Contrast
Onze veelgebruikte lesmethode voor Kunstvakken / CKV wordt nog aantrekkelijker !
De nieuwe, geheel herziene editie verschijnt in februari 2025
Actueel: veel nieuwe, recente voorbeeldwerken
Toegankelijk: de herziene uitlegteksten zijn nog compacter
Activerend: de vernieuwde opdrachten zijn creatief en concreet
Doelgericht: voorzien van leerdoelen en RTTI-gecertificeerd
Contrast CKV vmbo bovenbouw, editie 2025
Contrast — Leerboek
Contrast — Licentie aanvullend
Contrast — Licentie boekvervangend
ISBN 978 94 6442 184 2 € 24,50
ISBN 978 94 6442 185 9 € 6,95
ISBN 978 94 6442 186 6 € 12,50
Het leerboek verschijnt in februari 2025. De digitale licenties zijn in augustus 2025 beschikbaar.
Inhoud
Studievaardigheden
Verantwoording illustraties 94
Design & mode 5
Doel v Je kunt je ervaringen met design en mode beschrijven en hierop reflecteren in je kunstdossier.
De kleding die je aanhebt, de fiets waarop je rijdt en het bestek waarmee je eet: het is allemaal ontworpen. Ontwerpers bedenken en maken dingen om te gebruiken. Ze letten op gebruiksgemak, maar besteden vaak ook veel aandacht aan een aantrekkelijke vorm. Door te kiezen voor een bepaald ontwerp kun je je smaak laten zien en je onderscheiden van anderen.
Schubbenjurk Zangeres Beyoncé droeg tijdens haar Renaissancetournee bij iedere show een andere outfit. De kleding werd steeds door een lokale modeontwerper speciaal voor haar gemaakt. In Amsterdam droeg ze een zilverkleurige jurk met schubbenpatroon en cape van de bekende Nederlandse ontwerper Iris van Herpen.
Beyoncé in een outfit van Iris van Herpen (2023)
Opdrachten
1 a Vorm een tweetal met een klasgenoot die een andere kledingstijl heeft dan jij. Vergelijk wat jullie vandaag aanhebben. Let op model, pasvorm, stofsoort, kleuren en patronen. Schrijf de verschillen en overeenkomsten op. T 1
b In veel landen dragen leerlingen een schooluniform, zodat iedereen er ongeveer hetzelfde uitziet. Verdeel de klas in twee groepen. De ene groep bedenkt argumenten voor het dragen van een schooluniform, de andere groep argumenten tegen. Houd dan een discussie in de klas. Welke groep heeft de sterkste argumenten? I
2 a Bekijk de outfit die Iris van Herpen maakte voor Beyoncé en lees de tekst. Bekijk ook V501. Wat noemt Van Herpen allemaal als inspiratie voor haar werk? T 1
b Ontwerp zelf een outfit voor jouw favoriete artiest. Denk goed na over het model en de bewegingsvrijheid die nodig is (moet de artiest erin kunnen dansen?). Maak een ontwerptekening; je hoeft de kleding niet echt te maken. Schrijf bij de tekening welke stoffen of andere materialen je gebruikt. I
3 a Lees hiernaast de tekst over modeontwerper Tess van Zalinge en bekijk V502 Bedenk met de klas welke eigenschappen je nodig hebt om het werk van een modeontwerper goed te kunnen doen. Bespreek dan in tweetallen of jullie deze eigenschappen hebben. T 2
b Wat lijkt je leuker: kleding ontwerpen op basis van de wensen van een klant of van je eigen ideeën? Leg uit waarom. T 2
Tess heeft een eigen modelabel. In haar collecties verwijst ze vaak naar typisch Nederlandse ambachten. Ze maakt gebruik van ‘deadstock’: de onverkochte kleding van verschillende modehuizen.
Waar komt jouw inspiratie vandaan?
« In mijn ontwerpen wil ik verschillende tradities samenbrengen. »
Waarom maak je van de meeste van jouw mode-items maar één exemplaar?
« Voor mij is alles wat we maken een waardevol stukje kunst. Alles wordt handgemaakt en gaat ook door mijn vingers heen. Als je zo mode maakt, ga je het meer waarderen. Van die emotionele verbinding kan de mode-industrie wel wat gebruiken, ook voor verduurzaming van de industrie.»
Hoe ziet jouw dag er ongeveer uit?
«Ik vind het prettig om vroeg op te staan om te hardlopen of met mijn hond te wandelen, en daarna in een leeg atelier aan te komen. Alles even rustig bekijken in mijn eentje, de ramen opengooien, wat notities maken. Rustig beginnen werkt voor mij goed, want ik ben hier wel zeven dagen in de week mee bezig. Maar ik vind dit het leukste werk dat er is !»
Tess van Zalinge — modeontwerper
Tess van Zalinge bij de opbouw van de tentoonstelling Continue This Thread in het Amsterdam Museum (2023).
Zes kenmerken
Vorm
De vorm bepaalt hoe een voorwerp eruitziet. Een voorwerp kan geometrische (wiskundige) of organische (natuurlijke) vormen hebben. Ontwerpers bedenken soms nieuwe vormen, maar grijpen ook vaak terug naar vormen die vroeger populair waren.
Functie
Soms is bij kleding en gebruiksvoorwerpen de functie het belangrijkst. Een overall moet bijvoorbeeld vooral lekker zitten en je lichaam tijdens het werken beschermen. Maar bij de meeste ontwerpen gaat het erom dat de kleding handig is in het gebruik én aantrekkelijk om naar te kijken.
Materiaal
Het materiaal bepaalt de uitstraling van een voorwerp. Een ontwerp kan opvallen door het gebruik van bijvoorbeeld dure of goedkope, lichte of zware, gladde of ruwe materialen. Een ontwerper kan ook voor een materiaal kiezen omdat het stevig is of makkelijk opnieuw te gebruiken.
Nadat ze over de plasticsoep in zee had gelezen, ging ontwerper Foekje Fleur afval verzamelen uit de rivier de Maas. Vervolgens maakte ze porseleinen vazen in de vorm van de plastic flessen die ze vond. Zo wilde ze mensen bewustmaken van ons groeiende afvalprobleem.
v Vorm — De vormen van de vazen zijn herkenbaar als flessen van schoonmaakproducten.
v Functie — Je kunt bloemen in de vazen zetten, maar het verhaal erachter is misschien wel net zo belangrijk als de bruikbaarheid.
v Materiaal — De vazen zijn van duurzaam, hard porselein, juist het tegenovergestelde van goedkoop wegwerpplastic.
Foekje Fleur — Bottle vases (2020)
Opdrachten
4 Bekijk de Bottle vases van Foekje Fleur en lees de tekst. Maak zelf ook een ontwerp op basis van een alledaags product. Van welk materiaal ga je jouw ontwerp maken en waarom? En wat wordt de nieuwe functie van jouw ontwerp? Presenteer je ontwerp aan de klas. I
5 a Bekijk Anna G., Hot Bertaa en Juicy Salif. Wat zijn volgens jou de functies van deze designvoorwerpen? T 2
b Bekijk nu V503. Wat is hier belangrijker: vorm of functie? T 2
c Zoek bij jou thuis een gebruiksvoorwerp waarvan je de vorm mooi vindt en maak er een foto van. Leg uit wat voor soort vorm het voorwerp heeft en beargumenteer waarom jij dit een goed ontwerp vindt. T 2
6 a Bekijk de Human Bike. Volgens sommigen is dit een van de mooiste fietsen ooit gemaakt. Leg uit wat het effect van het gekozen materiaal is op de uitstraling van de fiets. T 2
b Maak zelf een gebruiksvoorwerp of sieraad van een ongewoon (goedkoop) materiaal. Denk aan kranten, elastiekjes, tape of aluminiumfolie. Maak je ontwerp zo aantrekkelijk mogelijk. Presenteer je ontwerp aan de klas en leg uit waarom je voor dit voorwerp, materiaal en vorm hebt gekozen. I
Philippe Starck — Anna G. (1994), Hot Bertaa (1987) en Juicy Salif (1990)
Jan Gunneweg — Human Bike (2004)
Zes kenmerken (vervolg)
Techniek
Design en mode kunnen met de hand (ambachtelijk) of met machines (industrieel) worden gemaakt. Een tapijt kun je ambachtelijk maken op een weefgetouw, maar ook industrieel in een fabriek. 3D-printen is een voorbeeld van een industriële techniek.
Omgeving
De omgeving bepaalt hoe je naar design en mode kijkt. Een gebruiksvoorwerp in een designmuseum lijkt waardevoller dan wanneer het in je keukenla ligt. De omgeving heeft dus ook invloed op het ontwerp. Een bankje op het station ziet er anders uit dan een bank voor in huis.
Visie
Een visie is je mening over een onderwerp en wat je wilt bereiken. Veel ontwerpers willen bijvoorbeeld dat hun producten betaalbaar zijn voor iedereen of dat ze de wereld een beetje beter maken.
Ontwerper Wesley Nieuwenhuizen heeft een mobiele afvalverwerker gebouwd. Mensen die helpen met opruimen, krijgen voor hun inspanning een product dat is gemaakt van het plasticafval.
v Techniek — Het plastic gaat door een shredder en de plasticsnippers worden in een mal versmolten tot een nieuw product.
v Omgeving — de producten kunnen meteen worden gebruikt op de plaats waar het plasticafval wordt gevonden: teenslippers op het strand, festivalmuntjes op een festivalterrein.
v Visie — de wereld schoner maken en afval opruimen leuker maken.
Opdrachten
7 a Bekijk V504. Zou jij een middag plastic willen opruimen om dan van het afval een paar slippers te laten maken? Waarom wel of niet? Bespreek het in de klas. T 2
b Werk in groepjes. Bedenk producten die je kunt maken van plasticafval dat je vindt op een camping, langs de weg, of in een sloot. De producten moeten bruikbaar zijn op de plek waar het plastic is gevonden. I
8 a Bekijk Schouwburgplein Rotterdam van West 8. Het ontwerpbureau heeft zich duidelijk laten inspireren door de omgeving: de havens van Rotterdam. Leg uit waar de verlichting je aan doet denken en waarom. T 2
b Ontwerp nu in groepjes straatverlichting die past bij de plaats waar jullie school staat. Denk goed na over de vormen en materialen. Presenteer de ontwerpen aan elkaar en kies samen een winnaar. I
9 a Jan Taminiau maakte jasjes van oude postzakken. Ook Tess van Zalinge hergebruikt materialen. Bekijk de foto van het postzakjasje en V502 . Welke kleding spreekt je het meest aan: die van Jan Taminiau of van Tess van Zalinge? Leg uit waarom. T 2
b Verzamel met de klas zoveel mogelijk stukken stof en ander materiaal. Ontwerp in tweetallen een kledingstuk dat echt draagbaar is. Zorg voor een detail dat je van dichtbij moet bekijken. Zet het kledingstuk met naald en draad of met nietjes of tape in elkaar. Geef daarna een modeshow in de klas. I
Jan Taminiau — Postzakjasje (2009) West
Vijf designerstoelen — Opdrachten
10 Bekijk de stoelen op deze twee bladzijden. Kies de twee stoelen die jou het meest aanspreken. Wat vind je mooi of leuk aan deze stoelen? Leg dit uit aan de hand van de kenmerken die je hebt geleerd in dit hoofdstuk. T 2
11 De Rood-blauwe stoel (1918–1923) van Gerrit Rietveld is een van de beroemdste stoelen aller tijden. Maarten Baas gebruikt het ontwerp van deze stoel en bewerkt het tot zijn eigen ‘Smoke’ Red Blue chair. Bekijk V505. Baas geeft aan dat hij Rietvelds stoel niet wil vernietigen. Welke boodschap wil hij wel overbrengen? T 1
12 Sommige stoelen zijn ontworpen voor werk, andere voor ontspanning. Ontwerp in tweetallen een stoel voor een bijzondere bezigheid of hobby. Verzin samen welke hobby dit is en bedenk hoe die terugkomt in jullie ontwerp. Werk de stoel uit in een 3D-miniatuur en presenteer de stoel in de klas. Kunnen je klasgenoten de hobby raden aan de hand van jullie ontwerp? I
1 2
Alessandro Mendini — Proust-stoel (1978)
Eileen Gray — Bibendum armstoel (1926)
Eigen productie
13 Organiseer met de klas een liveshow waarin jullie het werk dat jullie gemaakt hebben presenteren. Iedereen showt zijn mooiste werk op de catwalk of een podium. Dat kan een gebruiksvoorwerp zijn dat je hebt gemaakt, maar ook een kledingstuk. Projecteer ondertussen foto’s of filmpjes van de werkstukken die jullie niet op het podium kunnen laten zien en zorg voor bijpassende muziek. Stuur ook uitnodigingen en promoot je liveshow op social media. Kijk voor tips in hoofdstuk 11. I
Christien Meindertsma — Flax Chair (2015)
Joris Laarman — Bone Chair (2006)
Maarten Baas — ‘Smoke’ Red Blue chair (2004)
Persoonlijk contact
Onze educatief adviseur komt graag langs voor een presentatie.
Antoinette van Duijn
+31 6 815 203 22 a.vanduijn @ staal-roeland.nl
Nieuwsbrief kunstvakken
Wil je op de hoogte blijven van de kunstvakken? Schrijf je in voor onze nieuwsflits.
https://staal-roeland.nl/ kunstvakken/#nieuwsflits
boom.nl / voortgezet-onderwijs
November 2024
Klantenservice
Voor vragen over bestellingen of licenties, neem contact op met onze klantenservice.
De klantenservice is bereikbaar op werkdagen tussen 08.00 en 17.00 uur.
Telefoon 0522–235250
E-mail service @ boomvo.nl
WhatsApp 06 466 744 42 ( alleen voor tekstberichten )
Boom voortgezet onderwijs BV
Stationsweg 66, 7941 hg Meppel
facebook.com / BoomVoortgezetOnderwijs linkedin.com/company / boom-voortgezet-onderwijs instagram.com / boomvoortgezetonderwijs
De methoden voor de kunstvakken kwamen tot stand in samenwerking met DocentPlus
DocentPlus is toonaangevend in het meten en verbeteren van leerprocessen in het primaire proces en is de grondlegger en ontwikkelaar van het RTTI-systeem.