THEMA1
KRITISCHEBEROEPSSITUATIE
1.1Beschrijvingkritischeberoepssituatie
CasusNadia
Nadia,eenapothekersassistent,zietmeneerdeRooijdeapotheekbinnenlopen. Hetisdrukindeapotheek.Devorigekeerdatmeneerzijnmedicatiekwam halen,herinnerdeNadiazichdathijergongeduldigenonredelijkwastoenhij moestwachten.Alszeeraanterugdenkt,krijgtzeeenzenuwachtiggevoelin haarbuik,maarzeisvastbeslotenomprofessioneelmetdesituatieomte gaan.
NadiamerktmeteendatmeneerdeRooijgespannenlijkt.Zodrahijaande beurtis,tikthijongeduldigmetzijnvingerstegendebalie.Hoewelzezichniet helemaalophaargemakvoelt,besluitzerustigenvriendelijkteblijven.Ze begroethemprofessioneelenvraagthoezehemkanhelpen.
MeneerdeRooijzegt:
“Zegjuffrouw,watduurthethieraltijdlang.Ikhebgeentijdomtewachten, duszorgdatjeditsnelregelt.”
Opdracht1 Oriëntatie
Dilemma
WatdoetNadia?
Interventie1
Nadiazegt:"Meneer,ikverzoekuomrespectvolmetmijtecommuniceren.Ik helpuzosnelmogelijk,maarevengeduldalstublieft.”
Interventie2
“Ikbegrijpdathetvervelendisomtewachten,meneerdeRooij.Ikkijkmeteen vooruofuwmedicatieklaarligt.''
a. VerplaatsjeinNadia.Hoevoeltzijzichindezesituatie?Noteerwatals eersteinjeopkomt.
b. OmschrijfhetgedragvanmeneerDeRooijineenpaarwoorden.
Opdracht2 Probleem
Dilemma
WatdoetNadia?
Interventie1
Nadiazegt:"Meneer,ikverzoekuomrespectvolmetmijtecommuniceren.Ik helpuzosnelmogelijk,maarevengeduldalstublieft.”
Interventie2
“Ikbegrijpdathetvervelendisomtewachten,meneerdeRooij.Ikkijkmeteen vooruofuwmedicatieklaarligt.''
a. Watmaaktdezesituatievolgensjoumoeilijkoflastig?Legjeantwoorduit.
b. Nadiaheeftzichaleerderongemakkelijkgevoeldbijdezepatiënt.Watkan Nadiadoenomgoedmetditsoortsituatiesomtegaan?Bedenkennoteer tweevoorbeelden.
CONCEPT
Opdracht3 Interventies
Dilemma
WatdoetNadia?
Interventie1
Nadiazegt:"Meneer,ikverzoekuomrespectvolmetmijtecommuniceren.Ik helpuzosnelmogelijk,maarevengeduldalstublieft.”
Interventie2
“Ikbegrijpdathetvervelendisomtewachten,meneerdeRooij.Ikkijkmeteen vooruofuwmedicatieklaarligt.''
a. Watvaltjeopaaninterventie1en2?
b. WatzoujijtegenmeneerdeRooijzeggenalsjeNadiawas?Noteerje antwoord.
Opdracht4 Praktijkontmoettheorie
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronWatis grensoverschrijdendgedrag.Jemagdaarnaastookandere bronnendiejeinteressantvindtgebruiken.
a. Watvindjijgrensoverschrijdendgedragineenwerksituatie?Noteertwee voorbeelden.
b. Wiebepaaltwanneergedraggrensoverschrijdendis?Praaterovermeteen medestudenten/ofmetjedocent.Noteerjullieantwoord.
c. Hoekunjereagerenalsjegrensoverschrijdendgedragervaartopde werkvloer?Noteertweevoorbeelden.
Opdracht5 Reflectie
a. Maakeentekeningwaarbijjedesituatieeneenvandeinterventiesdieje hetmeestaanspreektlaatzien.Hetmagookeeninterventiezijndiejezelf hebtbedacht.Laatdeemotie,hoeNadiaenmeneerdeRooijzichvoelen, naarvorenkomen.
b. Uploaddetekeningoflaathaarzienaandedocent.
THEMA2
VERWERKINGSOPDRACHTEN
2.1Grensoverschrijdendgedrag
Theorie
Bijhetmakenvandeopdrachtenkunjedetheoriebronnen gebruiken.Jemagdaarnaastookgebruikmakenvananderebronnendieje interessantvindtofdiejeverderhelpenbijhetmakenvandeopdrachten.
2.2Opwarmenenoriënteren
Opdracht1 Hulpbijgrensoverschrijdendgedrag
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronWatis grensoverschrijdendgedrag.Jemagdaarnaastookandere bronnendiejeinteressantvindtgebruiken.
Doedezeopdrachtindividueel.
Bekijkdewebsiteenbeantwoorddevragen.
a. VoorwieisVeiligThuisbedoeld?
b. WaarvoorkunjeterechtbijVeiligThuis?
c. HoekomjeincontactmetVeiligThuis?
d. Gaopzoeknaartenminstedrieverschillendewebsitesdiesteunofhulp biedenaanmensendietemakenhebbenmetgrensoverschrijdendgedrag, zoals(seksueel)geweld,mishandelingofdiscriminatie.
e. Kieseenwebsiteuit.
• Watisdedoelgroep?
• Watishetdoelvandeorganisatieachterdewebsite?
• Watvaltjeopalsjedewebsitebekijkt?
Noteerkortjebevindingen.
Tip
Hetvindenvanbetrouwbarebronnenopinternetisbelangrijk omnauwkeurigeengeloofwaardigeinformatieteverkrijgen.Hierzijnenkele tipsomdebetrouwbaarheidvanbronnentecontroleren:
1.Bekijkwiedeinformatieheeftgepubliceerd.Zoeknaarinformatieover deauteurofdeorganisatieachterdebron.Zijnzebekendenhebbenze expertiseophetgebied?
2.ControleerdeURL.
3.Beoordeeldeactualiteit.Zorgervoordatdeinformatieup-to-dateis. Sommigeonderwerpenveranderensnel,dusouderebronnenkunnen verouderdeinformatiebevatten.
4. Controleerbronverwijzingen.Alsdebronverwijstnaaranderebetrouwbare bronnenofwetenschappelijkeonderzoekenomdeinformatiete ondersteunen,isditeengoedtekenvanbetrouwbaarheid.
5.Weeskritisch.Leesdeinformatiekritischenzoeknaartekenenvan vooringenomenheidofeenverborgenagenda.Alsdebronsterk bevooroordeeldlijkttezijnofprobeerteenspecifiekeovertuigingte promotenzonderobjectiviteit,kanditdebetrouwbaarheidaantasten.
6.Raadpleegmeerderebronnen.Vergelijkdeinformatiemetwatandere betrouwbarebronnenzeggen.Alsmeerderegerenommeerdebronnen vergelijkbareinformatieverstrekken,isdekansgroterdatdeze betrouwbaaris.
7.Gebruikjegezondeverstand.Alsietstemooilijktomwaartezijn,alshet sensationeelklinkt,ofalshetinformatieisdieinstrijdismetwatalgemeen wordtaanvaard,weesdanextravoorzichtigenverifieerdebron.
Opdracht2 Pestenopdewerkvloer
Bekijkdevideoenbeantwoorddevragen.
a. Watisvolgensjouhetverschiltussenpestenenplagen?Noteereen voorbeeldvaneenplagerijdiejezelfweleenshebtgedaanofgekregen.
b. Watkunnengevolgenzijnvanpestenopdewerkvloer?
c. Watkunnenredenenzijnvanpestenopdewerkvloer?Noteererdrie.
d. Ookopjouwschoolof(toekomstige)werkplekisereen vertrouwenspersoon,ofhoortdezeertezijn.Watdoeteen vertrouwenspersoon?Vraaghetnaofkijkopdewebsitevandeschool.
Opdracht3 Omgaanmetgrensoverschrijdendgedrag Werkintweetallen.
BekijkdewebsiteendevideovandeNOS.Maakaantekeningentijdenshet bekijkenvandevideo.Beantwoorddaarnadevragen.
a. Bedrijvendietrainingengevenoveromgangsvormenopkantoor(enook indegezondheidszorg)zieneenflinketoenamevanhetaantal aanmeldingen.Watishetvoornaamstdoelvandezetrainingen?
b. Welkgevoelofwelkegedachteroepthetverhaalindevideobijjeop?Licht toe.
c. Watmaaktmanagersonzekeralshetgaatovergrensoverschrijdendgedrag?
•
d. Watvindjijervandatdezetrainingenwordengegeven?
• Welkeffecthebbendezetrainingendenkje?
• Zijndezetrainingenalleengeschiktvoormanagersofleidinggevenden?
Noteerjeantwoordenenpraaterovermeteenmedestudent.
2.3Wetenenbegrijpen
Opdracht4 Jouwmening
Werkingroepjes.
Alleenwerkgevers,bijvoorbeeldapothekers,zijn verantwoordelijkvooreenveiligewerkomgeving.
a. Watisjemeningoverdestelling?Laateerstdegenenopstaandievóórzijn, endaarnadegenendietegenzijn.
b. Vormeengroepjevanvierstudenten.
• Bedenksamenzoveelmogelijkvoorbeeldenvangrensoverschrijdend gedragdiekunnenvoorkomenineenapotheek.
• Waarligtdegrensbijdezevoorbeelden?Wanneerisiets grensoverschrijdendofniet?
• Wieisverantwoordelijkindezesituaties?
c. Koppeljulliebevindingenterugaananderegroepjes.Noteerkortde belangrijksteuitkomstenvanjulliegesprek.
d. Kijknogeensterugnaardestelling.Benjevanstandpuntveranderdof niet?Lichttoe.
Opdracht5 Vormenvanagressie
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronVormenvan agressie.Jemagdaarnaastookanderebronnendieje interessantvindtgebruiken.
Nicoleisapothekersassistentendoethaarwerkmetplezier.Alleenisereen collega,Monique,diedeneigingheeftomtijdenspauzesdenigrerende,flauwe opmerkingentemaken.BijvoorbeeldoverNicoleskledingenhaaraccent.Ook kijktzeNicolenooitaan,enanderecollega’swelalszemethenspreekt.Nicole probeerdehetgedragvanMoniqueeersttenegeren,ofereengrapjevante maken.Maarzevindthetergvervelendworden.
a. Overwelkevormvanagressiegaathethier?
b. WatzoujedoenalsjeNicolewas?
Opdracht6 Escalatievanspanningen
CONCEPT
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronnenEscalaties enSignaleringsplan.Jemagdaarnaastookanderebronnendie jeinteressantvindtgebruiken.
Doedezeopdrachtindividueel.
a. Bedenkeensituatiewaarbijeengesprektussenjoueneenpatiënt,oftussen joueneencollega,escaleert.Noteerdezesituatiekort.
b. Welkevandedriefactoren(intrapersoonlijk,interpersoonlijk,omgeving) kunnenbijdezesituatieeenrolspelen?Noteerdezeenlegjeantwoorduit.
Opdracht7 Indepraktijk
Doedezeopdrachtindividueel.
a. Jegaatonderzoekenhoeeenapotheekomgaatmetsignalenvan grensoverschrijdendgedrag:
• Opwelkemanierkunnenmedewerkersmeldingmakenvaneenincident?
• Hoewordtgezorgdvooreenveiligewerkomgevingvoormedewerkers enpatiënten?
• Isereenprotocolvooromgaanmetgrensoverschrijdendgedrag?Zoja, hoewordtditingezet?
•
b. Kieseenorganisatieenneemcontactop.
• Legduidelijkuitwathetdoelvanjevragenis.
• Maakeenkortverslagje(maximaal500woorden)vandeantwoorden diejehebtgekregen.
• Uploadhetverslagofleverhetinbijjedocent.
2.4Analyserenentoepassen
Opdracht8 Omgaanmetgrensoverschrijdendgedrag
Werkintweetallen.
Veiligewerkomgeving
Kwaliteitindeapotheekbetekentmeerdanalleenzorgenvoorveilige medicatie.Hetgaatookomeenveiligewerkomgevingvoorhetapotheekteam. DeArbowetspeelthierineenbelangrijkerol.Eenveiligewerkplekbetekent ookdateraandachtisvoorhetvoorkomenvangrensoverschrijdendgedrag. Eenvertrouwenspersoonkanhierbijhelpen.Dezepersoonisonafhankelijk envoorallemedewerkers,omervoortezorgendatiedereenzichgehoorden gesteundvoelt.Ditdraagtbijaaneengezondewerkcultuureneenveilige werkplek.
a. Watisderolvaneenvertrouwenspersooninhetcreërenvaneenveilige werkplek?
b. Watzijnvoorbeeldenvansituatieswaarineenapothekersassistentof apothekereenberoepkandoenopeenvertrouwenspersoon?Noteertwee voorbeelden. Werkindrietallen.
CONCEPT
Niekheeftalenigetijdlastvanrugpijn.Hijheeftonlangszijnbaanverloren enookdaarslaapthijergslechtvan.Hijreageertsnelgeïrriteerd,watimpact heeftopzijnomgeving.Bijhetophalenvanzijnmedicatievertelt apothekersassistentFatma: “Meneer,ikwilulatenwetendatdezemedicatie deelsnietvergoedwordtdooruwzorgverzekering.Umoeteeneigenbijdrage betalenvan...”
Niekkijktverrastenwordtboos. “Datistochnietnormaal!Ikhadditniet verwacht.Hoemoetikdatgaanbetalendenkje?''
https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/caucasian-handsome-man-beard-over-isolated-2441940239
c. Leesdecasusenspeeldezena.DeeenisFatmaendeanderNiek.Een anderestudentobserveertennoteertaandachtspunten.
CONCEPT
d. Wisseltweekeervanrolenevalueersamen.Watvaltjullieopaandemanier waaropFatmareageertopdesituatie?Lichttoe.
e. WatisvolgensjulliedebestemaniervoorFatmaomtereageren?Licht jullieantwoordtoe.
Opdracht9 Aanpakgrensoverschrijdendgedrag
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronWatis grensoverschrijdendgedrag.Jemagdaarnaastookandere bronnendiejeinteressantvindtgebruiken.
Doedezeopdrachtindividueel.
OpeendrukkedagontvangtapothekersassistentMirameneerKuypervoor eenafspraak.Hijstaaterombekenddathijsomsverbaalagressiefgedrag vertoont.DeapothekerheeftmeneerKuyperaleenpaarkeereen waarschuwinggegeven.
a. Leesdecasus.Welkeoptieheefthetapothekersteamalshetgedragvan meneerKuypernietverbetertnaeenwaarschuwing?
b. Waaromishetbelangrijkvoorhetteamomgrensoverschrijdendgedragin hunhuisregelsengedragsprotocolvastteleggen?
c. Steldatmeneerbegintteschreeuwenentedreigen.Wievanhetteamis ofzijnverantwoordelijkvoorhetaansprekenvanmeneeropzijngedrag?
Opdracht10 De-escalerendcommuniceren
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronDe-escalerend communiceren.Jemagdaarnaastookanderebronnendieje interessantvindtgebruiken.
Werkintweetallen.
MevrouwdeJongheeftdefactuurvandeapothekergekregen.Zeschrikt ervan,wateenhoogbedrag!Daarkloptnietsvan,meentzij.Zebesluitnaar deapotheektegaan.
BijdebaliestaatJanneke.MevrouwdeJongbegintmeteenopeenagressieve maniertecommuniceren:‘Ditisbelachelijk,dezekosten!Kloptgeenenemoer vandatbedrag.Julliezijngewooneenstelletjeoplichters.’
a. Leesdecasus.Hoegajeommetdezesituatie?Bespreekhetsamen.
b. Schrijfjullieaanpakstapvoorstapop.Houdookrekeningmetde aanwezigheidvananderepatiëntenindepublieksruimte.
c. Bedenkminimaaltweevoorbeeldscenario’s:hoezalmevrouwdeJong reagerenenwelkekantenkanhetgesprekopgaan?Watdoejealshet misgaat?Noteerdezescenario’skort.
CONCEPT
d. Speelnuhetgespreknaaandehandvanjulliestappenplan.Deeenis mevrouwdeJong,deanderisJanneke.Wisselookvanrol.
e. Bespreekdezeopdrachtnametdegroep.Watginggoedenwatwaslastig? Waarliepenjullietegenaan?Noteerdezepuntenkort.
Opdracht11 Moodboardgrensoverschrijdendgedrag
Jegaateenmoodboardmakenovergrensoverschrijdendgedrag.
Eenmoodboardiseensoortcollagemetafbeeldingenentekst.Hetdoelis datjeeenindrukgeeftvanjouwbeleving,gedachtenofgevoelbijhet onderwerp.MaakgebruikvanhetstappenplanMoodboardmaken.
Jekunthetmoodboardmakenoppapierofdigitaal.
a. Laatmethetmoodboardiniedergevalzien:
• welkevormenvangrensoverschrijdendgedrag(bijvoorbeeldagressie) jijkent
• watescalatieinhoudt
• welkemanierenerzijnomtede-escaleren
• watjouwgevoelofgedachtenzijnbijditonderwerp.
b. Presenteerjemoodboardaandeklas,ofleverhetinbijdedocent.
Opdracht12 Voorbeeldenindepraktijk
Annerieisapothekersassistent.Annerieheeftwatvragenoverhaartakenen bespreektdezemetdeapotheker.Zegeeftaandatzezichonzekervoeltbij patiëntendiehunontevredenheiduitenaandetelefoon.Deapothekerluistert aandachtig,zegtnietsenlegtineenseenhandophaarschouder.Annerie schrikthiervanen'bevriest.
a. Bespreekdezesituatiemeteenmedestudent.VerplaatsjeinAnnerie.
• WaaromdenkjedatAnnerie'bevriest'?Verplaatsjeinhaarsituatieen beschrijfmogelijkegevoelensengedachten.
• Hoezoujezelfgereageerdhebbendenkje?
• Watzijnmogelijkealternatievemanierenwaaropdeapothekersteun hadkunnenbieden(zonderfysiekcontacttemaken)?
• HoezoujedeapothekeradviserenommetAnnerietecommuniceren nahaarreactieophetfysiekecontact?
Noteerkortjulliebevindingen.
Jewerktinapotheek.Jewerktineengrootteamenkomterbijtoevalachter dateenandereapothekersassistentetegenjouwcollega'seenaantal onwaarhedenoverjouheeftverteld.Hetgaatoverjouwfunctioneren.Jezou eenaantaldingennietgoedhebbengedaan,maarditisnietwaar.
b. Hoegajehiermeeom?
c. Overwelkevormvanagressiegaathethier?
Jestaatachterdebalie.ErkomteenpatiëntbinnendieNUeenafspraakwil metdeapotheker.Ditisnietmogelijk.Jeverteltditaandepatiënt,maardeze heefthiergeenboodschapendramtdoor.Ineenslegthijeenmesopdebalie.
d. Watdoejij?Hoezoujijbeschermdkunnenzijntegendezevormvan agressie?
Jebentalsapothekersassistentwerkzaamineenziekenhuis.Tijdensje werkzaamhedenmerkjedateencollega,terwijlhijeenouderevrouwhelpt omoptestaan,tehardinhaararmknijpt.Devrouwkijktongemakkelijken angstig,maarzegtniets.
e. Praatjeerovermetjecollega?Waaromwelofniet?
AandebaliewordteenpatiëntboosenbegintteschreeuwentegenSimone, deapothekersassistent.Zevoeltzichbedreigdenonzekerhoezemoet reageren.Gelukkigherinnertzezichhetagressieprotocol.Zedruktopde noodknopdieonderhetbureauisgeïnstalleerd.
f. Zoekopinternetvaneenvoorbeeldvaneennood-ofalarmknopin apotheek.Noteerkortdewerkingervan.
TijdensdelunchpauzezittenapothekersassistentenNoudenzijncollega Marieketepraten.Noudzegt:"Pfff,meneerSmolderswasvanochtendecht lastig.Hijflipteomdatzijnmedicatienietopvoorraadwas.Bizar...''Marieke kniktenvoegttoe:"Ja,hijisechtnietwijs.''
g. WatdoenNoudenMariekehiernietgoed?
Opdracht13 Meldcode
Jasmine,apothekersassistente,zietmevrouwLinssenmethaardochterNoor indeapotheek.ZekomtmedicatievorNoorophalen.Jasminemerktopdat NooreenblauweplekinhaarhalsheeftendatmevrouwLinssengespannen is.Noorkijktschuchternaarbeneden.MevrouwLinssenknijpthardinhaar hand.JasmineherinnertzichderichtlijnenvandeMeldcode ‘kindermishandelingenhuiselijkgeweld’ enbesluitvoorzichtigtehandelen. Zespreektmevrouwvriendelijkaanenvraagtofallesgoedgaat.Mevrouw Linssenzegtdatallesgoedis,maarJasminevoeltaandaterietsnietklopt.
a. Analyseerdecasus.Watzijnmogelijkesignalenvanhuiselijkgeweld?
b. HoekanJasminevolgensjullieeengesprektevoerenmetmevrouwLinssen zonderhaartebeschuldigen?
c. WatmoetJasminedoenzodrazehetvermoedenheeftvan kindermishandeling?
ApothekersassistenteTamarwerktindeapotheekenheefteenluchtigeblouse eneenkorterokaan.WanneermeneerKarelszijnmedicatieophaalt,maakt hijopmerkingenoverhaaruiterlijkencomplimenteerthijhaarkleding.Tamar voeltzichongemakkelijkenvraagtzichafhoezeprofessioneelkanreageren enhaargrenzenkanaangeven.
d. Watisjouweerstereactieopdezecasus?
e. Beschrijfinmaximaaldriezinnenhoejijzoureagerenopditgedragvan eenpatiënt.
f. HoebeïnvloedtTamarskledingkeuzehaarprofessionelerelatiemet patiënten?
CONCEPT
g. GanawelkerichtlijnenvandeBeroepscodeApothekersassistentTamar helpenbijhetomgaanmetongepastgedragvanpatiënten.Vraaghetna aaneenvakexpert.
h. Watzijndebelangrijkstedoelenvaneenberoepscodevoor apothekersassistenten?
2.5Verdiepenencreëren
Opdracht14 Valkuilenbijspanningen
GebruikvoordevolgendevragendetheoriebronnenEscalaties enSignaleringsplan.Jemagdaarnaastookanderebronnendie jeinteressantvindtgebruiken.
Werkintweetallen.
a. Bedenksamendrievalkuilenalsjespanningenvoelttussenjoueneen ander.
b. Bedenkdriemanierenomzelfrustigteblijveningespannensituaties.
CONCEPT
Opdracht15 Posterkindermishandeling
VerdiepjeindemeldcodeKindermishandelingopdewebsite.
a. Bespreekdebelangrijkstepuntenmeteenmedestudent.Vatkortsamen watdemeldcodeinhoudtvoorjouwberoepspraktijk.
b. Maakeenposteroverhetherkennenvankindermishandeling:
• Bedenkvoorwiejedepostermaakt(bijvoorbeeldjecollega’s).
• MaakgebruikvandetheoriebronVormenvanagressie.Zoekopinternet naaraanvullendebronnenenbetrouwbareinformatieover kindermishandeling,hetherkennenervanenwatjemoetdoenalsje kindermishandelingvermoedtofsignaleert.
c. Deeldepostermeteengroepjemedestudenten.Lichttoe.Vraagje medestudentenookomfeedback.Noteerdebelangrijkstefeedback.
Opdracht16 StroomschemaKNMP
BekijkhetstroomdiagramvanhetKNMPenbeantwoorddevragen,
a. Bekijkdestroomdiagramsamenmeteenmedestudent.Watbegrijpjeniet? Bespreekhetsamen.Komenjullieernietuit?Vraaghetnaaandedocent.
b. Watisdefunctievanhetcodewoord'Masker19'?
c. WatisVeiligthuisvooreenorganisatie?Zoekhetopenlichtkorttoe.
2.6Evaluerenenreflecteren
Opdracht17 Metafoor
Dezeopdrachtdoejeindividueel.Jelaatzienwatjehebtgeleerd. Maakopeencreatievemanierduidelijkwatjehebtgeleerdinditthemaen watdatvoorjoubetekent.Doeditaandehandvaneenmetafoor,eensymbool ofbijvoorbeeldeengeluid.
CONCEPT
THEMA1 THEORIE
CONCEPT
BijhetthemaGrensoverschrijdendgedraghebbenwevijftheoriebronnenvoor jeklaarstaandiejekuntgebruikenbijhetmakenvandeopdrachten,ofalsje jeverderwiltverdiepenineenonderwerpdatjeinteressantvindt:
• Watisgrensoverschrijdendgedrag?
• Vormenvanagressie
• Escalaties
• De-escalerendcommuniceren
• Signaleringsplan.
Daarnaastmagjeopzoekgaannaaraanvullendebronnendiejoukunnen helpenbijhetbeantwoordenvanvragenenoplossingen.Bijvoorbeeldop internet(checkaltijddebetrouwbaarheidvanbronnen),alleenofmethulp vanjouwmedestudenten,docentenofexpertsuitdepraktijk.
1.1Watisgrensoverschrijdendgedrag?
Grensoverschrijdendgedrag ishetbewust,ongevraagdenongewenst binnendringeniniemandspersoonlijkelevenssfeer.Ditgebeurtoplichamelijk engeestelijkgebied.
Grensoverschrijdendgedragishelaasgeennieuwprobleem.Mensenmeteen beperkinghebbendoordegeschiedenisheenvaaktemakenmetvooroordelen enongelijkheid.
Invloedvaninternet
CONCEPT
Indehuidigetijdhebbeninternetenmetnamesocialmediaveelinvloedop grensoverschrijdendgedrag.Datheefttweekanten.Hetnadeelisdathet makkelijkerisomveelvuldigenanoniemiemandsgrenzenteoverschrijden doorbijvoorbeeldpestenenbedreigen.Hetvoordeelisdatermeerenbrede aandachtmogelijkisvoordenegatievegevolgen.De#MeToo-bewegingis daarvaneenbekendvoorbeeld.
Factorendieinvloedhebben
Erzijnverscheidenefactorendievaninvloedzijnopgrensoverschrijdend gedrag:
• maatschappelijkeenculturelewaardenennormen
• waardenen(fatsoens)normenvanuitdeopvoeding
• waardenennormenvanuitreligies
• machtsverhoudingen
• persoonlijkheidvanzowelslachtofferalsdader.
Machtsverhoudingen
Bijallevormenvangrensoverschrijdendgedragspeeltvrijwelaltijdmachteen rol. Macht iszeggenschapoveriemandhebben.Dedadermaaktmisbruikvan machtdiehijkanuitoefenen.Datkunnenverschillendevormenvanmacht zijn.Zospeeltbijmishandelingvaakeenroldatdedadermeerfysiekemacht heeft.Ookmachtvanuiteenfunctieofrolkanvaninvloedzijn.Bijvoorbeeld ouderstenopzichtevankinderen,leidinggevendentenopzichtevan medewerkers,ofprofessionalstenopzichtevanpatiënten.
Persoonlijkheid
Iemandspersoonlijkheidspeelteengroterolbijgrensoverschrijdendgedrag. Bijdedaderspeeltdienspersoonlijkheideenrolinwatdedaderbeweegtom grenzenteoverschrijden.Bijhetslachtoffergaathetomdevraagwaarom
dezepersoontoestaatdatzijnpersoonlijkegrenzenwordenoverschreden dooreenander.Je persoonlijkegrens bepaalttothoeverjebepaaldgedrag vananderennogacceptabelvindt.Weetiemand(nog)nietwaarzijneigen grenzenliggen?Isiemandnietassertiefgenoegomdiegrenzenaantegeven? Ofisiemandafhankelijkvandedader?
Wiebepaaltdegrens?
CONCEPT
Hetmoetduidelijkzijndatnietdedaderdegrensvaniemandandersbepaalt. Hetzijnnietnormendiedatbepalen.Erisermaarééndiedegrensbepaalt voorwatacceptabelisenwatnietendatisiemandzelf.Alsiemandaangeeft ‘tothierennietverder’,moetdatduidelijkzijn.Daarbijmoetjeerrekening meehoudendatdiegrensnietvooriedereengelijkis.Watdeeenalseen plagerijtjeervaart,kaniemandandersalsechtpestenervaren.
Grijsgebied
Degrensvanwatacceptabelis,issomseen grijsgebied.Datwilzeggendat nietduidelijkiswaardegrenzenpreciesliggen.Erzijnaltijdmensendiegrenzen opzoekenvanwatwelennietkan.Hetgrijzegebiedleentzichdaarinhun ogengoedvoor.Zeblijvenproberenhoeverzekunnengaan.Hetgaaterook omhoeverwijtbaarhetgedragvaneendaderis.Fysiekgeweldisaltijd
onacceptabel.Aangevendatjedatnietmeerwilt,moetvoldoendezijn.Het wordtandersalsdezelfdepersoonbijherhalingfysiekcontactzoekt.Danis eenstructureleaanpakvandedadernodig.
Protocollenenvertrouwenspersoon
Instellingenhebbeneenprocedurevoormeldingvanincidenteneneen protocolvoorhoejemoethandelenalsjezelftemakenkrijgtmet grensoverschrijdendgedragofalsjehetinjewerkomgevingzietgebeuren. Somsisheteenalgemeenprotocolvoorgrensoverschrijdendgedrag.Soms zijneraparteprotocollenvoorverschillendevormen,zoalsmishandeling, pestenofseksueleintimidatie.Enalsjetwijfeltofjewelofnietietsmoetdoen, kunjealtijdoverleggenmetjeleidinggevendeofmeteenvertrouwenspersoon vandeinstelling.Veelinstellingenhebbeneenvertrouwenspersoon.Een vertrouwenspersoon iseenonafhankelijkefunctionaris(nietindienstvande instelling)metwiejevertrouwelijkproblemenkuntbesprekendiebelangrijk voorjezijn,maardiejenietmetanderenwiltdelen.Devertrouwenspersoon luistertnaarjeengeeftvrijblijvendadvieswatjezoukunnendoen.
1.2Vormenvanagressie
CONCEPT
Agressiekanzichuitenopverschillendemanieren.Omagressietebegrijpen ishetbelangrijkdatjeweetwatagressiepreciesisenofersprakeisvan bewusteofonbewusteagressie.
Watisagressie?
Onder agressie vallenallevormenvanongewenstgedragwaardooriemand zichonprettig,onveiligofbedreigdvoelt.Ditkanlichamelijke(fysieke)agressie zijn,maarookagressiemetwoorden.Denkaaneenbozepatiëntdienaarje schreeuwtalshijontevredenis.Bijagressiewordtmeestalgedachtaan opzettelijkkwaadomiets(meestaliemand)schadetoetebrengen.Erzijn echterookvormenvanagressiewaarbijdeaanvalleronbewusthandelt.Dit wordtonbewusteagressiegenoemd.
Bewusteagressie
Bewusteagressie isagressiedieiemanddoelbewustinzetomiemand opzettelijkkwaadtedoen.Bewusteagressiewordtingezetomeendoelte bereikenenheeftvaakgeenrealistischeaanleiding.Hetiseenoverdreven reactiewaarbij(manipulatieve)pogingenwordenondernomenomdrukop
deanderuitteoefenen.Bewusteagressieverleidtjevaakomtoetegevenaan datgenewatdeaanvallerwil,maarookomtoezeggingentedoenwaarje eigenlijknietachterstaat.
Verbaleagressie
Verbaleagressie isagressiemetwoorden.Dezevormvanagressiewordt uitgesprokenofuitgeschreven.Wanneererbijvoorbeeldlangdurignaarje geschreeuwdwordt,isditeenvormvanverbaleagressie.Iemanddiezijneigen emotieshoogheeftlatenoplopenendaardoorgefrustreerdis,kandituiten inverbaleagressiedoormiddelvanschreeuwenofdoorzeerfelindiscussie tegaan.
Psychischeagressie
Psychischeagressie iseenvormvanagressiewaarbijhetslachtoffermentale schadewordttoegebracht.Deagressorbedreigt,chanteertofvernedert.Vaak doethijditopeenslinksemanierdiebijomstandersampertotnietopvalt. Pesteniseenvormvanpsychischeagressie.Psychischeagressiekanernstige schadetoebrengenbijhetslachtoffer,zelfswanneerdeagressieallangniet meerplaatsvindt.Hetvertrouwenenfunctionerenvanhetslachtofferkan levenslangbeschadigdraken.
Fysiekeagressie
Bij fysiekeagressie isersprakevanlichamelijkcontacttussendeagressoren hetslachtoffer.Denkhierbijaanslaan,schoppen,spugen,duwenenstompen. Voorafgaandaanfysiekeagressievindtvaakverbaleagressieplaats,ofwel: wanneerjeverbaleagressiekuntstoppen,isdekanskleinerdaterfysieke agressiegaatplaatsvinden.Tochzijnerbepaaldeberoependietemaken krijgenmetfysiekeagressiezonderdaterverbaleagressieheeft plaatsgevonden.Denkhierbijaanpolitieagenten,maarookaanmenseninde zorgenpsychiatrie.
Specifiekevoorbeeldenvanfysiekdanwelpsychischgeweldzijn:huiselijk geweld,seksueelmisbruik,kindermishandeling.
Kenmerkenvanhuiselijkgeweld
• isgewelddatdooriemanduitdehuiselijkekringwordtgepleegd
•‘huiselijk’ verwijstnietnaardeplaats,maarnaarderelatie
• meestaldoor(ex-)partners,familieleden,huisvrienden.
Huiselijkgeweldkanbestaanuit:
• psychischgeweld
• lichamelijkgeweld(waaronderseksueelgeweld).
Hetgaathierbijom:
• kindermishandeling
• volwassenenmishandeling
• partnermishandeling
• ouderenmishandelingen/ofverwaarlozing
• geweldtegenouders.
Bron:Movisie.
CONCEPT
Kindermishandeling
Elkjaarzijnnaarschatting119.000kinderenslachtoffervan kindermishandeling.VolgensdeJeugdwetomvatditelkevormvan bedreigendeofgewelddadigeinteractie,zoalsfysiek,seksueelofpsychologisch, uitgevoerddooroudersofvertrouwdepersonen,metalsgevolglichamelijk en/ofpsychischletsel.Zelfsgetuigezijnvangeweldofdreigendletselvoor eenongeborenkindvalthieronder.
Demanierwaaropeenkindtelijdenheeftvanmishandelingisafhankelijkvan eenaantalfactoren:
• leeftijd
• ernstvandemishandeling
• duurvandemishandeling
• matevansteunvanuitdeomgeving
• persoonlijkheidvanhetkind
• matevanemotioneledruk.
Gevolgentijdensdejeugdenoplatereleeftijd:
• lichamelijkletsel,aldannietmetoverlijdenalsgevolg
• ontwikkelingsachterstand
• (ver)storingenindehersenen
• emotioneleproblemenengedragsproblemen
• PTSS:posttraumatischestressstoornis
• dissociatievestoornis:bewustzijnsluitzichafvooremotiesenindrukken uitdeomgeving,ditkaneengewoonteworden
• kansopverslavingenzelfverwondendgedrag
• psychosomatischeklachten.
KNMP-meldcodehuiselijkgeweld
DeKNMPheeftmetdeinvoeringvandemeldcodevoorkindermishandeling envolwassenenmishandelingeenvooruitstrevendestapgenomen.Deze meldcodebiedtdeapothekerenapothekersassistenteenleidraadbijhet nemenvancrucialebeslissingen,waarbijdebelangrijksteoverwegingdraait omdevraaginhoeverredezorgverlenerinformatiemagverstrekkentegen dewilvandepatiënt.
Hetmeldenvankindermishandelingenvolwassenenmishandelingiseen gevoeligonderwerp.
CONCEPT
Demeldcodesteltrichtlijnenvastomervoortezorgendatsituatiesvan mishandelingopdejuistewijzewordenaangepakt,metinachtnemingvande privacyenrechtenvandebetrokkenen.Dezewetgevingverplichtzorgverleners, onderwieapothekersenhunassistenten,omalerttezijnopsignalenvan mishandelingendezetemeldenindiennodig.
Decrucialeafwegingdiehierbijwordtgemaakt,gaatoverhetevenwichttussen hetrechtopprivacyvandepatiëntendezorgplichtvandezorgverlener.In sommigegevallenkanhetnodigzijnominformatieteverstrekken,zelfsals depatiënthiernietmeeinstemt,omhetwelzijnendeveiligheidvande betrokkenetewaarborgen.
Demeldcodevoorzietinstappenenproceduresomdergelijkeafwegingente begeleidenentezorgenvooreenzorgvuldigeenverantwoordebesluitvorming.
CONCEPT
Hetdoelisommishandelingtestoppenenslachtofferstebeschermen,terwijl tegelijkertijdderechtenenprivacyvandepatiëntwordengerespecteerd.Dit vooruitstrevendeinitiatiefvandeKNMPweerspiegeltdevoortdurendeinzet omdezorgverleningteverbeterenenomtevoldoenaandeveranderende behoeftenvandesamenleving,terwijldeethischeenjuridischeaspectenin achtwordengenomen.
Methetcodewoord'masker19'kunnenslachtoffersvanhuiselijkgeweldbij deapotheekeenmeldingdoenvanhuiselijkgeweld.
Iedereapothekerisalertoprisicofactorenvoorensignalenvan kindermishandeling.Bijeenvermoedenneemtdeapothekerallestappendie nodigzijn.Deapothekergebruiktbestaandeinstrumentenom kindermishandelingtesignalerenentestoppen.Deapothekerbeschiktover voldoendevaardigheden.Belangrijkhierbijis:
• bijhoudenvanaantekeningenvandevermoedensvanmishandeling
• bewaartermijnenvernietigingvanhetdossier
• inzageenafschrift
• deapothekersassistentheefthierookeenverantwoordelijkheid.
VeiligThuisishetadvies-enmeldpuntvoorhuiselijkgewelden kindermishandelinginNederland.Iedereendietemakenheeftmetdeze situaties(ofeenvermoedenheeft)kanbijVeiligThuisterechtvooradvies, ondersteuningenhetmeldenvanzorgen.
Volwassenenmishandeling
Netalsbijkindermishandelingiselkeapothekeralertoprisicofactorenen signalenvanvolwassenenmishandeling.Bijvermoedensvan volwassenenmishandelingwordenallenoodzakelijkestappengenomen, waarbijdebeschikbareinstrumentenwordeningezetomdezevormvan mishandelingtesignalerenentestoppen.
Bijvolwassenenmishandelingishetbelangrijkoptemerkendathet beroepsgeheimvandeapothekerzwaarweegt.Ingevallenvan volwassenenmishandelingwordtmeldingechtergedaanbijhetSteunpunt HuiselijkGeweld.
Devertrouwensrelatietussendeapothekerendepatiëntwordtmetgrote zorgbehandeld,maarhetwelzijnendeveiligheidvandebetrokkeneblijven altijddehoogsteprioriteit,metinachtnemingvandegeldendejuridischeen ethischerichtlijnen.
CONCEPT
Mensenreagerenverschillendopfrustratie.Mogelijkereactieszijn:
• frustratienietafreagerenopeenanderepersoonofeenvoorwerp
Depersoonnegeertzijneigengevoelendoetnietsmetdefrustratie.
• frustratiewelafreagerenopeenanderepersoonofeenvoorwerp
Depersoonuitzijnfrustratierichtingietsofiemandanders.
• frustratierelativeren
Depersoonkandefrustratienuancerendoorbijvoorbeeldtedenken:er zijnergeredingen.
• frustratieafreagerenopzichzelf
Depersoonreageertdefrustratienietafopiemandanders,maaropzichzelf. Hijnoemtzichzelfbijvoorbeeldeendomkop,scheldtzichzelfuitofdoet zichzelfpijn.
• frustratiealsuitdagingzienomeennieuweoplossingtezoeken
Depersoongaatopzoeknaareenanderemanieromalsnoghetdoelte bereikenomdathijvindtdathetmoetlukken.
Fysiekeagressiebijziektebeeld
Fysiekeagressieisnooitacceptabelofgoedtepraten.Tochishetbelangrijk omtebegrijpendatsommigepatiëntendoorhunziektebeeld,zoalsPTSSof dementie,ongeremdofonvoorspelbaarkunnenreageren.Ditgedragismeestal nietpersoonlijkgericht,maarhetkanweleenuitdagingvormenindedagelijkse praktijkvaneenapothekersassistente.
Begriptonenenprofessioneelblijven
Wanneereenklantagressiefreageert,ishetcruciaalomprofessioneelteblijven endesituatienietpersoonlijkoptevatten.Begriptonenkanhelpenomde situatietede-escaleren.Houdaltijdingedachtendathetgedragvaak voortkomtuitdeaandoeningvandepersoon.
Samenwerkenmetbehandelaars
Alshetgedragvaneenklanteenterugkerendprobleemwordt,ishetbelangrijk omingesprektegaanmetdebehandelaar(s)vandepatiënt.Bijvoorbeeldde huisarts,psycholoogofcasemanager.Zijkunnenadviesgevenoverhoejehet bestemetdesituatiekuntomgaanenmogelijkdemedicatieofbehandeling vandeklantaanpassen.
Alternatieveoplossingenbieden
Omherhalingvanagressiefgedragtevoorkomen,kunjesamenmetdepatiënt enhunnaastenzoekennaaralternatieveoplossingen,zoals:
• Gebruikvaneenafhaalautomaat
Deklanthoeftdeapotheeknietmeerfysiektebezoekenenkandemedicatie opeenrustigmomentophalen.
• Afsprakenmetnaasten
Bespreekdemogelijkheiddateenfamilielidofverzorgerdemedicatie ophaalt.Ditvermindertstressvollesituatiesvoorzoweldepatiëntalsde apotheekmedewerkers.
• Uitsluitingalslaatsteredmiddel
Inextremegevallenkanhetnodigzijnomdepatiënttijdelijkofpermanent tewerenuitdeapotheek.Ditmoetaltijdinoverleggebeurenmetde behandelaareneventueelmetjuridischeondersteuning.
Naeenincidentishetbelangrijkomalsteamtereflecterenenelkaarte ondersteunen.Bespreekwaterisgebeurd,watgoedgingenwatbeterkan. Ditversterktdesamenwerkingenvoorkomtdatmedewerkerszichalleen voelenineenmoeilijkesituatie
1.3Escalaties
Overalwaarmensensamenwonenofopeenanderemanierregelmatigsamen zijn,ontstaanweleensspanningen.Vaaklossenbetrokkenendieookzelfweer op.Alsdebetrokkenenditnietzelfkunnen,isermeestaliemanddiehet omgaanmetelkaarenbijkomendespanningenondersteuntenbegeleidt.Op schoolisdatbijvoorbeeldeendocent,ophetwerkisdatbijvoorbeeldeen leidinggevende.Spanningenkunnenzorgenvooreengevoelvanonveiligheid.
Escalatievanspanningen
Spanningenontstaannietvanzelf.Sommigespanningenontstaantussentwee ofmeermensenineengroep.Anderespanningenontstaaniniemandzelfen beperkenzichooktotdiepersoon.Alsdespanningennaarbuitenkomen,en
anderenerdeelgenootvanworden,neemthetgevoelvanonveiligheidtussen tweemensenofineengroeptoe.Hetisdusbelangrijkomopkomende spanningentesignaleren,benoemenenbespreekbaartemaken.Kennisvan oorzakenenverschillendespanningsniveaushelptjedaarbij.
Oorzakenvanspanningen:
• intrapersoonlijkefactoren
• interpersoonlijkefactoren
• omgevingsfactoren.
Intrapersoonlijkefacoren
Factorendieindepersonenzelfaanwezigzijnnoemjeintrapersoonlijke factoren.Eenvandiefactorenisiemandspersoonlijkheidenkarakter.Deeen heeftnueenmaaleenkorterlontjedandeander.Eniemanddiefanatiekisen hogeeisenaanzichzelfstelt,zaldoorgaanssnellergeïrriteerdrakenalsiets nietluktdaniemanddievannaturezorgelozeris.
Interpersoonlijkefactoren
Factorendiezichtussentweeofmeermensenonderlingafspelen,noemje interpersoonlijkefactoren.Meestalgaathetommeningsverschillenofom mensendiezichstorenaanelkaarsgedrag.Meningsverschillenzijnmeestal geenredenomintegrijpen.Datiswelnodigalsmeningsverschillenvoelbare spanningenveroorzaken.Bijvoorbeeldalstweemensensteedshardergaan schreeuwenomhungelijktekrijgen.
https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/screaming-hate-rage-crying-emotional-angry-1030089703
Omgevingsfactoren
CONCEPT
Erkanooksprakezijnvanomgevingsfactorenwaarniemandietsaankan doen,maardiewelfrustratieenbijbehorendespanningenveroorzaken.Denk aaneenwerkomgevingaaneendrukkestraat,waardoorergeluidsoverlast is.
Vijfspanningsniveaus
Het spanningsniveau is niet altijd gelijk. Het begint met een lichte spanning en soms blijft het daarbij. Dan blijf je alert, maar hoef je nog niks te doen. Het spanningsniveau kan ook stapsgewijs toenemen tot een niveau waarop het echt uit de hand loopt. Dit heet escaleren. Er bestaan allerlei indelingen in spanningsniveaus. Het is belangrijk dat je de verschillende niveaus leert herkennen. Het zegt iets over de actie die je moet ondernemen.
Eenveelgebruikteindelingisdevolgende:
• niveau1:stabielefase
• niveau2:beginnendespanning
• niveau3:spanningkomtnaarbuiten
• niveau4:uitbarsting
• niveau5:afbouw.
Niveau1:stabielefase
Indestabielefaseisdesituatienormaalenisergeensprakevanafwijkend gedrag.Debetrokkenenzijngoedaanspreekbaarenhunreactieszijnlogisch envoorstelbaar.Indezefaseishetbelangrijkemotiesendaarbijbehorende spanningentesignaleren,benoemenenbespreekbaartemaken.Zovoorkom jedatietsgaatescaleren.
Niveau2:beginnendespanning
Indezefaseraakteenpersoonuitzijngewonedoen.Deaanleidingisnietaltijd duidelijk.Depersoonisonrustigofjuiststillerdangebruikelijkenraaktsnel geïrriteerd.Alsjespanningervaart,blijfjerustigenalert.Jeblijftingesprek. Steleventueelopeenrustigemaniergrenzen.Geefgeenoordeeloverde emotieofspanningenprobeerincontactteblijvenofafteleiden.
Niveau3:spanningkomtnaarbuiten
Indezefasekomtdespanningnaarbuiten,bijvoorbeelddoorschreeuwen, deconfrontatieaangaanofjenietuitlatenpraten.Hetisnuhetmomentom verdere escalatie tevoorkomen.Jesteltopeenrustigemaarnadrukkelijke maniergrenzen.Zorgdatjeeenplanhebt,bijvoorbeelddoormetde behandelaar,inditgevaldeapotheker,teoverleggen.Inveelorganisatieszijn erprotocollenomtebepalenwelkeactiesnodigzijn.
Niveau4:uitbarsting
Ditishethoogtepuntvandespanning.Conflictenkunnenescalerenenleiden tothevigeruziesofconfrontaties.Erkansprakezijnvanintenseemoties,zoals boosheidoffrustratie.Probeerdesituatietede-escalerendoorrustigen duidelijktecommuniceren.Zorgvoordeveiligheidvanjezelfenanderen.Volg devastgesteldeprotocollenvanjeorganisatievoorhetomgaanmetescalaties enroep,zonodig,hulpinvanbeveiligingofandereprofessionals.
Niveau5:afbouw
Nadeuitbarstingkomtdefasevanafbouw.Deemotiesbeginnentekalmeren, enerwordtgewerktaanhetoplossenvandeconflicten.Alsprofessionalgeef jedebetrokkenendetijdenruimteomtekalmeren.Voereennagesprekom desituatieteevaluerenengevoelenstebespreken.Werksamenaanhetvinden vanoplossingenenhetherstellenvanderelatie.Documenteerde gebeurtenissenendegenomenactiesenbespreekdesituatiemetcollega's ofleidinggevendenomtelerenenomtoekomstigeincidententevoorkomen.
1.4De-escalerendcommuniceren
Hettegenovergesteldevanescalerenisde-escaleren. De-escaleren ishet verminderenvandespanning.Hoeeerderjesignaleertdatersprakeisvan spanningsopbouwbijeenpersoon,desteeerderkunjestartenmet de-escaleren.Hetisbelangrijkdatjestartmetde-escalerenbijspanningsniveau 1of2.De-escalatieislastigalsdespanningtehoogisopgelopen.
CONCEPT
In80%vandegevallenhebjetemakenmeteen emotioneleagressie of frustratieagressie Indiegevallenkunjehandelenzoalsbijdefrustratieniveaus isbeschreven.Bijmensendiedoelbewustagressiefzijn,slajedeeerstetwee niveausover.Jestelteengrensenwijsthenopdeconsequentiesvanhun gedrag.
Communicatieaspecten
Vooralindeeerstetweefasenvanoplopendespanningeniseenjuiste communicatieessentieelomverdereescalatietevoorkomen.Aandachtspunten zijn:
• hetgesprekaangaan
• luisterenensamenvatten
• duidelijkenconsequentzijn
• non-verbaalgedrag.
Hetgesprekaangaan
Bijdeeerstesignalenvanemotieenbijbehorendespanninggajehetgesprek aanmetdepersoon.Heteerstewatjedoetisduidelijkmakendatjebegrip hebtvoordeemotie.
Bedenkdathetuitenvaneenemotieookeenvormvancommunicerenis. Somsweeteenpersoongeenanderemanieromzichteuitendanbijvoorbeeld doorteschelden.Gaingesprekoverdeemotiezelfennognietoverhet negatievegedragdatdeemotieveroorzaakt.Steldatjehetgesprekwiltvoeren meteencolleganaaraanleidingvanzijngedrag,zoekdaneenrustigeomgeving omtepraten.Speelnietopdepersoonenspreekgeenwaardeoordeeluit.
CONCEPT
Weesvoorzichtigmethetwoord ‘maar’.Vaakheeft ‘maar’ eeneffectdatje juistnietwiltbereiken.Bijvoorbeeld: ‘Ikbegrijpjeboosheid,maarjemoetnu welstoppenmetschelden.’ Heteerstedeelvandezinisgoed:jezegtdatje begriphebt,echterzonderdatjedatineengesprekalhebtlatenmerken.Dat zoujeeerstmoetendoenendanpasingaanophetgedrag.
Luisterenensamenvatten
Luisterenensamenvattenisaltijdbelangrijkbijcommunicatie,maarinhet gevalvanspanningzeker.Luisteraltijdgoednaarwatiemandzegt.Vat regelmatigkortsamenwatiemandvolgensjougezegdheeft.Stel,jecollega isboosopjou: ‘Dusalsikhetgoedbegrijp,benjeboosomdat...’ Stelvragen alsjeietsnietbegrijpt.
Duidelijkenconsequentzijn
Communiceerduidelijkenconsequent.Vooralindefasewaarinjegrenzenen consequentieswiltaangeven.Spreekrustigengebruikkortezinnenen woorden,waarvanjezekerweetdatdepersoonzebegrijpt.Gebruikconcrete voorbeelden.Alsjezegt: ‘Jemoetjegedragechtveranderen’,isdatvaag. Concreterisbijvoorbeeld: ‘Ikwildatjestoptmijtebeschuldigen.’
Spreekmet ik-boodschappen.Daarmeelaatjeduidelijkmerkenwatjevindt envoelt.Bijvoorbeeld: ‘Ikvindhetprettigeralsjemeopeenrustigetoon aanspreekt.’
Non-verbaalgedrag
Ook non-verbaalgedrag isessentieelbijde-escaleren.Ganiettedichtbijde persoonstaanterwijljehemdiepindeogenkijkt.Datkomtdreigendoveren zorgtdaaromeerdervoorescalatiedanvoorde-escalatie.Hetzelfdegeldtvoor
heelstoermetjehandeninjezijstaan.Neemeenbelangstellendehouding aanenlaatmerkendatjeaandachthebtvoordeander.Staofzitrustigzonder veeltebewegen.
1.5Signaleringsplan
Eenhandighulpmiddelommetoplopendespanningenomtegaaniseen signaleringsplan.Een signaleringsplan iseenoverzichtvansignalenmeterbij behorendeacties.Destoplichtmethodeiseeneenvoudigvoorbeeldvaneen signaleringsplan.
CONCEPT
Destoplichtmethode
De stoplichtmethode iseenmethodeomtede-escaleren.Metdezemethode herkenjevroegtijdigesignalendiekunnenwijzenopopkomendespanningen. Bijdestoplichtmethodegeefjemeteenkleuraanwelkesignalenbijdiekleur horenenwatdegewensteactieszijn.Degebruiktekleurenzijnalsbijeen stoplicht:
• groen
Veilig,allesgaatgoed.
• oranje
Opletten,hetgaatmindergoed.
• rood
Gevaarlijk,eriseencrisissituatie.
CONCEPT
Destoplichtmethodeisgebaseerdopdevijfspanningsniveaus.Erisweleen verschilmeteenechtstoplicht.Eenstoplichtgaataltijdvangroennaaroranje endannaarrood.Bijeenpersoonkanhetstoplichtvangroennaaroranje gaanendanweerterugnaargroen.Ofvanoranjenaarroodenweerterug naaroranjeofzelfsplotselingvangroennaarrood.
1.6Begrippenlijst
Agressie
Allevormenvanongewenstgedragwaardooriemandzichonprettig,onveilig ofbedreigdvoelt.
De-escaleren
Hetprocesvanhetverminderenvanspanningenhetvoorkomenvanverdere escalatievaneensituatiewaarinemotieshoogoplopen.
Emotioneleagressie
Agressiefgedragdatwordtgedrevendoorsterkeemotieszoalswoede, frustratieofangst,integenstellingtotdoelbewusteagressie.
Escalatie
Hetproceswaarbijspanningengeleidelijktoenementoteenpuntwaaropze uitdehandlopenofescaleren.
Frustratieagressie
Eenvormvanemotioneleagressiedievoortkomtuitfrustratieoverbepaalde gebeurtenissenofsituaties.
Grensoverschrijdendgedrag
CONCEPT
Hetbewust,ongevraagdenongewenstbinnendringeniniemandspersoonlijke levenssfeer(zoweloplichamelijkalsgeestelijk,financieelofmaterieelgebied).
Grijsgebied
Eensituatiewaarinhetnietduidelijkiswaardegrenzenpreciesliggen.
Ik-boodschap
Eenboodschapwaarbijdesprekerzijngevoelens,gedachtenopeen persoonlijkemanieruitdruktzonderdeandertebeschuldigen.Bijvoorbeeld: ‘Ikvoelmeonrustigals...’
Interpersoonlijkefactoren
Factorendiezichvoordoentussentweeofmeermensenenspanningenkunnen veroorzaken.Ditomvatbijvoorbeeldmeningsverschillenenconflictentussen mensen.
Intrapersoonlijkefactoren
Factorendiezichbinneneenpersoonbevindenenvaninvloedkunnenzijnop spanningen.Bijvoorbeeldiemandspersoonlijkheidenkarakter.
Macht
Zeggenschapoveriemandhebbenenmisbruikmakenvandezezeggenschap omgrenzenteoverschrijden.
Non-verbaalgedrag
Allesignalendienietinwoordenwordenuitgedrukt,zoalslichaamstaal, gezichtsuitdrukkingenenhouding.
Omgevingsfactoren
Externefactorenindeomgevingvaneenpersoondiespanningenkunnen veroorzaken.
Persoonlijkegrens
Bepaalttothoeveriemandbepaaldgedragvananderennogacceptabelvindt. Hetisindividueelenverschiltvanpersoontotpersoon.
Protocol
Eengedetailleerdeprocedureofrichtlijn.
Signaleringsplan
Eenoverzichtvansignalenmeterbijbehorendeacties.
CONCEPT
Stoplichtmethode
Eenmethodeomtede-escaleren.
Vertrouwenspersoon Eenonafhankelijkefunctionarisdievertrouwelijkproblemenbespreekt.
CONCEPT
THEMA1
TOETSGRENSOVERSCHRIJDENDGEDRAG
Opdracht1
Watwordtbedoeldmetgrensoverschrijdendgedrag?
gedragdatongevraagdenongewenstiemandspersoonlijkelevenssfeer binnendringt
gedragdatalleenvoorkomtindemodernesamenleving gedragdatgevraagdengewenstisalsbeidepersonenzichergoedbij voelen
Opdracht2
Watisjuistalshetgaatompersoonlijkegrenzen?
Persoonlijkegrenzenmoetenwordenbepaalddoordedader. Persoonlijkegrenzenmoetenwordenbepaalddoordemaatschappij. Persoonlijkegrenzenwordenbepaalddoorhetindividuzelf.
Opdracht3
Watiseenaanteradenstapalsjetemakenhebtmetgrensoverschrijdend gedragophetwerk?
zwijgenennietsdoen eenvertrouwenspersoonraadplegen hetgedragnegerenenhopendathetvanzelfverdwijnt
Opdracht4
Machtismeestaleenbelangrijkefactor... alleenbijseksueelgrensoverschrijdendgedrag alleenbijvormenvanfysiekgrensoverschrijdendgedrag bijallevormenvangrensoverschrijdendgedrag
Opdracht5
Watisfysiekeagressie?
agressiemetwoorden
agressiemetlichamelijkcontact
agressiemetalleenmentaleschadealsgevolg
Opdracht6
Watisbewusteagressie?
agressieomiemandopzettelijkkwaadtedoen agressiezonderopzettelijkebedoelingen agressiedieeenbeetjeoverdrevenis
Opdracht7
Watzijnintrapersoonlijkefactorendiespanningenkunnenveroorzaken? factorendiezichtussentweeofmeermensenonderlingafspelen factorenindepersoonzelf,zoalspersoonlijkheidenkarakter factorenindewerkomgeving
Opdracht8
CONCEPT
Stel,iemandgaatdeconfrontatieaanmeteencollegadoortezeggenwaar hijhetnietmeeeensis.Welkspanningsniveauhoorthierbij?
niveau1:stabielefase
niveau2:beginnendespanning
niveau3:spanningkomtnaarbuiten
Opdracht9
Welkgedragisbelangrijkbijhetde-escalerenvanspanningen? Stadreigendmetjehandeninjezijomdominantietetonen. Communiceermetkortezinnen,gebruikdeik-boodschapenlaatziendat jeluistert. Gebruikvagewoordenenonduidelijkezinnenomverwarringtecreëren.
Opdracht10
Watishetbelangrijkstedoelvaneensignaleringsplan,zoalsde stoplichtmethode?
omfysiekgeweldterechtvaardigen omvroegtijdigesignalenvanopkomendespanningenteherkennen omescalatievanspanningentebevorderen
Opdracht11
CONCEPT
Inwelkefasevandestoplichtmethodeishetnoodzakelijkomverdereescalatie tevoorkomenengrenzenopeenduidelijkemaniertestellen? groen oranje rood
Opdracht12
Watisdejuisteinstantieomvermoedensvanvolwassenenmishandelingte meldeninNederland?
hetAdvies-enMeldpuntKindermishandeling hetSteunpuntHuiselijkGeweld
HetMeldpuntmishandelingvolwassenen
Opdracht13
Welkbegripwordtgebruiktomhetverminderenvanspanningtebenoemen? escaleren de-escaleren oplopend
Opdracht14
Watiseenveelvoorkomendevormvanagressiediein80%vandegevallen voorkomtenvaaktemakenheeftmetoplopendespanningen? fysiekeagressie doelbewusteagressie frustratieagressie
Opdracht15
Watkenmerktfrustratieagressie?
Hetisagressiediedoelbewustwordtingezetomiemandkwaadtedoen. Hetontstaatvaakzonderaanwijsbarereden.
Hetkomtalleenvoorbijmensenmeteenbepaaldepersoonlijkheid.
CONCEPT
A
Agressie...................................30, 43
B
Bewusteagressie..........................30
D
De-escaleren...........................40, 43
E
Emotioneleagressie...............40, 43 Escalatie..................................39, 44
F
Frustratieagressie...................40, 44 Fysiekeagressie............................31
G
Grensoverschrijdendgedrag ... 28,44
Grijsgebied.............................29, 44
I
Ik-boodschap..........................41, 44
Interpersoonlijkefactoren...........44
Intrapersoonlijkefactoren...........44
M Macht.......................................28, 44
N Non-verbaalgedrag................41, 44
O Omgevingsfactoren ...................... 44
P
Persoonlijkegrens..................29, 45 Protocol ........................................ 45 Psychischeagressie......................31
S Signaleringsplan.....................42, 45 Stoplichtmethode..................42, 45
V
Verbaleagressie...........................31 Vertrouwenspersoon..............30, 45