignaleren.Jeherkenteenonveiligesituatieenkuntdanactieondernemen omdesituatieweerveiligtemaken.

Hiernavolgendebelangrijkstewettenenregelswaarjealsmedewerkersportenrecreatiemeetemakenhebt.

HandboekWet-enregelgevingsport(NOC*NSF,CIVIQenIOS)

Erzijnenormveelwettenenregelsvooreen(sport)vereniging.InhetHandboekWet-enregelgevingsportstaan debelangrijkstewettenenregelsvoorsportverenigingen.Inhethandboekstaanonderandereregelsoverhet bestuur,overgeld,oververzekeringenenoverdehoreca.

WetenBesluithygiëneenveiligheidbadinrichtingenenzwemgelegenheden(WHVBZenBHVBZ)

Dewetenhetbesluitgaanoverhygiëneenveiligheidinzwembaden.Deregelsgaanbijvoorbeeldover:

• Hoehoudikzwem-enbadwaterschoon?

• Hoeveeldouchesentoilettenmoetenerinhetzwembadzijn?

• Welkematerialenkanikgebruiken?

• Hoehoudikhetzwembadschoon?

• Legionellapreventie.

• Hoeveelbezoekersmogenertegelijkinhetzwembad?

• Hoeenmethoeveellifeguardsmoetjetoezichthouden?

• Preventievemaatregelenomdegezondheidtebeschermen.

Opdracht40 Hetzwembad

Noemtienmaatregelendieineenzwembadgenomenwordenomdeveiligheidenhygiënetewaarborgen.

Activiteitenbesluitmilieubeheer

InhetActiviteitenbesluitstaanmilieuregelsvanhetRijk.Allebedrijvendieeen'inrichting'zijnvalleneronder. Ditzijnregelsvooronderandereclubhuizen,recreatiebedrijven,buurthuizenenspeeltuinen.Zoals:

• Hetgeluidwaarinjewerktmagniettehardzijn.

• Hoegajezuinigommetenergie?

• Hoeverwerkjeafvalstoffenenafvalwater?

• Hoedoeikaanwaterbesparing?

• Hetmagniettedonkerenniettelichtzijn.

• Deluchtkwaliteitmoetgoedzijn.

VeelvandezebesluitenvindjeookterugindeWetmilieubeheer.

Opdracht41 Hetrecreatiebedrijf

a. Zoekopinternetnaareenvoorbeeldvaneenrecreatiebedrijf.Noteerdenaamenomschrijfwelkeactiviteiten erplaatsvinden.

b. Noteervijfmaatregelendiehetrecreatiebedrijfzalnemenomdehygiëneenveiligheidtewaarborgen.

Warenwetbesluitattractie-enspeeltoestellen

IndeWarenwetstaatwaaraanproductenenapparatuurmoetenvoldoenomgoedgekeurdteworden.Voldoen zeaandezeregels,dankandegebruikergezondenveiliggebruikmakenvandeproducten.Dezewetbestaatom deconsumententebeschermen,maarookdemedewerkersengastenvanbedrijven.DeNVWA(Nederlandse Voedsel-enWarenautoriteit)controleertofbedrijvenzichaandezewethouden.Zoniet,dankrijgenzeeen waarschuwingofeenboete.

Veiligespeelomgeving

Spelendekinderenherkennennietelkgevaar.Daarommoetdespeelomgevingveiligzijn.Inhet Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen staatwanneerdespeeltoestellenvoldoendeveiligzijn.Ermogenbijvoorbeeldgeen scherperandenofuitsteekselszittenopspeeltoestellen.Schroevenmoetengoedweggewerktzijn,anderskun jegewondraken.

Voorbeeldenvanspeeltoestellen

• glijbanen

• kabelbanen

• schommelsenwiptoestellen

• luchtkussens.

Opdracht42 Eenattractieinhetattractiepark

a. Zoekopinternetnaareenvoorbeeldvaneenattractie.Noteerdenaamenomschrijfdeattractie.

b. NoemvijfeisendiedeWarenwetzalstellenomdezeattractiegoedtekeuren.

Keuringvansporttoestellen

Ooksporttoestellenmoetenzoveiligmogelijkzijn.Bijhetontwerpenenhetmakenvandezetoestellenwordtal opveiligheidgelet.Alsjedetoestellengebruikt,moetjeookwetenhoejedezeveiligkuntgebruiken.Deze toestellenwordenvaaksamenmetdefabrikantvandetoestellengekeurd.

Voorbeeldenvansporttoestellen

• touwbanen

• klimmurenenklimwanden

• fitnesstoestellen

• klauterramen

• turntoestellen

• basketbalborden.

Opdracht43 Touwbaan

Touwbaan.

a. Kijknaardefotovandetouwbaanennoemvijfeisendieerbijdekeuringgesteldwordenomdezetouwbaan goedtekeuren.

b. Noemvijfmaatregelendiedemedewerkersportenrecreatieneemtomdeveiligheidvanzijngastente garanderen.

Keurenvansportveldenenmateriaal

Jegastenmoetenopeenveiligsportveldkunnenbewegen.Desportveldenwordengekeurddoordesportbonden. Ditisbijvoorbeeldbelangrijkbijheelveelregenval.Ishetvelddannogbespeelbaar?Kandewedstrijdnog doorgaan?Sportbondennemendaneenbeslissing.

Daarnaastkunnensportbondenooksportmaterialenkeuren.Hierbijmoetjedenkenaanvoetballen,tennisballen enrugbyballen.Hetlossesport-enrecreatiemateriaaldatjeaanschaftisalgoedgekeurd.Dewinkelwaarjedit materiaalaanschaft,moetgoedgekeurdmateriaalverkopen.Alsjehierovertwijfelt,beljedefabrikant.

Opdracht44 Degrasmat

Sportersdiesportenopeenslechtegrasmatkunnenblessuresoplopen.Noemdrievoorbeeldenvaneenblessure diejealsgevolgvaneenslechtegrasmatkuntoplopen.

Wetmilieubeheer

DeregelsvoorhetwerkenmetgevaarlijkestoffenstaanindeWetmilieubeheer Dezewetisopgestelddoorde overheidomhetmilieutebeschermen.Hijgaatoververgunningen,heffingenenmilieueisen.Alseenbedrijf bijvoorbeeldeenactiviteituitvoertdiehetmilieuzalbelasten,danmoethetbedrijfdaarvooreen omgevingsvergunningaanvragen.Jebelasthetmilieubijvoorbeeldalsjegaatbouwenofeenboomkapt.Maar denkookaanhetveleafvaldateenrecreatieparkofeenrestaurantheeft.Indekeukenishetaltijdeenuitdaging omzominmogelijketenswarenwegtehoevengooien.

Opdehoogte

DeWetmilieubeheerisergveelomvattendenverandertooksteeds.Hetuitvoerenvandezewetisdanookwerk voormensendieerechtverstandvanhebben.Jemoetalssport-enrecreatiebedrijfwelopdehoogtezijnvan wetten,regelsenbesluiten.DeWetmilieubeheerbestaatuitverschillendewettenenbesluiten.Erzijnwettendie hetletterlijkemilieu(deomgeving,denatuur)beschermen.Erzijnwettendiedierenbeschermenenwettendie demensbeschermen.

Eenaantalwettenenregelswaarmeedemedewerkersportenrecreatietemakenkrijgt

• datjenietzomaar(openbare)terreinenmaggebruiken(zoalseenbos)

• Wetgeluidhinder

• Natuurbeschermingswet

• Wetvervoergevaarlijkestoffen(zoalschloorvoorinhetzwembad)

• hoejeafvalverzamelt,verwerktenvervoert.

WebsitesWet-enregelgeving

Website-HandboekWet-enregelgevingNOCNSF

Website-Wettenoverheid

Website-VoedingscentrumHACCP

Website-TUVbedrijfscertificering

Website-ProtocolVerantwoordZwemmen

Opdracht45 Wetmilieubeheer

Demedewerkersportenrecreatiekantemakenkrijgenmetdevolgendewettenenregels:

• Datjenietzomaar(openbare)terreinenmaggebruiken(zoalseenbos)

• Wetgeluidhinder

• Natuurbeschermingswet

• Wetvervoergevaarlijkestoffen(zoalschloorvoorinhetzwembad)

• Hoejeafvalverzamelt,verwerktenvervoert.

Noemvanelkvandegenoemdewettenofregelseenvoorbeeldvanhoejehiermeetemakenkuntkrijgen.

HACCP

HACCPstaatvoorveiligwerkenenvaltonderEuropesewetgeving.DelettersHACCPstaanvoorHazardAnalysis andCriticalControlPoints.DeNederlandsevertalingis:Gevarenanalyseenkritischecontrolepunten.Bedrijven moetengoedkijkenaanwelkeregelsvandeHACCPzezichmoetenhouden.Datstaatbeschrevenineen hygiënecode.

Hygiënecode

Dehygiënecodebestaatuiteenaantalvoorschriftenenmaatregelendieervoorzorgendatlevensmiddelen hygiënischwordenbewerktenbewaardenveiligzijnvoorconsumptie.Decontrolepuntenbeginnenbijde ontvangstvangrondstoffeneneindigenalshetvoedselisafgeleverdenhetafvalisverwijderd.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Iederbedrijfdatwerktmetvoedselisverplichtdehygiënecodetevolgen.Alshetbedrijfvolgensdiecodewerkt, voldoethetaandeeisendieHACCPstelt.DeNederlandseVoedsel-enWarenautoriteitcontroleertdenaleving vandehygiënecode.

Heel veel bedrijven hebben te maken met de HACCP-richtlijnen.

LeesmeerinVerdiepingsstof-ControleHACCP.

Opdracht46 HACCP

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bekijkdefilms.

HACCPWok

HACCPShoarma

b. Beschrijf:

• Watishieraandehand?

• WatgaaternietgoedalshetgaatomHACCP?

• Hoemoethetwel?

BespreeksamenwaarjeopmoetlettenalsjejehoudtaanHACCP.

Kwaliteitszorg

Kwaliteitszorgisalleswateenorganisatieofinstellingdoetomervoortezorgendatzegoedeproductenof dienstenleveren.Hetbegintermeedatorganisatiesvanalleactiviteitenvastleggenhoezeuitgevoerdmoeten worden.HierbijmoetenorganisatieszichhoudenaanderegelsvandeArbowetenmilieuwetten.Deregelsworden ookgecontroleerd.Alshettochvaakandersgaatdanafgesproken,moeteronderzochtwordenhoedatkomt. Deregelszijndanmisschienonduidelijkofmoeilijkuitvoerbaar.Danmoetdeorganisatiedeuitlegverbeterenof opeenanderemaniergaanwerken.

Hetbelangvankwaliteitszorg

Hetdoelvankwaliteitszorgisdatjeallesvolgensderegelsuitvoert.Ditzorgtvooreenveiligemaniervanwerken meteenconstantekwaliteit.Doorallemaalopdezelfdemaniertewerken,weetiedereenwathijkanverwachten. Datzorgtvoortevredenwerkgevers,werknemersenklanten.Omtelatenziendatjouwbedrijfopdeafgesproken manierwerkt,zijnerkeurmerken.Eenkeurmerkiseenonderscheidingstekenofcertificaat.Ditwordtverleend dooreenerkendeinstantie.

Opdracht47 Kwaliteitszorg

Leguitwaaromhetbelangrijkisdatjeopjewerkplekaandachthebtvoorkwaliteitszorg.Gebruikjeeigenwerkplek alsvoorbeeld.

Kwaliteitssystemen

Eenkwaliteitssysteemishetgeheelvanprocedures,processenenmiddelendienodigzijnomdekwaliteitineen organisatietecontrolerenenteverbeterenalshetnodigis.

ISO

EenvandekwaliteitssystemenisISO.ISOstaatvoorInternationalOrganizationforStandardization.DeISO 9001-normiseenkwaliteitsnorm.AlsjevoldoetaandezeeisenkunjeeenISO9001-certificaatkrijgen.Hiermee bewijsjedatdeorganisatieaankwaliteitszorgdoet.

Alsorganisatiegeefjedaarmeeaandatje:

• zegtwatjedoet

• doetwatjezegt

• hetbewijst.

Bijhettoetsenvankwaliteitbeoordeeljeofdeorganisatievoldoetaande gesteldekwaliteitseisen.Ditbeoordelenkanoptweeverschillendemanieren: jekunteeninterneofeenexternekwaliteitstoetsingdoen.

Internekwaliteitstoetsing

Bijeeninternekwaliteitstoetsingkijktdeorganisatiezelfhoehetgaatmetdekwaliteitvandedienstverlening. Dezetoetsingwordtbijvoorbeeldgedaandooreenwerkgroepwaarindiversemedewerkersvandeorganisatie zitten.Dezewerkgroepkaninterviewsenvragenlijstenafnemenbijmedewerkers,klantenenhunfamilieomte kijkenhoehetstaatmetdekwaliteitvandegebodendienstverlening.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

DePDCA-cyclus

PDCA-cyclus.

DePDCA-cyclusheeftvieractiviteitendiejesteedsherhaalt.DevieractiviteitenindePDCA-ofkwaliteitscirkel zijn:

Plan

Bedenken:Inditonderdeelkijkjenaardebestaandesituatie.Jebedenkteenplanvoorverbeteringmetdoelen diejewiltbehalen.

DO

Uitvoeren:jevoerthetplanuit.

Check

Controleren:Jecontroleertofhetplanheeftgewerkt.Hebjededoelenbehaald?

Act

Aanpassen:Jestelthetplanbij.Ditkunjedoenomnietbehaaldedoelenalsnogtebehalenofomnieuwe verbeteringendoortevoeren.

Doordezemaniervanwerkenkunjezelfnagaanofjehetwerkgoedhebtgedaanenhoehetbeterkan.

Opdracht48 PDCA-cyclus

LeesdesituatiesennoteerinwelkefasevandePDCA-cyclusjejeinelkesituatiebevindt.

Situatie1

Jehebtinjewerkgemerktdatdevolgordevanbepaaldetakennieterghandigis.Samenmetjeleidinggevende hebjebedachthoehetanderskan.Jegaatdezeverbeteringnuuitvoeren.

a. InwelkefasevandePDCA-cycluszitjenu?

Plan

Do

Check

Act

b. Legjeantwoorduit.

Situatie2

Jijenjecollega’skomenelkekeertijdtekortvooreenbepaaldetaak.Jeleidinggevendeheeftdaaromderoosters aangepast.Jehebtnueenuurlangerdetijdvoorhetuitvoerenvandetaak.Aanheteindvandeweekkomtde leidinggevendebekijkenofhetgeluktisomdetaakuittevoeren.

c. InwelkefasevandePDCA-cycluszitjenu?

Plan

Do

Check

Act

d. Legjeantwoorduit.

Situatie3

Jemerktdatdeafvinklijstvanhetschoonmaakroosternietofnietgoedwordtingevuld.Ditisniethandig,want jeweetnunietwaterisgedaan.Jebespreektditonderwerptijdenseenwerkoverlegenbedenktoplossingen.

e. InwelkefasevandePDCA-cycluszitjenu?

Plan

Do Check Act

f. Legjeantwoorduit.

Situatie4

Eenaantalwekengeledenwerdennietalleafsprakenindeagendagezet.Datzorgdevoorveelproblemen.Er werdeennieuwprogrammaingevoerd,zodatmedewerkersvanafhuneigencomputerafsprakenkondeninplannen. Numerktdeleidinggevendedatditnogsteedsnietgoedgedaanwordt.Hijonderzoektwaarditaanligtenwat erbeterkan.

g. InwelkefasevandePDCA-cycluszitjenu?

Plan

Do Check Act

h. Legjeantwoorduit.

Opdracht49 WerkenmetdePDCA-cyclus

a. GeefeenvoorbeeldwaarinjijvolgensdePDCA-cyclushebtgewerkt,ofwaarinjevolgensdePDCA-cycluszou kunnenwerken.

b. WerkhetvoorbeeldinP-D-C-Auit.

Externekwaliteitstoetsingencertificering

Bijeenexternetoetsingofauditcontroleerteenonafhankelijkbureaudekwaliteitvandeorganisatie.Bijeen auditwordtzoweloppapier,hetbeleid,alsindepraktijkgekekenofaandegesteldeeisenwordtvoldaan.Voldoet deorganisatieaanalleeisen,danzalzijgecertificeerdworden.Metdezecertificeringkandeorganisatielaten ziendatzeeengoededienstverleninglevert.

Keurmerken

Jekuntjegastenlatenziendatjeaccommodatiegoed,schoonenveiligis.Ditkanookvoordedienstdiejeverleent ofhetmateriaaldatjegebruikt.Daarvoorkunjeeenkeurmerkaanvragen.Erzijnverschillendeorganisatiesdie zo’nkeurmerkgeven.Bedrijvenkunnenditkeurmerkbijdeingangophangen.Zoziendegastenhetdirectbij binnenkomst.Zewetendandatzeeenveiligengezondbedrijfbinnenlopen.

Voorbeeldenvankeurmerken

• toegankelijkheidssymbool

Ditiseenkeurmerkvoorgebouwenwaargehandicaptengemakkelijkenveiliginkunnenbewegen.Hetbedrijf heeftdanonderandereeenbredeingang,eenruimekleedkamerenbijvoorbeeldeen‘luie’trap.

• keurmerk‘LandelijkeErkenningsregelingFitness’

Heefteenfitnesscentrumhetkeurmerk‘LandelijkeErkenningsregelingFitness’,danisheteenprofessioneel lokaalcentrumvoorsportenbewegen,datervoorzorgtdatkennis,informatieenexpertisetoegankelijken beschikbaarzijnvoordegebruikers.

• keurmerkVeilig&Schoon

ZwembadeninNederlandmoetendeaangesteldewet-enregelgevingvolgen.HetKeurmerkVeilig&Schoon dathetzwembadgehoorgeeftaandewenseneneisendieklanten,eigenaren,zwembadmanagementen overhedenstellenaanzwembaden.HetKeurmerkVeilig&SchoonwordtuitgegevendoorStichting Zwembadkeur®.HetKeurmerkiseen,doordezwembadbrancheingestelde,regelingmethetwettelijkkader alsbasisendaarbovenopeenaantalextrakwaliteitseisen.

Websiteskeurmerken

Website-Zwembadkeur

Website-TÜVbedrijfskeurmerk

Opdracht50 Externekwaliteitstoets

a. Waaromlaateeninstellingdecontroledoendooreenexterneorganisatie?

b. Watiseenanderebenamingvoordezekwaliteitscontrole?

c. Waaromwileenbedrijflatenziendathetaanbepaaldenormenvoldoet?

Opdracht51 Zichtbarekwaliteit

Gaopzoeknaardrieorganisatiesuitdesport-enrecreatiebranchebijjouindebuurt.Kiesverschillendesoorten bedrijvenofinstellingen.Opwelkemanierlatenorganisatiesziendatzekwaliteitbieden?Kijkeventueelookop dewebsitevandedrieorganisaties.

Onderzoekofjekuntachterhalenofdeinstellingeneenkwaliteitscertificeringhebben.

Maakeenlijstvandegekozeninstellingenennoteer:

• naamorganisatie

• soortdienstverlening

• adreswebsite

• gecertificeerd,noemdenaamvandecertificering.

Naam

Soortdienstverlening

Adreswebsite

Certificering

Opdracht52 Keurmerken

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

Neemeenorganisatieuitdesport-enrecreatiebranchealsuitgangspunt.Datkaneensportverenigingzijn,maar jekuntookdenkenaandeorganisatiewaarjewerkt,jestagebedrijfofmisschienweljeeigenschool.

Deinformatiediejevoordezeopdrachtnodighebtisveelaltevindenopinternet,maarjekuntookeenmedewerker vandeorganisatievragen.

a. Geefaanwelkekeurmerkenertevindenzijnbinnendeorganisatie.

b. Geefaanwelkekeurmerkenervolgensjounogmeertebehalenzijndoordezeorganisatie.

c. Zoeksamenmeteenmedestudentuitwatdeorganisatiemoetdoenomdezekeurmerkenaantevragen. Beschrijfdezestappeninhetkort.

d. Julliemoetendeleidinggevendeervanovertuigenomeenvandekeurmerkenaantevragen.Noteerde argumentenwaarmeejehemwiltovertuigen.

e. Deleidinggevendeisnietzogemakkelijkteovertuigen.Welkeargumentenzalhijhebbenomhetkeurmerk nietaantevragen?

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Afsprakenenprocedureseigenbedrijf

Iederemedewerkersportenrecreatiekrijgttemakenmeteenenormebergaanregels.Ditzijnregelsdievoorelk sport-enrecreatiebedrijfgelden.Daarnaastzijnerafsprakendiealleenbinnenhetbedrijfwaarjijwerktgelden. Ditzijnafsprakenenregelsomhetwerkinjouwbedrijfveiligenookprettigtelatenverlopen.Voorjou,jecollega’s envoorjegasten.

Naastafsprakenzijnerookprocedures.Eenprocedureiseenreeksafsprakendieopvolgordemoetworden uitgevoerd.Eengoedvoorbeeldishettoezichtsplanvaneenzwembad.Iederzwembadmoetdithebben.Inhet toezichtsplanstaanregelswaaraaniederetoezichthouderzichmoethouden.Erstaanookafsprakeninoverwat jemoetdoenbijeenonveiligesituatie.Vaakmoetjeeenaantaldingenachterelkaardoenomeenonveilige situatieoptelossenoftevoorkomen.

Opdracht53 Afspraakofprocedure

a. Leesdesituatiesenbeantwoorddevragen.

Situatie1

Mikeruimtalleballenopdiehijvoorzijnactiviteitheeftgebruikt.Hijwasmettwintigouderenlekkereenstukje gaanwandelen.Tijdenshetwandelenheefthijspelletjesgedaanmetdeballen.

b. Ditiseen... afspraak. procedure.

c. Dezegeldtvoor... ditbedrijf. debranche.

Situatie2

Erisvoordeballeneenaparteballenkar.Mikedoetdeballenerinenhetslotjeerop.Zoslingerendeballenniet rond.

d. Ditiseen... afspraak. procedure.

e. Dezegeldtvoor... ditbedrijf. debranche.

Situatie3

DaarnasluitMikehetmaterialenhokafendoethijdezaalopslot.DesleutelhangtMikeweeropinhetkastjebij dehuismeestervandesportaccommodatie.Zoishetafgesproken.

f. Ditiseen... afspraak. procedure.

g. Dezegeldtvoor... ditbedrijf. debranche.

Situatie4

Erstaanvoldoendetoezichthoudersbijhetvrijzwemmen.Erzijnzeker125kindereninhetzwembad.Iedere toezichthouderweetwaarhijmoetstaanenwathijmoetdoen.

h. Ditiseen... afspraak. procedure.

i. Dezegeldtvoor... ditbedrijf. debranche.

Situatie5

Ineensisereenruzietjetussenvierkindereninhetzwembad.Tweetoezichthoudersgaanernaartoe.Deanderen nemendepositievandetweeover.Deruziewordtopgelost.IndepauzeschrijftMaaikeinhetlogboekopdater eenruzietjeisgeweest.Zijschrijftophoedetoezichthoudershebbengehandeld.Ookzetzijerbijdatdevolgende keerextraopdezekinderengeletmoetworden.

j. Ditiseen... afspraak. procedure.

k. Dezegeldtvoor... ditbedrijf. debranche.

Milieubewustwerken

Hetmilieuisdeomgevingwaarinwij,dedierenendeplantenleven.Milieubewustwerkenbetekentopzo’n manierwerkendatdeomgevingzominmogelijkschadeondervindt.

CO₂

Doorbijvoorbeeldhetverbrandenvanolie,gasenkolenvoorenergieentransportkomterveelCO2 indelucht. Ditzorgtervoordatdetemperatuuropaardestijgt.Ditheeftweereenstijgingvandezeespiegeltotgevolg, beschadigingvannatuurdoorhitteendroogte,envoedselonzekerheidvoormensendier.InNederlandziejedat hetklimaatextremerwordt.Zokanhetdeenedagheelwarmzijnendedagdaarnakanhetstormen.

Voorbeeldenvanmaatregelenommilieuvervuilingtegentegaan

• afvalverminderen

• afvalscheidenvoorhergebruik(recyclen)

• energieverbruikverminderen

• duurzaamwerken.

Afvalverminderen

Veelartikelenzijnverpakt.Aldezeverpakkingenlevereneenbergafvalop.Opdenduurisdateengrootprobleem.

Plasticsoep op het strand.

Tipsomdehoeveelheidafvalteverminderen

• nadenkenvoorjeietskoopt:hebjehetechtnodig?

• ietsleneninplaatsvankopen

• weggevenofverkopenwatjenietmeernodighebt

• artikelenkopenzonderverpakking

• deverpakkingenhergebruiken

• geenproductenkopendieperstukzijnverpakt

• zelfeentasmeenemen.

Opdracht54 Hoeveelafvalproduceerjijopeendag?

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

a. Denknaoverwatjegisterenallemaalhebtgedaan.Hoeveelafvalhebjedaarbijgemaakt?Bijvoorbeeld:iets gekochtinverpakking,tasjesgebruiktvandewinkel,eenblikjefrisdrankgedronken,eenboterhamzakje weggegooid.

Maakvoorjezelfeenlijstvanhetafvaldatjehebtgeproduceerd.

b. Vergelijkjouwlijstmetdievanjemedestudenteninjegroepje.Watvaltjeop?

Afvalscheidenvoorhergebruik(recyclen)

Hetisbelangrijkomdehoeveelheidafvalzokleinmogelijktemaken.Maakdaaromzoveelmogelijkgebruikvan productendieduurzaamzijn.Ditzijnproductendiehetmilieuzominmogelijkbelastenendielangmeegaan. Alshetproductnietmeertegebruikenisomdathetversletenis,dankanhetvaakopnieuwwordengebruiktals grondstofvooreennieuwproduct.Hiervoorishetnodigomafvalgescheidenintezamelen.

Recycling

Duurzaamwerkenhoudtookindatjeafvalscheidt.Afvaldatgescheidenis,kangerecycledworden.Zokan bijvoorbeeldvanoudpapierweernieuwpapiergemaaktwordenenvanoudglasweernieuwglas.Hetheleproces vangescheideninzamelingenhetterugwinnenvanmaterialenuitafvalnoemjerecycling.

Welkafvalkunjescheiden(recyclen)?

• glas

• papierenkarton

• gft-afval

• kleinchemischafval

• plastic

• metaal

• textiel

• batterijen

• plasticverpakkingen

• kleinehuishoudelijkeapparatenmeteenstekker

• halogeenlampen

• spaarlampen,ledlampenentl-lampen.

De afvalscheidingswijzer legt uit waar welk afval hoort.

Dewetmilieubeheerzegtietsoverhetverzamelen,verwerkenenvervoerenvanafval.Iedersport-enrecreatiebedrijf heefthiervoorookeigenproceduresenafsprakenopgesteld.NietalleenomdatdeWetmilieubeheerditvraagt, maarvooralookomdathetbedrijfschoonmoetzijnenblijven.

Verzamelbakken

Bijhetverzamelenvanafvalishettegenwoordignormaaldat jedatgescheidendoet.Elkbedrijfheeftditopeeneigenmanier georganiseerd.Speciaalhiervoorwordenverzamelbakken aangeschaft.Degroeneengrijzebakkenzijnhiervanbekende voorbeelden.Ookzijnerspecialebakkenvoorpapierenglas.

Jemoetvoorkomendatafvalrondgaatzwerven.Zorgdusvoor voldoendeafvalbakken.Zorgdatjebedrijfopgeruimdisendat klantenziendatjeopruimt.Danzullendegastenditooksneller doen.Jebedrijfblijftopdezemanierschoon.Jestraaltals bedrijfuit:latenwesamenonsbedrijfschoonhouden.

Afval scheiden in verschillende afvalbakken.

Jouweigenverantwoordelijkheid

Jehebtalsmedewerkersportenrecreatieookeeneigenverantwoordelijkheidalshetgaatoverafvalenmilieu. Houdjeaandeafsprakenenprocedures,maardenkooknaoverhoejespullenkunthergebruiken.Veelspullen, ookafval,kunjeopeenanderemaniergebruiken.Dezespullenhoefjedannietwegtegooien.Gajebewustom metafval,dankandatookgeldbesparen.Somslevertafvalverzamelenookgeldop.Nadekerstdagenkerstbomen inzamelenennaardegemeentebrengen,levertinsommigegemeentenwelenkeleeuro’sop.

Opdracht55 Waarmoethetheen?

Zoekopinternetopwaarjedezesoortenafvalmoetweggooien.

a. Glas

b. Papierenkarton

c. Gft-afval

d. Kleinchemischafval

e. Plasticverpakkingen

f. Schroeven

g. Frituurvet

h. Textiel

i. Batterijen

j. Melkpak

k. Kleinehuishoudelijkeapparatenmeteenstekker

l. Halogeenlampen

m. Spaarlampen,ledlampenentl-lampen.

Opdracht56 Welkeafvalbak?

Treklijnennaardejuisteafvalbak.

Opdracht57 Afvalwijzer

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

a. Zoekdeafvalwijzervanjegemeenteopinternetop.Welkeinformatievindjeindeafvalwijzer?

b. Zoekvanverschillendematerialenophoedezeweggegooidmogenworden.Maakhieroveriedereenvraag vooreenquiz.Zetdezeopeenkaartje.Alsgroepjehebbenjullienuviervragen.

c. Organiseeralsgroepeenquizoverdeafvalwijzer.

Duurzaamwerken

Duurzaambetekentdatjeverstandigomgaatmetmensenmilieu.Duurzaamwerkenisnietalleengoedvoor mensenmilieu,maarookvoordeorganisatie.Duurzaamheidgaatoverslimmekeuzesmaken.Enkelebasisregels:

1. Gaverstandigommetenergie.

Jemoetproberenomminderenergieteverspillen.Ditbetekentlichtenuitschakelenalsjezenietnodighebt, energiezuinigeapparatenofspaarlampengebruikenenvakerlopenoffietseninplaatsvanmetdeautote rijden.

2. Produceerzominmogelijkafval.

Hetisbelangrijkomweinigafvaltemaken.Jegebruiktnietmeervanproductendannodigis.Kijkbijhet boodschappendoendusgoednaardehoudbaarheidsdatum,zodatjegeenvoedselweghoefttegooien. Gebruikherbruikbarespulleninplaatsvanwegwerpproducten.Ookkunjerecyclen,watbetekentdatje materialenzoalsplastic,papierenglasopnieuwkuntgebruikeninplaatsvanzewegtegooien.

3. Beschermdenatuur.

Wemoetenvooronzebossen,oceanenendierenzorgen.Ditbetekentdatwegeenbomenonnodigkappen, geenafvalindeoceanengooienengeendierenschaden.

Aldezemaatregelendragenbijaanduurzaamwerkenenverminderingvankosten.

Opdracht58 Hoeduurzaambenjij?

a. Jekomtthuisnaeenlangedagwerken.Watgajedoen?

Jebesteltlekkereenpizzaatjenazo’nlangedagwerken.

Jepaktdefietsomevensnellangsdesupermarkttegaan.

Jekijktofjenogwatindekoelkasthebtenmaakteenlekkersoepje.

b. Nahetetendoejedeafwasendan: plofjeopdebankvoordetelevisie pakjeeenboekengajelekkerbuitenzitten wasjejelievelingsjurk,omdatjediemorgenaanwilt

c. Indeavondwordtheteenbeetjekoud.Watdoeje?

Jedoeteenlekkerwarmetruiaan.

Jedoetalvastdeelektrischedekenaan.

Jegaatevenlekkeronderdezonnebank.

d. Devolgendeochtendplanjeeenvakantiemetjevriend.Watgajedoen? methetvliegtuignaareenhotelopeenwarmeiland lekkerwegineigenlandmeteententjeeneenfiets metdetreinopdebonnefooinaarFrankrijk

e. Elkantwoordiseenaantalpuntenwaard.Teljepuntenbijelkaarop.

1. 1e =2,2e =1,3e =0

2. 1e =1,2e =0,3e =2

3. 1e =0,2e =1,3e =2

4. 1e =2,2e =0,3e =1

Score0-2

Jebentergduurzaambezig.Jedenktaanhetmilieudoornietzomaarnieuwvoedseltekopenenjedoetlekker eentruiaanalshetkoudis.

Score3-5

Jebentniethelemaalduurzaambezig,maarjedenkterbijsommigezakenwelaan.Probeerbijalleswatjedoet duurzaamtewerken,zodatjehetmilieuenjezelfnietbelast.

Score6-8

Jebentnietzoduurzaambezig.Jepaktbijvoorbeeldlieverdeautoofhetvliegtuigdandefiets.Ditisnietgoed voorhetmilieu.Zobrengjenietalleenhetmilieuingevaar,maarookjezelfenjeomgeving.

f. Welkescorehebjebehaald?

g. Benjetevreden?Leguitwaaromwelofniet.

Energieverbruikverminderen

Dehoeveelheidenergiediewordtgebruikt,neemtnogsteedstoe.Demeesteenergiewordtgehaalduitfossiele brandstoffen.Fossielebrandstoffenzijnontstaanuitrestenvanplantaardigendierlijkleven,zoalsaardolie, aardgasensteenkolen.Ditzijndegrondstoffenvanbijvoorbeeldbenzine,asfaltenkerosine.Ookelektriciteit wordtvooralgemaaktmetfossielebrandstoffen.

Minderenergieverbruikisgoedkoper,geeftminderluchtvervuilingenvermindertdeopwarmingvandeaarde. Zuinigomgaanmetverlichting,verwarming/koelingenelektrischeapparatuurhelptdaarbij.

Tipsomminderenergieteverbruiken

• Onnodigeverlichtinguitdoen.

• Gebruikmakenvansensoren,waardoorlampenalleenaangaanalsdesensorbewegingregistreert.

• Zuinigelampengebruiken.

• Deverwarminglagerzetteninruimtesdiejenietgebruikt.

• Gebruikmakenvaneenthermostaat.

• Deaircouitzettenbijhetverlatenvanderuimte.

• Eengoedezonweringgebruiken.

• Apparatendiejenietgebruikt,uitzetten.

Jekuntookenergiebesparendoorandereenergiebronnentegebruiken.Duurzameenergieisenergiewaarbijje hetmilieunietbelast.Duurzameenergiewordtgehaalduitbronnenzoalszonenwind.Dezebronnenrakennooit op.

Opdracht59 Energieverbruikverminderen

a. Onderzoekoferopjouwschoolofstagegedachtwordtaanhetverminderenvanhetenergieverbruikenofje ditzelfookdoet.

b. Vuldetabelinoverjouwschoolofstage.

Verwarmingvrijhouden(nietachterkastenbijvoorbeeld)

Lichtenuitinruimteswaarniemandis

Gebruikvansensorenvoorlicht

Spaarlampen

Computersuitalszenietgebruiktworden

Zonweringzodataircomindervaakaanhoeft

c. Vuldetabelinoverjouwhuis.

Verwarmingvrijhouden(nietachterkastenbijvoorbeeld)

Lichtenuitinruimteswaarniemandis

Gebruikvansensorenvoorlicht

Spaarlampen

Computersuitalszenietgebruiktworden

Zonweringzodataircomindervaakaanhoeft

Opdracht60 Regelsenafspraken

a. Kieseenorganisatieuitdesport-enrecreatiebranchealsuitgangspunt.Datkaneensportverenigingzijn,maar jekuntookdenkenaandeorganisatiewaarjewerkt,jestagebedrijfofmisschienweljeeigenschool.

Noteeraanmetwelkeveiligheids-en‘duurzaamheid’regelsjijtemakenhebt.

Nee Ja

Tips

Nee Ja

Tips

b. Hoegaatjouworganisatieommetafvalpreventie?

c. Beschrijfdrieregelsofafsprakendiebinnenjouworganisatiegeldenomveiligenprettigtewerken.

Verdiepingsstof-Ergonomie

Bekijkdefilmpjes.

Filmpje-Hulpverlenensaltoaouitrekstokvooraanzicht

Filmpje-Videotiltechnieken

Vantennisrackettottenniselleboog:hoetrillingendempen?

Eengoedracketisvoordesporterheelpersoonlijk.Detopspelerzalvooreenanderracketkiezendandebeginnende speler.Eentopspelerzaldebalmetmeerprecisiekunnenraken,wateenkleinereschokenmindertrillingentot gevolgzalhebben.Bijdebeginnendespelerzalditeerderoverbelastingsklachtenaanpolsofelleboogtotgevolg hebben.Metergonomiewordtvooralgeprobeerdomdeschokkenentrillingenbijelkbalcontactaantepakken.

Gripmaatenmateriaal

Eenjuistegripmaatisvanbelangomdespierengoedtelatenwerken.Bijeentesmalleoftebredegripgaatde spelerharderknijpenomgriptehouden.Zozalelkbalcontacthardopjearmspierenwerken.Deachthoekige vormvandegripvoorkomthetdraaienvanhetracket.Lagenvilt,gelofpolyurethaanschuimophethandvat absorberendeschok.

Framemateriaal

Totdejaren70warenderacketsvanhoutgemaakt.Houtdemptgoed,maariszwaar.Tegenwoordigwordteen composietmateriaalgebruiktvangrafietmettitanium,kevlarofglasfiber.Dezematerialenhebbenverschillende kwaliteiten.Titaniumissterk,lichtenheefteengoededemping.Glasfiberisweerzwaarderenflexibeler.Een compromiskaneenstijfracketmeteenflexibeleschachtzijn.

Snaren:spanningentrillingsdemper

Debespanningvandesnarenhangtafvanspeelwijze,techniek,krachtenvoorkeur.Eenlagespanninggeeftmeer comfort,jekuntharderslaan,detrillingenwordengoedopgevangen.Jebalcontrolevermindertwel.Eenhogere spanninggeeftmeercontrole,maardetrillingenwordenminderopgevangen. Darmsnarengevendemeestetrillingsdemping.Tochwordentegenwoordigvooralsynthetischenylonsnaren gebruikt.Dezezijnduurzaamengoedkoper.Ookdediktevandesnarenisbepalend.Mensenmetelleboogklachten hebbenmeerbaatbijdunneresnaren.

Eentrillingsdemperiseenrubbereninzetstukdatoveroftussendesnarengeplaatstwordt.Hetideeisdatdaardoor deschokentrillingenbijbalcontactminderopdearmwordenovergedragen.Onderzoektoontaandatspelers geenverschilincomfortervarenmetofzondertrillingsdemper.

Tennisbal

Dewedstrijdbalisvolledigvastgelegddoorreglementen.Dedoorsnede,hetgewichtendestuiterhoogteisbepaald. Voordetrainingwordenvaakminderhoogstuiterendeballengebruikt.Dezezijnminderbelastendvoordepols enelleboog.Jongetennissersgebruikenookdezachtereballen.Ditgeeftmeertijdomdebalterugtespelen, maarkanookblessurepreventiefwerken.

Bron: http://www.ergonomiesite.be/product/tennisracket.htm

Verdiepingsstof-ControleHACCP

Bedrijvenwordenregelmatiggecontroleerd.Ditgebeurtvaakdoorexterneinstanties,zoalsdeNVWA(Nederlandse Voedsel-enWarenautoriteit).DeNVWAcontroleertnamensdeoverheiddewettelijkeregelsbinnencateringen horeca.

Website-NederlandseVoedsel-enWarenautoriteit(NVWA)

OokkunjenogweleenseenISO-controleurverwachten.DitinverbandmetdeISO-normeringvanhetbedrijf.

Decontroleshoudenjou,jecollega’senhetbedrijfscherp.Decontroleszijnbedoeldomdeafgesprokenprocedures, processenenmaterialendiegebruiktworden,volgensdemanierdieisvastgelegd,tecontroleren.Hetisookeen instrumentomjebedrijfteveranderen.DecontrolepuntenkomenvoortuitdeverschillendeNederlandsewetten overvoedselveiligheid.Veelvandezewettenvindjeterugindehygiënecodes.

3.5 Veiligheidbevorderen

Watdoejeomeenveiligesituatietewaarborgen?Welkeafsprakenzijnerbinnendeorganisatiegemaakt?Wat doejeomonverwachteofonveiligesituatiesoptelossenofzelfstevoorkomen?

Zoalsjealeerdergelezenhebt,iseengoedevoorbereidingbelangrijkomdeveiligheidtebevorderen.

Stappenplanomdeveiligheidtebevorderen:

1. Bereidjegoedvoor.

2. Controleerdesituatie.

3. Signaleeronveiligheden.

4. Handelomdesituatieveiligtemakenoftehouden.

5. Evalueerenrapporteer.

Voorbereiden

Tijdensdevoorbereidingzorgjeernietalleenvoordatjevoldoendekennishebtoverveiligheidenonveiligheid. Jeprobeertjeookvoortestellenwelkeonveiligesituatieszichkunnenvoordoen.Jemoetdaarbijdenkenaan:

• eenveiliggevoel

• fysiekeveiligheid

• veiligefaciliteitenenmaterialen

• veiligeactiviteiten.

Jebereidtjevooropjeeigenwerkzaamheden.Jevraagtjedaarbijhetvolgendeaf:

• Hoekunjijalsmedewerkersportenrecreatiedeveiligheidbevorderen?

• Hoemoetjeinbepaaldeonveiligesituatieshandelen?

Ookcontroleerjedeactiviteitofdesituatiebijzoweldevoorbereidingalstijdensdeuitvoering.Alsdeactiviteit afgelopeniscontroleerjenogmaals,zodatjeookeenveiligesituatieachterlaat.Zodoejeerallesaanomde situatieveiligtemakenentehouden.

Weethoejemoethandelen.

Zelfsnadatjeallesgecontroleerdhebt,kunnenerdingenmisgaan.Zorgeraltijdvoordatjegoedweethoeje moethandelenalserietsgebeurt.Jemoetverstandhebbenvanwatjedoet.Hierbijkanhetvolgenderijtjehelpen.

1. Kendeafsprakenenregels.

2. Kendegebruiktematerialen.

3. Hebaltijdeen‘planB’(alsjesportieveenrecreatieveactiviteitnietbuitenkunnen,doedaneenactiviteit binnen).

4. Weetwelke(spel)regelserzijn.

5. Weetwiejegastenzijn.

6. Weetwelkedingenerkunnengebeuren.

7. Weetwatjezelfkanenmag.

8. Maakaltijdeenvoorbereidingoppapier,nietalleeninjehoofd.

Controleer de situatie bij de voorbereiding.

Wanneerjeonveiligheidsignaleert,zorgjeervoordatdesituatieweerveiligwordt.Eventueelvraagjeiemand diejouhelptdesituatieveiligtemaken.Zonodiginformeerjejeleidinggevende.Ditisafhankelijkvandesituatie. Eenkleinietsalseenschaafwondhoefjenietaltijdtemelden.Onveiligesituatiesindeaccommodatie,onveilig materiaaleneencalamiteitmoetjewelmeldenbijjeleidinggevende.Zokanhijookhandelen,mochtdat(nog) vereistzijn.Watjewelofnietaanjeleidinggevendemoetmelden,ligtmeestalinafsprakenofproceduresvast. Vaakligtookvastwelkehandelingenjezelfmagverrichtenenwelkeniet.

Controlerenensignaleren

Jeweetwanneerjeaccommodatieenmateriaalveiligzijn.Jeweetwelkesituatiesvoorjou,jecollega’sengasten onveiligzijn.Ditweetje,omdatjealleshebtgecontroleerd.

Kast

Mogaatstrakslesgeven.MaareerstlooptModoordezaalomdezaaltecontroleren.Hijkijktofallespullenop degoedeplaatsstaan,ofallematerialenheelzijn,ofdetouwennietloslaten.Mosignaleertdatdekastkapotis, erziteengrootgatin.Mohaaltdekastweg.Hijspreektafmetzijnleidinggevendedathijdekastwegzet.Zijn leidinggevendebeltdefabrikant.Dekastmoetwordengemaakt.

Somsweetjealwatiemandgaatdoenvoordathijietsdoet.Jeherkentbepaaldgedrag.Dithebjenamelijkal eerdermeegemaakt.Jeweetnuookhoejemoethandelen.Ditkanheelprettiggedragzijn.Desfeerisgoed.Er gebeurenpositievedingen.Alsmedewerkersportenrecreatiekunjeditgedragbelonen.Eenduimomhoogsteken, lachennaardegast,samenpleziermakenennogmeer.Laatmerkendatditgedraggewenstis.

Ongewenstgedrag

Ookherkenjeongewenstgedrag.Ookdaarbenjeopvoorbereidenjeweethoejemoethandelen.Zovoorkom jeeenonprettigeofonveiligesituatie.Gedragdoorzienisbestmoeilijk;hiermoetjeveelervaringmeehebben. Jemaaktopbasisvanjouwkenniseeninschattingvanhetgedragvangasten.

Eencalamiteit

Jekentalleveiligheidsregels.Jebentgoedvoorbereid.Aljespullenzijninorde.Tochiseraltijdeenkansdater ietsgebeurt.Jewerkttenslottemetmensen.Zelfsmetjecollega’skanerwatgebeuren.Maarnietalleenmensen kunnenvoorgevaarzorgen.Ookomstandighedenkunnentoteengevaarlijkesituatieleiden.Denkhierbij bijvoorbeeldaanhetweer.

Hetweerslaatom

Ivanismeteengroepkindereneenlangewandelingaanhetmaken.Dedagstartmeteenlekkerzonnetje.Hetis welergwarm.Ivanhadaltegendekinderengezegddatzijeenrugzakjemetetenenvooraldrinkenmeemoesten nemen.Dewarmteslaatineensomineenenormeregenbuienonweer.Erschietenzelfsbliksemflitsendoorde lucht.GelukkigweetIvanwathijnumetdegroepkinderenmoetdoen.Erzijnbinnenhetbedrijfnamelijkafspraken gemaakthoetehandeleninditsoortsituaties.

Opschoolenophetwerkkaneensituatieontstaandiedirectgevaaroplevertvooriedereen.Datiseencalamiteit Bijvoorbeeldextreemweer,eenbrand,stroomstoring,overstromingofeenmilieuramp.

Calamiteitenplan

Alsmedewerkersportenrecreatiedoejeerallesaanomallerisico’szokleinmogelijktehouden.Tochkaner onverwachtseennoodsituatieontstaan.Inzulkepanieksituatiesmoetjewetenwatjemoetdoen.Hoemoetje handelenomjezelf,jecollega’s,jegastenenhetbedrijfinveiligheidtebrengen.Kortom,hoemoetjehandelen enreagerenbijeencalamiteit.Ditstaatinhetcalamiteitenplan.Hetcalamiteitenplanisvoorbeeldvaneen protocol:Eendocumentwaarinstaathoejejemoetgedragenofhoejemoetwerken.Hetisbelangrijkdatjeweet welkeprotocollenergeldeninjouworganisatie.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Hetcalamiteitenplan.

Bedrijfsontruiming

Inhetgevalvaneencalamiteitzalvaakiedereenhetgebouwmoetenverlaten.Debrandweerendeorganisatie waarjewerkt,hebbensameneenontruimingsplanopgesteld.Inhetontruimingsplanstaatinhoofdlijnen:

• devluchtrouteenverzamelplaats

• hetsignaaldataangeeftdatjemoetontruimen

• wiewatdoettijdensdeontruiming

• hoejemoetbijhoudenofiedereeneris.

Bijeenontruimingheefteenbedrijfshulpverlener(bhv’er)deleiding.Alsdebrandweerofpolitieeris,moetje huninstructiealtijdopvolgen.Omervoortezorgendatiedereenweetwathijmoetdoen,zijnerafentoe ontruimingsoefeningen.

Bij een ontruiming heeft de bhv’er de leiding.

Handelenbijonveiligesituaties

Alsjeeenonveiligesituatieherkent,watmoetjedandoen?Kunjehetgemakkelijkzelfoplossen?Danmoetje datdoen.Alsjebijvoorbeeldzietdatiemandonveiligwerkt,spreekdiegeneerdanopaan.Weetjenietwatje moetdoenbijeenonveiligesituatie?Vraagdanhulpvaneencollegaofleidinggevende.Inernstigegevallensla jealarm.Ditdoejebijvoorbeeldalseencolleganietmeerreageertnaeenval.IndatgevalmoetereenEHBO’er komen.

Opdracht61 Calamiteit

a. Hebjeweleenseencalamiteitmeegemaakt?Welke?

b. Wathebjetoengedaan?

Opdracht62 Eenontruiming

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdehelegroep.

Oefeneenontruimingvanderuimtewaarinjullienuzijn.Dedocentwijsteenbhv-ploegvanvierpersonenaan enbenoemtéénpersoonvandezegroeptotploegleider.Deploegleiderstuurtdeanderebhv-ledenaan.Bijdeze oefeninghorenrolbeschrijvingen.Dedocentverdeeltderollenvoordeoefening.Tweemedestudentenobserveren enmakennotitiestijdensdeoefening.

Voorjulliedeontruimingsoefeninggaandoen,gajeeerstderuimtegoedverkennen.

a. Waarbevindenzichdevluchtwegen?

b. Meetderuimteop.Maakmetjegroepjeeenschetsvandezeruimte.Geefmetgroenindetekeningaanwaar zichdevluchtwegenbevinden.Wiljedetekeningdigitaalmaken,dankunjebijvoorbeeldgebruikmakenvan degratiswebsiteFloorplanner.Daarvindjeooksymbolenvoorvluchtwegenennooduitgangen.

Website-Floorplanner

c. Waarmoetjeindezeruimterekeningmeehoudentijdenseenontruiming?

d. Voerdeontruimingsoefeningnuuit.Wijstweeobservatorenaandiedeoefeningobserveren.Hunobservatie isgerichtophetbhv-team.

e. Vulnaafloopvoorjezelfdetabelin.

Feedback

Protocolvoorontruimingisgevolgd.

PosterWattedoenalshetalarmafgaat?isduidelijk.

Eriseentekeningmetvluchtwegen.

Lijstjemetaandachtspuntentijdensdeontruiming.

Deelnameaaneindevaluatie.

Tops:

Tips:

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Opdracht63 Hetontruimingsprotocol

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Welkestappenneemjebijhetontruimenvaneengebouw?Verwerkdezegegevensineenstappenplan.Geef bijiederestapookaanwelkeaandachtspuntenerzijn.

b. Schrijfvoorderuimtewaarinjulliejenubevindeneen‘protocolontruiming’.Gebruikbijhetschrijvenhet stappenplandatjegemaakthebt.Hetprotocolgeeftaanwatmensenmoetendoenalshetalarmafgaat.Het protocolismaximaaléénA4-pagina.Inhetprotocolneemjeop:

• Wattedoenalshetalarmafgaat?

• Waarmoetendemensenzichverzamelen?

• Welkevluchtwegenmoetjenemen?

c. VerwerkdegegevensvanhetprotocolineenposteropA3-formaat,diejekuntophangeninderuimte.De posterlaatinbeeldenenkortezinnenzienwatjemoetdoenalshetalarmafgaat.Gebruikeventueelhet stappenplanPostermaken.

Stappenplan-Postermaken

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Opdracht64 Veiligheidindeschool

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Maakeenrondjedoordeschool.Kijkeenswelkemaatregelenerzijngenomenophetgebiedvanveiligheid, ontruimingenbrandpreventie.Iserinjulliegebouweenontruimingsplanaanwezig?Zoekdituit.

b. Welkemaatregelenhebjegevonden?Geefaanwathunfunctieisenhoezewerken.Maakookfoto’svanzaken diemetdemaatregelentemakenhebben.

c. Vergelijkjullielijstmetdievaneenandergroepje.Hebbenjulliedezelfdemaatregelengevonden?Maakeen lijstjevanmaatregelendiejulliehebbengemist.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

Bedrijfshulpverlening(bhv)

Debedrijfshulpverlener(bhv'er)weetwatermoetgebeurenalserietsernstigsgebeurt.Hetkannamelijkeven durenvoordatdeprofessionelehulpdienstenaankomen.Iniedereorganisatiemoetdanookeen bedrijfshulpverleneraanwezigzijn.

Detakenvandebhv’erzijn:

• hetverlenenvaneerstehulpbijongevallen

• hetbeperkenenbestrijdenvanbrandofongeval

• deleidingnemenbijhetontruimenvanhetgebouw.

Demeesteorganisatiesvragenvrijwilligersombhv’erteworden.Jekrijgtdaneenspecialeopleidingengaat regelmatigoefenen.

Hoe handel je?

LeesmeerinVerdiepingsstof-Bhv.

Opdracht65 Bhv'ers

Debhv’erverleentbijongelukkeneerstehulp.Weetjijwiedatisopjeschool?Noteerdenamen.Alsjehetniet weet,vraaghetdanna.

Opdracht66 Bhv-organisatie

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudentofmeteenkleingroepjemedestudenten.Deopdracht kunjeopschool,maarookopjewerk,stageadresofeenandereorganisatieuitvoeren.

a. Maakeenafspraakmetiemanddiebekendismetdebhv-organisatie.Datkandehuismeester/conciërgevan deorganisatiezijn.

Vraagnawieerallemaalbhv’erisbinnendeorganisatieenhoeveelbhv’erserdagelijksaanwezigmoetenzijn.

b. DoeditookmetmedewerkersdieeenEHBO-diplomahebben.

c. Zetdezemedewerkersineentabelengeefaanwiebhv’erenwieEHBO’eris.

Aanwezigheid

d. Noteerindezelfdetabelwanneeriedereenaanwezigis.

e. VindenjulliedateropelkmomentgenoegEHBO’ersenbhv’erszijn?Leguitwaaromjullieditvinden.

Opdracht67 Hulpinschakelen

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Alsjeeengebouwgaatontruimen,ishetsomsnodigomookexternehulpinteschakelen.Maakeenoverzicht vanmogelijkecalamiteitenengeefaanwelkeexternehulpjedaarbijgaatinschakelen.

Stappenplan-Interviewvoorbereidenenhouden

b. GebruikstappenplanInterviewvoorbereidenenhouden.

c. Onderzoekhoebijjullieopschooldebhvgeregeldis.Zoekallereerstuitwiebijjullieopschoolbhv’eris.Vraag ofhetmogelijkiseeninterviewaftenemen.Probeermetjullieintervieweenbeeldtekrijgenvande werkzaamhedenvandebhv’erbijjullieopschool.Verwerkhetinterviewineenverslag.Bespreekvoorafmet dedocentdevragendiejulliewillenstellen.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent. Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebtgeleverd.

EHBO

InhetcalamiteitenplanstaatwieereengeldigEHBO-diplomamoethebben.Ditiseenvormvanpreventie.Je weetwaterkangebeurenenwaardattoekanleiden.Daaromcontroleerjedesituatiegoed.Jewerktveilig.Je weethoejeblessuresenverwondingenkuntvoorkomenenhoejemoethandelenalsertochietsgebeurt.

Wat doe je bij een hartstilstand?

Eenbedrijfofinstellingmoetbeschikkenoverdejuistemiddelenombijeencalamiteittekunnenhandelen.Naast eenEHBO-kofferziejetegenwoordigsteedsvakerdatereenAEDinofindebuurtvanhetgebouwaanwezigis. EenAEDiseenapparaatdathethartritmeweerkanherstellenbijeenhartstilstand.

Opdracht68 EHBO-vaardig

a. Leesdevolgendedriesituaties.Bedenkbijiederesituatie:

• overwelkekennisenvaardighedendemedewerkersportenrecreatiemoetbeschikkenomindebetreffende situatiedeveiligheidteborgen

• ofjijoverdebetreffendekennisofvaardighedenbeschikt

• hoejedebetreffendekennisenvaardighedenkuntleren

• welkeactiesjegaatondernemenommeerEHBO-kennisen-vaardighedenteleren.

Enkelverzwikt

Hanskomtbinnenlopen.JesignaleertdatHanseenbeetjehinkelt.Jevraagtwateraandehandis.Hijheeftin hetweekendzijnenkelverzwikt.Dehuisartszegtdathijmeemagdoen,maarwelmeteenondersteunende enkelbandage.Prima,jijkuntzijnenkeltapen.ZovoorkomtHansdatzijnenkelblessureergerwordtenkanhij tochveiligmeedoen.JeletwelextraopHanstijdensdeactiviteit.

b. Noteerjeantwoorden.

Diepesnee

Jeletgoedoptijdensdeactiviteit.Tochgebeurterietswaarbijjij,eencollegaofeengasteerstehulpnodigheeft. Eengasthaaltzijnarmopenaaneentak.Hijheefteendiepesneeinzijnonderarm,diehevigbloedt.Jeweetwaar deEHBO-trommelisenhoejemoethandelen.Jeweetookwatjemoetdoenomergervoorkomen.

c. Noteerjeantwoorden.

Hartaanval

Eengastkrijgteenhartaanval.Zijnhartstoptmetkloppen.JijweetwaardeAEDisenhoejedezemoetgebruiken. DeAutomatischeExterneDefibrillatorkanhethartvandegastweernormaalaanhetkloppenkrijgen.Jekunt hetlevenvanjegastzelfsredden.

d. Noteerjeantwoorden.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent.

Rapporterenenevalueren

Alsjeeenonveiligesituatieconstateert,moetjehandelen.Omiedereeninzichttegeveninwaterisgebeurden hoeerisgehandeld,moetjeditrapporteren Ditdoejebijjeleidinggevende.

Meteenrapportagebenjeernogniet.Hetbedrijf,jeleidinggevendeenjijzelfmoetennognagaanwatergoeden mindergoedisgegaan.Ditheetevalueren Jeevalueertomjewerkzaamhedensteedsteverbeteren.

Rapporterenenevaluerenkanopverschillendemanieren.

Mondeling

Hierbijishetbelangrijkdatjegoednadenkt.Jeverteltandersvaakdingendiehelemaalnietsmetdesituatiete makenhebben.Zorgervoordatjeallesgoedopeenrijtjehebt.Zetdatrijtjezonodigoppapier.Weetwatjegaat vertellen.Vertelalleenwaterisgebeurdenhoeerisgehandeld.

Schriftelijk/digitaal

Ditkanopverschillendemanieren:

• meteenbriefje

• meteene-mailbericht

• meteenverslagje

• meteenformulier.

Doordezemaniervanrapporterenofevaluerenkandooriedereenwordennagegaanofergoedisgehandeld.In veelgevallenishetzelfsverplichtomschriftelijk/digitaalterapporteren.

Combinatievanmondelingenschriftelijk

Vaakrapporteerenevalueerjeaandehandvaneengesprekenmaakjeeenkortverslag.Tijdenshetgesprekkun jeaantekeningen(notulen)vanhetgesprekmaken.Vaakzijnerformulierenomterapporteren(logboeken)ofte evalueren(evaluatieformulier).

Wachtniettelangmetrapporterenofevalueren.Alsjetelangwacht,weetjevaakalmindervandesituatie.Soms ishetverstandigomaltijdensjeactiviteitdingentenoteren.Danvergeetjedieniet.Alsjegaatrapporterenishet debedoelingdatjeditzofeitelijkmogelijkdoet.Bijhetfeitelijkrapporterengeefjegeenmening.

Feitenzijnconcreet,erisgeendiscussieovermogelijk.

Feit

MevrouwVanDijkhadom11.36uur38,4°Ckoorts.

Eenmeningispersoonlijk,jekunteroverdiscussiëren.

Mening

DejurkvanmevrouwVanDijkislelijk.

Opdracht69 Dagverslag

Gevallen

Tijdenseentochtmetdemountainbikezijnertweegastengevallen.RobinmoetEHBOverlenen.Degastenhebben schaafwondenaanelleboogenknieën.OokcontroleertRobinsamenmetzijncollegadefietsen.Opdeterugweg naarhetbedrijfdenktRobinalna.Hoekonditgebeuren?Hijheeftallesgoedvoorbereid.Hijkentderoute.Heeft afsprakengemaakt.Hijvraagtookaanzijncollegaofhijwatheeftgemist.Datisnietzo.

Alshijweerophetbedrijfis,makenzedefietsenschoon.Robinvraagtnogeenkeeraandegastenofhetgoed gaat.Hetgaatprima.Daarnagaathijnaarzijnleidinggevendeenverteltoverzijntocht.Deleidinggevendezegt datRobingoedheeftgehandeld.Ophetformuliervanhetlogboek‘mountainbiken’maaktRobineenkort dagverslag.Dathebbenzezoafgesprokenbinnenhetbedrijf.Zoisiedereenopdehoogte.

a. Leesdesituatieenschrijfvervolgenseenkortdagverslag.

b. Kleurinhetdagverslagdefeitenendemeningen.Feiten:geel,meningen:lichtblauw. Ofschrijfzeop.

Opdracht70 Feitenenmeningen

Bijdezeopdrachtwerkjesamenineengroepvanviermedestudenten.

a. Wijseenwoordvoerderaanenverdeeldegroepintweeën:tweepersonenspelendesituatie,deanderen observerenenschrijveneenrapportage.

Tweespelersspelenvijfminutendesituatie.Houdjeaandezetijd.Hetgaatomderapportagediewordt geschrevenennietomhetspel.

b. Nahetmakenvanderapportagesvergelijkenjulliedezemetelkaar.Uitdetweerapportagesmakenjullieals groepééngezamenlijkerapportage.Dezerapportageiseenfeitelijkeweergavevanwaterisgebeurd.Meningen staanernietin.

Situatie

Abdelwerktmetkinderen.TijdenseenactiviteitziethijRuben.Rubenzitopeenplekjeachterafstilletjestehuilen. Abdelgaatnaasthemzittenenprobeertuittevindenwateraandehandis.

c. Leesderapportagesdiegemaaktzijnengeefallemaaljemening.Noteerjouwmening.

d. Watwasmoeilijkenwatwasmindermoeilijkbijhetschrijvenvanderapportage?

e. Luktehetomfeitenenmeningenuitelkaartehalen?

f. Welketipsvoorhetmakenvaneenrapportagekunjehieruithalen?

Voedselveiligheid

Veelmensenbelevenplezieraanhetzelfbereidenenkokenvaneten,zekeralszedatsamenmetanderendoen. Maarjelooptdaarmeeookgevaar.Jaarlijkskrijgtbijnaeenmiljoenmenseneenvoedselinfectieenvaakgebeurt ditthuis.

Levensmiddelenbewaren

Nieuwgekochtelevensmiddelenmoetjeopbergen.Hetisbelangrijkdatjelevensmiddelenopdejuistemanier bewaart.Alsjedatnietdoet,isdekansdateenlevensmiddelbederftgroter.Jekuntlevensmiddelenbewaren bijdevoorraad,indekoelingofindediepvries.

Voorraadkast

Indevoorraadkastbewaarjelevensmiddelendienietsnelbederven.Bijvoorbeeldkoffie,suiker,macaronien rijst.Ookblikkenenpottenmetbijvoorbeeldgroentebewaarjeindevoorraadkast.Zetdelevensmiddelendie jenetgekochthebtachteraan.Alsjedatdoet,komende‘oudere’levensmiddelenvooraantestaan.Jepaktdie danheteerst.Datnoemjefifo:firstin,firstout.

Koeling

Indekoelingofkoelkastbewaarjelevensmiddelendie snelbederven.Bijvoorbeeldvleesenvleeswaren,vis, melkproductenengroente.Detemperatuurvaneen koelkastmoetaltijdtussende2en7gradenCelsiuszijn.

Veelkoelkastenhebbeneenvriesgedeelte.Kijkaltijd hoeveelsterrenhieropstaan.Alserviersterrenopstaan ishetvriesgedeeltegeschiktomerzelflevensmiddelen inintevriezen.Alsermindersterrenopstaan,ishet vriesvakalleengeschiktomlevensmiddelendieal bevrorenzijntebewaren.

Afkoelen

Zetnooitwarmevoedingsmiddelenindekoeling,maarlaatzeeerstgoedafkoelen.Alsjerestjesindekoelkast bewaart,dekdezedanaf.Plakereenstickermeteendatumop,zodatjeweethoeoudzezijn.Restjeskunjeniet langerdantweedagenbewaren,daarnagaanzebederven.

Versevoedingsmiddelen

Versegroentenkunjeindekoelingeendagofvierbewaren,bladgroentenééndag.Versvleesenverseviskunje indekoelkastmaarééndagbewaren.Ingevrorenvoedingsmiddelenkunjeindevriezertotdriemaandenbewaren. Behalvevoedingsmiddelenwaarinveelvetzit,bijvoorbeeldvettevis.Diekunjemaaréénmaandbewaren.

Broodjes

Broodjeszijnalleenlekkeropdedagdatjezekoopt,daarnazijnzeoud.Broodjesbewaarjeineenafgesloten zak.Erzijnookvoorgebakkenbroodjestekoop,diejemoetafbakkenindeoven.

Eieren

Eierenkunnensneldesmaakovernemenvanandereproducten.Bewaarjezeindekoelkast,danisdekanshierop groter.Ineenthuissituatiebewaarjeeierenvaakwelineenkoelkast.Zezijndanlangerhoudbaar:viertotzes weken.Eierendiejebuitendekoelkastbewaart,zijntweetotdriewekenhoudbaar.

Kaas

Kaasbewaarjeindekoelkast.Bewaarkaasaltijdinkaaspapierofplasticfolie.

Vleeswaren

Vleeswarenzijnmaarkorthoudbaar,nietmeerdantweedagenindekoelkast.Verpakvleeswarenaltijdin plasticfolieenlegzedirectindekoelkastalsjezenietgebruikt.

Melkproducten

Melkproductenbewaarjealtijdindekoelkast.Kijkaltijdgoednaardehoudbaarheidsdatum.Alshetproductover dedatumis,gooihetdanweg.

Opdracht71 Productenbewaren

Waarbewaarjedeproducten?Kiesuit:voorraadkast–koelkast–vriezer.Legjekeuzeookuit.Bedenkzelfnog vijfvoorbeelden.

Suikerstaafjes

Koffiepads

Diepvrieskroketten

Pakkenhalfvollemelk

Plakkenkaas

Bewarenin

Voedselhygiëne

Voedselinfectie

Vanafachtuurnahetetenvanbesmetvoedselkunjevaneenvoedselinfectieziekworden.Jekrijgtdan ziekteverschijnselenalskoortsofmaag-darmproblemen(diarreeofovergeven).Ditkaneendagtoteenpaar wekenduren.Jekunteenvoedselinfectievoorkomendoorhetvoedselteverhittenboven75°C.De micro-organismengaandandood.

Voedselvergiftiging

Sommigemicro-organismenmakengiftigestoffenaan.Dezestoffenkunnenvoedselvergiftigingveroorzaken. Hetkaneentottwaalfuurdurenvoordatjeerziekvanwordt.Dankrijgjeverschijnselenalskoorts,overgeven, diarree,grootvochtverlies,maag-darmkrampenenaantastingvanhetzenuwstelsel.Voedselvergiftigingkunje voorkomendoorvoedselsnelteverhitten.Demicro-organismenhebbendangeentijdomgiftigestoffenaante maken.

Opdracht72 Voedselvergiftiging

Thaisekipcurry

Barbarawerktineensportkantinewaarookmaaltijdenverkochtworden.ZegaateenThaisekipcurrymaken.Ze legtalleingrediëntenklaaropdewerkbank:kipfilet,olie,currypasta,uien,boontjesenkippenbouillonblokjes. Zemaakteerstdegroenesaladedieerbijgeserveerdwordtklaar.Dankomtereenbestellingbinnen,diepaktze uitenbergtzeop.Erkomenooknogeenpaartelefoontjestussendoor.Zebeginteenstuklateraandecurrydan zevanplanwas,maarzeheefttijdgenoeg.Devolgendedaghebbenveelklanteneenvoedselvergiftiging.

a. Watisdeoorzaakvandevoedselvergiftiging?

b. HoehadBarbaraditkunnenvoorkomen?

Hygiënemaatregelenindekeuken

Jewordtdusgemakkelijkerziekdanjedenkt.Deoorzaakismisschienweleentekortaanvoedingshygiëne.Met eenpaareenvoudigemaatregelenisveelellendetevoorkomen.

Praktischetipsvooreengoedevoedselhygiëne

• Ontdooibevrorenvoedselinkoelkast.

• Bewaarrestjesnietlangerdantweedageninkoelkast.

• Koopgeenvoedselwaarvandeverpakkingstukis.

• Eetgeenvoedselnadehoudbaarheidsdatum.

• Houddekeukenenhetkeukengereischoonenreinigregelmatigdekoelkast.

• Zorgdathetafwaswatergoedheetisenneemeenschonevaatdoek.

Ontdooien

Ontdooigeenbevrorenvoedselopdeverwarmingofophetaanrechtinverbandmeteenmogelijke salmonellabesmetting.Ontdooialtijdindekoelkast.Detemperatuurisdaar4-7°C.Leghetvoedselineenbak, zodatjehetdooiwaterwegkuntgooien.Wasdebakvervolgensaf. Hetiszondeometendatoverblijftwegtegooien.Restjeskunjebewaren,maardoeditnietlangerdantwee dagenenbewaarhetaltijdindekoelkast.Ookmoetjebijhetkopenvanvoedselgoedopletten.Koopgeen gekneusdeeierenofingedeukteblikkengroente,wantvoedselvergiftiging(botulisme)ligtopdeloer.Ennatuurlijk moetjegoedopdehoudbaarheidsdatumletten.

Schoon

Indekeukenmoetallesgoedschoonzijn.Maakdekoelkastelketweewekenschoonmetheetsodawater. Materialenwaarmeevlees,melkproducteneneierenzijnbereid,zijngauwbesmetmetsalmonella.Maak aanrechten,snijplanken,messen,borden,blikopenersenkaasschavendusextragrondigschoon.Knoeinietmet debroodtrommel,metkoekjesofkaas.Ditisvoervoormuizen.Enzijnervliegenindekeuken?Verjaagze!

Bewaar je restjes in de koelkast.

Vaatdoeken

Vaatdoekenlijkenvaakschonerdanzeinwerkelijkheidzijn. Bacteriënverstoppenzicherggraagindievochtigedoeken. Stopeengebruiktevaatdoekindewasmachineenpakeen schone.Alsjeafwast,zorgdandathetafwaswaterzeker70°C is.

Het meest vieze artikel in de keuken: de vaatdoek.

Snijplanken

Ineenprofessionelekeukenhebbensnijplankenverschillende kleuren:

• roodvoorrauwvlees

• blauwvoorvis

• geelvoorgevogelte,zoalskip

• groenvoorgroente

• bruinvoorgaarvlees.

Zokunnenbacteriënnietvanheteneproductophetandere komen.

Snijplanken in verschillende kleuren.

Opdracht73 Bacteriën

Salade

Jewerktindekeukenenjegaateensalademaken.Eerstsnijdjedekipfilet,diestrakswordtgebakken.Jedoet degesnedenkipineenschaalenlegtdegekookteeierenopdesnijplank.Jesnijdtdeeierenfijn.Devolgende daghoorjedatsommigegastenziekzijngeworden.

a. Hoekomtdat?

b. Hoehadjeditkunnenvoorkomen?

HACCP

HACCP(spreekuitals‘hezzip’)iseenmethodeomdevoedselveiligheidtebevorderen.Bedrijvendiezich bezighoudenmetdebereidingvanlevensmiddelenmoetendegezondheidsrisico’sbijhetbewaren,bereidenen transporterenvanlevensmiddelenenvoedselopsporen.Debedrijvenmoetenookmaatregelentreffenomde gezondheidvanhungastentebeschermenendevoedselveiligheidtebevorderen.Elkeondernemerlegtdeze risico-inventarisatieendegetroffenmaatregelenvoorzijneigenbedrijfvast.

Hygiënecode

Veelbedrijfstakkenhebbeneenhygiënecodeopgesteld.Hierinstaanregelsomdevoedselveiligheidendehygiëne tebewaken.Eenvrachtwagenchauffeurdievleesvervoert,moetkunnenaantonendathetvleesopdejuiste temperatuurvervoerdis.Voorwerknemersgeldenookhygiëneregels.Zemoetenbijvoorbeeldeenmutsjeop tijdenshetwerkenzemoetenhunhandenwassenvoordatzedekeukenbinnengaan.Hetwerkenvolgenseen hygiënecodegeeftaandathetbedrijferallesaandoetomervoortezorgendatdegastenveiligvoedselkrijgt. Voorhetwerkbetekenthetdatervakercontrolesuitgevoerdmoetenwordenenlijsteningevuldmoetenworden.

LeesmeerinVerdiepingsstof-HACCP.

Persoonlijkehygiëne

DehygiënecodeHACCPgeldtvoorbedrijfstakkenenorganisaties,maarookjepersoonlijkehygiëneisheel belangrijk.Alsjevoedingverzorgt,moetjevoorkomendatgasteneenvoedselvergiftigingkrijgen.Een voedselvergiftigingontstaatdoorschadelijkebacteriëninhetvoedsel.Vooralkipisergberucht.Kipmoetjedan ookaltijddoorendoorgaarmaken.Maarerzijnnogmeerdingenwaarjeopkuntletten:jepersoonlijkehygiëne.

Praktischetipsvooreengoedepersoonlijkehygiëne

• Wasregelmatigjehanden.

• Langhaarsteekjeop.

• Draaggeenringen,armbandenenpolshorloges.

• Draaggeenopenschoenen.

• Gebruikpapierenzakdoeken,gooidienagebruikdirectweg.

Hetismisschienweldebelangrijkstetip:wasregelmatigjehanden!Iniedergevalvoordatjegaatkoken,na aanrakingmetrauwvleesenalsjenaarhettoiletbentgeweest.Doejeditnietenjezitvervolgensmetjehanden aanjeeten,dankunjedaarbehoorlijkediarreevankrijgen.Hetopstekenvanlanghaar,geensieradenenopen schoenendragenenhetgebruikvanpapierenzakdoekjesbevorderenookdehygiëne.

Opdracht74 Handenwassen

a. Bekijkhetfilmpje.

Filmpje-Handenwassen

b. Noteerwelkehandelingennodigzijnomjehandengoedtewassen.

Opdracht75 Verkouden

Jebentverkouden.Gajedanwerken?Legjeantwoorduit.

Opdracht76 HACCP

a. Bekijkhetfilmpje.

Filmpje-HACCP

b. Beschrijfdestappenvanhetprotocoldatgevolgdwordt.

Opdracht77 Etenbereiden

a. Bekijkhetfilmpjeovervoedselveiligheid.

Filmpje-voedselveiligheid

b. Noteerdetipsoverkopen,wassen,scheiden,kokenenbewaren.

c. Welketipskunjehierzelfnogaantoevoegen?

d. Steljevoordatjemoethelpenindekeukenvaneenrestaurant.Welkemaatregelenwordendaarinverband metdevoedselveiligheidnogmeergenomen?Zoekjeantwoord(en)eventueelopinternetopennoteerze.

e. Vergelijkjeantwoordenmeteenofmeermedestudenten.

Verdiepingsstof-Hetcalamiteitenplan

VolgensdeArbowetmoetereencalamiteitenplanoppapierstaanenmoetiederemedewerkerdaarvanopde hoogtezijn.Vaakmoetjeookeenparaafzettenalsjehetcalamiteitenplanoverhandigdkrijgt.Inhet calamiteitenplanstaatwattedoenbijeencalamiteitenbijonvoorzienegebeurtenissen.

Voorbeeldenvanonvoorzienegebeurtenissen

• ernstigeongevallen(bijvoorbeeldonwelworden,hart-ofherseninfarct,botbreuken)

• verdrinking(zwembad)

• brand

• vrijkomenvangevaarlijkestoffen(zwembad)

• overval

• explosie

• wateroverlast

• blikseminslag

• bommelding

• agressie

• seksueleintimidatieengeweld

• diefstal

• (complete)stroomuitval.

Inhetcalamiteitenplan(ookwelbedrijfsnoodplan)staatnietalleenwatjemoetdoenalsereengroteofkleinere calamiteitis.Inhetcalamiteitenplanstaatookhoejeeencalamiteitkuntvoorkomen.Of:hoejedecalamiteitzo kleinmogelijkkunthouden.Iniedergevalstaandehiernagenoemdezakenineencalamiteitenplan.

1.Internemeldingvancalamiteit

Inhetcalamiteitenplanstaataangegevenopwelkemanierje contacthebtmetelkaar.Hoepraatjemetelkaarbijeen calamiteit?Ookisdevolgordemetwiejecontactmoetzoeken aangegeven.Ditisperbedrijfverschillend.

Intern melden van de calamiteit.

2.Externemeldingofalarmering

Somsmoetendehulpdienstenwordengewaarschuwd.Hetisbelangrijkdatzijersnelzijn,omsneltekunnen helpen.Alsjenaarhulpdienstenbelt,moetjeiniedergevaldevolgendevragenbeantwoorden:

• Watisergebeurd?

• Waarishetgebeurd?Inwelkgebouw,ofopwelkeetage?

• Zijnerslachtoffers,hoeveeleninwelketoestandzijndeslachtoffers?

• Welkehulpdienstmoetgewaarschuwdworden?

• Watisdenaamenhettelefoonnummervandebeller?

3.Watzegiktegendegasten?

Jemoetwetenwatjetegendegastenzegt.Demanierwaaropjeditdoet,isheelbelangrijk.Blijfrustig.Alsje uitstraaltdatjeweetwatjemoetdoen,vertrouwendegastenjeenrakenzenietsnelinpaniek.Ditisvooralvan belangomdegastenveiligtehoudenofinveiligheidtebrengen.

4.Watdoendebhv'ers?

Bedrijfshulpverlening(bhv)isdehulpdiewordtverleendtijdenssituatiesdiedeveiligheiden/ofgezondheidvan deaanwezigenbedreigen.Denkbijvoorbeeldaanongevallen,brandofanderecalamiteiten.Jeleidinggevende kanaanjouvragenofjedecursusbedrijfshulpverlener(bhv)wiltdoen.Jeweetdanextragoedwattedoenbij eenbrandofeenongeval.Alsbhv’erbiedjehulpbijeencalamiteit.

Bhv'er.

5.Watdoendeoverigemedewerkers?

Bijeencalamiteitwordenallemedewerkersingezet,dusnietalleendebhv’ers.Iedereenmoetduswetenwelke afsprakenerzijngemaakt.Eenaantalvoorbeelden:

• Wiehoudtdein-enuitgangindegaten?

• Wiehoudtnieuwegastenbuiten?

• Wieontvangtdehulpdienstenenbrengthenopdehoogte?

• Wiezorgtzonodigvoorverkeersveiligheid?

• Wiecontroleertofiedereenuithetgebouwis(gastenenmedewerkers)?

• Wiewijstdegastennaarverzamelplaatsen?

• Wieletopspecialegroepen,zoalsouderen,kinderenengehandicapten?

• WatdoetdeTechnischeDienst?

• Watmoetjedoenalserietsgebeurtindetechnischeruimte?

• Watmoetjedoenbijgevaarindetechnischeruimte?

6.Welkepreventievemaatregelenzijngetroffen?

Voorbeeldenvanpreventievemaatregelen:

• Zijndevluchtwegenbekend?

• Zijndenooduitgangennietopslot?

• Isdeverlichtingbijdevluchtwegenaltijdaan?

• Zijnblusmiddelengebruiksklaar?

• Gevenplaatjesaanwaardeblusmiddelenzijn?

• Zijntelefoonsbinnenbereikvandemedewerkers?

• Zijnbrandmeldersaanwezigenzichtbaar?

• ZijnervoldoendeEHBO-ruimtes?

• Hebbendeverbandtrommelsdejuisteinhoud?

• Zijnervoldoendegeschooldebhv-medewerkers?

• Hebbendebhv’ersnascholinggedaan?

• HeeftiederemedewerkereenEHBO-diploma?

• Iservoldoendegeoefendvoordecalamiteiten?

7.Watzijndeproceduresbijeenontruiming? Inhetcalamiteitenplanstaatwelkestappenjemoetnemenbijeenontruiming.

Zijn de procedures bij ontruiming duidelijk?

8.Procedurenazorg

Denazorgrichtzichopgasten,medewerkers,hulpverlenersenanderebetrokkenen.Eencalamiteitkaneenerg nareervaringzijn.Jekunthiersomslanglastvanhouden.Hetisergbelangrijkdaaropteletten.Nietalleenbij jezelf,maarookbijjecollega’s.Hetkannamelijkjewerkenjeeigenlevenerggaanbepalen.Isditzo,danmoet jehulpzoeken.Jekunthiermetjeleidinggevendeoverpraten.Eventueelkunjezelfsprofessionelehulpkrijgen. Hethelptvaakalomtewetenhoehetmeteventueleslachtoffersgaat.Evennabellenen/oflangsgaan.Ookals jegeenlasthebtvandenareervaringishetgoedomerovertepraten.

9.Handleidingenvooranderegebruikers

Eengebouwheeftvaakmeerderegebruikers.Eenzwembadheeftvaaknietalleenmaarzwemlessen.De zwemverenigingmaaktookgebruikvanhetgebouw.Deopleidingsportenrecreatiehuurttweebanenvanhet zwembad.Aldezegebruikersmoeteninhetcalamiteitenplanvermeldstaan.Dezegebruikersmoetenaangeven opdehoogtetezijnvanhetcalamiteitenplan.

10.Schriftelijkerapportage

Alleswatgebeurt,moetjeschriftelijkrapporteren.Hiervoorzijnbijvoorbeeldregistratieformulieren.Zoisvoor iedereenaltijdnategaanhoeerisgehandeldbijdecalamiteit.

Verdiepingsstof-Bhv

Debhv-organisatiebestaatuitallepersonendiebijdebedrijfshulpverleningtaken,verantwoordelijkhedenen bevoegdhedenhebben.Binnendebhv-organisatiezijnbedrijfshulpverlenersaangesteld.Zijhebbendevolgende taken:

• hetverlenenvaneerstehulpbijongevallen

• hetbeperkenenhetbestrijdenvanbrand

• hetbeperkenvandegevolgenvanongevallen

• hetinnoodsituatiesalarmerenenevacuerenvanalleaanwezigen.

Debhv-organisatieonderhoudtcontactmetdehulpverleningsinstanties:brandweer,ambulanceenpolitie.Op basisvanrisicoscenario’swordtbepaaldhoeveelbhv’ersernodigzijn.Hierbijwordtrekeninggehoudenmet afwezigheidvanmedewerkersenziekte,zodateraltijdvoldoendebhv’ersaanwezigzijn.Inde Arbeidsomstandighedenwetisvastgelegddatallebhv’erseenopleidingvolgen.

externe controles.

Controleformulier

3.6 Veiligheidenrisico’s

Eenorganisatiewilzoveelmogelijkrisico’svoorkomen.Daarommoetjeonveiligesituatieskunnenherkennen.

Branddriehoek

Omeenbrandtelatenontstaanhebjedriefactorennodig:

• brandstof(ietswatkanbranden)

• zuurstof

• warmte(ontbrandingstemperatuur).

Dezedriefactorensamennoemjedebranddriehoek.Wanneerdezedrieonderdeleninvoldoendemateaanwezig zijn,krijgjebrand.

Alsjeeenvandezefactorenweghaalt,isergeenverbrandingmeer.Je kuntduseenbranddovendoor:

• debrandstofwegtenemen,bijvoorbeeldbijeengasbrandde gaskraandichtdraaien

• dezuurstofwegtenemen,bijvoorbeeldmeteenblusdeken

• dewarmtewegtenemen,bijvoorbeelddoorkoelenmetwater.

Brandwiljenatuurlijkaltijdvoorkomen.Eenpaarvoorbeeldenvanwat jezelfkuntdoen:

• Zorgvooreenopgeruimdewerkplek.

• Weesvoorzichtigmetbrandbarematerialen.

• Gaveiligommetelektrischeapparaten.

• Houdnooduitgangenvrij.

Branddriehoek.

• Leeseensdegebruiksaanwijzingopeenblustoestel.Wantalserechtbrandis,hebjedaargeentijdvoor.

Opjewerkzijnaltijdblusmiddelentevinden.Ditisverplicht.Somszijnerookrook-en/ofwarmtedetectorenom eenbrandtemelden.Erkunnenookinstallatieszijnombrandteblussenoftevoorkomendatdebrandgroter wordt.Bijvoorbeeldsprinklerinstallatiesenbrandwerendedeuren.

Vlamindepan

Bijhetkokenkunjevlamindepankrijgen.Hierbijvliegtheteolieineenpaninbrand.Ditgebeurtalsdeolie overkooktenzoinaanrakingkomtmetdewarmtebron.Watdoejealsditgebeurt?Hetbesteisomdezuurstof uitdebranddriehoekwegtenemen.Ditdoejedooreendekselopdepanteleggen.Hebjedieniet,dankunje eenblusdekenoverdepanheenleggen.Daarnamoetjehetvuuruitdraaien.Haaldannietgelijkhetdekselofde dekeneraf,maarlaatdepangoedafkoelen.Doejeditniet,dankanertochweerbrandontstaan.

Vlam in de pan.

Watmoetjedoenbijbrand?

Watmoetjedoenalsertochbrandontstaat?

• Blijfkalm.

• Kijkofjezelfietskuntdoenomdebrandtebestrijden.Eenbeginnendebrandkunjesomszelfstoppen.

• Slaalarm,bijvoorbeelddooreenbrandmelderintedrukken.

• Brengjezelfenandereninveiligheid,verlaatzosnelmogelijkhetgebouw.

• Alsjenietmeerdoorderookheenkuntkijken,blijfdanlaagbijdegrond,wantrookstijgtop.

• Sluitdedeurenenramen.Hiermeeblokkeerjedezuurstoftoevoerenderookverspreiding.

• Verzamelopdeafgesprokenplekbuiten.

• Belzosnelmogelijk112.

• Waarschuwdeomgeving.

Alsermensenzijnmetbrandwonden,probeerdiedanzosnelmogelijktehelpen.

• Koeltenminstevijfminutenmetlauw,zachtstromendwater.

• Verwijderkledingdienietaandewondkleeft.

• Smeernietsopdebrandwond.

• Bedekdewondlosjesmeteensterielverbandofeenschonedoek.

• Zorgervoordathethoofdaltijdhogerisdanhetrestvanhetlichaam,omvochtophopingtevoorkomen.Als heternstigis,waarschuwdanaltijdeenarts.

Wijzenoponveiliggedrag

Nietiedereenhoudtzichaandeveiligheidsregels.Hetisvaaknietgemakkelijkomdaarietsvantezeggen.Toch moetditwel.Hetkangevaarlijkzijnvoordegenezelfofvooranderen. Probeeropeenprettigemanieriemandaantespreken.Zegniet:‘Watdoejijnou?’Beteris:‘Waaromdoejedit zo?’Probeeriemandzelftelatenbedenkenwaaromhetandersmoet.Leguitwaterfoutkangaanenprobeerer altijdeerstsamenuittekomen.Luktdatniet,overlegdanmetjeleidinggevende.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Inschakelendeskundigehulp

Een protocol geeft aan hoe je moet handelen bij een calamiteit.

Alserietsgebeurt,moetjevaaksnelbeslissenofjeietskuntdoen.Somskunjeeenbeginnendebrandzelfblussen doorsneltehandelen.Sneleensmeulendvuurtjeineenprullenbakdovenmetwaterofeenbrandblusserkan nog.Houdaltijdindegatenofjezondermoeiteengevaarderuimtenogkuntverlaten.Pasvooralopbijrook.Bij brandisrookdoodsoorzaaknummeréén.Neemgeenrisico!Lukthetniet,danmoetjedirectweg.Iseriemand gewond?Kijkdanofjezelfkunthelpen.Bedenkdatdebhv’ereerstehulpkanbieden.Veelbedrijvenhebbeneen protocolwaarinstaatwatjemoetdoenbijeencalamiteit.

Inernstigesituatiesbelje112,hetalarmnummer.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Opdracht78 Waarisdenooduitgang?

Weetjijvanjouwschoolwaardevluchtwegenzijnenwaardeblusmiddelenhangen?Onderzoekwaarde nooduitgangisenwaardeblusmiddelenhangen.Tekeneenplattegrondengeefdaaropdevluchtrouteenhet dichtstbijzijndeblusmiddelaan.

Omgaanmetelektriciteit,apparatuurenmachines

Alleswatwerktopelektriciteitmoetvandewetgoedbeveiligdzijn,zodatjegeenschokkuntkrijgen.Alsjede apparatenenmachinesopdejuistemaniergebruikt,kanernietveelgebeuren.Werkdaaromaltijdvolgensde instructies.

Maaralsstopcontacten,snoeren,apparatenofmachinesbeschadigdzijn,zijnzegevaarlijk.Meldhetaanje leidinggevendealsjezietdatelektrischeapparatenbeschadigdzijn.Gebruikdeapparatennietmeer.Alsjede binnenkantvaneendraadkuntzien,raakdezedannietaan.

Zorg ervoor dat kabels en stekkerdozen geen struikelgevaar opleveren.

Opdracht79 Elektrischeapparaten

a. Welkeelektrischeapparatenhebjijvandaagalgebruikt?

b. Zoekopinternetperapparaatopwatdegevarenzijn.

c. Watdoejealsjezietdateenapparaatopjewerkkapottebedradingheeft?

Omgaanmetgevaarlijkestoffen

Eengevaarlijkestofiseenstofmetrisico’svoordeveiligheiden/ofgezondheidvanmensen,dierenofhetmilieu. Jekuntinjewerkstoffentegenkomendiebrand-ofexplosiegevaarlijkzijn.Anderestoffenzijngiftigofopdelange duurzeerslechtvoordegezondheid.

Gevaarsymbolen

Gevaarlijkestoffenmoetengoedherkenbaarzijn.Daaromstaatophetetiketeengevaarsymbool.Opeenetiket meteengevaarsymboolstaatduidelijkhoejemethetmiddelommoetgaan.Ruimschoonmaakmiddelenaltijd goedopzodatergeenkinderenbijkunnen.Gooinooitverschillendeschoonmaakmiddelendoorelkaar.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Gevaarsymbolen.

Explosief

Dezestoffenkunnengemakkelijkontploffen.Pasdusopmetvuurenvonken.Aardgasiseenvoorbeeldvaneen sterkexplosievestof.Aardgasgebruikjeomtekokenofomwarmtedouchen.Aanaardgasiseenreukmiddel toegevoegd,zodatjehetkuntruikenalshetontsnapt.

Brandbaar

Dezestoffenkunnengemakkelijkinbrandvliegen.Benzineiseenvoorbeeldvaneenbrandbarestof.Gebruikdeze lichtontvlambarevloeistoffennooitindebuurtvanvuur.

Oxiderend

Dezestoffenmakenzuurstofvrij.Daardoorreagerenzemetanderestoffen.Zekunneninwerkenopjekledingen huid.Jekunterbrandwondenvankrijgen.

Giftig

Dezestoffenzijngiftig.Ademdezestoffennietinenlaatzenietopjehuidkomen.

Bijtend

Dezestoffentastenjehuid,jelongen,jeogenenjekledingaan.Jekunterzwaargewonddoorraken.

Schadelijk

Dezestoffenmagjenietbinnenkrijgen,zezijnergslechtvoorjegezondheid.Schoonmaakmiddelenkunnen schadelijkzijn.Mengnooitverschillendeschoonmaakmiddelenmetelkaar.

Milieugevaarlijk

Dezestoffenzijnschadelijkvoorhetmilieu.Jemagzenietbijhetgewonehuisvuildoen,jemoetzeafvoerenmet hetchemischafval.

Langetermijngezondheidsgevaar

Dezeproductenkunneneentijdnadatjeermeegewerkthebtproblemenveroorzaken,zoalskanker.

Gashouderonderdruk

Dezehouderkanontploffenbijverhitting.

Opdracht80 Gevaarlijkestoffen

Filmpje-Gevaarlijkestoffen1

Filmpje-Gevaarlijkestoffen2

Filmpje-Gevaarlijkestoffen3

Bekijkdefilmpjes.Beschrijfvanelkfilmpjewatermisgaat.

Filmpje

Ditgaatermis

3

Opdracht81 Gevaarsymbolen

Zoekopjewerkplek,jestageplek,opschoolofthuisnaarmiddelenmetgevaarsymbolen.Maakeenfotovanhet etiket.Zorgdatjegoedkuntzienwelkmiddelhetisendatjehetetiketgoedkuntlezen.Zorgerookvoordatje allegevaarsymbolenopdefotohebt.Sommigemiddelenhebbenmeerdanééngevaarsymbool.

Schrijfbijelkefoto:

• welkmiddelhetis

• tweevoorbeeldenvanklussenwaarvoorjehetkuntgebruiken

• welkegevaarsymbolenjezietenwatzebetekenen

• ofhetmiddelopeenveiligeplekstaat(beschrijfookhoeenwaarhetmiddelbewaardwordt)

• drietipshoejeveiligmetditmiddelkuntomgaan

• watjemoetdoenalshetmiddeldooriemandingenomenis.

Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent.

3.7 Project:Spelarbo,bhvenmilieu

Bijditprojectwerkjesamenmetdriemedestudenten.

Inditprojectmakenjullieeenspelvoordemedewerkersvaneenstagebedrijfindesportofrecreatiesector.Dit spelheeftalsdoelhetvergrotenvandekennisvandemedewerkersophetgebiedvanveiligheid,arbo,bhv, milieuaspectenbijsportieveofrecreatieveactiviteiten.

Julliewordenbeoordeeldophetproductdatjeoplevertenopdesamenwerkingtijdenshetproject.Bijde opleveringspeeljehetspelsamenmetjedocent.

Opdrachtgever

Julliedocentisdoordedirecteurvaneenstagebedrijfgevraagdofzijnstudenteneenspelkunnenmakenvoor demedewerkersvanzijnorganisatie.Zijnorganisatieheeftnamelijkeenkwaliteitskeurmerkvoorgoed ondernemerschap.Ditkeurmerkkrijgtjealleenalsveiligheid,arbo,bhvenmilieuaspectenopordezijn.Alsdit keurmerkwordtafgegeven,vindterdaarnajaarlijkseencontroleplaats.Alsblijktdatdekennisvandemedewerkers nietvoldoendeis,raaktdeorganisatiehetkeurmerkweerkwijt.Hetverliezenvanhetkeurmerkisuiteraardhet laatstewatdedirecteurwil.

Metditspelwilhijdekennisvergrotendiedemedewerkershebbenophetgebiedvanveiligheid,arbo,bhv, milieuaspectenbijsportieveofrecreatieveactiviteiten.

Deopdracht

Jullieontwikkeleneenspelmetdaarindevolgendeonderwerpen:

• arbobeleid

Welkebelangrijkearboregelsmoetendemedewerkerskennen?

• bhv

Kennisvanblusmiddelen,signalerenvangevarenenontruimingsprocedures,handelenbijonveiligesituatie.

• milieuaspecten

Hoehoudjetijdenshetwerkenrekeningmethetmilieu?Watisduurzaamwerken?

• sportieveenrecreatieveactiviteiten

Kennisvanaccommodatie,materialenenmiddelenirtveiligheid.Kennisvanhulpverlenenenbeveiligen, omgaanmetongewenstgedragenhetaangevenvandeeigengrenzen.

Opdracht82 Deopdracht

a. Watispreciesdeopdracht?

b. Waaromheeftdeopdrachtgeverjulliedezeopdrachtgegeven?

c. Watwildeopdrachtgeverprecies?

Opdracht83 Afsprakenmakenenvoorbereiden

Vooreenprojectmoeterveelgebeuren.Zorgdatjedetakengoedverdeelt. Maaksamenmetjemedestudenteneenactielijstenverwerkdieinjeverslag.

Voorbereidendeactie

Check Wanneerklaar? Wathebjenodig? Wie?

Doeeersteenonderzoek:

• Zoekopinterneteenaantalkeurmerkenenkwaliteitscertificatenop.

• Welkespelvormkiezenjulliealsgroepje?

• Welkematerialenenmiddelenhebjenodigvoorhetmakenvanhetspel?

• Hoespeeljehetspelenwatzijndespelregels?

• Welkeonderwerpen/vragenkomeninhetspelaanbod?

Opdracht84 Ontwerp

Voordatjulliebeginnenmetdeuitvoeringgaanjullieeerstwerkenaanhetontwerp. Werkhetontwerpvanhetspeluit.Zoekeventueelopinternetnaartipsoverhetmakenvaneeneigenspel. Houdrekeningmetstijl,lettertypesenlay-out.Werkdespelregelsookuit.Doeditindevormvaneenboekjeop A5-formaat(dehelftvanA4).

Bespreekhetonderzoekenhetontwerpmetjulliedocent.

Opdracht85 Uitvoeren

a. Zethetspelinelkaar.

b. Werkhetverslagbij.

c. Leverjulliewerkopaandedocent.Bereidjulliegoedvooropdeoplevering.Bedenkwatjeaanjedocentwilt latenzienenwatjewiltvertellen.

d. Speelhetspel.

Opdracht86 Terugkijken

a. Evalueerhetprojectaandehandvandevolgendevragen.Zeteenkruisjeindetabel.1isonvoldoendeen5 isgoed.Geefperscoreeenkortetoelichting

Vraag

Hoeverliepdesamenwerking?

Watvindjevanheteindresultaat?

Watvindjevanjeeigenbijdrage?

Toelichting 5 4 3 2 1

Hoegoedhebbenjulliejekunnen houdenaandeplanning?

b. Geefvoordevragenwaarbijjeeen1ofeen2hebtingevuldaanwaardoorditkomtenhoejediteenvolgende keeranderszouaanpakken.

Opdracht87 Beoordelingproject

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelingscriteria

1.

Peronderdeelzijnerminimaalvijfvragenofopdrachtenincl.antwoorden.Devragen inhetspelgaanoverveiligheid,arbo,bhv,milieuaspectenensportieveofrecreatieve activiteiten.

Hetspelisduurzaamenkandusvakergebruiktworden. 2. Hetspelisverzorgdennetjes. 3.

Deoplevering:eenpresentatievanhetspelisgoedvoorbereidenverzorgd. 4.

Hetspelisspeelbaar. 5.

Hetspelisleerzaam. 6.

7.

8.

Depresentatie:elkgroepslidheefteentaakendoetactiefmee.

Samenwerken:Ikvraagomhulpalsikdatnodigheb.

Beoordelingscriteria

Samenwerken:Ikvraaganderenomhunmeningovermijnwerk. 9.

Samenwerken:Ikdoemeeaanwerkbesprekingen. 10.

Samenwerken:Weluisterennaarelkaar. 11.

Samenwerken:Ikluisternaardemeningvaneenander. 12.

Samenwerken:Ikdeelmijnkennisenideeënmetanderen. 13.

Samenwerken:Ikdraagbijaaneengoedesfeerindegroepenaanhetresultaat 14.

Samenwerken:Weverdelensamendetaken 15.

Samenwerken:Ikhoudmeaanmijnafspraken 16.

Plannen/organiseren:Ikheballespullendieiknodighebbijme. 17.

Plannen/organiseren:Ikheballespullendieiknodighebbijme. 18.

Plannen/organiseren:Ikkanprioriteitenstellen. 19.

Plannen/organiseren:Ikzorgervoordatikoptijdaanwezigben. 20.

Plannen/organiseren:Ikdoededingenopdeafgesprokentijden. 21.

b. Bespreekdebeoordelingvanditprojectmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.Alsjulliehetsameneenszijn, tekenenjulliebeidenvoorakkoord.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

3.8 Praktijktoets:veiligheidscontrole

Indezepraktijktoetslaatjeziendatjedeveiligheidkuntbevorderen.Dezepraktijktoetskunjeuitvoerenop school,opjestageofopjewerkplek.Jedoetdezepraktijktoetsindividueelofineengroep.Overlegmetjedocent waarjedetoetsdoet.

Deuitwerkingvandezeopdrachtkunjeinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetjedocent.

Jekrijgtdepraktijktoetsvanjedocent.

Opdracht88 Praktijktoets

Jezelfveiligvoelen.Eengebouwofruimtebinnenlopeneneenveiliggevoelhebben.Alsmedewerkersporten recreatieishetbelangrijkdatjehandeltvolgensgeldenderichtlijnen.JehebtkennisvanArbo-regels,wetten, afsprakenenjebentinstaatsportieveenrecreatieveactiviteitenveiligteorganiserenenbegeleiden.Ookweet jehoejemoethandelenwanneereensituatienietlangerveiligis.

Watisdeopdracht?

Indezepraktijktoetslaatjeziendatjedeveiligheidineengebouwofspecifiekeruimtekuntcontroleren.

Hoevoerjedeopdrachtuit(stappen)?

Eencontrolerondeiseenroutedoorhetgebouw,specifiekewerkruimteofactiviteitwaarbijjekijktnaardingen diebelangrijkzijnvoordeveiligheid:degewoneverlichting,denoodverlichting,deveiligheidvanvluchtwegen, deveiligheidvanapparatuur,materiaalenmiddelen,defysiekeofsocialeveiligheid.

Tijdensdezerondewordteenlijstgebruiktomaantevinkenofietsinordeis.Reparatiesofaanpassingendie gedaanmoetenwordenkunjeookopdelijstzetten.

• Overlegmetjedocentofpraktijkbegeleiderwelk(deelvanhet)gebouw,welkespecifiekewerkruimte(n)of activiteitjegaatcontroleren.Maakookafsprakenoverhetinleverenvanhetresultaatvandezepraktijktoets.

• Bestudeerdeleerstofdiebetrekkingheeftophetcontrolerenvandeveiligheid.

Voorbereiding

Bekijkhetbeoordelingsformulier.

Maakzelfeenlijstvooreencontroleronde.Delijstheeftdriekolommen:

• eenkolommetpuntenwaaropgecontroleerdmoetworden

• eenkolomwaardedatumingevuldmoetworden

• eenkolomwaaringevuldkanwordenwelkereparatieofaanpassinggedaanmoetworden

• Ruimteomtevermeldenwatjeaanjeleidinggevendewiltrapporteren.

Uitvoering

Verzamelwatjenodighebt.

Alsjevindtdatjeerklaarvoorbent,danvoerjedepraktijktoetsuit.

1. Loopdoorhet(deelvanhet)gebouwofdespecifiekewerkruimte(n)ofobserveerdeactiviteit.Schrijfalle controlepuntenop.

2. Werkdelijstnetjesuitopdecomputer.

3. SlahetbestandoponderdenaamControlelijst.

4. Rapporteerjebevindingenaanjedocentofpraktijkbegeleider.

Terugkijken

Metjedocentofpraktijkbegeleiderhebjeeenevaluatiegesprek.Bespreekhetresultaatenhetingevulde ‘zelfbeoordelingsformulier’metjedocentofpraktijkbegeleider.

Opdracht89 Beoordelingpraktijktoets

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelen

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Jehebtbasiskennisvan(on)veiligheid,hygiëneenHACCP,duurzaamheidenmilieu.

Jekentjeeigengrenzenengeeftjegrenzenhelderenopeenpassendemanieraan.

Jehebtzorgenaandachtvoordesituatievangastenencontroleertdeveiligheid vanfaciliteiten,materialen,middelenenomstandigheden.

Jeschatbijzonderhedenenrisico’svoordeveiligheidvangastenencollega’sjuist inenhandeltalertenjuistomonveiligesituatiestevoorkomen.

Jestemtafmetcollega's,leidinggevendeofanderebetrokkenenenrapporteert tijdigenduidelijkaanjecollega'sofleidinggevende.

Jehandeltalertenjuistbijonveiligesituatiesenhaaltindiennodighulpoflaathulp halen.

Jehandeltvolgensgeldendewet-enregelgevingénrichtlijnenenproceduresvan deorganisatiemetbetrekkingtotjeeigenbevoegdheid,veiligheid,ongewenstgedrag, kwaliteitszorg,duurzaamheid,arboenmilieuenvolgtnauwkeuriginstructiesen aanwijzingenop.

Beoordeeljezelf

b. Noemtweedingenwaaroverjetevredenbent.

c. Noemtweedingendiejedevolgendekeeranderszouwillendoen.

Opmerkingenvandedocentofpraktijkbegeleiderdiebeoordeelt

d. Bespreekdebeoordelingvanditprojectmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.

e. NoteerdeTOP(s)diejedocentofpraktijkbegeleiderjegaf.

f. NoteerdeTIP(s)diejedocentofpraktijkbegeleiderjegaf.

g. Alsjulliehetsameneenszijn,tekenenjulliebeidenvoorakkoord.Alsjulliehetnieteenszijn,tekenjevoor gezien.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

3.9 Terugkijken

Opdracht90 Leerdoelen

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelenbereikthebt.Alsjenietalleleerdoelen volledigbereikthebt,geefdanaanopwelkemanierjeditalsnogkuntdoen.

b. Vuldebeoordelingin.

Leerdoelen

1.

2.

3.

Jehebtbasiskennisvan(on)veiligheid,hygiëneenHACCP,duurzaamheidenmilieu.

Jekentjeeigengrenzenengeeftjegrenzenhelderenopeenpassendemanieraan.

Jehebtzorgenaandachtvoordesituatievangastenencontroleertdeveiligheid vanfaciliteiten,materialen,middelenenomstandigheden.

4.

5.

6.

7.

Leerdoelen

Jeschatbijzonderhedenenrisico’svoordeveiligheidvangastenencollega’sjuist inenhandeltalertenjuistomonveiligesituatiestevoorkomen.

Jestemtafmetcollega's,leidinggevendeofanderebetrokkenenenrapporteert tijdigenduidelijkaanjecollega'sofleidinggevende.

Jehandeltalertenjuistbijonveiligesituatiesenhaaltindiennodighulpoflaathulp halen.

Jehandeltvolgensgeldendewet-enregelgevingénrichtlijnenenproceduresvan deorganisatiemetbetrekkingtotjeeigenbevoegdheid,veiligheid,ongewenstgedrag, kwaliteitszorg,duurzaamheid,arboenmilieuenvolgtnauwkeuriginstructiesen aanwijzingenop.

3.10 Begrippen

(seksuele)intimidatie

Ongewenstgedragvanseksueleaardofandergedragopgrondvangeslachtwaarbijdeanderzichonveiligof nietprettigvoelt.

AED

Eenapparaatdathethartritmeweerkanherstellenbijeenhartstilstand.

Activiteitenbesluit

MilieuregelsvanhetRijkvoor'inrichtingen'zoalsclubhuizen,recreatiebedrijven,buurthuizenenspeeltuinen.

Arbowet

Arbeidsomstandighedenwet.Eenwetmetregelsovergezondheid,welzijnenveiligheid.Deregelszijnvoor werkgeverenwerknemers.

Assertief

Opkomenvoorjezelf.

Bhv'er

Eenbedrijfshulpverleneriseenmedewerkerdieisopgeleidomingevalvannoodwerknemersengastenin veiligheidtebrengen.

Calamiteit

Onverwachtegebeurtenisdieernstigeschadekanveroorzaken.

Discriminatie

Hetandersbehandelenvanmensenofgroepenopbasisvaneenbepaaldkenmerk.

Duurzaam

Hetmilieuwordtzominmogelijkbelastenhetgaatlangmee.

Ergonomischwerken

Maniervanwerkenwaarbijjejelichaamzoweinigmogelijkbelast.

Evalueren

Naafloopterugkijkenopdevoorbereidingenuitvoering.

Fifo

Firstin,firstout.Nieuwelevensmiddelenzetjeachterdeoudere.Zogebruikjealtijdeerstdeoudere levensmiddelen.

Fossielebrandstoffen

Naafloopterugkijkenopdevoorbereidingenuitvoering.

Fysiekgeweld

Lichamelijkgeweld,zoalsslaan,schoppenenbijten.

Gevaarsymbool

Tekeningdieaangeeftwatvoorsoortgevaarhetmiddelopkanleveren.

HACCP

Hygiënecodevoorvoeding.

Hygiëne

Totaalaanhandelingenenmiddelentotbehoudvandelichamelijkegezondheid.

Hygiënecode

DemanierwaaropeenorganisatiedeHACCP-regelsinhaareigenregelsenvoorschriftenheeftverwerkt.

Keurmerk

Onderscheidingstekenofcertificaat,verleenddooreenerkendeinstantie.Hiermeebewijsteenorganisatiedat hetopdeafgesprokenmanierwerkt.

Kwaliteitszorg

Alleswateenorganisatieofbedrijfdoetomervoortezorgendatzegoedeproductenofdienstenleveren.

Milieubewust

Opzo'nmanierwerkendatdeomgevingerzominmogelijkschadevanondervindt.

Mobbing

Pestenoftreiterenophetwerkdoorcollega'sofklanten.

NVWA

NederlandseVoedsel-enWarenautoriteit.DitinstituutcontroleertofbedrijvenzichaandeWarenwethouden.

Ongewenstgedrag

Gedragwaardooriemandanderszichonveiligofnietprettigvoelt.

PBM

PersoonlijkeBeschermingsMiddelen.Middelenofkledingstukkendiejebeschermentijdensactiviteitenwaarbij jejekuntverwondenofbeschadigen.Bijvoorbeeld:handschoenen,veiligheidsschoenen,gehoorbescherming.

PDCA-cyclus

Cyclusdievieractiviteitenbeschrijftdiejesteedsherhaalt.Devieractiviteitenzijn:Plan,Do,CheckenAct.

Pesten

Hetgedragwaarbijiemandherhaaldengedurendelangeretijdzichdooranderengekwetstofvernederdvoelt.

Procedure

Eenreeksafsprakendieopvolgordemoetwordenuitgevoerd.

Protocol

Eendocumentwaarinstaathoejejemoetgedragenofhoejemoetwerken(ineenbepaaldesituatie).

Psychischgeweld

Geestelijkgeweld,zoalsbedreigen,onderdrukzettenenirriteren

RI&E

Risico-inventarisatieen-evaluatie.Hierbijbrengteenbedrijfoforganisatiederisico'sinkaartophetgebiedvan veiligheid,gezondheidenmilieu.

Racisme

Hetandersbehandelenvanmensenofgroepenopbasisvanhunafkomstofdievanhunvoorouders.

Rapporteren

Meldenvangebeurtenissen.

Recyclen

Afgedanktematerialenofdegrondstoffenwaarzevangemaaktzijnopnieuwgebruiken.

Trauma Schokkendegebeurtenis.

Veiligheid

Beschermdzijn.Zondergevaarzijn.

Verbaalgeweld

Gewelddoormiddelvanwoorden,zoalsscheldenenbeledigen.

Voedselinfectie

Ziekteverschijnselendiewordenveroorzaaktdoorhetetenvanziekmakendebacteriën,parasietenofvirussen dieinvoedselaanwezigkunnenzijn.

Voedselvergiftiging

Ziekteverschijnselenveroorzaaktdoorgifstoffengemaaktdoorbacteriënofschimmelsdieinvoedselaanwezig kunnenzijn.

Warenwet

Wetmetregelswaarproductenenapparatuuraanmoetenvoldoen.

Welzijn

Hetgeestelijkenlichamelijkwelbevindenvanmensen.

Wetmilieubeheer

Eenwetmetregelsvoorhetwerkenmetgevaarlijkestoffen,bedoeldomhetmilieutebeschermen.

INDEX

A

Activiteitenbesluit54

AED88

Arbowet19

Assertief29

B Bhv'er85

C Calamiteit81

D Discriminatie23

Duurzaam71

E

Ergonomischwerken48

Evalueren89

F Fifo92

Fossielebrandstoffen76

Fysiekgeweld20

G

Gevaarsymbool108

H

HACCP58

Hygiëne35

Hygiënecode58

K

Keurmerk60

Kwaliteitszorg60

M

Milieubewust69

Mobbing21

N NVWA55

O Ongewenstgedrag18

P

PBM33

PDCA-cyclus61

Pesten21

Procedure67

Protocol82

Psychischgeweld20

R

Racisme23

Rapporteren89 Recyclen69

RI&E46

S (Seksuele)intimidatie19

T Trauma15

V

Veiligheid13

Verbaalgeweld20 Voedselinfectie94 Voedselvergiftiging94

W

Warenwet55

Welzijn19

Wetmilieubeheer57