HZW profieldeel Thema 2

ONDERSTEUNENBIJVOEDINGENHETBEREIDENVANMAALTIJDEN

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

ALLEEN TE GEBRUIKEN TER VOORBEREIDING

COLOFON

BoomBeroepsonderwijs

info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

Auteur(s):R.Prins

Inhoudelijkeredactie:D.Ariaens

Titel:ProfieldeelHelpendeZorg&Welzijn

ISBN:978-90-372-6683-2

1edruk/1eoplage

Bronvermelding:©VerbaalVisueleCommunicatieBV,PostersGoedinGesprek|zorgvoorbeter.nl.

Shutterstock:MinoSurkala,ElenaVah,SophiaTav,JohanUlkulahti,BertdeBoer.

©2024BoomBeroepsonderwijs|Boom

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmagnietsuitdezeuitgaveworden verveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormof openigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeanderemanier,zonder voorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel 16hAuteurswetdientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht (www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvaneen(ofmeerdere)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbijvoorbeeldeen (digitale)leeromgevingofeenreaderinhetonderwijs(opgrondvanartikel16,Auteurswet1912)kanmenzich wendentotStichtingUitgeversorganisatievoorOnderwijslicenties(Postbus3060,2130KBHoofddorp, www.stichting-uvo.nl).

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensdewettelijkebepalingen.Degenendie desondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden,kunnenzichalsnogtotdeuitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvanenakkoordtegaanmetdespecifieke productvoorwaardenenalgemenevoorwaardenvanBoomBeroepsonderwijs,tevindenop www.boomberoepsonderwijs.nl.

endrinkgedragvankleinekinderen 2.20

2.21

opbasisvanprincipes 2.22

enbloedsuikerspiegel 2.23

2.24

vanvoedingswaarden 2.30

Methodischwerken:materialenenmiddelenvaststellen 2.31

Kooktechnieken 2.32

Techniekenvoorhetbereidenvaneenmaaltijd 2.33

Voorraadenverantwoordelijkheid 2.34

Hetbewarenvanvoeding 2.35

Voedingsmiddelenopslaanenbewaren 2.36

Hygiëneisjouwverantwoordelijkheid 2.37

Persoonlijkhygiëne 2.38

DeHACCP-codeofhygiënecode 2.39

HACCP-codeenschoonmaak 2.40

Goedeenschadelijkebacteriën 2.41

Bederfenbesmettingenvoorkomen 2.42

Kruisbesmettingvoorkomen 2.43

2.47

Afruimen,opruimenenschoonmaken 2.48

Samenwerkenmetdecliënt 2.49

Eencliëntinzijnwaardelaten 2.50

Verbaleennon-verbalecommunicatie 2.51

Veiligheidsvoorschriften 2.52

Veiligomgaanmetmaterialen 2.53

Gevaarlijkesituatiesvoorkomen 2.54

Project:Hetbereidenvaneenfeestmaaltijd 2.55

Praktijktoets:Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden 2.56

Terugkijken 2.57

Begrippen 2.58

VOORWOORD

AngerensteinDienstverleningiseencompleteserieleermiddelenvoorhetkwalificatiedossierDienstverlening 2024.AngerensteinDienstverleningbestaatuitleerwerkboekjesmetschrijflijnenwaarbijelkthemaeenwerkproces omvat.

Deleerwerkboekjeswordeninsetsgebundeld:

Niveau2

Basisdelen

Niveau2

Profielen

Dienstverlening

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

Medewerkerfacilitairedienstverlening

HOEWERKJEMETDITTHEMA?

Ditthemabestaatuit:

• leerdoelen

Deleerdoelenstaanineenkadernadeinleiding.Jezietwatjemoetkunnenenkennen.Enjezietwaaropje wordtbeoordeeldtijdensdetheorie-enpraktijktoets.Aanheteindevanelkthemavindjeeenopdrachtwaarbij jeterugkijktopdeleerdoelen.

• thema-introductie:praktijkvoorbeeldeneeninleidendeopdracht.

Tijdensdeintroductieinditthemamaakjeopdrachtenbijdeleerdoelen,hetpraktijkvoorbeeldenbijde inleidendeopdrachtaandehandvaneenfilmpje.Hetpraktijkvoorbeeldbestaatmeestaluiteensituatiewaar jetegenaankuntlopenindeberoepspraktijk.Hetzelfdegeldtvoordeinleidendeopdracht.

• vakkennis,opdrachtenenhetproject

Wanneerjedevakkennisleertendeopdrachtendoet,leerjeoverdeberoepspraktijkenoefenjeermee.Ieder themawordtafgeslotenmeteengroteopdracht:hetproject.Eenaantalopdrachtenkanineenportfolio wordenopgenomen,tenminstealsermeteenportfoliowordtgewerkt.

Dieopdrachtenherkenjeaan:

• praktijktoets,oefentoetseneindtoets

Opdrachtenwaarmeejeactiefaanhetwerkmoet herkenjeaan:

Aanheteindevanelkthemavindjeeenpraktijktoets,eenoefentoetseneeneindtoets.Wanneerenwaarje dezetoetsenaflegt,overlegjemetdedocent.

• digitaleleeromgeving

Indedigitaleleeromgevingvindjeallerleilesmateriaal,zoalsfilmpjesentoetsen.Voordatjededigitale leeromgevingkuntgebruiken,moetjejelicentieactiveren:

– Overlegmetjedocentwelktypeaccountjegebruikt.

– Ganaarwww.boomberoepsonderwijs.nl/licentie.

– Bekijkdeinstructiefilmofleeshetstappenplan.

– Volgdestappen.

– Daarnakunjeaandeslag!

Opdrachtenwaarbijjededigitaleleeromgevingnodighebt,herkenjeaan:

Thema2

Ondersteunenbijvoedingenhetbereiden vanmaaltijden

2.1 Inleiding

Ditthemagaatoverhetondersteunenbijvoeding.Hetgaatoverdevoorbereiding,debereiding,hetopdienen enhetopruimenvanmaaltijden.Jeleertzelfstandigeengezondemaaltijdbereidenenookleerjehoejeeen cliënthelpt.Daarbijiskennisvanhygiëne-eisen,gezondevoeding,diëtenenziektebeeldenvanbelang.Jekent mogelijkeeffectenvanverkeerdeeetgewoontenenhoediedegezondheidkunnenbeïnvloeden.Bijalleshoud jerekeningmethetzorgplanenoverlegjemetdecliëntenbetrokkenen.

Leerdoelen

1. JehebtbasiskennisvanmethodischwerkenindesectorZorgenWelzijn.

2. Jehebtbasiskennisvangezondevoeding.

3. Jehebtbasiskennisvandeoverdrachtvangegevens.

4. Jekuntinformatieoverhetbereidenvanmaaltijdenuithetzorg-ofondersteuningsplanvandecliënthalen.

5. Jekuntgegevensvanwerkzaamhedenoverdragenaandirecteenindirectecollega’s.

6. Jekuntdewensenvandecliëntinventariseren.

7. Jehebtbasiskennisvanhetbereidenvanmaaltijden.

8. Jekunteenvoudigegerechtenen/ofdrankenbereiden.

9. Jebentinstaateengezondemaaltijdtebereidenvooreenofmeercliënten.

10. Jekunteencliëntondersteunenbijhetbereidenvanmaaltijden.

11. Jekuntdejuistematerialen,middelenenapparatuurverzamelen,klaarzettenengebruiken.

12. Jekuntbasiskennisvanvoedingenlevensmiddelenbeheertoepassen.

13. Jehebtbasiskennisvanhygiëne/HACCP.

14. Jekuntklantvriendelijkwerkenenjebentgastvrij.

Opdracht1 Voorbereiden

Bekijkdeleerdoelenhiervoor.Jezietwatjemoetkunnenenkennenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden. Enjezietwaaropjebeoordeeldwordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.

a. Welkleerdoellijktjouuitdagend?Waarom?

b. Waarziejetegenop?Leguitwaarom.

c. Welkeervaringenhebjealmetdezeleerdoelen?

d. Waardenkjedatjedezeleerdoelentegenkomtinjewerk?

Opdracht2

Praktijkvoorbeeld

Gezondevoeding:desleuteltoteengelukkigenvitaalleven

Gezondevoedingiseenessentieelonderdeelvaneengezondelevensstijlenspeelteencrucialerolinonswelzijn. Hetetenvandejuistevoedingsmiddelenkannietalleenonzefysiekegezondheidverbeteren,maarookonze mentaleenemotionelegesteldheidpositiefbeïnvloeden.Inditartikelbesprekenwedeimpactvangezonde voedingoponswelzijnendelenweenkelepraktischetipsomeenevenwichtigevoedingsroutineteontwikkelen.

Eenevenwichtigevoedingvoorzietonslichaamvandenodigevoedingsstoffen,zoalsvitaminen,mineralen, eiwittenenvezels,diehetnodigheeftomgoedtefunctioneren.Eengebrekaanessentiëlevoedingsstoffenkan leidentotgezondheidsproblemen,vermoeidheideneenverminderdeweerstandtegenziekten.Aandeandere kantkaneenvoedzaamdieetonzeenergieverhogen,onsimmuunsysteemversterkenenonzealgehelegezondheid verbeteren.

Naastdefysiekevoordelenheeftgezondevoedingookinvloedoponswelzijnopmentaalenemotioneelvlak. Verschillendeonderzoekentonenaandatvoedingspatronenrijkaangroenten,fruit,vollegranenenmagere eiwittenkunnenbijdragenaaneenbeterestemmingeneenverminderingvanangstendepressie.Ditkomtdoordat voedinginvloedheeftoponzeneurotransmitters,dechemischestoffenindehersenendieonzeemotiesreguleren.

Omgezondevoedinginjeleventeintegreren,ishetbelangrijkomeengevarieerddieettevolgen.Eeteen verscheidenheidaangroentenenfruit,kiesvolkorengranenbovengeraffineerdegranen,beperkdeconsumptie vansuikerenbewerktevoedingsmiddelen,enzorgvoorvoldoendeeiwittenuitmagerebronnenzoalsvis,kip, tofuenbonen.Vergeetooknietomgehydrateerdteblijvendoorvoldoendewatertedrinken.

Kortom,gezondevoedingiseenessentieelonderdeelvanonswelzijn.Hetheeftnietalleeninvloedoponzefysieke gezondheid,maarookoponzementaleenemotionelegesteldheid.Doorbewustekeuzestemakeninwatwe eten,kunnenweonslichaamvoorzienvandebrandstofdiehetnodigheeftomoptimaaltefunctionereneneen gelukkigenvitaalleventeleiden.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Gezonde voeding is goed voor je welzijn.

a. Bespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

c. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

Opdracht3 Voorbereidende/samenwerkingsopdracht

Indezeopdrachtmaakjeeenwoordwolkoverhetondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden.Deze opdrachtdoejemettweemedestudenten.

Woordwolkonlinemaken

a. Maakeenwoordwolkoverhetondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden.Welketakenhebje alshetgaatomdebereidingvaneenmaaltijdvoordecliënt?Welkekennishebjenodigvoorhetsamenstellen vanhetjuistemenu?

b. Printdewoordwolk.

c. Schuifeenaantaltafelsaanelkaar,zodatalleuitgeprintewoordwolkennaastelkaarkunnenliggen.Bekijk allewoordwolkenvanjemedestudenten.

d. Maakmetdehelegroepeengezamenlijkewoordwolk.Bepaalsamenwelkewoordenuitdeverschillende woordwolkenwelofnietterugkomenindegezamenlijkewoordwolk.

2.2 Plannenvandevoorbereidingenvoordemaaltijd Methodischwerken

Alsjeeenmaaltijdbereidt,moetjemetveelzakenrekeninghouden.Hetisjouwtaakomeengezondeengoede maaltijdvoordecliëntteverzorgen,dieooknoglekkersmaakt.Enzonderdaterchaosontstaatindekeuken.

Ditbetekentdatjemethodischmoetwerken.

Jewerktvolgensdezevierstappenbijmethodischwerken:

1. devoorbereiding

Jeweetwatiemandwelofnietmagofwileten,uitwelkeonderdelendemaaltijdbestaat,watjenodighebt enhoejetewerkgaat.

2. deuitvoering

Jezorgtdatjedejuistedingendoetophetjuistemoment.Voordatjebegint,denkjedaargoedoverna.Alle stappendiejezettotaandeafwasdoejeineenlogischeenvoorafbepaaldevolgorde.Decliëntdiemeehelpt, weetdanpreciesopwelkmomentjijhulpvanhemofhaarverlangt.Ingevalvannoodkaneencollegazo jouwtaakovernemen.

3. deevaluatie

Jekijktwatgoedgingenwatverbeterpuntenzijn.

4. hetbijstellen

Jeverwerktdeverbeterpunteninjeplanningvooreenvolgendekeer.

Devoorbereidingvandemaaltijd

Voorhetbereidenvaneenmaaltijdmaakjeeenplanning.Jestemtdewerkzaamhedenopelkaarafenhebtalles ophetgoedemomentklaar.Zozorgjeerbijvoorbeeldvoordatergeeningrediëntenontbreken.Ookmagjegeen totpapgekooktegroentekrijgenomdatjedetijdfouthebtingeschat.Datgaatallemaaltenkostevandekwaliteit endesmaak.

Daaromzetjealtijddezestappenbijdevoorbereidingvandemaaltijd:

1. Jezoektuitwatdecliëntwilenmageten.Jehaaltinformatieuithetzorgplan.Alsdatmogelijkis,overlegje metdecliënt.Nietalleenluisterjenaarzijnofhaarwensen,hetisookbelangrijktewetenwatdecliëntwel ofjuistnietmageteninverbandmeteendieet,allergieofziekte.

2. Jestelthetmenuvast.Jezorgtdaarbijvooreengoedeverhoudingtussennoodzakelijkevoedingsstoffen

3. Jemaakteenlijstvanwatjeaaningrediëntenenmaterialennodighebt.

4. Jeverzameltwatjenodighebt.Jecontroleertdevoorraad.Jemaakteenboodschappenlijstvoordeinkopen. Enjeverzameltdejuistematerialen.

5. Jebespreektdeverdelingvandetaken.Laatdecliëntmeehelpenalshijdatwilenwaardatkan.

Opdracht4 Samenvatting

a. Welkestappenzetjebijhetbereidenvaneenmaaltijd?

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

b. Welkestappenzetjebijdevoorbereiding?

c. Methodischwerkeniseenvoorwaardevoorhetbereidenvaneenmaaltijd.Watzijnrisico’sdiejevoorkomt dooreenmethodischeaanpak?Schrijfervierop.

Opdracht5 Wathebjenodig?

Steljevoordathetmenubestaatuit:

Schrijfpergerechtopwelkematerialenjenodighebt.

Voorgerecht:

Hoofdgerecht:

Nagerecht:

Opdracht6 Verzamelen

Bekijkdefoto’s.Ditisdevoorraaddieaanwezigis.Jewilthetmenuvandevorigeopdrachtbereiden.Watmoet jenogaanvoedingsmiddeleninkopen?

2.3 Plannenvandebereidingvandemaaltijd

Nadevoorbereidingendenkjegoednaoverdebereidingzelf.Jemaakteenplanningvoordebereiding.Jebepaalt:

• watdejuistemaniervanbereidenis

• inwelkevolgordejedetakenuitvoert.

Zohoudjehetoverzichtenvoorkomjedatjegehaastofnerveuswordt.Zoujehetiederekeerandersdoen,dus geenvastemethodevolgen,danisdekansopchaosgroot.

Voorhetbereidenvandemaaltijdhoudjedezestappenaan:

1. Leesdebereidingswijzevandegerechten.

2. Vergelijkdekooktijdenvandewarmegerechten.Hardegroentenmoetenlangerkokendanzachtegroenten. Watmoethetlangstkoken?Doedatheteerst.Pasdeanderebereidingstijdendaaropaan.

3. Bepaaldevolgordevandebereiding.

4. Schil,wasofsnijddeingrediënten.

5. Bereiddekoudegerechten.

6. Bereiddewarmegerechten.

7. Voegzuur(mayonaise,azijn,cocktailsaus,augurken,zilveruitjes)pastoevlakvoordatjedemaaltijdopdient.

8. Zetkoudegerechtenopeenkoeleplaats.Houdwarmegerechtengoedwarm.

Zetverderalleendematerialenklaardiejenodighebt.Ruimzoveelmogelijkopterwijljewachttoteenwarm onderdeelvanhetgerechtgaaris.Neemdatinjeplanningmee.

Opdracht7 Debereidingswijze

Jehebtmetdecliëntbesprokendatjeeenmaaltijdmaaktmeteenrundertartaartje,aardappelpuree,broccoli entomatensalade.

Zoekvanelkgerechtdebereidingswijzeop.Gebruikeenkookboekofinternet.Jekuntdebereidingswijzeook printenofuitknippenenopplakken.

Opdracht8 Volgordevanbereiden

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Indevorigeopdrachthebjedebereidingswijzevandeverschillendegerechtenbepaald.Welkevolgordevan werkzaamhedenhanteerje?

Opdracht9 Overzichthouden

a. Bekijkdefoto.

b. Kunjeindezekeukenopeengoedemaniereenmaaltijdbereiden?Legjeantwoorduit.

c. Alsditjouwkeukenwas,watzoujijdanandersdoen?Geefdrietipsvooreenbeteremethode.

Opdracht10 Eengoedeplanningmaken

MeneerCorinuslijdtaandeziektevanParkinson.Voorhetdekkenvandetafelheefthijveeltijdnodig,ensoms ookhulp.Jijhoudtdaarindeplanningnatuurlijkrekeningmee.

a. Zetdestappenvandeplanningindejuistevolgorde.

informatieverzamelen

menuvaststellen

tafeldekken

keukenmaterialeneningrediëntenverzamelenenklaarzetten

maaltijdbereiden

b. Leguitwaaromjediteengoedeplanningvindt.

MeneerCorinuswoontzelfstandiginhethuiswaarhijookmetzijnvrouwheeftgewoond.Mevrouwisoverleden. MeneerheeftdeziektevanParkinson.Deziektemaaktdatzijnhandentrillenenschokken.Zelfkokenzouonveilig zijn,daaromassisteerjebijhetbereidenvaneenmaaltijdvoorhem.Meneerisblijdathijhulpkrijgt.Hetvalthem zwaargezondteblijveneten.Hijheeftjouwegwijsgemaaktindekeukenengeeftjoudevrijehand.Jemagalles neerzettenenplannenzoalshetvoorjouprettigis.MeneerCorinusisgewenddatzijnvrouwaltijdkookteenhet huishoudendeed.Jevindthetbelangrijkdatmeneerhelptbijdingendiehijwelkan,bijvoorbeeldappelsof aardappelspurerenentafeldekkenenafruimen.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvan

c. Bekijkdehandelingendiehorenbijhetbereidenvandemaaltijd.WelkehandelingenkunjemeneerCorinus zonderrisicovoorzijngezondheidlatendoen? aardappelsschillen uienschillen aardappelsafgieten slawassen tartaarbakken aardappelspureren appelsinstukjessnijden panmetsperziebonenophetvuurzetten

d. WaaromlaatjemeneerCorinusweleenpanmetsperziebonenophetvuurzetten,maarnietdeaardappels vanhetvuurnemenenafgieten?

2.4 Voedingengezondheid

Goedevoedingengezondheidhebbenallesmetelkaartemaken.Hetlichaamhaaltuithetvoedselde voedingsstoffendienodigzijnomtekunnenfunctioneren.Krijgthetlichaamnietvoldoendevandejuiste voedingsstoffenbinnen,danfunctioneerthetnietgoed.Datheefteennegatieveinvloedopdegezondheid. Daaromiskennisvanvoeding,voedingsstoffenenhoehetlichaamfunctioneerteenbelangrijkonderdeelvanhet bereidenvanmaaltijden.Zekeralshetomeencliëntgaatdiemisschieneenspeciaaldieetmoetvolgen.

Stofwisseling

Hetlichaamiseenbouwwerkvanbotten,spieren,organen,zenuwen,bloedenstoffenzoalshormonen.Inhet lichaamvindenallerleiprocessenplaats.Voedselwordtomgezetinnoodzakelijkestoffenomhetlichaamgezond tehouden.Datisdestofwisseling.

Het menselijk lichaam.

Hetlichaamfunctioneertnietgoedzondervoedingsstoffenalseiwitten,koolhydratenenvetten.Dezeleverende energieomlichaamengeestgoedtelatenwerken.Samenbepalenzedevoedingswaardevaneenvoedingsmiddel. Eiwittenzijnooknodigvoordegroei(bouwstof)endeaanmaakvannieuwecellen.

Hetisbelangrijkominplaatsvanverzadigdevettenzoveelmogelijkonverzadigdevettentegebruiken.Verzadigde vettenverhogenhetrisicoophart-envaatziekten.

Vitaminen,mineralenenspoorelementenzijnookvoedingsstoffen.Zijondersteunendestofwisselingsprocessen. Vochtenvezelszijngeenvoedingsstoffen,maarwelbelangrijkestoffenvoordestofwisseling.

Voedingsstof

Eiwittenofproteïnen

Nodigvoor

• Bouwstofvoorgroeienonderhoudvan cellen

• Energie

Koolhydraten

Vetten

• Energie

• Bouwstof

• Energie

• Bouwstof

Vitaminen

Mineralen

• Ondersteuningvangroeien stofwisselingsprocessen

• Beschermingtegenziekte

• Ondersteuningvangroeien stofwisselingsprocessen

Geenvoedingsstofmaarwelnoodzakelijk:

Vocht

Vezels

• Transportenopnamevan voedingsstoffen

• Regelenvandelichaamstemperatuur

• Eengoedespijsvertering

Voedingsmiddelen

• Plantaardigeeiwitteninbrood, graanproducten,peulvruchten, noten,paddenstoelen

• Dierlijkeeiwitteninvlees,vis, kaas,melk,eieren

Brood,pasta,aardappels,gezoete voedingsmiddelen

• Meerverzadigdevetteninvlees, gebak,snacks,hardeboter, frituurvet

• Meeronverzadigdevetteninvis, olie,zachtemargarine,frituurolie, noten

Vooralinversevoedingsmiddelen zoalsgroente,fruit,vlees,vis, graanproducten

Inversevoedingsmiddelenzoals groente,fruit,vlees,vis, graanproducten

Water,koffie,thee,dranken,sappen, allevloeibarevoedingsmiddelen

Volkorenproducten,groente,fruit, peulvruchten

Opdracht11 Voedselenvoedingsstoffen

Invoedselzittenverschillendesoortenvoedingsstoffen.

a. Geefpervoedingsstofdrievoorbeeldenvanvoedingsmiddelen.

Voedingsstof

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

Vocht(geenvoedingsstof, maarwelnoodzakelijk)

Vezels(geenvoedingsstof, maarwelnoodzakelijk)

Voorbeeld1

Voorbeeld2

Voorbeeld3

b. Isditgevarieerdevoeding?Legjeantwoorduit.

c. Krijgjemetdezemaaltijdvanallevoedingsstoffeneengoedehoeveelheidbinnen?Legjeantwoorduit.

d. Isditeengeschiktegezondemaaltijdvooreencliënt?

Ja/Nee

e. Watzoujemoetenveranderenomdemaaltijdgeschikttemakenvooreencliënt?

2.5 Vitaminen

Vitaminenhelpenbijdestofwisseling.Zezijnnodigbijdiverselichaamsprocessen,zoalsdespijsvertering,de opbouwenhetbehoudvanstevigebotten,hetimmuunsysteemenhetherstelvanhetlichaam.Jekuntdemeeste vitaminennietzelfaanmaken,daaromzorgjevooreengevarieerdevoeding.Jelooptdanhetminsterisicoop eentekort.Bijeengevarieerdevoedingkomenvitaminetekortenbijnanietvoor.Eenteveelaanvitaminenkan zelfsschadelijkzijnvoorjegezondheid.

VitamineA

VitamineAisgoedvoorjeweerstand,ogen,huidentandvlees.

VitamineAzitinbijvoorbeeldvis,boter,lever,groentenenfruit.

VitamineB

VitamineBisonderverdeeldineenheleboelB-vitaminen.DaaromwordtdithetvitamineB-complexgenoemd. InhetvitamineB-complexzittendevitaminenB1,B2,B3,B5,B6,B8enB11.VitamineBisbelangrijkvoorde afbraakvanvetten,eiwittenenkoolhydratenendeaanmaakvanvetzuren.Hetspeelteenrolbijbijnaalle lichaamsprocessen.DaarnaasthelptvitamineBjehuid,haar,bottenengebitgezondtehouden.

VitaminenBzittenbijvoorbeeldingraanproducten,zuivel,vlees,vis,eieren,fruit,groenten,aardappels, peulvruchten,koolsoorten,wortelen,sojabonenennoten.

Bètacaroteen

Bètacaroteeniseenapartevitamine.HetwordtinhetlichaamomgezetinvitamineA.

Jevindtbètacaroteenbijvoorbeeldinspinazieenanderegroenebladgroenten,inkoolsoorten,wortelen,mango’s enmandarijnen.

VitamineC

VitamineCisbelangrijkvoorjeweerstandenzorgtvoorgezondebotten,huid,tandenenbloedvaten.Vitamine Cisookeenantioxidant.Hetbeschermthetlichaamtegenstoffendieschadelijkkunnenzijnvoorhetlichaam.

VitamineCzitvooralinfruit,groentenenaardappels.

VitamineD

VitamineDzorgtvoorsterkebotteneneengezondgebit.Hetondersteuntdeweerstandendewerkingvande spieren.

VitamineDwordtindehuidgemaaktonderinvloedvanzonlicht.DaarnaastzitvitamineDinvettevis.InNederland wordtvitamineDtoegevoegdaanbak-enbraadproductenenmargarine.Bijmensendieweinigindezonkomen ofhunhuidteveelbedekken,kaneenvitamineD-tekortontstaan.Ditkomtvooralvoorbijjongekinderen,mensen meteendonkerehuidskleur,ouderenenmensendiealtijdhunhuidbedekken.Ditisoptelossenmet supplementen.

VitamineE

VitamineEspeelteenrolbijhetaanmakenvanrodebloedlichaampjes.Daarnaasthelpthet,netalsdeandere vitaminen,bijhetgoedfunctionerenvanspierenenandereweefsels.OokvitamineEiseenantioxidantenhelpt hetlichaamtegendeinvloedvanschadelijkestoffen.

VitamineEzitvooralinplantaardigeoliënenproductenzoalsolijfolie,noten,zaden,granen,groentenenfruit. Eenkleindeelkomtuitdierlijkevoedingsmiddelen.

VitamineK

VitamineKspeelteenrolbijhetstollenvanhetbloedenbijdegezondheidvandebotten.

VitamineKmaakjevooreendeelzelfaaninjedikkedarm.Vooreenanderdeelvindjehetingroenebladgroenten, plantaardigeolie,kaas,kip,ei,vlees,melkproducteneninkleinehoeveelhedeninfruitenbrood.

Voedingssupplementen

Voedingssupplementenzijnproductenindevormvanpillen,poeders,druppels,capsulesofdrankjesenbedoeld alsaanvullingopdedagelijksevoeding.Demeningenoverhetgebruikvandezesupplementenlopennogaluiteen. Demeestemensenhebbengeenvoedingssupplementennodig,wantzekrijgenalvoldoendevoedingsstoffen binnendoorgevarieerdteeten.Alleenspecialegroependieextravoedingsstoffennodighebben,zoalsjonge kinderen(vitamineD),ouderen(vitamineD)enzwangerevrouwen(foliumzuurenvitamineD),hebbenbaatbij hetgebruikvanvoedingssupplementen.

Voedingssupplementen.

Opdracht12 Vitaminen

Voedingsschema

• ontbijt:banaan,krentenbolmetroomboter,glaskarnemelk

• tussendoor:plakontbijtkoekmetroomboter,cappuccino

• lunch:tostiham-kaas,glasverssinaasappelsap

• tussendoor:banaan,portiechips

• avondeten:rijst,Indiasecurrymetkipenspinazie,bakjeyoghurtmetmango

• tussendoor:bakjenoten,warmechocolademelk.

a. Jewiltiederedagietsvanallevitaminenindevoedingopnemen.Zittenallevitamineninhetvoedingsschema? ja/nee

b. Vanwelkevitaminezitinhetvoedingsschemabijnaniets?

c. Schrijfpereetmomentopwelkevitaminenerinzitten.

2.6 Mineralen

Mineralenzijnnetzobelangrijkvoordestofwisselingalsvitaminen.Jekrijgtzebinnenviahetvoedsel.Mineralen zijncalcium,chloor,fosfor,kalium,natriumenmagnesium.Mineralenwaarvanjemaarheelweinignodighebt, hoogstensenkelemilligrammen,noemjespoorelementen.Voorbeeldenvanspoorelementenzijnchroom,fluoride, ijzer,jodium,seleenenzink.

Iemanddieingoedegezondheidverkeerteneenafwisselendvoedingspatroonheeft,krijgtoverhetalgemeen voldoendemineralenbinnen.Eencliëntmeteenzorgvraag,ofiemanddieeenspecifiekdieetvolgt,kanextra mineralennodighebben.

Mineraal/ spoorelement

Kalium

Calcium

Magnesium

Natrium

Zorgtvooreengoede...

Vochtbalans,bloeddruk,zenuwprikkels, spiersamentrekking

Opbouwvanbottenengebit

Werkingvanspieren,zenuwstelsel,opbouwvan bottenengebit

Vochthuishouding,spierwerking,bloeddruk

Vooralindezevoedingsmiddelen

Groente,vlees,fruit,aardappels, noten,brood

Zuivelproducten,noten

Drinkwater,chocola,schelpdieren, groenegroente,noten, volkorenproducten

Kant-en-klaarproducten,zout, zuurkool,tomaten

Mineraal/ spoorelement

Chloor

Fosfor

IJzer

Fluoride

Jodium

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Zorgtvooreengoede...

Vochtbalans

Stevigheidvanbottenentanden

Aanmaakvanhemoglobine(ditiseenonderdeel vanderodebloedlichaampjes,dienodigzijnvoor transportvanzuurstofdoorhetlichaam)

Beschermttegentandbederf

Aanmaakvanschildklierhormonen,ontwikkeling vanhetzenuwstelsel,goedegroeivanhetlichaam, stofwisseling

Opdracht13 Mineralen

a. Welkmineraalisextraaantebevelenbij:

• bloedarmoede?

• krampinspieren?

• tandbederf?

b. Watiseenspoorelement?Geefookdrievoorbeelden.

Vooralindezevoedingsmiddelen

Keukenzout,kant-en-klaarproducten, brood

Melk,melkproducten,kaas, peulvruchten,volkorenproducten

Vlees,aardappels,brood,groente, volkorenproducten,citrusvruchten, peulvruchten

Tandpastametfluoride, fluoridetabletten

Zeevis,eieren,zeewier,keukenzout, zuivelproducten

c. Bijeengezondepersoonmeteenafwisselendeetpatroonkomteentekortaanmineralenbijnanietvoor.Toch adviseerteentandartsvooralbijkinderenweleenextrafluorbehandeling.Waaromisdit,denkje?

2.7 Gezondevoeding

Eengezondemaaltijdbevatallevoedingsstoffen.Daarletjedusopbijhetvoorbereidenenbereiden.Eengoed uitgangspuntiseenmaaltijdvanveelverseproductenmetvoldoendevariatie Danhebjealsneleengoede balans

De schijf van vijf.

Jeeetgevarieerdengezondalsjedeschijfvanvijfvolgt.Daaropzijnalleproductennaarvoedingsstoffeningedeeld enzestaanindegoedeverhouding.Eenmaaltijdvanbijvoorbeeldversegroentesoep,volkorenpastametzalm entomaten,rauwkostenyoghurtmetwalnotenenversfruitbevatdenoodzakelijkevoedingsstoffen.

DeschijfvanvijfisvastgestelddoordeGezondheidsraad,deoverheidsinstellingdieadviezengeeftovergezonde voeding.

Opdracht14 Variatieinvoedingenvoedingsstoffen

a. Bekijkdevoedingsstoffenenandereonderdelenvanvoeding.Welkevandezevoedingsmiddelenbevatten vooralveelvandezeonderdelen?Kiesuit: fruit – groente – walnoten – pasta – soep – volkorenpasta – walnoten – yoghurt – zalm.

Sommigevoedingsmiddelenkunjeopmeerdereplaatseninvullen.

eiwitten:

koolhydraten:

vetten:

vezels: vocht:

b. Bedenkeenmaaltijdmetvoldoendevariatieeneengoedebalans.Gebruikeenandervoorbeelddaninde tekstovergezondevoeding.

2.8 Aanbevolendagelijksehoeveelheid(ADH)

Het aantal calorieën per product.

Voedsellevertenergievoorallelichaamsprocessen,hetbewegingsapparaatendedagelijkseactiviteit.Deze energiewordtberekendincalorieën DeGezondheidsraadgeeftadviesoverhetaantalcalorieëndatiemandper dagnodigheeft.Datisvooreenvolwassenvrouwgemiddeld2000calorieënperdagenvooreenmangemiddeld 2500calorieën.

Deschijfvanvijfisgebaseerdopdezehoeveelheden.Letop:Hetgaatomeengemiddelde.Hetadvieshoudtgeen rekeningmetspecifiekeomstandigheden.Iemanddiezwaarwerkdoet,heeftmisschienmeernodig.Iemanddie moetafvallen,heeftmindernodig.Daarhoudjerekeningmeebijhetvaststellenvaneenmenu.

VoordehoeveelheidvitaminenenmineralenbestaatookeenADH-advies.ADHstaatvooraanbevolendagelijkse hoeveelheid.DebelangrijkstebronnenvanvitamineCzijngroente,fruitenaardappels.

VitamineCperportie

1opscheplepelgekooktespruitjes (70gram)

halverodepaprika(60gramrauw)

1sinaasappel(130gram)

1schaaltjeaardbeien(100gram)

1kiwi(75gram)

1gekookteaardappel(70gram)

Hoeveelheid(mg)

mg

mg

%ADH(volwassene)

Bron: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-c.aspx

Belangrijkisookomdevochtbalansgoedtehouden.Mensenhebbenongeveer2litervochtperdagnodigvoor:

• hettransportvanallevoedingsstoffennaardecellen

• hetregelenvandelichaamstemperatuuren

• hetafvoerenvanafvalstoffen.

Voldoendevochtisextrabelangrijkbijziektenmetkoortsofbijeenaandoeningalsdiabetes.Danisdekansop uitdroginggroot,vooralbijkinderenenouderen.

Opdracht15

Omrekenen

Alsjemetreceptenbezigbent,moetjevaakomrekenenomdejuistehoeveelheidindegoedeverhoudingte weten.Rekendeeenhedenom.

Hoeveelmlis1dl?

Hoeveelgramis1kilo?

Hoeveelmlis½liter?

Hoeveelgramis¼kilo?

Hoeveelgramis½kilo?

Hoeveelmlis2dl?

Hoeveelmlis¼liter?

Hoeveelkilois1500gram?

Hoeveelgramis2½kilo?

Hoeveeldlis1liter?

Hoeveelkilois250gram?

Hoeveelgramis2kilo?

Hoeveelliteris3dl?

Opdracht16

Van4naar6personen

Jewilteenovenschotelklaarmaken.Hetreceptisvoor4personen.Jehebtdannodig:

• 1kgprei

• 1kgaardappels

• 400mlslagroom

• 200gkipfilet

• 100gkaas.

a. Rekenuithoeveeljenodighebtvoor6personen.

b. Isditeengezondrecept?Waaromwelofniet?

Opdracht17 Voldoendevoeding

Website-Voedingscentrum

a. Vuljouwgegevensinenleeshetadvies.

• Kijkwaaruitjouwdagmenuhoorttebestaan.

• Bekijkookeenpaarvoorbeeldenvandagmenu’s.

• Eetjijvoldoendeofjuistteveelofteweinig?Legjeantwoorduit.

b. Watvindjevanditadvies?

Opdracht18 Eengevarieerdencompleetdagmenu

Jeassisteerteengezinvantweevolwassenenentweekinderenbijhetbereidenvandemaaltijden.Watzoueen gezonddagmenukunnenzijnvoordetweevolwasseneninditgezin?Letopdevochtbalans.Hetdagmenumoet voorzieninminimaal2litervocht.

Bespreekinjouwgroepwateengezonddagmenuis.Gebruikdeschijfvanvijfalsuitgangspunt.

Ontbijt:

Lunch:

Avondmaaltijd

Zeteenstreeponderdedingendiezorgenvooreengoedevochtbalans.

Opdracht19 Eengezondmenusamenstellen

Inhetzorgplanstaat:cliëntiseenmanvan71,zijnvrouwisvorigjaaroverleden.Meneerheeftverdrietenkan nietwennenaanhetalleen-zijn.Hijkannietgoedvoorzichzelfzorgen,vooralnietalshetometenendrinken gaat.Meneeriseenmakkelijkeeter,metvoorkeurvoordeHollandsepot.Hijheeftgeenspecialewensen,maar kiestzelfsnelvoorvooralstevigemaaltijdenmetveelvet.Heeftdeneigingzijnverdrietwegteeteneneet onregelmatig.Daardoorismeneerveeltezwaargeworden.Hetcholesterolgehalteenhetgewichtmoetenomlaag. Voedingseisen:matigmetvet,lettenopcalorieën.Extraaandacht:meneerheeftveelmeerbewegingnodig.

a. Stelvoordezecliënteengezondmenusamenmeteenvoorgerecht,hoofdgerechtennagerecht.Eengezond menubevatallevoedingsstoffenineenverhoudingdiedecliëntnodigheeft.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Voorbereiden

b. Bedenk:

• Watzijndeaandachtspuntenvoormeneer?

• Watzijneisendiejeaanzijnvoedingstelt?

• Vanwelkevoedingsmiddelengebruikjezominmogelijk?

• Vanwelkevoedingsmiddelengebruikjeveel?

• Hoeveelcalorieënmagdemaaltijdinzijngeheelbevatten?

Uitvoeren

c. Volgvoorhetsamenstellenvanhetmenudezestappen:

1. Bedenkwelkeproductenmeneerlekkerzalvinden.

2. Besliswelkeproductenjedaarvankiestomovergewichttevoorkomen.

3. Kiesproductendiehelpenhetcholesterolgehalteteverlagen.

4. Bepaalhetaantalcalorieënvoordehelemaaltijd.

5. Bepaalhetaantalcalorieënperonderdeelvandemaaltijd.

Stelhetmenusamen.

Voorgerecht:

Hoofdgerecht:

Nagerecht:

Terugkijken

d. Bekijkdevoedingswaardenvanjouwmenuineenvoedingswaardetabelopinternet.Bijvoorbeeldonderde linkbijdezeopdracht.

Voorzietjouwmenuinallevoedingsstoffen?Ja/Nee

Ishetaantalcalorieënjuistomovergewichttevoorkomen?Ja/Nee

Hebjevoldoenderekeningkunnenhoudenmetdewensenvandecliënt?Ja/Nee Pasjouwmaaltijdaanalshetnodigis.

Opdracht20 GezinVoogd

IkwerkalshelpendeinhetgezinVoogd.Dealleenstaandemoederisdepressiefenzorgtnietgoedvoorzichzelf enhaartweekinderen.Versegroentenkomenernietvaakinhuis.Fruitgelukkigwatvaker,vooralbananenen mandarijnen.Dekinderenetenveelchipsensnoep,vandeochtendtothetnaarbedgaan,wantdemoederstelt geengrenzenalseenvandekinderenzeurt.Lizzy,dedochtervan13,heefteenonrustigehuidenFreddy,haar broertjevan10,istezwaarenhyperactief.

Viadehuisartsenthuiszorgkwamikinhetgezinomteassisterenbijdemaaltijden.Eengezondenregelmatig eetpatroonontwikkelenwasmijnopdracht.Maardatisnogeenheleklus,wanthoekrijgikvoorelkaardatiedereen hetleukenlekkergaatvindenomzoteeten?

a. HetisjouwtaakdefamilieVoogdtebegeleidennaareengezondereetpatroon.Welkevoedingsstoffenvermijd jevooral?

b. Zoekdrievoorbeeldenvansnacksdiegezondzijnentochooklekker.Maakdaarbijgebruikvaninformatieop internetenuitkookboeken.

2.9 Voedingsadviesopmaat

Eetgewoonteneninvloedopdegezondheid

Elkeleeftijdsgroepheeftanderevoedingnodig.Hetverschilzitvooralindehoeveelheden.Eenvolwassenemoet bijvoorbeeldmeerboterhammenetendaneenkleuter.HetVoedingscentrumgeeftrichtlijnenvoordehoeveelheden dieelkeleeftijdsgroepmoeteten.

Voedingsadviesopmaat

Eennauwkeurigeverdelingvanvoedingsstoffenkanonderdeelvandezorgzijn.Daniseennauwkeurig samengesteldemaaltijd,metaandachtvoorextranoodzakelijkevoedingsstoffen,belangrijk.Bijvoorbeeld:

• Eenzwangerevrouwheeftextramelk,kaas,brood,aardappelsenfruitnodig.Verderishetgoedomextra foliumzuurteslikken.Datverlaagthetrisicoopeenkindmeteenopenruggetje.

• Vrouwennadeovergangkunnenbotontkalkingkrijgen.Zijmoeteneroplettendatzevoldoendemelken melkproductengebruiken.

• Ouderenhebbenmindercalorieënnodig.Wanneerzehetzelfdeblijvenetenalstoenzejongwaren,komenze snelaan.Erontstaatdanovergewicht.Overgewichtkanleidentotproblemenalsdiabetesenhart-en vaatziekten,ofproblemenmetheupenenknieën.Hetisdusbelangrijkomhetlichaamsgewichtgoedinde gatentehouden.Daaromishetgoeddatouderenvoldoendeblijvenbewegen.Hierdoorblijvenzeooksoepeler. Zezullendanmindersnelietsbrekenalszevallen.

• Ouderemensenzijnvaakmindermobiel.Somsvindenzehetlastigalszesteedsnaardewcmoeten.Zegaan danminderdrinken.Maardatishelemaalnietgoed.Ouderendrogensnelleruit,omdatzeeendunnerehuid hebbenendenierfunctieminderwordt.Dooruitdrogingkunnenzesufenverwardraken.Bovendienishet slechtvoordenieren.

• Baby’shebbenlichtverteerbaarvoedselnodig.

• Schoolgaandekinderen,zwangerevrouwenenouderenhebbenextraeiwittennodigvoordeopbouwvan bottenenspierenendeaanmaakvannieuwecellen.

• Topsportersenmensendiezwarearbeidverrichten,hebbenbrandstofnodig,dusvoldoendekoolhydraten.

• Iemandineenrolstoelofiemanddieweinigbeweegtinbijvoorbeeldeenzittendebaan,heeftenergiebeperkt voedselnodig.

Metaldezefactorenhoudjerekeningalsjeeenmenuvaststelt.

Voormensendienietmeerkunnenofwillenkoken,zijnermaaltijdvoorzieningen,bijvoorbeeldTafeltje-dek-je. Maardezemensenkunnensomsookineenwoon-zorgcentrumindebuurtgaaneten.Datisnatuurlijkookprima voorhetleggenvannieuwecontacten.

Opdracht21 Verschilleninadvies

Website-Voedingscentrum

a. VulnudeADH-gegevensinalsofjeeenkindvan7bent.Envulzedaarnainvooreenmanvan84jaar.Vergelijk deADH-adviezenmethetadviesvoorjezelf.

b. Watvaltjeop?

c. Hoekunjerekeninghoudenmetdezeinformatie?

Opdracht22 Noodzaakvanextravoedingsstoffen

Jijbereidteenmaaltijdvooreencliënt,mevrouwThomas.

a. MevrouwThomasheeftdiversebottengebrokenbijeenongeluk.Waarletjeinditgevalgoedop? datzeextraeiwittenkrijgt datzeextrakoolhydratenkrijgt

b. Legjeantwoorduit.

c. WelkevoedselproductenzoumevrouwThomasvooralmoeteneten?

2.10 Eetmomenten

Komthetjebekendvoor?Jehebteenpoosjenietsgegetenendanopeenswordjeslapentrillerig.Jekuntjeniet meerconcentreren.Devoorraadenergiediejenodighebtomnogtekunnenwerken,isop.Jehebttelangniets gegetenennuhebjeplotselingeentekortaanvoedingsstoffenenduseentekortaanenergie.Jekrijgtveelzin omsneldeenergievoorraadbijtevullen.Eerstveeletenendaneenheletijdnietsisnietgoedvoorjegezondheid. Datveroorzaakttekortenenovervloeden.Daarmoethetlichaamdantelkensweeropreageren.

Sporten vraagt veel energie.

Voorjestofwisselingsprocessenendeenergiediejenodighebt,kunjehetbestgelijkmatigeten.Alsjedecalorieën diejenodighebt,verdeeltoverzestotzeveneetmomentenopdedag,danhoudjedeenergievoorraadoppeil. Daniserbalanstussendeaanvoervanbrandstoffenenbouwstoffenendeverbranding.

Opdracht23 Verdelingvaneetmomenten

Hetisgezondomjeeetpatroonzointerichtendatjeallevoedselverdeeltoverdedag:

1. indriegrotereportiesendrieàvierkleineretussendoortjes 2. inzesgelijkeportiesoverdedag.

a. Bedenkargumentenvoorentegenbeideopvattingen.

Argumentenvoor1:

Argumententegen1:

Argumentenvoor2:

Argumententegen2:

b. Waargaatjouweigenvoorkeurnaaruit?

Eetmomentenvolgens1/2.

c. Legjeantwoorduit.

Opdracht24

Slahetontbijtnietover

a. Jestaat’smorgensopendan Waaruitbestaatjouwontbijt?

b. Zoujejouwmaniervanontbijtenadviserenaaneencliënt?Legjeantwoorduit.

c. Normaalgesprokenishetlichaam’snachtsinderuststand.Jeeetendrinktdanniet.Daaromishetadvies: begindedagmeteengoedontbijt,zekeralsjenaarschoolofnaarjewerkmoet.

Waaromisditeengoedadvies?Geeftweeredenen.

2.11 Invloedenopeetgewoonten

Etenismeerdanzorgenvoorenergieenvoedingsstoffen.Meerderefactorenspeleneenrol,bijvoorbeeld:

• debuitentemperatuur

Bijkouheefthetlichaamextraenergienodigomdelichaamstemperatuuroppeiltehouden,vandaarde behoefteaaneiwitrijkeenkoolhydraatrijkemaaltijdenindewinter.Bijwarmteisdieextraenergienietnodig, jeverbrandtdanmindercalorieën.

• socialefactoren

Eenmensheefteensocialeomgeving,bijvoorbeeldhetgezin,defamilie,devriendenkring,debuurt,hetwerk, dereligie.Sameneteniseenblijkvanverbondenheid.Opfeestdagenenbijbelangrijkegebeurtenissenzoeken mensenelkaaropenetenzesamendespecialegerechtendiebijdiegelegenheidhoren,bijvoorbeeldbij religieuzefeesten,zoalsKerstmisenhetOfferfeest,ofbijpersoonlijkegelegenhedenzoalseenbruiloftofeen begrafenis.

• emotionelefactoren

Iemanddiezichongelukkig,gestrest,boosofverdrietigvoelt,kantroostvindenineten.Doorhetetenwordt endorfineaangemaakt.Endorfinestiltpijnengeefteenkortstondiggeluksgevoel.Hetomgekeerdekanook: iemandkrijgtdooremotiesgeenhapdoordekeel.Vervelingiseenandereemotionelefactor.Vervelingkan debehoefteaanlekkeretenoproepen.

Tradities die bij een feestelijk moment horen.

Opdracht25 Invloedvandebuitentemperatuur

a. Bekijkdemenu’s.Schrijfonderelkmenuinwelketijdvanhetjaarhetbeterpast.

Voorgerecht

Champignonsgebakkeninknoflookboter

Hoofdgerecht

Witlofschotelmetbacon,peerenkaas;aardappelpuree

Nagerecht

Warmegriesmeelpuddingmetbessensaus

b. Leguitwaaromjeditgekozenhebt.

Voorgerecht

Runderbouillonmetchampignons

Hoofdgerecht

Witlofschotelmetappelencrèmefraîche; volkorenbrood

Nagerecht

Vanillevlametaardbeienpuree

2.12 Eetgewoonteninandereculturen

Etenheeftinveelcultureneenbelangrijkesocialefunctie.IndeNederlandsesamenlevingzijnveelculturen vertegenwoordigd.Hetkanduszijndatjebijiemanduiteenanderecultuurzorggaatverlenen.

Insommigeculturenisiederegelegenheid,ookeenverdrietigebijeenkomstofzomaareenvisite,eenredenom allerleilekkeregerechtentepresenteren.Hetbereidenvaneenmaaltijdisinsommigeculturenofreligiesaan voorwaardengebonden.Christenenhebbengeenspecialewetten,maarmoslimsetenhalal.Dithoudtindatze alleenmaaretenwatvolgensdeKorangoedenreinis.IndeJoodsekeukenwordtkoosjergekookt.Datbetekent datnietalleenhetetenreinmoetzijn,maarookdekeukenwaarhetetenwordtbereid.EenJoodsemaaltijdmaak jenietzomaarineenwillekeurigekeuken.Veelhindoestanenetenalleenvegetarischegerechten.

Opdracht26 Eetgewoonteninandereculturen

a. Watisjouweigenachtergrond?

b. Benjevanuitjeachtergrondgebondenaangewoontenenwettenalshetgaatomhetbereidenvaneen maaltijd?

c. Watbetekentditinjouwdagelijksleven?

d. Watvindjeeenlekkergerechtuitjeeigencultuur?

e. Watvindjeeenlekkergerechtuiteenvandeandereculturen?

f. Kieseengerechtuiteenanderecultuurdandievanjezelf.Zoekhierhetreceptbij.Zethetindelinkerkolom vandetabel.

Pashetreceptzoaandathetvolgensjouweigeneetgewoontenbereidkanworden.Zethetinderechterkolom vandetabel.

Hetoriginelerecept

Receptmetaanpassingen

Opdracht27 Socialefactoren

Doedezeopdrachtmetdehelegroep.Kerstmis,SuikerfeestenPasenzijnvoorbeeldenvanreligieuzefeestdagen.

a. WatisvoorchristeneneengebruikelijkemanieromKerstmistevieren?

b. Welkegerechtenhorenhierbij?

c. WatisvoormoslimsdemanieromhetOfferfeesttevieren?

d. Welkegerechtenhorenhierbij?

e. Noemnogdriegebeurtenissenoffeestenendespecialegerechtendieerbijhoren.

Opdracht28 Etenmetanderen

a. Wanneereetjijgraagmetanderen?

b. Wateetjedanhetliefst?

Opdracht29 Emotionelefactoren

a. Watisendorfine?

b. Denknaovereensituatiediejouofiemanduitjouwomgevinguitlokttotemotioneeleten.Schrijfjevoorbeeld intrefwoordenop.

2.13 Problemenmeteten

Eenonevenwichtigeetpatroonkandegezondheidbedreigen.Danisersprakevaneeneetprobleem.Beweging speeltdaarbijeenrol.Mogelijkeproblemeninheteet-enbeweegpatroon:

• Doorveeletenenweinigbewegenontstaateenoverschotaanenergie.Datoverschotgebruikthetlichaam alsreservevoorraad,indevormvanvet.Hetvetwordtopgeslagenenbewaardindevetweefselsinhetlichaam: indebuik,debillen,maarookronddeorganen.Symptomenkunnenzijn:traagheid,kortademigheid,moeheid, overgewicht.

• Vanweinigetenenveelbewegenkrijgjeeenenergietekort.Alleenergiegaatnaardestofwisseling.Jehoudt geenenergieovervoorhetregelenvandelichaamstemperatuur,deweerstandenhetwerkdatjemoetdoen. Symptomenkunnenzijn:hetsnelkoudhebben,vatbaarzijnvoorziekte,moeheid,ondergewicht.

• Vanweinigvariatieinvoeding,bijvoorbeeldvooralgroenteofvooralsnacks,raaktdebalansindewar.Iemand krijgtdanteveelvanéénsoortvoedingsstofbinnenenteweinigvanalleanderevoedingsstoffen.Daardoor kanhetlichaaminzijngeheelnietvoldoendefunctioneren.Symptomenkunnenzijn:huidaandoeningen, darmproblemen,jicht.

• Onregelmatigetenveroorzaaktsterkeschommelingenindestofwisseling.Erisdangeengelijkmatigetoevoer vanallenoodzakelijkevoedingsstoffen.Symptomenkunnenzijn:slapte,dorst,concentratieverlies,eetbuien, overgewicht.

Opdracht30 Debalansinheteetpatroon

a. Maakeenlijstvanwatjijdeafgelopentweetotdriedagengegetenhebt.

b. Naarwelkevoedingsmiddelengaatjouwvoorkeuruit?

c. Bevattendezevoedingsmiddelenvoldoende: koolhydratenja/nee eiwittenja/nee vettenja/nee vitaminenenmineralenja/nee vochtja/nee

d. Kruisaanhoejouweetpatrooneruitziet. inbalans onregelmatig teveeleten,teweinigbeweging teweinigeten teweinigeten,teveelbeweging eenzijdig

e. Watzoujekunnenaanpassenomeengezondereetpatroonteontwikkelen?

2.14 Observerenenregistrerenvaneet-endrinkgedragvande cliënt

Alshelpendekomjeregelmatigbijcliënten.Jehebteenbelangrijkerolbijhetobserverenvanhetgedragvande cliënt,bijvoorbeeldnagaanofiemandwelgegetenheeft.Bijsommigecliëntenstaatvastwatjedagelijksmoet registreren Deinstructieshiervoorvindjealtijdinhetzorgplan.

Eet-endrinkgedrag

Iedermensisandersenleeftvolgenseenanderpatroon.Deenepersoondrinktbijvoorbeeldindeochtendvier koppenkoffieenstartmeteenflinkontbijt.Deandermoeteerstevenopgangkomenenbegintpasindeloop vandedagmetetenendrinken.Zolangiemandoverdeheledaggenomenvoldoendevoedingsstoffenen vloeistoffenbinnenkrijgtenzichgoedvoeltbijditeetpatroon,isditgeenprobleem.

Alsiemandafwijktvanhetbekendepatroon,kanerietsaandehandzijn.Alseencliëntbijvoorbeeldopeensgeen zinheeftineten,veelmeerdrinktdannormaalofsteedsmeergaateten,dankandatbetekenendaterietsaan dehandis.

Houdrekeningmetdeomstandigheden:bijwarmweerofextrainspanningheefteencliëntnatuurlijkmeerdorst. Alsiemandeentijdlangaangeeftveeldorsttehebben,kanerietsandersaandehandzijn.Ditkaneensymptoom zijnvandiabetes.

Opdracht31 Waaromobserveren?

a. Waaromishetbelangrijkomheteet-endrinkgedragvaneencliëntbijtehouden?

b. Eencliëntgaatplotselingmeerdrinken.Moetjejezorgenmaken?Legjeantwoorduit.

2.15 Eet-endrinkgedragbijouderen

Bijsommigegroepenmoetjeextraalertzijnopheteet-endrinkgedrag.Oudereninhetalgemeenhebbenminder gevoelvoorhongerendorst.Zijvoelenmindergoedaanwanneerhunlichaambehoefteheeftaanetenofdrinken. Bijeenhittegolfzullenzijmindersneldorstaangeven.Tochisditjuisteenperiodewaariniedereenextramoet drinken.EenpaarjaargeledenzijnbijeenhittegolfinFrankrijkveelouderenoverledenomdatzeteweinigextra drinkenkregen.Tegenwoordigletiedereenmeeropbijeenhittegolf.Ouderenmoetjebewustextradrinken aanbieden,ookalvragenzehierzelfnietom.

Naastmindergevoelvoorhongerendorstkunneneranderezakenmeespelenwaardoorouderenslechtereten endrinken.Denkaaneenslechtzittendgebit,moeitemetboodschappendoenenkoken,eenzaamheiden depressie.Ookruikenenproevenouderenminder.Desmaakpapillenopdetongwerkenmindergoed,waardoor hetetenflauwsmaakt.

Ouderen gebruiken vaak te veel zout.

Omdaterveelverschillenderedenenkunnenzijnwaaromouderenminderetenendrinken,ishetgoedomeerst duidelijktehebbenwaarditdoorkomt.Somsisereeneenvoudigeoplossingvoorhetprobleem,zoalseenbezoek aandetandartsomhetgebitinordetemaken.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Opdracht32 Ouderen

a. Noemdrieredenenwaaromjebijouderenextramoetlettenophuneet-endrinkgedrag.

b. Waaromishetgoedomteonderzoekenwatdeoorzaakiswanneereenouderemindereetofdrinkt?

c. Watishetgevaarvanteveelzoutgebruikendoorouderen?

Opdracht33 Hitteprotocol

Filmpje-OmroepZeeland

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Bijwelketemperatuurwerktdezeinstellingvolgenshethitteprotocol?

c. Welkemaatregelenneemtdeinstellingvolgenshethitteprotocol?

2.16 Watisobserveren?

Observerenbetekentletterlijk:waarnemen.Jebekijktwelkgedragdecliëntvertoont.Ditdoejedoorletterlijken nauwkeurigtenoterenhoeeencliëntzichgedraagt.Degegevenswordenlatergeïnterpreteerddooreen leidinggevende.Interpreterenbetekent:ereenbetekenisaangeven.Observerendoejealtijdmeteenreden.Je gaatnietzonderredenheteet-endrinkgedragvaneencliëntbijhouden.Jedoetditomdatditisafgesproken. Ookisbepaaldwátjegaatobserveren.Ditkanhetdrinkgedragofheteetgedragzijn,maarookhetbijhoudenvan deuitscheiding(urineenontlasting)vandecliënt.

Somsbenjijdeenigedieobserveert,maarhetkanookzijndaternoganderemensenobserveren.Eenvoorbeeld iseenouderevanwiehetdrinkgedragbijgehoudenmoetworden.Jijenjecollegakomentweekeerperdagbij decliënt.Defamiliekomtooklangs.Allemaalnoterenjulliedeobservaties.

Daarnaastkanhetjeinjedagelijksecontactmeteencliëntopvallendaterietsverandert.Ditkanvoorjoueen redenzijnomditsignaaldoortegevenaanjeleidinggevende.

Nauwkeurigobserveren

Alshelpendenoteerjeheteet-endrinkgedragvaneencliënttijdenseenafgesprokenperiode.Ookishetbelangrijk omnategaanofdecliëntmeerofminderactiefis.Deleidinggevendeen/ofeenartsinterpreteertdegegevens enbepaaltwatermoetgebeuren,bijvoorbeeldbehandelingofverderonderzoek.

Eriseenverschiltussenhetaanbiedenvanetenendrinkenenhetdaadwerkelijkbinnenkrijgen.Jekuntweleen glasdrinkenneerzettenenditnoteren,maarweetjeofdecliënthetookheeftopgedronken?Hetkannetzogoed zijngemorstofweggegooid.Kijkdusgoedofdecliënthetetenofdrinkendaadwerkelijkbinnenkrijgt.

Bijobserverengaathetomhetnauwkeurigbijhoudenzonderdaarbijeenmeningtegeven.Eenvoorbeeldvan eennauwkeurigeobservatie:‘MevrouwDeBoerheefttweeglazenvan200mlgedronken.’Eenvoorbeeldvaneen onnauwkeurigeobservatie:‘HetdrinkenvandeheerAhmadiwildeweernietzogoed.’Inhetlaatstegevalheeft eenandergeenideevandehoeveelheiddiedeheerAhmaditochheeftbinnengekregen.

Opdracht34 Observeren

Jegaatiemandsgedragobserveren.

Voorbereiden

a. Bedenk:

• Welkgedragvanwiegajeobserveren?Hetgaatnuomeenoefening,erhoeftdusgeenspecifiekereden tezijn.Houdhetsimpel.Bijvoorbeeld:hoelooptiemand?Watdoethijmetzijnhandentijdensdeles?

• Hoelanggajehetgedragobserveren?Doejeditdeheledagofeenbepaaldeperiode(bijvoorbeeldeen lesuurof10minuten)?

• Hoegajejeobservatieuitvoerenenhoegajeregistreren?Bereidditvoor.

Uitvoeren

b. Voerjeobservatieuit.

Evalueren

c. Bespreekdeobservatiesmetelkaar.

2.17 Redenenomextraopteletten

Insommigegevallenishetnodigomextragoedopheteet-endrinkgedragvaneencliëntteletten.

Dementie

Bijdementiewetenmensenzelfnietmeerwatzijgegetenengedronkenhebben.Eencliëntmetdementiekunje vragenwathijgegetenheeft,maardoorhetverminderdegeheugenweethijofzijhetnietmeerofjekrijgteen onbetrouwbaarantwoord.Daarnaastishetgevoelvoorhongerofdorstookminder.Bekendisdatmensenmet dementievakerondervoedzijn.Inhetalgemeengeldtdatgoedevoedingervoorzorgtdatmensenlangerineen goedeconditieblijven.

Diabetes

Vooriemandmetdiabetesmellitusishetbelangrijkomgoedafgestemdenregelmatigteeten.Ietslateretenof drinkenisvooreencliëntmetdiabetesnietverstandig.Debloedsuikerspiegelkandanjuistontregeldraken,met vervelendegevolgen.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Medicatie

Cliëntendiemedicatieinnemenmoetenditvaakdoenmetvoedsel.Ditstaatdanophetvoorschriftvande medicijnen.Voorhenishetvanbelangomregelmatigteetenenomdemedicatietijdigintenemen.Sommige medicijnenhebbenalsbijwerkingdatiemandmindertrekheeft.Jeletdanextraopofdecliëntvoldoendeeeten drinktenjerapporteertnauwkeurig.

Zieken

Iemanddieziekis,heeftinderegelmeervochtnodig.Doorkoortsofdiarreeverliesteenziekemeervochtdan gebruikelijk.Voldoendevochtisnodigomafvalstoffenkwijtteraken.Mensendieziekzijn,moetendaarommeer drinkendannormaal.Ookishetzinvolomopgoedevoedingteletten,omdatmensenbijziektevaakmindertrek hebben.

Depressie

Voormensenmeteendepressiegeldtdatzeinhetalgemeenlustelooszijn.Zehebbengeenzininetenklaarmaken, maarooknietveelzinomgoedteeten.

Opdracht35 Dementie1

Geeftweeredenenwaaromjealshelpendebijmensenmetdementieopheteet-endrinkgedragmoetletten.

Opdracht36 Dementie2

Website-Zorgvoorbeter

a. Bekijkdewebsite.Leesdetipsoverhetvoorkomenvanuitdrogingenondervoedingbijmensenmetdementie.

b. Noemvijftipsdiejenuttigvindtendiejeindepraktijkgaatgebruiken.

Opdracht37 Anderegroepen

Waarommoetjebijdezegroepenextralettenopheteet-endrinkgedrag?

Gezondheidsprobleem

Diabetesmellitus

Cliëntenmetmedicatie

Ziekeninhetalgemeen

Depressie

Redenenomextratelettenopeet-endrinkgedrag

2.18 Registreren

Najeobservatienoteerjedatgenewatjegezienhebtopeenlijstofineendossier.Ditnoemjeregistreren.Bijde registratieishetbelangrijkdatjenauwkeurigbent.Omnauwkeurigteregistrerenmoetjewetenwelke hoeveelhedenerineenkopjeofeenbekergaan.Alsjeineeninstellingwerkt,danzijndematenvandebekers enkopjesbekend.Werkjebijiemandthuisenregistreerjedevochtinname,danishetgoedommeteenmaatbeker nategaanhoeveelvochterineenbekerofkommetjegaat.Jetestditeenmaligenmaakthiereennotitievan.

Bijhetregistrerenvanvoedinggajenahoeveeliemandgegetenheeft.Weesnauwkeurig.Determ‘eenportie’ kanverschillenduitgelegdworden.Wanneerjezegt:‘100gramgekooktepasta,met50gramgehaktballetjes’dan ishetduidelijkenprecies.

Hetkanookzijndateencliëntgecontroleerdmoetwordenopeenbepaaldsoortvoeding.Eendiabetespatiënt moetoverhetalgemeenspecifieklettenopdeinnamevankoolhydraten.Alleenditwordtdangeregistreerd.Wat jemoetregistreren,hangtdusafvandeafsprakendieinhetzorgplanstaan.

Manierenvanregistreren

Erbestaanverschillendemanierenomteregistreren.Ditkaneeneenvoudiglijstjezijnofeenformulierinhet zorgdossiervandecliënt.Ookzijnerdigitalesystemenenappsomeet-endrinkgedragteregistreren.Zozijner voormensenmetdiabeteshandigeappswaarinzijhunbloedwaardenbijkunnenhouden.Daarnaastkunnenze hierindevoedselinnameenactiviteitregistreren.Ookvoormensendieanderediëtenvolgen,zijnerverschillende mogelijkhedenommetbehulpvanappsheteetgedragbijtehouden.

Voorhetregistrereniseenhandigsysteemnodig,waarmeedegebruikeroverwegkan.Zozaldeenepersoonhet primavindenomineenappzelfzijngegevensbijtehouden.Maarsomswordteenouderedoormeerderepersonen verzorgd.Danishetnoodzakelijkdatereenmaniervanregistrerenisdieiedereenkanbijhouden.Vaakwordt daneenlijstineenzorgdossieringevuld.

Opdracht38 Registreren1

Doedezeopdrachtmeteenmedestudent.

a. Registreereenlesdaglangwatdeandereetendrinkt.Jehoudtditbijindelijst.Delijstkunjeookkopiëren entijdensdedagbijjehoudenomteregistreren.

Drinken:wat? Tijdstip

Drinken: hoeveel(ml)?

Eten:wat?

Eten: hoeveel?

Bijzonderheden

b. Hoewashetomditbijtehouden?

c. Bespreekmetelkaarofdelijstklopt.Iserietsvergeten?

d. Hoenauwkeurighebjekunnenregistreren?

Opdracht39 Registreren2

Erbestaanverschillendeappsomheteetgedragbijtehouden.

Website-Voedingscentrum

Website-Fatsecret

a. Bekijkdewebsites.

b. Welkeinformatiekunjeverzamelenmetdezeapps?

c. Zijnernogandereappsdiejekuntgebruiken?

d. Watmoeteencliëntkunnenomgegevensbijtehoudenineenapp?

e. Hoekanzo’nappmensenhelpenomgezonderteeten?

f. Zoudezeappjouookkunnenhelpenomgezondertegaaneten?Waaromwelofniet?

2.19 Rapporteren

Bijdezorgverleningaaneencliëntzijnveelmensenbetrokken,bijvoorbeelddehuisarts,eendiëtist, verpleegkundigen,dethuiszorg,jouwleidinggevendeenmisschiencollega’s.Omgoedezorgtekunnenleveren, moetiederezorgverlenerwetenwatdestandvanzakenis.Alleinformatiesamenvormtdebasisvoorhetvaststellen vanhetzorgplan.Daaromisrapporterennoodzakelijk.

Informatiedelen

Bijdezorgvooreencliëntzijnaltijdmeerderemensenbetrokken.Anderezorgverlenershebbenjouwinformatie nodigomzogoedmogelijkzorgtekunnenverlenen.Ofomhetzorgplanaantepassenalshetnodigis.

Jerapporteertover:

• hetmenuendeverdelingvanvoedingsstoffenenvoedingswaarde

• deuitvoeringvandetaken:zelfredzaamheidbevorderen

• desamenwerkingencommunicatietussenjouendecliënt:verliepdesamenwerkingvolgensafspraakofwas diemoeizaam?

• afwijkingeninhet(eet)gedrag:weinigdrinken,teveeleten,geentrekhebben;ditmeldjeookaande leidinggevende,wantdatkanbelangrijkeinformatiezijn,bijvoorbeeldalsersprakeisvandiabetes

• vermoedensvanproblemen:emotioneel,verkeerdmedicijngebruik,alcohol.

Meldplotselingeveranderingenalsduizeligheid,slapte,trillenofflauwvallenaltijddirect!Desituatiekanheel ernstigoflevensbedreigendzijn.Mogelijkiserdirectanderezorgnodig.Dieinschattingmoetjouwleidinggevende maken.Jijhebthierinmeldingsplicht.Jeverwerktdezeinformatielaterinjerapportage.

Opdracht40 Rapporterenisnoodzaak

Jerapporteertallezakendievanbelangzijnvoordezorg.Watzijnvolgensjoubelangrijkezakenomterapporteren? Overlegdatmetelkaar.

Leguit:

a. Waaromzetjeinjerapportagehetmenudatjehebtsamengesteld?

b. Waaromvermeldjeinderapportagehoedecommunicatieensamenwerkingtussenjouendecliëntis?

c. Waaromrapporteerjehoedecliëntdeafgesprokentakenuitvoert?

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

d. Waaromrapporteerjeafwijkingeninhet(eet)gedrag?

e. Waarommeldjeplotselingeveranderingenofbedreigendesituatiesdirectenrapporteerjezelater?

f. Waaromrapporteerjehetwanneerjevermoedtdatereenprobleemspeelt?

Opdracht41 Aangepastemedicijnen

IkbennualeentijdjehelpendebijmeneerCorinus.Daardoorleerikhemnatuurlijksteedsbeterkennen.Dat maakthetwerkenbijhemookzoprettig,wanthijiseenfijneman.Wevoerenaltijdhelegesprekkenovervan allesennogwatalswemetdemaaltijdbezigzijn.Alleendelaatstewekenwordthetanders.Isdatongeveervanaf hetmomentdatzijnmedicijnenaangepastzijn?Ikweethetniethelemaalzeker.Meneerlooptafentoeplotseling weguitdekeuken.Alsikevengakijkenwaarhijis,vindikheminzijnleunstoel.Hijzitdanwatstilvoorzichuit tekijken.Hettrillenenschokkenlijktwelveelminderopditmoment.Volgensmijverliesthijgewicht.Nade maaltijdvindikvaaketenterugindeafvalemmer.Alsikdanvraagofhetetenhemnietsmaakte,doethijnetalsof ernietsaandehandis.Ikhebalaangebodenalleennogzijnlievelingshapjesvoorhemtekoken.Datvindthijeen goedidee,maarhijverteltnietwaarhijtrekinheeft.Ikkomernietachterwaterpreciesaandehandis.

a. Denkjedathetbelangrijkisdatjedeanderezorgverlenerssnelopdehoogtebrengtvanjouwzorgen?Legje antwoorduit.

b. Jouwleidinggevendeismetvakantie.Datisjammer,wantjebespreektjezorgenaltijdalseerstemethem. Hijzorgterdanvoordatdeinformatiebijallebetrokkenenterechtkomt.

Watzouje–behalvegoedrapporteren–opkortetermijnkunnendoenomjezorgenoverdegezondheidvan meneerCorinusbekendtemaken?

c. Injerapportagestaandezeobservatiepunten:

• Meneerlijktgauwmoe.

• Hijlooptregelmatigevenwegalswemetdemaaltijdbezigzijn.

• Hijlijktgeeneetlusttehebben.

Welkeobservatiepuntenuitdecasuszijnnogmeerbelangrijkenmoetenzekerdoorjouwordengerapporteerd?

2.20 Observerenenregistrereneet-endrinkgedragvankleine kinderen

Indekinderopvanghoudjebijbaby’stot1jaarheteet-endrinkgedragbij.Dezekinderenzijnnogergklein.Een schommelinginhetgewichtalsgevolgvanteweinigetenofdrinkenkansnelgevolgenhebbenvoordegezondheid.

Bijkinderenvanaf1jaarhoudjealleenheteet-endrinkgedragbijwanneerhiereenredenvooris,bijvoorbeeld bijkoortsofeenallergie.Ditlaatstezalaltijdgebeurenopverzoekvandeouders.

Ookhierhoudjejeogenenorenopen.Gaateenkindopeensveelmeerofveelminderdrinkenofeten?Letdan goedopenbespreekditmetjeleidinggevende.Baby’skrijgeninhuneerstejaaropdeopvangvoedinguitdefles.

Opdevoedingsflessenstaanstreepjesmethoeveelhedeninml.Hierdoorkunjevrijnauwkeurignagaanhoeveel voedingeenbabybinnenheeftgekregen.

Strepen op de fles geven aan hoeveel de baby gedronken heft.

Jeregistreertdehoeveelheidvoedingdiedebabyheeftgedronkenendetijdstippenwaarophij/zijdefleskrijgt. Opdemeestekinderdagverblijvenwerkjemeteenschriftjedatmeegaatmethetkind.

Opdracht42 Registrerenbabyvoeding

a. Royvan5maandenkrijgt210mlvoeding.Jehebthemdeflesgegevenenerblijft30mloverindefles.Hoeveel heeftRoybinnengekregen?

b. Anisavan4maandenkrijgt180mlvoeding.Zeheeftdefleshelemaalleeggedronken.WanneerjeAnisadaarna inbedwiltleggen,spuugtzejehelemaalonder.Watregistreerje?

Opdracht43 Verandering

AlshelpendekomikeenpaarkeerindeweekbijdeheerJonkers.Alsik’sochtendsbinnenkom,heefthijaltijd hetontbijtalop.Hijzitdanmeteenkopkoffiebijdetafelenleestdekrant.Delaatstewekenisheteenpaarkeer voorgekomendatdeheerJonkersnoginbedligtalsikkom.Ookkanikmerkendathijveelmindereet.

Watdoejij?Noemtenminstedriedingen.

2.21 Eetstoornissen

Eeneetstoornisiseenpsychischeaandoening.Hetisnietzomaareenkwestievanwillenafvallenofaankomen endaaromeendieetvolgen.Deaandachtvoorvoedselenheteigengewichtwordteenobsessie.Hetishetenige waaraaniemandkandenken.Hoeeeneetstoornisontstaat,isnietaltijdduidelijk.Meerderefactorenspeleneen rol.

Anorexianervosaiseenaandoeningwaarbijiemandzichzelfaltijdtedikblijftvinden.Dedrangomzominmogelijk calorieënbinnentekrijgen,isextreemgroot.Datgeldtookvoordedrangomdegenuttigdecalorieënweersnel kwijtterakendoorbijvoorbeeldbraken,laxeerpillenenexplosiefbewegenofvasten.

Boulimiaiseenaandoeningwaarbijiemandinkortetijdheelveeleet.Meteendaarnadoeteenboulimiapatiënt allemogelijkemoeitealdiecalorieënweerkwijtteraken,bijvoorbeelddoortevasten,tebrakenofextreemveel tesporten.Datluktnietaltijd,waardoorovergewichtontstaat.

Iemanddieenormeeetbuienheeft,maarnietdeobsessievedrangomdecalorieënweerkwijtteraken,wordt heeldik.

Eeneetstoorniskanernstigegevolgenhebben,bijvoorbeeld:chronischemoeheid,beschadigdeorganen,haaruitval, botontkalking,hartritmestoornissen,depressiviteit,schuldgevoel,hogebloeddruk,onvruchtbaarheid.

Kenmerkenvaneetstoornissen

Anorexianervosa

Symptomen

Teherkennenaan

Gevolgen

Extremeaandachtvooreten engewicht,nieteten,zomin mogelijkcalorieën binnenkrijgen,braken, laxeermiddelenslikken, enormveelbewegen

Boulimia

Extremeeetbuien,inkorte tijdheelveeleten,dan proberendecalorieënkwijt terakendoorbraken, laxeermiddelenslikken, enormveelbewegen

Overgewicht Mager,moe,ongezondehuid

Hartritmestoornissen, haaruitval,moeheid,hoge bloeddruk,beschadigde organen,depressiviteit, schuldgevoel

Hartritmestoornissen, haaruitval,moeheid,hoge bloeddruk,beschadigde organen,depressiviteit, schuldgevoel

Opdracht44 Kenmerkenvaneetstoornissen

Eetbuistoornis

Extremeeetbuien

Veeltezwaar

Moeheid,hogebloeddruk, depressiviteit,schuldgevoel

a. Eeneetstoorniskanontstaandoormaatschappelijke,socialeenemotionelefactoren.Schrijfbijelkesoort tweevoorbeelden.

Emotionelefactoren:

Socialefactoren:

Maatschappelijkefactoren:

b. Vergelijkjouwvoorbeeldenmetdievaneenander.Bespreekdeovereenkomstenenverschilleninde antwoordenenschrijfzekortop.

Opdracht45 Jouweetmomenten

Houdeenaantaldageneeneetdagboekbij.Bespreekmetjedocenthetaantaldagen.Vulvoorjezelfjouw eetmomentenin.Gebruikhetschemaalsvoorbeeld.

Tijdstip

07.30uur

10.00uur

Eetmomenten

Ontbijt

Plakontbijtkoek

Waaromeetik?

Omgoeddedagtebeginnen

Pauze

Opdracht46 Evaluatieeetmomenten

a. Bespreekjouwschemameteetmomentenmetjedocentofeenmedestudent. Ikvolgeenregelmatig/onregelmatigeetpatroon. Ikkieslogische/onlogischeeetmomenten.

b. Welkefactorenzijnvaninvloedopjouweetmomenten?

c. Zoujevooreengezondeetpatroonjouweetmomentenmoetenaanpassen? ja/nee

d. Bespreekwatjeanderszoukunnendoen.Schrijfeenvoorbeeldop.

e. Omschrijfjeeetpatrooninéénzin.

Opdracht47 Gezondereten

BijhetgezinVoogdzieikhoebelangrijkeenregelmatigeetpatroonis.LizzyenFreddyontbetenaleenpoosniet normaalvoordatzenaarschoolgingen.Moederlagdannoginbed.Vanafdeeerstedagdatikinhetgezinkwam, zorgdeikvooreengezondontbijt.Ikstonderopdatzedathelemaalopaten.Ookmaakteikvoorallebeidekinderen eenlunchpakketklaar.HetgrootstesucceswasdatFreddynaverloopvantijdeencomplimentvanzijnmeester kreeg:hijwasrustigerenletteveelbeterop.Lizzyvielnawataanloopproblementochmaarmooieenpaarkilo af.

Demoederbleefeenprobleem.Ikkreeggeenvatophaar.Zezathetgrootstegedeeltevandedagachterhaar laptopofvoordetv.Daarkrijgjenatuurlijkooknietveeltrekvan.Zeathaastniks,tenminstenietalsikindebuurt was.Zewasnietechtmager,maarjezagdatzenietgezondwasennietlekkerinhaarvelzat.Zelietzichdoormij helaasnikszeggen.Dathebiktoenmetmijnleidinggevendebesproken.

DezorgverlenerprobeertmevrouwVoogdtochaanhetetentekrijgen,zonderdatervandwangsprakeis. Bedenkviermanierenomeencliëntineensoortgelijkesituatieteverleidenommeerengezondtegaaneten.

2.22 Voedingspatronenopbasisvanprincipes

Iemandkaneenvoedingspatroonofdieetvolgenuitreligieuzeoverwegingen,maarookandereprincipiële overwegingenkunneneenrolspelen:mensenlettenopofvoedselgezondis,ofhetmilieugeenschadeoploopt bijdeproductieenofergoedmetdierenwordtomgegaan.

Hetfokkenenvervoerenvandierenkandierenleedveroorzakenenhetetenvanveelvleesisnietgoedvoorde gezondheid.OokleidthetetenvanvleestotveelCO2-uitstoot.Landbouwgifspuitenopgroenteenfruitisslecht, omdathetgifookinhetmilieuterechtkomt.Hierdoorkiezenmensensteedsvakervoorvoedseldatopeen biologische,diervriendelijkemaniergeproduceerdwordt.

Hiervolgenenkelevoorbeeldenvanvoedingspatronendierekeninghoudenmetditsoortoverwegingen.

Eenflexitarischvoedingspatroon/dieet

Bijditvoedingspatrooneetjevooralgroenten,graanproductenenfruit.Jeeetafentoewelvlees,visenzuivel, maarnietiederedageninkleineporties.Zokrijgjegoedevoedingsstoffenuitdierlijkeproductenbinnen,maar nietteveelendatisgoedvoordegezondheid.Daarnaasthelpjedierenleedteverminderenenwordterminder CO2geproduceerd.

Eenvegetarischvoedingspatroon/dieet

Eenvegetariëreetgeenvlees,maargebruiktweldierlijkeproducten.Denkdaarbijaankaas,eieren,boterenzovoort. Bijeenvegetarischdieetishetbelangrijktezorgenvoorvoldoendevoedingsstoffenzoalseiwittenenbepaalde vitaminen.Eenvegetariërkandezevoedingsstoffenbijvoorbeelduitpeulvruchten,noten,zaden,eierenenzuivel halen.

Eenveganistischvoedingspatroon/dieet

Hierbijeetjehelemaalgeendierlijkeproducten.Dusgeenvleesenvis,maarookgeenproductenalsboter,melk eneieren.Hetisdaarombelangrijktezorgenvooranderebronnen.Denkaanpeulvruchten,kant-en-klare vleesvervangerszonderzuivelenei,sojaproducten,notenenzaden.

Opdracht48 Voedingspatronenmetweinigofgeendierlijkeproducten a. Bekijkdegerechten.Bijwelkvoedingspatroonpasthetgerechthetbest?Kiesuit: flexitarisch – veganistisch –vegetarisch.

Groenteomelet. Ingrediënten: ui, knoflook, tomaten, prei, zout, paprika, lente-ui, eieren.

Prei uit de oven. Ingrediënten: prei, boter om in te vetten, aardappelpuree, ham, kaas, kruiden.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Aubergineschotel. Ingrediënten: aubergine, paprika, knoflook, tomaten, peterselie, peper, zout, olijfolie.

b. Eencliëntwilgraagvegetarischgaaneten.Hijvraagtjouomadvies:welkeproductenkunnenvisenvlees vervangen?

Welkeproductenzijneengoedevervangingvanvlees?

peulvruchten champignons kaas tempé brood eieren sushi olie tofu noten granen

c. Legvoorelkproductdatjehebtgekozenuitwaaromheteengoedevlees-ofvisvervangeris.

d. Doedezeopdrachtsamenmeteenmedestudent.Kieseenvandedrievoedingspatronen: Wijmakeneenmenuvolgenshet voedingspatroon.

e. Stelvoorditvoedingspatrooneenmenusamenvoordeavondmaaltijd.Gebruikeventueelkookboekenof internet.Zorgvooreengezondengebalanceerdmenu.

f. Laathetmenubeoordelendooreenmedestudentofdedocent.Watishetoordeeloverjulliemenu?

2.23 Koolhydratenenbloedsuikerspiegel

Somsbenjelekkerbezigengajeineenszweten,krijgjeontzettendzininietszoets,wordjeslapengajetrillen. Ookverliesjejeconcentratieopdetaakwaarjemeebezigbent.Danisjebloedsuikerspiegeltelaaggeworden. Datbetekentdatdevoorraadsuikersofkoolhydraten–debrandstof–opisenerteweinigglucosewordt aangemaakt.Glucoselevertenergieaandelichaamscellen.Opkortetermijnhelpthetetenvanietszoets,zoals eenstukfruitofdruivensuiker.Beterisnatuurlijkomschommelingentevoorkomenentezorgendatde bloedsuikerspiegelstabielblijft.

Schommelingenindebloedsuikerspiegelvoorkomjeopdevolgendemanier:

• Zorgvooreenevenwichtigeetpatroonmetzesàzeveneetmomentenverdeeldoverdedag.

• Laatkoek,gebak,chocoladeensnoepstaan.De‘snelle’koolhydratenuitdezeproductenleverensnelenergie, maardieisookzoweeropgebruiktendanmoetjedevoorraadweeraanvullen.

• Eetvooral‘langzame’koolhydratenuitvolkorenproducten.Deverbrandinghiervangaatlangzamer,waardoor jelangerenergiehoudt.

• Schatdeverhoudingtussenvoedselenactiviteitgoedin.

Opdracht49 Snelleoflangzamekoolhydraten

JeverzorgthetontbijtvoormevrouwHartog,dieeenknieoperatieheeftondergaan.Mevrouwheeftlastvan schommelingenindebloedsuikerspiegel.Zeheeftsindsdeoperatieweinigeetlustenwilalleenmaardroge crackers.Vanmorgengaatzevoorheteerstnaarfysiotherapie.

a. SteleengoedontbijtvoormevrouwHartogsamen.

b. Watgeefjemevrouwmeealssnackvoornadetherapiesessie?

2.24 Diabetes

Diabetesontstaatdoordatdealvleeskliergeenofteweiniginsulinemaakt.Insulineiseenstofdieervoorzorgt datglucose(koolhydraten)indecellenopgenomenkanworden.Bijiemanddiediabetesheeft,ishet bloedsuikergehaltetelaagoftehoog.Decliëntkandaarvanallerleiklachtenkrijgen:dorst,veelplassen,jeuk, vermageringenvermoeidheid.Bovendieniseenhoogbloedsuikergehaltenietgoedvoorhetlichaam.Hetkan schadeaanverschillendeorganengeven,zoalshethartendenieren.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Erzijntweetypendiabetes:

• TypeIontstaatalsjejongbent,meestalalskind.Alsjedezevormvandiabeteshebt,moetjeinsulinespuiten.

• TypeIIontstaatvaakoplatereleeftijd.Eenbelangrijkeoorzaakvandezevormvandiabetesisovergewicht. Mensendiedezevormhebben,moeteneerstafvallen.Zekrijgenvaaktabletten,hoewelhetookmogelijkis datzemoetenspuiten.DiabetestypeIIkomtooksteedsmeerbijjongekinderenvoor.Datkomtdoordatveel kinderenaltedikzijn.

Kenmerken van een hypo en een hyper.

Iemandmetdiabeteskaneenhypoofhyperkrijgen:

• Eenhypoiseentelaagbloedsuikergehalte.Desymptomenzijn:wisselendhumeur,hoofdpijn,moeheid, zwetenentrillen,duizeligheid,honger,incomaraken.

• Eenhyperiseentehoogbloedsuikergehalte.Desymptomendaarvanzijn:moeheid,drogetong,veeldorst, vaakplassen,flauwvallen,incomaraken. Iemandmetdiabetesmoetdaaromvooralregelmatigetenenbijextrainspanningookextrakoolhydrateneten. Zoblijftdebloedsuikerspiegelgelijkmatigenvoorkomjeeenhypoofhyper.Daarkunjijbijhelpen.

Watdoejebijeenhypoofhyper?

• Laatdecliëntnietalleen.

• Zorgervoordatdeomgevingveiligis.

• Dieninsulinetoeofgeefdecliëntkoolhydratenteeten(bijvoorbeelddruivensuiker).

• Laatdecliëntveeldrinken.

Lijktdatniettehelpen,dankandecliëntincomaraken.Beldan112!

Mensenmetdiabetesmoetenzichheelgoedaandeschijfvanvijfhouden.Belangrijkbijditdieetisdatdevoeding goedoverdedagverdeeldwordt,omdathetbloedsuikergehaltedanzostabielmogelijkblijft.Piekenzijnniet goed.Hetisbijvoorbeeldnietgoedomhetontbijtoverteslaanendanheeluitgebreidtelunchen.Bijditdieet

moetjeelkedagongeveerevenveelkoolhydratengebruikenendezegoedoverdedagverdelen.Hetisbeterom zeskleinemaaltijdentegebruikendandriegrote.Suikermagwel,maarmoetingebouwdwordenindetotale voeding.Alsjeeenkeereengebakjeeet,laatjebijvoorbeeldeenboterhamstaan.Verdermoetjevoorzichtigzijn metvet.Mensenmetdiabeteshebbenmeerkansophart-envaatziekten.Gebruiklieveronverzadigdvetenwees zuinigmetverzadigdvet.

Opdracht50 Eendieetbijdiabetes

Ineenwoon-zorgcentrumhebjekeuzemenu’svoordecliënten.MeneerDavidsheeftdiabetes.Overdagkanhij zichslechtbeheersenenneemthijafentoewatzoetigheid.Hijvraagtjouomadvies. WelkemaaltijdzoujijmeneerDavidsadviseren?BekijkdemaaltijdenenmaakgebruikvandeCaloriecheckerop dewebsitevanhetVoedingscentrum.

Website-Caloriechecker,Voedingscentrum

Maandag

MenuA

• Champignonsoep (soepkom250gram)

• Rundertartaar,bereid (1stuk70gram)

• Gekookteaardappels (1opscheplepel)

• Sperziebonen,gekookt (1opscheplepel)

• Vanilleyoghurt (schaaltje150gram)

Dinsdag

MenuA

• Kippensoep (soepkom250gram)

• Nasigorengmetei (portie350gram)

• Kipsatézondersaus (2stokjes94gram)

• Chocoladepudding (schaaltje150gram)

a. Welkemenu’szoujemeneerDavidsadviseren?

Maandag:menuA/B

Dinsdag:menuA/B

b. Leguitwaaromjedezemenu’sadviseert.

MenuB

• Pasteitjemetragout (1stuk100gram)

• Varkenskarbonade (stukje200gram)

• Aardappelgratin (1opscheplepel)

• Bloemkool (1opscheplepel)

• Roomijsmetvruchtensmaak (2bolletjes100gram)

• Slagroom,spuitbus (1toef)

MenuB

• Tomatensoep (soepkom250gram)

• Gekookteaardappels (1opscheplepel)

• Bruinebonen,gekookt (1opscheplepel)

• Magerevruchtenyoghurt (schaaltje150gram)

Opdracht51 Hypoofhyper

a. Beschrijfinjeeigenwoordenhetverschiltusseneenhypoeneenhyper.Schrijferbijwaaraanjeeenhypoof hyperkuntherkennen.

b. Watiseenveelvoorkomendeoorzaakvandiabetestype2?

Opdracht52 Hulpbiedenbijeenhypoofhyper

Bijeenhypoofhyperkunjevijfdingendoen.Welkezijndat?Schrijfzekortop.Maakereenopvallendenotitie van,diejebijvoorbeeldopdekoelkastofopeendeurzoukunnenplakken.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

2.25 Diëten

Eendieetiseenaanpassinginhetvoedingspatroon.Veelmensendoeneendieetuitgezondheidsoverwegingen. Maarookbijallergieënenziektenkaneendieetgevolgdworden.Iemandistezwaarofjuisttemagerofkan bepaaldevoedingsstoffennietverdragen.Eendieetwordtmeestalvoorgeschrevendooreenarts.Eendiëtist werkthetverderuit.Dezekijkteerstwateencliëntgewendwasomteeten.Danbespreekthijsamenmetdecliënt hoehetdieetinditvoedingspatroonkanpassen.Hijpasthetdieetdusaandegewoontenvandecliëntaan.Inje werkalshelpendezuljemeerderesoortendiëtentegenkomen.

Sommigecliëntenhebbenmoeitemetkauwen.Dankangemalenvoedingnoodzakelijkzijn.Erzijnverschillende mogelijkheden.Devoedingkanfijnofgrofgemalenworden,afhankelijkvandebeperkingvandecliënt.Ookkan devoedingvloeibaarzijn.Ditkomtvaakvoortijdensdeeerstedagennaeenoperatie.Hetisookmogelijkdat mensensondevoedingkrijgen.Ditkomtnietuitdekeukenvaneeninstelling,maarwordtkant-en-klaargekocht. Decliëntkrijgtdanvoedingviaeenslangetjeindeneus.

Vloeibare voeding.

Minderofmeerenergie

Jeenergiehaaljeuitvoeding.Voorsommigemensenishetverstandigomveelenergiebinnentekrijgen,voor anderejuistweerniet.

Energiebeperktdieet

Eenenergiebeperktdieetwordtvoorgeschrevenbijovergewicht.Devoedingmoetdanmindercalorieënbevatten. Decliëntmoetvooralvoorzichtigzijnmetsuikerenvet.Ookvanalcoholkunjedikworden.Devoedingmoetveel voedingsvezelbevatten.Voedingsvezelisgoedvoordedarmen,maarzorgtookvooreenvolgevoel.Jehebt mindersnelhonger.Veeldrinkenisbelangrijk.Alsjegaatafvallen,wordtvetverbrand.Hierbijkomenafvalstoffen vrij.Omdezeaftevoeren,iswaternodig.Jemoetdrankenkiezendiegeenenergieleveren,zoalswater,theeen koffiezondersuikerenlightfrisdranken.Hetdrinkenvanlightfrisdrankmoetwordenbeperkt,omdatdaarin kunstmatigezoetstoffenzitten.Verderishetnatuurlijkbelangrijkomveeltebewegen.Daardoorverbrandje makkelijkerlichaamsvet.

Energieverrijktdieet

Mensendieergmagerofzwakzijn,hebbentijdelijkwatextraenergienodig.Bijvoorbeeldnaeengroteoperatie ofbijkankerhebbenzehierbehoefteaan.Devoedingmoetnaastextraenergieookextraeiwitbevatten,want eiwitiseenbouwstofvoorlichaamscellen.Alsmensenweinigtrekhebben,moetjealtijdvragenwatzelekker vinden.Alsjeietsgeeftwatiemandtegenstaat,hebjeweinigkansdathijhetopeet.

Natriumbeperktdieet

Eennatriumbeperktdieetwordtvoorgeschrevenbijeenhogebloeddrukenbijsommigenierziekten.Natriumzit inzout.Zoutzitinveelvoedingsmiddelen,vaakzonderdatjeererginhebt.Vooralkant-en-klaarproducten bevattenveelzout,bijvoorbeeldsoepuitblik,rookworst,bouillonblokjesenhamburgers.Eencliëntmeteen natriumbeperktdieetmaggeenzoutaanzijnmaaltijdentoevoegen.Verdermoethijvoorzichtigzijnmet voedingsmiddelenwaarzoutinzit.Bijeenlichtnatriumbeperktdieetmagiemandgewoonbroodenbroodbeleg gebruiken.Bijeenmatignatriumbeperktdieetmoethijbrood,vleeswarenenkaasmetminderzoutgebruiken.

Filmpje-Hoeveelzoutmagiketen?

Lactosevrijdieet

Lactoseiseensuikerdievoorkomtindemelkvanallezoogdieren.Koemelkbevat4tot5%lactose.Lactosezit dusookindemeestezuivelproducten,zoalskaasenyoghurt,maarookinchocolade.Hetmenselijklichaam verteertdelactosedooreenenzymgenaamdlactase.Sommigemensenkunnendelactoseuitvoedingnietgoed verteren.Zekrijgenlichamelijkeklachten,zoalseenopgeblazengevoel,winderigheid,buikpijn,diarreeen misselijkheid.Hetlichaammaaktdannauwelijksofgeenlactaseaan.Eenlactosevrijdieetisinzo’ngevaleen oplossing.

Iemanddieeenlactosevrijdieetheeft,krijgtvoedingzonderlactose.Melkenzuivelwordendanvervangendoor eenalternatief.Productenopbasisvansoja(zoalssojamelk)zijnhiervaneenvoorbeeld.Ookinvoedingsmiddelen diezijnsamengesteld,zitlactoseverwerkt.Denkmaaraankoekjesengebak.Jezultdangoedophetetiketmoeten kijkenoferlactoseinisverwerkt.

Glutenvrijdieet

Tarwe,rogge,gerstenspeltzijngraansoortendieglutenbevatten,eeneiwit.Glutenzitookinproductendievan dezegranenzijngemaakt.Denkaanbrood,crackers,griesmeel,pizza,pasta,paneermeel,koek,cakeentaart. Maarglutenzitookinproductenwaarjeditnietdirectinverwacht.Bijvoorbeeldinsoepenalsbindmiddel,in sauzen,sommigesnoepjes,ijssoortenenbier.

Mensenmetcoeliakiekunnenniettegendezegluten.Dedarmwandraaktdanbeschadigd.Doordezebeschadiging ontstaathevigebuikpijn,wordendevoedingsstoffennietmeergoedopgenomeninhetbloedentredentekorten op.Mensenvoelenzichdanmoeenlusteloos.Erzijnookmensendiegeenglutenallergiehebben,maarwelminder lichamelijkeklachtenervarenwanneerzijeenglutenvrijdieetvolgen.Inzo’ngevalsprekenwevan glutensensitiviteit.

Dit logo geeft aan dat een product glutenvrij is.

Eiwitbeperkteneiwitverrijktdieet

Hetmenselijklichaam,onderanderedespieren,bestaatuiteiwitten.Eiwittenspeleneenrolbijhetonderhoud enherstelvanallelichaamscellen.Sommigemensenmetnierziektenmoeteneeneiwitarmdieetvolgen.Indat gevalmoetenvoedingsmiddelenalsvlees,melkproducten,vis,soja,notenenvleesvervangerswordenvermeden. Eenvolledigeiwitvrijdieetwordtnooitvoorgeschreven.Hetlichaamheeftnamelijkaltijdeiwittennodigomgoed tekunnenfunctioneren.Bijeeneiwitallergiewordtalleenhetspecifiekeeiwitwaarvooriemandallergischisuit devoedingweggelaten.Denkaankoemelkeiwitofgluten.

Bijeeneiwitbeperktdieetishetbelangrijkdatdevoedingvoldoendecalorieënbevatindevormvanvettenen koolhydraten.Andersgaathetlichaamdeeiwittenalsbrandstofgebruikenennietmeervoordeopbouwvan weefselenspieren.

Eeneiwitrijkdieetisbijvoorbeeldnodigbijondervoeding,rondeengroteoperatie,bijveelbloedverliesentijdens hetherstelvaneenziekte.Zo’ndieetwordtvaakvoorgeschrevenincombinatiemeteenenergieverrijktdieet.

Opdracht53 Voedingaanpassen

Buikpijn

MaartendeWitheeftaltijdenbuikpijn.Hijheeftookveellastvanverstopping.Uiteindelijkishijnaardedokter gegaan.Toenbleekdathijeenspastischedarmheeft.Hijheefteendrukkebaanmetveelstress.Hijvraagtde dokterofzijnbuikklachtendaarvandaankomen.Dedoktergeeftaandaterwaarschijnlijkweleenrelatiemet stressis.Maareriszekermetvoedingookietsaantedoen.

Maartenisveelonderwegeninvergadering.Daardooreethijvaakoponregelmatigetijden.Hetkomtgeregeld voordathijpasom15.00uurluncht.Hijheeftregelmatigzakenetentjes’savonds.Hijneemtwitteboterhammen metkaasmeenaarzijnwerk.Tussendoortjeseethijwel,maaralleenongezondesnacksvanbijvoorbeeldde benzinepomp.Hijsportafentoe,maaralleenalshijtijdheeft.

a. WelkevoedingsmiddelenzoujeMaartenadviserenteeten?

b. Leguitwaaromjedievoedingsmiddelenadviseert.

c. Waaromishetbelangrijkomvoldoendetedrinken?

d. HoeveelmoetMaartendeWitperdagdrinken?

e. Regelmatigetenisbelangrijkalsjeeenspastischedarmhebt.Schrijfdrievoorbeeldenopvanvoedingsmiddelen dieMaartenkanmeenemenalshijonderwegisendiegoedvoorzijndarmenzijn.

f. HoekanMaartenzijnlunchverbeteren?

g. Watkanhijnogmeeraanzijnlevenspatroonveranderenomzijnklachtenteverminderen?

Opdracht54 Diarree

a. Voorwelkeleeftijdsgroepenkandiarreevooralgevaarlijkzijn?

b. Hoekomtdat?

c. Welkmiddelkunnendezemensenhetbestgebruiken?

d. Watzitdaarin?

Opdracht55 Intolerantievoorbepaaldevoedingsmiddelen

a. Waarvoorbenjeovergevoeligalsjeeenlactose-intolerantiehebt?

b. Aanwelkesymptomenmerkjedatvooral?

c. Waarvoorbenjeovergevoeligalsjeeenglutenintolerantiehebt?

d. Aanwelkesymptomenmerkjedatvooral?

e. Jekuntookeensteenvruchtenintolerantiehebben.Zoekopinternetopwatdatis.

f. Aanwelkesymptomenmerkjedatvooral?

g. Jekuntookeennotenallergiehebben.Zoekopinternetopwatdatis.

h. Aanwelkesymptomenmerkjedatvooral?

Opdracht56 Voorkomenvanallergischereacties

Maaksamenmeteenmedestudenteenfolderofpresentatiemetinformatieoverallergischereactiesopvoedsel. Bespreekmetjedocentwatjemaakt.

Voorbereiden

a. Kieseenthema,bijvoorbeeld:notenallergie,anafylactischeshock,glutenallergie.

b. Zoekinformatie.Gebruiknaslagwerkeneninternet.Gebruikalszoektermhetonderwerpvanjulliekeuze. Vraagfoldersbijdehuisartsenpraktijkofbibliotheek.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Uitvoeren

c. Maakeenfolderofpresentatie.Verwerkhierindevolgendezaken:

• Geefinformatieoverdeallergieendeverschijnselen.

• Geefinformatieoverdevoedingsmiddelendiedezeallergiekunnenopwekken.

• Geeftipsomeenallergischereactietevoorkomen.

d. GebruikhetstappenplanFoldermakenenhetstappenplanPresentatiemaken(PowerPoint).

StappenplanFoldermaken

StappenplanPresentatiemaken(PowerPoint)

e. Geefdepresentatieoflaatdefolderlezenaandedocentendeanderen.Bespreekhetresultaatmethenna.

Evalueren

f. Vulvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Deuitvoeringvandefolder/presentatieisgoed.

Deinformatieklopt.

Deinformatieiscompleet.

Detipszijnduidelijkenbruikbaar.

Tips:

Tops:

Opdracht57 Intolerantieofallergie

Leghetverschiluittusseneenallergieeneenintolerantievooreenvoedingsstof.

Opdracht58 Overgevoeligheidvoorvoedsel

Voorwieisditproductnietgeschikt?Schrijfhetnaastiederetiket.

Opdracht59 Coeliakie

a. Watiscoeliakie?

b. Watzijndeklachtendiehorenbijcoeliakie?

c. Welkevoedingsmiddelenmageencliëntdanniethebben?

2.26 Cholesterol

Cholesteroliseenbelangrijkeennoodzakelijkebouwstofvoorbijvoorbeelddecellenenhormonen.Maar…zodra hetpercentagecholesteroltehoogis,vormtcholesteroleenbedreiging.

Hetlichaammaaktzelfcholesterolaan.Ditgebeurtindelever.Viahetbloedgaatdecholesterolnaarallecellen. Erzijntweesoortencholesterol:

• HDL,degoedesoort

• LDL,deslechtesoort.

Hetisbelangrijkdatdeverhoudingtussenbeidesoortencholesterolgoedis.HDLzorgtervoordateenteveelaan cholesterolnaardeleververvoerdwordt.DeleverbreekthetslechteLDLaf.

LDLvervoertcholesteroldoorhetlichaam.Watoveris,gaatvastzitten.Datwordtopgeslagenaandebinnenkant vanaderenenorganen.Dierakendanlangzaamaanverstopt.Datgeefteenrisicoophart-envaatziekten.

Filmpje-Watischolesterol?

Opdracht60 HDLtegenoverLDL

a. HDL-cholesterolis: goed/slecht.

b. Waarom?

c. LDL-cholesterolis: goed/slecht

d. Waarom?

2.27 Cholesterol,vetenvoeding

Cholesterolkomtookinhetlichaamdoordevettenindevoeding.Alsiemandveelveteet,wordthet cholesterolgehaltetehoog.Hetisnietmogelijkomgeenvettenmeerteeten,wantvetiseennoodzakelijke voedingsstof.HetzorgtvoordeopnamevanvitamineA,DenEindedarmen.Hetgeeftookeenbeschermend laagjeonderdehuidenhetlevertvetzuren,bijvoorbeeldlinolzuur.Linolzuurspeelteenbelangrijkerolinde afbraakvanhetslechteLDL-cholesterol,maarhetlichaamkanditzuurnietzelfmaken.Daaromisietsvanvetin devoedingnodig.

Erisverschilinsoortenvet:

• onverzadigdvet

DithelptbijdeafbraakvanLDLenisdaaromgoedvet.Onverzadigdvetzitinvloeibare(plantaardige)oliën enbakproducten,visennoten.

• verzadigdvet

DitverhoogthetLDL-cholesterolenisdaaromslechtvet.Verzadigdvetzitinhardfrituurvet,harde bakproducten,snacks,vettevleessoortenenkaas.

Hetisvooreengezondeetpatroonvanbelangzoveelmogelijktekiezenvooronverzadigdvet.

Opdracht61 Vettenindevoeding

a. Waaromisveteennoodzakelijkevoedingsstof?

b. Welkevettenpassenvooralineengezondeetpatroon?

c. Geefdrievoorbeeldenvanvoedingsstoffenwaardezevetteninzitten.

Opdracht62 Cholesterolverlagendeproducten

Watzegtinternetovermanierenomhetcholesterolgehalteteverlagen?Bekijkeenpaarwebsites.Gebruikde zoekterm"cholesterolverlagen".

Noteerdriemanierendiejijverstandigen/ofinteressantvindt.Schrijfookdewebsitesopwaarjedezeinformatie hebtgevonden.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Opdracht63 Voedingsadvies

MeneerCorinusheeftbehalveparkinsonookeentehogebloeddruk.Omhetmedicijntegenparkinsongoedzijn werktelatendoen,moetmeneervoorkomendathijteveeleiwittenbinnenkrijgt.Hijmoetzijnmedicijnniet slikkenopeenvollemaag.Bovendienishetbelangrijkdatverstoppingwordtvoorkomen.Meneervindthetprettig omopverschillendemomentenverdeeldoverdedagietsteeten.Detijdtussendriehoofdmaaltijdenishemveel telang.Bovendienwordthijvaneenuitgebreidemaaltijdnogalmoevanwegehetvoorzichtigeslikken.

Ingoedoverlegbepalenweiederedagwelkevoedingsmiddelenhijeetenhoewedeeetmomentenoverdedag verdelen.Ikzorgdatikmetvolkorenproductenkookendatmeneervoldoendevochtbinnenkrijgt.Daarnaast houdenwehetaantaleiwittenaandelagekantenverdelenwezegoedoverdedag.

a. Kruisdevoedingsmiddelenaandiejehetbestkuntvermijdenbijhetsamenstellenvandemaaltijd. bloemkool witbrood witterijst bruinebonen kwark yoghurt broccoli pompoen eiersalade spinazie patat avocado’s sla bruinbrood biefstuk tomatensoep

b. Hoehelpjemetvoedingomdebloeddruklaagtehouden?

c. HoehelpjemeneerCorinusomverstoppingtevoorkomen?

d. IshetverstandigomindesituatievanmeneerCorinustekiezenvoorzeseetmomentenperdag?Legje antwoorduit.

e. StelvoormeneerCorinuseenuitgebalanceerdengezonddagmenusamendatbestaatuitzeseetmomenten perdag.

Eetmoment1:

Eetmoment2:

Eetmoment3:

Eetmoment4:

Eetmoment5:

Eetmoment6:

2.28 Babyvoeding

Borstvoedingbevatallenoodzakelijkevoedingsstoffenvoorbaby’s.Daarnaastzittenerookantistoffenintegen ziekten.Somskanofwileenmoedergeenborstvoedinggeven,bijvoorbeeldomdatzewerkt.Daniserflesvoeding

Normaalgesprokenkiesjedegewoneflesvoeding.Erisookspecialeflesvoedingtekoopvoorbaby’smeteen voedingsstoornis,zoalseenkoemelkallergie.Voorbaby’svanaf6maandeniseropvolgmelk.Hieraanzijn verschillendevitaminenenmineralentoegevoegd,zoalsvitamineAenD.

Bijhetbereidenvanflesvoedingmoetjehygiënischwerken,wanteenbabyiskwetsbaar.Wasaltijdjehanden voordatjedevoedingklaarmaaktenzorgervoordathetwatervoordevoedingwarmgenoegis.

Na3tot6maandenkrijgtdebabybijvoeding.Hetconsultatiebureaugeefthieroveradvies.Hetbegintmetgroente enfruit,danbroodentenslotteeenwarmemaaltijd.Eenfruithapjekanbestaanuitallerleisoortenversfruit,dat fijngemaaktwordt.Vanaf6maandenmagdebabybruinbrood.Voordietijdkanhijnoggeenglutenverdragen. Vanaf7maandenkrijgteenbabyafentoegemalenvlees,vis,eiofgezeefdepeulvruchten.Jekuntookbabyvoeding inpotjeskopen.

Opdracht64

Babyvoeding

a. Voorwelkebaby’siserspecialeflesvoeding?Legjeantwoorduit.

b. Watisopvolgmelk?

c. Vanafwelkeleeftijdkrijgteenbabyopvolgmelk?

d. Vanafwelkeleeftijdkrijgteenbabybijvoeding?

e. Hoewordthetgevenvanbijvoedingopgebouwd?

f. Waarommageenbabypasvanaf6maandenbruinbrood?

2.29 Eenreceptlezen

Eenreceptisdeinstructievoorhetbereidenvaneengerecht.Erstaaniniedergevaldriesoortenaanwijzingen in,maartegenwoordigzijnhetervaakvier.Danstaaterookvoedingsinformatiebij.

Deaanwijzingenzijn:

1. deingrediënten:voedingsmiddelenalsolie,boter,groente,rijst,pastaofaardappels

2. debehandelingvandeingrediënten,bijvoorbeeld:snijden,pellen,wassen,weken

3. debereidingswijze,bijvoorbeeld:rauw,koud,warm,koken,bakken,braden,stoven

4. voedingsinformatie,zoalscalorieën,eiwitten,koolhydraten,vetten.

Ineenreceptstaanvaakafkortingen.Diemoetjekennenomdejuistehoeveelhedentekunnenafwegen.Hetis eenheelverschilofjeeentl(theelepel)zoutgebruiktofeenel(eetlepel).Demeestvoorkomendeafkortingen zijn:

gram gofgr kilogram(is1000g) kg milliliter ml

centiliter(10ml) cl deciliter(100ml) dl liter(1000ml)

l eetlepel el theelepel tl minuut min

snufje

kleinbeetje,hoogstenseentl

kleinbeetje,hoogstens10ml scheutje

Opdracht65 Receptlezen

a. Leeshetrecept.

Kruidigekipmetbleekselderij

Ingrediëntenvoor4personen:

600gbleekselderij

380gkipfilet

900gaardappelpartjes

2elolijfolie

2uien

250g(kastanje)champignons

45gpesto(allagenovese)

Bereiden:

1. Snijddestengelsvandebleekselderij.Wasdestengelsbleekselderijensnijdinstukjesvan3cm.Brengruim wateraandekookenkookdebleekselderij3min.Laatuitlekken.

2. Depdekipfiletdroogmetkeukenpapier.

3. Bereiddeaardappelpartjesineenkoekenpanvolgensdeaanwijzingenopdeverpakking.

4. Verhitondertussendeolieineenwokenbakdekipfiletgoudbruinin5min.

5. Snijddeuiinpartjes,voegtoeenroerbak3min.

6. Borsteldechampignonsenhalveerze.Voegtoeenroerbaktotzevochtloslaten.

7. Roerdebleekselderijendepestoerdoorenverwarmalomscheppend.

8. Serveerdirectmetdeaardappelpartjeserbij.

Voedingswaarden(pereenpersoonsportie):

Energie720kcal

Eiwit34g

Koolhydraten70g

Vet34g,waarvanverzadigd0g

Bron: http://www.ah.nl/allerhande/recept/R-R631178/kruidige-kip-en-bleekselderij.

b. Bekijkdevoedingsstoffenbijditrecept.Isditvolgensjoueengezondrecept?Waaromwelofniet?

c. Jemaaktditreceptgeschiktvooreenenergiebeperktdieet.Welkeaanpassingendoeje?

d. Berekenhoeveeltijdjeongeveernodighebtomditrecepttemaken.Vergeetdevoorbereidingstijdniet.

e. Champignonswasjeniet,maarborsteljeschoon.Watisdaarvandereden?

f. Hetreceptzegt:‘Bakdekipfiletgoudbruinin5min.’Alsdekipdannognietdoorendoorgaaris,kanditeen risicovoordegezondheidopleveren.

Watisdatrisico?Zoekhetop.

g. Jemaaktditreceptgeschiktvooreeneiwitrijk,koolhydraatarmdieet.Welkeaanpassingendoeje?

h. Vindjediteenmakkelijkreceptomtemaken?Waaromwelofniet?

i. Vindjediteenleukreceptomtemaken?Waaromwelofniet?

Opdracht66 Voedingswaarde

a. Vindjijhetbelangrijkomtekunnenlezenwatdevoedingswaardevaneenreceptis? ja/nee

b. Leguitwaaromjedatvindt.

2.30 Betekenisvanvoedingswaarden

Devoedingswaardegeeftaanhoeveeljevandevoedingsstofbinnenkrijgt.Detotalewaardewordtuitgedruktin calorieën.Daarnaastwordtdewaardepervoedingsstofberekend.Zoziejesnelofeengerechtpastineengezond eetpatroon.Steldatjeineenreceptviereetlepelsoliegebruiktinplaatsvantweeeetlepels.Datverandertde voedingswaarde.Erzouopeens34gramextravetbijkomen.Hetaantalcalorieënstijgtdanook.Devraagisdan ofheteengezondemaaltijdis.

Hetisvoorjecliëntbelangrijkdatjijdaarkennisvanhebt.Deschijfvanvijfhelptjedaarbij.Bovendienzijnerop internetheelgoedevoedingstabellentevinden.

Opdracht67 Voedingswaardeberekenen

Website-Voedingswaardetabel

a. Bekijkdewebsite.

b. Leeshetrecept.

Kiptajinevoor4personen

Ingrediënten:

400gkippenbouten

400guien

1tlgemberpoeder

1tlkaneelofkaneelstokje

1teentjeknoflook

400mlbouillon

400gpruimenofabrikozen

50ggeschaafdeamandelen.

c. Berekendevoedingswaardevan:

Productperpersoon

100gkippenbout

100gui

100ggedroogdeabrikozen

100mlbouillon

Totaal

Calorieën

Eiwitten

Vetten Koolhydraten

d. Indeberekeningzijndekruidenenspecerijennietmeegerekend.Ookdeamandelenkomennietvoorinhet overzicht.

Zoekdevoedingswaardevan50gramamandelenperpersoonop.

Calorieën:

Eiwitten:

Koolhydraten:

Vetten:

e. Zoekdevoedingswaardevan100ggedroogdepruimenop.

Calorieën:

Eiwitten:

Koolhydraten:

Vetten:

f. Vervangdeabrikozeninhetreceptdoordegedroogdepruimen.

Degedroogdepruimenhebbeneenlagere/hogerevoedingswaardedandeabrikozen.

g. Vindjedatditreceptineengezondeetpatroonpast?Waaromwelofniet?

2.31 Methodischwerken:materialenenmiddelenvaststellen

Dematerialenzijnallespullendiejenodighebtomhetvoedseltekunnenbehandelenenbereiden.Albijhet lezenvanhetreceptbedenkjewelkematerialenjenodighebt.Noteerzeopeenapartelijstofonderstreepzein hetrecept.Zetallesvoorafklaar,zekerineenvreemdekeuken.Andersmoetjetijdenshetbereidenopzoekgaan, methetrisicodateendeelvanjemaaltijdverbrandt.

Bekijkookwelkekookmiddelenjegebruikt.Kookjeopgas,elektraofinductie?Hebjedeovennodig?Ofdegrill? Datzoekjeuitvoordatjemethetbereidenzelfbegint.Benjenietbekendmethetgebruikvaneenkooktoestel, dangajeopzoeknaareengebruiksaanwijzing.

Opdracht68 Materialenenmiddelenaflezenuithetrecept

a. Leeshetrecept.

Gyrosreepjesmetovenfrites

Ingrediënten:

1kgovenfrites

5elolijfolie

400ggyrosvleesinreepjes

75gyoghurt

50gverseroomkaas

600gspinazie.

Bereiden:

Bakdefritesindeovenvolgensdeaanwijzingenopdeverpakking.Verhit2elolieenbakdegyrosreepjesin8 minutengaar.Mengdeyoghurtmetderoomkaas.Verhit1elolieineenwokofgrotehapjespanenvoegeenderde vandespinazietoe.Bakalomscheppendophoogvuur1minuut.Schepdespinaziezodrahijgeslonkenisineen schaal.Herhaalditmetderestvandespinazieenbrengopsmaakmetpeperenzout.Serveerdeyoghurtsausbij despinazie,gyrosenfrites.

Voedingswaarden:765calorieën,30geiwit,66gkoolhydraten,44gvet.

Bron: https://www.ah.nl/allerhande/recept/R-R568780/gyrosreepjes-met-ovenfrites-en-spinazie

b. Schrijfdaarnaopwelkematerialenjenodighebtenwelkemiddelenjegaatgebruiken.

Materialen:

Middelen:

2.32 Kooktechnieken

Voordatjeaandebereidingvaneenmaaltijdkuntbeginnen,moetjedejuistebereidingswijzenkennenen kooktechniekengoedkunnentoepassen.

Hygiënisch omgaan met voedsel.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Beheersjedezetechniekennietgoed,dankandatvervelendegevolgenhebben,bijvoorbeeldvoor:

• dehygiëne

Bijhetomgaanmetvoedselletjeophygiëne Jewastjehandengoed,jewastgroente,jeverhitvoedsel voldoendeombacteriëntedodenenjebehandeltvleesengroentengescheiden.Gebrekaanhygiënekan jouwgezondheidendievanandereningevaarbrengen.

• dekwaliteitvandemaaltijd

Snijden,snipperen,kokenenfriturenzijnonderdeelvandebereiding.Tegroteaardappelswordennietgaar, tekortgefrituurdefritesblijvenzacht.Dooreenverkeerdebehandelingenbereidingmisluktdemaaltijd.

• duurzaamwerken

Alsjekennisvandetechniekenbezit,kunjevoedselopdejuistemanierbehandelen.Daardoorvoorkomje dathetvoedselonbruikbaarwordtendatjehetwegmoetgooien.

• veiligwerkenvoorjezelf

Doordetechniekengoedtoetepassenvoorkomjedatjejezelfsnijdtofdatjebrandwondenoploopt.

• veiligwerkenvoordeomgeving

Kennisvankooktechniekenisnodigomapparatuur,fornuis,oven,pannenentoebehorenopdejuistemanier tegebruiken.Zovoorkomjeongelukkenenisdeomgevingookvooranderenveilig.

Opdracht69 Keukentechniekenbeheersen

‘Alsjethuiskuntkoken,kunjehetookbijeencliënt’.

a. Benjeheteensofoneensmetdezestelling?Legjeantwoorduit.

b. Waarletjeoptijdenshetbereidenvaneenmaaltijd?Geefbijiederpunttweevoorbeelden.

1. Hygiëne:

2. Duurzaamheid:

3. Kwaliteit:

4. Veiligheidvoorjezelf:

5. Veiligheidvoordeomgeving:

c. Watisvolgensjoudeveiligstemanieromaardappelsofpastaaftegieten?

d. Welkemaniergebruikjeinjeeigenkeuken?

e. Welkemaniergebruikjebijeencliëntindekeuken?

2.33 Techniekenvoorhetbereidenvaneenmaaltijd

Debasistechniekendiehetmeestgebruiktwordenzijn:wassen,snijden,hakken,schillen,snipperen,roeren, opkloppen,zeven,mengenenaanmaken.Gangbarekooktechniekenzijn:koken,bakken,roerbakkenenstomen.

Keukenmaterialen.

Veeltechniekengebruikjezelfalinjedagelijksleven.Bijvoorbeeldhetschillenvanaardappelsenfruit,het opkloppenvanslagroomofhetmengenvaneensmoothie.Ineenprofessionelekeukengebruikjevooriedere bereidingspeciaalgereedschap.Ineenhuiselijkesituatiegebruikjewatvoorhandenis,wantdaarhebjemeestal niettiensoortenmessentotjebeschikking.Steedsmeerhuishoudensbeschikkenoverelektrischeapparaten voorhetsnijden,hakken,kloppenenmengen.

Dezekooktechniekengebruikjehetmeest:

Koude bereiding

Koudebereiding:goedgewassenengoedgareproductenmengenenaanmaken. Waswaterlaatjegoeduitdeslaofanderegroentelekken.

Koken:voedselinwaterverhittentothetkookpuntendanlatengaren. Eenproductdatgaaris,gietjeafenlaatjeevendroogstomen.

Koken

Bakken en braden

Frituren

Stomen

Roerbakken

Bakkenenbraden:voedselinolieofboterverhitteninkoekenpan,braadpanof oven.

Frituren:voedselgareninheetfrituurvet.

Stomen:voedselgarendoordedampvankokendwater.

Roerbakken:alroerendkleinestukjesvoedselophogetemperatuurkortinoliein eenwokbakken.

Bedenkbijalletechnieken:kleinestukjeszijnsnelgaar,grotestukkenwordenlangzamergaar.Volgaltijdde aanwijzingenvoordebereidingstijd.

Opdracht70 Keukentechnieken

a. Welketechniekenbeheersjijalwel?Enwelkeniet?

b. Beheersjijtechniekendiehiernietgenoemdworden?Leguithoedezetechniekwerkt.

Opdracht71 Thuisoefenenindepraktijk

Opinternetvindjefilmpjesmetinstructiesvoorsnijtechniekenenkooktechnieken,zoals:

• roerbakken

• groentestomen

• aardappelskoken

• uisnipperen

• broccolischoonmakenenverwerken.

Filmpje-Roerbakken

Filmpje-Groentestomen

Filmpje-Aardappelskoken

Filmpje-Uisnipperen

Filmpje-Broccolischoonmakenenverwerken

a. Kieseenvandetechniekenenbekijkhetfilmpje.Jekuntookzelfeentechniekkiezenwaarjemeeroverwilt leren.

b. Hebjethuisdematerialeneningrediënten?Oefendandetechniek.

c. Maakeenfotoophetmomentdatjeallematerialeneningrediëntenklaarhebtstaanenophetmomentdat allesklaaris.

d. Vergelijkjouwresultaatmetdatinhetfilmpje.Watvindjevanhetresultaat?

Opdracht72 Eeninstructiefilmmaken

Doedezeopdrachtmeteenmedestudent.

a. Maakeeninstructiefilmvaneenkooktechniekofvaneenbereidingstechniek.Jekuntookeenreclamespot makenvooreenkeukenapparaatof-machine.

Kiesdetechniekdiejeindefilmlaatzien.

Voorbereiden

b. Bespreekwelkestappenbijdetechniekhoreneninwelkevolgordejezelaatzien.

• Verzameldemiddelenenmaterialen.

• Verdeeldetaken.Wieverzorgtdeopname?Wiegeeftdeinstructie?Jekuntookwisselenvanrol.

Uitvoeren

c. GebruikhetstappenplanFilmmaken.

StappenplanFilmmaken

d. Maakeenproefversievandeopname.

e. Bespreekmogelijkeverbeteringen.

f. Maakdedefinitieveinstructiefilm.

Evalueren

g. Bekijkdefilmpjesvanjemedestudentenengeefelkaarfeedback.

h. Naafloopvultiedervoorzichzelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Hetfilmpjeisgoedteverstaan.

Erwordteengoedeuitleggegeven.

Dematerialenenmiddelenzijnopdecorrectemaniergebruikt.

Tips:

Tops:

Opdracht73 Materialeneningrediëntenverzamelen

Jebereidteenwarmemaaltijdvoor.Overlegmetjedocentoverdezeopdracht.

a. Waaruitbestaatdewarmemaaltijd?

Voorbereiden

b. Bedenkwatjevoordezemaaltijdnodighebtaan:

• ingrediënten

• materialen

• apparatenen/ofmachines.

Uitvoeren

c. Onderzoekwelkeingrediëntenvoorjouwmaaltijdopvoorraadzijn.Maakeenboodschappenlijstvoorde inkopendiejemoetdoen.

d. Kunjemetwatinvoorraadisenjeinkopendemaaltijdnietbereiden?Pasdanjeboodschappenlijstaanof gaopzoeknaareenalternatiefvoorwatnietinvoorraadis.

e. Doedeinkopenalshetnodigis.

f. Zetallematerialeneningrediëntenklaar.

Evalueren

g. Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikzorgdatikweetwaarikingrediënten,materialen,apparatenenmachineskanvinden.

Ikonderzoekwelkeingrediëntenopvoorraadzijn.

Ikdoeinkopenalshetnodigis.

Ikkanmetwatinvoorraadisenmijninkopendemaaltijdbereiden.

Tips:

Tops:

Opdracht74 Materialeneningrediëntenklaarzetten

Jebereidtdemaaltijduitdevorigeopdracht.Overlegmetjedocentwaarenwanneerjeditdoet. Voorbereiden

a. Jehebtalleingrediëntenenmaterialenalverzameldindevorigeopdracht.

Bedenk:

• Welkeapparatenen/ofgereedschappenhebjenodig?

• Opwelkeplekzetjealleslogischenveiligklaar?

• Zijndekeukenoppervlakkenhygiënischschoon?

• Isalleswatjeklaarzethygiënischschoon?

Watmoetjeaanpassen?

Uitvoeren

b. Pasaanwatnodigis.Bijvoorbeeld:

• Maakeerstdeoppervlakkenschoon.

• Controleerdeversheidenkwaliteitvanalleingrediënten.

• Verzameldematerialendiejenodighebt(messen,pannen,snijplanken).

• Zetdeapparatenenmachinesklaar.Controleerofzehygiënischschoonzijn.Zoniet,maakdeapparaten en/ofmachinesschoon.

• Zorgdathetkooktoesteldatjegebruikthygiënischschoonenveiligis.

• Geefallespulleneenlogischeenveiligeplekommethodischtekunnenwerken.

• Verbeterdeopstellingalshetnodigis.Maakeenfotovanhetresultaat.

Terugkijken

c. Bekijkhetresultaat.Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikheballesklaargezetwatiknodigheb.

Ikkanoveralgoedbij.

Allesheefteenhandigeplek,zodatergeenkansisopbesmettingofeengevaarlijkesituatie.

Allespullenzijnhygiënischschoon.

Metdeopstellingkanikmakkelijkenmethodischdemaaltijdbereiden.

Tips:

Tops:

Opdracht75 Voorbereidendewerkzaamheden

a. Schil,snijdenwasdeingrediëntenvoordemaaltijduitdevorigeopdracht.Overlegmetjedocentwaaren wanneerjedatdoet.

Voorbereiden

b. Welkematerialenhebjenodigvoorhet:

Schillen:

Snijden:

Wassen:

c. Inwelkevolgordedoejedebewerkingen?

Uitvoeren

d. Bewerkdeproductenopdejuistemanier:

• Schilhygiënischenveiligmethetjuistegereedschap.Gooideschillenbijhetgft-afval.

• Snijdhygiënischenveiligmethetjuistegereedschapendejuistesnijplank.

• Wasmetdejuistematerialen.Zorgdatdebewerkingengeengevaaropleverenvoordehygiëneenveiligheid.

e. Benjeniettevredenoverhetresultaatvandebewerkingen?Verbeterwatniethelemaalgoedis.

f. Maakeenfotovanhetresultaat.

Terugkijken

g. Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikwerkhygiënisch.

Ikgebruikdejuistebenodigdhedenenmaterialen.

Ikbewerkdeproductenopdejuistemanier.

Ikwerkveilig.

Tips:

Tops:

Opdracht76 Voorbereidingentreffeneneenmaaltijdbereiden

a. Bereiddemaaltijduitdevorigeopdracht.Overlegmetjedocentwaarenwanneerjeditdoet.

Voorbereiden

b. Jehebtallesgeschild,gesnedenengewassen.Bedenkwelkevoorbereidendehandelingenjenogmoetdoen voordatjedemaaltijdkuntgaankoken.

• Welkematerialenhebjenodig?Waarkunjedezematerialenvinden?

• Welkehygiënischemaatregelenzijnbelangrijk?

• Welkeveiligheidseisenzijnvanbelang?

• Inwelkevolgordedoejedebewerkingen?

• Hoebewaakjedekwaliteitvandeproducten?

c. Zetalleswatjenodighebtklaar.

d. Maakeenplanningvandewerkzaamheden.Doejedezeopdrachtmeteenmedestudent?Zetdanindeplanning wiewatwanneerdoet.

Uitvoeren

e. Bewerkdeproductenopdejuistemanier,volgensdeplanning.

f. Maakfoto’soffilmpjesvandebereiding.

g. Maaknaafloopallematerialenschoonenruimallesop.

Terugkijken

h. Bekijkhetresultaat.Benjetevreden? ja/nee

i. Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikwerkhygiënisch.

Ikverzamelallebenodigdhedenenmaterialen.

Ikbewerkdeproductenopdejuistemanier.

Ikwerkveilig.

Ikhoudmeaandeplanningentaakverdeling.

Tips:

Tops:

j. Maakvandevoorbereidingenenhetbereidenvandemaaltijdeenkortverslag.Beantwoordinhetverslagin iedergevaldevolgendevragen:

• Wathebbenjulliebereidenwelkehandelingenmoestenjullieverrichten?

• Hebjedemaaltijdalleenofmeteenmedestudentbereid?

• Watwarenjouwtaken?

• Welkcijfergeefjijheteindresultaatopeenschaalvan1tot10?

Gebruikbeeldmateriaalinjeverslag.

Opdracht77 Kookhulpmiddelen

DekeukenvandefamilieVoogdwaseenchaos.Daarmoestikdeeerstekeerbijnaallesafwassen,schoonmaken eneengoedeplekgeven.Voordeeldaarvanwasdatikdaarnamakkelijkalleskonvindenendathetmeweinig moeitekostteallespullenklaartezetten.Omdemoederteontlastenhebikhaargeadviseerdeenairfryeraante

schaffen.Hierinishetetensnelgaarenjegebruiktveelmindervet,ookvoorsnacks.Datheeftzekervoorde snackbehoeftevandetweekinderengrotevoordelen.Zoetenzewellekkerekrokettenenpatat,maarkrijgenze veelmindervetbinnen.

BijmeneerCorinusisdekeukenjuistergschoon.Allesstaatopeenvasteplek.Meneerlaatmijrustigmijngang gaan.Hijhoudtzelfookvanordeenoverzicht,dusdathelptmijommethodischtewerken.Hetenigewatme moeitekostte,waslerenomgaanmetdestoomoven.Daarhadiknognooiteerdermeegewerkt.Gelukkigheeft meneererwelverstandvanenheefthijmeeenenanderuitgelegd.Enikhebthuisopinternetfilmpjesgevonden dielatenzienhoehetwerkt.Diehebikookgoedbekeken.Indestoomovenkunjelekkereengezondemaaltijden bereiden.

a. Zoekopinternetnaareenvoordeelvankokenindemagnetron.

b. Zoekopinternetnaareennadeelvankokenindemagnetron.

c. Zoekopinternetnaareenvoordeelvankokenindeairfryer.

d. Zoekopinternetnaareennadeelvankokenindeairfryer.

e. Zoekopinternetnaareenvoordeelvankokenindestoomoven.

f. Zoekopinternetnaareennadeelvankokenindestoomoven.

2.34 Voorraadenverantwoordelijkheid Voorraadbeheren

Alsjeopmethodischewijzeeenmaaltijdgaatbereiden,moetervoorraadzijnvandebenodigdevoedingsmiddelen enmaterialen.Alsjevanillevlakooktenontdektdatjegeengardehebtwanneerdeingrediëntenalindepanop hetvuurstaan,danbenjetelaat.Devlaklontertenbrandtaan.

Alsjegekookteaardappelshebtlatenafkoelenomzeinbotertebakkenendeboterisop,hebjealhet voorbereidendewerkvoornietsgedaan.Ophetlaatstemomentmoetjedaneenalternatiefzoeken.Datislastig alsjealmiddenindemaaltijdbereidingzit.Methodischwerkenluktdannietmeer.

Voorraadenverantwoordelijkheid

Ineengroteinstellingisdekokofleidinggevendeverantwoordelijkvoordevoorraad.Jeassisteertdaarbijvolgens geldendeafsprakenenhetprotocol.Inkleinereinstellingen,bijvoorbeeldeengezinsvervangendewoonvormof eenkleinschaligeopvangvoorouderen,ishetbeherenvandevoorraadeengedeeldeverantwoordelijkheidvan zorgverlenersenbewoners.

Bereidjeeenmaaltijdbijeencliëntindethuissituatie,danhoorthetbeheer–vaakinoverlegmetdecliënt–bij jouwtaken.Hetisonderdeelvandevoorbereidingenvoordemaaltijd.

Inallesituatieswaarinjemetvoedselwerkt,geldendeHACCP-voorschriftenenafspraken.Datzijnregelsvoor hethygiënisch,endusveilig,werkenmetvoedsel.

Benjijverantwoordelijkvoorhetbeherenvandevoorraad,danzorgjeervoordat:

• ervoldoendevoorraadis

• devoorraadgeenkwaliteitverliest

• jedevoorraadbeheertvolgensdeHACCP-voorschriften.

Ditbetekentindepraktijkdatjecontroleertofdevoorraad:

• vangoedekwaliteitis

• binnendeTHT-ofTGT-datumvalt

• nietbedorvenis

• opdegoedeplekbewaardwordt

• onderdejuisteomstandighedenbewaardwordt.

Najouwcontrolebesluitjeinoverlegwelkeinkopengedaanmoetenworden.Deinkopenruimjevolgensde bewaaradviezenop.

Opdracht78 Voorraadcontroleren

MevrouwSteenvoordenheeftreumaenisslechtterbeen.Daaromassisteerjijbijhetbereidenvandemaaltijd. Doorhetslechteweerismevrouwaleenweeknietinstaatzelfboodschappentedoen.Julliebesprekenhetmenu voordedag.Mevrouwgeeftaandaternogmelkindekoelkaststaatendatzenogvleeswarenheeftalsbroodbeleg. Daarhoefjijjegeenzorgenovertemaken.Alsjemaarversbroodhaalt.Deavondmaaltijdlaatzeaanjouover. Jebesluitdatjeeenstamppotmaaktvanspruitjesmeteenhamlapjeenverseappelmoes.Alsdessertkiesjevoor yoghurtmetsinaasappelenwalnoten.

Jijcontroleertdevoorraad.Waarmoetjeallemaalaandenken?

2.35 Hetbewarenvanvoeding

Opverpakkingenkunnentweesoortenhoudbaarheidsdatumsstaan:

• eenTenminsteHoudbaarTot-datum(THT)

• eenTeGebruikenTot-datum(TGT).

TGT-productenzijnnietmeergoednadeverstrekendatumenjemoetzedandusweggooien.Jevindteen TGT-datumbijvoorbeeldopvleesproducten.BijeenproductmeteenTHT-datum,bijvoorbeeldzilvervliesrijst, kandekwaliteitvanhetproductnadeverstrekendatumachteruitgaan.Maarhetisdannogwelveiligomhet productteverwerkenofteeten.

Erzijnookvoedingsmiddelenwaarbijeenhoudbaarheidsdatumnietverplichtis.Voorbeeldenzijn:

• versegroenten,aardappelsenversfruit,nietgeschildofgesneden

• wijnendrankenmeteenalcoholgehaltevan10%ofmeer

• versbroodenbanketdatopdezelfdedagwordtgegeten

• azijn

• keukenzout

• suiker

• suikerwerk,zoalssnoep

• kauwgom.

Bijdezeproductenkunjezelfdekwaliteitindegatenhoudendoortekijken,ruikenenproeven.

Website-VoedingscentrumBewaarwijzer

Opdracht79 LettenopdeTHT-datumofdeTGT-datum

a. WaaromishetvanbelangdeTHT-datumofTGT-datumgoedindegatentehouden?

b. Waaromishet,zekervooreencliënt,belangrijkdatjedeTHT-datumofTGT-datumgoedindegatenhoudt?

Opdracht80 Watjezelfdoet

LetjijgoedopdeTHT-ofTGT-datum?Waaromwelofniet?

2.36 Voedingsmiddelenopslaanenbewaren

Alsjeboodschappenhebtgedaan,moetjedelevensmiddelenopbergen.Hetisbelangrijkdatjezeopdejuiste manierbewaart.Alsjedatnietdoet,isdekansdateenlevensmiddelbederftgroter.Zetdelevensmiddelendie jenethebtgekochtachteraan.Alsjedatdoet,komende‘oudere’productenvooraantestaan.Jepaktdiedan heteerst.Datnoemjefifo:firstin,firstout.

Jekuntlevensmiddelenbewarenindevoorraadkast,koelkastofdiepvries.Ineenvoorraadzittenveelverschillende soortenlevensmiddelen:vers,rauw,kortoflanghoudbaar,vloeibaar,zacht,hard,droog,verpakt,losenzovoort. Vooriederproductbestaateenidealebewaartemperatuureneenidealebewaarplek:onderdieomstandigheden blijfthetproducthetbest.Meestalstaathetbewaaradviesophetetiket.

Mogelijkeadviezenzijn:

• bewarenopkamertemperatuur

Dezeproductenbewaarjebijvoorbeeldindewoonkamerofindekeuken.Daarishettussende18en25°C.

Ditisgoedvoorveelfruitenhardegroenten.

• donker,droogenkoelbewaren/koelbewaren

Detemperatuuropzo’nplekmagmaximaal18°Czijn,eenvoorraadkastofkeukenkastbijvoorbeeld.Inde voorraadkastbewaarjelevensmiddelendienietsnelbederven,bijvoorbeeldkoffie,suiker,macaronienrijst. Ookblikkenenpottenmetbijvoorbeeldgroentenbewaarjeindevoorraadkast.

• gekoeldbewaren

Productenmet‘gekoeldbewaren’ophetetikethorenindekoelkast.Detemperatuurindekoelkastismeestal tussende3en4°C,maarnooithogerdan7°C.Bijeenhogeretemperatuurgaanschadelijkebacteriëngroeien. Indekoelkastbewaarjelevensmiddelendiesnelbederven,bijvoorbeeldvleesenvleeswaren,vis, melkproductenengroenten.Versegroentenkunjeindekoelkastongeveervijfdagenbewaren.Bladgroenten, versvleesenverseviskunjeindekoelkasttweedagenbewaren.Alsjerestjesindekoelkastbewaart,dek dezedanaf.Plakereenstickermeteendatumop,zodatjeweethoeoudzezijn.Restjeskunjenietlanger dantweedagenbewaren,daarnagaanzebederven.

• bewarenindevriezer

Deidealetemperatuurindevriezervarieertvan-15tot-18°C.Kijkaltijdhoeveelsterreneropdevriezerstaan. Jekuntalleenzelflevensmiddeleninvriezenalserviersterrenopstaan.Bijmindersterrenishetvriesvak alleengeschiktomlevensmiddelendiealbevrorenzijntebewaren.Ingevrorenvoedingsmiddelenkunjein devriezertotdriemaandenbewaren,behalvevoedingsmiddelenwaarinveelvetzit,bijvoorbeeldvettevis. Diekunjemaaréénmaandbewaren.

Zetnooitwarmevoedingsmiddelenindekoelkastofvriezer,maarlaatdezeeerstgoedafkoelen.

Opdracht81 Voedingsmiddelenbewaren

Jekuntlevensmiddelenbewarenindevoorraadkast,koelkastofdiepvries. a. Waarbewaarjedelevensmiddelen?Zeteenkruisjeopdejuisteplek.

Voorraadkast

Koelkast

Diepvries

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS ALLEEN TE GEBRUIKEN TER VOORBEREIDING

Diepvries

Website-Voedingscentrumbewaarwijzer

b. Hoelangkunjedezelevensmiddelenindekoelkastbewaren?

• versvlees:

• bladgroente:

• anderegroenten:

• versevis:

Opdracht82 Opdrachtchecklist

StappenplanChecklistmaken

a. GebruikhetstappenplanChecklistmaken.

b. Maakeenchecklistvoorhetveiligbewarenvanvoedingsmiddelen.Waaropmoetjeletten?

Opdracht83 Voorraadcontroleren

Overlegmetdedocentoverdezeopdracht.

Controleerdevoorraad.Letdaarbijop:

• deTGT-ofTHT-datum

• dejuistebewaarplaatsvooronbewerkteproducten

• dejuistebewaarmethodevoorbewerktvoedsel.

Watstaatgoed?Wathoortopeenanderemanierbewaardteworden?Maakaantekeningenopeenlijst.Werkdan delijstafensladevoorraadopzoalshethoort.

Opdracht84 MeneerCorinus

MeneerCorinusheefteenaardigevoorraadaanvoedingsmiddelen.Hijwilnietzonderkomentezittenalshijeens eenslechtedagheeft.Alleenverseproductenkoopthijbijnadagelijks.Datkomtdoordathijveelgeeftomgezonde voedingengeenrisicowillopenopbederf.Ikvraagmeafoferweleensysteemisvoordeaanschafvanblik-en potgroenten.Ikvermoeddatmeneergevoeligisvooraanbiedingen.Inhetgroentevakvandekoelkastzieikzo aldrieverschillendemerkensoepstaan.Meneerbewaartallepottenenblikkenindekoelkast,terwijlde

voorraadkastbijnaleegis.Deblikkenlatenroestkringenindekoelkastachterendeetikettenwordenvochtig. Datisnietzohygiënisch.Ikhebvoorgestelddekoelkastenvoorraadkastgoeduittesoppenendandevoorraad opdejuisteplekneertezetten.Zokanikmeteengoednagaanwatmeneerallemaalaanvoorraadinhuisheeft.

a. BepaaldelogischevolgordevanjouwmethodeomdevoorraadvanmeneerCorinusteorganiseren.Watdoe jeeerstenwatdaarna?

Plankenvoorraadkastleeghalen

Koelkastvoorraadterugzettenindekoelkast

Overigeproductenindevoorraadkastplaatsen

Kastplankenschoonmaken

KastvoorraadcontrolerenopTHT-ofTGT-datumenrangschikkennaardatum

Besprekenwelkeproductendieoverdedatumzijnnogwelbewaardengebruiktkunnenworden

Productendiebewaardblijven,terugplaatsenindevoorraadkast

Koelkastleeghalen

Koelkastschoonmaken

KoelkastvoorraadcontrolerenopTGT-datum

Besprekenwatwegmoet,indevoorraadkastkanofindekoelkastmoetblijven

b. Zetjeproductendiegevoeligzijnvoorvochtopeenhogeplankofjuistonderin?

c. Stel,jehebtzesblikjessnijbonenmeteenverschillendeTHT-datum:31-08-2024,01-10-2024,22-07-01-2024, 31-09-2024,01-02-2025.

Welkezetjehelemaalachteraanopdeplank?

2.37 Hygiëneisjouwverantwoordelijkheid Natuurlijkmoetjehygiënischwerkenalsjeeenmaaltijdbereidtvooreencliënt.Jebentdezorgverlener,dusje bentverantwoordelijkvoordegezondheidenhetwelzijnvanalleledenvanhetgezinwaarjewerkt.Doorhygiënisch tewerkenvoorkomjedatkwetsbaremensen(zoalszieken,ouderenenbaby’s)ziekwordenvanschadelijke micro-organismen.Eengezondmenskaneenvoedselvergiftigingmeestalwelaan.Wanneereenoudereofzieke eenvoedselvergiftigingoploopt,kandaternstigeschadetoebrengenenzelfsdedoodtotgevolghebben.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Hygiëneisjouwverantwoordelijkheid

Alsjeaanhetwerkbent,werkjevoorenmeteencliënt.Datzalaltijdiemandzijndieextrazorgnodigheeft,anders wasjijdaarnietinhuis.Iemanddieextrazorgnodigheeft,iskwetsbaarenwordtsnellerziekdoor micro-organismen.Daaromzorgjedathetbereidenvandemaaltijdineenschoneenveiligeomgevinggebeurt. Hetvoedselmoetveiligzijnvoordemensendieheteten.Erzijndusregelsvoordehygiëne.

Dieregelszijn:

• Werkmetschonehanden:wasregelmatigtussendoorjehanden.

• Werkineenopgeruimdeenschonekeuken.

• Werkmetschoneenhelematerialen.

• Gebruikschonewerkdoekenenvaatdoekjes.

• Houdvuilevaatenvoedingsmiddelengescheiden.

• Houdschonevaatenvuilevaatgescheiden.

• Werkvuilevaatmeteenweg,dusnietlatenstaan.

• Gebruikvoorhetproeveniederekeerschoonbestek.

• Houdschoongemaaktvoedselgescheidenvannietschoongemaaktvoedsel.

• Houdrauwenklaargemaaktvoedselgescheiden.

• Deketenswarenaf.

• Gagoedommetafvalenruimzorgvuldigop.

Met een haarnetje voorkom je haren in het eten.

Opdracht85 Eenopgeruimdeenschonekeuken

a. Bekijkdefotovandekeuken.

b. Isdezekeukengeschiktomeenmaaltijdvooreencliënttebereiden? ja/nee

c. Schrijfopwatermoetveranderenvoordatjeaanhetbereidenvandemaaltijdkuntbeginnen.

2.38 Persoonlijkhygiëne

Overalinenopjelichaamzittengoedeenschadelijkebacteriën.Zelfmerkjedaarmisschiennietsvan,omdatje goedgezondbent.Iemandmetweinigweerstandkanziekwordenvanschadelijkebacteriën.Daaromisgoede hygiënezobelangrijk.

Goedehygiënebegintbijjezelf,bijjepersoonlijkehygiëne.Belangrijkepuntenzijn:

• Zorgvooreenschoonlichaam,schonevoeteneneenverzorgdgebit.

• Houdjenagelskortengebruikgeennagellak.

• Draaggeensieradenaanhandenenpolsen.

• Wasjehanden!Nietalleenvoordatjevoedselaanraakt,maarookalsjeaaneenvolgendetaakbegintofals jevandekeukennaareenandereruimtegaat.

• Draagschoneenhele(werk)kleding.

• Draagtijdenshetbereideneenschortdiejeophogetemperatuurkuntwassen.

• Draagschoneendichte(werk)schoenen.

• Maak(lange)harenvast.

• Gebruiklatexwegwerphandschoenenalsjeeenwondjeaanjehandenhebt.

• Nies,hoestofproestaltijdvaneenanderafgewend.Wasdaarnajehanden.

• Rook,kauwofeetniettijdenshetwerk.

• Gebruikeenpapierenzakdoekbijverkoudheidengooidezemeteenindeafvalbak.Wasdirectjehandenals jejeneusgesnotenhebt.

• Overlegmetjeleidinggevendealsjeeeninfectie,eczeemofdiarreehebt.

Goed verzorgd aan het werk.

Opdracht86 Hetbelangvanpersoonlijkehygiëne

a. Waaromishetbelangrijkomtezorgenvooreengoedepersoonlijkehygiëne?

b. Watvindjijbelangrijkemaatregelenbijpersoonlijkehygiëne?Legjeantwoorduit.

Opdracht87 Watdenktdecliënt?

JimgaatalshelpendeindezekledingbijmeneerVischthuisdemaaltijdverzorgen.Hetiseenwarmedag.Endan krijgjehetnogwarmervankoken.

a. WatzaldereactievanmeneerVischzijn?

b. Watzaldereactievandeleidinggevendevandeorganisatiezijn?

Opdracht88 Handenwassen

Doedezeopdrachtsamenmeteenmedestudent.

Filmpje-Handenwassen

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Wasjehandenvolgensdeinstructieinhetfilmpje.Jemedestudentmaakteenopnamevanhoejijjehanden wast.Jijmaakteenopnamevanhoejemedestudentdehandenwast.

c. Naafloopvuljevoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikverwijderhand-enpolssieraden.

Ikopendekraanopeenhygiënischemanier,bijvoorbeeldmeteenpapiertje.

Ikmaakmijnhandennatenhoudzelagerdanmijnellebogen.

Ikwasmijnhandengoedzonderdatdezeonderhetwaterkomen.

Feedbackschema

Ikreinigalledelenvandepolsen,handpalmen,handruggenenvingersgoed.Ikdenkook aanderuimtestussendevingers.Datduurtongeveer10seconden.

Ikspoeldezeeprestenafonderhetstromendewater.Ikbeginbijdepolsen.

Iksluitdekraanopeenhygiënischemanier,bijvoorbeeldmeteenpapiertje.

Ikdroogmijnhandenmetpapier,zachtwrijvendofdeppend.Ikdoedatvanafdevingers richtingdepolsen.

Depapierenhanddoekendoeikindeafvalemmerzonderdeemmeraanteraken.

Ikdoeallestappenindejuistevolgorde.

Tips:

Tops:

Opdracht89 Geschiktehandenvoordemaaltijdbereiding

Doedezeopdrachtsamenmeteenmedestudent.

a. Vraageenaantalmensenofjeeenfotovanhunhandenmagmakennahethandenwassen.

b. Printdefoto’senplakzeopeenapartvelpapier.

c. Vergelijkdefoto’smetelkaar.Welkehandenzijnschoongenoegvolgensderichtlijnenomhygiënischeen maaltijdtebereiden?Zetdaareenstreeponder.

d. Welkehandenzijnnietgeschiktvoorhethygiënischbereidenvaneenmaaltijd?Zetdaareenkruisbij.Schrijf erbijwaternogaandehandenmoetgebeurenvoordatzegoedhygiënischschoonzijn.

2.39 DeHACCP-codeofhygiënecode

DeHACCP-codestaatineenwetvandeoverheid.Iedereinstellingenorganisatiewaarmetvoedselwordtgewerkt, isverplichtdehygiënecodetevolgen.Decodebestaatuiteenaantalvoorschriftenenmaatregelendieervoor zorgendatlevensmiddelenhygiënischwordenbewerktenbewaard,enveiligzijnvoorconsumptie.Vooralvoor kwetsbaremensenisdatvangrootbelang.Zijzijnimmerserggevoeligvoorschadelijkebacteriën.

DeHACCP-codegeeftregelsvooropslagendeTHT-enTGT-datum,regelsvoorhethygiënischbehandelenen bereidenvanvoedsel,vooreenhygiënischewerkomgevingenhetgebruikvanschoonmaakmiddelen.Maarook voordepersoonlijkehygiënewaaraaniederewerknemerzichmoethouden.

DeinspecteurvandeNVWA,deNederlandsevoedselenwarenautoriteit,controleertofeenbedrijfdevoorschriften ookuitvoert.Inhetslechtstegevalmoeteeninstellingsluiten.

Opdracht90 Dehygiënecode

a. Dehygiënecodeisdoordeoverheidingesteldenlijktvooralgerichtopinstellingenenbedrijven.Waaromis hetbelangrijkdatookjijalszorgverlenerbijiemandthuisjehoudtaanderegelsvandezecode?

b. Vindjehetterechtdatinhetergstegevaleeninstellingmoetsluitenalsderegelsvandehygiënecodeniet gevolgdworden?Legjeantwoorduit.

c. Watzijnvolgensjoudebelangrijkstegedragsregelsbinnendehygiënecode?Schrijferbijwaaromjedezeregels belangrijkvindt.

2.40 HACCP-codeenschoonmaak

Dewerkomgevingmoetaanhygiënischeveiligheidseisenvoldoen.Eenkipfiletdieopeenaanrechtterechtkomt, laatbacteriënachter.Omgekeerdbesmeteenviesaanrechtdekipfilet.Zoishetookmetbacteriënaanjehanden.

Alleswatjeaanraakt,komtincontactmetdiebacteriën.DaaromsteltdeHACCP-codeeisenaanhet schoonmaakplan.Ditzorgtervoordat:

• allewerkzaamhedenineenhygiënischeomgevingplaatsvinden

• schadelijkebacteriënenschimmelsgeenkanskrijgenomtegroeien

• jekruisbesmetting,contactbesmettingenbederfvoorkomt

• achtergelatenvoedselgeenongedierteaantrekt

• voedselrestenenvlekkennietindrogenenvastplakken.

Inhetschoonmaakplanstaatbijvoorbeeld:

• Gebruikgoedgekeurde(ontsmettende)schoonmaakmaterialenenmiddelen.

• Werkmetschonematerialen.

• Gebruikhanddoeken,theedoekenenvaatdoekenhoogstensééndag.

• Maakdekeukenvoorennaiederemaaltijdbereidingschoon.

• Laatgeenafwasstaan.

• Zorgdatapparatenenkooktoestellenschoonenheelzijn.

• Maakaanrecht,tegels,kranen,vloer,handgrepen,deurenendeurklinkenschoon.

• Zorgdatdekoelkastschoonisenoverzichtelijkingericht.Letopderubberenafsluitrand.

• Volgdevoorschriftenvooretikettering,opslag,THT-ofTGT-tijdentemperatuurvanvoedsel.

Opdracht91 Eenschoonmaakplanvooreengewonekeuken

a. Jekunteenmaaltijdbereidenineeninstellingofbijeencliëntthuis.Inhetlaatstegevalzalhetvolgenvan eenschoonmaakplanopjouwinitiatiefgebeuren.Hetzaljouwverantwoordelijkheidzijn.

Watzijnpuntendiejecontroleertvoordatjemetdebereidingbegint?

b. Watzijnjouwtakennahetbereidenvandemaaltijd?

2.41 Goedeenschadelijkebacteriën

Bacteriënzittenopvoedingsmiddelen,opmaterialen,indeluchtomjeheenenopeninhetlichaam.Meestalzijn zenietgevaarlijk,zezijnzelfsnodigbijdeverteringvanvoedsel.Maarerzijnookschadelijkebacteriën.Dievormen eenbedreigingvoordegezondheid,zekervankwetsbaremensen.Schadelijkebacteriënkunnenopvoedselzitten datbedorvenofnietgoedschoongemaaktis,ofdatnietopdejuisteplekofopdejuistetemperatuurisbewaard.

Schadelijkebacteriënmakengifstoffenaan.Dezeveroorzakeneenvoedselinfectieofvoedselvergiftiging.Daar horenklachtenbijalsmisselijkheid,buikpijn,braken,diarreeenkoorts.Somszijndeklachtenvankorteduur, maareenbesmettingkaniemandookernstigziekmaken.Ouderen,kinderenenziekenkunnenerzelfsaan overlijden.

Bekendevoorbeeldenvanschadelijkebacteriënzijn:

• desalmonellabacterie

Dezekomtvooralvooroprauwvoedselenopongewassenofongekooktegroente.

• deschadelijkesoortvandeE.colibacterie

DegoedeE.colikomtaltijdvoorindedarmenenbeschermthetlichaamtegendegroeivanschadelijke bacteriën.DeschadelijkeE.colikomtvooroprauweproductenzoalsvleesengroente,maarookindeontlasting vanmensendier.

Opdracht92 Voedselvergiftiging

a. Hebjezelfweleenseenvoedselvergiftiginggehad? ja/nee

b. Kenjeiemandinjouwomgevingdieweleenseenvoedselvergiftigingheeftgehad? ja/nee

c. Zoja,beschrijfdeomstandighedenwaaronderdatgebeurde.

d. Waaraanmerktejedatheteenvoedselvergiftigingwas?

e. Beschrijfeenvoorbeeldvaneensituatiewaarinjemakkelijkeenvoedselvergiftigingoploopt.

Opdracht93 Kennisisbelangrijk

a. Bespreekdevolgendepuntenmetelkaar.

b. Waaromishetzobelangrijkdatjeietsweetoverschadelijkebacteriën?

c. Waarommoetjealtijdjehandenwassenalsjenaarhettoiletbentgeweest?

2.42 Bederfenbesmettingenvoorkomen

BesmettingmetschadelijkebacteriënvoorkomjedoordeHACCP-codetevolgen.Daarinstaanderegelsvoorhet schoonmaken,bereidenenbewarenvanvoedselenalleswaterbijhoort.Voorschriftenzijnbijvoorbeeld:

• altijdjehandenwassen

• zorgenvoorschoneoppervlakkenenmaterialen

• zorgenvooreenschoonaanrecht,schonevloerenkooktoestellen

• voedingsmiddelengoedwasseninstromendwater

• voedingsmiddelenopdejuistemanierbewaren

• voedingsmiddelenopdejuistemanierklaarmaken

• deTGT-datumopdevoedingsmiddelencontroleren

• voedingsmiddelengescheidenvanelkaarbehandelenenbereiden

• iederekeerschoonbestekgebruikenomteproeven.

Opdracht94 Deeigenkeukentest

Maakeenfilmpjevandekeukenbijjouthuis.Laatzienhoejouwkeukeneruitziet,waarjevoedselbewaarten hoejehetbewaart.

StappenplanFilmmaken

a. GebruikhetstappenplanFilmmaken.

b. Laatzienenvertel:

• hoejouwaanrechteruitziet

• waarenhoejeversegroentebewaart

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

• hoejeetendatovergeblevenisindekoelkastbewaart

• opwelkeplekjevleeswarenbewaart

• hoedebestekladenervanbinnenuitzien

• hoehetkooktoesteleruitziet.

c. Vindjejouwkeukenhygiënischschoon? ja/nee

d. Legjeantwoorduit.

e. Schrijfenkeledingenopdiejekuntdoenominjouwkeukenbesmettingmetschadelijkebacteriënte voorkomen.

2.43 Kruisbesmettingvoorkomen

Opiedervoedingsmiddelzittenbacteriën.Bijkruisbesmettingkomenschadelijkebacteriënvanheteneproduct ophetandere.

Hoekunjekruisbesmettingvoorkomen?Datkanopeenaantalmanieren,bijvoorbeelddoor:

• telkensalsjemeteenanderproductwerktjehandentewassen

• eenhanddoekalleentegebruikenvoorschonehanden

• vooriederesoortvoedselschonematerialentegebruiken

• rauweproductennietbijgekookteproductentebewaren

• voedingsmiddelendiejebewaartgoedaftesluiten

• vooriederesoortvoedseleenapartegladdesnijplanktegebruiken.

Ishetinjouwsituatienietmogelijkdeverschillendesnijplankentegebruiken?Wasdaneensnijplanktussenelke bereidinggoedafmetheetwaterenschoonmaakmiddel.

Gebruikhoutensnijplankenalleenvoorhetsnijdenvandroogvoedsel.Bacteriëngaantussendevezelsvanhet houtzitten.Datmaaktdekansopkruisbesmettinggroot.

Verschillende kleuren volgens de HACCP-code.

Opdracht95 Kruisbesmettingvoorkomen

a. Waarommoeteensnijplankgladzijn?

b. Jewerktineengezinwaarmaaréénsnijplankis.Hoekunjeditoplossen?Bedenktweedingen.

Opdracht96 Wanneerhandenwassen?

Steljevoordateencliënteenvoedselvergiftigingkrijgtdooretenwatikhebklaargemaakt.Ikmoeternietaan denken.Gelukkighebbenweuitgebreidlesgehadoverdehygiënecode.Diegeefthouvast,zekerookbijiemand thuis.

Ikcontroleeraltijdofalleswatikgebruikschoonis.Alsikeenvoedingsmiddelgebruikdatinvoorraadis,ruikik goedencontroleerikdeTHT-datumofdeTGT-datum.Zokaniknagaanofvoedselnogversis.Inhetrestaurant waarikgewerktheb,haddenwevooriederesnijkluseenapartesnijplank.Bijeencliëntthuishebjedatnatuurlijk nietaltijd.

MeneerCorinusheefttweesnijplanken:eenvoorvlees,kipenvis,eneenvoorgroenten.Bijhetvorigegezinhad ikhelemaalgeensnijplank.Toenhebikiederekeerplattebordengebruikt.Somsmoetjeroeienmetderiemen diejehebt.Watikookbelangrijkvind,isschonehanden.Ikwaszetigkeertijdenshetbereidenvandemaaltijd.

Jebereidteengroenteschotelmetzalm.Jegaatmethodischtewerk.Geefmetsterretjestussendehandelingen aanopwelkemomentenjejehandenwast.

• aardappelsschilleneninblokjesverdelen

• aardappelsbijnagaarkokenenafgieten

• broccoli,paprika,courgette,peterseliewassenensnijden

• uienknoflookpellenensnipperen

• zalminsmerenmetpeperenzout

• ovenschotelinvettenmetboter

• groenten,peterselie,aardappelblokjesopdebodemverdelen

• zalmerbovenopleggen

• schotelbedekkenmetaluminiumfolie

• in30minutengaarstoven.

2.44 Schimmels

Schimmelsgroeienopproductendieaanhetbedervenzijn.Jekuntzegoedzien,ruikenenproeven.Zegroeien bijvoorbeeldopeenzwakkeplekopfruitofopverkeerdbewaardevoedingsmiddelen.

Ontdekjeschimmelopeenvoedingsmiddel?Gooihetmaarmeteenweg.Hetproductisbedorven.Ookalzieje deschimmelalleenmaaraandebuitenkant,deschimmelgroeitdoorhetheleproduct.Schimmelskunnen gevaarlijkzijn,omdatzegifstoffenontwikkelen.Envandiegifstoffenkunjeziekworden.

Opdracht97 Bacterieofschimmel,ofallebei?

Leesdekenmerken.Schrijferachterofhetkenmerkhoortbijbacteriën,bijschimmelsofbijallebei.

Groeitdoorwarmteenvocht:

Proefje:

Proefjeniet:

Maaktgifstoffenaan:

Komtopallevoedingsmiddelenvoor:

Ruikje:

Ruikjeniet:

Komtopbedorvenvoedselvoor:

Kanziekteveroorzaken:

Kunjezien:

Kunjenietzien:

Opdracht98 Eengoed-foutfilmoverhygiënemaken

a. Kiessameneenonderwerpdatbelangrijkisvoordehygiënebijhetbereidenvanvoedsel.

b. Bedenkeenvoorbeeldvanhoejeniethygiënischwerkt(fout)eneenvoorbeeldvanhoejewelhygiënisch werkt(goed).Laatdevoorbeeldenzienineenfilmpje.

c. Bespreekdefilmmetdedocenteneenaantalmedestudenten.Watvindenzijvandevoorbeeldenindefilm?

2.45 Bewerktvoedselbewaren

Bewerktengekooktvoedselkunjeoverhetalgemeennogtweedagenbewaren.DeHACCP-codegeeftdaar richtlijnenvoor.

• Laatverwarmdvoedselsnelafkoelenenbewaarhetdanindekoeling.Invriezenkanook.

• Verdeelhetvoedselinkleineporties.Koelenofinvriezenvangroteportiesduurtlanger.Daardoorverliest voedselkwaliteitenkanhetalsnogbederven.

• Dekvoedselafmeteendekseloffolie,ofbewaarhetineengoedafgeslotenvoorraaddoos.

• Voorkomdatverschillendeproductenelkaarraken.

• Plakereenetiketop,metdaaropdenaamvanhetproductendedagdatjehetafgedektinkoelingofvriezer hebtgezet.

• Bewaarrauweenbederfelijkeproductenaltijdineenkoelingmeteentemperatuurvannietmeerdan7°C.

• Jekuntvoedselluchtdichtverpakkenofvacumeren.Daarvoorhebjeeenvacumeermachinenodig.

• Versfruitengroentenkunjebuitendekoelingbewaren.

• Bladgroentenenkruidenbewaarjeindekoeling.Wikkelzeineenvochtigedoek,ofbewaarzeinfolieofeen ruimeplasticzak.Danblijvenzelangervers.

• Gerechtenaangemaaktmetzuurkunjenietbewaren.

Opdracht99 Bewarenvanbewerktvoedsel

a. Watishetvoordeelvanvacumeren?

b. Denkjedatjebijeencliëntthuissneleenvacumeermachinezulttegenkomen?Waaromwelofniet?

c. Bewerktvoedseldatjebewaartmoeteenetikethebben.WaaromzalditeenvandeHACCP-voorschriftenzijn?

Opdracht100 Opzoeknaareenvacumeermachine

a. Doedezeopdrachtsamenmeteenmedestudent.Bedenkinwelkekeukenofwelkbedrijfeenvacumeermachine aanwezigzalzijn.Bespreekmetjedocentwaarjenaartoegaat.

b. Belditbedrijfofspreekdebezitteraan,envraagofjeeendemonstratievandewerkingkuntkrijgen.Maak eenafspraak.Volgsamendeuitlegvandedemonstratie.Maakaantekeningen.

Vergeetnietdepersoondiejeuitleggaftebedanken.Werkdeaantekeningenuitineenkortverslag.

2.46 Opdienenenserveren

Takenbijdemaaltijdbereiding

Alsjeeenmaaltijdbereidt,verzameljeinformatie,kiesjeeenmenu,trefjevoorbereidingenenzetjematerialen, ingrediëntenenanderebenodigdhedenklaar.Maarermoetennogmeerwerkzaamhedengeorganiseerdworden, namelijk:hetdekkenvandetafel,opdienenvanheteten,afruimenvandetafelnaafloop,doenvandeafwasen schoonmakenvandekeuken.Aldezewerkzaamhedenmakendeeluitvanhetbereidenvaneenmaaltijd.Misschien kunjedecliëntoffamilieledeneenaantaltakenlatendoen,maardannogligtdeverantwoordelijkheidvooreen goedeorganisatiebijjou.

Een verzorgde maaltijd.

Opdienenenserveren

Eeninstellingheeftvasteregelsvoorhetopdienenvanmaaltijden,bijvoorbeeld:eenbuffet,eenindelingper ingedektetafelofdemaaltijdopeendienblad.Volgjederegels,danhoudjejeaandehygiënecode.

Bijeencliëntinhuisisdatanders.Daargeldenderegelsen(ingesleten)gewoontenvandecliëntenfamilieleden. Daarisuiteraardnietsmismee,zolangdiegewoontennietinstrijdzijnmetwatjijweetvanhygiëne.Jijhoortte zorgendatallesrondomdemaaltijd–vanvoorbereidentotopruimen–hygiënischgebeurt.Jijgeefthetgoede voorbeeld.Ditbetekentdatjedegerechtenmetzorgopdient,inschonepannenofschalen,ofopschoneborden. Jeneemtschoonbestekengebruiktdatopdegoedemanier.Deplekwaargegetenwordt,isschoon.Eengerecht datsmaakvolwordtopgediend,nodigtuittoteten.Dushoejehetookopdient–aantafel,opeenbordofopeen dienblad–zorgdatheterverzorgduitziet.

Hetkannodigzijnteoverleggenoveraanpassingvandehygiënerondomheteten.

Opdracht101 Voorwaardenscheppen

a. Bekijkdefoto.Schrijfopwatermoetveranderenvoordatdezetafelvoldoetaanhygiënischevoorwaarden.

b. Vergelijkjouwantwoordenmetdievaneenmedestudent.Waaroverzijnjullieheteens?

c. Overwelkepuntenverschillenjullievanmening?

Opdracht102 Verzorgdopdienenenserveren

Jouwcliëntkrijgthetetenopeendienblad.Demaaltijdbestaatuiteenkomsoep,tweesnedenbroodmethartig belegeneenschaaltjeyoghurtmetfruit.

Tekeninhetdienbladhoejedezemaaltijdopdient.Laatookzienwelkbestekjeklaarlegtenhoejedatklaarlegt.

Opdracht103 Tafeldekken

Jegaateentafeldekkenvoorhetopdienenvandemaaltijd.Daarnarichtjeeendienbladinvooreenmaaltijd.

Voorbereiden

a. Welketafelgajedekken?

b. Welkematerialenhorenopdetafel?

c. Waarkunjeallebenodigdhedenvinden?

d. Verzamelalleswatjenodighebt.

Uitvoeren

e. Dekdetafel.

Evalueren

f. Vergelijkjouwgedektetafelmeteenvoorbeeldvaneenvakbladofinternet.

• Ishetresultaatgoed?

• Ishetresultaatnietgoed?Pasjegedektetafeldanaan.

g. Maakeenfoto.

h. Herhaaldeopdrachtvoordeinrichtingvaneendienbladvooreenbedlegerigecliënt.

i. Bedenkwaterophetdienbladmoetkunnenstaan.

j. Kieseengeschiktdienblad.

k. Richthetdienbladin.

l. Vergelijkhetdienbladmeteenfotouiteenvakbladofvaninternet.

m. Maakeenfotoalshetresultaatgoedis.

2.47 Tafelmanieren

Voor,tijdensennahetetengeldenafsprakenoverdemanierwaaropjedemaaltijdgebruikt:detafelmanieren. Dieafsprakenzijnvooreendeelhygiëneregelsenvooreendeelfatsoensregels.Nietalleenvoorgezinnenmet kinderen,maarookvoorouderecliënten.Regelszorgenvoorrustaantafel.Zohebbenmensenveelmeertijden aandachtvoorheteten.Zeetendanookbeter!Deregelszijnnietaltijdenoveralhetzelfde,datverschiltper gelegenheid.Alszorgverlenerhoorjezetekennenominvoorkomendegevallenhetgoedevoorbeeldtegeven.

Algemeneafsprakenzijnbijvoorbeeld:

• Ganaarhettoiletvoordatjeaantafelgaat,niettijdensdemaaltijd.

• Wasjehandenvoorheteten.

• Eetmetbestek.

• Knoeinietmetheteten.

• Praatnietmetvollemond.

• Gebruikeenservet.

• Hangnietovertafelomietsvandeanderekanttepakken,maarvraaghet.

• Ganiettussentijdsvantafel;blijfzittentotdatiedereenklaarismeteten.

• Beginpasmetetenalsiedereenaantafelzit.

• Gagebruiktserviesnietalvaststapelenterwijljenogaantafelzit.

Opdracht104 Fatsoensregels

a. Bespreekmetelkaardevolgendepunten.

b. Watisdefunctieennoodzaakvanfatsoensregelstijdensdemaaltijd?

c. Welkefatsoensregelsvindenjulliebelangrijk?

Opdracht105 Overbodigetafelmanieren?

a. Zijnertafelmanierendiejeoverbodigvindt?Schrijfdezeregelspuntsgewijsop.

b. Vindjedezeregelsoverbodigvoorjezelf?Leguit.

c. Vindjedezeregelsookoverbodigindepraktijkalshelpende?Legjeantwoorduit.

2.48 Afruimen,opruimenenschoonmaken

Bijdemaaltijdbereidinghoortdatjenaafloopafruimt,opruimtenschoonmaakt.Datiseenrichtlijninde hygiënecode.Hetisdaarnaastjouwplichtalszorgverleneromalletakenaftemaken.Laatjedecliëntmetde rommelzitten,dandoejejewerknietzorgvuldig.

Nademaaltijdwerkjealsvolgt:

1. Degebruiktematerialenvoorhetbereidenmaakjezoveelmogelijkschoon,wasjeafenruimjeop.

2. Detafelofhetdienbladruimjeaf,despullenbrengjenaardekeuken.

3. Eentafelkleedklopjeuitendoejebijdewasalshetviesis.

4. Toebehorenalsbroodbeleg,peperenzoutneemjeafmeteenvochtigedoekenruimjeop.

5. Gladdeoppervlakkenalstafel,aanrechtenkranen,fornuisenkastdeurenneemjeafmeteenvochtigedoek enschoonmaakmiddel.

6. Machinesalsmagnetron,ovenenafzuigkapneemjeafmeteenvochtigedoekenschoonmaakmiddel.

7. Etensrestenenvettigeaanslagverwijderjeuitdegootsteen.

8. Indiennodigstofzuigen/ofdweiljedevloer.

9. Isereenvaatwasmachine,danzorgjedatallesernetjesinstaat.Jezetdevaatwasseraanofsteltdetijdklok in.

Denkomhetmilieu.Probeerbijhetbereidenenopruimenafvalzoveelmogelijktescheiden:

• verteerbareetensresten(groente,schillenenfruit)bijelkaar

• plasticbijplastic

• glasbijglas

• papierbijpapier.

Na het bereiden van de maaltijd maak je de keuken schoon.

Opdracht106 Afruimenenopruimen

a. Welkeopruimtaakgebeurtinjouweigenkeukeniederedag?

b. Welkeopruimtakenvergeetjeweleensofdoejeweleenslater?

Opdracht107 Eenhygiënischschonekeuken

a. Maakeenfotovanhoejouwkeukeneruitziet.Printdefoto.

b. Kaninjouwkeukeneenmaaltijdvooreencliëntbereidworden?Zetopjefotoeenpijlbijdezakendieaande hygiënecodevoldoen.Zeteenkruisbijdezakendiejezoumoetenaanpassen.

c. Waaromishetbelangrijkdatjebijeencliëntzorgtdatalletakengedaanworden?

Opdracht108 Afruimen,opruimenenschoonachterlaten

Jegaateentafelafruimenendekeukenopruimenenschoonmaken.Afruimen,opruimen,afwassenen schoonmakenhorenbijelkaar.

Bespreekmetjedocentwaarenwanneerjedezeopdrachtuitvoert.

Voorbereiden

a. Waarlaatjeallesvandetafel?

b. Watmoetopgeruimdwordenindekeuken?

c. Welkespullenmaakjeschoonindeafwas?

d. Watmaakjehygiënischschoonmeteendoekenschoonmaakmiddel?

e. Welkemethodevolgjevoordewerkzaamheden?

f. Inwelkevolgordedoejeze?

g. Maakeenlijstvanalleswatmoetgebeuren.

h. Maakeenplanningvoordeschoonmaakwerkzaamheden.

Uitvoeren

i. Ruimdetafelaf.Zetallesschoonopdegoedeplaats.

j. Doedeafwasofruimdevaatwasserin.

k. Maakdekeukenschoon.

StappenplanKeukenschoonmaken

l. GebruikhetstappenplanKeukenschoonmaken.

Evalueren

m. Bespreekhetresultaat.Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Detafelisopgeruimd.

Detafelisschoon.

Dekeukenisopgeruimd.

Dekeukenisschoon.

Tips:

Tops:

n. Isdetafelschoonenopgeruimd?ja/nee

Isdekeukenschoonenopgeruimd?ja/nee

Nee?Maakextraschoonwatnognietgoedis.

Opdracht109 Vaatwasserinruimen

a. Eenvaatwassermoetjeopdejuistemaniervullenomeengoedresultaattekrijgen.Bekijkderekkeninde vaatwasseropdefoto.Allerekkenhebbeneeneigenfunctie.Geefdejuisteplekaanindeafbeelding.

borden

glaswerk

bestek

pannen

schoteltjes

kopjes

b. Welkekeukenmaterialenofwelkserviesgoedzoujijnooitindeafwasmachinedoen?Legjeantwoorduit.

2.49 Samenwerkenmetdecliënt

Indezorgverleningishetbelangrijkdecliëntzoveelmogelijkdagelijksehandelingenzelftelatenverrichten.Als zorgverlenermoetjeinschattenwatiemandkan.Enjemoetoverleggenoverwatjijdoetenwatjecliëntdoet. Iemandkangeneigdzijnzelfnogveelteveeltedoen.Danmoetjeinhetbelangvandecliëntingrijpen.Datdoe jenatuurlijknietzomaar.Datprobeerjetactischtebespreken.

Hetkanookvoorkomendatiemandjuistveelmeerzelfzoukunnen,maaronzekeris.Ofhijvindthetwelprettig datiemandandershetdoet.Indatgevaloverlegjeookenspoorjedecliëntaanmeertakenopzichtenemen.In allegevallenishetbelangrijkdatdecliëntvertrouwtopjouwoordeelenzichgesteundweet.Datluktalleenmaar alsjulliegoedsamenwerken.

Hetzorg-ofondersteuningsplanalsuitgangspunt

Inhetzorg-ofondersteuningsplanstaatwatnoodzakelijkisrondetenendrinken.Jekunthierlezenwatde wensenenmogelijkhedenvandecliëntzijnenwelkeafsprakenverdergelden.Erstaatbijvoorbeeldin:

• opwelketijdstippendecliënteetendrinkt

• watdecliëntgraageetendrinkt(metaandachtvoorreligieuzevoorschriften,dieetofallergie)

• watdecliëntbeslistnietlekkervindt

• hetdieetdatdecliëntwilofmoetvolgen

• welkeondersteuningnodigisenopwelkemomenten.

Vanuithetzorg-ofondersteuningsplanzijnafsprakengemaaktoverdeondersteuningdiejijlevert,watprecies jouwtakenzijn.Hetisbelangrijkdecliëntzelftelatendoenwathijzelfkanenhemsomsuittedagentoteen beetjemeer,alsiemanddaartoeinstaatzouzijn.Zobehoudofvergrootjedezelfredzaamheidvandecliënt.

Vooraftakenenafsprakenbespreken

Jijbereidtdemaaltijdmetofvoordecliënt.Decliëntheeftzoveelmogelijkeigeninbreng.Daaromoverleggen jullievoorafsamenover:

• hetmenuenderecepten

• detaakverdeling:wiedoetwat?

• devoorraadinhuis

• deinkopendiegedaanmoetenworden,deboodschappenlijst

• hoehetkokenhygiënischkangebeuren

• wiewelkematerialenenbenodigdhedenklaarzet

• wiewelkeingrediëntenschilt,wastengebruiksklaarmaakt.

Bedenkdatjebijeencliëntthuisbent.Diepersoonzalzijneigengewoontenengebruikenhebbenbijhet voorbereidenenkoken.Zesluitennietaltijdpreciesaanbijjouwkennisendeeisendiedehygiënecodestelt. Houdrekeningmetdiegewoonten,maarprobeerdaarnaastbespreekbaartemakendathetvolgenvanhygiënische voorschriftenbelangrijkis,juistvoordecliënt.

Zorgdatdecliëntzominmogelijktakendoetdiegevaarkunnenopleveren.Werkalleenmetspullendiegoed functioneren.Zoekalternatievenalsdatnodigis.Bijvoorbeeld:isdehandgreepvandekoekenpanstukenkun jenudeaardappelsnietbakken?Bakzedanindeoven.Bespreekditsamen.

Opdracht110 Eengesprekmetdecliënt

Dezeopdrachtdoejeineengroepjevanvierofvijfstudenten.

a. Jespeelteensituatiena.

b. Jevoerteengesprekmeteencliënt.Onderwerpendieaandeordekomenzijn:

• hetmenu

• detaakverdeling.

Rolverdeling:

• rol1:dehelpendebijhetbereidenvandemaaltijd

• rol2:decliënt(dezerolkaningevuldwordendooreenmedestudentofdedocent)

• tweeofdriemensendiehetspelobserveren.

Voorbereiden

De helpende

c. Vraagdedocentjoutevertellenwatbelangrijkezakenzijnuithetzorgplan.

d. Bedenkwateengeschiktmenuvoordezecliëntkanzijn.

e. Bedenkhoejehetmenubespreektenwelkeargumentenjegeeft.

f. Bedenkwelketakendecliëntzoukunnendoen.Welkeargumentengeefje?

De cliënt

g. Vraagdedocentjetevertellenwatdeeigenschappenvandecliëntzijnenwelkefactorenonderdeze omstandighedeneenrolspelen.

De observanten

h. Schrijfaandachtspuntenopeenlijst:

• Hoeisdehoudingvandehelpende?

• Kiesthijofzijdegoedetoon?

• Geefthijofzijdegoedeargumenten?

• Luisterthijofzijnaardecliënt?

• Isdeberoepshoudingvandehelpendegoed?

• Watzijnplus-ofminpuntenindecommunicatie?

• Vatdehelpendeaanheteindvanhetgesprekduidelijksamenwaterbeslotenis?

Uitvoeren

i. Speeldesituatie.Jekuntderolvancliëntenhelpendeafwisselen.Oflaatanderen‘inbreken’inhetspelen eenandereoplossinglatenzien.Sluithetgesprekafmeteenduidelijkeconclusieen/ofafspraak.

Evalueren

j. Bespreekhetspelnametdeobservanten.

k. Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Ikhebeenhoudingdiepastbijdecliënt.

Ikpraatmetdejuistetoon.

Ikgebruikgoedeargumenten.

Ikluisternaardecliënt.

Ikhebeengoedeberoepshouding.

Ikvataanheteindvanhetgesprekduidelijksamenwaterbeslotenis.

Tips:

Tops:

Opdracht111 Rapporteren

a. Oefenmetrapporteren.Schrijfeenverslagvandevorigeopdracht,oppapierofdigitaal.

Voorbereiden

b. Bedenkvoorwiehetverslagbedoeldis:voorjecollega’s,voordeleidinggevende?

c. Bedenkopwelkemanierjejouwverslagschrijft.

d. Bedenkwelkepunteninhetverslagmoetenkomen:

• puntenoverdecliënt

• puntenoverjouwrolalshelpende

• opmerkingenuitdeevaluatievandeobservanten

• deeindconclusieenafsprakenvanhetgesprek.

Uitvoeren

e. Schrijfhetverslag.

Evalueren

f. Leeshetverslagna.

g. Komenallepunteninhetverslagvoor? ja/nee

h. Laatdedocentofeenvandeobservantenhetverslaglezen.

• Klopthetverslagmetwatzijervangezienengehoordhebben?

• Vindenzijdatallepuntengoedinhetverslagzijnopgenomen?Zonee,vuldeontbrekendepuntenaan.

Opdracht112 Zorgplanenzelfredzaamheid

MevrouwSuyudiis81.ZekomtoorspronkelijkuitIndonesië.Daarwaszegewendaanhuishoudstersen kindermeisjes.ToenzenaarNederlandkwamwasdatvoorbij,maarzehadgelukkighaardochterNita.Diedeed allesvoorhaar.ToenNitanaarhetbuitenlandvertrok,moestmevrouwvoorheteerstvoorzichzelfzorgen.

MevrouwSuyudikannogveelzelf,aliszelfstandigeengezondemaaltijdkokentezwaarentevermoeiend.Ze heeftgevaarlijkovergewichtontwikkelddoorvooralvoorgemaksvoedseltekiezen.Inoverlegmetdehuisarts endethuiszorgiseendieetsamengesteld.Inhetzorgplanstaandeafsprakenrondomdemaaltijdenhaareigen activiteiten.Groenteschoonmakenenschillendoetzezelf.Zoookhetontbijt,delunch,deafwasenhetopruimen. Datkanallemaalinhaareigentempo.Bovendiengevendezebezighedenhaarenigeafleiding,wantzemistNita enormenpiekertveel.Alleenvoordeinkopenenhetbereidenvandewarmemaaltijdkrijgtzehulp.Zostaathet inhetzorgplan.

Mevrouwvindthetprettigdaterweeriemandisdiehaaralhetwerkrondomdeboodschappenuithandenneemt enhulpbiedtbijhetklaarmakenvandewarmemaaltijd.Zevindthetbelangrijkdatdemaaltijdwordtbereid zoalszijdiegraageet.Zegeeftgraagtipsenopmerkingenbijdebereidingvandemaaltijd.

a. MevrouwSuyudiheefteengezondeencaloriearmemaaltijdnodig.Stelvoorhaareenvolledigemaaltijdsamen dieaandezeeisenvoldoet.

b. Maakeenlijstvandetakenvoordemaaltijddiedehelpendeuitvoert.

c. Maakeenlijstvandetakenvoordemaaltijddiemevrouwzelfdoet.

d. MevrouwSuyudiwilgraagdatdehelpendeookdegroenteschoonmaaktensnijdt,deaardappelsschilten deafwasdoet.

Watmoetjedoenalshelpende?Bespreekditsamen.HoezegjedattegenmevrouwSuyudi?

e. Oefenineenrollenspelwatjezegtenhoejedatzegt.Bespreekhetrollenspelsamenenverbeterwatbeterof anderskan.

• Jekunteenopnamevanhetrollenspelmaken.

• Laatjullieoplossingzienaaneenanderegroep.

• Hoedenktdezegroeperover?Bespreekdatsamen.

• Schrijfdeuitkomstvandebesprekingop.

Isdeoplossingeengoedvoorbeeldvanwatjekuntzeggen?Hadjeeenopnamegemaakt?Plaatsdande opnameopdewebsitevandeschool.Overlegditmetjedocent.

2.50 Eencliëntinzijnwaardelaten Zorgenvoordecliënt

Eencliëntbevindtzichineenkwetsbarepositie.Ziekteofouderdommaaktdathijuitzijngewonedoenisenhulp moetaccepteren.Hulpmoetenvragenkanvoelenalseentekenvanonvermogenofvanzwakte.Datmaaktdat decliëntemotioneelenverdrietigkanzijn.Alshulpverlenerhoudjerekeningmetdezegevoelensenandere emoties.Jetoontrespectvoordeomstandighedenwaariniemandzichbevindt.

Eencliëntinzijnwaardelaten

Jijmoeteropkunnenvertrouwendatdecliëntzijnofhaardeelvandeafsprakennakomt.Zoalsdecliëntdaar omgekeerdbijjouookopmagvertrouwen.Hetiszaakgoedtewetenwatdecliëntaankan,watpersoonlijke mogelijkhedenenbeperkingenzijn.Wenoemenditookwel‘eigenkrachtvandecliënt’.Eigenkrachtbetekent: jeeigenlevenkunnenvormgevenenproblemenzelfkunnenoplossen.

Stelregelszijn:

1. Daagdecliëntuitzoveelmogelijkzelftedoen,maarvraaggeendingenwaarvanjezekerweetdatdecliënt dienietkan.Confronteerhemnietmetzijnonvermogen.Zovoorkomjefrustratie,pijn,terugvalinziekte, verdrietofboosheid.

2. Laatdecliëntdoenwathijofzijookzelfwildoen.Neemnietonnodigwerkuithanden.Decliëntkandatals betuttelendervaren.Bovendienisjouwtaakookdezelfredzaamheidzoveelmogelijktebehoudenofte bevorderen.

3. Laatmerkendatjewaarderinghebtvoorwatdecliëntzelfkandoen.Hetisaltijdfijneenoprechtgemeend eneerlijkcomplimentteontvangen.

4. Overlegmetdecliëntopeenrustigeenrespectvollemanierovertakendienietgoedgingen.Vraaghoedit komt.Zoeksameneenoplossing.

Overleg met de cliënt over werkzaamheden.

Opdracht113 Decliëntinzijnwaardelaten

Filmpje-Inwaardelaten

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Bespreekmetelkaarwelkefoutendehelpendemaakt.Maakaantekeningen.

c. Bedenksamenhoejedecliëntwelinzijnwaardelaat.

d. Schrijfeenkorttoneelscript.

e. Maakmethetscripteeneigenopname,oflaatanderenhetscriptspelenenmaakdeopname.

StappenplanFilmmaken

f. GebruikhetstappenplanFilmmaken.

2.51 Verbaleennon-verbalecommunicatie

Eengesprekismeerdandatgenewatergezegdwordt.Toon,gezichtsuitdrukking,houding,handelingenen gebarensprekenmee.Diegevensignalenafdiebelangrijkkunnenzijn.Daaromkijkenluisterjegoedenprobeer jedesignalenoptevangen.

Voorbeeld

MevrouwStruikvraagtjoudeaardappelsteschillen.Datisnietdeafspraak,wantdatzouzezelfdoen.Merkje aanhaartoonenhoudingdatzedatvraagtomdatzezelfgeenzinheeft?Probeermevrouwdantochzelfhetwerk telatendoen,inhetbelangvanhaarzelfredzaamheid.Doedatopeenrespectvolleenvriendelijkemanier,maar ookovertuigend.Inditgevalkomthetdusnietalleenneeropwatjezegt,maarishethoe,waterinjouwtoon doorklinkt(respect,overtuigingenvriendelijkheid),ookbelangrijk.

VraagtmevrouwStruikhetomdatzepijnheeftendatnietwiltoegeven?Probeerdezesignalenteherkennen. Neemdetakenindatgevalover.Jezorgteraltijdvoordatinjouwcommunicatierespectdoorklinktendatwat jezegtnatuurlijkengemeendis.Jewerktsamenmetdecliënt.Watjezegt,magnooitonnatuurlijkoverkomen.

Non-verbale communicatie: aan de gezichtsuitdrukking is de emotie af te lezen.

Opdracht114 Eengesprekoefenen

MevrouwSandersheeftCOPD.Zekanmoeilijkademhalenenwordtergsnelmoevaninspanning.Voorallopen entillenkostenhaarveelmoeite.AlsmevrouwSanderszit,kanzemeestalwelrustigeactiviteitendoen,alvindt zezelfvanniet.

Oefeneengesprekmeteencliënt.Hetgesprekgaatoverdetaakverdeling.Gebruikhetvoorbeeldvanmevrouw Sandersofverzinzelfeenvoorbeeld.

• rol1:decliënt

• rol2:dehelpende(jijzelf)

• rol3:deobservant(en).

Dehelpendebereidthetgesprekoverdemaaltijdvoor.Jebedenkthoejullieopeengoedemaniersamenafspreken watdetaakverdelingzoukunnenzijn.Jebedenkthoejulliedatsamengoedkunnenbesprekenenwaarjeinje toon,houdingencommunicatieopmoetletten.

Deobservantletop:

• watdehelpendezegtenhoehijofzijhetzegt(natuurlijketoon,houding,respect)

• desamenwerkingtussendecliëntendehelpende

• aandachtvandehelpendevoordezelfstandigheidenzelfredzaamheidvandecliënt.

a. Voerhetgesprek.

b. Evalueerhetgesprek.Schrijfjouwaandachtspunten,complimentenenanderegekregenfeedbackop.

Opdracht115 Ervaringuitdepraktijk

HetisalweereentijdjegeledendatikhelpendewasbijmevrouwSuyudi.Datwasgeenmakkelijkeperiode. Mevrouwvroegergveelvanmij.Zevroegmijzelfsopdwingendetoondebloembollenindetuintepoten.Ikheb hetgedaan,maardithoordenietbijmijntaak.Ikkonmevrouwvaaknietduidelijkmakendatzebepaaldedingen nietvanmijmochtverwachten.MevrouwSuyudigafmealsnelhetgevoeldatikbrutaalwasenéénkeerzeize datzelfs.Terwijlikalleenmaarprobeerdeduidelijktemakenhoebelangrijkhetwasdatzezelfredzaambleefen dedingendeeddiezezelfkondoen.Ikhebindietijdweleensoverlegdmetmijnleidinggevendeencollega’s,en geoefendhoeikdingentegenhaarkonzeggen.

Doedezeopdrachtsamenmettweemedestudenten.

a. Maakeeninstructiefilmpje.Hierinlatenjulliezienhoejeopeengoede,respectvolleenduidelijkemanierde cliëntverteltdat:

• bepaaldetakennietbijdezorgverleninghoren

• dehelpendebepaaldetakenaandecliëntoverlaatomnietoverbelastteworden.

b. GebruikhetstappenplanFilmmaken.

StappenplanFilmmaken

c. Student1isdehelpende.Student2speeltderolvanmevrouwSuyudi.Student3neemthetfilmpjeop.

Oefen,alshetnodigis,eenpaarkeer.

d. Bespreekdeinstructiefilmmetdedocent.

e. Vulnaafloopvoorjezelfhetfeedbackschemain.

Feedbackschema

Defilmisgoedverstaanbaar.

Indefilmwordenminstensdrietipsgegeven.

Indefilmwordtuitgelegdhoejerespectvol,maartochduidelijkkuntzijn.

Hetgesprekindefilmisrealistisch.

Tips:

Tops:

2.52 Veiligheidsvoorschriften

Veiligwerken

Veiligwerkengeldtallereerstvoordesituatieendeomgevingwaarinjewerkt.Eencliëntenzijnofhaarfamilieleden mogengeengevaarlopendoorjouwtoedoen.Veiligwerkenbetekentuiteraardookdatjezorgdraagtvoorde veiligheidvanjeeigenlichaamengeest.Steldatjijindekeukenvandecliënteenongelukjekrijgt.Wieonderneemt danactie?Daarzoujeinprincipezelfvoormoetenzorgen,wantjijbentdezorgverlener.Decliëntheeftalgenoeg zorgen,anderswasjijdaarnietomdemaaltijdtebereiden.

Veiligheidsvoorschriften

Overalwaarjewerktgeldenveiligheidsvoorschriften,bijvoorbeeldvoorschriftenvoor:

• tillen

• beschermendeenhygiënischekledingenschoenen

• omgaanmetscherpevoorwerpen.

Dezevoorschriftenzijneromjouenjeomgeving–cliënten,collega’senfamiliebijvoorbeeld–tebeschermen tegengevaar.Bedenkdatjijdepersoonbentdiederegelsvolgt.Veiligwerkenbegintdusbijjezelf,ookbijeen cliëntindethuissituatie.

Materialen,apparatenenmachinesmogengeengevaaropleverenvoordeveiligheidvanjouofanderen.Volg altijddegebruiksaanwijzing.Daarinstaatprecieshoejeermeeomgaat.Bijvoorbeeld:

• hetplaatsenopeenstabielegladdeondergrond

• hetgebruikvanhulpstukkenzoalseendekseleneenaan-uitknop

• decontroleofernietsontbreektofstukis

• devolgordevanaanzettenengebruiken.

Werkaltijdzorgvuldigmetelektra!Voorkomkortsluiting.Kortsluitingkanontstaandoor:

• eennatteofkapottestekker

• eenvochtigoflosstopcontact

• eenopenofkapotsnoer

• eenkapotelektrischapparaat

• eenvochtigemachine

• metnattehandenwerken.

Opdracht116 Voorbereidenentakenverdelen

Ophetmenustaatbloemkoolsoep.

Recept:

Bloemkoolinkleineroosjessnijdenenwassen,oudekaasraspen,roomenkruidenklaarzetten.Debloemkool gaarkoken,dekaas,roomenkruidentoevoegenenpurerenmetstaafmixer. Bijdevoorbereidingenhoortdatjedematerialencontroleert.

a. Welkematerialengebruikje?

b. Welkvandezematerialencontroleerjebeslistzelf?Waarom?

c. Welkedriedingencontroleerjedanprecies?

Opdracht117 Veiligwerken

a. Watisgevaarlijkkeukengereedschapvolgensjou?Geeftweevoorbeelden.

b. Hoekunjeveiligwerkenmetdezegereedschappen?

c. Hoezorgjedatjeveiligmetmessenwerkt?

d. Draagjeweleensbeschermendekleding? ja/nee

e. Bijwelkegelegenheiddraagjedezekleding?

Opdracht118 Veiligwerkenmetelektra

Zeteenkruisdoorhetfoutevoorbeeld.Schrijfonderhetgoedevoorbeeldwaaromhetvolgensjougoedis.

2.53 Veiligomgaanmetmaterialen

Jebentzorgverlenerbijmensenthuis.Jecliëntkaneenouderezijn.Dezepersoonheeftoverhetalgemeengeen beschermingnodigtegendegevaarlijkematerialeninhuis,behalvenatuurlijkalserlichamelijkeoorzakenzijn diehetwerkenonveiligmaken.Eencliëntdiedooreenaandoeningongecontroleerdebewegingenmaakt,kan bijvoorbeeldbeternietmeteenscherpmeswerken.Jullieoverleggendansamenwatwelennietveiligis.

Eengezinmetkinderensteltandereeisenaanjeverantwoordelijkheid.Jekuntnietalleswegbergenwateen gevaaropzoukunnenleveren.Hetnormalelevenmoet–ookindekeuken–zoveelmogelijkdoorgaan.Hetis zaakdateenkind,afhankelijkvandeleeftijdnatuurlijk,leertomgaanmetmessenenanderematerialen.Jekunt kinderenvanafeenbepaaldeleeftijdbetrekkenbijhetbereidenvandemaaltijdenzezospelenderwijstechnieken latenontdekken.

Opdracht119 Veiligschilmateriaalvoorkinderen

Jegaatverschillendeschilmaterialenuitproberen.Daarnabesluitjewelkmateriaalhetmeestgeschiktisvoor gebruikdooreenkind.Overlegoverdezeopdrachtmetdedocent.

a. Schileenstukjemethetaardappelschilmesje.Schildanookeenstukjemetdedunschiller.

b. Watishetverschilinschillenvolgensjou?

c. Metwelkevandetweekaneenkindhetveiligstschillen?

Met ,want

d. Eenkindwilgraaghelpenenoefeneninhetschillenmeteenscherpschilmesje.Watzoujedanhetbestkunnen latenschillen:eenappel,eenaardappelofietsanders?Waarom?

Opdracht120 Handigekeukenapparatenveiliggebruiken

a. Doeonderzoeknaareenslimhuishoudelijkapparaat.Hetmoeteenapparaatzijndathetbereidenvaneen maaltijdmakkelijkermaakt,zolangjedegebruiksaanwijzingmaargoedvolgt.

Overlegoverdezeopdrachtmetdedocent.

b. Ganaareenzaakvoorhuishoudelijkeartikelenenapparatenofbezoekeenwebsite.

c. Kijkrondenkieseenapparaatdatjijgraagindekeukenzougebruiken.Leesdefunctieendegebruiksaanwijzing. Letvooralophoejeditapparaatveiliggebruikt.

d. Maakmeteenmedestudenteenreclamespotofreclamefoldervoorditartikel.Legdenadrukophetveilige gebruik.

e. Laatdereclameaananderenzien.Stel,alsdatmogelijkis,metdereclamesvananderegroepeneeneigen reclamefoldersamen.

Opdracht121 Keukenmachine

Wijhebbenthuisnietveelapparatenenmachines.Daarwistikdanooknietzoveelvanaf.Deeerstekeerdatik meteenblendermoestwerken,hebikeeninstructiefilmpjeengebruiksaanwijzingopinternetgezocht.Zoprobeer ikdatdanoptelossen.Messenvindikeenanderverhaal.EenkeerzagiktotmijnschrikFreddy,hetzoontjevan mevrouwVoogd,meteenelektrischmes.Daarprobeerdehijkippenbotjesmeedoortezagen.Vanafdatmoment golddeafspraakdatikdeenigeinhuiswasdieelektrischeapparatengebruiktealsmevrouwzelfnietinstaat wasopteletten.Doordeziektevanmevrouwwasertochalveelstukgegaan.DochterLizzyisbijna14.Mevrouw enikhebbenbedachtdatzijweloudgenoegisomdeelektrischeapparatentegaangebruikenzondergevaar voorhaarveiligheidofdievananderen.Voorlopiggebruiktzedeapparatenalleenalsikindebuurtben.Lizzywil graagdonutsmaken.Daarvoorgebruiktzedekeukenmachinemetbeslagkom.

StappenplanInstructieofgebruiksaanwijzingschrijven

a. GebruikhetstappenplanInstructieofgebruiksaanwijzingschrijven.

b. MaakvoorLizzyeenduidelijkegebruiksaanwijzing,waarbijjepuntsgewijsaangeeftwaarzedebeslaghaken plaatst,hoezecontroleertofdeonderdelengoedvastzittenenhoezevoorzichtigomgaatmetdeelektriciteit.

Jekunteenvoorbeeldzoekenopinternet.

2.54 Gevaarlijkesituatiesvoorkomen

Jeassisteertbijdebereidingvandemaaltijdalseencliëntbeperktisindemogelijkhedenomdatzelftedoen.

Jehebtdanaltijdeendubbeletaaktijdenshetbereidenvandemaaltijd:

• Jeassisteertbijhetkokenvolgensafspraakentaakverdeling.

• Jehoudtdegedragingenvandecliëntindegaten.

Alshetgevaarlijkkanzijndateencliëntmetscherpevoorwerpen,metapparatenofelektrawerkt,maakjede taakverdelingzodatjijdietakendoet.Danisdekansopongelukkenkleiner.Merkjedatdecliëntgaatbevenof trillen,concentratieverliest,duizeligofslapwordt,stopdanmeteenallewerkzaamheden.Zorgeerstdatdecliënt veiligisengeefdenodigezorg.Pasdaarnagajeverdermethetbereidenvandemaaltijd.

Opdracht122 Gevaarlijkesituatiesvoorkomen

Herstelnaziekte

JouwcliëntMarjoleinisalsgevolgvanhaarziektenogergsnelmoe.Dangaatzeoverhaarhelelichaamtrillen enbevenenverliestdekrachtinhaarhandenenbenen.Staanofveelheenenweerlopenvankamernaarkeuken isnietgoedvoorhaar.

BedenkenkeletakenrondomdemaaltijddieMarjoleingoedzoukunnendoen.Schrijferbijwaaromjedenktdat dietaakgeschiktis.

Opdracht123 MeneerCorinus

MeneerCorinusheeftdeziektevanParkinson.Datbetekentvoorhemopditmomentdathetlopenmoeilijker gaatendathijschokkenentrillingeninarmenenbenenheeft.Overhetalgemeenheeftmeneerdeverschijnselen aardigondercontrole.Hijkentzijngrenzenenweetwathijwelennietaaninspanningkandoen.Maaromdat meneerzoactiefisengraagbezigis,verliesthijzijngrenzenookweleensuithetoog.Endanmerkthijdatmeteen. Hetschokkenentrillenwordterger.Bovendienkrijgthijdanproblemenmetslikkenenpraten.Datmaakthem ernstigvermoeid.Meneerkanookzomaartussendooreenslechtedaghebben.Daaromoverleggenweiedere dagwathaalbaarisenbepalenweopgronddaarvanonzetaakverdeling.Opslechtedagendoeikallesnijtaken enhetkoken,maardanmerkikdatmeneertochbehoefteheeftaanwatactiviteitterafleiding.

a. MeneerCorinusheeftweleenseenslechtedag.Jemerktdantochdathijgraagwattedoenheeft.

Bedenkeenmenuvoordeavondmaaltijd.Houdrekeningmethetfeitdatmeneerbijvermoeidheidmoeite kanhebbenmetslikken.Daarbijeethijopzesmomentenperdag,duszorgjevooreenlichteremaaltijdmet veelvochtenvezelseninverhoudingmindereiwitten.

b. MeneerCorinusistevermoeidomtestaanenheeftvandaagextralastvantrillenenschokken.Beschrijfde takenindebereidingvanditmenudiemeneerzondergroteinspanningenveiligzoukunnendoen.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

2.55 Project:Hetbereidenvaneenfeestmaaltijd

InditprojectbereidjemeteengroepeendinervooreengroepcliëntenvanthuiszorgorganisatieZorgsamen.

Deaanleidingvoorhetfeestishetjubileumvandethuiszorgorganisatie.Jehoudtbijdebereidingrekeningmet mogelijkedieetwensen,anderewensenenbeperkingenvandegasten.

Deopdrachtgever

Dedirecteurvandethuiszorgorganisatieheeftjouwdocentgevraagdomdemaaltijdteverzorgen.Debedoeling isdatdegroephelptbijdeorganisatievanhetdiner.Voorafgaandstellenjullieeentaakverdelingop,bepalen julliehetmenuenbereidenjulliehetdinervoor.Naafloopzorgenjullievoorhetafruimen,afwassenen schoonmakenvandekeuken.

Eenfeestelijkdiner

ThuiszorgorganisatieZorgsamenbestaatdertigjaar:redenvooreenfeest.Erzullendiversefeestelijkeactiviteiten georganiseerdworden,waarondereenfeestelijkdinervoormensenuitdewijk,vooralouderenenmensendie eenzaamen/ofziekzijn.HiervoorwerktZorgsamennauwsamenmethetwijkcentrum,wantdatverzorgtregelmatig eenlunch,buffetofdinervoormensenuitdewijk.AllegenodigdenvoorhetfeestdinerzijncliëntbijZorgsamen endemeestenvanhenwonenindewijk.

Erhebbenzichevenveelcliëntenaangemeldalserpersoneninjouwgroepzitten.Vandecliënteniséénpersoon vegetariër,tweecliëntenzijnmoslimenéénmevrouwheefteenglutenallergie.

Deopdracht

Doedevoorbereidingvoorhetdinerenbereidhetdiner.

Producteisen

• Deuitnodigingisverwelkomendennodigtuitomdeeltenemen.

• Hetmenuhoudtrekeningmetdeeetwensenenbeperkingenvangenodigden.

• Hetmenuvoldoetaandevoorwaardenvooreengezondemaaltijd.

• Devoorbereidingenenbereidingvoldoenaandeeisenvoordeveiligheid.

• VoedselenmaterialenwordenbehandeldvolgensdeHACCP-code.

• Voedselwordtbereidvolgensdekookvoorschriften.

Opdracht124 Voorbereiden

a. Metwiewerkjesamen?

b. Watispreciesdeopdracht?

c. Waaromheeftdeopdrachtgeverjulliedezeopdrachtgegeven?

d. Watwildeopdrachtgeverprecies?

e. Vooreenprojectmoeterveelgebeuren.Bespreekwatermoetgebeuren.

f. Vuldaarnadeactielijstin.Noteerinkolom1uitwelkeonderdelendeopdrachtbestaat.Maakeentijdpadvoor dewerkzaamheden.

• Hoeveeltijdheeftiederonderdeelnodig?

• Watmoeteerst,watmoetlater?

• Watkantegelijkertijdgebeuren?

Noteerdatinkolom3.

g. Deeliederestudentinbijeenvandewerkzaamheden.Schrijfdenamenopinkolom2vanhetschema.Vorm peronderdeeleengroepjevantweeàdriepersonen.

h. Voordatjeaanhetbereidenvandemaaltijdbegint,moetjeeenaantaldingenweten.Bespreekdevragenen maakaantekeningen.

1. Uitwelkeonderdelenbestaathetmenu?

2. Metwelkedieeteisenhoudjerekening?

3. Hoestelje,rekeninghoudendmetdedieeteisen,eengezondmenusamen?

4. Watishetaantalmensendatmee-eet?Welkehoeveelhedenhebjenodig?

5. Inwelkekeukenwordtdemaaltijdbereid?

6. Inwelkeruimtevindthetdinerplaats?

i. Maakeenwerkplan.Julliehebbennualleinformatieoverhetdiner,maarwiegaatwatdoen?Verdeeldegroep inkleineregroepjes.Iedergroepjeisverantwoordelijkvooreenaantalwerkzaamheden.

Maakdaneenwerkplan.Hierinstaatprecieswatiedergroepjemoetdoenenhoeveeltijdhiervooris.

Opdracht125 Uitvoeren

a. Bespreekinjouwgroepjewelketakengedaanmoetenwordenenhoeveeltijdjedaarvoorhebt.

b. Verdeeldetaken.

c. Werkgoedsamen,maardoeookzelfstandigwatervanjegevraagdwordt.Letopdevoortgangindeandere groepjes.

d. Staldebereidegerechtenuitopdegedektetafel.

e. Proefvanallegerechten.

f. Maakermetdegehelegroepeenfeestmaaltijdvan.Nodigeventueelgastenuitaantafel.Zorgnahetdiner datallesafgeruimd,opgeruimd,afgewassenenschoongemaaktis.

Opdracht126 Evalueren

Evalueerhetprojectaandehandvandevolgendevragen:

a. Watvindjevanheteindresultaat?

Goed

Voldoende

Onvoldoende

b. Watzoujeeenvolgendekeerandersdoen?

c. Hoewasdeafstemmingvandetaakverdeling?

Goed

Voldoende

Onvoldoende

d. Watzoujeeenvolgendekeerandersdoen?

e. Hoewasdetijdsplanning?

Goed

Voldoende

Onvoldoende

f. Watzoujeeenvolgendekeerandersdoen?

g. Hoegingdesamenwerkingindeeigengroep?

Goed

Voldoende

Onvoldoende

h. Watzoujeeenvolgendekeerandersdoen?

i. Watvindjevanjouweigenaandeelindetaakuitvoering?

Goed

Voldoende

Onvoldoende

j. Watzoujeeenvolgendekeerandersdoen?

Opdracht127 Beoordelingproject

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelingscriteria

1.

2.

Devoorbereidingvandemaaltijdisgoeduitgevoerd.

• Deuitnodigingisduidelijk,compleetenverwelkomend.

• Hetmenuhoudtrekeningmetdeeetwensenenbeperkingenvangenodigden.

• Hetmenuvoldoetaandevoorwaardenvooreengezondemaaltijd.

• Devoorbereidingenenbereidingvoldoenaandeeisenvoordeveiligheid.

• HetvoedselendematerialenzijnbehandeldvolgensdeHACCP-code.

• Hetvoedselisbereidvolgensdekookvoorschriften.

• Eriseenduidelijktotaaloverzichtwiewatwanneeruitvoert.

• Detafelisgoedgedekt.

3.

4.

5.

Nahetdinerisallesafgeruimd,opgeruimd,afgewassenenschoongemaakt.

Samenwerken:Ikvraagomhulpalsikdatnodigheb.

Samenwerken:Ikvraaganderenomhunmeningovermijnwerk.

Samenwerken:Ikdoemeeaanwerkbesprekingen. 6.

Samenwerken:Weluisterennaarelkaar. 7.

Samenwerken:Ikluisternaardemeningvaneenander. 8.

Samenwerken:Ikdeelmijnkennisenideeënmetanderen. 9.

Samenwerken:Ikdraagbijaaneengoedesfeerindegroep. 10.

Samenwerken:Weverdelensamendetaken. 11.

Samenwerken:Ikhoudmeaanmijnafspraken. 12.

Plannen/organiseren:Ikheballespullendieiknodighebbijme. 13.

Plannen/organiseren:Ikkanmijnwerkplannenenorganiseren. 14.

Plannen/organiseren:Ikkanprioriteitenstellen. 15.

Plannen/organiseren:Ikzorgervoordatikoptijdaanwezigben. 16.

Plannen/organiseren:Ikdoededingenopdeafgesprokentijden. 17.

b. Bespreekdebeoordelingvanditprojectmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.Alsjulliehetsameneenszijn, tekenenjulliebeidenvoorakkoord.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

2.56 Praktijktoets:Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvan maaltijden

Indezepraktijktoetslaatjeziendatjeeenmaaltijdkuntbereiden.Detoetskunjeuitvoerenopschool,opjestageofopjewerkplek.Jedoetdezepraktijktoetsindividueelofineengroep.Overlegmetjedocentwaarjedetoets doet.

Opdracht128 Praktijktoets

Werksituatie

Jebereidteeneenvoudigegezondemaaltijdvooreencliënt.

Voorbereiden

Bekijkdeleerdoelenvanditthema.Beantwoorddevragenhierna.Overlegwanneerjedezeopdrachtineengroep uitvoert.Sommigedingenverzinjezelf,waarbijjerekeninghoudtmetdesituatieopschool,jewerk-ofstageplek.

Opwelkewerkplekbenje?

Heeftjecliënteendieet?Waarmeemoetjerekening houden?

Welkeprotocollenmoetjetoepassen?

Welkematerialenenproductenhebjenodig?

Welkemaaltijdgajebereiden?

Welkebereidingswijzengajetoepassen?

Hoezorgjedatjemethodischwerkt?

Hoezorgjedatjehygiënischwerkt?

Moetjeietsrapporteren?Zoja,wat?

Verzamelwatjenodighebtenbereidjewerkvoor.Oefeneerst.Bekijkhetbeoordelingsformulier.Laatjijalles zienendoejealleswatervanjeverwachtwordt?

Uitvoeren

Alsjullievindendatjeerklaarvoorbent,danvoerjedepraktijktoetsuit.

Evalueren

Jedocentofpraktijkbegeleiderbeoordeeltje.Metjedocenten/ofjepraktijkbegeleiderhebjeeenevaluatiegesprek. Gebruikdaarbijhetbeoordelingsformulier.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Opdracht129 Beoordelingpraktijktoets

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelen

JehebtbasiskennisvanmethodischwerkenindesectorZorgenWelzijn. 1.

Jehebtbasiskennisvangezondevoeding. 2.

Jehebtbasiskennisvandeoverdrachtvangegevens. 3.

4.

Jekuntinformatieoverhetbereidenvanmaaltijdenuithetzorg-of ondersteuningsplanvandecliënthalen.

Jekuntgegevensoverdragenvanwerkzaamhedenaandirecteenindirectecollega’s. 5.

Jekuntdewensenvandecliëntinventariseren. 6.

Jehebtbasiskennisvanhetbereidenvanmaaltijden. 7.

8.

Jekunteenvoudigegerechtenen/ofdrankenbereiden.

Jebentinstaateengezondemaaltijdtebereidenvooreenofmeercliënten. 9.

Jekunteencliëntondersteunenbijhetbereidenvanmaaltijden. 10.

11.

12.

Jekuntdejuistematerialen,middelenenapparatuurverzamelen,klaarzettenen gebruiken.

Jekuntbasiskennisvanvoedingenlevensmiddelenbeheertoepassen.

Jehebtbasiskennisvanhygiëne/HACCP. 13.

Jekuntklantvriendelijkwerkenenjebentgastvrij. 14.

Beoordeeljezelf

b. Noemtweedingenwaaroverjetevredenbent.

1.

2.

c. Noemtweedingendiejedevolgendekeeranderszouwillendoen.

1.

2.

Opmerkingenvandedocentofpraktijkbegeleiderdiebeoordeelt d. TIP

e. TOP

f. Bespreekdebeoordelingvandezepraktijktoetsmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.Alsjulliehetsamen eenszijn,tekenenjulliebeidenvoorakkoord.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

2.57 Terugkijken

Opdracht130 Leerdoelen

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelenbereikthebt.Alsjenietalleleerdoelen volledigbereikthebt,geefdanaanopwelkemanierjeditalsnogkuntdoen.

b. Vuldebeoordelingin.

Leerdoelen

JehebtbasiskennisvanmethodischwerkenindesectorZorgenWelzijn. 1.

Jehebtbasiskennisvangezondevoeding. 2.

Jehebtbasiskennisvandeoverdrachtvangegevens. 3.

Jekuntinformatieoverhetbereidenvanmaaltijdenuithetzorg-of ondersteuningsplanvandecliënthalen. 4.

Jekuntgegevensoverdragenvanwerkzaamhedenaandirecteenindirectecollega’s. 5.

Jekuntdewensenvandecliëntinventariseren. 6.

Jehebtbasiskennisvanhetbereidenvanmaaltijden. 7.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Leerdoelen

Jekunteenvoudigegerechtenen/ofdrankenbereiden. 8.

Jebentinstaateengezondemaaltijdtebereidenvooreenofmeercliënten. 9.

Jekunteencliëntondersteunenbijhetbereidenvanmaaltijden. 10.

Jekuntdejuistematerialen,middelenenapparatuurverzamelen,klaarzettenen gebruiken. 11.

Jekuntbasiskennisvanvoedingenlevensmiddelenbeheertoepassen. 12.

Jehebtbasiskennisvanhygiëne/HACCP. 13.

Jekuntklantvriendelijkwerkenenjebentgastvrij. 14.

2.58 Begrippen

Allergie

Mensenmeteenallergiekunneneenbepaaldestofnietverdragen.

Balans

Evenwicht,allenoodzakelijkeonderdelenzijningelijkemateaanwezig.

Borstvoeding

Debabydrinktmelkuitdeborstvandemoeder.

Calorieën

Deeenheiddiedevoedingswaardevaneenproductaangeeft,dehoeveelheidenergiediejebinnenkrijgt.Vet bevatveelcalorieën.Groentebevatweinigcalorieën.

Coeliakie

Eenauto-immuunziektedieuitgeloktwordtdoordeinnamevangluten.

Consultatiebureau

Zorginstellingwaaroudersadviesencontroleskunnenkrijgenvoorhunkinderenvan0tot4jaar.

Diabetes

Ziektewaarbijhetlichaamdebloedsuikernietgoed(meer)kanregelen.

Eetprobleem

Iemandheeftmoeiteomeengezondenevenwichtigeetpatroonvoltehouden.

Eetstoornis

Iemandmeteeneetstoornishoudtzichdeheledagbezigmeteten.Normaalfunctionerenisonmogelijk.Een eetstoornisbedreigtdegezondheid.

Energie

Dekrachtdiehetlichaamnodigheeftomtekunnenfunctioneren.Jekrijgtenergievandecalorieëndiejeeet.

Evenwichtigeetpatroon

Zoetendatjeallenoodzakelijkevoedingsstoffenvoldoendebinnenkrijgt.

Fifo

Firstin,firstout:degoederendieheteerstindevoorraadkomen,moetenerheteerstuit.

Flesvoeding

Debabydrinktmelk,gemaaktvanmelkpoeder,uiteenflesje.

Gluten

Eenmengselvaneiwittendatvannaturevoorkomtinbepaaldegranen.

Glutensensitiviteit

Aandoeningwaarbijmensennahetetenvanproductenmetglutenklachtenhebben.

HACCP

Hygiënecodevoorvoeding.

Thema2 Ondersteunenbijvoedingenhetbereidenvanmaaltijden

Hygiëne

Zorgendatmensenomgevingzoschoonzijndatschadelijkebacteriënenschimmelsgeenkanskrijgenzichte ontwikkelen.

Ingrediënten

Voedingsmiddelendievoordesamenstellingvaneengerechtnodigzijn.

Lactose

Lactosewordtookwelmelksuikergenoemd.Hetiseensuikerdievoorkomtindemelkvanallezoogdieren.

Methodischwerken

Eenvastemaniervanhandelenmeteenbepaalddoel.

Observeren

Indezorgbetekentditiemandsgedragenfysiekeenmentalegezondheidgoedindegatenhouden,zodatjeop tijdmaatregelenkuntnemenalsdatnodigis.

Onverzadigdevetten

Vetinolieenvloeibarevetten,visennoten.Ditvetisbetervoormensendanverzadigdevetten.

Processen

Deontwikkelingwaarbijdeeneactiviteitvolgtopdevolgendeactiviteit.Jeeetenhetvoedselwordtomgezetin voedingsstoffen.Dezewordendoorjelichaamvervoerdendoendaarhunwerk.

Registreren

Vastleggenvangegevens,bijvoorbeeldineenzorgplanofcomputersysteem.

Soja

Eenvoedingsproductgemaaktuitdesojaboon.

Stofwisseling

Hetproceswaarbijallenoodzakelijkevoedingsstoffenuitdevoedingwordenopgenomenomhetlichaamgoed telatenfunctioneren.

Symptomen

Verschijnselwaaraanjekuntziendaterietsaandehandis.

TGT

Tegebruikentot.

THT

Tenminstehoudbaartot.

Vacumeren

Voedselzobehandelendatalleluchtuitdeverpakkinggezogenwordtenhetluchtdichtverpaktis.

Variatie

Afwisseling.

Verzadigdevetten

Vetindierlijkeproducten.Ditvetisnietgoedvoormensen.

Voedingsmiddel

Alleswatjeeetendrinktenwaarvoedingsstoffeninzitten.

Voedingsstoffen

Stoffendienodigzijnvoordelevensprocesseninhetlichaam.

Voedingssupplementen

Productenindevormvanpillen,poeders,druppels,capsulesofdrankjesenbedoeldalsaanvullingopdedagelijkse voeding.

Voedingswaarde

Deoptelsomvandeverschillendevoedingsstoffenineenvoedingsmiddel.

A

Allergie10

B

Balans22

Borstvoeding64

C

Calorieën23

Coeliakie55 Consultatiebureau64

D Diabetes23

E

Eetprobleem34 Energie16

Evenwichtigeetpatroon50

F Fifo82 Flesvoeding64

G

Gluten55 Glutensensitiviteit55

H HACCP81 Hygiëne71

I Ingrediënten10

L Lactose55

M

Methodischwerken10

O

Observeren35 Onverzadigdevetten16

P Proces15

R Registreren35

S

Soja55 Stofwisseling15 Symptoom34

T TGT81 THT81

V

Vacumeren98 Variatie22 Verzadigdvet16 Voedingsmiddel16 Voedingsstoffen10 Voedingssupplementen19 Voedingswaarde16