66870 Sport & Recreatie profieldeel thema 2 Begeleiden van deelnemers CONCEPT

BEGELEIDENVANDEELNEMERS

COLOFON

BoomBeroepsonderwijs

info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Auteur(s):P.Tummers

Inhoudelijkeredactie:R.Piek

Titel:

ISBN:97890372 druk/oplage

Bronvermelding:

©2024BoomBeroepsonderwijs|Boom

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmagnietsuitdezeuitgaveworden verveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenige vormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeandere manier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrond vanartikel16hAuteurswetdientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoen aandeStichtingReprorecht(www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvaneen(ofmeerdere)gedeelte(n) uitdezeuitgaveinbijvoorbeeldeen(digitale)leeromgevingofeenreaderinhetonderwijs(opgrond vanartikel16,Auteurswet1912)kanmenzichwendentotStichtingUitgeversorganisatievoor Onderwijslicenties(Postbus3060,2130KBHoofddorp,www.stichting-uvo.nl).

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensdewettelijkebepalingen.

Degenendiedesondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden,kunnenzichalsnogtotde uitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvanenakkoordtegaanmet despecifiekeproductvoorwaardenenalgemenevoorwaardenvanBoomBeroepsonderwijs,tevinden opwww.boomberoepsonderwijs.nl.

THEMA1

BEGELEIDENVANDEELNEMERS

1.1Hoewerkjemetditthema?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Ditthemabestaatuit:

• Leerdoelen

Diestaanineenkadernadeinleiding.Jezietwatjemoetkunnenenkennen.Enjezietwaaropje beoordeeldwordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.Aanheteindevanelkthemavindjeeen opdrachtwaarbijjeterugkijktopdeleerdoelen.

• Themaintroductie:praktijkvoorbeeldeneneeninleidendeopdrachten.

Tijdensdeintroductieinditthemamaakjeopdrachtenbijdeleerdoelen,depraktijkvoorbeelden enbijdeinleidendeopdrachtenaandehandvaneenfilmpje.Depraktijkvoorbeeldenbestaan meestaluiteensituatiewaarjetegenaankanlopenindeberoepspraktijk.Hetzelfdegeldtvoorde inleidendeopdrachten.

• Vakkennis,opdrachtenenhetproject

Wanneerjedevakkennisleertendeopdrachtendoet,leerjeoverdeberoepspraktijkenoefent ermee.Iederthemawordtafgeslotenmeteengroteopdracht:hetproject.Eenaantalopdrachten kanineenportfolioopgenomenworden,tenminstealsermeteenportfoliogewerktwordt.

Dieopdrachtenherkenjeaan: Graag namaken inde stijlvan de flexibele pipeline S&R. Graag namaken inde stijlvan de flexibele pipeline S&R.

Opdrachtenwaarmeejeactiefaanhetwerkmoet herkenjeaan:

• Praktijktoets,oefentoetseneindtoets

Aanheteindevanelkthemavindjeeenpraktijktoets,eenoefentoetseneeneindtoets.Wanneer enwaarjedezetoetsenaflegt,overlegjemetdedocent.

• Digitaleleeromgeving

Indedigitaleleeromgevingvindjeallerleilesmateriaal,zoalsfilmpjesentoetsen.Voordatjede digitaleleeromgevingkuntgebruiken,moetjejelicentieactiveren:

– Overlegmetjedocentwelktypeaccountjegebruikt.

– Ganaarwww.boomberoepsonderwijs.nl/licentie.

– Bekijkdeinstructiefilmofleeshetstappenplan.

– Volgdestappen.

– Daarnakunjeaandeslag!

Daarnakunjeaandeslag!Opdrachtenwaarbijjededigitale leeromgevingnodighebtherkenjeaan:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

1.2Begeleidenvandeelnemers

Wesportenenrecreërennietalleenvooronsplezierenvooronzeontspanning.Doorsportenrecreatie komenmensenmetelkaarincontact.Ookkunjemetsportieveenrecreatieveactiviteitendegezondheid ofsportprestatiesverbeteren.

Alsmedewerkersportenrecreatiehebjetemakenmetmensen.Dezemensen,jesportersofgasten, kunnennogalvanelkaarverschillen.Wanneerjijmetdezemensenalsgroepofindividuomgaat,zuljij jemoetenaanpassen.Jewilttenslottedatelkesporterofgasthetnaarzijnzinheeft.

Eenandereverwachting

ManuenGillermowerkenalsmedewerkerinhetteamSportenRecreatievaneengrootvakantiepark inGelderland.Zehebbensamenmethetteameenprachtigprogrammasamengesteld.Coördinator Dédézaldegastentoesprekeninhetontvangstcentrum.Daarnazullendegasteninachtteamsworden begeleidnaardeverschillendeactiviteiten.ManuenGillermohebbenhunbestgedaaneenzouitdagend mogelijkprogrammasamentestellen.Metonderandereeenhindernisparcourswaarbijdehindernissen doorsamenwerkenmoetenwordengenomen.Endemeestspectaculaireactiviteitisabseilenvaneen torenvantwintigmeterhoog!

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/woman-climbing-indoor-rock-wall-2221879581

WanneerdegastenbinnenkomenindegroteontvangstruimtekijkenManuenGillermoelkaarmeteen verschrikteblikaan.Deeerstediebinnenkomt,iseenjongetjedatwordtvoortgeduwdineenrolstoel doorzijnvaderennaasthemlooptzijnmoeder.Detweedeiseenmeisjemethaarbeneninbeugelsen zijlooptmetkrukken.Haarouderslopennaasthaar.Deanderegastenblijkenookallemaalouderste zijnmeteenkindmeteenlichamelijkebeperking.

ManuenGillermohaddengeenideevandegroepmensenvoorwiezijdeactiviteitorganiseerden.Zij gingenervanuitdathetgezinnenwarenmetkinderen,maarhebbengeenrekeninggehoudenmet lichamelijkebeperkingen.Alszijdithaddengeweten,haddenzijnatuurlijkeenprogrammabedacht datwélaansluitopwatvoordezegroepgastenmogelijkis.

De(groep)sportersofgastendiejebegeleidtofontvangt,isbepalendvoorwatjemetzegaatdoenen hoejehenbegeleidt.Wenoemenzo'ngroepsportersofgastenookweldedoelgroep.Jezultals medewerkersportenrecreatiedekeuzevanjeactiviteitenenjebegeleidingmoetenaanpassenaan jedoelgroep.Daarvoorhebjenatuurlijkwelenigekennisnodigvanhetbegeleidenvandeverschillende doelgroependiejijindepraktijkkunttegenkomen.Hiergaatditthemaover..

Leerdoelen

1.Jehebtbasiskennisvandoelgroepeninrelatietotsportieveenrecreatieveactiviteiten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

2.Jehebtbasiskennisvanhetmenselijklichaam,trainenenpresteren,gezondheid,voedingen hygiëneinrelatietotsportieveenrecreatieveactiviteiten.

3. Jehebtbasiskennisvangroepsprocessenenherkentsignalenvanmogelijkesocialeproblematieken.

4.Jebereidtjeeigenbegeleidingswerkzaamhedenvoorenvoertzeeffectiefenefficiëntuit.

5.Jekuntdewensenvansportersengasteninventariserenenjewerktklantvriendelijk,bentgastvrij ensteltjeservicegerichtopnaarsportersengasten.

6.Jebewaaktdevoortgangvandeactiviteiten,desfeerentevredenheiddoorsporters,gastenen groepengerichtteobserverenenfeedbacktevragen.Zonodigneemjepassendemaatregelen.

7.Jestemtjecommunicatieengedragopsportersengastenafenbetrekthenactiefbijdesportieve enrecreatieveactiviteiten.

8.Jebeschiktoverbasalepedagogischevaardighedenenbegeleidtsportersengastenenthousiast, duidelijkendeskundig.Zonodigpasjejebegeleidingaan.

9.Jekunteeneenvoudiggesprekvoerenofinstructie/informatiegevenineenmodernevreemde taal.

10.Jewerktvolgensgeldenderegels,richtlijnen,proceduresenafsprakenvandeorganisatieen schakeltzonodighulpinbijvragen,problemenofbijzonderhedenenrapporteerttijdigenduidelijk overdewerkuitvoeringenaandachtspunten.

Opdracht1 Voorbereiden

Bekijkdeleerdoelenhierboven.Jezietwatjemoetkunnenenkennenomsportersengastente begeleiden.Enjezietwaaropjebeoordeeldwordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.

a. Welkleerdoellijktjouuitdagend?Waarom?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Waarziejetegenop?Leguitwaarom.

c. Welkeervaringhebjealmetdezeleerdoelen?

d. Geefvanminimaalvijfleerdoeleneenvoorbeeldvaneensituatiewaarinjedezetegenkomtinje werkalsmedewerkersportenrecreatie.

Opdracht2 PraktijkvoorbeeldBuitenspelen

Samenbuitenspelenhelptommeertebewegen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kinderenspelenbuitenactieverdanbinnen.Enzebewegenbuitenmeeralszesamenspelenmetandere kinderen.DitisdeconclusievaneenBritsonderzoek.Veelbewegenhelpteenkindeengezondgewicht tehouden.Lekkerbuitenspelendus,metbroertjes,zusjes,vriendjesenbuurtgenootjes.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/cute-children-playing-football-park-717236839 Lekkerbuitenspelenisgezond.

Elkedagheefteenkindminimaaleenuurbewegingnodig.Omaandatuurtekomen,helpthetvolgens hetonderzoekalskinderensamenbuitenspelen.Voetballen,honkballen,rennen,klimmen,fietsen, skateboarden,skeeleren,steppen … allesteltmee.

Hetonderzoekbeveeltaanomvriendengroepenindebuurttestimuleren,zodathetmakkelijkerwordt omsamennaschooltijdbuitentespelen.Organiseerbijvoorbeeldeenbeweegactiviteitindestraatof buurt:eenvoetbaltoernooi,trefbal,apenkooienenzovoort.Jekuntookinspiratiehalenuitactieveen leerzamespellenvoorkinderen,zoals ‘Gaanmetdiebanaan’, ‘Tuinboon-tikkie’, ‘Vangjeontbijt’ en ‘Tussendoor-trefbal’.

Bijgezondbewegenhoortgezondevoeding.Tijdensdepauzeentussenhetspelendoorisgroenteen fruitheelgeschikt.Denkaanaardbeien,eenschijfmeloen,stukjesappel,druiven,worteltjesen snoeptomaatjes.Voordeechtetrekkunjehetbesteenbelegdeboterhamofkrentenbolgeven.Datis beterdanbijvoorbeeldeenenergiereepofeenpakjekoekjes,omdatdaarrelatiefveelcalorieënen vaakweiniggoedevoedingsstoffeninzitten.Geefalsdrinkengewoonwater.

Bron:Voedingscentrum

a. Bespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vragenoverhetpraktijkvoorbeeld:

c. Watisderelatietussengezondheid,voedingenbeweging?

d. Hoekunjealsmedewerkersportenbewegenhelpendegezondheid,hetvoedingspatroonende hoeveelheidbewegingteverbeteren?

e. Vergelijkdeadviezenvoordepauzemaaltijduithetpraktijkvoorbeeldmetjullieeigenmaaltijden.

f. Watvindjevandeadviezen?

g. Welkemaaltijdheeftjevoorkeurenwaarom?

h. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

i. Watwiljevanhetthema"Begeleidenvandeelnemers"leren?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht3 PraktijkvoorbeeldRijwieltoertocht

Eenrijwieltoertocht

SindsjaarendagorganiseertschaatsverenigingSITS(SchaatsenIsTopSport)indemaandseptember eenrijwieltoertochtmetafstandenvan45,75,100en150kilometer.Dewielertochtkentmeerdere categorieën:

• toertocht

• mountainbiketocht

• recreatietocht.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/four-friends-cycling-down-road-216783670 Eenmountainbiketocht.

Oorspronkelijkwasdezeritbedoeldalszomersesportactievoorclubleden,maarditisdelaatstejaren uitgegroeidtoteenevenementvanformaat.Uitdeverreomstrekenkomenwielrennersenschaatsers opditevenementafomhunconditietetestenenersportiefevenflinktegenaantegaan.Startenfinish vindenplaatsopvakantieparkDeSchaapskooi,vanwegederuimeparkeergelegenheiden douchegelegenheid.

VasteenseizoengastenvanDeSchaapskooigaansteedsvakermeedoen.Totpleziervanvelen,maar ooktotlastensomsverdrietvandeorganisatie.Hetzijnvaakongeoefendewielrennersen mountainbikers.Ennogzorgwekkender:ongetraind.DeEHBO'ershaddenerhetafgelopenjaarhun handenaanvol.Meerderemalenisiemandnaarhetziekenhuisvervoerd.Ofwelmetverwondingen, ofwelmetuitputtingsverschijnselen,enzelfseenkeeriemandmeteenhartinfarct.

DelaatstekeerwasvoorSITSdemaatvol.Insamenwerkingmethetrecreatieteamgaatdevereniging daaromvoortaaniederjaarindemaandenjulienaugustuseentraininggeven,speciaalvoor ongeoefendeenongetraindedeelnemendegasten.Eentraininggerichtopconditieenopvaardigheid. Hetrecreatieteamzorgtvoordefaciliteiten,voortrainingsschema’senvooradviezenenvoorbeelden vangeschiktefietskleding.CoachesvanSITSverzorgendeinhoudvandetrainingenengevenadviezen overgezondevoeding.

Werksamenmeteenmedestudentaandevolgendevragen.

a. Bespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Watzijndeverschillentussendegenoemdecategorieën:toertocht-mountainbiketocht –recreatietocht?

d. Aanwelkecategorievandewielertochtkunjealsongeoefendfietserbeternietmeedoen?Waarom niet?

e. Stel:jebentmedewerkersportenrecreatieeneengastschrijftzichbijjouinvoordewielertocht. Jeweetdatdegastongetraindisenlongproblemenheeft.Hijvraagtjouwadvies.Welketochtkan hijhetbestfietsen?Welkeafstandzoujehemaanraden?Waaromgeefjeditadvies?

f. Waaromzaldeschaatscluberopstaanvoedingsadviezentegeven?

g. Watzoujealsmedewerkersportenrecreatiezelfmoetenwetenovertrainingsschema’sengoede voeding?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

h. Geefvoorbeeldenvangeschiktekledingvoordewielertochtbijdevolgendeweersvoorspellingen:

zonnigweereneentemperatuurvan26graden regenachtigweereneentemperatuurvan19 graden

i. Aanwiejekunjefietskledingadviesvragenalsjehetzelfnietzogoedweet?

j. Steldatjemeezoudoenaandetrainingen.Hoebereidjejedaaropvoorenwathebjedaarvoor nodig?

k. Waaromishetslimdatdeschaatsclubdeinhoudvandetrainingverzorgt?

l. Bespreekjeantwoordenopvoorgaandevragenmetjemedestudentenverwerkdefeedbackdieje krijgt.

m. Werknusamenmetjemedestudentdevolgendevragenuit:

• Steleenplanopvoordetrainingvoordewielertocht.Jeverwachtdatminstens60gastengaan deelnemen.Daarzittenkinderenbij,jeugdindeleeftijdvan14-18jaarenouderenbovende50 jaar.

• Bespreeksamen: – eenplanvoordeconditietraining – eenonderverdelingvangastenoververschillendegroepen – kledingadviezenvoorverschillendeweertypen.

n. Bespreekderesultatenmeteenanderegroep.

• Vergelijkdeuitgewerkteideeënmetelkaar.Hebjezakenoverhethoofdgezien?Iseenideevan deanderbeterofduidelijker?

• Voegalshetnodigisdeplannensamentoteengoeddoordacht,uitgewerktvoorstel.

o. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

Opdracht4 Goedevoornemens

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Waarommakenveelmensenineennieuwjaargoedevoornemensovergezondheid,voedingen beweging?

c. Waaromishetvooreenmedewerkersportenrecreatiebelangrijkomkennistehebbenover gezondheid,voedingenbeweging?

d. Welketipskunjesportersofgastengevenoverhetrealiserenvanhungoedevoornemens?

COPYRIGHTBOOM

e. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent.

Opdracht5 Indeberoepspraktijk

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Bekijkdefilmpjes.

Beperkjebijhetgevenvanantwoordenopdeeerstetweevragennietalleentotdeinformatiediejein defilmpjeshoortenziet.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Welkegroepenmensenkomjeindesport-enrecreatiesectortegen?

c. Welkeactiviteitenwordenallemaalbegeleid?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Vindenjulliedatergoedwordtbegeleidenwaaromvindenjulliedat?

e. Welkeverschillenzienjullieinmanierenvanbegeleiden?

f. Opwelkemomentenziejedaterbegeleidwordt?Waaromwordterjuistdanbegeleid?

g. Welkehulpmiddelenwordengebruiktbijhetbegeleiden?

h. Welkadvieshebbenjullievoordebegeleiding?

i. LeesdevragenhiernaenbekijkhetfilmpjeBegeleidenSportactiviteitbasisonderwijs(nogmaals) aandachtig.

j. Stel:julliegaandezelfdeactiviteitenbegeleidenvooreengroepouderen.

Hoezoudenjullieditaanpakken?

1.3Demedewerkersportenrecreatiealsbegeleidervansporters engasten

Alsmedewerkersportenrecreatiebegeleidjesportersengasten.Jegaatgraagmetmensenom,bent gastvrijenjevindthetleukomsportersengastenopeenplezierigeenveiligemanierbezigtehouden enenthousiasttekrijgen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Jekrijgtmetveelverschillendesportersengastentemaken.Zekunnenverschilleninleeftijd,interesse, maarookinmogelijkhedenomaansportieveenrecreatieveactiviteitendeeltenemen.Vanjouwordt verwachtdatjealdieverschillendesportersengastengoedbegeleidt.

Begeleiden houdtheelveelin;jekuntmenseninveelverschillendesituatiesbegeleiden.Waarhebben wehetdanover?Begeleidengaatoveralleswatjealsmedewerkersportenrecreatiedoetomjesporters ofgastenteondersteunenbijwaarzijmeebezigzijn.

Voorafgaandaandeactiviteitdenkjenaoverdegroepdiejegaatbegeleidenenwatjeallemaalmoet doenomjesportersofgastentebegeleiden.Zijnhetsportersdiedeelnemenaansportieveactiviteiten ofzijnhetgastendiedeelnemenaanrecreatieveactiviteiten?Tijdenshetbegeleidenobserveerje.Doe jehetgoedenisdesfeergoed?Bereikjewatjehadvoorbereid?Hoemoetofkanhetanders?

Jekuntopheelveelmanierenbegeleiden.Erisnietéénbegeleidingsmethodedebeste.Jemaniervan begeleidenisonderandereafhankelijkvandesoortactiviteit.Eenrecreatieveactiviteitbegeleidje vaakopeen ‘losseenvrije'manier,terwijleensportermeersturingvanjounodigheeftomietsaante leren.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-young-boys-on-football-training-1884042826 Begeleidenvansportersofgasten.

Opdracht6 Sportersofgastenbegeleiden

a. Beschrijfwatjeallemaalmoetdoenalsjesportersofgastenbegeleidt.

b. Geefvijfvoorbeeldenwaaruitblijktdatjij(ofiemandanders)sportersofgastenhebtbegeleid.

Iederesituatieisanders.Gaaltijduitvandesituatiezoalsjedieopdatmomentaantreftenhouddaar metjebegeleidingrekeningmee.Ditheet ‘situationeelbegeleiden'.Jepastjebegeleidingaande situatieaan.Alsdesituatieverandert,verandertdebegeleidingmee.Netzoalseenkameleon.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Demedewerkersportenrecreatie:eensoortkameleon.

Bijsituationeelbegeleidenzijnvieronderdelenbelangrijkomalsmedewerkersportenrecreatierekening meetehouden:

• debegeleider(jijzelf)

• desporterofgast

• degroep

• deomstandigheden.

Debegeleider

Iederebegeleiderisandersenbegeleidteengroepopeenanderemanier.Hethangtafvanhoejeerin staat.Inwelkestemmingjebent,ofjemoebentofjuistfit.Alsjeeenhardloopgroepbegeleidt,ishet welhandigdatjeconditiegoedis.Engoedkunnenluisterenisbijsommigeactiviteitenheelbelangrijk, maarbijandereweermindernodig.Vindjijdatjesportersofgastenpreciesmoetendoenwatjijzegt ofkunnenzezelfeenenanderbepalen?Watweetjijoverdeactiviteitendiejebegeleidt?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Desporterofgast

Geentweesportersofgastenzijnhetzelfde.Jehebttemakenmetverschilinleeftijd,sport-en recreatie-ervaring,doelstellingenideeënvanjesportersofgasten.Deenesporterisheelsportiefen wilfitterwordenendeandereiswatouderenwilgewoongezelligbezigzijneneenleukspelspelen.

Elkesporterofgastvraagteenanderemaniervanbegeleidenenkrijgtdezeookvanjou.

Degroep

Elkegroepheeftweereenanderesamenstelling.Somsbestaatdegroepuitmeermannendanvrouwen oferzijnheelveelverschillendeleeftijdenineengroep.Mensenkennenelkaarofjuistniet.Erkanook iemandmeteenbeperkingbijeengroepzijn.Somshebbenallesportersofgastendezelfdeinteresse, maarhetkomtookvoordatiedereenmeteenanderideenaarjouwactiviteitkomt.

Hoemeerverschillenerineengroepzijn,hoegroterdeuitdagingomdezegroeptebegeleiden.Iedere groepvraagteenbepaalde houding enspecifiekevaardighedenvanjoualsbegeleider.Enuiteraard pasjejouwbegeleidingaanelkesituatieaan.

Deomstandigheden

Erzijnookomstandighedendieervoorzorgendatdesituatieverandert.Eenaantalvoorbeelden:Het weeriseenveranderlijkefactor.Hetkanergwarmzijnofregenen.Jedachtdatjebinnengingbegeleiden, maarjemoetnaarbuiten.Deruimtevoorjeactiviteitisveelkleinerdanjehadverwacht.Jehebtniet allematerialendiejeeigenlijknodighebt.Jeleidinggevendevraagtjeeenheelandereactiviteitte doendanjehebtvoorbereid.

• Hetweerverandertineens.

• Bijdeinstuifblijvenerkinderenbinnenkomen.

• Erkomteenanderegroepinderuimtewaarjijjeactiviteitbegeleidt.Wateenherrie!

• Eenvandesportersofgastenkrijgteenblessure.

• Onderwegnaardeaccommodatieblijktdatdegroepeigenlijkietsanderswildoendanjijhebt voorbereid.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Ditzijnallemaaldingenwaardemedewerkersportenrecreatieeenoplossingvoormoetvinden.Kortom, jemoetflexibelzijnenopdeveranderdesituatieinspelen.Jemoetookkunnenimproviseren.Dat betekentdatjegoedmoetnadenkenenslimmoetreageren.Hoebeterjevoorbereidbent,hoebeter jekuntimproviseren.

Opdracht7 Situationeelbegeleiden

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

a. Zetdevieronderdelenvansituationeelbegeleidenopvierflip-overvellen.Elkemedestudentneemt eenvandevierflap-overvellen.

b. Zetopdeflip-overswaarjebijditonderdeelbijhetbegeleidenoplet.Watvindjebelangrijkofwelke tipskunjegeven?

c. Bespreekdevieronderdelenmetjemedestudentenenvulelkaaraan.

d. Legalleflap-overvellenbijelkaarenbespreekdezemeteenanderegroepofmetjegroep.

e. Komnusamentoteentop3vanbelangrijkeaandachtspuntenoftipsperonderdeel.

Onderdeel4: Onderdeel3: Onderdeel2: Onderdeel1:

Geentweesportersofgastenzijnhetzelfde.Daardooriselkebeginsituatieanders.Omerachterte komenhoeverschillendjesportersofgastenzijn,zijndeantwoordenopdevolgendevragenbelangrijk:

• Hoeveelweetjesporterofgastalvandeactiviteit?

• Watbegrijptjesporterofgast?

• Welkevaardighedenbeheerstjesporterofgast?

• Heeftjesporterofgastzinindeactiviteit?

• Waaromwiljesporterofgastietswelofjuistniet?

• Welkemaniervanbegeleidingpasthetbeste?

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/loch-lomond-august-2nd-2022-children-2200075385

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Verschillendegasten.

Bijdevoorgaandevragenherkenjedriebegeleidingsfactoren:kennis,vaardighedenenhouding.Het gaatomvragenals:Watweetdesporterofgast(kennis)?Watkandesporterofgast(vaardigheden)? Watwildesporterofgast(houding)?Alsjeditweet,kunjijjeactiviteitgoedengerichtvoorbereiden enkunjeefficiënteneffectiefbegeleiden.Zozorgjeervoordatdeactiviteitenveilig,plezierig,actief endoelgerichtzijn.

Gevolgen

Nietgoednadenkenoverjebegeleidingkannaregevolgenhebben:

• ongelukkenofblessures

• tijdverlies

• weinig,ongewenstofgeenresultaat

• weinigintensiteit,veelgastenstaanstil

• onrust,gastengaananderedingendoen

• onzekerheidbijjoualsbegeleider

• weinigofgeenpleziervoorjegastenenvoorjezelf

• ontevredenheidbijjezelf

• teweinigontwikkelingbijjezelf.

Dergelijkegevolgenwiljealsmedewerkersportenrecreatievoorkomen.

Opdracht8 Beginsituatie

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweeofdriemedestudenten.

a. Welkevragensteljeomerachtertekomenhoeverschillendjesportersofgastenzijn?

b. Kieseengroepsportersofgastenenbeschrijfdegroepdoordeopgesomdevragentebeantwoorden.

Alsmedewerkersportenrecreatiewerkjemetmensen.Enzoalsjeweetisiedermensanders.Elke groepisandersenelkebegeleiderisanders.Jijdoetdingenweernetopeenanderemanierdanje collega.Jebegeleidtelkeactiviteitopeenmanierdiebijjoumaarookbijdegroeppast.Datkandus perkeerverschillen.Jecollegasportenrecreatiebegeleidtdezelfdegroepweeropzijnmanier.

Erzijndriefactorendiejemaniervanbegeleidenbepalen:

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Driebegeleidingsfactoren.

Kennis

Watweetjevandeactiviteit?Hebjeinzichtinhetspeldatwordtgespeeld?Kenensnapjede(spel)regels?

Kenjijjesportersofgasten?

Jijkentensnaptdespelregelsende techniekenvanslagbalenkuntduseenspelslagbalbegeleiden. Jekuntsportersofgastentechniekenaanleren,wantjehebtdetechniekenzelfookeindeloosgezien engeoefend.

GraagopnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R.

Kennisisduswatjeweetofhebtgeleerd.Ditkantheoretischeofpraktischekenniszijn.Kenniskrijgje vooraldoorinteresseinveeldingentehebben.Jekuntkennisopdoenuiteenboekofdoorgewoon ietstedoen.Jebegrijptwathetisomtebegeleidendoorhetvaaktedoen,wantzodoejekennisen ervaringop.

Kennisiseigenlijkookeenvaardigheid: cognitievevaardigheden.Hetgaatdanomhetvermogenvan jehersenenomteleren,teonthoudenenkennisuittewisselen.Cognitievevaardighedenhebbente makenmetdenken.Watweetje,waarhebjeverstandvan?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vaardigheden

Eenvaardigheidishetuitvoerenvanwatjeweet.Jebrengtjouwkennisindepraktijk.Vaardigheden kunjeleren.Jekuntzeontwikkelendoorherhaaldelijkteoefenen,zodathetroutinewordt.Voorde medewerkersportenrecreatieishetbelangrijkomtweesoortenvaardighedenteontwikkelen:

1. socialevaardigheden

Iemanddiesociaalvaardigis,kangoedmetmensenomgaan.Ofjeovergoedesocialevaardigheden beschikt,kunjezienaanhetsocialegedragdatjelaatzien.Hierbijkunjedenkenaansamenwerken, metelkaarpratenofkunnenlachenmetelkaar.

2. vakspecifiekevaardigheden

Ditzijnvaardighedendietemakenhebbenmetjouwvak.Dezevaardighedengaanoverwelke vakkennisenwelkevakvaardighedenjehebt.Watweetjevansport,bewegenenrecreatieenwat hebjenodigomjeberoepuitteoefenen?Welkesport-enspelvaardighedenhebjeenwatisje specialisme?

Benjevaardiggenoeg?

Houding

Eenanderwoordvoorhoudingis attitude.Jehoudingofattitudeishoejijtegenoveriemandofiets staat.Hoekijkjeaantegendewereldomjeheen?Watzijnbijvoorbeeldjouw normen en waarden en waaromdoejeietsopjouwmanier?

Voorbeeldenvanhoudingenofattitudes

• initiatiefnemen

• klantgerichtzijn

• doorzettingsvermogenhebben

• flexibelzijn

• kunnensamenwerken

• kunnenbeslissen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kennis,socialeenvakspecifiekevaardighedenenhoudingstaannietopzich,zehebbenaltijdinvloed opelkaar.Ditkanpositiefennegatiefzijn.Leerjeiets(zodatjemeerkenniskrijgt),danvoeljijjevaak zekerder(jehouding).Andersom:oefenjijjevaardigheidnooit,danleerjeminder,waardoorjejeminder zekervoelt.

Opdracht9 Uniek

Zoalsjeweet,iedermensisanders.Daardoorbegeleidjeelkeactiviteitandersdaneenander.Immers, iederemedewerkersportenrecreatieiseenandermens.Erzijndriefactorendiejemaniervanbegeleiden bepalen:kennis,vaardighedenenhouding.

a. Beschrijfdedriefactorendiejemaniervanbegeleidenbepalen:kennis,vaardighedenenhouding.

1. Kennis

Vaardigheden

Houding

b. Welkevandefactorenisbijjouhetbestontwikkeld?Legdituit.

c. Vergelijkjeantwoordmetdievanjemedestudenten. Zijnerheelveelverschillenbijjemedestudenten? Ja / Nee d. Hoekomtdit?

Opdracht10 Sociaalgedrag

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent. Jehebteengrootvelpapier,eenstapeltijdschriften,eenschaarenlijmnodig.Jemaaktsamenmetje medestudenteencollageoversociaalgedrag.

a. Maakeenlijstjemetwoordendiepassenbijgoedsociaalgedrag.

b. Probeermetplaatjesentekstuittebeeldenwatjulliegoedsociaalgedragvinden.Plakdeplaatjes entekstenopeengrootvelpapier.

c. Presenteerjecollageaandegroepenbeantwoorddevragenvandegroep.Watwarendereacties? Vindjehetnodigomaanpassingenaanjecollagetemaken?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Maakeenfotovanjulliecollage.

Bij ‘houding’ isletterlijkjehoudingbelangrijk.Hoestajevoordegroepenwatstraaljeuit?Ziejeer zelfverzekerduit?Isjekledinginorde?Jehoudingiszeerbepalendbijhetbegeleidenvansportersof gasten.Waaromluisterjenaardeenebegeleiderdirectenwiljeookmeteenluisteren?Ditheeftvooral metzijnhoudingtemaken.Houdingiseenheelbelangrijkmiddelomjeuittedrukken.Wenoemendit ookwel ‘lichaamstaal'.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/portrait-confident-middle-school-girl-soccer-2220927301 Watstraaljeuit?

Lichaamstaaliseenonderdeelvanje uitdrukkingsvaardigheden.Alsmedewerkersportenrecreatie wiljelatenziendatjijdebegeleiderbent.Datdrukjeopallerleimanierenuit.Uitdrukkingsvaardigheden zijn:

• uiterlijkenkleding

• taalgebruik

• stemgebruik

• lichaamstaalengezichtsuitdrukking

• oogcontact.

Uiterlijkenkleding

Steljevoor:jegaateengroepbuitensportersbijhetmountainbikenbegeleidenendoetdaarbijjenette klerenaan.Datpasthelemaalnietbijdeactiviteit.Jekomtzozelfseenbeetjeongeloofwaardigover. Benjijnoudeprofessionelemedewerkersportenrecreatie?Jekledingmoetpassenbijdeactiviteit diejebegeleidt.

Natuurlijkzorgjeerookvoordatjeerverzorgduitziet.Jebenttenslotteeenvoorbeeldvoorjesporters ofgasten.

Tips!

• Stemjekledingafopdeactiviteitdiejegeeft.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• Zorgdatjeerverzorgduitziet.

• Draagdekledingvanjeopleidingofhetbedrijfwaarjewerkt.Zobenjeherkenbaarenaltijdpassend gekleed.

Dejuisteberoepskleding.

Taalgebruik

Stemjetaalgebruikafopje doelgroep .Gebruiknietteveelmoeilijkewoordenengebruikwoorden diebijdeactiviteitpassen.Spreekgeenstraattaal,iniedergevalzoweinigmogelijk.Praatookniette veel.Jesportersofgastenonthoudenlangeverhalentochniet.Hebjeeenaccent,letdaarop.Kortom: praatnetjes,niettelangenspreek ABN (AlgemeenBeschaafdNederlands).

Stemgebruik

Houddegroepgeboeiddoorjestemgebruikaftewisselen.Praateenkeerhard,maarschreeuwniet. Praateenkeerzachtenwisselsnelenlangzaampratenaf.Zohoudjedeaandachtvanjesportersof gastenvast.

Lichaamstaalengezichtsuitdrukking

Alsjetegenjegroepzegtdatjeboosbent,weesdanookhelemaalboos.Dusookmetjelichaamen metjegezicht.Alsjezegtdatjeboosbent,maarlachtmetjegezicht...dangelooftdegroepjeniet. Metjelichaamenjegezichtzetjeeenboodschapkrachtbij.Allesmoetmetelkaarkloppen.

Oogcontact

Zorgvooroogcontactalsjeaanwijzingengeeft.Kijkvervolgensofjeboodschapoverkomt.Jezietofje sporterofgastjeaanwijzingheeftgehoord,hijkniktdanja.Alsditniethetgevalis,kunjedirect corrigeren.

Opdracht11 Uitdrukkingsvaardigheden

a. Welkeuitdrukkingsvaardighedengebruikjijhetmeest?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Waaromgebruikjejuistdezeuitdrukkingsvaardighedenhetmeest?

c. Noteerdeuitdrukkingsvaardighedenengeefeenvoorbeeldvanhoejijdezezelfgebruikt.

uitdrukkingsvaardigheid

voorbeeld

Alsmedewerkersportenrecreatiebegeleidjesportersengastenindividueeleningroepen.Iedere sporter,gastofgroepheeftzijneigenkenmerkenenvraagteenpassendemaniervanbegeleiden.Er zijnverschillendemanierenwaaropjekuntbegeleiden:participerendofniet-participerendenautoritair of laisser-faire.

Participerendenniet-participerend

Bijeenparticiperendebegeleidingdoejealsbegeleiderzelfookmeeaandeactiviteit.Jestaatdusniet aandezijlijn,maardoetmee.Bijeenniet-participerendebegeleidingdoejezelfnietmeeaande activiteit.Jelegtuitenbegeleidtdaarwaarnodig.

Alsjeparticipeerttijdenseenactiviteitishetgemakkelijkeromsportersofgastentemotiveren.Jedoet voorhoeeenactiviteitgedaanwordtenlaatziendathetleukis.Eenvalkuilisdatjeteveelbezigbent metjeeigenactiviteitendaarbijjesportersofgastenuithetoogverliest.Participeerjeineensportieve activiteitmetspelregels,danmoetjevoorkomendatjesportersofgastengaandenkendatjepartijdig bent.Bijeenniet-participerendebegeleidinghebjealleaandachtvoorjesportersengasten.Jekunt aandezijlijnkijkenhoedeactiviteitverloopt.Bijeenactiviteitmetspelregelskunjemakkelijker onpartijdigblijven,jedoetimmerszelfnietmeemethetspel.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-sporty-people-training-park-1199502538 Participerendbegeleiden.

Autoritairenlaisser-faire

Alstweedekunjekijkennaardemanierwaaropjealsmedewerkersportenrecreatiestuurttijdenseen activiteit.Jespreektdanvaneenautoritairestijlofeenlaisser-fairestijl.

Bijeenautoritairebegeleidingbenjijde ‘baas’.Jijzegtwatjesportersofgastenmoetendoen.Zijzijn vanjouwuitlegafhankelijkendoenwatjijzegt.Bijdelaisser-fairestijlisdebegeleidingheellosjes.Je geeftjesportersofgastenveelruimteenvrijheidtijdensdeactiviteit.Jereageertalleenopvragen.

Opdracht12 Participerendofniet?

Ishetverstandigomwelofnietbegeleidendteparticiperen?Zeteenkruisje.Vulookinwaarom.

Activiteit

Taartbakkenmetkinderen opdebuitenschoolseopvang

Voetbalwedstrijdvoortieners

Waarom Niet Wel

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kerstversieringknutselenmet ouderen

Naafloopvaneen knutselmiddagruimende kinderendegebruikte materialenop

Opdracht13 Autoritairoflaisser-faire?

a. Welkebegeleidingsstijlpasthetbestebijjou?

Waaromvindjedat?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Kunjejevoorstellendatjeookdeanderestijlweleenstoepast?Legjeantwoorduit.

c. Geefvaniederestijleenvoorbeelduitjeeigenervaring.

d. Watvondjevandezebegeleidingsstijlindiesituatie?

Hetgoedbegeleidenvanactiviteitengaatnietvanzelf,dithebjevaakeerstheelveelgeoefend.Door hetoefenenenhetvragenvanfeedbackkunjejezelfsteedsverderontwikkelen.

Inhetbeginassisteerjevaakeencollega.Doortekijkennaarjecollega'senjeleidinggevendekunje groeieninhetbegeleidenvanactiviteiten.Jeziethoezijhetaanpakkenenwatjuistwelofnietwerkt. Datkunjemeenemeninjeeigenleerproces.

Kwaliteiten

Voorhetgoedbegeleidenvanactiviteitenmoetjedevolgendekwaliteitengoedontwikkelen:

1. structureren

Jemaaktafsprakenenbiedtduidelijkheidenstructuur.Zoweetiedereenwatervanhemverwacht wordtenverlooptdeactiviteitsoepel.

2.stimuleren

Jeenthousiasmeert,stimuleert,complimenteertenlegtdenadrukopwatgoedgaat.Jezorgtvoor eenontspannensfeer.

3.individueelaandachtgeven

Jezorgtdatiederesporterofgastzichgezienenerkendvoelt.Jelaatziendatjeiedereenzieten hoort.Verdeeljeaandacht.

Sportersengastenhorenzichthuistevoelen tijdenshundeelnameaandeactiviteiten.Ineen veiligeenprettigeomgevingbelevenzemeer plezier.Ookzullenzeerdansnellerietsvanleren. Alsmedewerkersportenrecreatiehebjijhiereen belangrijkaandeelin.Jebegeleidt,coacht, stimuleertenenthousiasmeert.Alsjijjefijnvoelt engoedfunctioneert,heeftditeenpositiefeffect opjesportersofgasten.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-seniors-instructor-climbing-rocks-outdoors-1994376320 Stimulerenenenthousiasmeren.

Hetgoedevoorbeeld

Alsbegeleidergeefjijhetgoedevoorbeeldaanjesportersengasten.Alsjijjerespectvolgedraagten sportiefgedragvertoont,doenzijhetook.Steljijjepositiefopnaverliesofeenanderetegenslagen behandeljijiedereengelijk?Danlerenzijdatook.Jijbenthetvoorbeeldengeeftdegrenzenaan.Hoe duidelijkerjijbent,hoeprettigerjouwactiviteitverloopt.

Tips! Organisatie

• Ontvangjesportersofgastenalbijdekleedruimten.Hierkunjealzienhoedestemmingis.

• Zorgvooroverzichtvoorjezelfenjesportersofgasten.

• Maakkleinegroepen.

• Zorgwaarmogelijkvooreenveiligeenvastestructuur.Steedsdezelfdetijd,dezelfdeplaatseneen vasteopbouwvandeactiviteiten.

• Beperkhetaantalregels,maarhanteerderegelsstriktenconsequent.

• Zorgvoorsuccesbeleving.

• Geefdegroepverantwoordelijkheid.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Gedragvandemedewerkersportenrecreatie

• Geefheldereenduidelijkebegeleiding.

• Weesduidelijkinwatjevanjesportersofgastenverwacht.

• Benadrukpositiefgedrag.

• Geefcomplimenten.

• Geefvooralcomplimentenvoordeinzetenlegmindernadrukophetresultaat.

• Reageeradequaatopafwijkendgedrag.

Gebruikhierbij ‘ik-boodschappen’.

• Bijstorendgedrag:zegprecieswatjezietenwaaromjehetgedragstorendvindt.

• Probeernietboosofverdrietigtezijn.

• Benadrukdesterkeenpositievekantenvaneensporterofgast.

• Houdrekeningmetdezwakkekantenvaneensporterofgast.

• Zorgdatjegoedtevolgenentebegrijpenbent.

• Behandeliedereengelijkwaardig,maarnietgelijk.

Opdracht14 Zodoeikdat!

Sportersengastenstimulerendeeltenemenaansportieveenrecreatieveactiviteiteniseenbelangrijk onderdeelvanjewerk.Hoejesportersofgastenstimuleertenenthousiastmaakt,hangtvooreendeel samenmetjevaardighedenenhouding;metjepersoonlijkestijl.

a. Hoemaakjijsportersofgastenenthousiast?Watzegjeenwatdoeje?Watisjouwpersoonlijkestijl?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Welkebegeleidingsstijlpasthetbestebijjouwpersoonlijkestijl? Autoritair / Laisser-faire

c. Legjeantwoorduit.

d. Welkespecifiekevaardighedenpassenbijjouwstijl?

socialevaardigheden

vakspecifieke

vaardigheden

e. Welkehoudingsaspectenofuitdrukkingsvaardighedenpassenbijjouwstijl?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Veelmensendenkendatrecreatieveactiviteitenbegeleideneenvoudigis.Jij,demedewerkersporten recreatie,weetdatditnietzois.

Activiteitendieplaatsvindeninderecreatiesectorhebbenvaakeenvrijblijvendkarakter.Ditwilzeggen datjegastenveelalzelfkunnenbepalenwanneerenofzekomen.

Hetwerkvaneenmedewerkersportenrecreatieisheelveelzijdig,heelafwisselendeneigenlijknooit saai.Jekrijgteenopdrachtvanjeleidinggevende,jegaatmeteengroepkleutersnaarhet

klim-en-klauterbosofjespeeltmeteengroepjongerenvlaggenroofopdecamping.Inhetzwembad begeleidjevolwassenenbijeenspel,jeorganiseerteenexcursieenbegeleidtdecreatieveactiviteiten tijdensdekleuterochtend.Demedewerkersportenrecreatieiseenechte allround begeleider.

Deveelzijdigebegeleider

Tijdensalleactiviteitenhebjijeenbelangrijkerol.Jeletopdeveiligheid,jezorgtdatiedereenhet klimparcoursmetsuccesaflegtendatjegastenietsleren.Ooklegjespelregelsuitenjebepaaltde sfeertijdensdeactiviteiten.Gastenhoevennietbijelke(recreatieve)activiteitietsteleren.Tochishet mooimeegenomenalsjejegastenietskuntbijbrengentijdensdeactiviteit.

Ditkunjejegastenbijvoorbeeldleren:

• afsprakennakomen

• omgaanmetverliesenwinst

• accepterenvanleiding

• beslissingenvandeleidinggevendeaccepteren.

Alsmedewerkersportenrecreatiebenjealtijdactief.Jekentjegastenenstemtjetaalgebruik,je houding,jekledingafopdegastendiejebegeleidt.Hetenemomentbenjebegeleider,danweer instructeurofentertainer.Deenegroepheeftheelveelsturingnodigeneenanderegroepdoetjuist veelzelf.

Tijd,ruimteenmateriaalregelen.

Alsmedewerkersportenrecreatieregeljetijd,ruimteenmateriaalenjezorgtervoordatdeactiviteit eenlopendgeheelis.Vooriedermomentzetjedebestpassendeorganisatieneerenalsdesituatie verandert,speeljedaaropin.Jeverandertdeorganisatieofjepastdeorganisatievormaan;jeweet precieswanneerdatnodigennuttigis.

Jebenteenenthousiastebegeleider,jelegtactiviteitenbegrijpelijkuit,laatvoorbeeldenzien,motiveert, stimuleertenmoedigtaan.Enuiteraardzorgjeervoordatallesoptijdstartenniettelangdoorgaat. Eenveilige,plezierige,actieveendoelgerichterecreatieveactiviteit,datiswatjewiltbereikenen daarvoorzorgjij!

Opdracht15 Begeleidingsfilmpjes

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

a. Zoekopinterneteenfilmpjewaarbijrecreatieveactiviteitenbegeleidworden.Ditkunnensport-of spelactiviteiten,creatieveofinformatieveactiviteitenzijn.Spreekvoorafmetelkaarafwieopzoek gaatnaarwelkeactiviteitsoort.

b. Bekijkhetfilmpjeennoteerwatdemedewerkersportenrecreatieallemaalzegtendoet.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Watvondjevandebegeleiding?Pastdebegeleidingbijdegastenendedoelstelling?

d. Watvondjeaandebegeleidinggoedenmindergoed?Watzoujezelfandersdoen?

• Goed:

• Mindergoed:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• Anders:

e. Bekijkdevierfilmpjesmetjegroepjemedestudentenenbespreekdeantwoordenmetelkaar.

f. Welketipsgevenjullieaanelkebegeleider?

g. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Alsmedewerkersportenrecreatieassisteerenbegeleidjebijsportieve,recreatieveen entertainmentactiviteiten.Indesportsectorbeperktzichdatvaaktotdebegeleidingvaneenspecifieke sport-offitnesstraining.Somsbedenkjezelfeenactiviteit,bereidjeactiviteitenvoor,oefenjezelfde activiteit,begeleidofassisteerjedaarbijenzorgjedatdeomstandighedenoptimaalzijn.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/exercise-international-group-relaxation-fitness-concept-547215724 Meedoenenvoordoen.

Eensport-ofspelactiviteitheefteenelementvanuitdaginginzich.Eenuitdagingdiedesporterstimuleert naareigenvermogeneenprestatieteleveren.Maardaarhoudthetnietop.Alsallroundmedewerker sportenrecreatiezuljeookzelfmoeten trainen en presteren.Jedoetmeemeteendansshowof musical,ofjetraintvooreensportprestatie.Jedoetregelmatigmeemetsportieveactiviteiten,zoals eenspinninglesofeenbalsportofjedoetspecifiekesportbewegingenvoor.Jemoetduszelfovereen goedeconditieeneigenvaardigheidbeschikken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Weetwatjedoet

Alsjeeensport-ofspelactiviteitbegeleidt,zorgjeervoordatjeverstandhebtvandeactiviteitendieje uitlaatvoerenendatjeweetopwelkeeigenschappenvandesporterdieactiviteiteneenberoepdoen. Datdoejeonderanderedoordeactiviteitgoedvoortebereidenenvaakookzelfuittevoeren.Ook zorgjeervoordatdevoorwaardenomtepresterenaanwezigzijn.Jezorgtervoordat:

• deruimtehygiënischschoonenveiligis

• dematerialenheel,veiligenhygiënischschoonzijn

• jekennishebtvandetechnieken tactiek vanhetspelofdesport

• jedeactiviteitbeheerstenweetwelkeeisendezesteltaan prestatievermogen

• jekennishebtvanfactorendiedeprestatiekunnenbeïnvloeden

• jeweetwatdelichamelijkeengeestelijkeuitgangspositievanhetindividuofdegroepis

• jekennishebtvanindividuelemogelijkhedenen/ofonmogelijkheden

• hettebehalendoel(deprestatie)vastgesteldenhaalbaaris

• hetprogrammaeenuitdagingtotpresterenbevat

• jede symptomen kentdieduidenopoverbelasting,blessuresofandereongemakken.

Omdatjeindesportsectorvaakeenlangereperiodemetdezelfdegroepsporterswerkt,ishethandig omeenaantalzakenopordetehebben.

Tipsvoorhetbegeleidenindesportsector:

• Vraageenlijstmetnamen,(e-mail)adressenentelefoonnummersvansportersenoudersofmaak zelfeenlijst.

• Vannieuwesportersishethandigeeningevuldaanmeldingsformuliertehebben.Hieropkanextra informatiestaanoverbijvoorbeeldde gezondheid vandesporterenofhijookanderesporten beoefent.

• Vraagnawatdeafsprakenoverhetbeheervandematerialenenbenodigdhedenzijn.

• Spreekmetjesportersenoudersafwaarenhoelangvantevorenjedesportersverwachtvooreen trainingofwedstrijd.

• Spreekafhoejehetdesporterslaatwetenalsdetrainingofwedstrijdnietdoorgaat.Maak bijvoorbeeldeenbellijst,e-maillijstofWhatsAppgroep.

• Zorg,alsdatnodigis,vooridentificatiepassenvanjesporters.

• Zorgdatjeweethoejeeventueelbenodigdeformuliereninvultenwatjenaafloopvaneenwedstrijd moetdoen.

Opdracht16 Goedenslechtvoorbeeld

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

a. Neemtweefilmpjesopoverhetbegeleidenvansporters.

Inheteerstefilmpjelaatjezienhoejeeensportactiviteitnietmoetbegeleiden:hetslechtevoorbeeld.

Inhettweedefilmpjelaatjezienhoehetwélmoet:hetgoedevoorbeeld.

b. Bekijkenbespreekdefilmpjeswordenindegroep.Watlerenjullievanbeidefilmpjes?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Opdracht17 Fanatiekeouders

Tijdensjestageoftijdenshetwerkbijeensportverenigingkrijgjevaakooktemakenmetouders.Deze oudersvertonennietaltijdgewenstegedrag.

a. Bekijkdefilmpjes.

Vaakishetdetaakvanjouwleidinggevendeomdeoudershieropaantespreken.Tochishetgoedom hierzelfookovernatedenken,zodatjeweethoejekuntreagerenbijdergelijkgedrag.

b. Hoezoujijmetdezeoudersomgaan?Reageerjeopditgedrag?Wanneerwel,wanneerniet?

Pedagogiek gaatoverdeopvoedingenontwikkelingvankinderenenjongeren.Bijsportieveen recreatieveactiviteitenhebjeveelmethetbegeleidenvandezedoelgroeptemaken.Hoevaardigerje hierinbent,hoebeterdeactiviteitverloopt.

Pedagogischevaardigheden zijnalsmagischegereedschappenvoormedewerkerssportenrecreatie. Dezevaardighedenhelpenjeomdeactiviteitengoedtekunnenbegeleidenenervoortezorgendat kinderenenjongerenplezierhebbenenzichgoedontwikkelen.

Enkelebelangrijkepedagogischevaardigheden:

1. Luisterenisbelangrijk:

Jeluistertactiefnaardevragenvankinderenenjongeren,maarjevraagtookdoor.Jewiltgraag achterhalenwathungedachtenengevoelenszijn.Zobegrijpjewathenbezighoudtenwathun behoeftenzijn.

2. Duidelijkuitleggen:

Pedagogischevaardighedenomvattenookhetvermogenomdingenduidelijkuitteleggen.Je gebruikteenvoudigewoordenenvoorbeeldenomervoortezorgendatkinderenenjongerenhet begrijpen.

3. Geduldhebben:

Somsbegrijpenkinderenenjongerenjenietmeteen.Metgeduldlegjedingenopnieuwuiten moedigthenaanomvragentestellen.Hebookgeduldalsdeactiviteitniethelemaalverlooptzoals jehadgewild.

4. Positieveaanmoediging:

Jecommunicatieispositiefenstimulerend.Zowelinwoordengebaar(‘duimpje’)moedigje kinderenenjongerenaan.Ookmoedigjezeaanomietsuitteproberen,zelfsalsietsmoeilijklijkt. Datgeefthenzelfvertrouwen.

5. Aandachtvoorverschillen:

Iederkindisanders.Probeertebegrijpenwelkeverschillenerzijnenwatiedereennodigheeft. Daarpasjejebegeleidingeneventueeldeactiviteitenopaan.

6. Duidelijkeregelsengrenzen:

Grenzenstellengeefteenkindstructuurenveiligheid.Zowetenzewatwelennietmagenwater gebeurtalshetdegrensovertreedt.Kinderenenjongerenlijkenderegelsengrenzentenegeren omjeopdeproeftestellen.Zedagenjeuitomechtduidelijktezijn.Wantwatbetekentdiegrens diejijsteltnouwerkelijk?Pasalszewetendatdiegrensechtietsbetekent,isersprakevaneen duidelijkegrens.

7. Geefhetgoedevoorbeeld: Eengoedvoorbeelddoetgoedvolgen!Hetgevenvanhetgoedevoorbeeldisheelsuccesvol. Kinderenkopiërengraaghetgedragvananderen.

Dezepedagogischevaardighedenhelpenjebijhetgoedbegeleidenvankinderenenjongeren,maar zijnuiteraardookzeergeschiktvoorhetbegeleidenvananderedoelgroepen,bijvoorbeeldbijhet begeleidenvanvolwassenen,ouderenofmensenmeteenbeperking.

Opdracht18 Kleutersenjongeren

a. Bekijkdefilmpjesenbeantwoorddevragen.

b. WelkepedagogischevaardighedenziejeinhetfilmpjevanMeesterMatthijs?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Welkepedagogischevaardighedenziejeinhetfilmpjeoverloopscholing?

d. Welkepedagogischevaardighedenziejeinhetfilmpje"Gaveoefening!"?

e. Welkepedagogischevaardighedenziejeinhetfilmpjeoveracrobatiek?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht19 Merlin

a. Leeshetartikel.

Turnenopzaterdagochtend

Merlinismedewerkersportenrecreatiebijdeturnvereniginginzijnstad.Iederezaterdagochtend begeleidthijachtturnersindeleeftijdvantientotveertienjaar.Desfeertijdensdetrainingwordt gekenmerktdoorspanning,ensommigejongeturnersvermijdenoogcontactmetMerlinuitangstvoor zijnreactie.Wanneereenmeisjeaangeeftdatzezichonzekervoeltoverhaarprestaties,zegtMerlin botweg:"Nou,alsjenietbeterjebestdoet,zuljenooitietsbereikenindezesport."

Wanneereenjongeturnerwatzittekletsen,roeptMerlingeïrriteerd:"Komopzeg,ikstatochnietvoor niksiederezaterdagochtendvroegopomjullieietsteleren?"Ineenvergelijkbaresituatiewaareen andereturnsterworstelt,geeftMerlinpositievefeedbackenmoedigthijaan:"Goedgeprobeerd!"

Eenandereturnervraagtvoorzichtigomhulpbijhetbegrijpenvaneennieuweoefening,waaropMerlin geïrriteerdenmeteenzuchtantwoordt:"Ditistochnietzoingewikkeld."WanneerMerlinmerktdat eenjongeturnsternaeenpaarsprongenbooswordt,gaathijnaarhaartoeenzegt:"Hey,ikziedatdit moeilijkvoorjeis.Maarweetje,foutenmakenisdeelvanhetleerproces.Latenwesamenstapvoor stapkijkenwaarhetmisgaat,enikzaljehelpenhetteverbeteren."

Eenandereturnervraagtaarzelendomuitlegovereenbepaaldetechniek,waaropMerlinreageert: "Hetistochnietzomoeilijk?Jemoetgewoonopletten.KijkmaarnaarSara,dieheeftopgelet."

Merlinlaatziendathijnietbeschiktovergoedepedagogischevaardigheden,maarafentoegaathet welgoed.

b. WaaruitblijktdatMerlinnietbeschiktovergoedepedagogischevaardigheden?

c. Opwelkemomentengaathetnietgoed?

d. Opwelkemomentengaathetwelgoed?

e. WatzoujijandersdoenalsjeMerlinwas?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM

Alsmedewerkersportenrecreatiehebjevaakmetgroepensportersofgastentemaken.Alswekijken naareengroepsportersofgastendielangerbijelkaaris,zienwedatdezegroepverschillendefases doormaakt.

ProfessorBruceTuckmandeedonderzoeknaardemanierwaaropgroepenmensenzichvormen. VolgensTuckmankunjebijdeontwikkelingvaneengroepvijfverschillendefasen(stappen)herkennen:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

1.vormfase

2.stormfase

3.normfase

4.prestatiefase

5.afscheidsfase.

OpnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R. Groepsvormingiseen cyclischproces

Vormfase

Indevormfasewordtdegroepgevormd.Degroepsledenonderzoekenwieiedereenis.Jezietmensen dieinitiatiefnemenenmensendieafwachten.Degroepisnoggeenechtegroep,hetzijnlossepersonen diebijelkaarzijngezet.Degroepsledenvertrouwenelkaarnogniet.Alsbegeleidervaneengroepinde vormfasehebjeeenbelangrijkerol.Jeprobeertmensenbijelkaartekrijgenenwerktaanvertrouwen. Indezefasewiljehetontwikkelingsprocespositiefbeïnvloeden.Activiteitendiedaarbijpassenzijn socialeactiviteiten,zoalskennismakingsspellen.

Stormfase

Indestormfasekennendegroepsledenelkaareenbeetje.Iedereenprobeertzijneigenplaatsinde groepteveroveren.Deeerstemeningsverschillenenruziesontstaan.Vriendschappenwordengesloten, maarvriendendiealeerderbevriendwarenkunnenelkaarooklatenvallen.Ergebeurtveelenerzijn

verschillendemensenmetwiejealsgroepslidcontactkunthebben.Alsbegeleiderkunjeindezefase watafstandbewaren.Laatdegroepsledenderuimteomproblemeneerstzelfoptelossen.Treedop als ‘scheidsrechter’ alshetnodigis.

Normfase

Indenormfasewordtdegroepeenechtegroep.Dekennismakingisgeweestende ‘storm’ isvoorbij. Degroepsledenkennenelkaarenwetenwiewatkanenookwieietsnietkan.Indezefasewordtde groepscultuur ontwikkeld.Erzijnwaardenennormenindegroep.

Prestatiefase

Indeprestatiefaseisdegroepeenechtegroep.Degroepsledenwerkenalsvanzelfmetelkaarsamen. Bijopdrachtenwordenerzelfgroepjesgemaaktenwijzendegroepsledenelkaaropderegelsdieer zijn.Indezefasekunjegoedactiviteitendoenwaarbijsamengewerktmoetworden.

Afscheidsfase

Indeafscheidsfasevaltdegroepuitelkaar.Ditkankomenomdatergroepsledenvertrekken,ofomdat degroepophoudttebestaan.Indeafscheidsfaseishetvanbelangomaandachttebestedenaanhet afscheid.Gaanermensenweguiteengroepenkomenernieuwebij?Danbegintdeontwikkelingvan eengroepopnieuw.Groepsvormingiseencyclischproces.

Opdracht20 Groepsfase

Kijknaardegroepwaarjeinzit.

a. Inwelkefasebevindenjulliejenuenwaarom?

COPYRIGHTBOOM

b. Bespreekjeantwoordmeteenmedestudent.Haddenjulliedezelfdefase?Waaromwelofwaarom niet?

Opdracht21 Groepsproces

Jijmaaktdeeluitvanverschillendegroepen.Dezegroepenkunnenzijn:jegroepmetmedestudenten, jeteam,jegroepvriendenenzovoort.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Noemtweegroepenwaartoejijbehoortenbeschrijfdezeinhetkort.

Benoemdefasevanhetgroepsproceswaarinjijdenktdatdezegroepzit.

Geeftweeargumentenpergroepwaaromjijvindtdatjegroepindezegroepsfasezit.

Groep2: Groep1:

Beschrijving

Groepsfase

Toelichting

b. Bespreekdeantwoordenmeteenmedestudent.Ishijhetmetjeeens?

Opdracht22 Groepsprocesindepraktijk

a. Leeshetvolgendevoorbeelduitdepraktijkenbeantwoorddevragen.

COPYRIGHTBOOM

Naresfeer

NoahneemteentrainingbijvoetbalvandeD1(11-12jaar)vanzijncollegaWilcoover.Hetteamispas tweewekenbijelkaarendaarbuitenkennendedeelnemerselkaarnietzogoed.Zijhebbenalzeskeer samengetraind.Noahisverbaasdoverdesfeerindegroep.Dejongenszijnheelergongeduldignaar elkaarenmakennareopmerkingenoverenweer.

b. Inwelkefasevanhetgroepsproceszaldezegroepzichbevinden?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Lichtjeantwoordtoe.

d. WatzoujedoenalsjeNoahofWilcowas?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Hoedenkjedathetgedragerindevorigefasevanhetgroepsprocesuitheeftgezien?

f. Hoedenkjedathetgedragerindevolgendefasevanhetgroepsprocesuitzalzien?

Opdracht23 Kennismaking

Doe-wakka-doe-wakka-doe

Spelerslerensnelelkaarsnaamzeggen!

Eenspannendspelwaardoordespelersinkortetijddenamenvandeanderenleren.

1.Dekinderenmakeneenkring.Wijseen ‘doewakker’ aan,dieinhetmiddengaatstaan.

2.De ‘doewakker’ roepteennaamgevolgddoor ‘links’ of ‘rechts’.

Bijvoorbeeld: ‘Lisa,rechts!’ Lisazegtzosnelalszekandenaamvandespeleraanhaarrechterhand. Zemoetditsnellerdoendandedoewakker ‘Doe-wakka-doe-wakka-doe!’ kanzeggen.AlshetLisalukt, roeptdedoewakkereenanderenaam,zonietdanwordtzijdenieuwedoewakker. (Uit:Apacki,C. Energize1,groepsactiviteitenvoorgrootenklein, Edu’Actief2010.)

a. Speeldezekennismakingsactiviteitmetdegroep.

b. Watvondjevandezeactiviteit?

c. Zoujehemzelfgebruikenalskennismakingsactiviteit?Waaromwelofniet?

d. Metwelkekennismakingsactiviteitenhebjijzelfervaring?Beschrijfdeactiviteit.Watvondjezelf vandezeactiviteit?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Bespreekmettweeofdriemedestudentendegenoemdekennismakingsactiviteiten.Welkedrie kennismakingsactiviteitenvindjehetleukste?

Opdracht24 Eenactiviteitvoorelkefase

Pingpong

Despelersproberenelkaargemakkelijkeballenaantespelen.

Materiaalenvoorbereiding:eenpingpongbalpergroepvanzeseneenstevigstukkartonvoorelke speler.Maakeengroteruimtevrij.

1.Maakgroepenvanongeveerzesspelersdieelkineenkringgaanstaan.Geefaaniedergroepjeeen pingpongbalenaaniederespelereenstukstevigkartondatdienstdoetalsbat.

2.Degroepenproberendebalzosnelmogelijkdoordehelekringheen-en-weerteslaan.Debal wordtinwillekeurigevolgordedoorgespeeld,maardespelershebbeniedermaaréénbeurten moetendaarnagaanzitten.Alsdebalvalt,moetdegroephelemaalopnieuwbeginnen.Omeen echtpingpongeffecttecreëren,roependespelersterwijlzedebalslaanafwisselend ‘Ping!’ en ‘Pong!’

3. Deeerstegroepdiezit,isdepingpongkampioen.Despelersgaanstaanenmakeneendiepebuiging.

(Uit:Apacki,C.Energize1,groepsactiviteitenvoorgrootenklein, Edu’Actief2010.)

a. Voorwelkfasevangroepsontwikkelingisdezeactiviteitgeschikt?

b. Waaromvoordezefase?

Aardigenamen:

Despelersnotereneenvriendelijkwoordvoorelkelettervaniedersnaam.

Materiaal:potloodofpeneneenbladpapiervoorelkespeler.

1. Deeldepotlodenenhetpapieruit.Linksophetbladschrijftelkespelerdelettersvanzijnvoornaam metwattussenruimteonderelkaar.

2.Iedereengeeftzijnbladdooraanzijnrechterbuurman,dieeenpositieveeigenschapvandespeler opschrijftdiebegintmeteenvandelettersvanzijnnaam.

3.Deblaadjesmetdenamengaanvanhandtothandenbijelkelettervulteenvolgendespelereen vriendelijkwoordin.

4.Deblaadjeswordendoorgegeventotalleletterszijnopgebruikteniedereeneencomplimentheeft voorelkelettervanzijnnaam.

5.Wiedelaatsteletteropeenbladinvult,leestdelijstcomplimentenhardopvoor.

Voorbeeld:Isabel:

• Interessantommeetepraten

• Stralendeglimlach

• Altijdvriendelijk

• Bereidwillig

• Edelmoedig

• Lief.

(Uit:Apacki,C. Energize1,groepsactiviteitenvoorgrootenklein, Edu’Actief2010.)

c. Voorwelkfasevangroepsontwikkelingisdezeactiviteitgeschikt?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Waaromvoordezefase?

Opdracht25 Hetafscheidnadert

Afscheid

Hetisaugustus.JewerktbijRoompotWeerterbergen.Deheleweekheefteengroepvanongeveer twintigjongerenvaneenjaarof16aandeactiviteitenmeegedaan.Hetiseenvriendenclubgeworden. Hetafscheidnadert … Degroepkomtbijjeenvraagtofjenogeenleukeeindactiviteitkuntdoen,er staatnunetnietsleuksophetprogrammavoorhunleeftijd.Natuurlijkoverlegjemetjeleidinggevende endievindthetgoed,mitsdegroepdemeerkostenbetaaltenjedeactiviteitnaastjenormale werkzaamhedenuitvoert.

a. Bedenkeenactiviteitdievoordezegroepgeschiktis.

b. Watzijndekostendiejemaaktvoorhetuitvoerenvandezeactiviteit?Enwatmoetendegroepsleden betalen?

Tip:allestandaardspelmaterialen(ballen,pionnen,fluitjes, )zijnaanwezig.

c. Noteerwatjetegendegroepgaatzeggenomhentestimulerendeeltenemen.Verteloverdeactiviteit enwathetdegroepsledengaatkosten.

d. Hoerondjedeactiviteitaf?

COPYRIGHTBOOM

Insportenrecreatiestaatveiligheidvoorop.Veiligheidvoordesporterzelf,maarookvoordeandere sportersenvoordetoeschouwers.Bijveiligheiddenkjemisschienalsnelaanbeschermendekleding enveiligomgaanmetmaterialen. Fysiekeveiligheid noemenwedat.Maarbijeenveiligsportklimaat hoortookdatsporterszichveiligvóelen.Sportersmogenzichzelfzijn.Wenoemendat socialeveiligheid. Daarnaastzijnsportiviteit,gelijkwaardigheidenpositiviteitbelangrijkevoorwaardenvooreenveilig sportklimaat.

Opdracht26 Socialeonveiligheid

a. Noemofbedenkdrievoorbeeldenvansituatieswaarbijsporterszichnietveilig(zullen)voelen.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Kieseenvandesituaties.Hoezoujijmetdedezesituatieomgaanalsjeeencollega-sporterbent?

c. Hoezoujemetdesituatieomgaanalshetjezelfbetreft?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Hoegajealsmedewerkersportenrecreatiemetdebetreffendesituatieom?

e. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent.Noteereventuelenieuweinzichten.

Opdracht27 Posterveiligsportklimaat

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

Poster

Jouwsportclubheeftjulliegevraagdeenpostertemakenovereenveiligsportklimaat.Richtjebijhet makenvandeposteropsocialeveiligheid.Deposterkomttehangenindekleedkamersenindekantine. Hetdoelvandeposterishetgevenvaninformatieenhetstimulerenvaneenveiligsportklimaat.Verwerk opjeposteriniedergevaleenslogan.

a. Ontwerpsamenmetjemedestudentendeposter.

b. Presenteerdeposteraandegroep.

c. GebruikStappenplan-Postermaken.

Angstiseenvormvanoverbelasting.Erwordtopdatmomentteveelgevraagdvaneensporterofgast. Vaakheefthettemakenmet(faal)angst,stressofschaamte.Jeherkenthetvaakaldoordatiemand zijnbeurtprobeertoverteslaan,zichterugtrektuitdegroepofwelergvaaknaarhettoiletmoet.Een sporterofgastdietochgeconfronteerdwordtenergangstigis,kanverschillendreageren.Hijkan verbaal en/of fysiek agressiefworden,hijkanerineensvandoorgaan(vluchten)ofinhuilenuitbarsten.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/mother-teaching-her-daughter-how-swim-150317858 Angstvoorwater?

Lichaamssignalenbijangstenagressie

Hetlichaamreageertaltijdopheftigeemoties.Omdesituatiegoedinteschattenenjuisttehandelen ishetbelangrijkdatjedesignalenherkent.Kenmerkenzijn:

• eensnellerehartslag

• eensnellereenoppervlakkigeademhaling

• eengespannenhouding(letoprug,nekenschouders)

• verminderdespeekselaanmaak(kanmoeilijkerpratenofslikken)

• bevenentrillenvanarmenenbenen

• verstardeglimlachofzenuwachtiglachje.

Volwassenenkunnenheelstoerofjuistheelzenuwachtigreagerenalszeangsthebben.

Tips!

Devolgendetipskunnenhelpenomjesporterofgastweercontroletegevenoverzijnlichamelijke reactiesenemoties:

• Laattottientellenofdoedatsamen.

• Haaldesporterofgastevenwegvandesituatie.

• Toonbegripvoordeemoties.

• Probeerdehandenenschouderstelatenontspannen.

• Probeerdesporterofgasttelatenbenoemenwathijvoelt.

• Leiddeaandachtafvanhetgevoel,doortelatendenken.

• Blijfzelfrustigenbenoemwatjebijdesporterofgastziet,dathelptvaakalomdecontroleterug tekrijgen.

• Somskanhumor(onverwachtietsgeksdoen)ookhelpenomdespanningtebrekenenteontspannen. Maarweeshiervoorzichtigmee.Iemandmoetniethetgevoelkrijgennietserieustewordengenomen.

• Probeeriemandnooittepushenomietstedoentegenzijnwil.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht28 Angstig

a. Beschrijfeensportieveofrecreatieveactiviteitwaarbijeenvandesportersofgastenangstigwerd.

b. Waaruitbleekdatdesporterofgastangstigwas?

c. Hoewerddaar(doordebegeleider)opgereageerd?

d. Watwasheteffectvandezereactie?

COPYRIGHTBOOM

e. Hoezoujezelfreagerenalsjealsmedewerkersportenrecreatiebetrokkenwasbijdezeactiviteit?

f. Waaromzoujedatzodoen?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

g. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent.Watvindthijvanjeantwoorden?

Opdracht29 RollenspelHelp,ikdurfniet!

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

Julliegaaninkleinegroepjeseenrollenspeldoenwaarbijjemoetomgaanmeteenextreemangstige sporterofgast.Jijbentdebegeleiderbijdeactiviteit.Eenmedestudentspeeltdesporterofgast.De derdemedestudentobserveertenmaaktaantekeningen.

a. GebruikhierbijStappenplanEenrollenspeldoenenObservatieformulierEenrollenspel.

Voorbereiden

b. Spreekmetelkaarafwelkesituatie/activiteitjulliegaandoen.Verdeelderollen.

c. Neemalssporterofgastenalsbegeleiderevendetijdomjeinteleveninjerol.

Uitvoeren

d. Speelhetrollenspel.Neemhetspelserieusenprobeerjezogoedmogelijkteverplaatseninde situatie.Deobservatorkijktgoedenmaaktaantekeningen.

e. GebruikhetObservatieformulierEenrollenspel.

ObservatieformulierEenrollenspel

Naamobservator:

Naamstudent:

Situatie-omschrijving:

Watvaltjeopaanhetgedragofdelichaamshouding?

Hoemaaktdebegeleidergebruikvannon-verbalecommunicatie?

Watdeedhijgoedinderolvancoach?

Watzijnverbeterpunten,volgensjou?

Welkefeedbackkwameruitdegroep?

Terugkijken

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

f. Hoeverliephetrollenspel?

g. Ishetjougeluktomdeangstigesporterofgasttekalmeren?Watvondjemoeilijk?Watvondje makkelijk?

Moeilijk

Makkelijk

h. Welkeopmerkingenhaddeobservatorvoorjullie?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

i. Wisselnogtweekeervanrol.

j. Watisvolgensjouhetbelangrijkstindeomgangmetangstigesportersofgasten?

k. Reflecteeropdeopdracht.Vuldetabelin.

Feedback

Ikhebsamenmetdegasttot10geteld.

Ikhebdegastevenweggehaaldvandesituatie.

Ikhebbegripgetoondvoordesituatie.

Ikhebdegastdehandenenschouderslatenontspannen.

Ikhebdegastlatenbenoemenwathijvoelde.

Ikhebdeaandachtafgeleidvanhetgevoel,doortelatendenken.

Ikbenrustiggeblevenenhebbenoemdwatikbijdegastzag.

Tops:

Tips:

Hetbegeleidenvanactiviteitenismeestalheelleukomtedoen.Jebentmetmensenbezig.Tochzijn ermomentendatsportersofgastengedragvertonendatalsafwijkendenmisschienzelfsalsnietprettig wordtervaren.

Voorbeeldenvanafwijkendgedrag

• heeldrukofjuistopvallendstilzijn

• ergveelcommentaarhebben

• snelkwaadworden

• faalangsthebben

• geïrriteerdreagerenopanderen.

Iedereenreageertverschillend.Deeenvindtiemandheeldruk,eenanderheeftdaartotaalgeenlast van.Belangrijkbijafwijkendgedragisdushoejijhetalsmedewerkersportenrecreatieervaartenwat jeermeedoet.

Jouweigengedrag

Weesjealsmedewerkersportenrecreatiebewustvanjeeigengedrag.Daarmeekunjeafwijkendof ongewenstgedragbijeenandervoorkomen.Bijvoorbeelddoorjuisthetpositievegedragtebenoemen entestimuleren.Maarjekuntdesituatieookergermakenendoorjouwgedragjuistongewenstgedrag uitlokken.

Somsishetverstandigomhelemaalniettereagerenopbepaaldgedrag.Vaakziejedathetgedrag vanzelfophoudtalsiemandandersuitdegroepofomgevingreageert.Reageerterniemand,danmoet jehetafwijkendgedraggoedobservereneneventueelingrijpen.Voordatjehetindegatenhebt,kan desfeeromslaan.

Ingrijpen

Beïnvloedthetgedragdeactiviteitenhetbehalen vandegroepsdoelstelling,danmoetjijals begeleiderreageren.Zekeralshetgedragstorend ofzelfsgevaarlijkisvoorjou,jecollega’s,je sportersofgasten.Meestalishetvoldoendeom eensporterofgastaantespreken.Maarsoms moetjeverdergaanenhelpthetomiemandeen time-outtegeven.Desporterofgastdoeteendeel vandeactiviteitnietmeeenjekunterevensamen overpraten.Inuitzonderlijkesituatiesmoetjenog verdergaaneneensporterofgastverwijderen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/young-soccer-coach-teaching-kids-on-2244308121 Aansprekenopgedrag.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

ik-boodschap

Bijhetaansprekenvanjesportersofgastengebruikjezoveelmogelijkde ‘ik-boodschap’.Een ‘jij-boodschap’ wordtvakeropgevatalseenbeschuldigingenditkansomsheftigereactiesuitlokken. Bijde ‘ik-boodschap’ probeerjebegriptekrijgenenditkantotveranderingingedragleiden.

Opdracht30 Ik-boodschap

Bijhetcorrigerenvangedragishetverstandigomdeik-boodschaptegebruiken.Vertaalde jij-boodschappenhieronderineengoedeik-boodschap.

Ik-boodschap

Jij-boodschap

Jijluistertslecht.

Jeverteltmijooknooitwat.

Benjenualweerjespullenvergeten!?

Devorigekeerdurfdejeookalniet.

Jijkomtookaltijdtelaat!

Jijkuntechtnietgoedsamenwerken.

Jijdoetookmaargewoonwaarjezininhebt.

Opdracht31 Reactiesgevenopgedrag

a. Beschrijfdevolgendevormenvangedragmeteenvoorbeeld. Beschrijfbijiedervoorbeeldhoejehierbijzoureageren.

Gedrag

Afwijkendgedrag

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Voorbeeld

Reactie

Gewenstgedrag

Ongewenstgedrag

Agressiefgedrag

Gedragwaarbijje juistnietingrijpt

b. Bespreekdevoorbeeldenenjereactiemettweemedestudenten.Watvondenzevanjereactie?Wat zoujeandersdoen?

Wesprekenvangrensoverschrijdendgedragalsiemandbewustofonbewustdegrensvaneenander overschrijdt.Dusgedragdatalsonprettigofongewenstwordtervaren.Grensoverschrijdendgedrag kanverbaal,lichamelijk,psychischofseksueelzijn.

Grensoverschrijdendgedragisnietaltijdgoedtezien.Tochzijnersignalenomalertoptezijn:

• schoolprestatiesgaanachteruit,leerproblemen

• hoogschoolverzuim

• taal-ofspraakproblemen

• faalangst

• regelmatigtelaatkomen

• geheugen-ofconcentratieproblemen

• vermijdtsituatieswaarjeanderemensenontmoet

• heeftweinigvrienden

• gaatnietgraagnaarhuis

• zieterongelukkig,gestrest,depressiefuit

• klaagtoverbuikpijn,hoofdpijn.

Dezesignalenzijnalleenmaareenhulpmiddel.Bespreekhetmetcollega’senmeldhetbijjouw leidinggevendealsjehetgevoelhebtdaterietsmisis.Alsjekleinevormenvangrensoverschrijdend gedragziet,spreekdiepersoondaaropaanenzegdatditgedragongewenstis.Gebruikde ‘ik-boodschap’: ‘Ikvindhetvervelenddatjevloektenikwildatjedaarnumeestopt.’ Grotevormen vangrensoverschrijdendgedragmeldjebijjeleidinggevende.Jouwleidinggevendezalpassende maatregelennemen.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht32 Grensoverschrijdendgedrag

Grensoverschrijdendgedragkanverbaal,lichamelijk,psychischofseksueelzijn.Maarwatwordtdaar preciesmeebedoeld?Geefvanelkevormvangrensoverschrijdendgedrageenvoorbeeld.

Noteerbijiederesituatiehoejealsmedewerkersportenrecreatiezoureageren.

Gedrag

Verbaal

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Lichamelijk

Psychisch

Seksueel

Voorbeeld

Reactie

Opdracht33 Valsspelen

Nietgezellig

Ophetparkwaarjijwerkt,staanviertafeltennistafels.Eengrotegroep(oudere)kinderenmaakthiervan geregeldgebruik.Eensperweekisereentoernooi(meteenprijsvoordewinnaar),waarbijallevierde tafelswordengebruikt.Degezelligheidisdaarbijechtervertezoeken,omdaterveelvalswordtgespeeld dooreengroepfanatiekejongensmeteengrotemond.Anderekinderendurvenerdanniettegeninte gaanenpikkenhunverlies,maarrakenongemotiveerdomnogmeetedoen.

Doordatjeinjeeentjedezeactiviteitbegeleidt,kunjedezejongensnietallemaaltegelijkbijviertafels indegatenhouden.

a. Hoekunjedittoernooiaanpassen,omtevoorkomendaternogvalswordtgespeeld?Bedenkdrie organisatorischeoplossingen,duszonderdejongensmetdegrotemondaantesprekenofhenweg testuren.

Hethelptniet

Jeorganisatorischeoplossingenlijkenniettehelpen.Jebesluitdejongensmetdegrotemondtoch aantespreken.

b. Hoegajedezetienersaansprekenophungedrag?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Gajedezetienersuitsluitenvandeelname?Lichtjeantwoordtoe.

d. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudentenpasjeantwoordeneventueelaan.

Discriminatieiseenvormvangrensoverschrijdendgedragenbetekentletterlijk"hetmakenvan onderscheid".Andersgezegd:hetnietgelijkbehandelenvangelijkegevallen.Indewetzijnnadrukkelijk eenaantalkenmerkenopgenomenwaaropgeenonderscheidgemaaktmagworden.Hetgaatdan onderandereomleeftijd,seksuelegerichtheid,geslacht,ras,godsdienstoflevensovertuigingen handicap.

Discriminatiekomtvakervoordanweweleensdenken.Inkrantenenoptelevisiewordtveelaandacht geschonkenaandiscriminatie.Hetgaatdanoverdiscriminatieopdearbeidsmarkt,bijsollicitatiesen bijhetzoekenvaneenstageadres.Discriminatiekomtoveralvoor;ookindesport-enrecreatiesector.

Discriminatieofniet?

Hetissomslastigtebepalenofiemandwordtgediscrimineerd.Bijdiscriminatiewordtverschilgemaakt opbasisvankenmerkendieerniettoedoen.Wordtiemandafgewezenvooreenbaanals vrachtwagenchauffeur,omdathijgeenrijbewijsheeft?Danisdatgeendiscriminatie.Hetiswel discriminatiealsdezepersoondebaanbijvoorbeeldnietkrijgtwegenszijngodsdienst.Ofomdatzij lesbischis.

Maakhetbespreekbaar

Alsmedewerkersportenrecreatiemeldjediscriminatiealtijdbijjeleidinggevende.Ophetmoment daterdiscriminerendeopmerkingentijdensdeactiviteitengemaaktworden,maakjeditbespreekbaar. Alsjezelfslachtofferbentvandiscriminatiekunjejewendentothetantidiscriminatiebureauinde gemeenteofbijwww.discriminatie.nl.Erbestaatookeenmeldpuntvoorstagediscriminatie: www.s-bb.nl/studenten/meldpunt-stagediscriminatie.

Opdracht34 Inhetnieuws

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Zoekopinternetnaardrieverschillendenieuwsberichtenoverdiscriminatie.

b. Bespreekdenieuwsberichtenmetjemedestudent.Watzoudenjulliedoen?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Steljehebthetgevoeldatjegediscrimineerdwordtbijhetzoekenvaneenstageplaats.Watzouden julliedoen?

Pesteniseenvormvangrensoverschrijdendgedrag.Bijeenveiligsportklimaatisgeenruimtevoor pestgedrag.Pestenkomthelaaszovaakvoor,datjijerinjouwberoepookmeetemakenkrijgt.

Voorbeeldenvanpestgedrag

• hetslachtoffernegeren

• overhetslachtofferroddelenofvoorschutzetten

• fysiekeintimidatie(mishandeling)

• verbaleintimidatie(uitscheldenofkleineren)

• afpersing(hetslachtoffermoetgeldofspullengeven)

• beschadiging(vernielen,stelenofkwijtmakenvanspullenvanhetslachtoffer)

• grapjesmethetslachtofferuithalen

• cyberpesten

• discriminatievanwegebijvoorbeeldras,geloof,sekse,geaardheidofleeftijd.

Jijhebteenbelangrijkerolinhetsignalerenvanpestgedrag.Alsjijpestgedragziet,maakdanmeteen aandedadersduidelijkdatjeditnietaccepteert.Maakhetbespreekbaarenmaakafsprakenmetje sportersofgasten.

Meldpestgedragaltijdbijjouwleidinggevende.Diekaningrijpenof(afhankelijkvandeleeftijdvanhet slachtoffer)contactopnemenmetdeouders/verzorgersvanhetslachtofferendedader.Alshetpesten nietstopt,ofbijheelernstigevormenvanpestgedrag,wordenerzwaarderemaatregelengenomen.

Bijmishandeling,afpersingenvernielingwordtpolitieingeschakeld.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Pestgedrag.

Opdracht35 Pesten

a. Watzoudenvolgensjougevolgenkunnenzijnvanpesten?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Zoekopinternetinformatieoverdegevolgenvanpesten.Noteertweewebsitesennoteerkortiets overdegevolgendiewordenbeschreven.

c. Komtditovereenmetwatjedacht?Lichtjeantwoordtoe.

Huiselijkgeweldisgewelddatdooriemanduitdehuiselijkeoffamiliekringvanhetslachtofferwordt gepleegd.Hierondervallenallevormenvangeweld,zoalslichamelijke,geestelijkeenseksuele geweldpleging.Kindermishandelingishetdoenenlatenvanouders,ofandereninsoortgelijkepositie, tenopzichtevaneenkind,dateenernstigeaantastingofbedreigingvormtvoordeveiligheidenhet welzijnvanhetkind.

Huiselijkgeweld,inclusiefseksueelgeweld,ouderenmishandelingenkindermishandelingzijndemeest voorkomendegevallenvangewelddieinNederlandplaatsvinden.Jaarlijkszijnongeveer200.000 volwassenenen119.000kinderenslachtoffervanhuiselijkgeweld.Instressvolletijden,zoalstijdens deeconomischecrisisofdecoronacrisis,neemtditaantalnogtoe.

VeiligThuis

SpeciaalvoordezevormvangrensoverschrijdendgedragisdeorganisatieVeiligThuisopgericht.Veilig Thuisiservooradviesenondersteuningenhetmeldenvanhuiselijkgeweldenkindermishandeling.

Deoverheidheeftookeenmeldcodeopgesteld.DeMeldcodeHuiselijkgeweldgeeftaandatjeverplicht benteenvermoedenvanhuiselijkgeweldofkindermishandelingtemeldenbijVeiligThuis.

Alsjeeenvermoedenvanhuiselijkgeweldofkindermishandelinghebt,danbespreekjediteerstmet jecollega’senleidinggevende.Ookisermeerinformatietevindenbijwww.veiligthuis.nlen www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huiselijk-geweld/meldcode.

LeesmeerinVerdiepingsstof-MeldcodehuiselijkgeweldenVerdiepingsstof-Seksueelmisbruik.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht36 Handelenbijhuiselijkgeweldofkindermishandeling

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

a. Zoekopinternetnaardemeldcode ‘huiselijkgeweldenkindermishandeling’.

Maakmetjegroepjeeenpostermetdriestappen:

Stap1:Hoeherkenjehuiselijkgeweldofkindermishandeling?

Stap2:Hoehandeljebijhuiselijkgeweldofkindermishandeling?

Stap3:Hoeisdenazorgbijhuiselijkgeweldofkindermishandeling?

Depostermoetzoduidelijk/overzichtelijkzijn,datjedeposterineensport-enrecreatiebedrijfin depersoneelsruimtekuntophangen.Inelkestapgebruikjekortezinnen(dusgeenverhaalvorm). Metdezekortezinnenlegjeuitwatjemoetdoenofhoejemoethandeleninelkestap.

b. GebruikstappenplanPostermaken.

c. Vergelijkjulliepostermetdievaneenandergroepjeenpasdepostereventueelaan.

Erzijnverschillendevormenvanpesten.Meestalwordteenkindopmeerderemanierengepest:

• verbaalpesten:onaardig,gemeen,schelden

• relationeelpesten:uitsluiten,negeren,zwartmaken,roddelen

• fysiekpesten:duwen,schoppen,slaan

• materieelpesten:spullenafpakken,verstoppenofbeschadigen

• mentaal pesten:bedreigenenchanteren.

Tipsompestentevoorkomen

• Probeerpestentevoorkomendoortestureninhetgroepsvormingsproces,door samenwerkingsvormentegebruikenendoorerpreventiefovertepraten.

• Niemandinschoolmagpestentolererenenelkvolwassenpersoneelslidmoetdirectingrijpenbij pestgedrag.Dusgroepsoverstijgendenschoolbreed.

• Weesalertoppestplekken:onoverzichtelijkehoekjesvanhetplein,detoilettenendekleedkamers.

• Hebeenantipestprotocolenzorgdatiedereendaarvanopdehoogteis.

Tipsompestgedragaantepakken

• Legdegroepuitdatpestenkanstoppenalszegezamenlijkoptreden.

• Leghetpestprocesenderollenuit.

• Prijskinderendieopkomenvoordegepesteomhunmoed.

• Zegdatzepestenaltijdmoetenmeldenbijjou,datditgeenklikkenis.

• Kentiedereenhetantipestprotocol?

Bron:Tekstvanhttp://wij-leren.nl/differentiatie-klas-middels-opdrachtgestuurd-leren.php

DeMeldcodeHuiselijkgeweldgeeftaandatjeverplichtbenteenvermoedenvanhuiselijkgeweldof kindermishandelingtemeldenbijVeiligThuis.Demeldcodegeldtvoorprofessionalsdiewerkzaam zijnindesectoren:

• gezondheidszorg;

• onderwijs;

• kinderopvang;

• maatschappelijkeondersteuning;

• jeugdhulp;

• justitie.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Meerinformatieistevindenbij:https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/huiselijk-geweld/meldcode

Cijfersseksueelmisbruik:

• Vóórhet16ejaarwordt19%vandevrouwenen4%vandemannenslachtoffervanseksueelgeweld.

• Gemiddeldeleeftijdbijaanvangvanmisbruikis10jaarbijvrouwenen11jaarbijmannen.

• Tenminste42%vanvrouwelijkeslachtoffersismisbruiktdoorverwanten.

• Misbruikbuitendefamiliesfeerbegintlaterenduurtkorter.

• Deplegerisindriekwartvandiegevalleneenbekende.

• Deplegerisin30%vandegevallenvanmisbruikdoorbekendeneenleeftijdgenoot.

• Bij7op10meisjesbetreftheteeneenmaligeervaring.

Waaromzwijgteenslachtofferoverseksueelmisbruik?

• geheimhoudingafgedwongendoor/beloofdaandepleger

• zichschuldigvoelen

• zichschamen

• bangzijnnietgeloofdteworden

• bangzijndeschuldtekrijgen

• bangzijnomslechtofviesgevondenteworden

• bangzijndatdedaderiemandwataandoet

• bangzijnvoorproblemenbinnenhetgezin

• zichverantwoordelijkvoelenvoorhetwelzijnvanhetgezin/defamilie(onderandereschande) ‘Het istochm’nvader.’

• (sociale)isolatie,nietdurvenvertrouwenopanderen.

Belemmeringenbijhulpverleners

• moeiteomseksueelmisbruikbespreekbaartemaken

• angstomtebeledigenofiemandvalstebeschuldigen

• twijfelofslachtofferdewaarheidspreekt

• blamingthevictim

• angstvooragressie

• gevoelensvanonmacht

• eigenervaringenmetseksueelmisbruik

• gebrekaankennis,tijdenverwijsadressen

• loyaliteitsprobleem

• eigenwaardenennormen

• eigengevoelens.

Signalenvan(mogelijk)seksueelmisbruik

• Voorbeeldenzijnverwondingenaanofronddegenitaliën,soa,zwangerschap(vooralnatuurlijkbij jongemeisjes),zinspelingenopseksueleactiviteiten,nietbijdeleeftijdpassendeseksuele gedragingenofkennisvanseksueelgedrag.

• Specifiekesignalen:verwijzennietdirectnaarniet-kinderlijkeervaringenmetseksualiteit,maar komenwelzovaakvoorbijseksueelmisbruiktekinderendatzeaanleidingkunnengeventoteen vermoedenvanseksueelmisbruik.Voorbeelden:aanhoudendebuikpijn,eetproblemen,

pseudo-volwassengedrag,schuld-enschaamtegevoelens,gebrekaanvertrouwen(vooralten opzichtevanmensendievoorhetkindbelangrijkzijn),plotselingeterugvalinschoolprestaties, automutilatie.

• Algemenesignalen:signalendieveelvoorkomenbijseksueelmisbruiktekinderenenvaakwijzen opspanning,onveiligheidenangstbijkinderen.

Bespreekbijeenvermoedenvanseksueelmisbruikditaltijdmetjeleidinggevende.Stapnooitzomaar opkinderen/ouders/enzovoortaf.Bespreeksamenhoedithetbestekanwordenaangepakt.Ishet vermoedenzeerreëel,datkanerzelfsaangiftebijdepolitiewordengedaan.Stapooknooitalleenin dezesituatie.

Bronnen:

MechelMangelmans,trainingencoachingbijhttp://www.meer-mogelijkheden.nl LennieStaats,behandeling,consultatieensupervisie:http://www.brightggz.nlenwww.lenniestaats.nl

1.4Doelgroepen

Eendoelgroepiseengroepmensenwaarvandeledeneenofmeerderegemeenschappelijkekenmerken hebben,zoals:

• leeftijd

• mogelijkhedenenonmogelijkheden

• achtergrondof cultuur

• interesseenmotivatie.

Alsmedewerkersportenrecreatiekrijgjemetveel verschillendedoelgroepentemaken.Demanier waaropjehenbegeleidt,hangtdusafvande‘soort doelgroep'.Uiteraardkomthetvakervoordat groepengemengdof heterogeen zijn.Jesporters ofgastenbehorendantotverschillende ‘soorten doelgroepen’.Een homogenegroep bestaatuit sportersofgastendiebijdezelfde‘soortdoelgroep’ behoren.

InNederlandhebbenweeenbelangrijkewetdie ervoorzorgtdatiedereeneerlijkbehandeldwordt, de WetGelijkeBehandeling.Dezewetiseromte zorgendatniemand gediscrimineerd wordten datiedereengelijkekansenkrijgt,ongeachtwie zezijn.

WetGelijkeBehandeling

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

DeWetGelijkeBehandelingzegtdathetnietistoegestaanomiemandandersmindergoedtebehandelen vanwegeverschillenzoalsgeslacht,leeftijd,afkomst,geloof,ofhandicap.Hetmaaktnietuitofjeeen jongenofeenmeisjebent,waarjevandaankomt,welkgeloofjehebt,ofdatjeeenbeperkinghebt. Iedereenverdientrespectendezelfdekansen.Dezewetgeldtopveelverschillendeplekken,zoalsop hetwerk,opschool,inwinkelsenbijopenbaregelegenheden.Dusookbijsportieveenrecreatieve activiteiten.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/courage-being-scared-saddling-anyway-shot-2151106253 Homogenegroep?

Opdracht37 Jouwhomogeneenheterogenegroepen

Inwelkehomogeneenheterogenegroepenzitjezelf?Noteerervier.Legookuitwaaromheteen homogeneofheterogenegroepis.

Beschrijvinggroep

Toelichting Homogeenof heterogeen

Opdracht38 Begeleiden

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

a. Bekijkdefilmpjes.

b. Jehebtdrieverschillendedoelgroepengezien.Geefeenkorteomschrijvingvandedoelgroep.Geef daarbijookaanofheteenhomogeneofeenheterogenegroepis.Noteervanelkedoelgroepzoveel mogelijkkenmerken.

COPYRIGHTBOOM

Bespreekennoteermetjemedestudentenwatdegevolgenvandezekenmerkenvoorhetbegeleiden vansport-enrecreatieveactiviteitenzijn.Waarmoetjespeciaalopletten?

Begeleiden Kenmerken Doelgroep

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. InNederlandhebbenwedeWetGelijkebehandeling.Jemagnietdiscrimineren.Betekentdatdat jesportersofgastenallemaalhetzelfdemoetbehandelen?

d. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

1.5Doelgroepennaarleeftijdofontwikkelingsfase

Alsmedewerkersportenrecreatiehebjenietalleentemakenmetsportersofgastendiemet verschillendemotievendeelnemenaanactiviteiten.Jehebtooktemakenmetsportersofgastenvan verschillendeleeftijden.Deleeftijdvandedoelgroepbepaaltinhogematehoejemetdedoelgroep omgaat.Leeftijdkanbijvoorbeeldbepalenwelkewoordenofwelketoonjegebruikt.Verderbepaalt deleeftijdvanjesportersofgastenookwatjemetzewiltofkuntdoen.

leeftijdsgroepen

Iedereleeftijdsgroep,ookwel ontwikkelingsfase genoemd,heeftzijneigenkenmerken.Alswe doelgroepenindelenopbasisvanleeftijd,komenwetotdevolgendeindeling:

• baby’s:0-1,5jaar

• peuters:1,5-4jaar

• basisschoolkinderen:4-12jaar

– kleuter4-6jaar

– jongschoolkind6-9jaar

– oudschoolkind9-12jaar

• jongeren:12-18jaar

– puber 12-16jaar

– adolescent 16-18jaar

• volwassenen:18-65jaar

– jongvolwassene 18-40jaar

– middelbarevolwassene40-55jaar

– vroegeoudere55-65jaar

• ouderenofsenioren:65jaarenouder.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

https://www.shutterstock.com/nl/image-vector/human-life-cycles-vector-illustration-male-1557301745 Verschillendeontwikkelingsfasen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Interessantewebsitesactiviteiten

Enkeleinteressanteweblinksmetnameterinspiratievoorhetbedenkenvanspelenencreatieve activiteitenenentertainment.

Opdracht39 Doelgroepenherkennen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Wanneerjegastentreftbijeenrecreatieveactiviteit,weetjedeleeftijdvandezemensenniet.Jemoet eeninschattingmaken.Hieronderziejezesfoto'svangasten.

a. Schrijfonderelkefotodedoelgroepdieerbijhoort.

b. Vanelkedoelgroepzoekjeeenpersoonuitjeomgevingdiebinnendiedoelgroephoort.Maakfoto’s vandezepersonen.Uiteindelijkhebjezesfoto’svandevolgendedoelgroepen:peuters,kleuters, schoolkinderen,jongeren,volwassenenensenioren.Schrijfbijdefotobijwelkedoelgroepdepersoon hoort.

c. Vindjedatdepersoonzich ‘ouder’ of ‘jonger’ gedraagtdandegroepwaartoehijbehoort?Waarom vindjedat?

Opdracht40 Eenpassendeactiviteit

Welkeactiviteitenzijnhetmeestgeschiktvoorwelkedoelgroep?Verbinddeactiviteitenlinksmetde juistedoelgroepenrechts.

Speurtochtinhetbos

Raften

Zeskamp

Miniplaybackshow

Stadstourmetgids

Rondritmetbolderwagens

Opdracht41 Ontwikkelingsfase

a. Inwelkeontwikkelingsfasezitjijopditmoment?

Senioren

Volwassenen

Schoolkinderen

Peuters

Jongeren

Kleuters

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Geefdrievoorbeeldenvanhoejijjeontwikkeldhebttenopzichtevandevorigeontwikkelingsfase.

Vorigeontwikkelfase:

Dezeontwikkelfase:

Opdracht42 Kwartetspel

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.Jehebtwatdikkerpapier,lijm,eenstiften eenschaarnodig.

a. Jemaaktjeeigenkwartetspeloverrecreatieveactiviteiten.Elkedoelgroepkrijgtzijneigenkwartet metbijbehorendeactiviteiten.Bijvoorbeeld:voordedoelgroepschoolgaandekinderenzoekje afbeeldingenvantypischerecreatieveactiviteitendiebijdezedoelgroephoren.Dezeafbeeldingen zetjeopdekaartenmetdetitel ‘schoolgaandekinderen’ eneronderwelkerecreatieveactiviteithet betreft.Intotaalhebjedanvierafbeeldingenperdoelgroep.Jehebtdaneenkwartet.Ditdoeje voorallezesdoelgroepen:peuters,kleuters,schoolkinderen,jongeren,volwassenenensenioren.

b. Wanneerjekwartetspelklaaris,speeljehetkwartetspel.

Behalvenaardeleeftijd,kijkenweooknaardeonderdelenvandeontwikkelingdiekenmerkendzijn voordieleeftijd.Wenoemenditontwikkelingsfactorendiedeontwikkelingvandemensbepalen.

Ontwikkelingsfactorenzijneropdriegebieden:

• lichamelijkeof motorischeontwikkeling

• cognitieveontwikkeling:alleswatmetdenkentemakenheeft

• sociaal-affectieveontwikkeling:alleswatmetgevoeltemakenheeft.

Bijdemotorischeontwikkelinggaathetombewegenenlerenbewegen.Erzijntweesoortenmotoriek: groveenfijne.Bijhetontwikkelenvandegroveen fijnemotoriek spelendezintuigeneenbelangrijke rol.Hetontwikkelenvande grovemotoriek gaatmeestalgemakkelijkerdanontwikkelenvandefijne.

Degrovemotoriekgaatoverdegrotebewegingendiejemaaktzondererveelovernatedenken.Het zijnbewegingendiejevanzelfleert:zwaaien,lopen,rollen,kruipen;Bewegingendiejedagelijksdoen endieweinigmoeitekosten.

Grovemotoriek

Geschikteactiviteitenvoordeontwikkelingvandegrovemotoriekzijn:

• balspelen:overgooienenrollen

• lopenovereenbank

• zwemmen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Fijnemotoriek

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/professional-swimmer-swimming-race-indoor-pool-793317166 Grovemotoriek:zwemmen.

Deontwikkelingvandefijnemotoriekvraagtmeeraandacht.Hierbijgaathetomdekleinerebewegingen, waaroverjevaakmoetnadenken:schrijven,vetersstrikken,tekenen.Deontwikkelingvandefijne motoriekstartmeestalpasechtopdebasisschool.Ingroep1en2leerthetkindknippen,plakken, prikkenentekenen.Eenopdrachtwaarbijhetkindietsmoetuitprikken,iseenvoorbereidingophet lerenschrijven.Geschikteactiviteitenvoordeontwikkelingvandefijnemotoriekzijn:

• kralenrijgen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• tekenen

• puzzelen

• kleien

• knikkeren.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/process-making-bracelet-thread-colored-beads-2309961843 Voorhetrijgenvankralenmaakjegebruikvanjefijne motoriek.

Eenbijzonderonderdeelvandeontwikkelingvandemotoriek isdesensomotorischeontwikkeling.Desensomotorische ontwikkelinggaatoverdezintuigen:ruiken,voelen,zien, horenenproeven. Sensomotoriek gaatoverde samenwerkingtussendezintuigenendebewegingen.Je moetimmersgoedkunnenvoelenalsjeietswiltoppakken. Jemoetafstandkunnenschattenbijhetvangenvaneenbal, jeevenwichtkunnenbewarenbijhetlopenovereenbalk. Ookmoetjekunnenruikenbijhetbereidenvaneten.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/boy-juggles-on-balancing-platform-classes-1681909930

Sensomotoriek.

Opdracht43 Ontwikkelingsfactoren

Noemdedriefactorendiedeontwikkelingvandemensbepalen.

Geefbijelkefactorindetabeleenvoorbeelddatkenmerkendisvoorjouweigenontwikkeling.

Ontwikkelingsfactor

Eigenvoorbeeld

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht44 Groveoffijnemotoriek

Maakjegebruikvandefijneofdegrovemotoriekbijhetdoenvandegenoemdeactiviteit?

ZeteenXindejuistekolom.

Noteerzelfooknogtweevoorbeeldenvanfijneengrovemotoriek.

Activiteit

Schrijven

Lopen

Eenboutjeopeenmoerdraaien

Eenverslagtypenopdecomputer

Eenhinkelspeldoen

EenWhatsAppberichtversturenmetjesmartphone

Tennissen

Pianospelen

Vetersstrikken

Fijnemotoriek

Grovemotoriek

Alsmedewerkersportenrecreatiezuljenietdirecttemakenkrijgenmetbaby's.Jezulteerdertemaken hebbenmetdeoudersvandebabydanmetdebabyzelf.Deouderszullenkomenomterecreërenen debabyisdaarmisschienbij.Daaromwordtdezedoelgroepverdernietindezelesstofbehandeld.Wat geldtvoordebaby,zalinietsminderemategeldenvoordepeuter.Indezeleeftijdzijndeoudersmeer bezigmetdekinderenenzullendekinderenvooralbijdeouderszijn.Metpeuterskrijgjealwatmeer temaken.

Lichamelijkeontwikkeling:

• Gaatmindersnelindelengte,maardebreedtegroei(hetgewicht)neemttoe.Eenbolbuikjeisdan ooknietongewoonbijpeuters.

• Vooraldegrovemotoriekwordtontwikkeld(achteruitlopen,traplopen,balschoppen,hardlopen, springen,fietsenmetdriewieler,hinkelen).

Cognitieveontwikkeling:

• Kentnauwelijkshetverschiltussenfantasieenwerkelijkheid.

• Kanoorzaakengevolgnognietechtbegrijpen.Straffenisindezefasevaaknietzinvol.Depeuter begrijptgewoonnognietwaaromjebooswordt.

• Dewoordenschatneemttoe.Depeuterbegintsteedsbetertesprekendoorzinnentemaken,maar verzintookvaaknogzelfwoorden.

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Ontdektdathijeeneigenwilheeftenzelfietskan besluiten(ik-besef). Hierdoorontstaaterkoppigheid enkandepeuterdriftigworden.

• Ontwikkelenvanhetgeweten.Depeuterweetbeter watgoedenslechtis,maaroverzietdereden daarvannogniet.

• Spelgedragnogheelergopzichzelfgericht. Samenspelenluktnamelijknognietecht.Speelt graagbij,maarnietmetanderekinderen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/colorful-playroom-kindergarten-1389368483 Eenpeuterspeelruimte.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Geschikteactiviteitenzijn:

Activiteitengebied

Voorbeeldactiviteitvoorpeuters

Peuterdansenpeutergym Sport

Muziekmaken Spel

Depeuterkan: Creativiteit

• eenpotloodvasthouden

• grotekralenrijgen

• scheurenenplakken

• prikkenmeteenprikpen

• verven.

Activiteitendiehierbijpassenzijndusonderandere(simpele) knutselactiviteitenindekinderclub,zoalshetinkleurenvaneenkleurplaat, vingerverven,crêpepapierscheurenenplakken.Peuterskunnennogniet zopreciesknutselenalsgroterekinderen.Hiermoetjerekeningmeehouden.

Entertainment

Informatie(educatie)

Meeleeftheater,voorleesverhaal

Beestjeszoekenindenatuur,blaadjeszoekenomvervolgensmeete knutselenenzovoort

Tips!

• Weesgeduldigenduidelijkinwatjewilt.

• Gebruikkortezinnen.

• Communiceeropdezelfdehoogtealshetkindenniettedichtbij(zakdoorjeknieën).

• Zorgdatpeutersminofmeerhuneigengangkunnengaan.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Omdateenpeuterveelaandachtnodigheeft,kunjeeenvandeoudersvragenalsextrabegeleiding tijdenscreatieveactiviteiten.Eenpeuterisookveelsnellerklaardaneenkleuterofeenschoolkind, doordatdiensspanningsboogmindergrootis.Alshetkindklaaris,dankandeouderhemweer meenemen.Zoheeftdepeutertochkunnenmeedoen.

Opdracht45 Mindmappeuters

a. Maakeenmindmapoverhetbegeleidenvanpeutersbijsportieveenrecreatieveactiviteiten.Geef aanwatontwikkelingskenmerkenzijn,welkeactiviteitenhierbijpassenenwelketipsjevoorhet begeleidenvandeactiviteitgeeft.

b. GebruikhiervoorStappenplan-Mindmapmaken.

Ditisdeperiodewaarineenkindnaardebasisschoolgaat(kleuter),totdathetdebasisschoolweer verlaat(oudeschoolkind).

Lichamelijkeontwikkeling:

• Voorallengtegroeienspiergroei. Hetmolligeverdwijntendekleuterwordtgespierder.

• Ontwikkelingfijnemotoriek,zoalsvetersstrikken,schrijvenentekenen.

• Beweegtgraag,maarissnelmoe.Hetgrovebewegengaatbeter,heeftsteedsmeergrondvormen vanbewegenonderdeknie.

• Handvoorkeurontstaat.

Cognitieveontwikkeling:

• Hetdenkenwordtbeheerstdoorwatdekleuterziet,voeltofhoort.Dekleuterzietnoggeenverband tussenoorzaakengevolg.Het concreetdenken isdusnognietontwikkeld.

• Woordenschatwordtgroterendezinneningewikkelder.

• Kunnenzichalietsbeterenlangerconcentreren.

• Nogsteedsweinigverschiltussenfantasieenwerkelijkheid.Wanneerzijietsheelgraagwillen,zullen zijregelmatigjokken.Ditisgeenliegen!Dekleuterdoetdatomzichzelfgerusttestellenofomeen oplossingtevindenvoorietswathijnietbegrijptofheelgraagzouwillen.

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Minderopzichzelfgericht,samenspelenluktsteedsbeter.

• Dekleuterkanmeermeelevenmetanderen,beterdelenenanderenhelpen.

• Dekleuterdoetanderennaomerbijtehoren;hijimiteert.Hijkanookeenbepaaldepersoonwillen zijn.Ditnoemenwe identificatie.Dekleuterwilbijvoorbeeldnetzozijnalszijnvader.Devaderis danzijnidentificatiefiguur.

• Hijgaatsteedsmeerbeseffenwatgoedenfout is,liefenstout,juistofonjuistenkrijgtook gevoelensvanschuld.Hijontwikkelteeneigen geweten.

• Hetbeelddatdekleutervanzichzelfheeft, komtvooraldoordatwatanderentegenhet kindzeggen.Vooralouders,lerarenenjijals begeleiderhebbeneenbelangrijkerolomhet kindtestimuleren,tebelonenvoorgoedgedrag enpositieftebenaderen.

• Hijweetbeterhetverschiltussenjongensen meisjesenraaktdaarmeeringeïnteresseerd.

Geschikteactiviteitenzijn:

Activiteitengebied

Sport

Spel

Creativiteit

Entertainment

Informatie(educatie)

Tips!

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/happy-children-clown-have-fun-on-1572078841 Dekleuterisminderopzichzelfgericht.

Voorbeeldactiviteitvoorkleuters

Dansen,bewegen.Vaaknogmeteenspelelement,hetechtesportenkomt bijdezedoelgroepnognietaanbod.

Metwaterenzand,muziekspelletjes(zoalsschippermagikovervaren), vossenjacht,speurtocht

Zijkunnenkleuren,scheuren,prikken,knippenenplakken.Maarookkleien en(vinger)vervenbehorentotdemogelijkheden.

Schminken,voorleesverhalen,eencircusvoorstellingmaken, miniplaybackshow,lampionnenoptocht

Bakken,huttenbouwen,denatuurinombeestjestezoekenenomcreatief tezijnmetmaterialenuitdenatuur.

• Weesgeduldigenduidelijkmetwatjewilt.

• Zorgvooreenprettigesfeerenstraalrust,vertrouwenenveiligheiduit.

• Maakkleinegroepjes,zodathetoverzichtelijkvoorzeis.

• Laatzeveelbewegen,maarzorgervoordatzevaakenkortkunnenrusten.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Dekleuter.

Opdracht46 Kijkdoosmaken

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kijkdoos

Tijdenseenknutseluurtjeopdecampingkrijgendekleutersdeopdrachtomeenkijkdoostemaken.

Isditeengeschikteopdrachtvooreenkleuter? Legjeantwoorduit.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht47 Kleuters

Kleuterspel

Jewordtgevraagddoorjeleidinggevendeomeenspelvooreengroepvanvijftienkleuterstebedenken. Hetspelmoetongeveertienminutendurenenmoetplaatsvindeninderecreatiezaalvanbungalowpark DeHogeHeide

a. Beschrijfhetspel.Beantwoorddaarbijdevolgendevragen:

• Hoeheethetspeldatjebedachthebt?

• Watishetdoelvanhetspel?

• Watzijndebelangrijkstespelregelsenhoeverloopthetspel?

b. Noemderedenenwaaromjegekozenhebtvoorditspel.Jemoetdaarbijdenkenaandekenmerken vandeontwikkelingdiegeldenvoordekleuter.

Werknusamenmettweeofdriemedestudenten.

c. Iedereenlaataandeanderegroepsledenzien/horenwathijbedachtheeftenwaaromditgeschikt isvoordezedoelgroep.

d. Geefelkaarfeedback.Paseventueeljespelaanalsdatnodigis.

Lichamelijkeontwikkeling:

• Deverhoudingenvanhetlichaamwordenmeer ‘volwassen'.Hethoofdisinverhoudingminder groot.

• Zewordengespierder,maarkunnennogsteedsniettelangeenhogeinspanningleveren.Hetsysteem van verzuren isnietgoedontwikkeld.Hetaerobeuithoudingsvermogeniswelredelijkontwikkeld. Hierdoorkanhetjongeschoolkindwellangbezigzijnenweersnelherstellen(alsdeactiviteitniet teintensiefis).

• Hetkindheeftveelbewegingsdrangenisenergiek;stilzittenislastig.Sportenbewegenisdaarom indezefaseheelpopulair.

Cognitieveontwikkeling:

• Hetkindbegintmeertedenkeninstappen.Alsikditdoe,gebeurterditendan...Hetjongeschoolkind ziethetbeginenweethoehetverdermoetgaanomheteindresultaattebedenken.Hetkindkan dussteedsbeter abstractdenken.

• Oorzaakengevolgwordenbeteringezien.

• Fantasiemaaktplaatsvoordewerkelijkheid.Hijmaaktsteedsmeeronderscheidtussenwatwaar isenwatniet.

• Hetkindkrijgtsteedsmeerinzichtintechniek.

• De concentratie wordtbeterenhijiszeerleergierig.

• Hetkindkanzichgoeduitdrukken,zinnenwordeningewikkelderenhijbegintteschrijven.

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Prestatiesleverenwordtbelangrijker,maarhetkindvindthetlastigteverliezen.Hijwilgraag wedstrijdvormendoenensucceservaren.

• Hetkindwilgraagvriendenhebbenenisdaarbijvooralgerichtopdeeigensekse.Vriendschappen zijnvaakwelvankorteduur.

• Hetkindhoudtemotiesvaakverborgen.

• Opdezeleeftijdkanhetkindagressiefgedragvertonen:pesten,vechten,schelden.Hijkanregels bewustgaanovertreden.Indezefaseishetdusheelbelangrijkdatjeduidelijkegrenzenaangeeft enpositiefgedragstimuleert.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Hetjongeschoolkind.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Eenwedstrijdmetrobotica-auto's.

Tjoekbaltoernooi.

Geschikteactiviteitenzijn:

Voorbeeldactiviteitvoorhetjongeschoolkind Activiteitengebied

Sport

Spel

Creativiteit

Entertainment

Informatie(educatie)

Tips!

Sporttoernooien

Estafettes,moordenaartje,verstoppertje,doorfluisterspel,wiebenik, speurtochten

Hiermagbest ‘gepriegel'bijzijn.Zorghierbijwelvooruitdagingvoorde ouderekinderen,bijvoorbeeldmeteentekenwedstrijd.

Schminken,voorleesverhalen,eencircusvoorstellingmaken, miniplaybackshow,lampionnenoptocht

Denatuurin,huttenbouwen,steptocht

• Degenoemdeactiviteitenzijngeschiktvoorzoweljongealsoudeschoolkinderen,waarbijjewel rekeningmoethoudenmetdeverschilleninontwikkeling,zoals motorischleervermogen, uithoudingsvermogen,denkvermogenenprestatiegerichtheid.

• Jongensenmeisjesvertonenmeerenmeerverschillenophetgebiedvanhuninteresse.Meisjes willenlieversamenwerkenenjongenszijnmeergerichtopcompetitie.Zegaandanookvaakapart spelenensporten.

Opdracht48 Gevoelens

Demanierwaarophetjongeschoolkindomgaatmetzijngevoelensheeftsterktemakenmetzijn sociaal-affectieveontwikkeling.

a. Geeftweevoorbeeldenwaarineenjongschoolkindzijngevoelensnietzaluiten.Jemaghierbijje eigenervaringgebruiken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Vindjijdatjealsbegeleidervandezedoelgroepjeemotiesmaglatenzienofdatjedezemoet verbergenzodatjedekinderenernietmeebelast?Leguitwaaromjijdatvindt.

c. Bespreekdeantwoordenmeteenmedestudentengeefelkaarfeedback.Stelvragen.

Desituatie

Eenjongkindisaanhetzwemmeninhetbinnenbad,maarhaaltgevaarlijkecapriolenuit.Andere kinderenhebbenerlastvan.Debegeleidergaathetkindhieropaanspreken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.Tweevanjulliespeleneenrollenspel,de derdebeoordeeltwatjulliegoeddedenenwatbeterkan.Deenestudentspeeltdemedewerkersport enrecreatieendeandereneemtderolvaneenjongschoolkind.Letinjerollenspelopwatjezegt,op jehoudingendenknaoverwaarjeditgesprekvoert.

a. Speelhetrollenspeldriekeer;bijdelaatstekeergebruikjedefeedbackvanjemedestudenten,zodat hetgespreksteedsbeterwordt.

b. GebruikhierbijStappenplan-Eenrollenspeldoen.

c. GebruikObservatieformulierEenrollenspel.

ObservatieformulierEenrollenspel

Naam observator:

Naamstudent:

Situatie-omschrijving:

Watvaltjeopaangedragofdelichaamshouding?

Hoemaakthijgebruikvannon-verbalecommunicatie

Watdeedhijgoedinderolvancoach?

Watzijnverbeterpunten,volgensjou?

Welkefeedbackkwameruitdegroep?

Opdracht50 Waterspelen

Waterkunjegebruikenalsonderdeelvanjespel,maarjekunteenspelookinhetwateruitvoeren.

a. Bedenkdriespelenvoorjongeschoolkinderenwaarbijwateralsonderdeelvanhetspelgebruikt kanworden.

Noteerbijelkspeleenonveiligesituatiediekanontstaan.

Leguitwatjijvantevorenkuntdoenomdezeonveiligesituatietevoorkomenofhoejedieoplost alsdesituatiezichtijdensdespelactiviteittochvoordoet.

Spelmetwater

1. 2.

3.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Onveiligesituatie

Voorkomen/oplossen

b. Bedenkdriespelendieinhetwaterplaatsvinden.

Noteerweerbijelkspeleenonveiligesituatiediekanontstaan.

Leguitwatjijervantevorenaankuntdoenomdezeonveiligesituatietevoorkomenofhoejedie oplostalsdesituatiezichtijdensdespelactiviteittochvoordoet.

Waterspel

1. 2.

3.

Onveiligesituatie

Voorkomen/oplossen

c. Bespreekderesultatenmetdegroepennoteeractiviteitenen/ofveiligheidsoplossingendiejehoort vanjemedestudentendiejijnogniethadopgeschreven.

Lichamelijkeontwikkeling:

• Delichaamsverhoudingenzijnperfect.

• Verschillentussenjongensenmeisjeswordengroter.

• Fijneengrovemotoriekzijngoedontwikkeld.Ditisdefasewaarinhetkindheelgoednieuwe bewegingenaankanleren(motorischleervermogen).Hetuithoudingsvermogenisgrootendewil omtesportenook.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Cognitieveontwikkeling:

• Hetoudeschoolkindissteedsbeterinstaatomnatedenkenoverzakendienietdirectwaarneembaar zijn.Zijnabstractedenkenisnugoedontwikkeld.

• Hetoudeschoolkindisinstaatomteanalyserenentereflecteren.Ditbetekentdathetkannadenken overheteigenenandermansdenkenenhandelen.

• Hetoudeschoolkindisleergierig.

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Hetoudeschoolkindisprestatiegericht.

• Degroepleeftijdsgenotenwaarmeehetkindomgaat,wordtsteedsbelangrijker.

• Zeidentificerenzichmetidolen(bijvoorbeeldtopsporters,popsterren,vloggersenbloggers).

• Ervindtontwikkelingvannormenenwaardenplaats.

• Pestenkomtmeervoor.Hetisdusbelangrijkdatjealsbegeleidervandezekinderengoedopletom eventueelpestgedragdirecttekunnencorrigeren.

Geschikteactiviteitenzijn:

Voorgeschikteactiviteitenziedetabelbijhetjongeschoolkindendebijbehorendepraktischetips.

Tips!

• Zorgvooreengoedcontact.

• Weesduidelijkinwatjeregelszijn.

• Stelvragen,vaakwetenzemeerdanjedenkt.

• Doevoorenleguitwatjedoet(plaatje-praatje-daadje).

• Zorgervoordatzeveelkunnenbewegenenookkunnenrusten.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Hetoudeschoolkind.

Opdracht51 (Speur)tochten

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.Jebrainstormtmetjemedestudentover (speur)tochten.Ookhierkunjeeventueelweerhetinternetraadplegen.

Watvoorsoort(speur)tochtenkunnenjullieverzinnen?Zoekzeeventueelopinternetopennoteerze inhetschema.

Noteerbijiedere(speur)tochtvoorwelkeleeftijdsdoelgroep(en)dezetochtgeschiktkanzijn.

Naamspeurtocht

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Korteuitleg

Leeftijdsdoelgroep(en)

Opdracht52 Kinderspelen

Devolgendespelsoortenzijnheelgeschiktvoorspelactiviteitenmetschoolkinderen:tikspelen, mikspelen,overloopspelen,estafettespelen,kringspelenenmuziekspelen.

a. MaakperspelsoortéénA4metdaaropuitgewerktdrievoorbeeldenvanspelactiviteitendiehoren bijdezespelsoort.Bijdezeopdrachtmagjehetinternetgebruiken.Pervoorbeeldwerkjeuit:een uitlegvandespelregelsperspelactiviteit,endeleeftijdsdoelgroep(en)waarvoordespelactiviteit geschiktis.

b. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Opdracht53 Vossenjacht

a. Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetdriemedestudenten.

• Julliegaaneenvossenjachtbedenkenvoorkinderenvan8tot12jaar.Devossenjachtmoet voldoenaaneenaantaleisen:

• Bedenkeenthemaalsrodedraadvoordejacht.

• Dejachtmoetpassenbijdedoelgroep.

• Jehoudtdejachtopdelocatievanjullieeigenschool.

• Jewerktmetminimaaltienvossen.

• Bijiederegevangenvoskrijgendedeelnemerseenhintomdevolgendevostekunnenvinden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Werkjullieideeuitengebruikhierbijeventueelhetwerkplan.

b. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd

Dejongerenkunnenweverdeleninpuberteit(12-16jaar)enadolescentie(16-18jaar).Watbetreftde verschillendeontwikkelingenkijkenwenaardezedoelgroepenalsééndoelgroep:dejongere.

Lichamelijkeontwikkeling:

• groteveranderingenonderinvloedvanhormonen

• groeispurtinlengteenbreedte.

Ditkanvaakleidentoteenachteruitgangindemotoriek.

• groteverschillentussenjongensenmeisjes

• groteverschillentussenjongerenvanhetzelfdegeslacht.

Cognitieveontwikkeling:

• Logischenabstractdenkenontwikkeltzichverder.Dejongereissteedsbeterinstaatlogischnate denken.Hierdoorzullenzemindergenoegennemenmet"Gewoon,omdathetzois."Hijwildatje hethemuitlegtendatjemetgoedeargumentenkomt.

• Deeigennormenenwaardenwordenverderontwikkeld.Hierdoorontstaatindezefasehetafzetten tegendevolwassenen.Alsmedewerkersportenrecreatiezuljehierookmeetemakenkrijgen.Dit kanzonuendanveelvragenvanjemaniervanhandelen.

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Strevennaarzelfstandigheidendragenvanverantwoordelijkheid.Doordatzesteedsmeerhuneigen normenenwaardenenhet logischdenken ontwikkelen,wordtookdebehoefteaanzelfstandigheid groter.Jongerenwillennaarmatezeouderwordenmeerverantwoordelijkheid.Hetisindezefase goedomzedattegeven.

• Onzekerheidoverhetuiterlijk.Gevoelensvanschaamteoverzichzelfkomenindezeperiodeveel voor.

• Graagergensbijwillenhoren,bijdegroephoren.Vooralbijdepuberziejeditheelsterk.Erwordt vanallesgeprobeerd,meegedaan,ombijdegroeptehoren.Alsmedewerkersportenrecreatiezul jemoetenproberenomdegroepmeetekrijgenomeventueelnegatiefgedragvaneenenkeling binnendiegroeptekunnenveranderen.

• Naarmatedejongereouderwordt,ontstaatsteedsmeereeneigen identiteit.Deidentiteitwordt minderafhankelijkvandegroep.Depuberzalnogheelsterkhetgevoelhebbenerbijtemoeten horen.Deadolescentzalminderdranghebbenzichaantepassenaandegroep.Hijzaleerderzijn eigenganggaanenzalmeerdebehoeftehebbenzichteonderscheidenenorigineeltezijndande puber.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/diverse-group-students-young-man-wheelchair-2249781519

Geschikteactiviteitenzijn:

Activiteitengebied

Sport

Spel

Creativiteit

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Entertainment

Informatie(educatie)

Voorbeeldactiviteitvoordejongere

Sporttoernooien,survivaltochten,mountainbiken,outdoor,tafeltennis

Dropping,weerwolven,nachtverstoppertje

Komtvoordezedoelgroepweinigaanbod.Kunjebijvoorbeeldvormgeven metworkshops.Mogelijkheden:elkaarnatekenen,dromenvangersmaken, tas/kledingpimpen,graffitikunstewerkenzovoort.

Showdoorrecreatiemedewerkers,externeshow,zoalseenbandje, discoavond,schuimparty

Kampvuurmaken

Tips!

• Maakcontactenzorgvooreenpositievesfeer.

• Geefzeverantwoordelijkheid.

• Handhaafderegels,afsprakenopeenrechtvaardigemanier.

• Schakeldesnoodsandereledenindegroepinomelkaartecorrigeren.

• Stelvragenenleguit.

• Verschillentussenjongerenkunnengrootzijn.Vanaf17à18jaarwordtdatkleiner.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

LeesmeerinVerdiepingsstof-Depuberteit.

Opdracht54 Recreatieveactiviteitenvoorjongeren

Bedrijvenindesportenrecreatievindenhetlastigomvoorjongerengeschikterecreatieveactiviteiten tebedenken.Bedenktweerecreatieveactiviteitendiejijleukvindtomtedoentijdensjevakantieop eencampingofbungalowpark.Benoemdezeactiviteitenenmaakeenkorteomschrijvinghiervan.

Opdracht55 Woordenwolk

a. Maakeenwoordenwolkovergeschiktesportieveenrecreatieveactiviteitenvoorjongeren.

b. Maakeenwoordenwolkoverhetbegeleidenvanjongerenbijsportieveenrecreatieveactiviteiten.

c. Maakdewoordwolken.GebruikhiervoorStappenplan-Woordwolkmaken.

Opdracht56 Puber

a. Pubershebbenvaakhetideelichamelijkonhandigtezijn.Kloptditmetdewerkelijkheidofisdat alleeneenideedatjongerenindezeontwikkelingsfasehebben?Legdituit.

b. Watzijnbelangrijkelichamelijkeveranderingenbijdepuber?

c. Watzijnvoorjouindepuberteitdebelangrijksteveranderingengeweest?

d. Vanwelkeveranderingenhad/hebjijalspuberhetmeestlast?Leguit.

e. Welketipsgeefjijvoorhetbegeleidenvanpubers?

Opdracht57 Gps-tocht

Zoekuitwelkeattributenjeallemaalnodighebtalsjeeengps-tochtgaatorganiseren.Maakopde computereenchecklistmetattributenwaarbijjemetplaatjeslaatzienwateenmedewerkersporten recreatienodigheeftomdezeactiviteitteorganiseren.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Jongerenavond

Jewordtgevraagddoorjeleidinggevendeomeenavondvooreengroepvantwintigjongeren(13tot 21jaar)tebedenken.Deavondduurtvan20.00uurtotongeveer22.00uurenmoetplaatsvindeninde recreatiezaalvanbungalowparkDeHogeHeide.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Watgajedoen,watishetdoel,watzijndebelangrijksteregelsenhoeverloopthet?

b. Werkjeideeuitengebruikhierbijeventueelhetwerkplan.

c. Noemderedenenwaaromjijhiervoorgekozenhebt.Jemoetdaarbijdenkenaandekenmerken vandeontwikkelingvandepuber/adolescent.

d. Bespreekmetdrieofviermedestudentenwatjebedachthebtenwaaromditgeschiktisvoordeze doelgroep.

e. Geefelkaarfeedbackopdegekozenactiviteitenenderedenen.Steljeactiviteitbijalsdatnodigis. f. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Devolwassenheidisdeperiodevan18jaartot65jaar(vanwegehetverhogenvandepensioensleeftijd naar67jaarkunjedezeeventueeltot67jaarverleggen).Indezeperiodevanhetlevenhebbendegrote veranderingenvooraltemakenmetdemaniervanleven.Totdemanierenvanlevenhoren:werkenof nietwerken,welksoortwerkjedoet,welofgeenvasterelatie,welofgeenkinderen,welofnietbezig zijnmetdeeigengezondheid,wonenineenstadofbuiten...

Lichamelijkeontwikkeling:

• Jekunttopprestatiesleverentotdeleeftijdvan35-40jaar.Daarnabegint ‘verval'.Jongvolwassenen zijnzeergoedinstaattopprestatiesteleveren.Delichamelijkevoorwaardenomtepresterenzijn danoptimaal.Tochziejeookdatbijsportenwaarbijhetmeergaatomeengroot uithoudingsvermogen,doorzettingsvermogenenervaringeninzicht,dewatoudere‘jongvolwassenen' hetjuistheelgoedkunnendoen.

• Vanafongeveer35jaarverliesjespiermassaenisertoenamevanvetophoping.Devijf bewegingseigenschappen(CLUKS:coördinatie,lenigheid,uithoudingsvermogen,krachtensnelheid) nemengeleidelijkaf.

• Vanafongeveer50-55jaarwordthetvervalookmeerzichtbaar.Ogenwordenslechter,rimpels,een buikjeenherstellenvaneenlichamelijkeinspanninggaateenstukmindersnel.Ookbeginnen tekenenvanslijtageoptetreden.

• Vanaf55-60jaarnemengezondheidsklachtentoe.Demeestevandezeklachtenzullentemaken hebbenmetslijtagevangewrichten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Cognitieveontwikkeling:

• Eigenlijkeenrustigeperiodewatbetrefthetdenkenenveranderingendaarbij.Erisvaakweleen groteinteresseinhetlerenvannieuwevaardighedenenhetopdoenvankennis.Ditneemtoverigens weerwatafinde vroegeouderdom

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• duurzamerelaties

Ditisdefasewaarinmensenbehoeftegaankrijgenaaneenmeerduurzamerelatie.Zijkunnengaan samenwonenen/oftrouwen.Tochiser,vooralindesteden,eensteedsgroteregroepalleenstaande volwassenen.Zijzijnvoordesportenrecreatieeeninteressantedoelgroep.Sportenrecreatie kunnenvoorhenondermeereenmanierzijnomanderenteontmoeten(sociaalmotief).

• krijgenvankinderen

Steedsmeerrelatiesblijvenkinderloos.Somsisditeengevolgvaneenkeuzeensomsdoordathet nietluktomkinderentekrijgen.Kinderenkrijgenheeftveelgevolgenvoormannenenvrouwen. Vaakkrijgtmenkinderenineenfasedathetophetwerkdetijdisom ‘carrièretemaken'.Ditkan voorveelspanningzorgen.Veelvrouwenenooksteedsmeermannengaanminderwerkenalsze kinderenkrijgen.Ditbetekentinkomensdalingenkanookeenverliesvansocialecontacten betekenen.

• prestatiesinsportminderbelangrijk

Prestatiesinsportenbewegenwordenminderbelangrijknaarmateweouderworden.Hetsporten wordtmeergezienalseenmiddel(meersociaalmotief,enmotievenalsgezondheidenfitheid)en minderalseendoel.

• meeraandachtvoorhobby'senvrijwilligerswerk.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/friends-putting-on-golf-course-2094428224

Sportenalsmanieromanderenteontmoeten.

Geschikteactiviteitenzijn:

Activiteitengebied

Sport

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Voorbeeldactiviteitvoordevolwassene

Sporttoernooien,prestatiesporten,(midget)golf,tennis

Spelshow,familiespellen Spel

Creativiteit

Entertainment

Informatie(educatie)

Inworkshopvorm:mozaïeken,vogelhuisjesmaken,kaartenmaken

Showdoorrecreatiemedewerkers,showdoorkinderen,muziekavond, karaoke

Wijnproeverij,streekbedrijvenbezoeken,uitstapjesindeomgevingnaar grotten,dorpjes,markten

Tips!

• Gauitvandeeigenverantwoordelijkheid.

• Houdgoedrekeningmethetfeitdatzehuneigenmotievenenverwachtingenhebben.Pasjehier zoveelmogelijkopaan.

• Stelvragen,laatzemeedenken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht59 Mindmapvolwassenen

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Maakeenmindmapoverdedoelgroepvolwassenen.GebruikhiervoorStappenplan-Mindmap maken.Zetdewoorden ‘doelgroepvolwassenen’ inhetmidden.

Zethieromheenallemaalwoordendiejeaandezedoelgroepdoendenken.Noemminimaaltwaalf woorden.

b. Bekijkhetvoorbeeld.Inhetvoorbeeldisaleenstartgemaaktmettweewoorden.

Voorbeeld.

Opdracht60 Fotospeurtocht

Fototours

Julliewerkenbijeenverhuurbedrijfineengrotestad.Jullieverhurenonderanderesteps,skeelersen Segways.Debaasvanhetbedrijfwileennieuwproductaanbiedenvoortoeristen: ‘fototours’.Fototours iseenspeurtochtdoorhetcentrumvandestadwaarbijdegastenaandehandvanfoto’sdestad verkennenendaarnaastleukenactiefbezigzijnmetelkaar.Defototourmoetvooralvoorvolwassenen interessantzijn.

Jeleidinggevendevraagtjeomdezeactiviteitvoortebereiden.

a. Welkehighlightsinde(dichtstbijzijnde,grote)stadkunnenjulliegebruikenindefototour?Kies vijftienpunten.Gebruikhierbijeventueelhetinternet.

b. Bedenkeenspelelementbijdetour,waardoordedeelnemers(bijvoorbeelddoorhetuitvoerenvan eenextraactie)puntenkunnenhalenwaarmeezenadetourietskunnenwinnen.

Opdracht61 Volwassenen

Avondjevoorvolwassenen

Jewordtgevraagddoorjeleidinggevendeomeenavondvooreengroepvanveertigvolwassenen(21 tot55jaar)tebedenken.Deavondduurtvan20.00uurtotongeveer22.00uurenmoetplaatsvinden inderecreatiezaalvanbungalowparkDeHogeHeide.

COPYRIGHTBOOM

a. Watgajedoen,watishetdoel,watzijndebelangrijksteregelsenhoeverloopthet?

b. Werkjeideeuitengebruikhierbijeventueelhetwerkplan.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Noemderedenenwaaromjijhiervoorgekozenhebt.Jemoetdaarbijdenkenaandekenmerken vandeontwikkelingvandevolwassenen.

d. Bespreekmetdrieofviermedestudentenwatjebedachthebtenwaaromditgeschiktisvoordeze doelgroep.

e. Geefelkaarfeedbackopdegekozenactiviteitenenderedenen.Steljeactiviteitbijalsdatnodigis.

f. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Opdracht62 LevendParty&Co

a. Bekijkhetfilmpje.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Gezelschapsspelenzijnheelgoedtegebruikenalsspelactiviteit.Datkanbijvoorbeeldalsbordspel, maarookineen ‘levende’,grotevariant.

JulliegaaneenlevendParty&Co-spelvoorbereiden.Dedocentverdeeltdegroepinzesgroepenen wijstiederegroepeenonderwerptoe:

• tekenen

• uitbeelden

• verbodenwoord

• quiz

• liplezen/neuriën

• eenorganisatiegroep.

b. Werkdeopdrachtenuitdiebijjouwonderwerphoren.

Deorganisatiegroep:

• bedenkthoedepuntentellingwerkt

• maaktscoreformulierenvoorallegroepen

• bedenkthoedegroependoordraaien

• houdttijdenshetspelderondes/tijdenbij.

c. Maakeenmapjemetdeinstructieendeopdrachtenvoordegroependiehetspelgaanspelen.

Letop!

Dedeelnemersmoetenminimaalvijfminutenbezigzijnmetjullieonderdeel.Erisgeenspelbegeleider aanwezigbijhetspel,degroepenmoetenaandehandvanjullieinstructieoppapierbegrijpenwat zemoetendoen.

Tip:Maakdeuitlegendeopdrachtnietophetzelfdeblaadje,anderszietdegroepalwatde opdrachtenzijnalszedeinstructienogaanhetlezenzijn.

d. Voerhetspeluit.Iederegroepspeeltdevierspellendiehetnietzelfheeftuitgewerkt.Naallerondes maakthetorganisatiegroepjedewinnaarsbekend.

e. Evalueerdezeopdracht.Bijvoorbeeld:

• Warenervoldoendeopdrachten?

• Wasdepuntentellingduidelijk?

• Warendeinstructiesduidelijk?

• Hoeveeltijdwarendedeelnemersbezig?

• Werktehetdoordraaisysteem?

f. Werkaandehandvandebevindingenvandeevaluatiedeuitwerkingvandezeopdrachtbij.

g. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Opdracht63 Spelshows

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

a. Brainstormmetelkaarensteleenlijstsamenvanzesvantelevisiebekendespelshows.

b. Bekijkeenafleveringvandrievandedoorjougenoemdespelshows.Omschrijfperspelshow:

• voorwelkeleeftijdsdoelgroep(en)despelshowgeschiktis

• welkeonderdelendespelshowheeft

• watheteinddoelisvoordekandidaten

• watvooraandeel/rolhetpubliekheeft

• hoedepresentatorisinhetcontactmetdekandidatenenhetpubliek.

Spelshow

Leeftijds-doelgroep

Onderdelen

Einddoelvoor kandidaten

Aandeel/rolvanpubliek

Contactpresentator metkandidatenen publiek

Spelshowsdievakerterugkeren,hebbenaltijdvasteshowonderdelen.

c. Isdestellingwaarofniet?

Waar / Nietwaar

d. Legjeantwoorduit.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Dehoofdrolvaneenspelshowisweggelegdvoordepresentator.

e. Isdestellingwaarofniet?

Waar / Nietwaar

f. Legjeantwoorduit.

Achtergrondmuziekleidtdekandidatenaf.

g. Isdestellingwaarofniet?

Waar / Nietwaar

h. Legjeantwoorduit.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Heteerstewatjedoetalspresentatorisdespelregelsuitleggen.Daarnamaakjepaseensociaalpraatje.

i. Isdestellingwaarofniet?

Waar / Nietwaar

j. Legjeantwoorduit.

k. Noemvijffactorendie(omstandigheden)invloedhebbenopdesfeertijdenseenspelshow.

l. Hoekunjeerbijeenspelshowvoorzorgendathetpubliekbetrokkenisbijhetspel,ookalzijner maareenpaarkandidatendiehetspeldaadwerkelijkspelen?Bedenkdriedingen.

Periodevanafdeleeftijdvan65jaar.Delengtevandezefaseisnatuurlijkvooriedereenverschillend. Maarwewordenwelsteedsouder.In2019wasdelevensverwachtingbijdegeboorte80,5jaarvoor mannenen83,6jaarvoorvrouwen.WijkrijgeninNederlanddussteedsmeerouderen.Ditnoemenwe vergrijzing.In2019teldeNederland3,2miljoenouderen(personenvan65jaarenouder).Ditisduseen grotegroepwaarjijalsmedewerkersportenrecreatieveelmeetemakenkuntkrijgen.

Lichamelijkeontwikkeling:

• Hetlichaamgaatverderachteruitendevijfbewegingseigenschappen(CLUKS)nemenverderaf. Aanlerenvannieuwebewegingenwordtlastiger.Tochmoetenweookoppassenvoorhet onderschattenvanouderen.Veelouderenhebbeneengoedegezondheidenzijngoedinstaatom intensieftebewegen.

Cognitieveontwikkeling:

• Desnelheidvandenkenenhetgeheugennemenaf.Ookkanproblemenoplossenwatmeermoeite kosten.Uitonderzoekisgeblekendatwekelijks2,5uurmatig-intensiefbewegeneenpositieve invloedheeftopdewerkingvandehersenenenhettegengaanofvertragenvandeachteruitgang vandewerkingvandehersenen.

• Erwordtweleensgedachtdatzoronddevroegeouderdomhetgeheugenachteruitgaat.Ditisniet zo.Pasindeouderdomrondde70jaargaatditwatachteruit.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Sociaal-affectieveontwikkeling:

• Verliesvaneendeelvanhetinkomen,status,collega's,vriendenenpartner.Nadeleeftijdvan65 jaarwerktbijnaniemandmeerinNederland.Dezeleeftijdsgroepgaatmetpensioen.Voorsommige ouderenisditeeningrijpendegebeurtenis.Inplaatsvandatzezelfgeldverdienen,moetenzenu ‘hunhandophouden'.

• Ookwordtdeleefwereldvandeoudereanders.Deregelmaatvanhetwerkenverdwijnt,ontmoetingen metanderemensenophetwerkzijnernietmeer.Deleefwereldvandeouderekaninveelgevallen eenstukkleinerwordenenminderafwisselend.

• Erisookeengrotegroepouderendienazijnpensioneringgenietvanzijnvrijetijd.Zijwillendeze vrijetijdopeenaangenameengezondemanierbeleven.Dezegroepisvooralinteressantvoorde sportenrecreatie.Dezemensenhebbentijdengeldomtesportenenterecreërenenkunnendit doenopdemomentendatanderemensendatnietkunnen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/playing-jeu-de-boules-france-europe-79795129

Genietenvandevrijetijd.

Geschikteactiviteitenzijn:

Activiteitengebied

Voorbeeldactiviteitvoorouderen

Aquagym,wandeling,(volks)dansen Sport

Kaarttoernooi,bingo,gezelschapspellen Spel

Inworkshopvorm,tekenenenschilderenbijvoorbeeld Creativiteit

Activiteitengebied

Voorbeeldactiviteitvoorouderen

Rustigemuziekavond,theater Entertainment

Informatie(educatie)

Tips!

Fietstochtendoorstedenofnatuur,dagexcursies

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• Gauitvandeeigenverantwoordelijkheid.

• Houdgoedrekeningmethetfeitdatzehuneigenmotievenenverwachtingenhebben.Pasjehier zoveelmogelijkopaan.

• Stelvragen,laatzemeedenken.

• Ookalisiemanddoorouderdomminderinstaatietstedoen,daagdiegeneuit,neemhemserieus.

LeesmeerinVerdiepingsstof-DeMiddelbareleeftijd,devroegeouderdomenouderdom.

Opdracht64 Ouderenbegeleiden

Sportenvoorouderen

Jeleidinggevendevraagthetvolgende: ‘Erkomtmorgenom10uureengroepouderen,dielekkereen uursportiefbezigwillenzijn.'

a. Watgajemetdezegroepouderendoen?

b. Watwiljevandezegroepwetenvoordatjegaatvoorbereiden?

c. Waarletjeopalsjedezegroepgaatbegeleiden?

d. Watmoetjeallemaalregelenenorganiseren?

e. Waaropgajebijjeorganisatieletten?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

f. Bespreekjeantwoordenmettweeofdriemedestudentenenvuljeantwoordenwaarnodigaan.

Opdracht65 Wandeltochtvoorsenioren

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

a. Bedenkeenwandelactiviteitvoorseniorenindeomgevingvanjestadofdorp.Zorgdatdemensen hetleukvindeneenbeetjeextramoeitetedoenzichlichamelijkintespannendoorextrauitdagingen ofverrassingenonderwegintebouwen.

Bespreeksamenideeënvoordewandeltocht.Verwerkdeideeënineenvoorstel.Legextranadruk opdeuitdagingenwaarvoordewandelaarskomentestaan.

b. Alshetmogelijkis:testmeteengroepseniorendewandelingmetuitdagingenindepraktijk.Alsdat nietmogelijkis,dantestjedewandelingmeteengroepjemedestudenten.Noteerachterafde bevindingen:

• Isdewandelinggeschiktvoorrecreatiefsportenmetsenioren?

• Heeftdewandelingvoldoendelichamelijkeuitdaging?

• Motiveertdewandelinggoedombetertepresteren?

• Watdoejeeenvolgendekeerzekeranders?

Opdracht66 Aanpassenaandeleeftijdsgroep

Deenedoelgroepisdeandereniet.Dezelfdesportieveofrecreatieveactiviteitvraagtbijelke leeftijdsgroepomandereaanpassingen.

a. Bekijkeerstdevideooverwandelvoetbalvoorsenioren.

b. Verdeeldegroepinvijfgroepen.Elkegroepkrijgteenandereleeftijdsgroepaangewezenenbedenkt eentrefbalvariantvoordieleeftijdsgroep:8+,13+,17+,23+en50+.Denkhierbijaangroepsgrootte, spelregels,speelveld,materiaalgebruikenorganisatievorm.

c. Bereiddeactiviteitvoorenvoerdeactiviteitookdaadwerkelijkmetjegroepuit.Deoverige medestudenten(deanderegroepen)zijndedoelgroepengedragenzichalszodanig.

d. Bespreeknaelkeuitvoeringmetdehelegroepinwelkematedeactiviteitaansluitopdeleeftijdsgroep. Noteerdeaandachtspunteninhetschema. Trefbalvariant

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Opdracht67 Juistofonjuist?

Devolgendeuitsprakengaanoverdeontwikkeling.Zijndezeuitsprakenjuistofonjuist?

1.Omgangmetanderenhoortbijdesociaal-affectieveontwikkeling. Juist / Onjuist

2.Deontwikkelingvanseksualiteithoortbijdelichamelijkeontwikkeling. Juist / Onjuist

3.Problemenmetconcentratiehoortbijsociaal-affectieveontwikkeling. Juist / Onjuist

4.Eenkleuterkangoedsamenwerkenmetanderekleuters. Juist / Onjuist

5.Depuberteitkenmerktzichdooreenstabielesociaal-affectieveontwikkeling. Juist / Onjuist

6.Hetoudereschoolkindisprestatiegericht. Juist / Onjuist

7.Hetjongeschoolkindkanallangdurigbelastworden. Juist / Onjuist

8.Hetoudereschoolkindisaleenbeetjebezigmetdetactiekenvanhetspel. Juist / Onjuist

Opdracht68 Kenmerkendoelgroepen

Bijwelkedoelgroepenhorendevolgendekenmerken?Vulhetschemain.

Doelgroep

Kenmerk

Hetgeheugengaatachteruitenhetdenkengaatlangzamer.

Bewegenisnodigomdewereldteontdekkenensterkerte worden.

Voelenzichoverhetalgemeenfitenenergiek.

Ervindteenenormeveranderinginhetlichaamplaats.

Deleeftijdvan4tot6jaar

Kracht,snelheid,coördinatie,conditieenlenigheidnemen af.

Leeftijdvan1,5tot4jaar

Opdracht69 Hoeoud?

a. Leesdecasussenenbeantwoorddevragen.

Saskialetnietgoedop

Saskiaisverantwoordelijkvoordebegeleidingbijbeachvolleybal.Saskiaisookscheidsrechterenlet tijdensdewedstrijdnietgoedop.Zijziethierdoornietaltijdwaterisgebeurdenneemtdanooksoms verkeerdebeslissingen.DevolleyballerswordenboosengaantekeertegenSaskia.Zijklagenoverhet feitdatzepuntenverliezendoordeverkeerdebeslissingenvanSaskia.Zijbalendatzenumisschien geenwinnaarkunnenwordenvanhettoernooitje.

b. Hououdzullendevolleyballerszijn?

c. Waaromdenkjedat?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

BangvoorMardin

MardinwerktalstoezichthoudsterenactiviteitenbegeleidsterbijrecreatieparkdeHoningpot.Mardin doeteentikspel.Zijisdetikkereniedereenmoetnaardeoverkantrennen.Mardinheefteenleukidee: zijdoeteenleeuwenmaskerop.Vervolgenszegtzedatzeiedereenzalopetenalszijzepakt.Niemand durftmeernaardeoverkantterennenensommigenbeginnentehuilen.

d. Hououdzullendedeelnemerszijn?

e. Waaromdenkjedat?

HulpvoorAshneal

AshnealheefteenknutselmiddagbegeleidopcampingDeheide.Ashnealvraagtwiehemaanheteinde vandemiddagwilhelpenmetopruimen.Iedereensteektdevingeromhoog.Ashnealkiestervijfuiten zegtdatdevolgendekeervijfanderenhemmogenhelpen.

f. Hououdzullendedeelnemerszijn?

g. Waaromdenkjedat?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht70 Cognitieveactiviteiten

Bedenkvoorelkedoelgroepeengeschikteactiviteitmeteencognitiefdoel.

Doelgroep

Peuters

Jonge schoolkinderen

Pubers

Volwassenen

Ouderen

Cognitiefdoel Geschikteactiviteit

Opdracht71 Sociaal-affectieveactiviteiten

Bedenktvoorelkedoelgroepeengeschikteactiviteitmeteensociaal-affectiefdoel.

Doelgroep

Peuters

Jonge schoolkinderen

Pubers

Volwassenen

Ouderen

Sociaal-affectiefdoel Geschikteactiviteit

Opdracht72 Themadag

Julliegaaneenprogrammabedenkenvooreenthemadagvoorbasisschoolkinderen,jongeren, volwassenenenouderen.Dedocentverdeeltdegroepinviergroepenenwijstiederegroepeen leeftijdscategorietoe.

a. Bedenkeenthemadagvoorjullieleeftijdscategorie.Dethemadagbestaatuitspelactiviteiten.

Dethemadagheefteenprogrammaindeochtend,middagenavond.Houdvoordespelactiviteitenen detijdenrekeningmetdekenmerkeneninteressesvandedoelgroep.

b. Werkjeprogrammauitengebruikhierbijeventueelhetwerkplan.

c. Maakvoordethemadageenflyer.Houdookhierrekeningmetdeinteressesvandedoelgroep.

d. Presenteerjulliethemadagaandehandvandeflyersaandegroep.

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Iederkindisanders.Wesprekenvankleutersenhunontwikkelingmaarwemoetendaarbijgoed beseffendatelkekleutereenuitzonderingkanzijnopdatgenewatgewoonis.Tochzijnereenaantal tipstegevenbijhetomgaanmetkleuters.

Tips

• Geefpositieveaandacht,geefzecomplimentenbijwatzegoeddoenenpositievetipsalsietsanders kanofmoet.

• Weesconsequentinwatjedoeteninderegelsdiejehanteert.

• Geefduidelijkdegrenzenaan.

• Weesjebewustvanhetfeitdatjijgeïmiteerdwordtendatzenaarjeopkijken.

• Jehoudingenuitdrukking(non-verbalegedrag)zegtveelmeerdandewoordendiejegebruikt (verbaalgedrag).

• Leguitwatjebedoelt.

• Beheersjezelf,blijfkalm.Hetkindschreeuwtmisschientegenje,maarjijmoetproberenrustigte blijven.

• Geefzeverantwoordelijkheidbijzakendieuitvoerbaarvoorzezijn

• Maakverschiltussenjokkenenliegen.Liegenismetopzetnietdewaarheidvertellen.Jokkenisdat niet.Hetkindverteltdaarbijmeervanuitzijnfantasie.Prijshetkindalshetdewaarheidvertelt.

Indezefasekunnenkinderenafwijkendgedraggaanvertonen.Pesten,schelden,vechten,wanneerdit eenprobleemwordt,ishetbelangrijkdaterdirectwordtingegrepen.Vaakisereenoorzaakaante wijzenvanditgedrag.Eenoorzaakkanzijngebrekeenaandachtofproblementhuis.Eenandere, veelvoorkomendeoorzaakvanafwijkendgedragisADHD.Vandekinderenonderde16jaarheeftnaar schattingdrietotvijfprocentADHD.Bijjongvolwassenenisditeentotdrieprocent.ADHDisvooralin delaatstetienjaarmeerinbeeldgekomen.

WatisADHD:AttentionDeficitHyperactivityDisorder,ofwelsnelafgeleidenhyperactiefgedrag.Globale kenmerkenvanADHDzijn:hyperactiviteitenimpulsiviteit,en/ofproblemenmetaandacht.

ErbestaandrietypenADHD:

• ADHD-I,vroegerookwelADD-typegenoemd.Hierbijstaateenaandachttekorthetmeestopde voorgrond.

• ADHD-H,hetoverwegendhyperactieveenimpulsievetype.Hierstaanernstigeenaanhoudende impulsiviteitenhyperactiviteitopdevoorgrond.

• ADHD-C,hetgecombineerdetype.Zowelproblemenvanhetonoplettendealshethyperactievetype zijnaanwezig.DittypeADHDkomthetmeestvoorenzalindezetekstalsuitgangspuntworden genomen.

DeglobalekenmerkenvanADHDzijnhyperactiviteitenimpulsiviteit,enproblemenmetaandacht. Veelvoorkomendesymptomenzijnconcentratie-enaandachtsproblemen,vaakdingenkwijtzijn,het moeilijkvindeneentaakafteronden,gebrekaanorganisatietalent,en/ofsnelafgeleidzijn.Daarnaast kunnenkinderenmetADHDmoeitehebbenmetstilzitten,pratenzeveel,klimmenvaakinbomen, enzovoort.TotslotkanADHDleidentoteenverminderdvermogenimpulsentecontroleren:

• Kinderenkunnendanvaakvoorhunbeurtpraten.

• Vooreengesteldevraagisafgelopen,antwoordgeven.

• Gesprekspartnersoponnodigemomentenonderbreken.

Pestenkomtveelvooropdezeleeftijd.Dewensombijdegroeptehorenisgroot.Doormeetedoen metpestenhopenzehuneigenplekjebinnendegroepteverstevigenenhuneigenonzekerheidte verbergen.Zebeseffenindezeleeftijdvaaknietwatzeeenanderhiermeeaandoen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Pestenofplagen?

Weziensomsdatkinderenwordtuitgelegddatpestensomsplagenkanzijn.Wanneereenkindzegt dathetgepestwordt,geefthetdaarmeeaandaterietsvervelendsisgebeurdwatjijalsmedewerker niethebtwaargenomen.Ditishetverschiltussenpestenenplagen:pestenwordtstiekemgedaanen plagenniet.

Eenkinddatpest,houdtditverborgenvoorvolwassenen,omdathetweetdatpestennietmag.Hetis daaromniettevergelijkenmetruzieofonenigheid.Pestenisgeenconflict.Erisbijpestengeensprake isvantweestrijdendepartijen.Ingrijpenmoetdanookopgerichtzijnopwatdepesterdoet!

Emotieenratiozijnbijpuberhersenentijdelijkuitbalans.Watkunnendeeffectendaarvanzijnophet gedragvanpubers?

• Zevoelenminderremmingenenzoekenrisico’sop.

• Zekunnenhunemotiesnietgoedondercontrolehouden.

• Zezijnsnelafgeleidenhebbenmoeitemetplannen.

• Zeoverziendelangetermijngevolgenniet.

• Hunslaap-waakritmeverschuift,zewordenavondmensen.

• Zezijnopzoeknaaracceptatieendaardoorbeïnvloedbaardoorleeftijdsgenoten.

• Zezijngevoeligervoorpositievereacties(beloning)danvoornegatievereacties(straf).

Bron:www.hersenstichting.nl/puberhersenen/pubergedrag

Veeljongerenhebbenhetideedatmensenvanmiddelbareleeftijd,vroegeouderdomenouderdom nietveelmeerkunnen.Hetkloptdathetlichaamachteruitgaat.Prestatieswordenminderenherstel duurtlanger.Maardegrondmotorischeeigenschappenblijvenweltrainbaar.Datgeldtvooralvoorhet uithoudingsvermogen.Hetblijktdatmensenvaneenjaarof60hunaerobeuithoudingsvermogennog flinkkunnenverbeterendoorsystematischtetrainen.

Nietalleenhetfeitdathetuithoudingsvermogentrainbaarisenzorgtvooreengroterefitheidbijouderen iseenredenombijvoorbeeldhardtelopenofandereduursporttedoenmetouderen.

1.6Doelgroepennaarmogelijkhedenenonmogelijkheden

Alsmedewerkersportenrecreatiekunjetemakenkrijgenmetmensenmeteenlichamelijkeen/ofeen verstandelijkebeperking.Alsjijmetdezedoelgroepentemakenkrijgt,kanditgevolgenhebbenvoor demanierwaaropjedeledenvandezedoelgroepenbenadertenmetzeomgaat.Hetkannatuurlijk ookgevolgenhebbenvoordesportieveofrecreatieveactiviteitendiejeaanbiedt.

Mensenmeteenlichamelijkebeperking

Lichamelijkebeperkingenkunneneropverschillendegebiedenzijn.Zezijnopdevolgendemanierin tedelen:

• eenaandoeningaandezintuigen

Hierondervallenbijvoorbeeldmensendieslechtziendofblindzijn(visueleaandoening)of slechthorendofdoofzijn(auditieveaandoening).

• eenneurologischeaandoening

Bijeenneurologischeaandoeningisereenverstoringindehersenenofhetruggenmerg.Eigenlijk kunjezeggendathetdoorsturenvandeprikkelsvandehersenenviahetruggenmergnaardespieren enterugnietgoedverloopt.Voorbeeldenvandezeaandoeningenzijn:spasticiteit,dwarslaesieen multiplesclerose(MS).Vooralmensenmetditsoortaandoeningenzulleneenheelander bewegingsaanbodmoetenkrijgendanmensenzonderdezeaandoeningen.

• eenmotorischeaandoening

Dezemensenzijndoorandereoorzakennietinstaatte bewegenzoalszezoudenkunnenzonderdieaandoening. Voorbeeldenvandezeaandoeningenzijn:spierziekten, amputatiesenreumainallerleisoorten.Voorjouals medewerkersportenrecreatieishetbelangrijkdatjegoed kijktenbespreektwatjesporterofgastwelkan.Vaakisdat veelmeerdanwatjeopheteerstegezichtzoudenken.

• eenaandoeningaaneenorgaan

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

https://www.anpfoto.nl/search.pp?pictureid=418685521&page=3&pos=90 Sportenmeteenlichamelijke beperking.

Eenaandoeningaanbijvoorbeeldjeluchtwegen(zoalsbij astma)kanervoorzorgendatjeminderintensiefkuntbewegen daniemanddiedatnietheeft.Hetherstelnaeeninspanningduurtooklanger.Voorjoualsbegeleider ishetdaaromheelbelangrijkdatjedaarrekeningmeehoudt.VeelmenseninNederlandhebben eenaandoeningaanhunluchtwegen.Andereaandoeningenkunnenzijn:suikerziekteofdiabetes enhartproblemen.Bijdelaatstegroepmoetjevoorafgoednagaanwatjemetiemandmagenkunt doen.Intensiefbewegenbelasthethartnamelijkwelzwaarder.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Doelgroeplichamelijkebeperking.

Opdracht73 Aangepastsporten

Gebruikeventueelinternetvoorhetbeantwoordenvandevragen.

Jetrefteenjongeredieineenrolstoelzit.Hijwilgraagietsaansportdoen.

a. Watadviseerjehem?

b. Welkesportenzijnervoorrolstoelgebruikers?

c. Watbiedtjouwgemeente/woonplaatsaanvoormensenmeteenlichamelijkebeperking?

Opdracht74 Sportersofgastenmeteenlichamelijkebeperking

Alsmedewerkersportenrecreatiekunjeooktemakenkrijgenmetsportersofgastenmeteen lichamelijkebeperking.

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Inhoeverreisjouwhoudingtenopzichtevansportersofgastenmeteenlichamelijkebeperking andersdandiebijsportersofgastenzondereenlichamelijkebeperking?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Inwelkopzichtgedraagjijjegelijk?

d. Inwelkopzichtpasjijjegedragaan?

e. Vindjijjezelfgeschiktomsportersofgastenmeteenlichamelijkebeperkingtebegeleiden?Lichtje antwoordtoe.

f. Noteersamenmeteenmedestudentzoveelmogelijktipsvoorhetbegeleidenvansportersofgasten meteenlichamelijkebeperking.

Mensenmeteenverstandelijkebeperkinghebbeneenlagerdenkniveaudangemiddeld.Jekuntdeze groepindeleninlicht,matigenernstigverstandelijkbeperkt.Alsmedewerkersportenrecreatiezulje vooraltemakenhebbenmetdelichtenmatigverstandelijkbeperktedoelgroep.

Cognitieveontwikkeling

Decognitieveontwikkelingisbijdezemensendusachtergebleven.Zijdenkenoverhetalgemeenheel concreet,netzoalseenkleuterenhetjongeschoolkind.Deverschillenindezedoelgroepzijnerggroot. Zokandeeenuitzijnhoofdrekenenenzaldeanderzijnvingersnodighebbenomeensimpeleoptelsom uitterekenen.Demotorischeontwikkelingisvaaknegatiefbeïnvloeddoorbijkomendestoornissen zoalszintuigelijkestoornissen,afwijkingenindelichaamsbouwofhartafwijkingen.Dezestoornissen makenhetbewegenenhetlerenvannieuwebewegingenmoeilijker.

Sociaal-affectieveontwikkeling

Desociaal-affectieveontwikkelingverlooptmeestalandersbijmensenmeteenverstandelijkebeperking. Bijdeeenhebjedirectcontactenbijdeanderkanhetsomsjarendurenvoordatjewerkelijkcontact hebt.Hetenemomentishijboosopjeenhetanderemomentvindthijjeweerheellief.

Doordaterenormeverschillenzijnbinnendeze doelgroep,isheterglastigtesprekenoverdezelfde ontwikkelingvanmensenmeteenverstandelijke beperking.Juistdoordathetgedragzeermoeilijkte voorspellenis,zuljeeralsbegeleidervanuitmoeten gaandatnietsvaststaatendat,alshetnodigis,jeje steedsmoetaanpassenaandedoelgroepenzelfsde individueledeelnemer.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Doelgroepverstandelijke beperking.

Opdracht75 Eenverstandelijkebeperking

Gebruikeventueelinternetvoorhetbeantwoordenvandevragen.

Jetrefteenjongeremeteenverstandelijkebeperking.Hijwilgraagietsaansportdoen.

a. Watadviseerjehem?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Welkesportenzijnervoormensenmeteenverstandelijkebeperking?

c. Watbiedtjouwgemeente/woonplaatsaanvoormensenmeteenverstandelijkebeperking?

Opdracht76 Sportersofgastenmeteenverstandelijkebeperking

Alsmedewerkersportenrecreatiekunjeooktemakenkrijgenmetsportersofgastenmeteen verstandelijkebeperking.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/portrait-down-syndrome-adult-man-bicycle-1869079267

a. Inhoeverreisjouwhoudingtenopzichtevansportersofgastenmeteenverstandelijkebeperking andersdandienaarsportersofgastenzondereenverstandelijkebeperking?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Inwelkopzichtgedraagjijjegelijk?

c. Inwelkopzichtpasjijjegedragaan?

d. Vindjijjezelfgeschiktomsportersofgastenmeteenverstandelijkebeperkingtebegeleiden?Licht jeantwoordtoe.

e. Noteersamenmeteenmedestudentzoveelmogelijktipsvoorhetbegeleidenvansportersofgasten meteenverstandelijkebeperking.

EenvandedoelenvanNOC*NSFisommeermensenvaker,actieverenovereenlangereperiodeinhun leventelatensporten.Ditgeldtookvoorpersonenmeteenlichamelijkebeperking.Jongerenmeteen beperkingsportenveelminderdanleeftijdsgenotenzonderbeperking.Datmoetveranderen,vinden NOC*NSF,namensallesportbonden,lokalesportservicepuntenenNSGK(NederlandseStichtingvoor hetGehandicapteKind).

Samensporten

Omtebevorderendatjongerenmetenzonderbeperkingmeersamensporten,heeftNOC*NSFde handenineengeslagenmetNSGK.Sportenisnietalleengezond,hetisookeenmiddelomcontacten teleggen.Hetdoelvansamensportenisomdesfeer,volledigeintegratiebinnenhetverenigingsleven endetoegankelijkheidbinnensportverenigingeninNederlandteverbeteren,zodatmeerjongerenmet enzonderhandicapsamenlangerblijvensporten.

SprintBreda

EengoedvoorbeeldisatletiekverenigingSprintBreda.Dertigjaargeledenzijnzehiergestartmeteen groepatletenmeteenlichamelijkehandicap.Deatletiekbaanmoestvooriedereentoegankelijkzijn. Inmiddelstrainenerzestigatletenmetverschillendebeperkingen.Dezetoestroomisontstaandoor samentewerkenmetBredaActief,SpecialHeroeseneenrevalidatiecentruminderegio.Omde gehandicaptensportteborgenbinnendeverenigingisereenAangepastSportenCommissieingesteld.

Vollediggeïntegreerd

HetsuccesvollesportaanbodvanSprintBredaismedetedankenaandetrainersenvrijwilligers.Zij zijngoedopgeleidomtrainingenbegeleidingtegevenaandezedoelgroepen.Erkanwordengetraind oprecreatiefniveau,maarookopwedstrijdniveau.Detrainingenvindengezamenlijkplaats,alzijner ookatletendieaansluitenbijeenregulieregroep.Deaccommodatievoldoetaandewensenvoorzowel rolstoelgebruikersalsbijvoorbeeldmensenmeteenvisuelehandicap.Daarnaastwordtiedereen betrokkenbijdeveleverenigingsactiviteitenenisdesfeererggoed.Atletenmeteenhandicapzijndus vollediggeïntegreerdbinnenSprintBreda.

Mogelijkheden IQ Beperking

Mensenmeteenlicht verstandelijkehandicap

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Mensenmeteenmatig verstandelijkehandicap

20-50

Mensenmeteenernstig verstandelijkehandicap

<20

Kunnenzichredelijkuitdrukkenenkunneninveel gevallenlezenenmetgeldomgaan.Zijkunnenzich vrijzelfstandigindesamenlevingbewegenen kunnenredelijkgoedlerenomvoorzichzelfte zorgen.

Kunnenmeestalwelaangevenwatzewillen.Ze kunnenlerenzichzelfaanenuittekledenen zelfstandigteetenentedrinkenenzekunnen opkomenvoorzichzelf.Zekunnenvaakniet zelfstandigreizen,werkenofwonen.Zijhebben meestalopallegebiedenondersteuningnodig.

Zijhebbenopallegebiedenintensieve ondersteuningnodig.Ongeveereenderdevandeze mensenheefttevensernstigeproblemenmetzien ofhoren,zichverplaatsenofbewegenofheeft anderelichamelijkeaandoeningen,bijvoorbeeld epilepsie.

Dehoudingvandemedewerkersportenrecreatiebijwerkenmetgastenmeteenverstandelijke beperking

Jouwvisie,hetbeelddatjehebtvanmensenmeteenverstandelijkehandicapendemanierwaarop jetegendezedoelgroepaankijkt,isbelangrijk.Diebepaaltnamelijkjouwgedragtenopzichtevandeze doelgroep.Alsjemensenmeteenverstandelijkehandicapzieligvindt,zaljezeandersbegeleidenen benaderendanalsjezezietalsmensenmetmogelijkhedeneneeneigenverantwoordelijkheid.Alsje mensenmeteenverstandelijkehandicapzietalsafhankelijk,zuljegeneigdzijnomzesneldingenuit handentenemen.Betuttelenenoverdrevenverwennenvanmensenmeteenverstandelijkehandicap komtdanookregelmatigvoor.Helaasmakenwehenopdezemanierafhankelijkenbelemmerenwe hunontwikkeling.Uitdevoorbeeldenblijktdatindeomgangmetmensenmeteenverstandelijke handicapdehoudingvandebegeleidersvangrootbelangis.Hetisdaarombelangrijkomjebewust tezijnvanjehoudingtenopzichtevandezedoelgroep.

Bekijkheteensdoordeogenvaniemandmeteenverstandelijkebeperkingindit(Engelstalige)filmpje.

Dezehoudingwordtdoorverschillendefactorenbepaald:

• hetbeelddatjevandezedoelgroephebt

• jeervaringenmetmensenmeteenverstandelijkehandicap

• dekennisdiejevandezedoelgroephebt

• demotievenwaaromjemedewerkersportenrecreatiebentgeworden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Staeensstilbijditlaatstepunt.Erzijnverschillenderedenenomditwerktegaandoen.Deeenvindt hetgewoongezellig,deanderwilgraagzijnkennisenervaringoverbrengenenanderenwatlerenen weeriemandanderswilopdezemaniereenbijdrageleverenaandesamenleving.Deeendoethet vanwegededoelgroep,deandervanwegedetakvansportendederdeomdecombinatievandoelgroep ensportenrecreatie.

1.7Doelgroepennaarachtergrondencultuur

Alsmedewerkersportenrecreatiehebjenatuurlijkooktemakenmetsportersofgastendieeenandere achtergrondhebbenofuiteenanderecultuurkomen.IneengrotestadalsAmsterdamwonen bijvoorbeeldmensenvanmaarliefstongeveer180verschillendenationaliteiten.

Bijcultuurdraaithetomdewaardenendenormenineengroep.Waardenennormenzijndeideeën enregelsdieerzijn.Waardenzijndingenwaariemandwaardeaanhecht,dieiemandbelangrijkvindt. Waardenkunnenbijvoorbeeldzijn:sportiviteit,beleefdheid,trouw,respect,bescheidenheid,eerlijkheid.

Normenzijndegedragsregelsdiebijdewaardenhoren.Normenzeggenietsoverwelkgedragjijgoed ofnietgoedvindt.Dewaardeeerlijkheidheeftbijvoorbeeldalsnormdatjenietliegt.Dewaardegezond levenheeftalsnormengroentenetenenregelmatigsporten.Iemandkandezelfdewaardenhebben, maarertochanderenormenopnahouden.

Groepscultuur

Eengroepkaneengemeenschappelijkecultuurhebben,ditnoemjedegroepscultuur.Groepscultuur isdemanierwaaropdeverschillendepersonenuitdegroepmetelkaaromgaan.Hetzijnongeschreven gedragsregelswaardeledenzichaanhouden.Alsmedewerkersportenrecreatiekunjemetmensen temakenkrijgendieeranderegedragsregelsopnahouden.Bijhetuitvoerenvanactiviteitenishet vanbelangdatjerekeninghoudtmetdezegroepscultuur.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/team-huddle-harmony-togetherness-happiness-concept-360655751

Achtergrondenencultuurzijnookbepalendvoorhoemensenreagerenenhandelentegenoverandere mensen.Voorvrouwenwordeninsommigeculturenanderenormengehanteerddanvoormannen. Vooralvrouwenmeteenislamitischeachtergrondsportenveelalalleenmetanderevrouwen.Bij gemengdsportenmoetenzijmogelijkbepaaldelichaamsdelenbedekken.

HetkomtregelmatigvoordatgastendeNederlandsetaalnietspreken.Eengesprekisdanalleen mogelijkineenmodernevreemdetaal.VeelalzalditEngelszijn,somsDuits.Eenenkelekeer,maardan wordthetheellastig,SpaansofFrans.GelukkigkunnenwetegenwoordiggebruikmakenvanGoogle

Translateomonsopeengesprekineenmodernevreemdetaalvoortebereiden.Ookbestaanergratis onlinecursussenenapps,zoalsduolingo.

Opdracht77 Culturen

Injouwomgeving(school,woonplaats,sportverenigingendergelijke)hebjetemakenmetmensenuit verschillendeculturen.

a. Noteerdrieverschillendeculturenuitjeomgeving.Geefereenbeschrijvingvan.

Watzijndeconsequentiesvoordemanierwaaropjedezegroepenbegeleidt?Noteerdezeinde tabel.

Beschrijving Cultuur

Consequentiesbegeleiding

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Vergelijkjeantwoordenmeteenmedestudent.

Opdracht78 Waardenennormen

Alsmedewerkersportenrecreatiehebjetemakenmetsportersofgastenmetverschillende achtergrondenenculturen.Zijhebbenwaardenennormendiekunnenverschillenvanjouwwaarden ennormen.

a. Noteerviervanjouweigenwaardenindetabel.

Noteerbijelkewaardeminimaaléénnormenlegdezeuit.

Watbetekenendezewaardenennormenvoorjouwhandelenalsmedewerkersportenrecreatie?

Waarde

Normenuitleg

Betekenis

Waarde

Normenuitleg

Betekenis

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Bepreekdezemeteenmedestudentengeefelkaarfeedbackenstelvragen.

Opdracht79 Welkecultuurhebbenwij?

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmetvierofvijfmedestudenten.

Benodigdheden:grootvelpapiereneigenkleurstift.

a. Wijsinjegroepjeeenschrijveraan.Deschrijverzetmetgrotelettersbovenaanhetpapier ‘groepscultuur’.

b. Bedenkalsgroepwelkeongeschrevengedragsregelserinjulliegroepzijn.Schrijfzeophetpapier. Alsallegroepenklaarzijn,wordthetpapierdoorgegevennaardevolgendegroep.

c. Devolgendegroepleestwaterophetpapierstaatenvulthetpapieraanmethuneigenkleurstift. Alsiederegroepklaaris,danwordthetpapierweerdoorgegevenaandevolgendegroep,netzolang totiederegroepisgeweest.

d. Alsjealsgroepjejeeigenpapierterugkrijgt,dangajekijkenwaterallemaalophetpapieris geschreven.Geefmeteenplusofeenminbijelkeregelaanofjullieheteengoedeofeenslechte regelvinden.Schrijfookopwelkeregeljezelfopvallendvondenwaarom.

Opdracht80 Watzoujedoen?

a. Leeshetvolgendevoorbeelduitdepraktijk.

Indezelfdegroepstent

Sergiobegeleidteengroepjongenstijdenseenvakantiekamp.Tijdensdegesprekkenwordtduidelijk dateenvandejongens,Ruben,homoseksueelis.Behalveéénjongen,Bilal,heeftverderniemander eenprobleemmee.BilalkomtnaarSergiotoeenzegtdathijnietmeerindezelfdegroepstentwilslapen alsRubenenooknietmeerinhetzelfdegroepjewilbijactiviteiten.SergiogeeftBilalheelduidelijkaan datditnietkan.Rubenshomoseksualiteitmaaktgeenverschilendaarzalgeenrekeningmeeworden gehoudenbijdeindelingvangroepen.AlsBilaldaarnietmeeakkoordkangaan,kanhijnietmeer meedoenmetdeactiviteiten.

b. Watzijndewaardenennormeninhetvoorbeeld?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. ZoujijhetzelfdedoenalsSergio?Watwel/niet?Waarom?

d. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent.Zijnerverschillen?Hoekomtdit?

Opdracht81 Modernevreemdetaal

a. Jegaatsamenmeteenmedestudenteeneenvoudiggesprekvoerenineenmodernevreemdetaal. Jijbentdemedewerkersportenrecreatieenjemedestudentisdegast.Nahetoefenenwisselje vanrol.Daarbijgajestapsgewijstewerk:

1.Taalkeuze:Kieseenmodernevreemdetaaldiejewiltbeoefenenenwaarinjehetgesprekwilt voeren.Zorgervoordatdetaalkeuzerelevantisvoordeverwachtegasten.

2. Onderwerpselectie:Bepaalhetonderwerpvanhetgesprek.Ditkanvariërenvanhetverwelkomen vangasten,informatiegeven,instructiegeventijdenseensportieveofrecreatieveactiviteit, hetbestellenvanetenineenrestaurant,hetvoerenvaneeninformeelgesprekofeenandere denkbaresituatie.

3.Onderzoekenvoorbereiding:

a.BereidhetgesprekinhetNederlandsvoorenbespreekditmetjemedestudent.Je medestudentbereidtvervolgenshetgesprekvandegastvoor.Ookditwordtbesproken.

b.Verzamelrelevantewoordenschatenuitdrukkingenindemodernevreemdetaaldiejenodig

hebtomhetgesprektevoeren.Jemedestudentdoetditook.

c.Luistereventueelnaaraudio-ofvideomateriaalindedoeltaalomdeuitspraakenintonatie teoefenen.

4.Praktijkoefening:

a.Oefenhetgesprekeenaantalkerenomvertrouwdterakenmetdetekst.

b.Oefensamenmetjemedestudent.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c.Neemeventueeljeoefensessiesop,zodatjejeeigenuitspraakenverbeterpuntenkunt analyseren.

5.Evaluatie:

-Wathebjegeleerd?

-Watvindjevanjegespreksvaardigheid?

-Watgaatgoedenwatkanbeter?

-Hoegajejetaalvaardigheidverbeteren?

b. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Indesport-enrecreatiesectorkomjeooksportersofgastentegendiejeopeenanderemanieralseen doelgroepkuntzien.Denkmaareensaanzakelijkegastenenbuitenlandsesportersofgasten.Ookmet dekenmerkenvandezedoelgroepenmoetjerekeninghouden.

Zakelijkegasten

Zakelijkegastenkomenberoepsmatignaardesport-ofrecreatieaccommodatie.Zijhebbenbehoefte aaneenvriendelijkeenzakelijkebenadering.Zewillensnelengoedgeholpenworden.Ditintegenstelling totsportersofgastendieinhunvrijetijdnaardesport-enrecreatieaccommodatiekomen.Hendoeje veeleerdereenpleziermeteenprettigeontvangst,gezelligheideneenleukgesprek.

Buitenlandsesportersofgasten

Overbuitenlandsesportersofgastenbestaanveelvooroordelen.Vaakconstateerjedatdeze vooroordelenterechtzijn,maarerzijnaltijduitzonderingen.Gadaaromnietzomaaruitvan vooroordelen,maarprobeerjesportersofgastenvoorafgoedinteschatten.Jevooroordelenkunnen jeweleenbeetjeopweghelpen,maargaerniettegemakkelijkvanuit.Enkelevooroordelenopeen rijtje:

• Duitserszijnformeelenpunctueel.Blijfzakelijk,formeelenkomafsprakenna.

• Engelsenzijnergbeleefd.Blijfzelfookvriendelijkenbeleefd.

• Fransenzijnindividualisteneneigenzinnig.Behandelhenindividueelenvoorkomonnodigediscussies.

• Italianenzijnongeduldigenluidruchtig.Schriknietvanhettemperamentenlaatzeniettelang wachten.

• Belgenzijninformeelengezellig.Doenietteformeelenzorgvooreengezelligesfeer.

Opdracht82 Vooroordelen

a. Maakeenlijstjemettien ‘bijzondere'doelgroepen.DenkbijvoorbeeldaanHollanders,Limburgers, tukkersenvrijgezellen.

Noteerbijelkedoelgroepdevooroordelen.

Noteerwelkegevolgendezevooroordelenofkenmerkenhebbenvoorhetbegeleidenvande doelgroep.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht83 Eenzakelijkprogramma

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.

Bedrijfsuitje

Jewerktbijeenrecreatiebedrijfdatgroepsuitjesverzorgt.Julliekrijgeneenaanvraagvaneenbedrijf vooreenbedrijfsuitje.Hetuitjemoetaandevolgendeeisenvoldoen:

a. Zoekopinternetnaaractiviteitendiepassenbijdezeeisen.MaakopeenA4eenvoorstelwaarin julliedebelangrijksteinformatieverwerken.

b. Werkeenbegeleidendee-mailuitmetdaarindeargumentenomhetbedrijfteovertuigendathet moetkiezenvoorditprogramma.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

1.8Doelgroepennaarinteresseenmotieven

Alsmedewerkersportenrecreatieishetbelangrijktewetenmetwelkeinteresseenmotievensporters ofgastenbijjoukomenomtesportenofterecreëren.Mensenhebbenvaakmeerderemotievenom deeltenemen.Deenekeerspeelthetenemotiefeenhoofdrolendeanderekeereenandere.Alsje iemandsmotiefkent,kunjijjemaniervanbegeleidendaaropafstemmen.Jegaattenslotteandersom metiemanddieheelgoedwilwordenindatgenewatjijaanbiedtdanmetiemanddievooralkomtvoor degezelligheid.

Motievenomtesportenen/ofrecreërenkunnenzijn:

• vrijetijdsmotief

• gezondheids-enfitheidmotief

• sociaalmotief

• compensatiemotief

• prestatiemotief

• intrinsiek motief

• extrinsiek motief.

Vrijetijdsmotief

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Voorveelmensenissportenofrecreërengewooneenleukeenplezierigeinvullingvandevrijetijd.Dit motiefgaatgepaardmetanderemotievenengeldteigenlijkbijnaaltijd.Misschienberoepssporters uitgezonderd.

Gezondheids-enfitheidmotief

TegenwoordigzijnerinNederlandveelmensenmetovergewicht.Bijveelouderenmaarookalbij kleutersisditeentoenemendprobleem.Degroepmensendiezalgaanbewegenvanuiteengezondheidsenfitheidmotiefgroeit.

Sociaalmotief

Voorveelmensenisbewegenenrecreëreneenmanieromanderemensenteontmoeten,hetgezellig tehebbenensamenietstedoen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-friends-playing-beach-volley-multiethic-1109205869

Sociaalmotief.

Compensatiemotief

Veelmenseninonzesamenlevingdoenwerkwaarbijzijweinigbewegen.Wanneerjedeheledagmoet zittenenbezigbentmetjehoofd,zijnsportenrecreatiegoedemogelijkhedenomjelichamelijkuitte leven.Alsjeinjewerkweinigbeweegtennietalteveeluitdagingenhebt,kanavontuurlijksporten letterlijkenfiguurlijkwatmeeractieinjeleventebrengen.Hiermeecompenseerjealshetwarehet stilzitten.

Prestatiemotief

Veelsporterssportenomdatzijeenprestatiewillenleveren.Vooranderesporterskandeprestatiejuist liggeninhetwillenwinnenvananderenenzezullenditalsbelangrijksteonderdeelvanhunprestatie zien.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/young-sport-couple-starting-position-prepared-145596193 Gezondheids-enfitheidmotiefofprestatiemotiefof …

Intrinsiekmotief

Sportenenrecreërenisvoorvelenvanonsgewoonleukenfijnomtedoen.Dedrangomtebewegen komtdandusuitjezelf.Ditishetintrinsiekemotief.

Extrinsiekmotief

Somsligthetmotiefomaansporttedoenbuitendekeuzevandesporterzelf.Anderemensenkunnen somsdrukuitoefenenendansprekenwevaneenextrinsiekemotivatievoorsportenenbewegen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht84 Motievenomtesporten

a. Noteerdriemotievendievoorjoueenredenzijnomtesportenen/oftebewegen.Zethetbelangrijkste motiefbovenaan.

1. 2. 3.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Bespreekjemotievenmeteenmedestudent.Leguitwaaromdezevoorjouzobelangrijkzijn.Stel vragen.

Opdracht85 Motievenindepraktijk

a. Leesdevolgendevoorbeeldenuitdepraktijkenbeantwoorddevragen.

Fietstochten

AadenCarriezijnindeweekendenvrijenhoudenvanfietsen.OmhetweekenddoetAadsamenmet zijnvrouwCarriemeemeteenfietstocht,georganiseerddoordeANWB.Dezetochtenzijninheel Nederlandenzijngeenwedstrijd.AadenCarrievindenhetheerlijkomhunvrijeweekendzodoorte brengen.

b. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

c. Lichtjeantwoordtoe.

Overgewicht

LarsenRoyzijneenstelenhebbenbeidenlastvanovergewicht.Wanneerzijeenkleineinspanning moetendoen,zoalseentrapoplopen,zijnzijsnelbuitenadem.LarssteltaanRoyvooromeenkeer perweekmeetedoenaandesportinstuifvoorvolwasseneninAmsterdam-Oost.Daarkunnenzijelke zaterdagverschillendesportendoen.

d. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

e. Lichtjeantwoordtoe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vakantie

Hamideiseenalleenstaandemoeder.Hamideheeftzichsamenmethaartweezoontjesingeschreven vooreenvakantievooralleenstaandeouders.DezevakantieisindeFransePyreneeënbijeenNederlands buitensportbedrijf:DeVosOutdoor.Hamidezaldaarsamenmetnogtwintigeenoudergezinnentwee wekenlangkamperenenactiviteitendoen.Allesportieveencultureleactiviteitenzulleningroepen plaatsvinden.

f. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

g. Lichtjeantwoordtoe.

Zitten

TjesterwerktbijdeafdelingSportenRecreatievaneengrootvakantieparkinZeeland.Ditparkheeft ookeengrootkantoor,waardemensendeheledagachterdecomputerzitten.Tijdenseen personeelsdagspreektTjestermetveelvandezecollega'senhijhoortveelvanhenklagendatzijde heledagstilzittenendaarlastvanhebben.Tjestersteltvoorom,voorwiedatwil,driekeerperweek eensportactiviteitaantebieden.Inmiddelszijnergemiddeldvijftiencollega'svanhetkantoordiedrie keerperweekbijTjesterkomensporten.

h. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

i. Lichtjeantwoordtoe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Halvemarathon

Fouziiseenfanatiekhardloper;elkedagloopthijhard.Hijheefthiervooreentrainingsschemavanzijn trainervanhetloopclubjewaarmeehijeenkeerperweekhardloopt.Fouzitraintvoordehalvemarathon vanEgmond.Hijwildezelopenbinnen1uuren45minuten.

j. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

k. Lichtjeantwoordtoe.

Sportstimulering

MarloesisactiviteitenbegeleidsterbijeenstichtingvoorsportstimuleringinPurmerend.Marloesheeft elkedinsdagmiddagnaschooltijdeensportzaaltjevaneenschooltothaarbeschikking.Dekinderen diebijhaarkomen,hebbendeleeftijdvan6tot9jaar.Heteerstehalfuurvandeanderhalfuuriser geenprogramma.Dekinderenkomenbinnenenmogenallematerialengebruikendieindezaalliggen. Marloeshoeftdekinderennooittemotiverenomtebewegen.Zodradekinderenbinnenkomen,beginnen zemeteentebewegen.

l. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

m. Lichtjeantwoordtoe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Judo

Eenvaderstaatmetzijnzoontjevan9bijhetspeeltuingebouw.Hetjongetjeheefteenjudopakjeaan enhuilt.Devaderpraatophetjongetjeinenzegtdathijtalentvoorjudoheeftendathijlaterkampioen kanworden.Hetjongetjezegtdathijjudohelemaalnietleukvindtendathijdataltweejaarvindt. Vaderzegtdatjudoeenprachtigesportisendathijhetzelfnogsteedsbetreurtdathijtoenisgestopt. Alshijdatniethadgedaan,washijmisschienwelNederlandskampioengeworden.

n. Watishetmotief/zijndemotievenomtesporten?

o. Lichtjeantwoordtoe.

Opdracht86 Devoetbalvader

a. Leesdevolgendevragenenbekijkhetfilmpje.Houdpenenpapierbijdehand.

b. Welkmotiefzouhetjongetjehebbenomtevoetballen?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Kenjijeenvoorbeelduitjeeigenomgevingwaardit,nietzoextreemmisschien,ookvoorkomtofis voorgekomen?Zoekeventueeleenvoorbeeldopinternet.Beschrijfhetvoorbeeld.

d. Watzoujouwrolkunnenzijnalsbegeleidervanzo'njongetje?

e. Bespreekjeantwoordenmeteenofmeermedestudenten.

1.9Bewegenenpresteren

Alsmedewerkersportenrecreatiemoetjehardwerkenenmaakjevaakveelurenoptijdstippendat anderemensengenietenvanhunvrijetijd.Jemoetjeeigengezondheidenprestatievermogengoed indegatenhouden.Ennatuurlijkbegeleidjeooksportersbijhetverbeterenvandegezondheiden prestatie.Daaromishetvanbelangdatje:

• kennishebtvandewerkingvanhetmenselijklichaamenhetbewegingsapparaat

• weetwaaromhetbelangrijkisomeengoedeeigenvaardigheid,conditieengezondheidtehebben

• weethoejebeweging,trainingenprestatiesaankuntpassenaandefysiekemogelijkhedenvan jezelf,degroepofdepersoon

• symptomenensignalendieduidenopgezondheidsproblemenbijjezelfenanderenherkent

• adviezenaananderenkuntgevenovergoedevoedinginrelatietotdesportbeoefeningendezeook zelfterharteneemt

• zorgtvooroptimalehygiëneenveiligeomstandigheden.

Eenprestatieleveren

Voorwaardevoorgoedpresterenisdatereendoelisgesteldendatjedatdoelkunthalen.Alsjehet doeldaadwerkelijkbereikt,danleverjeeenprestatie.Presterenkanopallerleiniveaus.Hetligtermaar aanwelkeeiseniemandaandeprestatiestelt.Jekuntindividueledoelenstellen,maarookgroepsdoelen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/relay-runners-passing-batons-on-track-2328327443 Prestatiesporters

Hetprestatiedoelhangtafvandefysiekeenmentalemogelijkhedenendebeginsituatievandesporter. Bijsportieveactiviteitenbetekent ‘presteren'vaakhethalenvaneengesteldfysiekdoel.Bijrecreatieve activiteitengaathetmeerommatigintensieveinspanning,plezier,gezelligheidenontspanning.

Jouwprestatiedoelen

Alsmedewerkersportenrecreatielegjejezelfookprestatiedoelenop.Jemoetnamelijkzelfvaakeen activiteitvoordoen,meedoen,goedopdesportersletten,uitleggevenendaarbijooklettenopfactoren dievaninvloedzijnopdeprestatie.Bovendienhebjevoordeuitvoeringvandeactiviteitzelfookeen goedeconditieenprestatievermogennodig.Jehebtinzichtinenervaringmetdezeactiviteitennodig omgoedtekunnenbegeleiden.

Voorbeeldenvanprestaties

• eensportonderdekniekrijgen

• jeconditieverbeterenofoppeilhouden

• eentrainingsdoelhalen

• eentijdslimietstellenen/ofverbeteren

• meedoenaaneensportevenement,toernooiofwedstrijd

• ophetgevraagdeniveaumeedoenaaneenteamsportofgroepsactiviteit

• ineensport-ofspelteamdejuisterolvervullenvooreengoedgroepsresultaat

• eenrevalidatiedoelhalen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Prestatieszijnrelatief

Presterenisgeenkwestievanaltijddebestezijnofwinnen.Eentopsporterdievanzijnsportzijnberoep heeftgemaaktsteltandereprestatie-eisendandeamateursporter.Eenprestatieleverenkanookeen heelpersoonlijkezaakzijn.Dewandelaardienaeenknieoperatiebijvoorbeeldrevalideertenwandelt omweermobieltewordenheefteenanderprestatiedoeldandewandelaardietraintvoordeNijmeegse Wandelvierdaagse.

Bijrecreatieveactiviteitenligtdenadrukvooralopplezier,ontspanningengezelligheid.Almerkjein depraktijkvaakdatgasteneenactiviteitleukervindenalsereenelementvanuitdaginginzit.Een uitdagingomietstebereiken,tepresteren.Alishetmaarhetgoedeantwoordopeenquizvraag,het oplossenvaneenpuzzel,hetvolhoudenvaneen ‘bom'-uurtje(bewegenopmuziek),hetdeelnemen aaneenfiets-ofwandeltochtofeenuurtjeontspanningengezelligheidbijdebingo-offilmavond.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-happy-healthy-senior-women-enjoying-247410733

Matig-intensiefbewegenomteontspannen.

Bijrecreatieveactiviteitenishetzaakmensennietteovervragen.Eenprestatiemoetvooraljesporters ofgastenmogelijkzijn.Daarhoudjeindevoorbereidingenuitvoeringrekeningmee.

Opdracht87 Presteren

a. Omschrijfineigenwoordenwatjeverstaatonderpresteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Geefvijfvoorbeeldendiejemeegemaakthebtwaaruitblijktdatiemandgepresteerdheeft.

c. Bekijkhetfilmpje.Welkevoorbeeldenvan ‘presteren’ zieje?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Ziejeookvoorbeeldendiejenietvindtpassenbij ‘presteren’?Noteerze.

Opdracht88 Optimaalfunctioneren

Aanwelkevoorwaardenmoetjealsmedewerkersportenrecreatiepersoonlijkvoldoenomoptimaal tefunctioneren(actiefmeetedoen)bijhetbegeleidenvansporters?Noteererminimaaldrie.

Zetkruisjesbijdevoorwaardenwaarjijzelf(nog)nietaanvoldoet.

Noteerwelkeactiejemoetondernemenomwelaandievoorwaardentekunnenvoldoen.

Voorwaarden

Actie? Wel/niet?

Erzijnveelfactorendiehetpresterenbeïnvloeden.Denkaanlichamelijkeenmentalemogelijkheden, weersomstandigheden,faciliteitenenzovoort.Allefactorensamenbepalendekwaliteitvandeprestatie.

Voorjoualsmedewerkersportenrecreatiekomternogmeerbijkijken.Nietalleendeprestatieopzich telt,maarookuithoudingsvermogen,eengoedeconditieenhardenlangkunnenwerkenzijnheel belangrijk.

Voorbeeldenvanprestatiebepalendefactoren

• aanleg

• gezondheid

• techniek

• tactiek

• omstandigheden

• bewegingseigenschappen.

Aanlegomtesporten.

Deletterlijkebetekenisvanaanlegis:aangeborenhandigheidofgeschiktheidvooriets.Aanlegwordt ondermeerbepaalddoordebouwvanjelichaam,spierkracht,geslachtentalent.Vaakgaatdatsamen: debouwvanjelichaamstuurtalshetwareeenbeetjehettalentvooreensportofactiviteit.Aanlegen talentsamenlijkenmedetebepalennaarwelkeactiviteitjeinteresseuitgaat.

Gezondheid

Lichamelijkeengeestelijkegezondheidhebbeninvloedophetprestatievermogen.Iemanddiefysiek fitengezondiszalmeeruithoudingsvermogenhebben,meerkrachtkunnengevenendusbeterkunnen presteren.Iemandmetlichamelijkeklachtenofeenzwakkegezondheidzaldaarmeermoeitemee hebben.

Depsychischeofmentalegesteldheidisvaninvloedopmentaleeigenschappenals doorzettingsvermogen,inzetenconcentratie. ‘Goedinjevelzitten'maaktdatjementaalooksterk bent.Endatheefteenpositiefeffectophetleverenvaneenprestatie.

Techniek

Techniekbetekent:hetvermogenomoppreciesdegoedemaniereenbeweging,activiteitofsportuit tevoeren,zodatjegoedofoptimaalkuntpresteren.Eengoedetechniekkunjeontwikkelendoor training.Aanlegspeeltookeenrol,wantlichaamsbouw,lenigheidenkrachtkunneneenpositiefof negatiefeffecthebbenophetontwikkelenvaneengoedetechniek.

Tactiek

Tactiekisdegoeddoordachtemanierwaaropjeeenbeweginguitvoertofeensportbeoefentomeen zogoedmogelijkresultaattehalen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/sports-soccer-players-on-training-boys-1656449848 Voetbaltraining:techniekentactiek.

Jekuntineeneen-op-eenwedstrijdeentactiektoepassenopeentegenstanderdoorhemvandewijs tebrengendooronvoorspelbarebewegingenofeensteedsveranderendtempo.Heelbekendisde tactiekindespelopstellingbijvoetbal.Hetmaaktvoorhetspelverloopverschilofeenteamspeeltin een4-3-3-,4-4-2-,of4-5-1-opstelling.

Omstandigheden

Deomstandighedenzijndefactorendiedeprestatiebeïnvloeden,maarwaarjevaakzelfnietveelaan kuntveranderen.Ditspreektvoorzich.Hetmaaktvoordeprestatieuitofjemoetpresterenopeen gladdeofstroeveondergrond.Ofjewerktmetgoedeofmetondeugdelijkematerialen.Ofdathetregent ofwarmofjuistkoudis.

Voorbeeldenvanomstandigheden

• dekwaliteitvanruimtesenmaterialen

• hetdragenvangeschikteenkwalitatiefgoedekledingenschoenen

• hetkiezeneninnemenvandegoedevoedingophetjuistemoment

• lichamelijkeengeestelijkegesteldheid

• deweersomstandigheden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Ookfysiekeenmentalefactorenkunneneenrolspelen.Meteenopkomendegriepisgoedpresteren eenzwaardereopgave.Zokunnenookmentaleproblemenalsstress,angstofspanningeengoede prestatieindewegstaan.

Bewegingseigenschappen

Demogelijkheidtotpresterenbijbewegenisookafhankelijkvandeindividuelebewegingseigenschappen vaniemand.Bewegingseigenschappen(kortwegCLUKS):

• coördinatie

• lenigheid

• uithoudingsvermogen

• kracht

• snelheid.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-focused-young-adults-doing-kettlebell-2209814163 Krachttraining

Inhoeverreiemanddezebewegingseigenschappen(ofeencombinatiedaarvan)bezit,bepaaltmede deprestatiedieiemandkanleveren.Doortrainingkunjedebewegingseigenschappenverbeteren.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

LeesmeerinVerdiepingsstof-Presterenentrainen.

Opdracht89 Sportprestatiesbeïnvloeden

Noteerzesprestatiebepalendefactorenengeefvaniedereprestatiefactoreenvoorbeeldhoedeze factorvaninvloedisopeensportprestatie.

Prestatiebepalendefactor

Voorbeeld

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht90 Goedopgebouwdetraining

Goedpresterenisnietautomatischeengevolgvaneengoedopgebouwdetraining.Meerfactoren speleneenrol.

Tekening1.

a. Bekijkdetekening.Watzijnfactorendiedesportprestatievandezepersoonkunnenbeïnvloeden?

b. Noteertweemaatregelendieeenmedewerkersportenrecreatiekannemenomdeprestatiepositief tebeïnvloeden.

Tekening2.

COPYRIGHTBOOM

c. Bekijkdetekening.Watzijnfactorendiedesportprestatievandezepersoonkunnenbeïnvloeden?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Noteertweemaatregelendieeenmedewerkersportenrecreatiekannemenomdeprestatiepositief tebeïnvloeden.

Debasisvanelketrainingishetverbeterenvandebewegingseigenschappencoördinatie,lenigheid, uithoudingsvermogen,krachtensnelheid(CLUKS-factoren)diedeprestatiebepalen.Hethangtvan hettypesportafopwelkebewegingseigenschap(ofcombinatiesdaarvan)bijdetrainingendenadruk moetliggen.

GraagnamakenindestijlvandeflexibelepipelineS&R. Schemavandevijfbewegingseigenschappen.

Jezietdaterookcombinatiesvaneigenschappenmogelijkzijn.Dezewordenapartgenoemd:

• snelkracht=sneleenhoopkrachtkunnenleveren

• krachtuithoudingsvermogen=heteentijdvolkunnenhoudenvankrachtleveren

• snelheidsuithoudingsvermogen=heteentijdvolhoudenvaneenbepaaldesnelheid.

1.10Trainen

Omhetprestatievermogenteonderhoudenofteverbeterenistrainingnodig.Doortrainingkunjede prestatiebepalendefactorenbeïnvloeden.

Voorbeelden

• eensportofspelonderdekniekrijgen

• fitheid,conditieengezondheidbewakenofbevorderen

• optimaalkunnenpresteren

• eensteedsbetereprestatieleveren

• geenroofbouwplegenophetlichaam

• blessuresvoorkomen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Trainingenkunneneenverschillenddoelhebben:

1. conditietraining:omdevijfbewegingseigenschappentestimuleren

2. techniektraining:omdespecifiekeeigenschappenvoordesportteverbeteren

3. tactiektraining:omslimengoeddoordachtdeprestatieteverbeteren

4. mentaletraining:ombijvoorbeelddoorzettingsvermogen,concentratieensportiviteitte ontwikkelen.

Eentrainingkanspecifiekgerichtzijnopeenvandezevierelementen.Datisvakerhetgevalbij individuelesporten.Inteamsportenkomenvakerallevierdedoelenineentrainingaanbod.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/smiling-active-young-dancing-people-practicing-1172496151 Voordoenenmeedoen.

Jijmoetooktrainen

Ookjijalsmedewerkersportenrecreatiemoettrainen.Jemoetnamelijkinstaattezijnomeenvoorbeeld tezijneneenvoorbeeldtegevenomanderentekunnenbegeleiden.Bijeenaantalsportenishet noodzakelijkomalsmedewerkersportenrecreatieactiefdeeltenemenaansportieveactiviteiten. Denkmaareensaanhetbegeleidenvaneenduurloop,hetbegeleidenvanspinning,hetbegeleiden vandansofskiën.Ookbijrecreatieveenentertainmentactiviteitenkanoefeningoftrainingnoodzakelijk zijn.Voorjouzelf,omdatbegeleidenvanzo'nprogrammabijjouwtakenkanhoren.Envoorjegasten, omgevaarlijkesituatiesenblessurestevoorkomen.Denkmaareensaandeuitvoeringvaneenmusical.

Jemoetdusheteenenanderwetenvaneengoedopgebouwdetraining.Dankunjetrainingstipsen adviezengeven,deprestatiesopwaardeschattenentrainingsschema’swaarnodigaanpassen.Jouw begeleidingiseropgerichtsportersophetgoedeniveautebelastenenoverbelastingtevoorkomen.

Trainingsschema

Vooriederesportzijnspecifieketrainingsschema'sontwikkeld,maarerzijnookregelsdieinalle omstandighedengeldenomoptimaaltekunnenpresteren.Inhetalgemeenzorgjeeralsmedewerker sportenrecreatievoordat:

• jijhettrainingsschemazelfkentenkuntuitvoeren

• jijeengoedvoorbeeldbentvoorwatbetreftkledingenschoeisel

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• devoorbereidingenvoorhetbegeleidenvandetraininggoedzijn

• hetprestatiedoelduidelijkis

• detrainingmotiverendis,uitdagingenbevat

• detrainingeengoedeopbouwheeft(warming-up,oefeningen,cooling-down)

• jerekeninghoudtmetleeftijdenlichamelijkefactoren

• deindividuelekwaliteitvandesporterhetuitgangspuntis

• detrainingsruimteveiligis

• dematerialenenattributenveilig,schoonenheelzijn

• eensportergeschiktesportkledingenschoeiseldraagt.

Opdracht91 Trainen

a. Kieseenvoorbeelduitdetrainingspraktijk.Datkanjeeigenpraktijkzijnofeenvoorbeelddatjekent uitdepraktijkvaneensporteroftrainer.

b. Omwelkesportgaathet?

c. Noteervoorwelkeprestatieergetraindwerd.

d. Geefaanwelketypetrainingenergevolgdwerden:conditietrainingen,techniektrainingen, tactiektrainingenofmentaletrainingen?

e. Waaromwerderjuistvoordezetypetrainingengekozen?

COPYRIGHTBOOM

Opdracht92 Realistischtrainingsschema

a. Kieseensport(activiteit)diejezelfgraagwiltgaandoenofdiejealbeoefent.

b. Bedenkwelkeprestatiejijbijdezesport(activiteit)binnenenkelewekenkuntofwiltbehalen.

c. Maakvoorjezelfeenrealistischtrainingsplan.Watgajedekomendewekendoen?Werkje trainingsplanuitengebruikhierbijeventueelhetwerkplan.

d. Bespreekjouwtrainingsplanmeteendocentofdeskundige.Watiszijnofhaaroordeeloverjouw persoonlijketrainingsplan?

• Isjouwprestatiedoelhaalbaar?

• Ishetschemagoedopgebouwd?

• Watzijngoedetips/opmerkingen?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Steljezelfhetdoelditschemaindekomendewekenuittevoeren.Noteerjeervaringenenhet resultaat.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

f. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Delichamelijkeinspanningdiejelevertofdieeenactiviteitkost,noemenwe ‘belasting’ . Belastbaarheid ishetvermogenomdiebelastingteondergaanofteleverenzondernadeligegevolgen.

Ofjenuassisteertbijeensporttrainingofbijeen recreatievespelactiviteit,jehoudtalsmedewerker sportenrecreatiealtijdrekeningmetdematevan belastingdiejevanjesportersofgastenkunt vragen.Eengeoefendesporterisgewendaan lichamelijkeinspanningopeenbepaaldniveau. Bijeenrecreantisdatveelminderhetgeval.Het isbelangrijkdaarinzichtintehebben.

Jemaaktookeeninschattingvandetijdsduurvan deinspanning.Allelichamelijkeinspanningkost namelijkenergie.Jewordternakorteoflangere tijdmoevan.Debelastbaarheidvanhetlichaam neemtdanafenjegaatminderpresteren.Jebent dusminderbelastbaar.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img57/L2-08.jpg GraagopnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R. Belastingenbelastbaarheid.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Belastingenbelastbaarheid.

Opdracht93 Belastingenbelastbaarheid

a. Neemeentrainingoftrainingsplaningedachten.Ditkaneentrainingoftrainingsplanuitjeeigen praktijkzijn,maarjekuntookeeninterviewhoudenmetiemand.

b. Geefeenbeschrijvingvandetrainingofhettrainingsplan,waarmeejeduidelijkmaaktwathet verschilistussenbelastingenbelastbaarheid.

Opdracht94 Overbelasting

a. GebruikStappenplan-Mindmapmaken.

Tip

Jemaginternetgebruikenalsjemeerinformatiewiltopzoeken.

b. Maakeenmindmapoveroverbelasting.Zorgdatjemindmaperaantrekkelijkuitziet.Gebruikfoto's, illustraties,kleuren,kreten.Weescreatief!

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Energieisnodigomtekunnenbewegen,omtegroeien,omdelichaamstemperatuuroppeiltehouden enomdeorganentelatenwerken.Vooriedereinspanningdiejeverricht,isenergienodig.Hetlichaam kanopdiversemanierendenodigeenergieleveren.

Aerobeenergielevering

Hetlichaamlevertenergiemetbehulpvanzuurstof(aeroob).Ditgebeurtbijinspanningendielang durenennietzointensiefzijn.Denkaaneenfietstochtofflinkewandeling.Hetaerobeenergiesysteem begintmeteenbijhetbeginvandeinspanningtewerken.Dezevormvanenergieheeftwelongeveer tweeminutentijdnodigomopgangtekomen.Dietijdhebbenhethart,delongenendebloedsomloop nodigomzichaantepassenaandeextravraagnaarenergie.

Anaerobeenergielevering

Hetlichaamlevertenergiezonderzuurstof(anaeroob).Ditgebeurtbijintensieveinspanning,zoalseen krachttrainingofduurloop.Bijdezemaniervanenergieleveringkan melkzuur ontstaan.Melkzuurof lactaatiseenafvalstof.Jeproefthetinzuremelk.Bijzwareinspanningkanmelkzuur(lactaat)zich ophopenindespieren.

Deanaerobeenergieleveringkunjeweeronderverdelenin anaerooba-lactisch en anaerooblactisch

Anaerooba-lactischeenergielevering

Anaerooba-lactischisenergieleveringzonderzuurstofenwaarbijgeenmelkzuuraangemaaktwordt (a-lactisch=zondermelkzuur).Dezeenergiegaatwerkenbijintensieveinspanningkorterdantwintig seconden.Denkbijvoorbeeldaanspeerwerpen,kogelstotenenkortesprint.

Anaerooblactischeenergielevering

BijAnaerooblactischeenergieleveringspeeltzuurstofgeenrol,welkanermelkzuurontstaan(lactisch =metmelkzuur).Dezeenergiegaatwerkenbijintensieveinspanningvantwintigsecondentottwee minuten.Denkbijvoorbeeldaanloopafstanden200tot400meterensnelleintervalactiesbijteamsporten.

Bijovermatigeinspanningkanhetgebeurendaternietoptijdvoldoendeenergiegeleverdwordt.Dan kanbijhetanaerobelactischeenergiesysteemdeafvalstofmelkzuurnietsnelgenoegonschadelijk gemaaktworden.Zotreedtverzuringop,doordatmelkzuurzichophooptindespieren.Belastingen belastbaarheidstaannietmeerineengoedeverhoudingtotelkaar.Gebeurtdit,danmoetjehet prestatieniveauaanpassenenovergaanopeenrustigereenminderintensieveinspanning.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Energiesystemen.

Opdracht95 Energieinschema Vulhetschemain.

Aeroob

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Anaerooblactisch

Anaerooba-lactisch

Bijeengoedetrainingiserdejuistebalanstussenbelastingenbelastbaarheid.Omdatjelichaammoe wordt,zalhetnadetraininggaanherstellen.Jelichaamwilhetverliesweergoedmaken;compenseren dus.Datherstelgaatzolangdoordatdebelastbaarheiduiteindelijkhogeruitkomtdanvoordietraining hetgevalwas.Jelichaamhersteltzichomindetoekomstbetertegenzulkeinspanningentekunnen. Hetlichaambouwteen'versterking'in.Jeovercompenseertduseigenlijk.

Supercompensatie

Dieversterkingvanhetlichaamheetsupercompensatie.Datduurtmaarevenenontstaatmeestaleen dagoftweenadetraining.Doorophetjuistemomenteennieuwebelastingteondergaan,kunje geleidelijkdebelastbaarheidverhogen.Detrainingenmoetendaaromgoedgeplandworden.Het principevandesupercompensatieisdebelangrijkstewetmatigheidbijhettrainen.Prestatieverbetering isnamelijkhetgevolgvaneenjuisteafwisselingtusseninspanningenherstel.Doorteherstellen overcompenseerthetlichaam.Debelastbaarheidvanhetlichaamisdangroter,waardoordesporter totbetereprestatiesinstaatis.Trainenisdusnietalleenhardwerkentijdensdetrainingen,maarvooral ookvoldoendeherstellenna(eenperiodevan)hardtrainen!

Watkunjedoenomteherstellen?

Wanneerjedevolgendetrainingmoetuitvoeren,ismoeilijkaantegeven.Detijdwaarin supercompensatieplaatsvindt,issterkafhankelijkvandesoorttrainingdiejehebtgehadenvarieert vanzo’n12tot48uur.Perpersoonenpersportzaldehersteltijdvariëren.Hoebeterdegetraindheid vandesporter,hoesnellerherstelplaatsvindt.Ookdeintensiteitvandetrainingbepaaltwanneerde volgendetrainingweeruitgevoerdkanworden.Wanneerdeenebewegingseigenschapnogaanhet herstellenis,kunjewelaleenanderebewegingseigenschapgaantrainen.

Vaakvoeljezelf,najarenvantraining,ofjevoldoendehersteldbent.Eenkwestievanervaringdus. Ookaanjehartslagkunjezienofjevoldoendehersteldbent.Wanneerje ’sochtendseenhogerehartslag dannormaalhebt,isditeensignaaldatjenogniethelemaalhersteldbent.Anderesignalenvan onvolledigherstelkunnenvermoeidheidenspierpijn,snelgeïrriteerdrakenofmoeilijkslapenzijn.

Jekuntverschillendedingendoenomteherstellenvaneentrainingsinspanning.Supercompensatie ontstaatdoor:

• rusten

• hersteltraining

• anderetrainingsvorm

• voeding

• massage

• sauna.

Passiefofactiefherstellen

Jekuntpassiefherstellen.Ditbetekent:rusten!Jekuntookactiefherstellen.Hierbijtrainjewel,maar zodanigdathetherstelvandevorigetrainingtochkanplaatsvinden.Ditdoejebijvoorbeeldmeteen hersteltraining(rustiguitfietsenbijvoorbeeld).Jekuntookherstellendoorhetinbouwenvaneentotaal anderetraining.Jeplantbijvoorbeeldeentechniektraininginplaatsvanweereenkrachttraining. Voeding,massageensaunazijnvoorbeeldenvananderemanierendiejeherstelkunnenbevorderen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Overtraining

Sporterszijnvaakbangniethardgenoegtetrainen,waardoorzenietnaarhunlichaam(willen)luisteren. Jepresteertwellichtnietgoedendenktdoornoghardertetrainendatjeprestatiesweervooruitgaan. Misdus!Opdezemanierdoortrainenleidttoteensteedslagerprestatieniveau.Trainingsarbeiddiete snelenmetteweinigrustwordtherhaald,kanleidentotovertrainingen/ofoverbelasting.Hetlichaam isdannognietvolledighersteld.Alsdandevolgendetrainingsprikkelwordtgegeven,leidtdattoteen verderedalingvanhetprestatieniveau.

Energieleverendesystemen:

• anaerooba-lactisch

– zonderzuurstof,zondermelkzuur

– bijintensieveinspanningkorterdan20seconden

• anaerooblactisch

– zonderzuurstof,metmelkzuur

– bijintensieveinspanningvan20secondentot2minuten

• combinatieanaerooblactisch+aeroob

– afwisselingzonderzuurstof/metmelkzuurenmetzuurstof

– bijintensieveinspanningtussen2en10minuten

• aeroob

– metzuurstof

– bijinspanningeningelijkmatigtempovanaf10minuten.

Hetanaerooba-lactischeenergiesysteem

Bijmaximaleinspanningblijktdatindeperiodetot20secondenhetanaerooba-lactischesysteem (zonderzuurstof,zondermelkzuur)debelangrijksteenergiebronvormt.

Kenmerkenvanhetanaerooba-lactischeenergiesysteem:

• directbeschikbaar

• kleinecapaciteit(voorraad)

• zeergrootvermogen

• herstellooptvrijsnel.

Tijdenskorte,zeerintensievearbeid(bijvoorbeeldwerpnummers,korteactiestijdenssportspelenen sprintafstandentot200meter)isdebehoefteaanenergiepersecondezohoog,datalleendevoorraad injespierenenergierijkgenoegisomzo’nkrachtsexplosiemogelijktemaken.Dezevoorraadisnietzo grootenalleenvoldoendevooreenzeerkortetijd(tot20seconden).

Hetanaerooblactischeenergiesysteem

Deanaerooblactischeenergielevering(zonderzuurstof,metmelkzuur)isdeafbraakvanglycogeen (koolhydraten)zondergebruikvanzuurstof(anaeroob).Lactischduidtopdevormingvanlactaatofwel melkzuuralsafvalproduct.Daaromnoemenweditsysteemookwelhetmelkzuursysteem.

Kenmerkenvanhetanaerooblactischeenergiesysteem:

• begintnaongeveer5secondenbijmaximalebelasting

• naongeveer20secondenoptimaal

• grootvermogen

• beperktecapaciteit(voorraad)

• vormingvanlactaat(melkzuur).

Hetanaerooblactischesysteemstartvanaf20secondenzeerintensieveinspanningenzaltotongeveer 2minutenhetbelangrijksteenergiesysteemzijn.Alshetmelkzuurnietsnelgenoeg ‘onschadelijk’ gemaaktwordt,zalophopingontstaanvanlactaat(verzuring).Debewegingenwordendanmoeilijker enzwaarderendeprestatiemoetwordenaangepast.Naeenpaarminutenisdeenergieproductieniet meervoldoendeomaandebehoeftetevoldoen.Hetmelkzuursysteemisbelangrijkbijintensieve belastingenzoalsde400en800meterbijatletiekenbijsportenwaarregelmatigkortdurende inspanningenmetkortepauzes(bijvoorbeeldrugby)moetenwordengeleverd.

Hetaerobeenergiesysteem

Onderaerobeenergieleveringverstaanwedeafbraakvanglycogeen(koolhydraten)envettenmet behulpvanzuurstof(aeroob).

Kenmerkenvanhetaerobeenergielevering:

• glycogeenverbranding:

– bijinspanningenmeteenmatigetotmaximaleintensiteit

– inrust

– energieleveringkomttraagopgang

– weinigvermogen

– capaciteit(voorraad)isgroot.

• vetverbranding:

– bijinspanningenvanaf45tot60minuten

– kostmeertijdenzuurstofdanbijglycogeenverbranding

– weinigvermogen

– zeergrotecapaciteit(voorraad).

Hetaerobeenergiesysteemwordtvanafhetbeginopgestart,maardezevormvanenergieleveringheeft enigetijdnodigomopgangtekomen.Pasnaongeveertweeminutenisdezevolledigopgang.Immers, inprincipewordtglycogeenenvetafgebrokenmetbehulpvanzuurstof(aeroob)enduurthetongeveer tweeminutenvoordatonshart,longenenbloedsomloopzichvolledighebbenaangepastaandeextra vraagnaarenergie.Deaerobeenergieleverantievindtplaatstijdensduurinspanningenmetlagetot middelmatigeintensiteit,dielangerdan10minutendurenenzorgteveneensvoorhetherstelvande anderetweeenergieleverendesystemen.Hetaerobesysteembegintmetdeafbraak(verbranding)van glycogeen.Vanaf45tot60minutenwordtvooralvetafgebroken(verbrand).

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

1.11Hetmenselijklichaam

Kennisvanhetmenselijklichaam.

Interessantewebsitesbewegen,trainenenpresteren Hetmenselijklichaamiseeningewikkeldemachine,dieaangestuurdwordtdoordehersenen.De hersenenkunjezienalseensoortcomputer.Verschillendeonderdelenvanjelichaamzorgenervoor datjebeweegt,kuntstaanenlopen,voedselverwerkteningewikkeldetakenkuntdoen.Hetskelet, despieren,deorganenendezintuigenhebbenallemaalhuneigentaakinhetlichaam.Vanuitde hersenenwordtervoorgezorgddatallesgoedsamenwerkt.

Omjouwbegeleidendetaakgoeduittekunnenvoeren,ishetnoodzakelijkdatjekennishebtvanhet menselijklichaam.Dezekennishelptje:

• jeeigenlichaaminalleopzichtengoedtekennen

• eenhaalbaarengoedprestatiedoelvasttestellen

• goedetrainingsadviezentegeven

• blessurestevoorkomen

• opmerkzaamtezijnalsereventueelietsmisgaat

• adequaattehandeleninnoodsituaties.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Hetmenselijklichaam.

Opdracht96 Functieslichaam

Alsjebeweegtdanwerkenonderdelenvanjelichaamsamen.Beschrijfwatjeskelet,jespieren,je zintuigenenjehersenendoenalsjeloopt.

Skelet

Spieren

Zintuigen

Hersenen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

GraagopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R. https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img114/Eindtoets%20H3%20antwoord%20op%20vraag%209.jpg

Hetskelet

Hetskelet,ofwelhetgeraamte,iseenbelangrijkdeelvanhetlichaam.Hetbestaatuitongeveer tweehonderdgroteenkleinebotten.

Hetskelet:

• zorgtvoorstevigheid

• geefthetlichaamvorm

• zorgtdateenmensrechtopkanstaan

• heeftaanhechtingspuntenvoordespieren

• maakthetmogelijktebewegen

• beschermtdebelangrijkeorganen.

Denkbijditlaatstebijvoorbeeldaandeschedel,diedehersenenbeschermt,enderibbenkast,die hartenlongenbeschermt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Eenbotbestaatuitbot,lijmstofenkalk.Desamenstellingvanhetbotverandertnaarmateeenmens ouderwordt.Debottenvaneenbabybestaanhoofdzakelijkuitkraakbeen.Daarnawordthetbot langzamerhandsteedsharder,maarheeftnogweinigkalk.Naarmatehetlichaamouderwordt,wordt hetbotbrozermetveelkalk.

Eenbotheefteenhardebuitenkantmeteenkerndiebestaatuit(zacht,sponsachtig)beenmerg.Indit mergwordenderodebloedcellenaangemaakt.

Delenvanhetskeletzijn:

• deschedel

• dewervelkolom

• deribbenkast

• hetbekken

• ledematen.

Opdracht97 Hetskelet

a. Noteerdriebelangrijkefunctiesvanhetskelet.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS

b. Watiseenanderenaamvoorhetskelet?

c. Noteerdrieverschillendebotten.

Opdracht98 Weetjesoverhetskelet

Zoekopinternetnaardeantwoordenopdevragen.

Watishetkleinstebotjeinjelichaam?

Watishetgrootstebotinjelichaam?

Methoeveelbottenwordteenbaby geboren?

Welkebottenvormendewervelkolom?

Noemdebottenvandearmen.

ZONDER BEELDREDACTIE

Noemdebottenvandebenen.

Welkebottenkoppelthetbekkenaan elkaar?

Welkbotbeschermtdehersenen,ogen enhetbinnenoor?

Welkbotbeschermtdelongenenhet hart?

Opdracht99 Bottentekenen

Tekendezebottenindetekening:

• schedel

• ruggengraat

• dijbeen

• middenhandsbeentje

• borstbeen.

COPYRIGHTBOOM

Opdracht100 Skelet

Bekijkdetekeningvanhetskelet.Geefomeninhetskeletaanuitwelkedelenhetbestaat.Zetde nummersopdejuisteplaats.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Geefookinhetskeletmeteencirkeldeplaatsvandegewrichtenaan.

Delenvanhetskeletzijnaanelkaarverbondendoorkraakbeenengewrichten.Degewrichtenzorgen datbuig-endraaibewegingenmogelijkzijn.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

GraagopnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img131/35845_22.jpg

Humerus=opperarmbeen,scapula=schouderblad,ulna=ellepijp,radius=spaakbeen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Eengewrichtbestaatuitbottendietegenelkaarbewegen.Eenlichaamheeftdriesoortengewichten:

• kogelgewrichten:draaibewegingisinallerichtingenmogelijk

• rolgewrichten:bewegingkanmeerderekantenuitdraaien

• scharniergewrichten:bewegingismaarinéénrichtingmogelijk.

Tussendeuiteindenvandebottenzitkraakbeen.Ditbeschermtdebottenenzorgtervoordatbewegen soepelgaat.Ookanderestoffeninhetgewrichthelpenbijsoepelbewegen,zoalshetvochtuitde slijmbeurzen.

Degewrichtsbandenbestaanuitsterkbindweefselenzorgenervoordathetgewrichtbijeenblijft. Bovendienvangenzededrukop,diesomsmetkrachtophetgewrichtuitgeoefendwordt.

Opdracht101 Gewrichten

a. Waarvoorzorgendegewrichteninhetlichaam?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Noemdrievoorbeeldenvangewrichten.

c. Watishetverschiltusseneenkogelgewrichteneenscharniergewricht?

d. Kiesbijelkcijferdejuistegewrichtssoort.

COPYRIGHTBOOM

GraagopnieuwmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R.Graagdepijlenmetdeklokmeenummerenvan1tot 6,beginnendbijdelinkerhand.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img114/H3-10.jpg

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 1.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 2.

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 3.

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 4.

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 5.

kogelgewricht / rolgewricht / scharniergewricht 6.

Opdracht102 Soortengewrichten

a. Geefeenvoorbeeldvaneenrolgewrichtinhetlichaam.

b. Leguitwaaromjediteenrolgewrichtnoemt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Geefeenvoorbeeldvaneenkogelgewricht.

d. Leguitwaaromjediteenkogelgewrichtnoemt.

e. Geefeenvoorbeeldvaneenscharniergewricht.

f. Leguitwaaromjediteenscharniergewrichtnoemt.

Spierenvanhetmenselijklichaam.

Omdelichaamsbewegingingangtezetten,zijnspierennodig.Bewegingontstaatdoorhetaantrekken vandespieren.Ietsandersdanaantrekkenkunnenspierenniet.Daaromzittenaaniederbotminimaal tweepaarspieren.Heteerstepaartrektsamenenstuurtdebewegingdeenekantop,hetanderepaar trektsamenenstuurtdebewegingdeanderekantop.

Hetlichaambevatdevolgendespieren:

• dwarsgestreeptespieren

Dezebestaanuitdwarsgestreeptweefselenvormendeskeletspieren.Jekuntdezespierenbewust ingangzettenviaeenseinvanuitdehersenen.Jekuntdemeestedwarsgestreeptespierendoor trainingsterkerengrotermaken.

• gladdespieren

Dezebestaanuitgladweefselenwerkenautomatisch.Zeverzorgenhetvervoervanlucht, voedingsstoffenenbloeddoorhetlichaam.

• dehartspier

Dezebestaatuithartspierweefsel.Dezespierspantautomatischineenbepaaldritmeaanenzorgt erzovoordatbloeddoorhethelelichaamgepomptwordt.

Opdracht103 Spieren

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Zoekopinternetnaardeantwoordenopdevragen.

Hoewerkenspieren?

Hoewerkenzenuwensamenmet spieren?

Waarvindjedegladdespierenin hetlichaam?

Noemtienbelangrijke dwarsgestreeptespierenvanhet lichaam.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. BijspierenwordenvaakLatijnsetermengebruikt.NoemvijfspierenwaarbijvaakdeLatijnsetermen gebruiktworden.

Eigenantwoordvandestudent.Bijvoorbeeld:

c. Tekendezespierenindevolgendetekening.

Hetzenuwstelselregeltallesinjelichaam.Hetzorgtervoor datdeorganenwerken,datjejespierenkuntbewegenen datjereageertopprikkels.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Onderdelenvanhetzenuwstelsel

Hetzenuwstelselbestaatuittweedelen:

• hetcentralezenuwstelsel

Ditzijndehersenenenhetruggenmerg.Hetruggenmergzitaandebinnenkantvandewervelsvan derug.

• dezenuwbanen

Ditzijndeuitlopersvanzenuweninhetlichaam.Totinhetpuntjevanjetongeninjetenenzitten zenuwen.Dezenuwenzorgenervoordatjeprikkelswaarneemt.Viadezenuwbaangaatereen berichtnaardehersenen.Dehersenenzorgenvooreenreactie.Ditgaatheelsnelenonbewust.

Alsjejeteenstoot,danvoeltjeteenditalspijn.Viaeenzenuwinjeteen,beenenruggenmergkomt hetsignaalvanpijnbinnenindehersenen.Dehersenenwetenwatjemoetdoen:jeteenterugtrekken. Jedoetditdaneigenlijkautomatisch.

Waarnemen

Metjezintuigenkunjevanalleswaarnemen.Devijfzintuigenzijnhethoren,zien,voelen,ruikenen proven.Zintuigengevenprikkelsdooraanjehersenen.Jehersenenzorgendaarnavooreenreactie.

GraagopnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=dir45/26638-16_org_CMYK.jpg

Vijfzintuigen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Reactie Prikkel Waarinlichaam Zintuig

Geluid Oor Horen Dedeurbelgaat.

Opeensveellicht Oog Zien Jerijdteentunnel uit.

Pijnonderjevoet Huid Voelen Jestaptopeenlegoblokje.

Neus Ruiken Jelooptlangsdeviskraam opdemarkt.

Mond Proeven Jestopteenhapje gebakkenvisinjemond.

Luchtvan (gebakken)vis

Smaakvan gebakkenvis

Jestaatopen doetdedeur open.

Jeknijptjeogen dicht.

Jetrektjevoet snelterug.

Jekoopteen gebakkenvis.

Jeeetgebakken vis.

Opdracht104 Zenuwstelsel

a. Uitwelketweedelenbestaathetzenuwstelsel?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Watregelthetzenuwstelsel?

c. Iemandbrandtzijnvinger.Leginjeeigenwoordenuithoehetlichaamhieropreageert.

Opdracht105 Prikkel

a. Bekijkdezestrip.

b. Welkzintuiggebruiktdepersoonindestrip?

c. Welkeprikkelkrijgthijbinnen?

d. Watgebeurterindehersenen?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM

Opdracht106 Zintuigen

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Eénstudentkrijgteenblinddoekvoor.DeanderestudentleidtdezestudentvanpuntAnaarpunt B.

b. Bespreekmetelkaar:Welkezintuigenhebjegebruiktbijdezeopdracht?Hoegingdat?

c. Eénstudentkrijgtoordopjesin.Zorgervoordathijechtnietskanhoren.Deanderestudentmaakt hemietsduidelijk.

d. Bespreekmetelkaar:Welkezintuigenhebjegebruiktomjezelfduidelijktemaken?Ofomdeander tebegrijpen?Isdatgelukt?

e. Eénstudentkrijgteenblinddoekvoor.Deanderestudenthelptdezestudentomverschillende smakenteproeven.

f. Bespreekmetelkaar:hebjedesmakenherkenddooralleenteproeven?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Een orgaan iseengeheelvanweefselsdateenspecifiekefunctieinhetlichaamheeft.Samenzorgen deorganenvooreengoedewerkingvanallelichaamsfuncties.Alleorganensamenvormeneenheel systeem.

Indemaagwordtonsvoedselverteerd.Dedarmen,delever,dealvleesklierendegalblaaszijnbelangrijk bijde stofwisseling vankoolhydraten,vetteneneiwitten.Indeleverwordenookgiftigestoffen onschadelijkgemaakt.Denierenregelendezoutbalansenvoerenafvalstoffenaf.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Hethartpompthetbloedrond,delongenzorgenvoordeaanvoervanzuurstof.Andereorganenzijn bijvoorbeelddegeslachtsorganenendezintuigen.

Opdracht107 Organen

a. Leesdevolgendevragenenbekijkdaarnahetvolgendefilmpjeoverorganen.Houdpenenpapier bijdehand.

b. Zetdeorganendieinhetfilmpjewordengenoemdindetabelenbenoemhunfunctie.

Functie Orgaan

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Bekijkdetekeningenbenoemdeorganen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Welkeorganenhebjenognietingevuldindetabelvanvraaga?Vulzealsnogin,samenmethun functie.

Hethart. Graagopnieuwopmakenvolgensuitzonderingsregelsvoor anatomie(zwart).

Delongen.

Hethartendelongenbehorenbijdebelangrijksteorganenvanhetlichaam:

• Goedwerkendelongenvoorzienhetlichaamvanvoldoendezuurstof.

• Eengoedwerkendhartpompthetbloedinvoldoendematerond.

Eensportieveactiviteitofeenrecreatiefspelvraagteengroteinspanningvanhetlichaam.Hoegroter deinspanning,hoemeerzuurstofdespierennodighebben.Hethartendelongenzorgenvoorde toevoerhiervan.Bijinspanningversneltdeademhaling.Delongenmoetenharderwerkenomdenodige zuurstofbinnentehalen.Hethartpomptharderomdezuurstofviahetbloednaardespierentebrengen.

Tegroteinspanning

Dooreentegroteinspanningkunnenbepaaldesymptomenofklachtenontstaan,bijvoorbeeldkramp, kortademigheid,slapte,pijnopdeborstofpijnindezij.Omeventueleklachtentevoorkomen,ishet belangrijkdeintensiteitvandeprestatiediegeleverdmoetwordengoedinteschatten.Daarbijhoud jerekeningmetdelichamelijkemogelijkhedenvandesporter.

Hartslag

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Dehartslag,hoevaakhethartklopt,kunjemetenaandepols(duimzijde).Ditheet ‘depolsopnemen’. Vaakwordtde ‘pols’ ookaandehalsgemeten.Jemeetdanmetwijsvingerenmiddelvingeraaneen zijdevandehalsvlaknaasthet strottenhoofd (deadamsappel).Denormalehartslagvandemensligt tussende60en80slagenperminuut.Baby’shebbeneenhogerehartslag.Alsiemandbeweegt,gaat dehartslagomhoog.Alsdehartslaginrusthogerisdannormaal,dankanditwijzenopkoorts, overbelasting,problemenmetdeademhalingofmethethart.

Opdracht108 Hartenlongen

a. BekijkhetfilmpjeBouwenwerkingvanhetharttot1:30enmaakeenmindmapoverhethart.Gebruik Stappenplan-Mindmapmaken.

Filmpje-Ademhaling

b. BekijkhetfilmpjeAdemhalingenmaakeenmindmapoverdelongen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Debloedsomloop.

Debelangrijkefunctiesvanhetbloed:

• Vervoertzuurstofnaarallecellen.Zonderzuurstofkunjenietleven.

• Vervoertvoedingsstoffenenhulpstoffen(bijvoorbeeldhormonen)naarallecellen.

• Zorgtvoordeafvoervanafvalstoffen,zoalskoolzuurgas.

• Zorgtvooreenconstantelichaamstemperatuur.

• Bevatafweerstoffentegenschadelijkeinvloedenenzorgtzovoorweerstand.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Hethartpompthetbloedvoortdurendrondinhetlichaam,ditnoemenwedebloedsomloop.De bloedsomloopvindtplaatsineengeslotencircuit,dusvaneenechteheen-enterugwegisgeensprake.

Zuurstofenafvalstoffen

Hetbloedneemtzuurstofopindelongen.Viadelinkerhelftvanhethartendeaortastroomthetbloed metzuurstofenvoedingsstoffennaaralleslagaders.Vandeslagadersstroomthetbloednaardekleinere adersenhaarvaten.Ondertussengevendeslagaderszuurstofenvoedingsstoffenafaandecellen.Het bloedvoertafvalstoffenafnaardenierenenlever.Hetbloedstroomtdanviadeadersweerterugnaar derechterhelftvanhethart.Vanuithethartstroomthetbloedweernaardelongen.Indelongenneemt hetbloedweerzuurstofop.Viadelinkerhelftvanhethartstroomthetzuurstofrijkebloedweernaar decellen.Danbeginthetheleprocesopnieuwenzogaatdebloedsomlooponophoudelijkdoor.

Groteenkleinebloedsomloop

Weonderscheideneengroteeneenkleinebloedsomloop.Indegrotebloedsomlooppompthethart hetzuurstofrijkebloednaaralledelenvanhetlichaam.Hiergeefthetbloedzuurstofenvoedingsstoffen af.Hetbloedneemtvanafhierweerafvalstoffenmeeterugnaarhethart.Hierstartdekleine bloedsomloop.

Indekleinebloedsomloopstromenzuurstofarmbloedenafvalstoffenvanuithetlichaamviahethart naardelongendoordelongslagader.Indelongenneemthetbloednieuwezuurstofopengeefthet afvalstoffen,zoalskoolstofdioxide,af.Vanafdelongenstroomthetbloedterugnaarhethart.Hier begintdegrotebloedsomloopweer.

Verstoordeofonderbrokenbloedsomloop

Alsdebloedsomloopverstoordofverbrokenwordt,bijvoorbeelddooreenwondofeenstolselinde aderen,krijgenorganenenweefselsnietvoldoendezuurstofenvoedingsstoffen.Datkanernstigeen acutegevolgenhebbenvoordegezondheid.Daaromishetvoorjoualsmedewerkersportenrecreatie vanbelangietstewetenvandebloedsomloop:hoedieinzijnwerkgaat,welkeproblemenerkunnen ontstaanenwatjeingevalvannoodkuntenmoetdoen.

Graagcijfersopdevolgendeplaatsenzettenendewoordenverwijderen.longen =1longader=2slagader/aorta=3restvanlichaam/haarvaten=4ader=5hart= 6longslader=7kleinebloedsomloop=8grotebloedsomloop=9 https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img11/42027%20afbeelding%2070.jpg

a. Kiesbijelkcijferindetekeningdenaamvanhetonderdeel. naam cijfer kleinebloedsomloop

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Kiesdejuistewoordenomdeuitlegkloppendtemaken. Hetzuurstofrijkebloedstroomtviade aderen / slagaderen vanhethartnaarde longen / restvan hetlichaam

.Hetzuurstofarmebloedstroomtviade aderen / slagaderen vanhethartnaarde longen / restvanhetlichaam

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Deademhalingzorgtervoordaterzuurstofinhetlichaamkomt.Zuurstofisnodigomtekunnenleven. Zonderzuurstofstikje.

Ineenrustigesituatieademjeongeveertwaalftottwintigkeerperminuutinenuit.Instresssituaties ofbijgroteinspanning,zoalsbijsport,kandatveelvakerzijn:welveertigofvijftigkeer.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Aansturingdoordehersenen

Dehersenensturendeademhalingaan.Denkmaaraanhetmomentdatjeprobeertjeademlangetijd intehouden.Erkomteenmomentdatjehetopgeeft.Zodrahetademcentrumindehersenenhet seintjekrijgtdathetlichaamteweinigzuurstofheeft,zorgthetdatjevanzelfweergaatademen.

Deademhalingzorgtdatwe:

• bijinademendezuurstofinhetlichaamopnemen

• bijuitademendeafvalstoffenkoolstofdioxideenwaterdampaandeluchtafgeven.

Longen

Ditprocesvanopnemenvanzuurstofenafgiftevanafvalstoffenvindtplaatsindelongen.Bijhet inademenkomtdeluchtviamondofneusindeluchtpijp.Dezesplitstzichintweehoofdtakken (bronchiën).Elketakverdeeltzichindelongeninsteedskleinerwordendebronchiën.Dezefijne vertakkingeneindigenin(400miljoen)zeerkleinelongblaasjes.Inhetlonghaarvatennetvindtde uitwisselingvanzuurstofenafvalstoffenplaats.Doordewandenvandelongblaasjesheenneemthet bloedzuurstofuitdeluchtopengeefthettegelijkkoolstofdioxideenwaterdampaf.

OPnieuwopmakenindestijlvandeflexibelepijplijnS&R.Volgensuitzonderinganatomie,zwarte lijnenentekst.Achtergrondvolgenspipeline.

https://stock.edu-actief.nl/mediafiler/start/mediabank?view=preview&fuid=img36/2679-05.jpg Longsysteem.

Erzijntweesoortenademhaling:

1. deborstademhaling

Bijborstademhalingtrekkendespierentussenjeribbenzichsamen,waardoordeborstkasomhoog gaatengroterwordt.Zowordtluchtindelongengezogen.Jeziettijdenshetademhalendeborst naarvorenenomhoogbewegen.Borstademhalingkostmeerenergiedanbuikademhaling.Bij stressofgrotereinspanninggajeautomatischkorterenminderdiepademhalen.Hierbijgebruik jevaakdeborstademhalingstechniek.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

2. debuikademhaling

Debuikademhalingisvooralbijgrotereinspanningdebesteademtechniek.Jemiddenrifgaatnaar beneden,zodatderuimteinjeborstholtegroterwordtenermeerluchtindelongengezogen wordt.Jebuikzetietsuit,omdatjeorganennaarvorenwordengedrukt.Buikademhalingkost minderinspanningdanborstademhaling,wantjespantalleenspierenaantijdenshetuitademen. Buikademhalingmaaktdatjerustigerwordt.Stapjeoveropbuikademhaling,dangajevanzelf rustigerendieperademhalen,waardoorjebeterkuntontspannen.

Bijgroteinspanning,bijvoorbeeldeensportprestatie,gajemeerendieperademhalen.Datkomtomdat hetlichaamdoordeinspanningmeerzuurstofnodigheeft.Danishetbelangrijkdatjede borstademhalingenbuikademhalingcombineert.

Opdracht110 Ademhaling

a. Bekijkhetfilmpjeoverdeborstademhalingennoteerschematischhoeborstademhalingwerkt.

Gebruikhierbijdewoorden:

• luchtnaarbinnenzuigen/luchtnaarbuitengeperst

• borstholtegroter/kleiner

• longenuitgerekt/longvolumekleiner.

Inademing:

Tussenribspieren trekken samen ⇨ ⇨

Uitademing:

Tussenribspieren ontspannen ⇨ ⇨

b. Bekijkhetfilmpjeoverbuikademhalingenbeschrijfschematischhoebuikademhalingwerkt.

Despijsverteringzorgtervoordatvoedselverteerd wordtinhetlichaam.Ditgebeurtinenkeleorganen, dieelkhuneigenfunctiehebben.Bijelkaarnoemjedit hetspijsverteringskanaal.Dewegvanhetvoedseldoor hetspijsverteringskanaalduurtnormaal24tot48uur.

Despijsvertering.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Mond

Hetvoedselkomthetlichaambinnenindemond.Methetgebitwordthetvoedselkleinergemaakt. Tandenenkiezendoenhierhunwerk.Hetspeekselindemondzorgtervoordathetvoedselwordt bewerkt.Hetvoedsel,bijvoorbeeldeenboterham,wordtomgezettotvoedingsstoffen,dielaterinhet bloedopgenomenworden.

Slokdarm

Deslokdarmisdewegtussendemondendemaag.

Maag

Demaagmaalthetetenverderfijn.

Darmen

Hetvoedselkomthiernaindetwaalfvingerigedarm,dedunneendedikkedarm.Devoedingsstoffen wordenhierverderbewerktenkomendaarnainhetbloedterecht.Onderanderedesappenuitde alvleesklierdoenhierhunwerk.Nietallestoffenuithetvoedselwordenopgenomen.Deafvalstoffen verzamelenzichindeendeldarm.

Anus

Viadeanusverlatendeafvalstoffenalsontlastinghetlichaam.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht112 Spijsvertering

a. Leesdevraagenbekijkdaarnahetfilmpje.Houdpenenpapierbijdehand.

b. Beschrijfstapsgewijshoedespijsverteringwerkt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Stap1: Stap2: Stap3: Stap4: Stap5: Stap6:

1.12Gezondheid

Gezondheidishetbelangrijkstewatjehebt.Jongemensenzijnoverhetalgemeengezond.Maarniet allejongerendoenveelmoeiteomhungezondheidoppeiltehoudenofteverbeteren.Sommigeneten tevetofteeenzijdigendrinkenteveelalcoholenteweinigwater.Zehebbenovergewicht,rokenof hebbeneenintensiefnachtleven.Rokenisdegrootstebedreigingvooronzelichamelijkegezondheid. Opdetweedeplaatsstaatteweiniglichaamsbeweging.

Eengoedegezondheidhoudtmeerindannietziekzijn.DeWorldHealthOrganisation(WHO)omschrijft gezondheidalseentoestandvanvollediglichamelijk,geestelijkenmaatschappelijkwelzijn.Gezondheid gaatverderdanhetinordezijnvanjelichaam.Ookgeestelijkenmaatschappelijkmoetjeinordezijn. Pasdanbenjegezond.

Lichamelijkegezondheid

Somsislichamelijkongezondzijneenvoudigteconstateren:eengebrokenarm,griep,deziektevan Pfeifferofeenverstuikteenkel.Dezevoorbeeldenvanongezondheidzijnmeestalvantijdelijkeaard. Somsiserookblijvendeongezondheid.Denkaansuikerziekteofepilepsie.Sommigemensenworden geborenmeteenbepaaldeziekte;zezijnerfelijkbelast.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Detoptienvanlichamelijkegezondheidsklachten:

1.nek-enrugklachten

2.gewrichtsslijtage

3.suikerziekte

4.eczeem

5.gezichtsstoornissen

6.hartaandoeningen

7.gehoorstoornissen

8.luchtweginfectie

9.astma

10.chronischelongziekte(COPD)

Bron:www.volksgezondheidenzorg.info

Geestelijkegezondheid

Alsjegeestelijk(ofwelmentaal)gezondbent,benjeinstaatomredelijkzelfstandigjeproblemenop telossen.Ofjejeproblemenopkuntlossenhangtafvandesituatiewaarinjejebevindt,je gemoedstoestandenjemotivatie.

Groepslessen

Sandraisnahaarbevallingweergaansporten.Hetverzorgenvanhaarzoontjekosthaareendeelvan haarnachtrust.Zeslaaptslechtenisdelaatstetijdvaakchagrijnigensnelaangebrand.OokkanSandra zichmoeilijkerconcentrerenenishaarmotivatiewisselend.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/closeup-asian-mans-arm-long-plaster-1418629304 Lichamelijkongezondzijnissomseenvoudigteconstateren.

HaarfitnessbegeleiderheeftdatindegatenengaatmetSandraingesprek.Zebesprekenhoebelangrijk hetisomregelmatigtebewegen.Sandrakrijgthetadviesomsamenmeteenvriendindeeltenemen aandegroepslessen.Datstimuleertom,ookalsjeevengeenzinhebt,tochnaarhetfitnesscentrumte komen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/fitness-sport-training-gym-lifestyle-concept-164474051 Sportenineengroepmotiveert.

HetvoorbeeldvanSandramaaktmeteenduidelijkdatlichamelijkeengeestelijkegezondheidveelmet elkaartemakenhebben.Slaapgebrek(lichamelijk)kanbijvoorbeeldleidentoteenwisselendemotivatie (geestelijk).

Debelangrijkstementaleaandoeningenzijnangststoornissen,stemmingsstoornissen,ADHDen overspannenheid(burn-out).

Sociaal-maatschappelijkegezondheid

Alsjesociaal-maatschappelijkgezondbent,benjeinstaatommetanderensamenteleven,samente werken,samenterecreërenofsamentesporten.Maatschappelijkegezondheidheeftallestemaken metsociaalgedrag.

bff?

DemeestevriendinnenvanSandrakomennogsteedsgraagbijhaarlangs.Vooralmethaarzoontje tuttenvindenzegeweldig.AlleenSusanheeftermoeitemeedatallesbijSandraomhaarzoontjedraait. ZekomtnauwelijksmeerbijSandrathuis,terwijlzeooitelkaarsbestevriendinnenwaren.Zededen vroegerallessamen.VakantiesopdecampinginZeeland,weekendjesnaareenbungalowparkof dagtripjesnaareenpretpark.Ookwarenzelidvandezelfdesportvereniging.Tijdensdezwangerschap

vanSandraontstondenregelmatigconflictentussenSusanenSandra.SusanvonddatSandraalleen maarmethaarzwangerschapbezigwasennualleenmaarmethaarzoontje.Erisveelveranderdin hunrelatie.Ooitbestevriendinnenennu...?

Opdracht113 Jeeigengezondheid

a. Geefjezelfeencijfervoorjelichamelijkegezondheid.Lichtjeantwoordtoe.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Geefjezelfeencijfervoorjegeestelijkegezondheid.Lichtjeantwoordtoe.

c. Geefjezelfeencijfervoorjesociaal-maatschappelijkegezondheid.Lichtjeantwoordtoe.

d. Welkemaatregelenkunjenemenomjegezondheidverderteverbeteren?

e. Gajedatookdoenofniet?Waaromwel/niet?

f. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudent,vriendoffamilielid.Noteerdetipsdiejekrijgt.

g. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

1.13Voeding

Wewetenalveelvanvoedingafenwekrijgenopallerleimanierenadvies.Voedingisnamelijkbelangrijk vooronzegezondheid.Verstandigomgaanmetvoedselisvooriedereenvanbelang.Het

VoedingscentruminDenHaagbiedtwetenschappelijkonderbouwdeenonafhankelijkeinformatieover eengezonde,veiligeenmeerduurzamevoedselkeuze.

Anderefunctiesvanvoeding

Voedingisbelangrijkvoorjelichaamenheeftduseenlichamelijkefunctie.Maardaarnaastheeftvoeding ooknoganderefuncties:

• Socialefunctie:samenetenisgezellig.

• Geestelijkefunctie:sommigemensenetenendrinkenomemotioneleredenen.Etenislekker;je wordterblijvan.

• Levensbeschouwelijkefunctie:metvoedingkunjeietsvanjelevensovertuigingofgodsdienst latenzien.

Opdracht114 Functiesvanvoeding

Situatie1

Naeensportieveactiviteitgaanjegasteneten.Aisegeeftdoordatzegeenvarkensvleeseet,omdatze moslimis.

a. Omwelkefunctievanvoedinggaathet?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Situatie2

MeneerLouwmankomtvaakbijjullieinhetrestaurant.Hijheeftpaszijnvrouwverloren.Hijheefteen energiebeperktdieetvanwegezijnovergewicht.Tochbestelthijregelmatiglekkeredingen.Hijistoch alzoeenzaam,maghijdanookalnietslekkersmeer?

b. Omwelkefunctievanvoedinggaathetbijhetetenvanlekkeredingen?

c. Enbijhetenergiebeperktdieet?

Situatie3

MevrouwTielemanisverdrietigoverhetverliesvanhaarmaneneetslecht.Haarkinderenstimuleren haaromaftoetekomenetenofmetvriendenuittegaaneten.Zehopendatmevrouwbetergaateten alszemetandereneet.

d. Omwelkefunctievanvoedinggaathet?

Gezondevoedingisvooriedereenheelbelangrijk.Hetlichaamheeftvoedingsstoffennodigomgoed tekunnenfunctioneren.Maarhoeeetjegezond?DaarvoorheefthetVoedingscentrumeenhulpmiddel ontwikkeld:deSchijfvanVijf.IndezeSchijfvanVijfstaandevoedingsmiddelendiegoedzijnvoorje

lichaam.Zeverkleinenbijvoorbeelddekansophart-envaatziektenenkanker.Kieselkedaggenoeg uitelkvak,enkiessteedsietsanders.Dankrijgjevoldoendevitamines,mineralen,eiwitten, koolhydraten,vettenenvezelsbinnen.

DeSchijfvanVijf.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vak1(groen):groenteenfruit

Vak1bestaatuitgroenteenfruit.Groenteenfruitvormendebasisvooreengezondevoeding.Jekunt erruimehoeveelhedenvaneten.Groenteenfruitbevattenweinigcalorieën,veelvoedingsstoffenen zegeveneenverzadigdgevoel.Ditisextrabelangrijkvoormensendielettenophungewicht.Verder verlaagthetetenvanveelgroenteenfruithetrisicoophart-envaatziekten,suikerziekteenbepaalde vormenvankanker.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vak1:groenteenfruit.

Vak2(geel):smeer-enbereidingsvetten

Vak2bestaatuitsmeer-enbereidingsvetten:halvarine,margarine,boter,zonnebloemolie,olijfolie.

Vetgeeftenergieeniseenbelangrijkebrandstofvoorjelichaam.Ookisvetbelangrijkvoorjebotten, degroeienhetgoedfunctionerenvandecelleninjelichaam.VetlevertvitaminesA,DenE.Jeweerstand tegenziektenwordtdoorvetpositiefbeïnvloed.Ookverlaagthetdekansophart-envaatziekten.

Vak2:smeer-enbereidingsvetten.

Vak3(roze):vis,peulvruchten,vlees,ei,notenenzuivel

Vak3bestaatuitvis,peulvruchten,vlees,ei,notenenzuivel.Hetishoofdzakelijkdebronvaneiwit, mineralen(onderandereijzerencalcium)envitamineB12.Eiwittenzijnnodigalsbouwstofindecellen envoordeaanmaakvanbijvoorbeeldspierweefselinjelichaam.IJzerhelptbloedarmoedetevoorkomen. Zuivelverlaagtdekansopdarmkankerensuikerziekteenlevertnaasteiwitookveelcalciumendatis belangrijkvoorjebotten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vak3:vis,peulvruchten,vlees,ei,notenenzuivel.

Vak4(oranje):brood,graanproductenenaardappelen

Vak4bestaatuitbrood,graanproductenenaardappelen.Zijvormenonderanderedebronvan koolhydraten,voedingsvezels,eiwit,B-vitaminesenijzer.Koolhydratengevenjelichaamenergie. Voedingsvezelszorgenvooreenverzadigdofwelvolgevoel,helpenjeopgewichtteblijvenenzorgen vooreengoedestoelgang.Jeverlaagtjerisicoophart-envaatziekten,suikerziekteendarmkanker.

Vak4:brood,graanproductenenaardappelen.

Vak5(blauw):dranken

Vak5bestaatuitdranken.Indezeschijfhorenwater,thee,koffieenvruchtendranken.Waterismisschien welhetbelangrijkstevoedingsmiddel.Hetzorgtonderanderevoorhettransportvanvoedselen afvalstoffenenzorgtervoordatcellengoedkunnenwerken.Waterisnodigomdevochtbalansvanhet

lichaamgezondtehouden.Jelichaamheeftelkedagvochtnodigomvochtverlies,zoalsviaurineen zweet,aantevullenenisnodigvoorhetregelenvandelichaamstemperatuur.Vochthelptookbijde opnamevanvoedingsstoffenindedarm.

Opdracht115 Jemaaltijden

a. Noteerindevolgendetabelwatjeopeendaggegetenhebt.Noteerdaarnaastuitwelkedelenvan deschijfjeproductengegetenhebt.

SchijfvanVijf Voedingsproduct

Ochtend

Middag

Avond

Tussendoor

COPYRIGHTBOOM

b. Bespreekdetabelmeteenmedestudent.Zijnergroteverschillen?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Welketipshebjevanjemedestudentgekregen?

d. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Alsjeelkedagietseetuitelkdeelvandeschijfvanvijf,daneetjegevarieerdendusgezond.Jekrijgt danvoldoendekoolhydraten,vetten,eiwitten,vitamines,mineralenenwaterbinnen.

Vijfrichtlijnenvoorgezondevoeding:

• Eetgevarieerd.

• Eetnietteveelenbeweeg.

• Eetminderverzadigdvet.

• Eetveelgroente,fruitenbrood.

• Eetveilig.

Letookopdeadviezendiepervakgelden:

Adviezenpervak Devakken

Groenevak1:groenteenfruit

Gelevak2:smeer-enbereidingsvetten

Rozevak3:vis,peulvruchten,vlees,ei, notenenzuivel

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Oranjevak4:brood,graanproductenen aardappelen

Blauwevak5:dranken

Eetveelgroenteenfruit.

Kiesvoorvettendiezachtofvloeibaarzijn.

Eetmindervleesenmeerplantaardigeproducten.Varieer metvis,peulvruchten,noten,eierenenvegetarische producten.

Eeteenhandjeongezoutennoten.

Kiesvooralvolkoren,zoalsvolkorenbrood,volkorenpasta, zilvervliesrijstencouscous.

Drinkvoldoende,zoalskraanwater,theeenkoffie.

Ergeldenverschillendeadviezenvoormannenenvrouwenenookperleeftijdscategorie.Het voedingscentrumheefthiervaneenhandigoverzichtgemaakt.

Opdracht116 Adviezen

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Welkeadviezenwordeninhetfilmpjegegeven?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht117 Hebjijgezondgegeten?

a. Wathebjijgisterenallemaalgegeten?

b. Hebjijgezondgegeten?Lichtjeantwoordtoe.

c. Watkunjeaanpassenzodatje(nog)gezondergaateten?

Opdracht118 Weekmenu

a. Opinternetvindjeallerleiweekmenu’s.Zoekereenuitennoteerdezeindevolgendetabel,ofstel erzelfeensamen.

b. Watvindjevandesamenstellingvandemenu’s?Voldoethetweekmenuaandeadviezenof richtlijnen?Legjeantwoorduit.

c. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Opdracht119 Jouwdagmenu

a. Ganaardewebsiteenvuljegeslachtenleeftijdin.

b. Kiesnueendagmenuwaarjijzininhebt.Noteerhetdagmenudatjegekozenhebt.

c. Watvindjevanhetmenuendeporties?

COPYRIGHTBOOM

d. Probeerheteensuitenbereidhetdagmenu.

Opdracht120 Voedingsadvies

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

Bereiddezeopdrachtthuisvoor.

a. Watetenjulliethuis?Noteerwatjeopeendageet.Noteerookhoelaatjediteet.

Denkaanhetontbijt,delunch,dewarmemaaltijd,maarookalletussendoortjes.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Vergelijkwatjijthuiseetmethetdagelijkseetendateenmedestudentheeftopgeschreven.

c. Etenjullieverschillend?Waaromvindjevanwelofniet?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Welketipskunjejemedestudentgeven,zodathijgezondergaateten?

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Invoedingsmiddelenzittenvoedingsstoffen.Erzijnzesverschillendevoedingsstoffen.

Eiwit

Eiwitzitveelinvlees,vis,eienzuivelproducten.

Vet

Vetzitveelinsnacksenchips,maarookinvetvleesenvollemelkproducten.

Koolhydraten(suikers)

Ditzitveelinaardappelen,rijst,broodenpasta.

Vitamines

Erzijnverschillendevitamines,zoalsA,B,C,D,EenK.Ingroenteenfruitzittenveelvitamines.Vitamine Bzitookinbroodenvlees.VitamineDenEzitteninvoedingsmiddelenwaarinvetzit,zoalsvetvlees, vettevisenvollemelkproducten.Vitamineskomenmaarinkleinehoeveelhedeninvoedingsmiddelen voor.Maarjehebtzewelnodig.Zebeschermenjetegenziektes.Enzezorgenervoordatalleprocessen injelichaamgoedverlopen.

Mineralen(zouten)

Erzijnverschillendemineralen,bijvoorbeeldcalciumenijzer.Calciumzitveelinmelkproducten,ijzer zitveelinvolkorenproducten,groenteenvlees.

Water

Wateriseenbelangrijkevoedingsstofvoorhetlichaam.Perdagmoetjeanderhalveliterwaterofmeer drinken.Hetkanookthee,koffieofanderedrankzijn.

Opdracht121 Voldoendedrinken

a. Wathebjijgisterenallemaalgedronken?

b. Hebjevoldoendewatergedronken?Lichtjeantwoordtoe.

Opdracht122 Voedingsstoffen

Dekantinevandesportschool

Elisewerktindekantinevaneensportschool.Vooral ’savondsishetsomsergdrukenmoetzehard werkenomiedereenoptijdtebedienen.Maardatisnieterg,wantElisedoethaarwerkgraag.Vooral hetcontactmetmensenvindtzeheelplezierig.

Mensendiesportenvindengezondevoedingvaakheelbelangrijk.Daaromserveertdekantineniet alleendestandaardsnacks,zoalskrokettenenbitterballen.Zebiedenookgezondetussendoortjes.Zo zijnerbelegdebroodjes,natuurlijkmetwatrauwkosterbij,eniserookyoghurtmetmuesli,natuurlijk zondersuiker.Verderzijnergezondedranken,zoalssmoothiesenvruchtensappen.

a. Waaromishetbelangrijkdatjeweetwaterinalleetenswarenzit?

COPYRIGHTBOOM

b. Bekijkdewebsite.

c. Vuldebitterbal(gefrituurd)ininhetzoekveldvandewebsite.Vuldaarnadeeenheidin.Welke voedingsstoffenzittenineenbitterbal?Vuldetabelin.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. WaaromstaatdebitterbalnietindeSchijfvanVijf?

e. Kenjeeengezonderalternatief?Welk?

f. Waaromisditvolgensjoueengezonderalternatief?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

g. KloptditookvolgensdetoolvanhetVoedingscentrum?

Opdracht123 Eetwissel

a. Bekijkdewebsiteenswipedoordeverschillendebeelden.

b. Erstaanvastproductenbijdiejeweleenseet.Kieserdrieennoteerhoejedezekuntwisselen.

c. Zoujeditdoen?Lichtjeantwoordtoe.

Uitonzevoedinghalenweenergie.Energiegebruikenwevoortweesoortenstofwisseling:

• ruststofwisseling:energiedieinrustnodigisvoorallebelangrijkeorganen.

• arbeidsstofwisseling:energievooralle ‘extra’ inspanning.

Metderuststofwisselingvoorziejeallebelangrijkeorganenvanenergie.Hart,longen, spijsverteringsorganen,hersenenenspiercellenwerkendeheledag.Hetenigewatzenodighebbenis energie.

Dearbeidsstofwisselingisnodigvooralhetextradatjedoetbovenopderuststofwisseling.Naarschool fietsen,tv-kijken,sporten,luierenaanhetstrandenlezen hetkostallemaalenergie.Degroottevan destofwisselinghangtnietalleenafvandearbeiddiejeverricht,maarookweervanjelengteen gewicht.

Onbalans

Deweegschaaliseenaardigegraadmeterofjevoedingsenergieingoedebalansismetjedagelijkse activiteiten.Wantelkpondjegaatdoorhetmondje.Wordjezwaarder,danligtdatdusmeestalaan onbalanstussenvoedingenbeweging.Eenenkelingheeftechtereenziekteonderdeleden,zoals obesitas(vetzucht).Omaftevallenmoetjedusmeerenergieverbruikendanjebinnenkrijgt.Meer bewegeneneenverbeterdevoedingdus.Eengewichtstoenamehoeftnietaltijdongunstigtezijn. Sportenleidttotmeerspiermassa,waardoorjesomsjuistingewichttoeneemt.

https://www.shutterstock.com/nl/image-vector/weight-loss-before-after-black-man-2044516562

Jekuntooknauwkeurigernaarjelichaamsgewichtkijkendoordittecombinerenmetjelichaamslengte. DitwordtdeBodyMassIndex(BMI)genoemd.Hierbijwordtberekendofjelichaamsgewichtkloptten opzichtevanjelichaamslengte.Hiervoorisdevolgendeformule:

FormuleBMI

BMI=lichaamsgewicht(inkg)/lengte2(inmeters)

NormtabelBMI

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

OpdewebsitevanhetVoedingscentrumkunjeeenvoudigdeBMI-meterinvullen.

DeBMI-metervanhetVoedingscentrum.

Gezondheidstest

DebadmintongroepvansportcentrumRacketOutdoorkrijgtiederhalfjaareengezondheidstestinhet fitnesscentrum.Sander,demedewerkersportenrecreatie,meethetgewichtendelengte,zodathij deBMIuitkanrekenen.Ookwordthetvetpercentagegemeten.Desportersvindendegezondheidstest belangrijk,omdatzevijfjaargeledenomgezondheidsredenenbegonnenzijn.Sandernoteertde volgendegegevens:

Frankis25jaar,is179cmlangenweegt85kg. Aliis30jaar,is178cmlangenweegt65kg.

Aisjais23jaar,is175cmlangenweegt60kg. Ericis32jaar,is181cmlangenweegt98kg. Maudis26jaar,is173cmlangenweegt50kg.

a. Bekijkdewebsite.

b. BerekendeBMIvandeledenvandebadmintongroepennoteerperpersooneenconclusie.

BMI naam

Frank Ali

Aisja

Eric Maud

c. Wiezoujewelkeadviezengeven?

conclusie

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. BerekendeBMIvanjezelf.Watconcludeerje?

Opdracht125 Overgewicht

a. Bekijkhetfilmpjeoverovergewichtbijkinderen.

b. Zetdemogelijkegevolgenvanovergewichtopeenrijtje.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

c. Welketipsgeefjeiemandmetovergewicht?Letop!Ditgeldtalleenvoormensenbijwiehet overgewichtnietwordtveroorzaaktdaareenlichamelijkeaandoeningofziekte.

d. Vergelijkjeantwoordenmeteenofmeerderemedestudenten.Welketipshaddenzijwelenjijniet? Noteerdezeook.

Opdracht126 Gezondbewegeneneten

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

Jegeeftjemedestudentaandehandvaneeninterviewtipsen/ofadviezenoverzijngezondheid, voedingspatroonendehoeveelheidbeweging.

a. Verdeelderollen:degastendemedewerkersportenrecreatie.

b. Demedewerkersportenrecreatiebereidtzijnvragenvoorhetinterviewvoor.Degastbereidtzich ookvoorengaatnawathijvanzijneigengezondheid,lichaamsbeweging,voedingspatroonenBMI vindt.

c. Demedewerkersportenrecreatieneemthetinterviewafentrektzijnconclusies.

d. Demedewerkersportenrecreatiegeeftzijngasttipsenadvies.

e. Wisselvanrol.

f. Maakvoorvolgendebijeenkomstallebeieenlunchpakketvoorjemedestudentenneemditmee. Bespreekwaaromjevoorditlunchpakketgekozenhebt.

g. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Sommigegastenhebbeneendieetofeenanderebijzonderevoedingswens.

Diabetes

Diabetesiseenziektewaarbijhetlichaamgeenofteweiniginsulinemaakt.Insulineisnodigomde bloedsuikerspiegelconstanttehouden.Belangrijkerichtlijnenvoorgastenmetdiabeteszijn:

• Eetmindervetenvooralminderverzadigdvet.Verzadigdvetzitindierlijkeproducten,zoalsvet vlees,kaas,vollemelkproductenenroomboter.

• Eetlieverkoolhydratendielangzaaminhetbloedopgenomenworden. ‘Langzame’ koolhydraten zitteninvolkorenbrood,zilvervliesrijst,volkorenpastaenmuesli. ‘Snelle’ koolhydratenzijnsuikers inbijvoorbeeldsnoep,gebak,toetjesenfrisdrank.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• Verdeelkoolhydratenoverdedag.

Energiebeperktdieet

Eenenergiebeperktdieetisvoorgastendiewillenofmoetenafvallen.Zijmoetenmindercalorieën eten(enmeerbewegen).Belangrijkerichtlijnenzijn:

• Eetmindervet.Kiesvoormagervlees,mageremelkproductenof30+-kaas.Eetgeensnacksofchips.

• Eetmindersuiker.Drinkgeenfrisdrankenweesvoorzichtigmetvruchtensap.Kiesvoorkoffieof theezondersuiker,ofvoorwater.Eetgeensnoepofgebak.

• Kiesvoorgezondetussendoortjeseneetveelgroente.

Natriumbeperktdieet

Eennatriumbeperktdieetkanvoorgeschrevenwordenbijhogebloeddruk,problemenmethethartof denieren.Gastenmeteennatriumbeperktdieetmoetenminderzouteten.Belangrijkerichtlijnenzijn:

• Bereiddewarmemaaltijdzonderzout.

• Gebruikzominmogelijkproductenwaarveelzoutinzit,zoalsbouillonblokjes,rookworst,gezouten ofgerooktevleeswaren.

• Gebruikzoweinigmogelijkkant-en-klaarmaaltijden,wantdaarzitvaakveelzoutin.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/salt-blood-pressure-hypertension-1096424645

Allergieenintolerantie

Jekrijgtookweleensgastenmeteenvoedselallergieofvoedselintolerantie.Allergiebetekentdatje gevoeligbentvooreenbepaaldestof.Intolerantiewilzeggendatjeeenstofhelemaalnietkunt verdragen.

Koemelkallergie

Bijkoemelk-allergiebenjeallergischvoordelactoseuitkoemelk.Gastendiedithebben,gebruiken geenmelkenmelkproducten.Zeetenookgeenproductenwaarlactoseinverwerktis.Zijmoetendus altijdgoedopdeverpakkingenvanvoedingsmiddelenlezenwaterpreciesinzit.

Glutenintolerantie

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Sommigegastenkunnengeenglutenverdragenenhebbeneenglutenintolerantie.Zijwordenalziek vaneenkleinehoeveelheidgluten.Gastenmetdezeintolerantiemogengeenproductenetenwaar tarwe,gerst,roggeofhaverinzit.Zijetenspeciaalbrood,datzelfsineenaparteruimtegebakkenwordt enzonietincontactkankomenmetgluten.Degranenzitteninveelproducten.Hetisdaarombelangrijk omgoeddeetikettenvanvoedingsmiddelentelezen.Alsjeglutenvrijeproductenaandezegasten serveert,moetjeervoorzorgendatdezenietincontactgeweestzijnmetproductenwaarwelgluten inzitten.

Sportvoeding

Gastendieveelsportenhebbenvaakeengoedvoedingspatroondathetlichaamondersteuntbijhet sporten.Sportersetengezond.Zeetenweinigvet,kiezenvoorgezondeproducten,zoalsvolkorenbrood, groenteenfruit,endrinkenveelwater.Zeetenvakereiwitten,wanteiwitisnodigvoordespieropbouw.

Opdracht127 Diabetes

Kiezen

Jebedienteenmeneerdieaangeeftdathijdiabetesheeft.Hijtwijfelttussengegratineerdewitlofmet aardappelpureeengestoomdegroenesalademetcouscous.

Welkgerechtzoujijhemadviseren?Legjeantwoorduit.

Opdracht128 Energiebeperktdieet

Afgevallen

MevrouwTijssenheefteenenergiebeperktdieetenvertelttrotsdatzealvijfkiloisafgevallen.Zeziet dechocoladetaartopdekaartstaanenzegt: “Datkaniknietweerstaan,doemaareenflinkstuk!”.

Hoezoujijhiermeeomgaan?

Ikverteldatdechocoladetaartergveelcalorieënbevat.

Ikzegniks,zemoethetzelfweten.

Ikverteldatdechocoladetaartisuitverkocht.

Opdracht129 Natriumbeperktdieet

Keuzemenu

Eenvanjegastenmeldtdathijeennatriumbeperktdieetvolgt.Julliewerkenmeteenkeuzemenu,dus jegastkankiezenwathijwileten.Hijkiestgebakkenzalmfiletmetaardappeltjesengroente.

Watgeefjedandooraandekeuken?

COPYRIGHTBOOM

Opdracht130 Koemelkallergie

Watiseengeschiktnagerechtvoormensenmetkoemelkallergie?

Aardbeienmetslagroom

Fruitcocktail

Yoghurt

Opdracht131 Glutenintolerantie

Buffet

Jewerktineenrestaurantmeteenbuffet.Eenklantkomtnaarjetoeendieverteltdathij glutenintolerantieheeft.Jijlooptmeenaarhetbuffetenwijstaaninwelkeproductengeengluten zitten.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Waaromisditgeengoedeoplossing?

Opdracht132 Sportvoeding

a. Steleengoedelunchsamenvooreensporter.

b. Bevatjelunchveeleiwitten? ja / nee

c. Lichtjeantwoordtoe.

Hethart

Hethartiseenpompenpompt4tot5literbloedperminuutdoorhetlichaam.Hetbloedbevatzuurstof envoedingsstoffenvoorallespierenenorganen.Jehartiszogrootalsjegebaldevuistengroeitmet hetlichaammee.Hethartbestaatuitvierholleruimtes:

1.delinkerboezem:hierstroomtzuurstofrijkbloedvanuitdelongenbinnen

2.linkerkamer:pompthetzuurstofrijkebloedhetlichaamrond

3.rechterboezem:hierstroomtzuurstofarmbloeduithetlichaambinnen

4.rechterkamerpompthetzuurstofarmebloednaardelongen.

Delongen

GraagnamakenindestijlvandeflexibelepipelineS&R.Anatomie,dusgraagzwartelijnenen zwartetekst.

Delongenzorgendatwegoedkunnenademen.Onzelongengevenonslichaamelkevierseconden zuurstof.Datismeerdantwintigduizendkeerperdag,ofachtmiljoenkeerperjaar.Endat24uurper dag,jehelelevenlang.Eengoedewerkingvandelongenisdusonmisbaar.

Route

Deluchtdieweinademenkomtviaonzemondofneusindeluchtpijp.Deluchtpijpiseenstevigebuis metkraakbeenringen,zodatdebuisaltijdopenis.Hijsplitstzichintweetakken,diewebronchiën noemen.Aandeuiteindenvandekleinstebronchiënzittendelongblaasjes.Delongblaasjesgevende ingeademdezuurstofafaanhetbloed.Hetbloedbrengtdezuurstofnaaralleplaatseninhetlichaam.

Bescherming

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Delongenzijnzachtensponsachtig,datmaaktzeergkwetsbaar.Omzetebeschermenzijnkeel,neus enmondbedektmeteenslijmvlies.Alswebijhetinademenschadelijkestoffenenbacteriënbinnen krijgen,blijvendievooreengrootdeelklevenaanhetslijmvlies.Ookdebronchiënendelongenzelf zijnaandebinnenkantbedektmeteenslijmvlies.Dezogenaamdetrilhaartjesinhetlongslijmvlies vervoerenhetvuildattochismeegekomen,naardekeel.Daarwordthetslijmopgehoestofingeslikt (ingesliktslijmgaatmetdeontlastingnaarbuiten).Zoproberendelongenzichzelfschoontehouden enirritatiestevoorkomen.

Bloed

Eenvolwasseneheeftongeveervijfliterbloedinzijnlichaam.Intotaalhebjewel96.000kmbloedvaten injelichaamwaardatbloeddoorheenstroomt.Datbloedzorgterbijvoorbeeldvoordatzuurstofen andereessentiëlestoffenbijdecellenterechtkomenendatdatafvalstoffenwordenafgevoerd.

Bloedbestaatuit:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• bloedplasma

• rodebloedcellen

• wittebloedcellen

• bloedplaatjes.

Bloedplasma

Bloedplasma,ookwelbloedvochtgenoemd,isalshetwareeenoplosmiddel.Hetmaakthetbloed vloeibaarwaardoorerbloedcellen,voedingstoffenenafvalstoffenvervoerdkunnenworden.Hetplasma helptookbijhetconstanthoudenvandelichaamstemperatuur.Tottwintigprocentvanaljebloed kaninjehuidgaanzitten.Zokanveelwarmtewordenafgegevenaandeomgeving.Hetbloedkleurt jewarmehuiddanookrood.

Rodebloedcellen

Derodebloedcellenveroorzakenderodekleurvanhetbloed.Rodebloedcellenlevenongeveervier maandenenwordendanvervangen.Jelichaammaaktelkeseconde2,5miljoennieuwebloedcellen! Derodekleurwordtveroorzaaktdoorhemoglobine.Hemoglobineisijzerhoudend.Hieraanwordt zuurstof(O2)gekoppeld,zodatditvervoerdkanworden.Zowordtdezuurstofdiejenodighebt, meegevoerddoorhetbloed.BijmensendierokenwordendeplekkenvoordebindingvanO2aan hemoglobinebezetgehoudendoorkoolmonoxide(CO).Daardoorkanminderzuurstofgetransporteerd worden.

IemandmeteengoeduithoudingsvermogenkanveelO2vervoeren.Inhetbloedvaniemanddierookt, kandusveelminderO2vervoerdworden.Rokenisdusnadeligvoorjeuithoudingsvermogen.

Wittebloedcellen

Injebloedzittenookwittebloedcellen.Dezezijngroterdanderodebloedcellen.Jehebtveelmeer rodedanwittebloedcellen.Wittebloedcellenbeschermenonslichaamtegenindringerszoalsbacteriën enmakendezeonschadelijk.

Bloedplaatjes

Bloedplaatjeszijndeallerkleinstebloeddeeltjesenhelpenbijdegenezingvaneenwond.Bloedplaatjes zorgenervoordatdewondstoptmetbloedenendaterzicheenkorstjevormt.

Destofwisseling

Destofwisselingisdeverzamelnaamvooralleprocessendieinhetlichaamplaatsvinden.Enzymenen hormonencontrolerendechemischeprocessendievoedselomzettenindevoedingsstoffen.

• Enzymenzorgenvoordeomzettingvanvoedselindenoodzakelijkestoffenvoordelichaamscellen.

• Hormonenzijnnodigvoordegroeiendeenergievoorraad.Deenergiewordtgebruiktvoor spieractiviteitenenvoordebrandstofvoorhetlichaam.

Koolhydraten

Veelenergiekomtvrijdoordeomzettingvankoolhydrateninsuikers.Demeestvoorkomendesuikers zijnglucose,fructoseengalactose.Dezesuikerswordenviahetbloednaardelevergebracht,diede suikersomzetinglucose.Glucoselevertdeenergievoordecellen.

Vetten

Vetiseenvoedingsstofdiezitinbijvoorbeeldhalvarine,olie,vlees,kaaseninkoek,snacksensauzen. Vetisaltijdeenmengselvanvetzuren.Vetisookeenbronvanenergie.Erbestaatonverzadigden verzadigdvet.Vetinvoedingsmiddelenbestaataltijduiteencombinatievanbeide.Hetvervangenvan verzadigdvetdooronverzadigdvetverlaagthetLDL-cholesterol.EentehoogLDL-cholesterolisniet goedvoordebloedvatenenkanleidentothart-envaatziekten.Omdekansophart-envaatziektente verlagen,ishetdusvanbelangproductenmetveelverzadigdvettevervangendoorproductenmet veelonverzadigdvet.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Eiwitten

Eiwittenenvettenzorgenvooraldeopbouwvandelichaamscellen.Alserweinigkoolhydrateninhet voedselzitten,zorgenzeookvoordeenergievoorraad.Eiwittenwordenomgezetinaminozuren,die weernodigzijnvoordegroeienvoorhetopgangbrengenvandestofwisselingindecellen.

1.14Voedingengezondheid

Eenmedewerkersportenrecreatiemoeteenenanderwetenvanderelatievoeding,presterenen gezondheid.Datisnoodzakelijkomgoedevoedingstipstekunnengeven.Maarookomhetgoede voorbeeldtekunnengeven.Sportersofgastenzoudenvreemdopkijkenalsjijeenactiviteitnietkunt volhoudenomdatjenietgoedgegetenhebt.

Eenervarensporterweetmeestalwelwatgoedevoedingisomoptimaaltekunnenpresteren.Een beginnendesporterweetdaarvaaknognietzoveelvanaf.Ookbijrecreatieactiviteitenvraagjesoms tochfikselichamelijkeprestatiesvangasten.Jijassisteertenbegeleidt,dusjijhebtdiekennisookin huis.Daardoorbenjeinstaathetvoedingspatroontebesprekeneneventueeltipstegevenvoor aanpassingen.

Hetlichaamiseenbouwwerkvancellen,botten, spieren,organen,hormonen,zenuwen,zintuigen enbloed.Ervindenallerleiprocesseninhet lichaamplaats.Voedselwordtomgezetinenergie ennoodzakelijkesappenenstoffenomhet lichaamgezondtehouden.Datisdestofwisseling.

Hetlichaamfunctioneertnietgoedzonder voedingsstoffenalseiwitten,koolhydratenen vetten.Dezeleverendeenergieomlichaamen geestgoedtelatenwerken.Eiwittenzijnooknodig voordegroei(bouwstof)endeaanmaakvan nieuwecellen.

Richtlijnenvooreengezondvoedingspatroon staanindeSchijfvanVijf.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/female-cyclist-wearing-cycling-kit-holding-2285717505 Voedselwordtomgezetinenergie.

SchijfvanVijf.

Opdracht133 Voedingsstoffen

a. Bekijkdefoto's.

b. Schrijfonderiederefotowelkevoedingsstofditvoedselvoorallevert.Zoekditeventueelopopde websitevanhetVoedingscentrum.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht134 Voedingscentrum

ZoekvoorjezelfuitwatvoorjougezondetenisvolgensdeSchijfvanVijf.Gahiervoornaardewebsite vanhetVoedingscentrum.Vuldegegevensinbij ‘Hoeveelenwatkunjeeten?’

Maakeenprintvandeuitkomst.

Omgoedtekunnenfunctionerenheeft

hetlichaamenergienodig.Dezeenergie wordtinvoedingstermenuitgedruktin calorieën.

Dekunstisomnetzoveelenergie

binnentekrijgenalsjeverbruiktvoorde stofwisselingendeinspanningendieje verricht.De energiebalans isook belangrijkvooreengezond lichaamsgewicht.Wathetidealegewicht vooreenpersoonis,kunjenietzomaar vaststellen.

Eetmetervoordeenergiebalans.

Eetjemeerdanjevoorjestofwisseling eninspanningennodighebt,danhoud jeenergieover.Dezeenergiewordtin devormvanvetopgeslagen.Jekomt aan.Verrichtjezwareinspanningen,bijvoorbeelddoorhetleverenvaneensportprestatie,danhebje meerenergie,dusmeervoeding,nodig.Zoujenietvoldoendeeten,danvaljeaf.Datkansomsook preciesdebedoelingzijn.Wanneerjeevenveelenergiebinnenkrijgtalsjeverbruikt,spreekjevaneen goedeenergiebalans.Hetlichaamsgewichtisdegraadmetervooreengoedeenergiebalans.

Hetzalduidelijkzijn.Jehebtalsmedewerkersportenrecreatiekennisvanvoedingenenergiebalans nodigomdejuistebegeleidingengoedevoedingstipstekunnengeven.Sportscholen,sportclubsen wijkcentrabiedensteedsvakercursussenaanwaarbijbewegenincombinatiemetover-ofondergewicht centraalstaan.

Opdracht135 Energiebalans

a. Noteerwatjijgemiddeldperdageet.Noteerditperonderdeelvandeschijfvanvijf.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Ganaardewebsiteenvuljouwgegevensin.Vergelijkdeuitkomstmetwatjijperdageet.Eetje meerofminder?Eetjevoldoendegezondevoeding?Noteerjeconclusies.

c. EerderhebjejeBMIuitgerekend.Vuldiein.Weetjehetnietmeer?BerekenjeBMIdanopnieuwvia desitevanhetVoedingscentrum.

d. BekijknujeBMIenjeconclusiesuitopdrachtb.Zoujedagelijksmeerofmindervoedingmoeten gebruiken?

e. Bespreekdeantwoordenopdezevragenmeteenmedestudent.

Recreatiefsportenhoudtindatjewandelt,fietst,een(team)sportofspelbeoefentwaarbijjematig intensiefbeweegt.Beweging,gezelligheidenontspanningstaanvoorop.Inprincipeiseengezond eetpatroonvolgensdeSchijfvanVijfvoldoendebasisomdeactiviteitvoltehouden.

Energieaanvullen

Bijhetsporten,ookoprecreatiefniveau,spreekjejeenergievoorraadaan.Jeverbruiktcalorieën.Om tevoorkomendatdeenergievoorraadopraakt,zorgjeoptijdvoorvoldoendeaanvulling.Jeeeten drinktdusopdegoedemomenteniets.Daarmeevoorkomjededipvaneenplotselingehongeraanval enslapte.

Tips

• Gebruikeengoedemaaltijden0,5litervocht,nietlaterdan2tot3uurvoordeactiviteit.

• Luktdatniet,eetdaneenkleinemaaltijdopeentijdstipvoordeactiviteit.

• Gebruikvlakvoordeactiviteiten/ofindepauzeeenkleinesnack.

• Sportnietopeenlegemaag.

• Drinkvoldoendevoor,naentijdensdeactiviteit.

Ditzijnnatuurlijkalgemenetips.Zegeldennietaltijdautomatischvoorjouzelfenvooriederesporter oppreciesdezelfdemanier.Zekernietbijrecreatieveactiviteiten.Eenenanderisookafhankelijkvan persoonlijkelichamelijkegesteldheidengezondheid.Dieisbijjouendewillekeurigesportersvaak heelverschillend.

Noodzakelijkevoeding

Houdrekeningmetvoedinginrelatietotdeactiviteitendesporters.Datiseenvastonderdeelvande voorbereidingeninhetrecreatieprogramma.Jeeigenbehoefteaannoodzakelijkevoedingvoorde activiteitkaneengoedegraadmeterzijn.Begeleidjeeenrecreatievesport-ofspelactiviteit,danmoet jezorgendaterwatnoodvoorradenindebuurtzijn,zoals:

• drinken,omuitdrogingtevoorkomen

• fruit(eventueeldruivensuiker)omsneldevoorraadkoolhydratenaantevullen.

Andereomstandigheden

Houdindevoorbereidingvandeactiviteitookrekeningmetdetemperatuur,deweersomstandigheden endeplaatsvandeactiviteit.Omwelkemateenintensiteitvansporthetookgaat,nadeinspanning ishetaltijdverstandigietstedrinkenenietsteetendatkoolhydrateneneiwittenbevat.Datbevordert hetsnelleherstelvandeenergievoorraadenspiermassa.Datgeldtvoorjouzelfenvooriederesporter.

Opdracht136 Eetpatroon

Gebruikbijhetbeantwoordenvandevrageneventueelhetinternet.

a. Zelfonderzoek:noteerdriedagenlangzozorgvuldigmogelijkwatjeeetofgegetenhebt.Noteerook hettijdstipendeactiviteitvandatmoment.

Dag1:

Opmerkingen: Activiteit: Tijdstip: Voedsel:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Dag2:

Opmerkingen: Activiteit: Tijdstip: Voedsel:

Dag3: Opmerkingen: Activiteit: Tijdstip: Voedsel:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Vindjeditvoorjezelfeengezondvoedingspatroon?Legjeantwoorduit.

c. Welkeinvloedheeftditvoedingspatroonopjeenergiebalans?

d. Isditvoedingspatrooneengoedvoorbeeldvoordesportersofgastendiejijbegeleidt?Legje antwoorduit.

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Iemanddieintensieftrainteneengoedeprestatiewillevereninzijnofhaarsportdenktooknaover goedevoeding.Eengoede,gezondeenuitgekiendevoedinghelptjedetrainingvoltehouden.Zokun jeophetgewensteniveaupresteren.EtenvolgensdeSchijfvanVijfishierbijaltijdeengoedebasis!

Bijintensievesportbeoefeningkaneenaanvullingopvoedingsstoffennodigzijn.Ditkanindevorm van:

• extrakoolhydraten,omdeenergievoorraadoppeiltehoudenenlangdurigtekunnenpresteren. Denkaanconditie-enduursportenalsschaatsen,duurloop,langeafstandzwemmen.Daarbijverbrandt iemandlangeretijdveelcalorieën.Datgaattenkostevandevoorraad.Methetoptijdnuttigenvan extrakoolhydratenvuljedevoorraadsnelaan.

• extraeiwitten,voordeopbouwenhetsnellereherstelvanspierweefsel.Denkaankrachtsporten alsgewichtheffen,bodybuilding,turndisciplines.Dezesportenvrageninkortetijdgrotespierkracht endoeneengrootberoepopdespierfuncties.Erzijnextraeiwittennodigomdeopbouwvan spierweefselteondersteunenenbeschadigingentevoorkomenofongedaantemaken.

Zoalservoorelkesporttrainingsschema'szijn,zoiserookeentoegepastvoedingsschemaontwikkeld voorbijnaelkesport.

Adviseren

Hetgevenvangoedevoedingstipsenadviezenhoortbijhettakenpakketvandemedewerkersporten recreatie.Iederfitnesscentrum,elkesportschool,atletiekvereniging,voetbalclub,zwemclub,schaatsclub, wielerclubenzovoortheeftdezekennisinhuis.Datmaakthetgevenvaneengoedadviesopdeze plekkenrelatiefgemakkelijk.Jegaatuitvanjeeigenervaringenendealgemeneadviezenliggenklaar.

Begeleidjesportersofgroepeninlosserverband,bijvoorbeeldeengroeptrimmersdieopeigeninitiatief isgaansporten,danvraagtdatmeerkennisvanjou.Datgeldtookvoorsportieveactiviteitendiejein derecreatievesfeerbegeleidt.

Eenvoedingsadviesvoorkrachtsport.

Eenvoedingsadviesvoorduursport.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Voedingengezondheid.

Opdracht137 Sportenenvoeding

a. Leguitwaaromeenduursportervooralvoldoendekoolhydratenmoetetenvoorhetsporten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Leguitwaaromeenkrachtsportervooralmoetzorgenvooreiwitrijkevoeding.

Opdracht138 A-team

Gebruikbijhetbeantwoordenvandevrageneventueelhetinternet.

Pinkstervoetbaltoernooi

JebegeleidthetA-teamvandevoetbalclubnaareenpinkstervoetbaltoernooi.Teamenleiding overnachtenintentenopeencamping.Dejongensspelendeeerstedageenwedstrijdom11.00,daarna eentjeom16.00uurenom19.30uurspelenzijhunlaatstewedstrijdvandiedag.Dewedstrijdtijden opdetweededagzijnafhankelijkvandeeersteresultaten,maardeeerstewedstrijdisnietvroegerdan 10.00uur.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Stelsamenmeteenofmeermedestudentenhetvoedingsschemavoordetweedagenop.

• Noteerdesamenstellingvandemaaltijden.

• Noteerinhetschemaookdetijdenvanhetontbijt,delunchenhetavondeten.

Tijd/soortmaaltijd

Samenstellingmaaltijd

COPYRIGHTBOOM

b. Laathetschemacontrolerendoordedocentofjestagebegeleider.

c. Watiszijnoordeeloverdeinvullingvanhetschemawatbetreftdeetenstijden?

d. Watiszijnoordeeloverdesamenstellingvandemaaltijden?

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Waargajeeenvolgendekeerzekerrekeningmeehouden?

f. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Devoedingsstoffendienodigzijnvooreenoptimalesportprestatievariërenpersoortsport.Bijduursport hebjevooralkoolhydratennodig.Bijkrachttraininghebjevooraleiwittennodig.Dehoeveelheid voedingisafhankelijkvandeintensiteitendesoortsport.Ookanderemotievenkunnenmeespelen, afvallenbijvoorbeeld.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Bijintensiefsportengebruikjemeercalorieëndanwanneerjematigintensiefbeweegt.Daarstemje devoedselinnameopaf.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kilocalorieën

Deenergiedieonslichaamnodigheeft,drukkenweuitinkilocalorieën(kcal).Hetcalorieverbruikhangt nietalleenafvandearbeiddiejeverricht,maarookvandegrootteenzwaartevanjelichaam.

• 1geiwit=4kcal

• 1gvet=9kcal

• 1gkoolhydraten=4kcal.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Ophetetiketvaneenproductkunjelezenhoeveelkilocalorieënper100gramervanjebinnenkrijgt. Zolangje ‘opgewichtblijft’,doejehetgoed.Jekrijgtpreciesgenoegkilocalorieënbinnen,nietteveel ennietteweinig.Wanneerjezwaarderwordtofjuistafvalt,isersprakevanonbalanstussenvoeding enbeweging.Jemoetdanofmeerofmindergaaneten,ofmeerofmindergaanbewegen.

Hongerklop

Vooraltijdensduursportenkanhetvoorkomendatiemandopeenszweterig,trillerig,duizelig,boosof flauwwordt.Datnoemjegeeuwhonger,ofhongerklop.Hongerklopvoorkomjemeteengrote startvoorraadkoolhydraten,diejetijdenshetsportenoppeilhoudt.Ditkunjedoendooraleenpaar dagenvoorde ‘groteprestatie’ eenvoorraadtemaken.Hetlichaamslaatdekoolhydratendanopin delever.Hiervooriseenvoedingnodigmetzoveelmogelijkkoolhydraatrijkevoedingsmiddelen,zoals broodenanderegraanproducten,rijst,pasta’salsmacaronienspaghettienpeulvruchten.

Tijdensdeinspanningvanhetsportenishetdekunstdeverbrandingvankoolhydratenvanafhetbegin tecombinerenmetvetten.Danspaarjekoolhydraten.Ditkunjedoendoorniettehardvanstapelte lopenendesportprestatierustigtebeginnen.Zostimuleerjeookdevetverbranding.

Tijdenshetsportenishetbelangrijkteblijvendrinken.Hetleegrakenvandeglycogeenvoorraadwordt uitgestelddoorkoolhydraatrijketussendoortjes,zoalsfruit(eenbanaanisgemakkelijkenbevatveel koolhydraten),biscuitsensnoep,koolhydraatrijkedrankenenhalfvloeibarevoeding,brood(krentenbol), ontbijtkoek.Eenklontjesuikerofdruivensuikerhelpenook,maarslechtsvoorkorteduur.

Bron:http://www.lichaamsoefeningen.nl/tips-informatie/gezonde-voeding/de-hongerklop/

1.15Bewegenengezondheid

Bewegen,maarookrecreëren,kaneenpositievebijdrageleverenaandegezondheid.Dezepositieve effectenzienweopalledriedegezondheidsgebieden:lichamelijk,geestelijkensociaal-maatschappelijk. Wenoemenenkelepositievelichamelijkeeffectenalsgevolgvanregelmatigbewegen:

• Dekansophart-envaatziektenvermindert.

• Deconditieenkrachtverbeteren.

• Deweerstandtegenziektesverbetert.

Veelmensenervarenbewegenenrecreërenookalseenvormvangeestelijkeontspanning.Zewillen hunsportbeoefeningvoorgeengoudmissen.Zokansamenmetanderensporten,bewegenofrecreëren heelgezelligzijnenzorgthetvoordenodigeontspanning.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/family-kayaking-makes-selfie-384999205

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/group-man-women-during-hiking-excursion-118086229

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/school-kid-boy-playing-mini-golf-2008218656

Bewegenenrecreërenbevorderendelichamelijke,geestelijkeenmaatschappelijkegezondheid.

Voorsommigemensenisbewegenenrecreërendeenigemanierwaaropzecontacthebbenmetandere mensen.Mensenontmoetenbijsportenrecreatieanderemensendievaakeentotaalander sociaal-maatschappelijklevenhebben.Bijsportuurtjesvoorouderenziejedanookdaterveelbijgepraat wordt.Daarmoetjealsmedewerkersportenrecreatierekeningmeehoudenenergewoonafentoe tijdvoorinruimen.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/senior-man-woman-high-fiving-gym-2311858571 Socialecontactenonderhoudentijdenssportenrecreatie.

Sportkanechterooknegatieveeffectenopdegezondheidhebben.Hetduidelijkstzijndenegatieve effectenvansportoponzelichamelijkegezondheid.Sporterskunnengeblesseerdofzelfsinvalide raken.Demeestextremevoorbeeldenvannegatieveeffectenvansportopdelichamelijkegezondheid zijndesterfgevallentijdensdesportbeoefening.

DeoverheidzietgraagdatNederlandershun leefstijl verbeteren,maardatvaltnietmee.Ondanksde miljoeneneuro’svoordeanti-alcoholreclame,blijkenveelmensennogsteedsteveelentevroegalcohol tedrinken.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Leefstijl.

Opdracht139 Bewegenenlichamelijkegezondheid

"Bewegen,maarookrecreëren,kunneneenpositievebijdrageleverenaandelichamelijkgezondheid."

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Welkepositievebijdragekunjeverwachten?

"Sportkanechterooknegatieveeffectenopdelichamelijkegezondheidhebben."

b. Welkenegatieveeffectenkunnenontstaan?

c. Vergelijkjeantwoordenmeteenofmeerderemedestudenten.

Opdracht140 Bewegenengeestelijkegezondheid

"Bewegen,maarookrecreëren,kunneneenpositievebijdrageleverenaandegeestelijkegezondheid."

a. Welkepositievebijdragekanbewegenopdegeestelijkegezondheidhebben?

"Sportkanechterooknegatieveeffectenopdegeestelijkegezondheidhebben."

b. Welkenegatieveeffectenopdegeestelijkegezondheidkunnenontstaan?

c. Vergelijkjeantwoordenmeteenofmeerderemedestudenten.

Opdracht141 Bewegenensociaal-maatschappelijkegezondheid

"Bewegen,maarookrecreëren,kunneneenpositievebijdrageleverenaandesociaal-maatschappelijke gezondheid."

a. Welkepositievebijdragekunjevanbewegenopdesociaal-maatschappelijkegezondheidverwachten?

"Sportkanechterooknegatieveeffectenopdesociaal-maatschappelijkegezondheidhebben."

b. Welkenegatieveeffectenopdesociaal-maatschappelijkegezondheidkunnenontstaan?

c. Vergelijkjeantwoordenmeteenofmeerderemedestudenten.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Volgensdebeweegrichtlijnenmoetenvolwassenenwekelijkstenminstetweeeneenhalfuurmatigof zwaarintensiefbewegenenkinderendagelijksminstenseenuur.Ookwordenvoorbeidegroepen spier-enbotversterkendeactiviteitenaanbevolen.Kinderenminimaaldriekeerperweekenvolwassenen minimaaltweekeerperweek.Ditallesverlaagthetrisicoopchronischeziektenalssuikerziekte,hartenvaatziektenendepressievesymptomen.Ookwordthetrisicoopbotbreukenverlaagd.Bijouderen wordendespier-enbotversterkendeactiviteitengecombineerdmetbalansoefeningenenwordtde intensiteitbeperkttotmatigintensiefbewegen.

Bron:www.gezondheidsraad.nl

Veelmensenhalengelukkigdebewegingsrichtlijnen,omdatzesporten.

Bekijkhetfilmpjevoormeeruitlegeninformatie.

Opdracht142 Beweegrichtlijnen

a. Noteerdebeweegrichtlijnendievoorjougeldenindevolgendetabelengeefaanofjeeraanvoldoet:

Bewegingsrichtlijn

Voldoeikeraan?

b. Houeenweekbijofjeaandebeweegrichtlijnenvoldoet.Noteereerstdebeweegrichtlijndievoor jougeldt.Noteervervolgensiederedagofjeaanderichtlijnvoldoet.Geefookaanwaarhetbewegen uitbestond.

Beweegrichtlijn

Dithebikgedaan:

c. Beweegjegenoeg?

COPYRIGHTBOOM

d. Noteereventueleverbeterpuntenvoorjezelf.

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.

Opdracht143 Bewegenbevorderen

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Waaromdenkjedathetbewegenenspelenvankinderenopschoolbevorderdwordt?

c. Watgeldtalsbeweegrichtlijnvoorkinderen?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Watkunjedoenopschoolenophetschoolplein?

e. Hoekunjehetspelenenbewegenbuitenschoolbevorderen?

f. Watkunjedoenomervoortezorgendatergeennegatievegevolgen(blessures,ruzies)tijdenshet bewegenenspelenontstaan?

Opdracht144 'Vlaaiofzweet'

Geenwarming-up

SanderismedewerkersportenrecreatiebijsportcentrumRacketOutdoor.Hetsportcentrumbeschikt overtennisbanen,squashbanen,eensporthalmetbadmintonvelden,eenfitnesscentrum.De klimaccommodatievindtSandereigenlijkhetmooistedeelvanhetcentrum.Daarwerkthijhetliefst. Ookisereengroothorecadeel.

VandaagbegeleidtSandereengroepvolwassenenbijhetbadminton.Vijfjaargeledenisdegroep begonnen.SportcentrumRacketOutdoorhaddestijdseenactieomgezondbewegenenhetbadminton tepromoten.Degroepkendeelkaarniet,maarisheelhechtgeworden.Niemandslaateentraining over!Hansisdesfeermakervandegroep.Zijndokterhadhemgeadviseerdomtegaansporten.Eigenlijk vondHanssportenheelvervelend,maarnaeenpaartrainingenwerdhetleukerenleuker.Degroep verzameltaltijdinhetsportcafé. ‘Zeg,Sander’,roeptHanswanneerSanderbinnenkomt. ‘Jedenkttoch nietdatweonsvandaaginhetzweetgaanwerken?Komzitten.Dewarming-upslaanwevandaagover. Wehebbenvlaaimeegenomen.Hetisvandaagvijfjaargeledendatweallemaalbegonnenzijn.Weet jenog?’

a. Stel,jebentSander.Slajedewarming-upover?Waaromwelofwaaromniet?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Welkeredenenkunnendesportersuitdebadmintongroephebbenomtesporten?

c. Hoezouhetkomendatdesportersgeentrainingoverslaan?

d. Bespreekjeantwoordenmeteenmedestudentofineengroepje.

Demanierwaaropjeleeft,bepaaltvooreengrootdeeljelichamelijkeconditieengezondheid.Erzijn verschillendeleefstijlfactorendiedegezondheidbeïnvloeden.Naastheteventuelegebruikvan genotmiddelenzoalsalcoholensigarettenzijnvoedingenbewegendebelangrijkste.

Alsmedewerkersportenrecreatieishetjouwtaakommensenaantesporenomtebewegenenzoeen gezondeleefstijltebevorderen.Datkunjepasgoeddoenalsjezelfvoldoendebeweegtenereen gezondeleefstijlopnahoudt.Jehebteenvoorbeeldfunctie,ookalsjeassisteertenbegeleidt.

Gezondeleefstijlensport

Werkjeineensportcentrumofbijeensportvereniging,danisdesportactiviteithetuitgangspunt.Ook deprestatiedoelenzijndanbekend.Jerichtjeindebegeleidingdanvooralopeengoedemaniervan sportenmetaandachtvoorhetlichamelijkeengeestelijkewelzijnenhetvoorkomenvanonveilige situaties.

Gezondeleefstijlenrecreatie

Werkjeinderecreatiesector,danzorgjezelfvooreenaanbodvanactiviteitendieuitnodigentot bewegen.Denkaaneenwandeltocht,fietstocht,spelcircuit,dansfeestenzovoort.Denadrukligtin dezegevallenmeeropplezier,ontspanningengezelligheiddanopprestatiesophoogniveau.Depraktijk leertdatgastengraagentrouwdeelnemenaansportieve-recreatieveactiviteiten.

Prestatieniveau

Jebepaaltvoordeactiviteitwelkprestatieniveaujesporterofgastwilofkanbereiken.Bijhetvaststellen hiervanhebjeeenantwoordnodigopvragenals:

• Gaathetomhetbeoefenenvaneensportofhetdeelnemenaaneenrecreatieactiviteit?

• Watishetdoelvandezeactiviteit:eensportprestatieofeenrecreatieveprestatie?

• Watiseenhaalbareenverstandiggekozenuitdagingbinnendeprestatie?

• Watisdeleeftijdvanjesporterofgast?

• Isdesporterofgasteengeoefendsporterofeenbeginner?

• Gaathetomeenindividueleofgroepsactiviteit?

• Spelenlichamelijkefactoreneenrol?Denkaanrevalidatieofbeperking.

• Pastdeuitgangsituatievaniederindividubijdievandegemiddeldesporter?

• Hoebereidjejevooroponvoorzieneomstandigheden?

Gezondheidsgebieden

Gezondleveniseenkwestievandingendoendiegoedzijnvoorlichaamengeestenvooraldingen latendiehieropeenslechteinvloedhebben.Jekunteenonderscheidmakentussen:

• lichamelijkegezondheid(goedeconditie,voorkomenvanziekten,presteren)

• geestelijkegezondheid(afreageren,ontspannen,mentaalweerbaardoorsport)

• sociaal-maatschappelijkegezondheid(socialecontacten,gezelligheid,teambuilding).

Dezedriegebiedenzijnminofmeeronlosmakelijkmetelkaarverbonden.Recreatieensportkunnen eenbelangrijkinstrumentzijnomdezesamenteverwezenlijken.

Uitgangspuntvoorgezondbewegenisdatdoordebeweging:

• hethartietssnellergaatkloppen,zonderopholteslaan

• deademhalingintenserwordt,zonderbuitenademteraken

• spierenengewrichtennietoverbelastworden.

Teweinigbewegingkanproblemenmetdegezondheidveroorzaken,bijvoorbeeldovergewicht,een slechteconditie,stofwisselingsproblemeneneenverhoogdekansophart-envaatziektenofdiabetes.

Overbelasting.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Overmatig,teplotseling,telangofteintensiefbewegenkanookeengezondheidsrisicoopleveren. Spierenenorganenkunnendandeplotselingeoveractiviteitnietverwerkenenrakenoverbelast.

Regelmatigbewegen

Regelmatigbewegen:

• zorgtdatjefitwordtenblijft

• verbetertenonderhoudtjeconditie

• maaktspierenengewrichtensoepelensterk

• gaatbotontkalkingtegen

• verlaagtdebloeddrukofhoudtdezeoppeil

• bevordertademhaling,bloedsomloopenstofwisseling

• ondersteuntafvallenofopeengoedgewichtteblijven

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• helptziektentevoorkomen,bijvoorbeeldhart-envaatziektenendiabetes

• vermindertklachtenbijstress,depressieofouderdom

• iseenprettigtijdverdrijfengeeftgelegenheidtotsocialecontacten.

Normaalgesprokenishethelemaalgeenprobleemalsiemandtijdenshetbewegenietsteveelvan zichzelfvraagt.Datkanookeengoedepersoonlijkeuitdagingzijn.Hetbevordertvaakdealgehele fitheideneengoedeconditie.Bovendiengeeftheteengoedentevredengevoelomgoed,ofnetiets betertepresteren.Datervaarjezelfookregelmatigalsjeweerietsbeterbentgewordenineensport ofalsjeconditieweerverbetert.

Somsstaatgezondheidofconditieiemandindeweg.Debewegingsdrangisdangroterdande lichamelijkemogelijkheden.Indiegevallenhoudjeeventuelesignalenvanoverbelastingindegaten enbespreekjejouwbezorgdheidmetjeleidinggevendeofmetdesporterzelf.

Lichamelijkesymptomenofsignalenvanverkeerdofteintensbewegen

• pijnlijkespierenengewrichten

• extremehartkloppingen

• buitenademrakenofhyperventileren

• roodaanlopen,ofjuistbleekwegtrekken

• misselijkworden

• flauwworden.

Signalenvanniet-lichamelijkeaard

• Wordtiemandboosofgefrustreerd?

• Geeftiemandaandathetleukisomzobezigtezijn?

• Doetiemandactiefmee?

• Isiemandregelmatigafwezig?

• Isduidelijkdatiemandzichongemakkelijkofongelukkigvoelt?

• Zoektiemandtoenaderingtotanderen?

• Zoekenanderentoenadering?

Opdracht145 Leefstijl

Natuurlijkweetjijhoejeleeft.Maarhetzelfbeseffenendaarconclusiesaanverbindenismisschien eenanderverhaal.

a. Doede'leefstijltest'.Watvindjevandeuitslag?Leefjegezondofkandatbeter?Lichtjeantwoord toe.

b. Watkunjijdaaraandoen?Ofnogbelangrijker:watwiljijdaaraandoen?

DeGezondheidsraadheeftaandeministervanVWS(Volksgezondheid,WelzijnenSport)advies uitgebrachtoverbeweegrichtlijnen.Dezerichtlijnenzijngebaseerdopeenuitgebreideanalysevanal hetbestaandeonderzoeknaardegezondheidseffectenvanbewegen.Opbasisvandegevonden resultatenzijndevolgendebeweegrichtlijnenopgesteld.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM

Debeweegrichtlijnenvoorvolwassenenenouderen

Debeweegrichtlijnvoorvolwassenenenouderenisalsvolgt:

• Bewegenisgoed,meerbewegenisbeter.

• Doeminstens150minutenperweekaanmatigintensieveinspanning,verspreidoverdiversedagen. Langer,vakeren/ofintensieverbewegengeeftextragezondheidsvoordeel.

• Doeminstenstweemaalperweekspier-enbotversterkendeactiviteiten,voorouderengecombineerd metbalansoefeningen.

• En:voorkomveelstilzitten.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Voorouderengeldendezelfdebeweegrichtlijnenalsvoorvolwassenen.Maaraangevuldmet balansoefeningen.Eengoedebalanszorgtervoordatjejeevenwichtmakkelijkerhoudtenmindersnel valt.Balansoefeningenzijnoefeningengerichtophetverbeterenvanjeevenwichtterwijljestaatof beweegt,zoalsopéénbeenstaan,voetvoorvoetovereenlijnlopenofeenvoorwerpvandegrond oprapen.Maardenkookaanactiviteitenalsyoga,ballet,pilates,ofturnen.

Debeweegrichtlijnenvoorkinderen

Voorkinderenvan4tot18jaargeldtdevolgendebeweegrichtlijn:

• Bewegenisgoed,meerbewegenisbeter.

• Doeminstenselkedageenuuraanmatigintensieveinspanning.Langer,vakeren/ofintensiever bewegengeeftextragezondheidsvoordeel.

• Doeminstensdriemaalperweekspier-enbotversterkendeactiviteiten.

• En:voorkomveelstilzitten.

Beweegrichtlijnen.

Opdracht146 Weekoverzicht

a. Gaeensnahoeveeljijbeweegtperdag.Zetdatineenweekoverzicht.Noteerookofhetgaatom licht,matigofzwaarintensiefbewegenofsporten.

Dag

Ma

Di Wo Do

Vr Za Zo

Beweging(tijd)

b. Voldoejeaandebeweegrichtlijnvoorjouwleeftijd?

c. Watzoujeandersen/ofmeermoetenofkunnendoen?

Intensiteit(licht,matigofzwaar)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Benjijzelfalsbegeleidereenvoorbeeldvoorjesportersofgasten?Lichtjeantwoordtoe.

e. Stel,jebentdebegeleidervanjezelf:welkadvieszoujedangeven?

Opdracht147 Bewegenvolgensdenorm

Jehebtzojuistjezelfeenadviesuitgebracht.Verwerkditadviesineenbewegingsschemadatvoldoet aandebeweegrichtlijnen.Inhetvolgendeschemazijneenpaarvoorbeeldeningevuld.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

a. Ontwikkelnueenbewegingsschemavaneenweekvoorjezelf.Zorgdatjejeaanjeeigenschema kunthouden.Plandebewegingdusoprealistischetijdenin.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Voldoejeaandenorm?Watvondjevanhetbeweegschema?Gajeeenanderbeweegschema hanteren?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht148 Flyerenfilm

Bewegingsprogramma

Stel,jebentstagiairopdesportschool.Inhetkadervanhetproject ‘HeelNederlandgaatbewegen' heeftdegemeentejouwsportschoolbenaderd.Devraagisofdesportschooleenbewegingsprogramma wilopzettenvoorvrouwenenmannenindeleeftijdvan20tot50jaar.Desportschoolheefteenleuk programmaontwikkeld.

• Bewegenopmuziekvoormannen,iederedinsdagvan11.00uurtot12.30uur.

• Bewegenopmuziekvoorvrouwen,iederewoensdagvan09.30uurtot11.00uur.

• Sport-enspeluur,iederedonderdagavondvan19.30uurtot20.30uur.

Deleidinggevendegeeftjoudeopdrachteenflyerteontwerpen.Deflyerwordtverspreidindewijk. Opdeflyerkondigjenietalleenhetprogrammaaan.Devoornaamsteinformatieopdeflyermoethet belangvanbewegenvoordegezondheidzijn.

a. Maakdeflyer.Zorgdatjeminstensvijfgezondheidsaspectenbenoemt.Maakereenuitnodigende oproepvan.

Jevindtdeopdrachtzobelangrijkdatjeersamenmeteenmedestudentookeenfilmpjevanbesluit temaken.

b. Bedenksamenmetjemedestudentdeopzetvanhetfilmpje.Maakdaarnahetfilmpje.

c. Bespreekdeflyerenhetfilmpjemetenkelemedestudenten.Watvondenzeervan?Noteerde feedbackdiejulliehebbengekregen.

Opdracht149 Onderzoek

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmeteenmedestudent.

a. Houdeenkortonderzoekondertweemedestudentenentweedocentenopschool.Vraaginhet onderzoekhetvolgende:

1.Watisdehoeveelheidlichaamsbewegingperdag?

2.Watisdeintensiteitvandebeweging?

3.Watisderedenvoordezematevanlichaamsbeweging?

Vulvooriederepersoondevolgendetabelin.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Naam:

Beweging Dag

Ma Di Wo Do Vr Za

Zo

Conclusie:

Advies:

Naam:

Beweging Dag

Ma Di Wo Do Vr Za

Zo

Reden Intensiteit(licht,matig, zwaar)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Conclusie:

Advies:

Reden Intensiteit(licht,matig, zwaar)

Naam:

Beweging Dag

Ma Di Wo Do Vr Za

Zo

Conclusie:

Advies:

Naam:

Beweging Dag

Ma Di Wo Do Vr Za

Zo

Reden Intensiteit(licht,matig, zwaar)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Conclusie:

Advies:

Reden Intensiteit(licht,matig, zwaar)

b. Vergelijkdeantwoordenmetdebeweegrichtlijnen.Watisjeconclusie?Heeftdepersoonte weinig/voldoende/veellichaamsbeweging?Noteerjeconclusieindetabel.

c. Stelvooriederemedestudentendocentuithetonderzoekeenbeweegadviesop.Gebruikde beweegrichtlijnenalsuitgangspunt.Houdrekeningmetdepersoonlijkesituatieenanderefactoren. Noteerjeadviesindetabel.

d. Bespreekjeadviezenmetdepersonen.Noteerhunreacties.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

e. Jekuntdeuitwerkingvandezeopdrachtinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmet jedocent.Geefbijdeuitwerkingaanwelkebijdragejijaanhetresultaatvandezeopdrachthebt geleverd.

Jekuntjegezondheidpositiefbeïnvloeden,vooraljelichamelijkegezondheid.Wemoetenereen gezondeleefstijlopnahoudendoorbijvoorbeeldnietteroken,verstandigmetalcoholomtegaanen genoegtebewegen.

Roken(envapen)

Intabakzitnicotine.Hetisdenicotinediejeverslaafdmaaktaandesigaret.Daaromgebruikenmensen diestoppenmetrokensomseersteentijdjenicotinepleistersofnicotinekauwgom.Rokerslevenkorter. Rookjijniet,maarjepartnerwel?Danrookjepassiefmee.Nicotineheeftookinvloedopdebloeddruk endehartslag.Beidewordentijdenshetrokenverhoogd.Alsjerookt,hebjeduseengroterekansop hart-envaatziekten.

Tabaksrookbevatookteer.Teertastdeslijmvlieslaagvandelongenaanenleidttotstuglongweefsel. Hetbekenderokershoestjeheeftalsdoeldelongentereinigen.Snellerbuitenademrakenenpiepen bijinspanningzijnookbekendegevolgenvanroken.Veelrokerskrijgenchronischebronchitis.Ookkan erzichlongemfyseemontwikkelen.Delongblaasjesgaandankapot.Rokershebbenbovendieneen groterekansoplongkanker.

Dedampvaneene-sigaretbevatnaastnicotinevaakookandereschadelijkestoffen,zoals propyleenglycol,glycerolenaldehyden.Hetinademenvandezestoffenbijhetvapenkandeluchtwegen irriterenofbeschadigen.

Alcohol

Alcoholbereiktdehersenenviahetbloed.Alsjealcoholdrinkt,voeljeheteffectnaongeveertien minuten.Alsjegoedgegetenhebtduurthetietslangervoordatdealcoholopgenomenis.Drinkjete veel,danloopjerisicoopkortetermijn.Jekuntdenkenaanovergeven,black-outeneen alcoholvergiftiging.

Oplangetermijnkanveeldrinkenleidentotverschillendeziektesenschadeaanallerleiorganen. Alcoholiseenkankerverwekkendestof.Wieteveelalcoholdrinkt,looptmeerkansopbijvoorbeeld eenhogebloeddruk,eenhersenbloeding,leveraandoeningen,orgaanbeschadigingenenverslaving.

Eengeringehoeveelheidalcoholkanhelpenomhart-envaatziektentegentegaan.Geringwilzeggen eenglasperdag.Hetpositieveeffectwordtveroorzaaktdoordatalcohol:

• zorgtvooreentoenamevangezondcholesterol

• hetaanelkaarklevenvanbloedplaatjesremt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Vanaftweeglazenisereenvergrotekansopeenverhoogdebloeddrukengeldtheteffectnietmeer. Volgensverschillendebronnenwegendevoordelenvanheteneglasperdagbovendiennietoptegen derisico'sdiealcoholmetzichmeebrengt.Helemaalgeenalcoholdrinkenisdushetmeestverstandig.

Bronnen:

Opwww.jellinek.nl/informatie-over-alcohol-drugsvindjeinformatie,animatiesentestsoverdewerking vanalcoholenanderedrugsinhetlichaamendehersenen.OpdesitesvanhetTrimbosInstituut: www.rokeninfo.nlenwww.alcoholinfo.nlvindjenaastinhoudelijkeinformatieookcijfermateriaal.

1.16Hygiëneengezondheid

Zorgenvooreenhygiënischeomgevingiseveneenseenvanjouwtakenalsmedewerkersporten recreatie.Doortezorgenvooreengoedehygiëneschepjedevoorwaardenvoorhetwelzijnende gezondheidvanjoualswerknemerenvoorjesportersofgasten.Bijdezetaakhoortdatjezorgtvoor:

• eengoedepersoonlijkehygiëne(schoonlichaam,schonehanden,schonekleding)

• eenopgeruimdeenschonesport-ofrecreatieruimte

• schonekleedruimten,badruimtenentoiletgroepen

• schonetoestellen,materialenenattributen

• goedeventilatievandediverseruimten

• eengoedetemperatuurregeling

• schonereservesportkledingenbad-endouchematerialen,handdoeken.

Eengoedehygiëneisbelangrijkvoordegezondheid,omdatjezo:

• voorkomtdatschadelijke micro-organismen dekanskrijgeniemandziektemaken

• hetwelzijnendeconditievanmensenomgevingverbetertofoppeilhoudt.

Micro-organismenzijnoveralomonsheen.Nietalleenindeluchtenopalleswatwevastpakken,maar ookopeninonslichaam.Micro-organismenzijnnietaltijdschadelijk,integendeel.Erzijnerdie onmisbaarzijnvooreengoedespijsvertering,dusookonmisbaarvooreengoedegezondheid.

Schadelijkemicro-organismenkunneniemandziekmaken.Omdattevoorkomeniseengoedehygiëne noodzakelijk.Eengoedehygiënebestaatuitallemaatregelendiejeneemtomdeomgevingenhet lichaamschoontehoudenenziekteverwekkersgeenkanstegeventegroeienofzichte vermenigvuldigen.

Opdracht150 Hygiëne

Noteerwelkehygiënemaatregelenjedagelijksallemaalneemt.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht151 Corona

a. Leesdevolgendevragenenbekijkdaarnahetfilmpje.Houdpenenpapierbijdehand.

b. Bekijkhetfilmpjeennoteerallegenoemdemaatregelen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

ErisspeciaalaandachtvoordezemaatregeleninverbandmetCorona.

c. Aanwelkemaatregelenhieldjejeal?Legjeantwoorduit.

d. Aanwelkemaatregelengajejeookindetoekomsthouden?Legjeantwoorduit.

Devoornaamstemicro-organismenzijnbacteriën,schimmelsenvirussen.Eenmicro-organismekun jemethetbloteoognietzien.Micro-organismenzittenoveral,bijvoorbeeldopeentafel,aanjekleding enjehanden.Bacteriënenschimmelsdoenveelgoedwerk.Sommigekunnenookziektesveroorzaken.

Ondergunstigeomstandighedenvermeerderendiezichheelsnel.Diegunstigeomstandighedenzijn:

• eenwarmeomgeving(20°Cenhoger)

• eenvochtigeatmosfeer.

Bacteriëleinfectiesenvirusinfecties

Datbetekentdateenruimtewaarjebeweegtensport-jouwwerkplek!-eenidealevoedingsbodemis voordegroeienvermeerderingvanschadelijkebacteriënenschimmels.Voorbeeldenvanbacteriële envirusinfectieszijnwratten,verkoudheid,griep,blaasontsteking,eenhuidwondmetpus, longontsteking.Symptomenvandezebacteriëleenvirusinfectieszijn:

• roodheidopbepaaldeplekken

• zwellingindatgebied

• gloeien

• pijn

• verliesvanfunctie

• moeheidenlusteloosheid

• hogekoortsenkouderillingen.

Bewegenensportenbrengtmetzichmeedatjehetwarmkrijgtendatjegaatzweten.Datzijnideale omstandighedenvoordegroeienvermeerderingvanmicro-organismen.Eenofanderebesmetting ligtdaardoorvoortdurendopdeloer.Datwiljenatuurlijkzoveelmogelijkvoorkomenalsmedewerker sportenrecreatie.Jebenttenslotteverantwoordelijkvoorhetwelzijnvansportersengasten.Vandaar degroteaandachtvooreengoedehygiëne.Jouwtaakisafdoendehygiënischemaatregelentetreffen.

Schimmels

Voorbeeldenvanschimmelinfectieszijnzwemmerseczeem,schimmelnagelsenhuidschimmel. Symptomenvandezesoortinfectieszijn:

• rondeplekkenophetlijf,lichtervanbinnen,roodenschilferigaanderand

• witteschilferingtussendetenenenkloofjes

• jeukendeblaasjes

• grotereblaren,nattehuid

• geleverkleuringenafbrokkelendenagels.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Schimmelinfectieskomenhetmeestvooraandevoeten.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/closeup-barefoot-girl-suffering-athletes-foot-1481987558 Voetschimmel.

Bacteriënenvirussen

Veelbacteriëndoenhunwerkindedarmen.Zijhelpenhierbijdeomzettingvanvoedingsstoffennaar stoffendiedecellenopkunnennemen.Ziektesdiedoorbacteriënveroorzaaktkunnenwordenzijn bijvoorbeeldcholera(ernstigediarree),kinkhoest,legionellaentetanus.

Watvirussenteweegkunnenbrengen,hebbenwerecentmeegemaakt.HetcoronavirusCovid-19bleek nietgewooneenverkoudheidsvirusofeengriepvirus.Hetbleekdodelijkenwekunnenhetalleenmaar bestrijdenmetongekendemaatregelen.Debelangrijkstemaatregelenhaddentemakenmetanderhalve meterafstandhoudenenhygiëne.

COPYRIGHTBOOM

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht152

Micro-organismen

a. GebruikStappenplan-Mindmapmaken.

b. Maakeenmindmapovermicro-organismen.

c. Zijnallemicro-organismenslechtvoorons?Legjeantwoorduit.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

d. Leguithoehetkomtdatdeenepersoonsnellerziekwordtdandeandere.

Opdracht153 Hoesthygiëne

Meteengoedehoesthygiëneprobeerjezoveelmogelijkbesmettingviahoestentevoorkomen.

a. Leesdevolgendevragenenbekijkdewebsite.Houdpenenpapierbijdehand.

b. Watvindjedenuttigstetips?

c. Geefzelfnogtweetips.

Minstenszobelangrijkvoorhetwelzijnendegezondheidvaniedereeniseengoedelichaamshygiëne. Daarmoetiedereenzelfvoorzorgen,denkjemisschien.Endatisnatuurlijkookzo.Tochhebjehierals medewerkersportenrecreatieeentaakin.Alishetmaardoorhetgoedevoorbeeldtegeven.Jebegeleidt sportersindeuitoefeningvanhunsport,datmaaktjemedeverantwoordelijkvoorhunwelzijn.De gebrekkigelichamelijkehygiënevandeenesportermagdegezondheidvaneenandernietindeweg staan.

Daarletjijinjouwrolvanbegeleiderop.Jezorgterallereerstvoordateropjouwlichaamshygiëne nietsaantemerkenis.Jevolgtdevoorgeschrevenrichtlijnenvanhetbedrijf.Jegeeftalsbegeleider richtlijnenaanjesportersofgasten.Volgtiemandderichtlijnennietop,danoverlegjeeventueelmet deleidinggevende,maarjespreekteenpersoondaarwelopaan.

Jezorgtdatje:

• deinvloedvanwarmteenzweetopdegroeivanmicro-organismenkent

• sporterskuntwijzenopderisico'svaneenslechtehygiëne

• tipsenadviezenkuntgevenovergeschiktekledingenschoeisel

• devoorwaardenscheptvooreengoedelichaamshygiënevansporters

• zonodigsportersrespectvolaanspreektopeengebrekaanlichaamshygiëne.

Opdracht154

Eengoedeverzorging

a. Welkemaatregelenneemjijomeriederedaggoedverzorgduittezien,zodaternietsopje lichaamshygiëneaantemerkenis?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Noteerdrievoorbeeldenwaaruitblijktdatdelichaamshygiënevaniemandnietgoedopordeis.

c. Stel,jehebteencollegadieernietzoverzorgduitzietenbijwiedelichaamshygiënenietzogoed opordeis.Watkunjedandoen?

Werknusamenmettweemedestudenten.

d. Kieseenvoorbeeldwaarbijdelichaamshygiënevaneencolleganietopordeis.Bereidjevoorop eengesprekmeteenmedestudentdiejouwcollegaspeelt.Voervervolgenshetgesprekmetje collega.Vraageenderdemedestudentalsobservatorbijhetgesprek.

e. Bespreeksamenhoehetgesprekverliep.Watginggoedenwatkonbeter?Wisseldaarnavanrol. Noteerjeconclusies.

Iederesportbeoefeningsteltandereeisenaandepersoonlijkelichamelijkehygiëne.Naeenflinke wandelingineenrustigtempoiseendouchenietmeteennoodzakelijk.Naeenvoetbalwedstrijdwaarin hardgewerktenveelgezweetis,isdatwelhetgeval.

Algemenerichtlijnendiejevanjezelfeniederesportbeoefenaaropelkniveaukunteisenzijn:

• eenschoonlichaam,schonehandenenharen

• geschiktekledingenschoeisel,schoonenheel

• eigensportmaterialen(mat,beschermendekledingstukken)

• eigenzeep,shampooen(bad)handdoeken

• eensetschoneenhelereservekleding

• voorschriftenvolgenrondkledingenschoenen

• indoorschoenenookalleenindoordragen

• nietmetbuitenschoeneneensportzaalingaan

• wasgelegenhedenentoiletgroepenschoonachterlaten

• deeigenafvalopruimen

• regelsnakomenoveretenswaren,verplichtdouchenenzovoort.

Opdracht155

Persoonlijkehygiëne

Zeteenkruisbijdezinnendiewelietszeggenoverpersoonlijkehygiëneengeefeentoelichtingwaarom jedatvindt.

Eengoedehygiënevereistdatje:

Situatie (bijvoorbeeld)

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Toelichting(bijvoorbeeld)

voordevoetbalwedstrijddoucht

douchtvoorjehetzwembadingaat

Jelichaamschoonhoudt

schonehandenenharenhebt

jehareniederedagwast

schoneenhelesportkledingdraagt

kledingvandemodernstesynthetischestoffen draagt

naintensiefsportendoucht

zorgtvoorzeepenshampoo

jeharenvasthebt

opblotevoetensportineengymzaal

naiederesportactiviteitjeklerenwast

verplichtsportsokkendraagt

voorgeschrevensportkledingdraagt

voorschriftenvolgtvoorhetnuttigenvan etenswaren

altijdreservekledingbijjehebt.

Algemenerichtlijnenvoorgoedesportkledingzijnaltijdzinvol.Alkunnenaanvullendeeisenvoor sommigesportennoodzakelijkzijn.Beschermendekledingstukkenalshelmenscheenbeschermers enskikledingbijvoorbeeld.

Alsmedewerkersportenrecreatiekrijgjeopjouwwerkplekvastenzekerinstructieshierover.Uiteraard houdjejeaandieinstructies.Hetisinalleopzichtenverstandigereenactiviteitpastelatenbeginnen alsiedereen,dusookjijzelf,allegoedeenbeschermendekledingdraagt.Inderecreatievesfeerishet voorschrijvenvanbepaaldekledingniettedoen.Indatgevalgeefjetipsdieinhetalgemeengelden.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/diverse-group-gymgoers-fitness-gear-bright-2389170267 Comfortabele,ademendekleding.

Eisenaansportkleding

Veelmensenkopensportkledingdieinhetmodebeeldpast.Omtesportenenbewegensteljevooral ookandereeisenaansportkleding.Goedesportkledingmoet:

• lekkersoepelencomfortabelzittenenbewegingennietbelemmeren

• sterkzijnenbeschermingbiedentegenweersinvloeden

• ademenengoedzweetafvoeren

• delichaamstemperatuurconstanthouden

• liefstvansynthetischmateriaalzijn,ofkatoenmeteensynthetischevezel

• makkelijkenvaaktewassenzijnensneldroog.

https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/portrait-teenage-friends-on-skiing-holiday-1747348646 Warme,soepeleenbeschermendekleding.

Soepelencomfortabel

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Kledingmoetlekkersoepelencomfortabelzijn.Ditbetekentvooraldathetjenietindewegzit:kleding moetalseentweedehuidzijn.Loopmaareenseenuurmetzweterigaanvoelendesokkenofmeteen knellendebeha.Fietsmaareensmeteentewijdenduswapperendjack.Alsdehuidtijdenshetsporten vochtproduceert,kandathinderlijkenonaangenaamworden.

Ademend

Warmteentranspiratievochtmoettijdenshetsportengoedafgevoerdworden.Ookmoetjekleding vochtvanbuitenaf,zoalsregen,tegenhouden.Injejasmagvochtdusnietnaarbinnenkomen,maar hetmoetwelnaarbuitenkunnen.

Sterk

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Sportkledingmoetsterkzijn,wanthetmoetbestandzijntegentrekkrachten.Zekerbijcontactsporten alsvoetballen,handballenenbasketballen,wordtaanshirtjesgetrokken.Katoenenshirtjesgaante snelkapot.Bovendienzijnkatoenenshirtjesnietaltijdevenkleurvastbijintensievewasbeurten. Kunststofvezelsbiedenhieruitkomst.

Lichaamstemperatuur

Jekledingbeschermtjetegenextremekouofhitte. ‘Slechteweersomstandighedenbestaanniet. Slechtekledingwel!'Goedesportkledingkanhelpenomdetemperatuurvanhetlichaamvasttehouden. Tegenkougebruikenwemeerderelagenkleding,fleece,thermo-onderkledingenzelfstextielmet paraffine.Nietalleendetemperatuurvandelucht,maarookdewindiseenbelangrijkefactor.Met winddichtekledingblijftereenwarmeluchtlaagomdehuid.Naastwinddichtekledingisdikkere kleding,waarinmeerisolerendeluchtaanwezigis,belangrijk.

Sportkledingkanookhelpenomdetemperatuurvanhetlichaamniettehoogtelatenoplopen.Tegen zonlichtenwarmtedragenwewittekleding,pettenenzonnebrillen.Lichtgekleurdekledingreflecteert hetzonlichtveelbeterdandehuidofdonkerekledingdatdoet.Metventilerendekledingkanhet lichaamdewarmtebeterafvoeren.

Sokken

Netalsblarenkomenschimmelinfectieshetmeestvooraandevoeten.Datlijktlogisch,wantdevoeten vaneensporterzijnsnelwarmenvochtigvanhetzweet.Daaromishetdragenvangoedesportsokken belangrijk.Datmoetjeaaniederesportbeoefenaarkunnenuitleggen.Hetmaaktgeenverschilofhet omrecreatieveofintensievesportbeoefeninggaat.

Goedesportsokken:

• hebbeneengoedepasmaatenpasvorm;niettegroot,nietteklein

• zijnglad,gevengeenwrijving

• absorberenzweet

• zijngemaaktvankunstvezels,meteventueelkatoenofwol

• latenhetvochtdoor,waarnahetkanverdampen.

LeesmeerinVerdiepingsstof-Textielematerialeninsportkleding.

Opdracht156 Kleding

Werksamenmeteenmedestudent.

a. Laatopeenfotoofselfiedesportkledingziendiejedraagtalsjeprivéeensportbeoefent.

b. Laatopeenfotoofselfiedesportkledingziendiejedraagtalsjeinfunctiebentenassisteertof begeleidtbijeensport-ofspelactiviteit.

c. Vergelijksamenmeteenmedestudentdetweefoto's.Noteerjullieconclusiesoverdegeschiktheid vandekleding.

Voorwaardenvoorsportkleding

Goedekledingisbelangrijk!

Sportkledingmoetaanbepaaldevoorwaardenvoldoen.Jouwleidinggevendezietdatsteedsmeer sportersdeadviezenvoorgoedekledingaanhunlaarslappen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Jijkrijgtdeopdrachtaandachttevragenvoorditprobleem.Jekuntkiezen:

• Jemaakteenboodschapvooropdewebsite.

• Jemaakteenartikelmetvoorbeeldfoto'svoorhetsportblad.

• Jemaakteenpostervoorindekleedruimtes.

• Jeverzorgteenpitchoverveiligeengeschiktesportkleding.

Jemaaktduidelijkaanwelkevoorwaardengoedesportkledingmoetvoldoen.Jelegtookin steekwoordenuitwaaromdievoorwaardenbelangrijkzijn.

a. Bepaalwatjegaatdoenenvoerdeopdrachtuit.

b. Probeerjouwpagina,artikelofposterookechtgeplaatsttekrijgenopdewebsite,indekrantofin dekleedruimtenvandeopleidingofbiedhetaanbijeensportclubofsportschool.Maakhiervan eenfoto.

c. Gebruikstappenplan-Postermaken.

Voorelkebewegingsactiviteitistegenwoordigweleeneigenschoenontwikkeld.Deschoenwordtdoor defabrikantenafgestemdopdespecifiekeeisendiedebetreffendebewegingsactiviteitaandeschoen stelt.Sportschoenen:

• zaalschoenenofbinnenschoenen

• veldschoenenofbuitenschoenen.

Alleenalomhygiënischeredenenishetbelangrijkdatjebeschiktoversportschoenendiejealleenin debinnensportaccommodatiegebruiktenandereschoenendiejealleenindebuitensportaccommodatie gebruikt.Daarmeevoorkomjedatstraatvuilindebinnensportaccommodatieterechtkomt.

Binnenschoenen

Daarwaarhetdehygiënebetreft,zorgjeervoordatsportersbinnenschoenenookalleeninde sportruimtedragen.Buitenschoenenstajeineenbinnensportruimteniettoe.Jerentduszelfookniet voorhetgemakevenheenenweermetdeverkeerdeschoenen.Alishetsomslastig,jehoortals medewerkersportenrecreatieoptetredentegeniemanddiezichnietaandezeregelshoudt.Onder dezolenvanschoenenkunnenzichschadelijkebacteriënbevindendiejevanbuitenmeenaarbinnen neemt.Daardoorkunnenonschuldigesportersinfectiesoplopen.

Buitenschoenen

Buitenschoenen,zoalsvoetbalschoenenenhockeyschoenen,maakjenaiederewedstrijdschoon, zodatschadelijkemicro-organismengeenkanskrijgentegroeienennietovergedragenwordenop kleding.

Kenmerkenvansportschoenen

Bijhetdragenvangoedesportschoenenspeeltnietenkeldehygiëneeenrol.Omdesportopeenveilige enprettigemaniertekunnenbeoefenen,letjeookopbijvoorbeeld:

• hetprofielvandezolen

Isergoedegripopdeondergrond?Zijnantislipeigenschappennoodzakelijk?

• deschokdemping

Vangtdeveringindeschoenenvoldoendeschokkenopomgewrichtenenrugteontzien?

• hetdraagcomfort

Knellendeschoenennergens?Iservoldoenderuimtevoordejuistesportsokken?Omsluitenze voldoendeomblarentevoorkomen?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

• steunenstabiliteit:

Helpendeschoenenhetzwikkenvandeenkelstevoorkomen?Ondersteunendeschoenendejuiste sporthouding?

Hetvoertteveromalleschoenentebespreken.Wegaandaaromalleeninophetverschiltussen zaalschoenenenveldschoenen.Ditonderscheidwordtvaakgemaakt,omdatveelsporterszowelbinnen indezaalalsbuitenopeenveldsporten.

Houdbijhetkopenvansportschoeneniniedergevalrekeningmet:

• zaal-ofveldschoenen(ondergrond)

• pasvorm

• schokbelasting.

Zaalschoenen

Dezaalschoeniserinallerleisoorten.Kenmerkendvoordezaalschoenisdedunnetussenzool,waardoor jedichtbijdegrondaanstabiliteitwinteneenbetervloercontacthebt.Derubberenzooliszo samengestelddatjevoldoendewendbaarblijft,maartochookvoldoendegripopdesportvloerhebt. Dezoolheeftdaaromvaakdwarsegroeven.

Zaalschoen.

Veldschoenen

Develdschoenmoetvoldoendegripgevenopdeondergrondwaaropjesportofbeweegt.Ookhierzie jeverschillendeuitvoeringen,dieafgestemdzijnopdeverschillendebeweegactiviteitenende verschillendeondergronden.Veldschoenenhebbeninmeerofminderemateeennoppenprofiel.Dit noppenprofielmoetzosamengesteldzijndatjevoldoendegriphebt,maarookinstaatbentomsnel tedraaienzonderdatjevoet ‘vastblijftstaan'. Veldschoen.

Pasvormenschokbelasting

Eenjuistepasvormisnatuurlijkessentieelbijhetkopenvansportschoenen.Houdookrekeningmet deschokbelastingdietijdenshetsportenenbewegenoptreedt.Tijdenssportenenbewegenkrijgjete makenmeteenanderebelastingdaninhetdagelijkseleven.Bijelkelandingvandevoetmoetdeschok diedanontstaat,wordenopgevangenindeschoen.Dezeschokbelastinghangtsterkafvande loopsnelheidenhetlichaamsgewicht.Zwaarderepersonenhebbenzwaarderschoeiselnodig.Erzijn omdieredenookdames-enherenmodellen.Deverkoperkanjehelpenbijhetmakenvandejuiste keuze.

Wandelschoenen

Delaatstejarenneemtdepopulariteitvanwandelentoe.Bijhetkopenvanwandelschoenenishet belangrijkdatjerekeninghoudtmetdeomstandighedenwaaronderjedewandelschoenengaat gebruiken.Indebergenishetvanbelangdatdewandelschoensterkis,beschermendencomfortabel zit.BijgebruiktijdenseenlangewandelinginNederlandletjemeeropeigenschappenalscomfortabel, lichtensterk.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht158 Rollenspelaerobic

Bijdezeopdrachtwerkjesamenmettweemedestudenten.Julliegaaneenrollenspelspelen.

Irritant

JehebtmetdeleidinggevendeoverlegdoverjouwirritatietenaanzienvanLoes,diedeelneemtaan jouwaerobicsles.JehebtaleenpaarkeergemerktdatLoesdezaalschoenenalaanheeftalszijvan huiskomt.Zijheeftookaleenpaarkeereenhanddoekgepaktuitdevoorraadvanhetfitnesscentrum. Shampooenzeepheeftzenooitbijzich.Eenpaaranderedeelnemershebbenookalopmerkingen gemaakt,wantzeleentregelmatigspullenvananderen.Bovendieneetzerustigeenappelvlakvoor ofvlaknadeles.Hetklokhuislaatzedanliggen.

Jeweetzekerdatalleafsprakenenvoorschriftenvooriedereenduidelijkzijn.Iedereenondertekent altijdhetinschrijfformulierengaatdaarmeeookakkoordmetdevoorwaarden.

a. GebruikhierbijStappenplan-Eenrollenspeldoen.

b. Verdeelderollen.

• Student1speeltderolvanLoes,diezichniethoudtaandeafsprakenoverhygiëne.

• Student2speeltderolvandebegeleider,diehaardaaropaanspreekt.

• Student3observeerthetgesprek.

c. Bereidhetrollenspelvoor.

• Student1bedenktargumentenvoorhetnietnakomenvanafsprakenenhetaanstootgevende gedrag.

• Student2bedenktwateengoedemanierisomzijnirritatieaandedeelnemerkenbaartemaken. Daarbijbedenkthijookeenvoorstelvooreenoplossing.

• Student3observeerthetgesprekenmaaktaantekeningen.

d. Speelhetrollenspel.

COPYRIGHTBOOM

e. Bespreekmetelkaarwatbeterofanderskan.

f. GebruikObservatieformulierEenrollenspel.

ObservatieformulerEenrollenspel

Naamobservator:

Naamstudent:

Situatie-omschrijving:

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Watvaltjeopaandelichaamshouding?

Hoemaakthijgebruikvannon-verbalecommunicatie?

Watdeedhijgoedinderolvancoach?

Watzijnverbeterpunten,volgensjou?

Welkefeedbackkwameruitdegroep?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

g. Wisselvanrolenspeelhetrollenspelopnieuw.Zorgdatiedereeneenkeerderolvandebegeleider speelt.

h. Zijnjullietevredenoverhetrollenspel?Waaromwelofniet?

Opdracht159 Goedesportkledingengoedesportschoenen

a. Voorelkesporthebjesportkledingensportschoenennodig.Schrijfvooreensport(ofjouweigen sport)opwelkesportkledingensportschoenengebruiktworden.

b. GebruikvoordevolgendevragenStappenplan-Mindmapmaken.

c. Maakeenmindmapvandeeisendiejijsteltaandegenoemdesportkleding.

d. Maakeenmindmapvandeeisendiejijsteltaandegenoemdesportschoenen.

e. Welkekledingmaatregelenneemjealshetergkoudweerisomtesporten?

f. Welkekledingmaatregelenneemjealshetergwarmweerisomtesporten?

g. Presenteerjeantwoordenaaneenoftweemedestudenten.Noteerdeopmerkingenoftipsdieje gekregenhebt.

Opdracht160 Recreatiekledingen-schoenen

a. Ookbijrecreatieveactiviteitenhebjegoedekledingengoedeschoenennodig.Noteervoordrie recreatieveactiviteitenwelkekledingenschoenenhetbestgebruiktkunnenworden.Noteerbijelke recreatieveactiviteitwaaromjevoordezekledingenschoenengekozenhebt.

Recreatieveactiviteit

1. 2. 3.

Omdat: Kleding/schoenen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Welkemaatregelenneemjealshetergkoud,ergwarmofregenachtigweeris?

Recreatieveactiviteit

Maatregelwarmweer Maatregelkoudweer

Maatregelregenachtig weer

1.

2.

3.

c. Presenteerjeantwoordenaaneenoftweemedestudenten.Noteerdeopmerkingenoftipsdieje gekregenhebt.

Opdracht161 Bewegingsactiviteiten

a. Leesdevolgendevragenenbekijkdaarnadedriefilmpjes.Houdpenenpapierbijdehand.

Indefilmpjeszijnmensenaanhetsportenenbewegen.

b. Noteerbijiederfilmpjewatjezowelpositiefalsnegatiefopvaltaankledingenschoenen.

Filmpje

Nordicwalking

Wandelvierdaagse

MTB

Ditvaltmeop:

c. Noteerbijiederfilmpjewelketipsjijjesportersofgastenzougevenoverdetedragenkledingen schoenenenwaarom

Situatie1:NordicWalking

Omdat: Tips:

Situatie2:Wandelvierdaagse

Omdat: Tips:

Situatie3:MTB

Omdat: Tips:

COPYRIGHTBOOM

d. Presenteerjeantwoordenaaneenoftweemedestudenten.Noteerdeopmerkingenoftipsdieje gekregenhebt.

Kunststofvezels

Stof

Polyester

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Eigenschappen

Lichtelastisch

Geenopnamevanvocht

Sterk,duurzaam

Kleurvast

Polyamide

Sneldrogend

Sterk

Slijtvasterdanpolyester

Geenvochtopname

Toepassingen

Trainingspak

Spelshirt

Zwemkleding

Turnkleding

Stof

Polypropyleen

Elastaan

Tactel

Goretex(sympatex)

Eigenschappen

Sneldrogend

Neemtmatigvochtop

Voeltkoelaan

Geurproblemen

Geeftanderevezels(polyamide)elasticiteit (5-20%elastaan)

Geenvochtopname

Fleece

Coolmax

Meshnylon

Windtex

Lycra

Toepassingen

Vroegerzweetshirt

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Tightenfietsbroek

Zwembroek

Elastischspelshirt

Runningpak Jack Lichtgewicht

Ademendvanbinnennaarbuiten

Winddicht

Waterafstotend,spatwaterdicht

Bevat2of3lagenmembraan

Ademendvanbinnennaarbuiten

Waterdich;neemtgeenvochtop

Winddicht

Lichtgewicht

Draagcomfort

Alleenwarmincombinatiemetwarme

onderkleding

Duur

Lichtgewicht

Nietwind-enregendicht

Warmtevasthoudend:houdtluchtlagenrond hetlichaamvast

Neemtvochtop

Ski-/buitensportkleding:Jas, broek

Bergschoenen

Wielerjack

Handschoenen,muts

Overschoen

COPYRIGHTBOOM

Buitensportkleding: Trui Jack Handschoen

Zachtencomfortabel

Vochttransporterenddoorhollemicrovezels

Licht

Licht

Ademend

Droogtsnel Transporteertvocht

Sportsok

Thermo-onderkleding Shirtenshort

Fiets-enloopschoen

Singlet Zweetondershirt

Fietsjack 3lagen:

Fleeceaanbinnenzijde

Ademendetussenlaag

Polyesterlaagbuitenkant

Elastischelaag

Sluitnauwaanopdehuid

Sterk

Fietsbroek

Zwemkleding

Running-tight

Stof

Katoen

Badstof

Wol

Linnen

Eigenschappen

Vochtopnemend:erggoed

Wordtzwaarbijvochtopname

Droogtlangzaam:afkoelingsgevaar

Prettigdraagcomfort

Nietelastisch,wordtwijderbijdehals,mouw enknie

Nietgoedbestandtegenzoutenenzuren

Nietgoedtegenuitwendigekrachten

Nietwindafstotend

Alskatoen

Neemtveelvochtop

Wordtergzwaar

Droogtslecht:afkoelingsgevaar

Nietwindafstotend

Warm:houdtluchtlagenrondhetlichaamvast

Vochtopnemend

Nietelastisch:watstijf

Sterkerenzwaarderdankatoen

1.17Project

Bijditprojectwerkjesamenmetdriemedestudenten.

Toepassingen

Onderkleding: Beha

Short,slip T-shirt

Binnenvoeringen

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Sokken(zool)

Badjas

Wollentrui

Judopak

Inditprojectbouwjeeenwebsitevooreensportadviesbureau.Leeseerstdeinformatieenstartdaarna samenmetdevoorbereidingen.Aanheteindepresenterenjulliehetresultaataanjedocent.Indit projectwordjebeoordeeldophetproductdatjeoplevertenopdesamenwerkingtijdenshetproject.

Opdrachtgever

Hetsportadviesbureauadviseertsportersenrecreantenoverallerleithema's,waarondervoeding, hygiëne,gezondheid,trainenenpresteren.Voorhunwebsitezijnzeopzoeknaarartikelenoverde genoemdethema's.Daarbijrichtenzezichoptweedoelgroepen:jongesportersenvolwassenrecreatieve sporters.Hetbureauvoegtaaniederartikelkorteentoelichtingtoeengeeftaanwaaromhetartikel voordebetreffendedoelgroepbelangrijkis.Eventueelwordthetartikelinhoudelijkbewerktenworden ernogaanvullendetipsgegeven.

Informatie

Dewebsiteisbedoeldomaandegenoemdedoelgroepeninformatieteverstrekken.Ookmoethet mogelijkwordendedoelgroepenendethema'snogverderuittebreiden.

Deopdracht

Jemaakteenwebsitevoorditevenementenbureau.Gebruikkdaarbijeventueelhetstappenplan.Ook maakjeeenverslagvanditprojectmetjulliewerkzaamheden,overlegmomentenenafspraken.

Producteisen

Dewebsitemoetvoldoenaandevolgendeeisen:

• Erzijninformatiesitesvoorminimaaldriedoelgroepen.

• Erzijnminimaaldrieartikelenvoorjongesportersenminimaaldrieartikelenvoorrecreatieve sporters.

• Erisdemogelijkheidoomeentoelichtingbijhetartikelteschrijveneneriseenmogelijkheidom extratipstoetevoegen.

• Dewebsiteisaantrekkelijk,duidelijkenoverzichtelijk.

Jemaaktverslagvanjulliewerkzaamheden,overlegmomentenenafspraken.Hetverslagwordt aangeleverdineenmapje.

Opdracht162 Deopdracht

a. Watispreciesdeopdracht?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

b. Waaromheeftdeopdrachtgeverjulliedezeopdrachtgegeven?

c. Watwildeopdrachtgeverprecies?

Opdracht163 Afsprakenmakenenvoorbereiden

Vooreenprojectmoeterveelgebeuren.Zorgdatjedetakengoedverdeelt. Maaksamenmetjemedestudenteneenactielijstenverwerkdieinjeverslag.

Check Wanneerklaar? Wathebjenodig? Wie? Voorbereidende actie

Check Wanneerklaar? Wathebjenodig? Wie? Voorbereidende actie

Voordatjeergensmeeaandeslaggaatishetbelangrijkomonderzoektedoen.Denkbijvoorbeeldaan:

• Welkebronnenkunjegebruikenomartikelentezoeken?

• Welkevoorbeeldwebsitesbestaaneral?

• Welkethema'spassenbijdedoelgroepen?

• Hoebouwjeeenwebsite?

Opdracht164 Ontwerp

Voordatjulliegaanbeginnenmetdeuitvoeringgaanjullieeerstwerkenaanhetontwerp.

• Hoegaathetverslageruitzien?

– Spreekafwelklettertypeenwelkeindelingjegaatgebruiken.

– Spreekookafwelkeafbeeldingenjegebruikt.

– Maakalvasteeninhoudsopgavevanhoejulliedenkendathetverslageruitgaatzien.

• Hoegaatdewebsiteeruitzien?Welkeinformatiekomterallemaalopdewebsitetestaan?

• Bespreekhetontwerpmetjedocent.

Opdracht165 Uitvoeren

a. Bouwdewebsite.Gebruikdaarbijhetstappenplan.

b. Maaksamenalleonderdelenvanhetverslag.

c. Leverhetverslaginbijjedocentenpresenteerjewebsite.Bereidjedaaropvoor.Bedenkwatjeaan jedocentwiltlatenzienenwatjewiltvertellen.

Opdracht166 Terugkijken

a. Evalueerhetprojectaandehandvandevolgendevragen.Zeteenkruisjeindetabel.1isonvoldoende en5isgoed.Geefperscoreeenkortetoelichting.

TOELICHTING 54321 VRAAG

Hoeverliepdesamenwerking?

Watvindjevanhet eindresultaat?

Watvindjevanjeeigenbijdrage?

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Hoegoedhebbenjullieje kunnenhoudenaande planning?

b. Beschrijfvoordevragenwaarbijjeeen1ofeen2hebtingevuldwaardoorditkomtenhoejediteen volgendekeeranderszouaanpakken.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Opdracht167 Beoordelingproject

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelingscriteria

Dewebsitemoetvoldoenaandevolgendeeisen: 1.

• Erzijninformatiesitesvoorminimaaldriedoelgroepen.

• Erzijnminimaaldrieartikelenvoorjongesportersenminimaaldrie artikelenvoorrecreatievesporters.

• Erisdemogelijkheidoomeentoelichtingbijhetartikelteschrijvenener iseenmogelijkheidomextratipstoetevoegen.

• Dewebsiteisaantrekkelijk,duidelijkenoverzichtelijk.

2.

Hetuitgewerkteverslaggaatinopdewerkzaamheden,deoverlegmomenten endeafspraken.Hetverslagisgeprint,ineenmapjeaangeleverd,voorzien vanvoorkanteninhoudsopgave.

Deopleveringvanhetverslagendewebsitegebeurtmetdetotalegroep. 3.

Samenwerken:Ikdraagbijaaneengoedesfeerindegroepenaanhet resultaat. 4.

Samenwerken:Ikhoudmeaanmijnafspraken. 5.

6. hunmeningovermijnwerk.

Plannen/organiseren:Ikheballespullendieiknodighebbijme.

Samenwerken:Ikdoemeeaanwerkbesprekingen. 8.

Samenwerken:Weluisterennaarelkaar. 9.

10.

Samenwerken:Ikluisternaardemeningvaneenander.

Samenwerken:Ikdeelmijnkennisenideeënmetanderen. 11.

12.

Samenwerken:Weverdelensamendetaken.

b. Bespreekdebeoordelingvanditprojectmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.Alsjulliehetsamen eenszijn,tekenenjulliebeidenvoorakkoord.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

1.18Praktijktoets

Indezepraktijktoetslaatjeziendatjesportersofgastenkuntbegeleiden.Dezepraktijktoetskunje uitvoerenopschool,opjestageofopjewerkplek.Jedoetdezepraktijktoetsindividueelofineengroep. Overlegmetjedocentwaarjedetoetsdoet.

Deuitwerkingvandezeopdrachtkunjeinjeportfolioopnemen.Maakhieroverdanafsprakenmetje docent.

Jekrijgtdepraktijktoetsvanjedocent.

Opdracht168 Praktijktoets

Begeleiden

Alsmedewerkersportenrecreatieassisteerjebijdevoorbereidingenuitvoeringvansportieveen recreatieveactiviteiten.Onderleidingvaneenleidinggevendeofeenanderecollegazorgjeervoordat sportieveenrecreatieveactiviteitenveilig,plezierig,actiefendoelgerichtverlopen.

Watisdeopdracht?

Indezepraktijktoetslaatjeziendatjesportersofgastenkuntbegeleidenbijsportieveen/ofrecreatieve activiteiten.Dezepraktijktoetskunjeuitvoerenopschool,opjestageofopjewerkplek.Overlegmet jedocent,leidinggevendeofpraktijkbegeleiderwaarenwanneerjedepraktijktoetsdoet.

Bijdezeopdrachtkiesjeinoverlegmetjedocent,leidinggevendeofpraktijkbegeleidervooreenactiviteit waarbijjesportersofgastenkuntbegeleiden.Jekuntkiezenvoorhetbegeleidentijdenssportenspel, eencreatieveactiviteit,eeninformatieveactiviteit,entertainmentofeenevenement.Hetgaathierbij omdebegeleidingtijdensallebegeleidingsmomenten:

• voorafgaandeaandestartvandeactiviteit

• bijdestartvandeactiviteit

• tijdensdeuitvoeringvandeactiviteit

• naafloopvandeactiviteit.

Inthema1vindjehieroverookuitgebreidinformatie.Uiteraardkunjedesportieveofrecreatieve activiteitookinhoudelijkzelfvoorbereiden.Hetisookmogelijkdatjedevoorbereidingaangereikt krijgt.

Jerichtjebijdevoorbereidingenuitvoeringvandezepraktijktoetsopdebegeleidingvanjesporters ofgasten.Deuitwerkingvandezeopdrachtkunjeinjeportfolioopnemen.Maakhierovereventueel afsprakenmetjedocent.

Hoevoerjedeopdrachtuit(stappen)?

• Overlegmetjedocent,leidinggevendeofpraktijkbegeleiderbijwelkesportieveofrecreatieve activiteitjesportersofgastengaatbegeleiden.Maakookafsprakenoverdewijzevanevalueren/ beoordelenenhetinleverenvanderesultatenvandezepraktijktoets.

• Bestudeerdeleerstofdiebetrekkingheeftopdeinhoudvandezeopdracht(eneventueelonderdelen vanthema1en3).

• Planeenwerkoverlegmetjedocent,leidinggevendeofpraktijkbegeleiderwaarinjeonderandere hetvolgendebespreekt: –

Deplaatsenhettijdstipwaaropjedeactiviteituitvoert.

– Eventueelhetafstemmenvandewerkzaamhedenmetanderebetrokkenen.

– Eventueeldeinstructies,proceduresofrichtlijnenvanuitjedocent,jeleidinggevende,je praktijkbegeleiderofdeorganisatie.

– Dewijzevanevalueren/beoordelen.

– Hetinleverenvanderesultatenvandezepraktijktoets.

• Bereidjewerkzaamhedenvoorenvoerdezeuit.

Terugkijken

Metjedocentofpraktijkbegeleiderhebjeeenevaluatiegesprek.Bespreekhetresultaatenhetingevulde ‘zelfbeoordelingsformulier’ metjedocentofpraktijkbegeleider.

Opdracht169 Beoordelingpraktijktoets

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelen

1.

2.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Jehebtbasiskennisvandoelgroepeninrelatietotsportieveenrecreatieve activiteiten.

Jehebtbasiskennisvanhetmenselijklichaam,trainenenpresteren, gezondheid,voedingenhygiëneinrelatietotsportieveenrecreatieve activiteiten.

Jehebtbasiskennisvangroepsprocessenenherkentsignalenvanmogelijke socialeproblematieken.

Jebereidtjeeigenbegeleidingswerkzaamhedenvoorenvoertzeeffectief enefficiëntuit.

Jekuntdewensenvansportersengasteninventariserenenjewerkt klantvriendelijk,bentgastvrijensteltjeservicegerichtopnaarsportersen gasten.

Jebewaaktdevoortgangvandeactiviteiten,desfeerentevredenheiddoor sporters,gastenengroepengerichtteobserverenenfeedbacktevragen.Zo nodigneemjepassendemaatregelen.

Jestemtjecommunicatieengedragopsportersengastenafenbetrekthen actiefbijdesportieveenrecreatieveactiviteiten.

Jebeschiktoverbasalepedagogischevaardighedenenbegeleidtsporters engastenenthousiast,duidelijkendeskundig.Zonodigpasjejebegeleiding aan.

Beoordelen

9.

10.

Jekunteeneenvoudiggesprekvoerenofinstructie/informatiegevenineen modernevreemdetaal.

Jewerktvolgensgeldenderegels,richtlijnen,proceduresenafsprakenvan deorganisatieenschakeltzonodighulpinbijvragen,problemenof bijzonderhedenenrapporteerttijdigenduidelijkoverdewerkuitvoeringen aandachtspunten.

Beoordeeljezelf

b. Noemtweedingenwaaroverjetevredenbent.

c. Noemtweedingendiejedevolgendekeeranderszouwillendoen. Opmerkingenvandedocentofpraktijkbegeleiderdiebeoordeelt

d. Bespreekdebeoordelingvandezepraktijktoetsmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.

COPYRIGHTBOOM

e. NoteerdeTOP(s)diejedocentofpraktijkbegeleiderjegaf.

f. NoteerdeTIP(s)diejedocentofpraktijkbegeleiderjegaf.

BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

g. Alsjulliehetsameneenszijn,tekenenjulliebeidenvoorakkoord.Alsjulliehetnieteenszijn,teken jevoorgezien.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

1.19Terugkijken

Opdracht170 Leerdoelen

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelenbereikthebt.Alsjenietalle leerdoelenvolledigbereikthebt,geefdanaanopwelkemanierjeditalsnogkuntdoen.

b. Vuldebeoordelingin.

Leerdoelen

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Jehebtbasiskennisvandoelgroepeninrelatietotsportieveenrecreatieve activiteiten.

Jehebtbasiskennisvanhetmenselijklichaam,trainenenpresteren, gezondheid,voedingenhygiëneinrelatietotsportieveenrecreatieve activiteiten.

Jehebtbasiskennisvangroepsprocessenenherkentsignalenvanmogelijke socialeproblematieken.

Jebereidtjeeigenbegeleidingswerkzaamhedenvoorenvoertzeeffectief enefficiëntuit.

Jekuntdewensenvansportersengasteninventariserenenjewerkt klantvriendelijk,bentgastvrijensteltjeservicegerichtopnaarsportersen gasten.

Jebewaaktdevoortgangvandeactiviteiten,desfeerentevredenheiddoor sporters,gastenengroepengerichtteobserverenenfeedbacktevragen.Zo nodigneemjepassendemaatregelen.

Jestemtjecommunicatieengedragopsportersengastenafenbetrekthen actiefbijdesportieveenrecreatieveactiviteiten.

8.

9.

10.

Leerdoelen

Jebeschiktoverbasalepedagogischevaardighedenenbegeleidtsporters engastenenthousiast,duidelijkendeskundig.Zonodigpasjejebegeleiding aan.

Jekunteeneenvoudiggesprekvoerenofinstructie/informatiegevenineen modernevreemdetaal.

Jewerktvolgensgeldenderegels,richtlijnen,proceduresenafsprakenvan deorganisatieenschakeltzonodighulpinbijvragen,problemenof bijzonderhedenenrapporteerttijdigenduidelijkoverdewerkuitvoeringen aandachtspunten.

1.20Begrippen

Aanleg

Aangeborenhandigheidofgeschiktheidvooriets

ABN

AlgemeenBeschaafdNederlands

Abstractdenken

Denkenoverzakendieniettastbaarzijn.

Adolescent

Jongereindeleeftijdtussen16en18jaar

Aeroob

Energieleveringmetzuurstof

Allround Veelzijdig.

Anaeroob

Energieleveringzonderzuurstof

Anaerooba-lactisch

Energieleveringzonderzuurstofenzondermelkzuur(lactaat)

Anaerooblactisch

Energieleveringzonderzuurstof,maarmetmelkzuur(lactaat)

Arbeidsstofwisseling

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Energievooralle ‘extra’ inspanning.

Attitude

Dehoudingdiejehebttenopzichtevanietsofiemand.

Autoritairbegeleiden

Alsbegeleiderlaatjeduidelijkmerkendatjedebaasbent.

Begeleiden

Alleswatjedoetomjesportersofgastenteondersteunenbijwaarzijmeebezigzijn.

Belastbaarheid

Hetvermogenomeenlichamelijkeinspanningteleverenzondernadeligegevolgen.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Belasting

Delichamelijkeinspanningdiejelevertofdieeenactiviteitkost.

Bewegingseigenschappen(CLUKS-factoren)

Coördinatie – lenigheid – uithoudingsvermogen – kracht – snelheid

Cognitieveontwikkeling

Ontwikkelingdietemakenheeftmetkennisofinzicht.

Cognitievevaardigheden

Vaardighedendietemakenhebbenmetkennisofinzicht.

Concentratie

Sterkgerichteaandacht

Concreetdenken

Denkenoverietsdattastbaar,duidelijkofvoorstelbaaris.

Cultuur

Waardenennormenineenbepaaldegroep

Cyclischproces

Procesdattelkensweeropnieuwbegint,waarbijdezelfdestappenherhaaldworden.

Discrimineren

Iemandandersmindergoedbehandelenvanwegeverschillenzoalsgeslacht,leeftijd,afkomst,geloof, ofhandicap.

Doelgroep

Eengroepmensenwaarvandeledeneenofmeerderegemeenschappelijkekenmerkenhebben.

Energiebalans

Jekrijgtevenveelenergieviahetvoedselbinnenalsjelichaamverbruikt.

Extrinsiek

Vanbuitenaf

Fijnemotoriek

Kleinebewegingendiemeeraandachtvragen.

Fysiek

Lichamelijk

Fysiekeveiligheid

Voorkomenvandekansopeenongevalofletsel

Gezondheid

Eentoestandvanvollediglichamelijk,geestelijkenmaatschappelijkwelzijn

Groepscultuur

Demanierwaaropdeverschillendepersonenuitdegroepmetelkaaromgaan.Hetzijndeongeschreven gedragsregelswaardeledenvandegroepzichaanhouden.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Grovemotoriek

Grotebewegingenwaarbijjenietveelhoeftnatedenken.

Heterogenegroepen

Sportersofgastendietotverschillende ‘soorten’ groepenhoren.

Homogenegroepen

Sportersofgastenbehorenallemaaltotdezelfde ‘soort’ groep.

Houding

Demanierwaaropjejealspersoonuitdruktofopstelt.

Identificatie

Gelijkaaneenanderpersoon(willen)zijn.

Identiteit

Eigenheidvaneenpersoon

Ik-boodschap

Verbalecommunicatieinde ‘ik-vorm’

Improviseren

Goednadenkenenslimreagerenalsdesituatieverandert.

Intrinsiek

Vanbinnenuit,vanjezelf

Jongvolwassenen

Volwassenenindeleeftijdvan18totongeveer35jaar

Laisser-fairebegeleiden

Alsbegeleiderhanteerjeeen ‘losse’ maniervanbegeleiden,waarbijjejesportersofgastenveelruimte envrijheidgeeft.

Leefstijl

Demanierwaaropjeleeftendeinvloeddiedatheeftopjegezondheid.

Lichaamstaal

Demanierwaaropjegevoelensofemotiesmetuitdrukkingvanjehelelichaamlaatzien.

Logischdenken

Gedachtendiemetjuisteargumentenonderbouwdworden.

Melkzuur(lactaat)

Stofdievrijkomtbijenergieleveringzonderzuurstof.

Mentaal

Geestelijkofpsychisch

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Micro-organisme

Kleineorganismendiejemethetbloteoognietkuntzien,zoalsschimmels,bacteriënenvirussen.

Motorischleervermogen

Hetvermogenomnieuwebewegingenteleren

Motorischeontwikkeling

Ontwikkelingvandebewegingsmogelijkheden

Normen

Degedragsregelsdiebijdewaardenhoren.Normenzeggenietsoverwelkgedragjijgoedofnietgoed vindt.

Ontwikkelingsfase

Leeftijdscategoriemetdezelfdekenmerkenvanontwikkeling

Orgaan

Eengeheelvanweefselsdateenspecifiekefunctieinhetlichaamheeft.

Participerendbegeleiden

Alsbegeleiderdoejezelfmetdeactiviteitmee.

Pedagogiek

Deopvoedingenontwikkelingvankinderenenjongeren.

Pedagogischevaardigheden

Vaardighedendiehelpenervoortezorgendatkinderenenjongerenplezierhebbenenzichgoed ontwikkelen.

Prestatievermogen

Mogelijkhedenomeensportiefresultaattebehalen.

Presteren

Eenuitdagenddoelhalen.

Puber

Jongereindeleeftijdtussen12en16jaar

Ruststofwisseling

Energiedieinrustnodigisvoorallebelangrijkeorganen.

Sensomotoriek

Samenwerkingtussendezintuigenendebewegingen

Situationeelbegeleiden

Jepastjebegeleidingaanalsdesituatieverandert.

Sociaal-affectieveontwikkeling

Ontwikkelingdietemakenheeftmetdeomgangmetelkaaren/ofmetemotiesofgevoelens.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

Socialevaardigheden

Vaardighedendietemakenhebbenmetdeomgangmetanderemensen.

Socialeveiligheid

Eenomgevingwaarinjejezelfkuntzijn.

Stofwisseling

Voedselwordtomgezetinenergieennoodzakelijkesappenenstoffenomhetlichaamgezondtehouden.

Strottenhoofd

Botachtigeverdikkinginhetmiddenvandehals

Structureren

Afsprakenmakenenduidelijkheidbieden,zodatiedereenweetwaterverwachtwordt.

Symptomen

Kenmerkenvaneenziekteofletsel

Tactiek

Degoeddoordachtemanierwaaropjeeenbeweginguitvoertofeensportbeoefent,omeenzogoed mogelijkresultaattehalen.

Techniek

Hetvermogenomoppreciesdegoedemaniereenbeweging,activiteitofsportuittevoeren

Trainen

Activiteitenomjeprestatieteverbeteren

Uitdrukkingsvaardigheden

Manierenwaaropjeanderenduidelijkmaaktwiejebentenwatjevindt.

Vakspecifiekevaardigheden

Vaardighedendienodigzijnvoordeuitoefeningvanjouwvak.

Verbaal

Metgebruikvanwoorden

Verzuren

Dehoeveelheidmelkzuur(lactaat)inhetlichaamneemttoe.

Vroegeouderdom

Leeftijdsfasevan65jaartotongeveer70jaar

Waarden

Datwatiemandbelangrijkvindtofwaarhijwaardeaanhecht.

WetGelijkeBehandeling

Wetdieervoormoetzorgendatniemandgediscrimineerdwordtendatiedereengelijkekansenkrijgt, ongeachtwiezezijn.

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE

COPYRIGHTBOOM BEROEPSONDERWIJS ZONDER BEELDREDACTIE