HZW profieldeel Thema 3

ANATOMIEENZIEKTELEER

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

ALLEEN TE GEBRUIKEN TER VOORBEREIDING

COLOFON

BoomBeroepsonderwijs

info@boomberoepsonderwijs.nl www.boomberoepsonderwijs.nl

Auteur(s):R.Prins

Inhoudelijkeredactie:D.Ariaens

Titel:ProfieldeelHelpendeZorg&Welzijn

ISBN:978-90-372-6683-2

1edruk/1eoplage

Bronvermelding:Bronvermelding:©VerbaalVisueleCommunicatieBV,PostersGoedinGesprek|zorgvoorbeter.nl.

Shutterstock:MinoSurkala,ElenaVah,SophiaTav,JohanUlkulahti,BertdeBoer.

©2024BoomBeroepsonderwijs|Boom

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetgesteldeuitzonderingenmagnietsuitdezeuitgaveworden verveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormof openigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeanderemanier,zonder voorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.

Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel 16hAuteurswetdientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht (www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvaneen(ofmeerdere)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbijvoorbeeldeen (digitale)leeromgevingofeenreaderinhetonderwijs(opgrondvanartikel16,Auteurswet1912)kanmenzich wendentotStichtingUitgeversorganisatievoorOnderwijslicenties(Postbus3060,2130KBHoofddorp, www.stichting-uvo.nl).

Deuitgeverheefternaargestreefddeauteursrechtenteregelenvolgensdewettelijkebepalingen.Degenendie desondanksmenenzekererechtentekunnendoengelden,kunnenzichalsnogtotdeuitgeverwenden.

Doorhetgebruikvandezeuitgaveverklaartukennistehebbengenomenvanenakkoordtegaanmetdespecifieke productvoorwaardenenalgemenevoorwaardenvanBoomBeroepsonderwijs,tevindenop www.boomberoepsonderwijs.nl.

VOORWOORD

AngerensteinDienstverleningiseencompleteserieleermiddelenvoorhetkwalificatiedossierDienstverlening 2024.AngerensteinDienstverleningbestaatuitleerwerkboekjesmetschrijflijnenwaarbijelkthemaeenwerkproces omvat.

Deleerwerkboekjeswordeninsetsgebundeld:

Niveau2

Basisdelen

Niveau2

Profielen

Dienstverlening

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

HelpendeZorgenWelzijn(HZW)

Medewerkersportenrecreatie

Medewerkerfacilitairedienstverlening

HOEWERKJEMETDITTHEMA?

Ditthemabestaatuit:

• Leerdoelen

Deleerdoelenstaanineenkadernadeinleiding.Jezietwatjemoetkunnenenkennen.Enjezietwaaropje beoordeeldwordttijdensdetheorie-enpraktijktoets.Aanheteindevanelkthemavindjeeenopdrachtwaarbij jeterugkijktopdeleerdoelen.

• thema-introductie:praktijkvoorbeeldeneeninleidendeopdracht

Tijdensdeintroductieinditthemamaakjeopdrachtenbijdeleerdoelen,hetpraktijkvoorbeeldenbijde inleidendeopdrachtaandehandvaneenfilmpje.Hetpraktijkvoorbeeldbestaatmeestaluiteensituatiewaar jetegenaankuntlopenindeberoepspraktijk.Hetzelfdegeldtvoordeinleidendeopdracht.

• vakkennis,opdrachtenenhetproject

Wanneerjedevakkennisleertendeopdrachtendoet,leerjeoverdeberoepspraktijkenoefenjeermee.Ieder themawordtafgeslotenmeteengroteopdracht:hetproject.Eenaantalopdrachtenkanineenportfolio wordenopgenomen,tenminstealsermeteenportfoliowordtgewerkt.

Dieopdrachtenherkenjeaan:

• praktijktoets,oefentoetseneindtoets

Opdrachtenwaarmeejeactiefaanhetwerkmoet, herkenjeaan:

Aanheteindevanelkthemavindjeeenpraktijktoets,eenoefentoetseneeneindtoets.Wanneerenwaarje dezetoetsenaflegt,overlegjemetdedocent.

• digitaleleeromgeving

Indedigitaleleeromgevingvindjeallerleilesmateriaal,zoalsfilmpjesentoetsen.Voordatjededigitale leeromgevingkuntgebruiken,moetjejelicentieactiveren:

– Overlegmetjedocentwelktypeaccountjegebruikt.

– Ganaarwww.boomberoepsonderwijs.nl/licentie.

– Bekijkdeinstructiefilmofleeshetstappenplan.

– Volgdestappen.

– Daarnakunjeaandeslag!

Opdrachtenwaarbijjededigitaleleeromgevingnodighebt,herkenjeaan:

Thema3 Anatomieenziekteleer

3.1 Anatomieenziekteleer

Inleiding

Ditthemagaatoververschillendeziektebeelden.Jijalshelpendehebtdagelijkstemakenmetcliëntendiezorg nodighebben.Hoemeerjeweetoververschillendeziektes,hoebeterjecliëntenkunthelpen.Ookziejij veranderingenbijcliënten,zoalsslechterlopenofverwardzijn,omdatjij(bijna)dagelijksbijhenkomt.Jeschakelt danjeleidinggevendein,zodatgekekenwordthoedecliënthetbestgeholpenkanworden.

Leerdoelen

1. Jehebtbasiskennisvanhetfunctionerenvanhetmenselijklichaam.

2. Jehebtbasiskennisvanveelvoorkomendeziektesbijouderecliëntenenbijkinderen.

3. Jehebtbasiskennisvanhetsignalerenvanveranderingenindegezondheidvancliënten.

4. Jekuntsignalenvanveranderingenindegezondheidvandecliëntherkennen.

Opdracht1 Voorbereiden

Bekijkdeleerdoelenhiervoor.Jezietwatjemoetkunnenenkennenalshetgaatomanatomieenziekteleer.En jezietwaaropjewordtbeoordeeldtijdensdetheorie-enpraktijktoets.

a. Welkleerdoellijktjouuitdagend?Waarom?

b. Waarziejetegenop?Waarom?

c. Welkeervaringenhebjealmetdezeleerdoelen?

d. Waardenkjedatjedezeleerdoelentegenkomtinjewerk?

Opdracht2 Vacature/praktijkvoorbeeld

Eenlangerleven.Maarookgezonder?

Nederlandersgenietentegenwoordigvaneenlangerleven,maarzijnweookgezondergeworden?Ditiseen complexevraagomtebeantwoorden.VolgensdeGroningsehoogleraarTrudyDehuelijktNederlandtekampen meteenalarmerendetoenamevandepressies.Zijzietditalseenheuseepidemie.Bovendienmelden gezondheidsfondsendatNederlandmiljoenenmensenmetchronischeaandoeningentelt.HetReumafonds bijvoorbeeldtelt2,3miljoenreumapatiënten,terwijlzowelhetHuidfondsalsdeMaagLeverDarmStichtinghun doelgroepopongeveertweemiljoenpatiëntenschatten.Ditdoetvermoedendatdegezondheidssituatiein Nederlandverslechtert.

Echter,erisookeenanderekantvanhetverhaal.Eendeelnemeraaneenonderzoekoveropvattingenrondom gezondheidbrachthettreffendonderwoorden:‘Gezondzijnbetekentjegezondvoelen,ongeachtofjeziekbent ofniet.’Ditstandpuntwordtdoorveelmensengedeeld.Gezondheidwordtnietalleengezienalsdeafwezigheid vanziekte,maareerderalsdefysiekeenmentalegesteldheidomdedingentekunnendoendiewegraagwillen doen.VanuitditperspectieflijktheteropdatdegezondheidvanNederlandersdelaatstejarennietperse verslechterdis.

Bron:RIVM, Van gezond naar beter,rapportVolksgezondheidToekomstVerkenning a. Bespreekdewoordendiejenietbegrijptofzoekzeop.

b. Waaromdenkjedatditpraktijkvoorbeeldbijditthemagekozenis?

c. Watleerjevanditpraktijkvoorbeeld?

Opdracht3 Voorbereidende/samenwerkingsopdracht

Vormtweetallen.Watwetenjulliealoverdeopbouwvanhetmenselijklichaam?

StappenplanEenmindmapmaken

Maakeenmindmapoverhetmenselijklichaam:

• PakeenA4’tjeenschrijfinhetmidden:‘Deopbouwvanhetmenselijklichaam’.

• Schrijfopeenapartvelpapieralleswaterinjeopkomtoverditonderwerp.

• Vergelijkjulliepapier.

• Bepaalsamenwatjeindemindmapzet.Zorgvooreengoedeordeningvanalleswatjeopschrijftentekent.

Een voorbeeld van een begin van een mindmap over de opbouw van het menselijk lichaam.

3.2 Deopbouwvanhetlichaam

Anatomie

Anatomiegaatoverdebouwenwerkingvanhetmenselijklichaam.Alshelpendehebjeeensignalerendetaak. Jijkomtvaakbijcliëntenthuisendaardoorziejijhetmeestalalserietsmetiemandis.Hetisdusbelangrijkdat jeweethoehetlichaamwerkt.Alleendankunjebeoordelenoferdaadwerkelijkietsaandehandismetiemand. Alshelpendemagjegeenmedischehandelingenverrichtenenontvangjealtijdinstructiesvanjeleidinggevende.

Deopbouwvanhetlichaam

Hetmenselijklichaamiseeningewikkeldemachine,dieaangestuurdwordtdoordehersenen,eensoortcomputer. Verschillendeonderdelenvanhetlichaamzorgenervoordatjebeweegt,kuntstaanenlopen,voedselverwerkt eningewikkeldetakenkuntdoen.Hetskelet,despieren,deorganenendezintuigenhebbenallemaalhuneigen taakinhetlichaam.

Opdracht4 Functieslichaam

Alsjebeweegt,danwerkenonderdelenvanjelichaamsamen. Beschrijfwatjeskelet,jespieren,jezintuigenenjehersenendoenalsjeloopt.

a. Skelet:

b. Spieren:

c. Zintuigen:

d. Hersenen:

3.3 Hetskelet

Eenanderwoordvoorskeletisgeraamte.Allebottensamenvormenhetskelet,zoalsdebotteninjearmenen benen,maarookdebottenvanjeribbenkast,jeruggenwervelsenjeschedel.Hetskeletvaneenvolwassenmens bestaatuitongeveer206botten.Alsjegeborenwordt,hebjemeerdan270botten.Enkelevandezebottengroeien aanelkaar,waardooreruiteindelijkongeveer206overblijven.Sommigemensenhebbenietsmeerofminder botten.Ditkomtdoordatnietallebottenzijnsamengegroeid.Bottenbestaanuitcompactenzwaarbotweefsel Hetweefselwordtsteedsvernieuwd.Daardoorishetookmogelijkdateenbotbreukgeneest.

Alstweebotteninjelichaamelkaarraken,danzithiereengewricht.Eengewrichtzorgtervoordatdebottenten opzichtvanelkaarkunnenbewegen.Denkaaneenknieofelleboog.Hetskeletzorgtvoorstevigheidvanhet menselijklichaam.Despierenzittenvastaanhetskelet.Veelorganeninhetlichaam,zoalsdehersenen,hethart endelongen,krijgenbeschermingvanhetskelet.

Eenprobleemvanbottenisdatzekunnenbreken.Misschienhebjeweleenseenarmofeenbeengebroken.Dan hebjezelfgemerktdateenbotweergoedaanelkaarkangroeien.Eenanderprobleemmetbotten,datvooral bijouderenvoorkomt,isbotontkalking.Wenoemenditookwelosteoporose.Desamenstellingvanhetbotis dannietgoedmeer.Hierdoorverliesthetstevigheid.Hetveroorzaaktpijnenbottenbrekenmakkelijker.

Het skelet.

Opdracht5 Hetskelet

a. Watzijndefunctiesvanhetskelet?

b. Watiseenanderenaamvoorhetskelet?

c. Noemdrieverschillendebotten.

d. Noemtweeproblemenofziektesdiemetdebottentemakenhebben.

Opdracht6 Weetjesoverhetskelet

Zoekopinternetnaardeantwoordenopdevragen.

a. Watishetkleinstebotjeinjelichaam?

b. Watishetgrootstebotinjelichaam?

c. Methoeveelbottenwordteenbabygeboren?Enwaaromhebbenvolwassenenminderbotten?

d. Welkebottenvormendewervelkolom?

e. Noemdebottenvandearmenenhanden.

f. Noemdebottenvandebenenenvoeten.

g. Welkebottenkoppelenhetbekkenaanelkaar?

h. Welkbotbeschermtdehersenen,deogenenhetbinnenoor?

i. Welkebottenbeschermendelongenenhethart?

3.4 Gewrichtenenhunfunctie

Degewrichtenzittenopdeplaatsenwaarbottenvanhetskeletelkaarraken.Zijzorgenervoordatdebottenten opzichtevanelkaarkunnenbewegen.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

De gewrichten.

Debottenineengewrichtwordenbijelkaargehoudendoordegewrichtsbanden.Dezebandenzijngemaaktvan heelsterkbindweefsel.Rondhetgewrichtzithetgewrichtskapsel.Ditgewrichtskapselzorgtvoorruimtevoorhet gewricht.Daarvormthetdunnegewrichtskussentjestussendebotten.Zokunnendebottengemakkelijkover elkaarschuiven.

Indemeestegewrichtenzijndeuiteindenvandiebottenbekleedmetkraakbeen Kraakbeenisstevigweefsel, maarhetisookelastisch.Hetzorgtvoorbeschermingvandebotten.Ookiskraakbeenbelangrijkvoorde glijbeweging.Bijgewrichtendiebeweeglijkzijn,zitereenlaagjevloeistofophetgewrichtomhetgoedtelaten werken.

Erzijnverschillendesoortengewrichten:

• kogelgewricht(zoalsindeheupofschouder)

Ditkanallekantenopbewegen.

• scharniergewricht(zoalsindeknieofinvingers)

Ditkanbuigenofstrekken.

• minderbeweeglijkegewrichten(zoalstussenderugwervels)

Erzitdaneensoorttaaikussentjetussendewervelsdatzorgtvoorstabiliteit.

Dezeproblemenkomenhetmeestvoorbijgewrichten:

• reuma

• jicht

• artrose.

Opdracht7 Bottentekenen

Tekendezebottenindetekening:

• schedel

• ruggengraat

• dijbeen

• middenhandsbeentje

• borstbeen.

Opdracht8 Gewrichten1

a. Waarvoorzorgendegewrichteninhetlichaam?

b. Noemdrievoorbeeldenvangewrichten.

c. Watishetverschiltusseneenkogelgewrichteneenscharniergewricht?

d. Noemdrieproblemenofziektesdiemetgewrichtentemakenhebben.

Opdracht9 Gewrichten2

Schrijfdenaambijdegewrichten.

Thema

3.5 Zenuwstelsel

Hetzenuwstelselstuurtinformatienaaralledelenvanjelichaam.Hetzorgtervoordatdeorganenwerken,dat jejespierenkuntbewegenendatjereageertopprikkels.Hetregeltdeaansturingvanalleprocesseninjelichaam.

Hetzenuwstelselbestaatuittweedelen:

1. hetcentralezenuwstelsel

Ditzijndehersenenenhetruggenmerg.Hetruggenmergzitaandebinnenkantvandewervelsvanderug.

2. hetperifeerzenuwstelsel,dezenuwbanen.

Ditzijndeuitlopersvanzenuweninhetlichaam.Totinhetpuntjevanjetongeninjetenenzittenzenuwen. Dezenuwenzorgenervoordatjeprikkelswaarneemt.Viadezenuwbaangaatereenberichtnaardehersenen. Dehersenenzorgenvooreenreactie.Ditgaatheelsnelenonbewust.

Wanneerjejeteenstoot,danvoeltjeteenditalspijn.Viaeenzenuwinjeteen,beenenruggenmergkomthet signaalvanpijnbinnenindehersenen.Dehersenenwetenwatjemoetdoen:jeteenterugtrekken.Jedoetdit daneigenlijkautomatisch.

Erzijnveelverschillendeaandoeningenaanhetzenuwstelsel,bijvoorbeeld:

• ziektevanParkinson

• beroerte(CVA)

• epilepsie

• multiplesclerose

• dementie

• spasticiteit.

Opdracht10 Zenuwstelsel

a. Uitwelkeonderdelenbestaathetzenuwstelsel?

b. Watregelthetzenuwstelsel?

c. Noemdrieaandoeningenofziektesaanhetzenuwstelsel.

Opdracht11 Pijnaanjevinger

Janbrandtzijnvinger.Leginjeeigenwoordenuitwaterinzijnlichaamgebeurt.

3.6 Dezintuigen

Metdezintuigenkunjevanalleswaarnemen.Debekendstezijnhetgezichtsvermogen(zien),hetgehoor(horen), detastzin(voelen),dereukzin(ruiken)endesmaakzin(proeven).Dezintuigengevenprikkelsdooraandehersenen. Dehersenenzorgendaarnavooreenreactie.

Jerijdteentunnel uit.

Zintuig

Gezichtsvermogen

Waarinhet lichaam?

Oog

Oor Gehoor Dedeurbelgaat.

Tastzin Jestaptopeen legoblokje.

Reukzin Jelooptlangsde viskraamopde markt.

Huid

Neus

Prikkel

Opeensveellicht

Geluid

Pijnonderjevoet

Luchtvan(gebakken) vis

Reactie

Jeknijptjeogen dicht.

Jestaatopendoet dedeuropen.

Jetrektjevoetsnel terug.

Jekoopteen gebakkenvisjeeneet hetop.

Wanneeriemandeenzintuigmist,dankunnenanderezintuigengedeeltelijkhetwerkovernemen.Iemanddie blindis,maaktmeergebruikvandetastzin(hetvoelen)enhetgehooromzijnwegtekunnenvinden.

Een blinde vrouw maakt gebruik van stemaansturing om haar smartphone te bedienen.

Thema3 Anatomieenziekteleer

Opdracht12 Prikkel

a. Bekijkdezestrip.

b. Welkzintuiggebruiktdepersoonindestrip?

c. Welkeprikkelkrijgthijbinnen?

d. Watgebeurterindehersenen?

Opdracht13 Zintuigen

a. Doedezeopdrachtmeteenmedestudent.Eénstudentkrijgteenblinddoekvoor.Deanderestudentleidtdeze studentvanpuntAnaarpuntB.

Bespreekmetelkaar:welkezintuigenhebjegebruiktbijdezeopdracht?Hoegingdat?

b. Eénstudentkrijgtoordopjesin.Zorgervoordathijechtnietskanhoren.Deanderestudentmaaktietsduidelijk.

Bespreekmetelkaar:welkezintuigenhebjegebruiktomjezelfduidelijktemaken?Ofomdeandertebegrijpen? Isdatgelukt?

c. Eénstudentkrijgteenblinddoekvoor.Deanderestudenthelptdezestudentomteproevenvanverschillende smaken.

Bespreekmetelkaar:hebjedesmakenherkenddooralleenteproeven?

3.7 Bloedsomloop,bouwenfunctievanhethart

Hethartiseengrotespier.Hetzorgtervoordathetbloeddoorhetlichaamstroomt.Erzijntweeverschillende bloedsomlopen:

• dekleinebloedsomloop

• degrotebloedsomloop

De bloedsomloop.

Indegrotebloedsomlooppompthetharthetzuurstofrijkebloednaaralledelenvanhetlichaam.Hiergeefthet bloedzuurstofenvoedingsstoffenaf.Hetbloedneemtvanafhierweerafvalstoffenmeeterugnaarhethart.Hier startdekleinebloedsomloop.

Indekleinebloedsomloopstromenzuurstofarmbloedenafvalstoffenvanuithetlichaamviahethartnaarde longendoordelongslagader.Indelongenneemthetbloednieuwezuurstofopengeefthetafvalstoffen,zoals kooldioxide,af.Vanafdelongenstroomthetbloedterugnaarhethart.Hierbegintdegrotebloedsomloopweer.

Dezeproblemenkomenhetmeestvoormetdebloedsomloopenhethart:

• aderverkalking(waardoordeaderendichtslibben)

• eenslechterwerkendhart(hartfalen)

• hartinfarct

Opdracht14 Bloedsomloop

a. Zetdewoordenopdegoedeplekindetekening.

Zuurstofarm

Hart

Longen

Zuurstofrijk

Grotebloedsomloop

Kleinebloedsomloop

b. Welkeproblemenkunnenzichvoordoenmetdebloedsomloopenhethart?

3.8 Hartslagenbloeddruk

Metdehartslagendebloeddrukkrijgjesignalenoveriemandsgezondheidstoestand.

Dehartslag

Dehartslag,hoevaakhethartklopt,kunjemetenaandepols.Ditheet‘depolsopnemen’.Eennormalehartslag inrustligttussende60en100slagenperminuut.Baby’shebbeneenhogerehartslag.Alsiemandbeweegt,gaat dehartslagomhoog.Wanneerdehartslaginrusthogerisdannormaal,dankanditwijzenopkoorts,problemen metdeademhalingofmethethart.

Debloeddruk

Metdebloeddrukmeetjededrukindeaderen.Zoweleenhogebloeddrukalseenlagebloeddrukkaneen symptoomzijnvan(ernstige)ziektes:

• Bijeentehogebloeddrukwordthethartteveelbelast,hetmoetharderwerkendangoedis.Ditkanleiden tothartfalen.Ookanderehartziektes,zoalshartritmestoornisseneneenhartinfarct,kunnenhetgevolgzijn vanhogebloeddruk.

• Eentelagebloeddrukisooknietgoed.Deweefselsvanhetlichaamkrijgenindatgevalnietgenoegzuurstof enwerkennietgoed.Eencliëntkanduizeligzijnofergvermoeid.

Debloeddrukwordtgemetenmeteenbandomdearmvandecliënt.Alshelpendehoefjedebloeddruknietop temeten.

meten. Pols opnemen.

Opdracht15 Polsenbloeddruk

a. Vuldetabelin.

Polsopnemen

Watwordtgemeten?

Waarwordtditgemeten?

Meetdehelpendedit?

Bloeddrukmeten

Bloeddruk

b. Waarkaneensnellepolsslagopwijzen?

c. Watiseennormalepolsslag?

d. Watkaneengevolgzijnvaneenhogebloeddruk?

3.9 Ademhalingsorganenenhunfunctie

Wanneerjeinademt,komterluchtdoordeneusofdemondviadeluchtpijpindelongenterecht.Delongenzijn geenholleruimte.Debinnenkantvandelongeniseensoortspons.Hierlooptdeingeademdeluchtdoorheen. Zuurstofwordthierinhetbloedopgenomen.Andersomkomenafvalstoffenuithetbloed,zoalskooldioxide,in delongenterecht.Diestoffenademjeuit.

Deneusharenhalenstofdeeltjesuitdeadem.Hetneusslijmvlieshoudtookkleinerestofdeeltjestegen.Fijnere deeltjeskunnenverderkomenindelongen:dezewordendaaropgenomendoorhetlongslijmvlies.

Deademhalingwordtgeregelddoordehersenen.Ditgebeurtautomatisch:jehoefthiernietzelfovernatedenken. Injeslaap,ofalsjebewusteloosbent,ademjeookgewoondoor.Bijhetinademenenuitademengebruikje verschillendespieren.Jemaaktjeborstholtegroterenluchtstroomtnaarbinnen.Bijhetuitademenmaakjede borstholteweerkleiner,deluchtstroomtnaarbuiten.Eengezondevolwasseneademttwaalftotvijftienkeerper minuut.

Dezeproblemenenaandoeningenmetademhalingsorganenkomenhetmeestvoor:

• verkoudheidmetslijmenhoesten

• ontstekingvandeluchtwegen,zoalsbronchitisoflongontsteking

• COPD

• astma.

De luchtpijp en de longen.

Opdracht16 Ademhalingsorganen

a. Welkestofneemthetbloedopindelongen?

b. Welkestofgeefthetbloedafindelongen?

c. Welkorgaanstuurtdeademhaling?

d. Welkeproblemenkunnenzichvoordoenmetdelongen?

Opdracht17 Stof

Jebentaanhetwerkineenhuiswaarveelstofis.Hoehoudthetlichaamdestofdeeltjestegenbijhetinademen?

3.10 Despijsvertering

Despijsverteringzorgtervoordatvoedselverteerdwordtinhetlichaam.Ditgebeurtinenkeleorganen,dieelk huneigenfunctiehebben.Bijelkaarnoemjedithetspijsverteringskanaal.

Mond

Hetvoedselkomthetlichaambinnenindemond.Methetgebitwordthetvoedselkleinergemaakt.Hetspeeksel indemondzorgtervoordathetvoedselwordtbewerkt.Hetvoedsel,bijvoorbeeldeenboterham,wordtomgezet invoedingsstoffen,dielaterinhetbloedopgenomenworden.

Slokdarm

Deslokdarmisdewegtussendemondendemaag.

Maag

Demaagmaalthetetenverderfijn.

Darmen

Hetvoedselkomthiernaindetwaalfvingerigedarm,dedunneendedikkedarm.Devoedingsstoffenwordenhier verderbewerktenkomendaarnainhetbloedterecht.Onderanderedesappenuitdealvleesklierdoenhierhun werk.

Endeldarm

Nietallestoffenuithetvoedselwordenopgenomen.Deafvalstoffenverzamelenzichindeendeldarm.

Anus

Viadeanusverlatendeafvalstoffenalsontlastinghetlichaam.

Dewegvanhetvoedselduurtnormaal24tot48uur.

Het spijsverteringskanaal.

Klachten

Inhetprocesvandespijsverteringkomendezeklachtenhetmeestvoor:

• maagzuur

• diarree

• obstipatie(verstopping).

Opdracht18 Spijsvertering

a. Sleepdewoordennaardejuisteplek.

Maag

Alvleesklier

Anus

Slokdarm

Dikkedarm

Speekselklieren

Dunnedarm

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Thema3 Anatomieenziekteleer

b. Waarzittendevolgendeproblemenmetdespijsvertering?Sleepdewoordennaardejuisteplek.

Obstipatie

Diarree

Maagzuur

c. Kenjezelfnogandereproblemenmetdespijsvertering?Zetzeinjetekening.

3.11 Glucoseregelinginhetlichaam

Glucoseiseenvandebelangrijkstebrandstoffenvoorhetlichaam.Glucoseiseenvormvansuikerenzitvooral invoedingsmiddelendiekoolhydratenbevatten,zoalsfruit,brood,aardappelen,pastaensuiker.

Glucosewordtindedunnedarmdoorhetbloedopgenomen.Ditgaatviaeeningewikkeld(chemisch)proces, waarbijglucosewordtomgezetnaarstoffendiemakkelijkinhetlichaamkunnenwordenopgenomen.Bijdit chemischeprocesisinsulinenodig.Eengezondlichaammaaktzelfinsulineaan.Ditgebeurtindealvleesklier, eenkleinorgaanlinksachterindebuikholte.

Diabetesmellitusiseenaandoeningwaarbijdeaanmaakvandeinsulineinhetlichaamnietgoedofhelemaal nietwerkt.Hierdoorkaniemanddeglucosenietgoedopnemen.Alsdecliëntinsulineinneemt(viaeentabletof eeninjectie),kanhetlichaamtochaanvoldoendevoedingsstoffenkomen.

Materialen om insuline te spuiten.

Opdracht19 Glucose

a. Legineigenwoordenuithoeglucoseinhetlichaamwordtopgenomen.

b. Watiseenveelvoorkomendeziektewanneerdeopnamevanglucoseinhetlichaamnietgoedwerkt?

c. Noemdrievoedingsmiddelendieglucosebevatten.

3.12 Plaatsenfunctieuitscheiding

Jelichaamscheidtopverschillendeplekkenafvalstoffenuit.Ditmoetgebeurenomdatjedeafvalstoffenniet nodighebt.Sommigeafvalstoffenkunnenzelfstotproblemenleidenalszetelanginhetlichaamblijven,zoals kooldioxideindelongen.

Deuitscheidingvanafvalstoffeninhetlichaamgebeurtdoor:

• uitademingvankooldioxideviadelongen

• zweetviadehuidendezweetklieren

• urineviadenierenendeblaas

• ontlastingvanuitdedarmen.

Problemendiekunnenvoorkomenbijdeuitscheidingzijn:

• ontstekingenvanblaasennieren

• verstoppingofdiarree

• ontstekingenvandelongen

• teveelofteweinigtranspireren(zweten).

Uitscheidingsplaatsen.

Opdracht20 Zweten

Filmpje-Hoekomthetdatzweetstinkt?

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Waaromstinktzweet?

Opdracht21 Uitscheiding

a. Geefaanwaaruitscheidingplaatsvindtinhetlichaam.

b. Watkanergebeurenalsafvalstoffentelanginhetlichaamblijven?

3.13 Dehuid

Dehuidishetgrootsteorgaanvanhetlichaamenookeenheelbelangrijkorgaan.Wanneeriemand20%vanhet huidoppervlakverbrandt,danisdezepersooninlevensgevaar.

Defunctiesvandehuidzijn:

• beschermingtegenkou,hitte,zonnestraling

• beschermingtegenuv-licht

• ontvangenvanpijnprikkels

• beschermingtegendruk,stotenenschaven

• uitingvaninfecties

• verliesvanvochtenwarmte

• vervoervanstoffen

• deproductievanvitamineD(onderinvloedvanzonlicht)voordeopbouwvandebottenendewerkingvan spierenenhetimmuunsysteem

• zuurstofopname

• zintuigen:tastenenvoelen

• communicatie:kleurenvandehuid(blozen,angst,kippenvel).

Opdracht22 Huidenfuncties

a. Noemdefunctiesvandehuid.

b. Watbetekenendezesituaties?

• Vochtdruppelsopdehuid:

• Kippenvel:

• Roodheidvandehuid:

• Eenwondje:

c. Welkevitaminewordtgeproduceerdonderinvloedvanzonlicht?

d. Waaromisdezevitaminebelangrijkvoorhetlichaam?

Door te zweten voert het lichaam via de huid warmte af.

3.14 Functievandelymfeklieren

Lymfeklierenzittenopveelplaatseninhetlichaam.Misschienhebjeweleensgemerktdatjeeenopgezette lymfeklierhebtnaeenverkoudheid.Delymfeklierenindekaakofindehalskunnendanopzetten.Hetgeefteen vervelendgevoel,datmeestalnaeenpaardagenweerverdwijnt.Lymfeklierenvindjeookindeliesendeoksels.

Het lymfestelsel.

Delymfeklierenzijneensoortzuiveringsstations.Zeverwijderenafvalstoffenuithetlichaam.Vandaardatzewat opgezetkunnenzijnbijbijvoorbeeldeeninfectie.Mensenmakenzichsnelzorgenalszebijzichzelfeenopgezette lymfekliervinden.Zedenkendanalgauwaaneenvormvankanker.Meestaliseenopgezettelymfekliereengevolg vaneeninfectie.Heefteencliëntlangeretijdeenopgezettelymfeklier,danishetverstandigdittelaten onderzoeken.

Opdracht23 Lymfeklieren

a. Watdoeteenlymfeklier?

b. Opwelkeplekkeninhetlichaamkunjemakkelijkopgezettelymfeklierenzienofvoelen?

c. Waardoorkaneenlymfeklieropgezetraken?

3.15 Lichaamstemperatuur

Denormalelichaamstemperatuurisbijdemeestemensentussende36,5°Cen37,5°C,metalsgemiddelde37 °C.Jetemperatuurkantijdensdedagveranderen.Meestalisdetemperatuurindeochtendwatlagerenloopt dieindeloopvandedagietsop.Benjeergactief,danlooptdetemperatuurookietsop.Dezedaaltalsjeweer totrustkomt.Daarnaastzijnerverschillenvanmenstotmens.Deeenkanaltijdeenrelatieflagetemperatuur hebbenendeandereenhoge.

Inhetzorgplanvandecliëntstaatbeschrevenwatde‘normale’temperatuurvandecliëntis.Tussende37,5°C en38°Cisersprakevanverhoging.Iemandheeftkoortsalsdelichaamstemperatuur38°Cofhogeris.Wanneer dekoortshogerwordtdan40of41°C,kanerschadeinhetlichaamoptreden.Hetisdusbelangrijkomde temperatuurgoedindegatentehouden.Alsdelichaamstemperatuurlagerisdan35°C,spreekjevanonderkoeling.

De lichaamstemperatuur meet je met een thermometer.

Opdracht24 Temperatuur1

SchrijfindetabeldewaardeningradenCelsius.

Toestandvancliënt

Onderkoeling

Normaletemperatuur

Verhoging

Koorts

Opdracht25 Temperatuur2

GradenCelsius

VanochtendwerkjebijmevrouwAslan.Wanneerjebinnenkomt,merkjedatmevrouwzichzorgenmaakt.Ze verteltdatzehaartemperatuurheeftopgenomen.Dezewas36,7°C,terwijldiegisteravond37,4°Cwas.

Maakjijjezorgen?Legjeantwoorduit.

Opdracht26 Onderdelenvanhetlichaam

Welkeonderdelenvanhetlichaamzieje?Koppelhetjuistenummeraanéénvandevolgendewoorden.Kiesuit: spijsvertering – bloedsomloop – huid – skelet – zenuwstelsel – spieren.

3.16 Ziekteleer

Injewerkalshelpendekunjebijcliëntenveelverschillendeziektestegenkomen.Hetishandigalsjeietsweet vandemeestvoorkomendeziektesendesymptomendiedaarbijhoren.

Watisjerolalshelpendebijziekecliënten?

Hebjeinjedagelijkswerkvragenoverdeziekteofmaakjejezorgenoverdecliënt,danneemjealtijdcontactop metjeleidinggevende.Inoverlegkanercontactgezochtwordenmeteenarts.

Opdracht27 Hulpbijhetlopen

JekomtvierkeerindeweekbijmeneerRutjes.Jeletaltijdgoedopveranderingen.Opeendagziejedathijveel slechterlooptdandedagervoor.

WelkestappenmoetenerallemaalgezetwordenzodatmeneerRutjeshulpkrijgtbijhetlopen?

3.17 Osteoporose

Osteoporoseiseenaandoeningvandebotten.Eenanderenaamisbotontkalking.Desterktevandebottenneemt afmethetouderworden.Bijvrouwenontstaatosteoporosedoordaterveranderingenzijnindehormonenvanaf deovergang.Bijmannenkomthetnahet70ejaarvoor.Mensenmetosteoporosehebbensnellereenbotbreuk, vooralaandepols,wervelofheup.Debreukhersteltooklastiger.Eenandereklachtisingezakterugwervels, waardooreenkrommerugontstaat.Organenkomendanindeknel,zoalsdedarm,deblaasofdelongen.Inhet laatstegevalwordencliëntenbenauwd.Hetgebeurtmaarzeldendatmensenpijnhebbendoorbotontkalking, maaringezakterugwervelskunnenwelpijnklachtenofuitvalsverschijnselengeven.Vaakheefteencliëntmet osteoporosemoeitemetbewegen.

Bijosteoporoseishetbelangrijkdatcliënteninbewegingblijven.Botbelastendeactiviteitenzoalswandelenzijn belangrijk,wantdaarmeehoudtdecliëntdebottensterk.Daarnaastprobeerjetevoorkomendatiemandiets breektdoorbijvoorbeeldeenval.Oefeningenwaarbijdespierensterkerworden,kunnenhierbijhelpen.Jouw rolishetstimulerenvandecliëntomtebewegen.Ookvraagjealtijdgoedwateencliëntwelofnietzelfkanbij deverzorging.

Bot zonder en met osteoporose.

Opdracht28 Osteoporose

a. Watisosteoporose?

b. Watiseenanderwoordvoorosteoporose?

c. Waarhebbenmensenmetosteoporoseveellastvan?

d. Watdoejealshelpendebijdeverzorgingvancliëntenmetosteoporose?

3.18 Reuma

Reumaiseenverzamelnaamvoorchronischeaandoeningenaangewrichten,spierenenpezen.Iedereenkan reumakrijgen,ookkinderenenjongeren.

Demeestvoorkomendevormenzijn:

• artrose

Hetkraakbeenindegewrichtenisverslechterd.

• ontstekingsreuma

Doorontstekingeninhetlichaamrakengewrichtenbeschadigd.

• wekedelenreuma

Aandoeningenaandespieren,banden,pezenenhetkapselvandegewrichten.

Mensenmetreumahebbenlastvanpijnenstijfheidingewrichtenofspieren.Hierdoorisbewegenmoeilijk.Dit kanleidentotbeperkingeninhetdagelijksleven.Ookzijnmensenvaakvermoeid.Bijeencliëntdielastheeftvan pijnenstijfheidkaneenwarmedoucheverlichtinggeven.Bijontstekingenkanjuisteenkoudeijspakkingopde gewrichtenhelpen.Probeereencliëntdiemoeisenpijnheefttochtemotiverenominbewegingteblijven. Uiteindelijkzaldecliënthiermeerbaatbijhebben.Omdatdeklachtenvanreumazowisselendzijn,moetjeals helpendegoedincontactzijnmetdecliënt.Deenedagkaniemandzichheelandersvoelendandedagerna.

Deoorzaakvanreumaisnietbekend.Omgevingsfactorenzoalsrokenenovergewichtkunneneenrolspelen.Bij sommigevormenvanreumaspeelterfelijkheideenrol.Ineenfamiliekomtreumadanvakervoor.Debehandeling vanreumaisgerichtophetverminderenvandegevolgen,zoalspijnenstijfheid.

Reuma geeft pijnklachten in spieren, pezen en gewrichten.

Opdracht29 Reuma

a. Watisreuma?

b. Waarhebbenmensenmetreumalastvan?

c. Noemdrieverschillendevormenvanreuma.

d. Watkunjealshelpendedoenomdeklachtenbijreumateverlichten?

e. ‘Mensenmetreumahebbengoedeenslechtedagen.’Watbetekentdit?

3.19 Herseninfarctenhersenbloeding

Eenherseninfarctenhersenbloedingzijnaandoeningenindehersenen.Bijdezeaandoeningenisdebloedtoevoer indehersenenverstoord.Omdatdehersenenhetlichaamaansturen,kunnendezeziektesernstigegevolgen hebben.Vaakwordendezeziekteseen‘beroerte’genoemd.EriseenverschiltusseneenTIAeneenCVA.

BijeenTIAzijndeverschijnselenvandeberoertebinnen24uurweg.Durendeverschijnselenlangerdan24uur, dannoemjeheteenCVA.Welkeverschijnselenerzijn,hangtafvandeplekindehersenenwaarhetprobleem zichvoordoet.

VerschijnselendievaakvoorkomenbijeenCVAzijn:

• verlammingvanéénhelftvanhetlichaam

• geheugenstoornissen

• afasie(problemenmetdespraak)

• epileptischeaanvallen

• spasticiteit

• gedragsverandering.

Alshelpendekrijgjevaakpasnadathetalgebeurdis,temakenmeteencliëntdieditheeftmeegemaakt.Decliënt verblijftdanopeenrevalidatieafdelingofineenverpleeghuis.Watjemoetweten,isdateenberoerteeen ingrijpendegebeurtenisisvoordecliëntenvoordefamilie.Cliëntenkunnenzichbijvoorbeeldheelandersgaan gedragendoorveranderingenindehersenen.

Mond,spraak,arm.Beroerte-alarm!

Hetkangebeurendatjeeencliënt(metandereziektebeelden)verzorgtenhetvermoedenhebtdathijeenberoerte heeft.Omditvasttekunnenstellen,doejedemond-spraak-armtest.Bijeenberoerteishetergbelangrijkdatde cliëntzosnelmogelijkbehandeldwordt.Jeneemtdirectcontactopmetjeleidinggevende.Snelherkennenis vanbelang.

Demond-spraak-armtestwerktalsvolgt:

• mond

Vraagdepersoonomzijntandentelatenzien.Checkofdemondscheefstaatofdateenmondhoeknaar benedenhangt.

• spraak

Laatdepersooneenzinuitsprekenomtehorenofzijnspraakverwardis.Vraagaandepersoon(ofomstanders) oferveranderingenzijnbijhetspreken,zoalsonverstaanbaarzijnofmoeitemethetspreken.

• arm

Vraagdepersoonombeidearmentegelijkertijdhorizontaalnaarvorentestrekkenenomdebinnenzijdevan dehandennaarboventedraaien.Letopofeenarmwegzakt.

Zijndereactiesvandecliëntbijeenvandeeerstedrietestjesnietgoed,schakeldandirecthulpin.Onthoud wanneeriemandsklachtenzijnbegonnen.Ditisbelangrijkvoordelaterebehandeling.

Opdracht30 Beroerte,CVAenTIA

a. Leguitwateenberoerteis.

b. LeguitwateenCVAis.

c. LeguitwateenTIAis.

d. Watkunjedoenmetdemond-spraak-armtest?

e. Welkeverschijnselenkaneencliëntblijvendhebbennaeenberoerte?

Opdracht31 Mond-spraak-armtest

Doedezeopdrachtmeteenmedestudent.

a. Oefendemond-spraak-armtest.Deeenspeeltdehelpendeengeeftinstructiesaandeander.Wisseldaarna vanrol.

b. Watgingergoed?

c. Watvondjelastig?

Opdracht32 Persoonlijkheidsverandering

JekomtregelmatigbijdeheerDeBruin.HijheeftpasgeledeneenCVAgehad.Alsjevandaagbinnenkomt,iszijn dochterSimoneerook.Jemaakteenpraatjemethaar.Zijverteltdatzezo’nmoeiteheeftmethaarvadersinds hetCVA.Hijkanzomaarbooswordenenzittegenwoordigvaakteklagen.

LegaanSimoneuitwateraandehandis.

3.20 Epilepsie

Deverschillendedelenvandehersenenwerkensamenomhetlichaamoptimaaltelatenfunctioneren.Deze hersendelencommunicerenmetelkaardoormiddelvanelektrischesignalen.Bijmensenmetepilepsieisdeze communicatiesomsverstoord.Hierdoorkunnenerkortsluitingenindehersenenoptreden,watresulteertin epileptischeaanvallen.Tijdenszo’naanvalverliestdepersoontijdelijkhetbewustzijn.Ditkanmildzijn,waarbij iemandevenafweziglijkt(petitmal).Hetkanookernstigerzijn,waarbijdepersoonopdegrondvalten ongecontroleerdebewegingenmaakt(grandmal).

Epilepsiekanaangeborenzijn,maarhetkanookontstaannahersenletsel,bijvoorbeeldnaeenongeluk,een hersenontstekingofeenhersentumor.Totophedenisergeengenezingvoorepilepsie.Patiëntenkrijgenmedicatie voorgeschrevenomhetaantalaanvallenteverminderen.

Soortenaanvallenbijepilepsie

Petitmal(absences)

Watishet?

Hoelangduurthet?

Verschijnselen

• Korteafwezigheid

• Enkelesecondentotenkeleminuten

• Evenafwezig,even‘ernietbij’

• Somsernstigermetspiertrekkingen

Grandmal

• Groteaanval,iemandisbuiten bewustzijn

• Nietlangerdantienminuten

• Buitenbewustzijn

• Spierkramp

• Schokkenvanarmen,benenenhoofd

• Mogelijkeverstoringvandeademhaling

• Schuimopdemond

• Mogelijkincontinent

Watdoejeals helpende?

Grandmal Petitmal(absences)

• Metnamezorgendatdecliëntzichniet bezeert

• Kijknaardetijd

• Voorkomdatdecliëntzichbezeert

• Zorgvoorhulp

• Voerinstructiesuitvolgenszorgplan

Wanneerjeerbijbentalsiemandeenaanvalkrijgt,zorgerdanvoordatiemandzichnietkanbezeren.Laatde persoonrustigliggen,houddebewegingenniettegen.Voorkomverwonding,doormeubelsaandekanttezetten. Eencliëntmetepilepsieheeftmeestaleenepilepsieprotocolinhetzorgplan.Zorgdatjehiervanopdehoogte bent.Belangrijkisdatjebijeenaanvalweetwanneerdezeisbegonnen.Kijkdusdirectopjehorlogeoftelefoon ennoteerdetijd.Bepaaldehandelingen,zoalsmedicatietoedienen,moetengebeurennaeenaantalminutenna hetbeginvandeaanval.Demedicatiedienjijniettoe.Welishetbelangrijkdatjedetijdnoteert.

Opdracht33 Epilepsie

a. Watisepilepsie?

b. Watvoorklachtenkunnenmensenmetepilepsiehebben?

c. Komtepilepsiealleenbijouderenvoor?Legjeantwoorduit.

d. Hoemoetjehandelenwanneeriemandeenepilepsieaanvalheeft?Noemdriepunten.

Opdracht34 Epileptischeaanval

Filmpje-Tonisch-clonischeaanval

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Welkesymptomenzieenhoorje?

c. Watdoejealsiemandeengrandmalheeft?

3.21 DeziektevanParkinson

DeziektevanParkinsoniseenhersenziektewaarbijdezenuwcellenlangzaamafsterven.Hierdoorwerkende verbindingenindehersenenmindergoed.Eencliëntmetdezeziektekrijgtmoeitemetbewegen.Debewegingen wordenlangzamerenzienerstaruit.Ookkunnenmensenlastvantrillingenkrijgen.Meestalzijnerookklachten metspraak,slikkenenkauwen.Deziektekomthetmeestvoorbijouderen.Vaaktredendeverschijnselenaan éénkantvanhetlichaamop.Sommigemensenhebbeneenverstardevorm.Danheeftiemandgeentrillingen, maarjuisteenstrakgezicht(pokerface).

Ineenkleinaantalgevallenisdeziekteerfelijk.Inanderegevallenligtdeoorzaakinveroudering,bepaalde infectiesofomgevingsfactoren,invloedenvanbuitenaf.Uitwetenschappelijkonderzoekblijktdatpesticiden, oplosmiddelenenluchtverontreinigingparkinsonkunnenveroorzaken.DeziektevanParkinsonisprogressief Ditwilzeggendateencliëntsteedsmeerklachtenkrijgt.Ookkandestemmingvaneencliëntveranderen.

Neemdetijdvoordecliëntenweesgeduldig.Blijfproberenhemtebetrekkenbijdedagelijksehandelingenen motiveerhemomookaananderevormenvanbewegingtedoen,zoalszwemmenofwandelen.Wanneerbewegen moeilijkerwordt,kaneenrollatoreengoedhulpmiddelzijn.

Hulpmiddelen bij het eten voor iemand met de ziekte van Parkinson.

Opdracht35 ZiektevanParkinson1

a. WatisdeziektevanParkinson?

b. Watzijndeverschijnselen?

c. WaarmoetjealshelpenderekeningmeehoudenbijdeverzorgingvaneencliëntmetdeziektevanParkinson?

d. DeziektevanParkinsonisprogressief.Watbetekentdit?

Opdracht36 ZiektevanParkinson2

Geefindetekeningaanwaterinhetlichaamvandecliëntgebeurtbijdezeziekte.

3.22 Hartinfarct

Bijeenhartinfarctkrijgthetharttijdelijknietgenoegbloedtoegevoerd.Meestaliseenhartinfarcteengevolgvan eenverstoppingindekransslagaders.Dezeverstoppingontstaatdoordatdeeltjesaandewandvandekransslagader blijvenplakkenenzichophopen.Ditzijnbijvoorbeeldontstekingscellen,cholesterolofvetdeeltjes.Ditnoemen weslagaderverkalking.

Eenhartinfarctkanleidentothartfalen.Geefteencliëntaandathijzwarepijnheeftachterhetborstbeenofeen uitstralendepijnnaaranderedelenvanhetlichaam,zoalseenarmofdebuik?Neemdandirectcontactopmet jeleidinggevende.Vaakgaandesymptomensamenmetalgeheelberoerdvoelen,zweten,bleekheid,misselijkheid enbraken.Bijeenacutehartaanvalishetbelangrijkdatdebetrokkenezosnelmogelijkineenziekenhuisgedotterd wordt.Hierdoorzaldeschadezokleinmogelijkzijn.

Oorzakenvaneenhartinfarctzijnerfelijkeaanleg,leefstijl,leeftijd,suikerziekte,hogebloeddrukeneenhoog cholesterol.

Vooriemanddieeenhartinfarctheeftgehad,iseenregelmatigeengezondeleefstijlbelangrijk.Gezondevoeding, voldoendebewegingeneenregelmatiglevenhorenbijeengezondeleefstijl,netalsstoppenmetrokenenweinig alcoholgebruiken.Alshelpendestimuleerjeeencliëntbijeengezondeleefstijl,maarjemaghemnietsontzeggen.

Jemagzeggendatnietrokengezonderzouzijn,maarjemageencliëntgeensigaretverbieden.

Verstopping ontstaat doordat deeltjes aan de wand van de kransslagader blijven plakken.

Opdracht37 Hartinfarct

a. Watiseenhartinfarct?

b. Welkesymptomenkunnenwijzenopeenhartinfarct?

c. Watkunnenoorzakenzijnvaneenhartinfarct?

Opdracht38 Gezondeleefstijl

a. Hoekunjezorgenvooreengezondeleefstijl?

b. Kijknaarjeeigenleefstijl.Welkcijfergeefjedezeleefstijl?Legjeantwoorduit.

c. Vindjehetbelangrijkomeengezondeleefstijltehebben?Legjeantwoorduit.

d. Hebjealshelpendeeenvoorbeeldfunctiemetjouwleefstijl?Waaromwelofniet?

e. Welkvoorbeeldgeefjijaancliënten?Legjeantwoorduit.

3.23 Hartfalen

Bijhartfalenfunctioneerthethartnietgoedmeer.Hetlukthethartnietmeergoedomgenoegzuurstofrijkbloed rondtepompendoorhetlichaam.Hierdoorfunctioneertdecliëntminder.Hijheeftminderenergieenkanminder. Hartfaleniseenchronischeaandoening.Eensymptoomvanhartfaleniskortademigheid.Mensendieveellast hebbenvanhartfalenzijnzelfsalszijzittenofliggenkortademig.Zijkrijgenhiervoorvaakfysiotherapie.

Vaakvindencliëntenmethartfaleneendampende,warmebadkamerbijhetdouchennietfijn.Overlegdanook goedmetdecliëntwathijprettigvindt.

Opdracht39 Hartfalen

a. Watgebeurterinhetlichaambijhartfalen?

b. Waarkaneencliëntmethartfalenlastvanhebben?

3.24 Afwijkendeademhaling

Alshelpendekunjetemakenkrijgenmeteencliëntmeteenvreemdeofafwijkendeademhaling.Omdatjijde cliëntregelmatigzietenmeemaakt,valteenandereademhalingjouop.Jeoverlegtmetjeleidinggevendewat jemoetdoenalsjeeenandereademhalingbijeencliëntopmerkt.Inoverleg,ofopbasisvandeinstructieinhet zorgplan,observeerjedeademhalingvandecliënt.

Soortademhaling

Cheynestokesademhaling

Apneuenslaapapneu

Snurken

Hyperventilatie

Wheezing

Reutelendeademhaling

Watneemjewaar?

Diepeensnelle ademhaling,afgewisseld meteenoppervlakkige ademhalingenkorte momentenvan ademstilstand

Eentijdelijke ademhalingsstilstandvan minimaal10seconden

Snurken

Teveelademhalen

Watdoejealshelpende?

Directhulpinschakelen

Fluitendgeluidbij ademhaling,benauwdheid

Benauwdheid

Verderonderzoeknodig doorartsof verpleegkundige

Hulpinschakelenbij snurkendeademhaling overdag

Rustcreëren,dooreen rietjelatenademhalenom deademhalingte vertragen,hulpvragen

Cliëntrechtoplatenzitten

Cliëntrechtoplatenzitten

Achtergrond

Ernstigesituatie,bij hersentumor,overdosisen wanneeriemandstervend is

Verschillendeoorzaken

Snurkendeademhaling overdagduidtop benauwdheid

Kanafvalstoffennietkwijt

Vormvanastma

Cliëntkanzelfnietgoed ophoesten,ademtdoor slijmheen

Opdracht40 Afwijkendeademhalingen

Filmpje-Cheyne-stokesademhaling

Filmpje-Apneu

Filmpje-Hyperventilatie

Filmpje-Wheezing

Filmpje-Reutelendeademhaling

a. Bekijkdefilmpjes.

b. Kijkenluisternaardeverschillendevoorbeeldenvanademhalingen.Hebjezelfweleenseenvandeze ademhalingengezienofgehoord?Leguitinwelkesituatiedatwas.

3.25 Astma

Astmaiseenchronischeontstekingsziektevandeluchtwegen.Mensenmetastmahebbenlastvanbenauwdheid, kortademigheid,hoestenofeenpiependeademhaling.

Bijeenaanvalvernauwendeluchtwegenzich.Ditmerkjeaandecliëntdoordezesymptomen:

• neusvleugelsdiemeebewegenmetdeademhaling

• hoorbaarenzichtbaarmoeitemetdeademhaling

• opgetrokkenschouders

• algeheelslechtvoelen.

Luchtweg zonder (links) en met (rechts) astma.

Bijeenastma-aanvalvolgjealtijddeinstructiesvanjeleidinggevendeofvaneenarts.Probeeromdecliëntrustig tehouden.Stressenheftigeemotieskunnendeaanvalverergeren.Laatdecliëntzittenofstaanindehouding diehijzelfprettigvindt.Vraaghemofhijhetgoedvindtdatjeknellendekledinglosmaakt.Hetverschiltvan persoontotpersoonhoeveellastiemandheeftvanastma.Erisgeengeneesmiddelvoor,weliserietstedoen aandesymptomen.

Wanneeriemandallergischreageertophuisdierenofhuisstofmijt,dankanervoorgezorgdwordendatdepersoon hierminderofnietmeermeeinaanrakingkomt.Daarnaastzijnermedicijnenomdeluchtwegenbetertelaten functioneren.

Medicijnen die je voor je astma gebruikt, neem je in met een inhalator.

Opdracht41 Astma

a. Watisastma?

b. Waarhebbenmensenmetastmalastvan?

c. Hoekunjeeenastma-aanvalherkennen?

d. Watkunjedoenbijeenastma-aanval?

3.26 COPD

COPDiseenafkortingvaneenEngelseterm:ChronicObstructivePulmonaryDisease.InhetNederlandsbetekent dit:eenchronischelongziektemeteenaanhoudendeblokkadeindelongen.Hetiseenverzamelnaamvoor aandoeningenaandelongen.Eenvandieaandoeningenischronischebronchitis Hierbijzijndebronchiënsteeds ontstoken.Debronchiënzijndevertakkingenvandeluchtpijpnaardelongen.Doordezeontstekingwordter veelslijmgeproduceerd.Ditzorgtervoordatdelongenmindergoedfunctioneren.Bijlongemfyseemzijnde longblaasjesbeschadigd.Derekisuitdelongblaasjes,waardoorzesteedsslechterfunctioneren.

Thema3 Anatomieenziekteleer

COPDisniettegenezen.Erzijnantibioticaominfectiestebestrijden,ofanderemedicijnenomhetophoesten makkelijkertemaken.Belangrijkisdaarnaastomdeleefstijlaantepassen,bijvoorbeeldtestoppenmetroken. Ookkunjedeademspierentrainenincombinatiemetbewegingstherapie.WanneeriemandmetCOPDallergisch is,bijvoorbeeldvoorhuisdierenofvoorhuisstofmijt,danishetgoedomaanrakinghiermeetevermijden.

HebjealshelpendetemakenmeteencliëntmetCOPD,houderdanrekeningmeedatdecliëntkortademigen benauwdkanzijn.Overleggoedwathijkanenwatprettigis.Stimuleerdecliëntbijeengezondeleefstijl.

Opdracht42 COPD

a. WatisCOPD?

b. WaarhebbenmensenmetCOPDlastvan?

c. KanCOPDgenezen?ja/nee

Opdracht43 LeefstijlenCOPD

JeverzorgteencliëntmetCOPD.Geefdrieadviezenwaarmeedecliëntzijnleefstijlkanverbeteren.

3.27 Diabetesmellitus

Wanneereencliëntdiabetesmellitusheeft,werktdeaanmaakvaninsulineinzijnlichaamnietgoed.Hierdoor wordenvoedingsstoffennietgoedinhetlichaamopgenomenenblijftdebloedsuikerspiegelnietoppeil.Erzijn meerderesoortendiabetes,zoals:

• diabetestype1

Hierbijmaakthetlichaamzelfgeeninsuline(meer)aan.

• diabetestype2

Dealvleeskliermaaktteweiniginsulineaanofdeinsulinewerktnietmeergoed.Dezevormkomtvoorbij ouderenenmensenmetovergewicht.

Zwangerschapsdiabetesiseenvormdievoorkomtbijsommigezwangerevrouwen.

Diabetesheetofficieeldiabetesmellitus.Vaakwordthetsuikerziektegenoemd.Symptomenvandiabeteskunnen zijn:veeldorst,vaakmoetenplassen,eendrogemond,heelmoezijn,slechterzienenslechtgenezendewondjes.

Hypoenhyper

Wanneereencliëntdiabetesheeft,kanhijlastkrijgenvaneenhypoofeenhyper:

• Bijeenhypoisdebloedsuikerspiegeltelaag.

• Bijeenhyperisdebloedsuikerspiegeltehoog.

Zoweleenhypoalseenhyperkanproblemeninhetlichaamveroorzaken.Daaromishetbelangrijkdatjebeide herkent.

Eenhypoherkenjedoor:

• wisselendhumeur

• bleekheid

• moeheid

• zweten

• hoofdpijn

• slechtzien

• duizeligheid

• honger

• beven.

Eenhypogaatoveralsdecliëntsnelietszoetseetofdrinkt,bijvoorbeelddruivensuiker.Vooriemandmetdiabetes ishetdusbelangrijkomaltijdzoietsbijzichtehebben.Eenhypokanleidentotflauwvallenofeencoma.Hetis dusvanbelangomditoptijdteherkennen.

Eenhyperherkenjedoor:

• moeheid

• slaperigzijn

• ergedorst,dienietovergaatdoortedrinken

• vaakplassen

• drogetong

• algeheelslechtvoelen.

Bijeenhyperkanhethelpenomdecliëntveeltelatendrinken,zodathijveelgaatplassen.Hierdoorraakthijhet teveelaansuikerinhetbloedkwijt.Ooklichamelijkeinspanningkanhetteveelaansuikerverlagen.Alseenhyper ergerwordt,kaneencliëntflauwvallenofzelfsincomaraken.

Aandachtspuntenhelpendebijdiabetes

Vermoedjeeenhypoofhyperbijeencliënt?Neemdanaltijdcontactopmetjeleidinggevende.Trefjedecliënt bewusteloosaan,beldandirect112endaarnajeleidinggevende.Alshelpendemoetjeobserverenensignaleren. Hetisbelangrijkomtewetenwaarjebijdecliëntmetdiabetesopmoetletten.Ditleesjeinhetzorgplan.Inhet algemeenhoudjeheteetpatroonendealgemenegezondheidstoestandindegaten.Jevraagtbijvoorbeeldof decliëntalontbetenheeft.

Mensenmetdiabeteshebbenvaakeenwatslechteredoorbloeding.Ookgevendezenuwenpijnprikkelsminder goeddoor.Hierdoorvoelenzijmindergoeddaterwondjeszijn,bijvoorbeeldaandevoeten.Doordeslechte doorbloedinggenezendewondjesookslecht.Alshelpendeletjebijeencliëntgoedophetontstaanendegenezing vanwondjes.

Opdracht44 Diabetesmellitus

a. Leginjeeigenwoordenuitwatdiabetesmellitusis.

b. Watzijndetweemeestvoorkomendetypendiabetes?Leguitwatzeinhouden.

c. Watiseenanderenaamvoordiabetes?

d. Waarmoeteencliëntmetdiabetesopletten?

e. Watiseenhypo?Hoeherkenjedie?

f. Watkunjealshelpendedoenbijeenhypo?

g. Watiseenhyper?Hoeherkenjedie?

h. Watmoetjealshelpendedoenbijeenhyper?

i. Watisvangrootbelangvoordeleefwijzevaneencliëntmetdiabetes?

j. Waarletjealshelpendeopbijeencliëntmetdiabetes?

3.28 Decubitus

Decubitusishetontstaanvanwondenalsgevolgvanvoortdurendedrukopeenweefsel.Ditkanvoorkomenbij eencliëntdielangduriginbedligtofveelineenrolstoelzit.Hetontstaatookdoorhetlangetijdetenvanslechte voeding.Hierdoorisdehuidmindergoedgevoedenkandehuidmindergoedtegendruk.Decubituswordtook doorligplekgenoemd.Hetkomtvooralvooropplaatsenwaarhetbotweefselvrijdichttegendehuidaanzit.Dit isbijvoorbeeldbijdestuit,hielen,ellebogen,schouderbladen,heupen,enkels,knieënofhetachterhoofd.Omdat decubitusernstigisenlangkanduren,ishetbelangrijkomhetzoveelmogelijktevoorkomen.Alshelpendezie jebijdeverzorgingvaneencliëntdehuid.Weesalertopdecubitus.

Decubitus bij de stuit.

Stadiavandecubitus

Erzijnverschillendestadiavandecubitus:

• stadium1

Eriseenrodeplekopdehuid.Drukjemetdevingeropdeplek,danverdwijntderoodheidniet.

• stadium2

Erisnusprakevaneenblaardiemetbloederigvochtisgevuld.Ookkunnenerdrogezwerenontstaan.Indit stadiumisdebovenstelaagvandehuidaangetast.

• stadium3

Dehuidisafgestorven.Hierbijisookvaakhetonderhuidsevetweefselaangetast.Hetafgestorvenhuidweefsel isgeelofzwart.

• stadium4

Inditstadiumisdedecubitusverdernaarbinnengedrongen.Spierweefselszijnnuookaangetast.Erzijnzeer diepewondenontstaan.Somszijndezenietdirectzichtbaar.Hetismogelijkdateenwondeenholteis,een soortgatindehuid.

Stadia van decubitus.

Debehandelingvandecubitus

Debehandelingvandecubitusbestaatuithetbehandelenvandeplekken.Ditzijnverpleegkundigehandelingen. Debehandelingverschiltperfasevandecubitus.Daarnaastblijfjeobserveren.Erkunnennieuweplekkenontstaan ofdebestaandeplek,dieeerstfase1is,ontwikkeltzichnaareenfase2.

Decubitusvoorkomen

Decubitusontstaatdusonderanderedoordatiemandstilligtofweinigbeweegt.Jekuntdecubitusvoorkomen doordezetipstoetepassen:

• Zorgdateencliëntregelmatigbewegingheeft,verligtofverzit.

• Zorgdatdehuidschoonis.

• Inspecteerelkedagdehuid.

• Voorkomplooienindeonderlaag(kledingenonderlakeninbedofrolstoel).

• Laateencliëntdielangdurigzitopeendrukverlagendkussenzitten.

• Houddecliëntactief.

• Zorgdatdecliëntvoldoendeengezondeetendrinkt.

• Letgoedopdeinformatieinhetzorgplanenrapporteernauwkeurig.

Opdracht45 Begripdecubitus

a. Watisdecubitus?

b. Hoewordtdecubitusookgenoemd?

c. Wiehebbenvooralkansopdecubitus?

Opdracht46 Decubitusvoorkomen

Geefvijftipsomdecubitustevoorkomenbijeencliënt.

Thema3 Anatomieenziekteleer

Opdracht47 Anti-decubitusmatras

Zoekopinternetnaarinformatieoveranti-decubitusmatrassen.Ofganaareenthuiszorgwinkelindebuurt.Zoek uitwaterbijzonderisaandezematrassen.Waaromwerktditbijdecubitus?Watzijndekostenvaneendergelijk matras?

MaakvandegegevensdiejeverzamelteeninformatiekaartvanA4-formaat.

3.29 Smetten

Smettenvandehuidisdeverzamelnaamvoorhuiduitslagopplaatsenwaardehuidtegenanderehuidaan schuurt.Dehuidwordtallereerstgeïrriteerdenpijnlijk.Wanneererverdergeenbehandelingplaatsvindt,kande huidbeschadigdrakenendaarnagaanontsteken.Smettenzijnhetgevolgvandecombinatievanvocht,warmte enwrijving.

Smetplek in een huidplooi.

Stadiasmetten

Eerstontstaanerrodeenwitteplekken.Dehuidispijnlijkenjeukt,enkanonsmakelijkruiken.Rondomderode plekkenontstaateenschilferrand.Omdegrootsteplekontstaanlaterkleinereplekken.

Bekendeplekkenvoorsmettenzijn:

• onderdeborsten

• indeliezen

• indeoksels

• indenavel

• achterdeoren

• indebilnaad

• bijdegeslachtsdelen.

Tipsomsmettentevoorkomen:

• Maakallehuidplooiendagelijksschoonengoeddroog.

• Draagkatoenenkleding.Dezeneemtvochtop.

• Maakbijbaby’sdehuidplooienbijdebeentjesschoonbijelkeverschoning.

• Beschermdehuidmetzinkzalf.Hierdoorkomtereenbeschermendelaagopdehuidenkandezezichherstellen. Alshelpendegebruikjealleenzinkzalfalsditinjeinstructiesstaat.

Behandelingvansmetplekken

Afhankelijkvanhetstadiumvanhetsmettenkaneenartseenbehandelingmetzalfvoorschrijven.

Opdracht48 Smetten1

a. Hoeontstaansmetplekken?

b. Hoeherkenjesmetplekken?

c. Watisdebehandelingvansmetplekken?

d. Hoekunjesmetplekkenvoorkomen?

Opdracht49 Smetten2

Zoekopinternetfoto’svansmetplekken.Beschrijfwaardesmetplekkenzitten.Welkesymptomenzieje?

Opdracht50 Decubitusensmetten

a. Leginjeeigenwoordenuitwathetverschilistussendecubitusensmetten.

b. Tekendeplekkenophetlichaamwaardecubitusveelvoorkomt.

c. Tekendeplekophetlichaamwaarsmetplekkenhetsnelstontstaan.

3.30 Eczeem

Eczeemiseenverzamelnaamvoorallerleiaandoeningenvandehuid.Erbestaanveelverschillendevormenvan eczeem.Eczeemuitzichvaakdoorjeukaandehuid.Ookkunnenroodheid,schilfering,bultenenblaasjes voorkomen.

• Constitutioneeleczeemiseenhuidaandoeningdieindeaanlegzit.Hetkomtvoorbijbaby’senjongekinderen, maarookbijvolwassenen.Hetuitzichonderanderedoorplekkenindeelleboogplooienenknieholtes.

• Eenanderevormisallergischcontacteczeem.Eenvoorbeeldhiervaniseennikkelallergie.

• Ookisereenvormvaneczeemdievaakvoorkomtbijmensenmeteenbepaaldberoep,bijvoorbeeld kapperseczeem.Ditkomtvaakdoorhetwerkenmetchemischestoffen.

Debehandelingvaneczeemisermeestalopgerichtomdesymptomenzoalsjeukenplekjesopdehuidte behandelen.Omdateczeemvaakindeaanlegzit,ishetnietmogelijkomhethelemaalwegtenemen.Eczeemis nietbesmettelijk.Vraaginjewerkalshelpendeaandecliëntwelkeproductenhijgebruiktbijdedagelijkse verzorging.Hetisbelangrijkomdehuiddagelijksteverzorgen,ookalisditmisschienpijnlijk.

Eczeem.

Opdracht51 Eczeem

a. Watiseczeem?

b. Watzijnverschijnselenvaneczeem?

c. Iseczeembesmettelijk? ja/nee

d. Hoekunjealshelpenderekeninghoudenmeteczeembijdeverzorgingvaneencliënt?

3.31 Micro-organismen

Eenmicro-organismekunjemethetbloteoognietzien.Voorbeeldenvanmicro-organismenzijnbacteriën, virussenenschimmels.Micro-organismenzittenoveral,bijvoorbeeldopeentafel,opjekledingenjehanden. Bacteriënenschimmelsdoenveelgoedwerk,maarsommigesoortenkunnenookziektesveroorzaken.

Bacteriën

Veelbacteriëndoenhunwerkindedarmen.Zehelpenhierbijdeomzettingvanvoedingsstoffennaarstoffendie decellenopkunnennemen.

Ziektesdiedoorbacteriënveroorzaaktkunnenworden,zijnbijvoorbeeld:cholera(ernstigediarree),kinkhoest, legionellaentetanus.

Virussen

Bacteriën kun je niet met het blote oog zien.

Eenanderevormvaneenziekteverwekkeriseenvirus Eenvirusisnogveelkleinerdaneenbacterie.Vanvirussen isnietbekenddatzijietsnuttigskunnendoen.Welkunnenzeziektesveroorzaken.Verkoudheden,griep, kinderziektes,aidsenebolawordenvaakveroorzaaktdooreenvirus.

Schimmels

Schimmelskomenveelvoorindenatuur.Eenvoorbeeldvaneenschimmeldiegoedwerkvooronsdoet,isde gistdiehetbroodlaatrijzen.Erzijnmaareenpaarschimmelsdieproblemenofziektesvoordemensopleveren. Vaakkomeninfectiesmetschimmelsvooraandeoppervlakte,zoalsdehuid.Voorbeeldenzijn:spruw(indemond vaneenbaby),kalknagels,vaginaleschimmelinfectiesenzwemmerseczeem.

Kalknagels.

Thema3 Anatomieenziekteleer

Bestrijdingvanmicro-organismen

Hetisgoedomeerstteachterhalenofeenziektedooreenbacterie,virusofschimmelisveroorzaakt.Eenarts onderzoektdit.Eenhersenvliesontstekingkandooreenbacterieofdooreenviruskomen.Debehandelingkan daaromverschillendzijn.

Antibioticabestrijdenbacteriën.Voorschimmelinfectieszijnerschimmeldodendemiddelen.Virussenzijnveel moeilijkertebestrijden.Erzijnwelmedicijnenomdegevolgenvaneenvirusteverminderen.

Micro-organismenkomenoveralvoorenvaakdoenzeookgoedwerk.Maaralsiemandminderweerstandheeft, zaldezepersooneerderziekwordendooreenmicro-organisme.Ouderemensen,mensenmeteenchronische ziekteofkleinebaby’shebbenbijvoorbeeldminderweerstand.Zokanhetgebeurendatdeenepersoonieder griepjedatrondgaat,meekrijgtendeandereniet.Ookeenperiodewaariniemandhersteltvaneenziekteof operatieisvaakeenperiodemetminderweerstand.Iemandwordtdanmakkelijkerziek.

Opdracht52 Micro-organismen

a. Maakeenmindmapovermicro-organismen.

b. Zijnallemicro-organismenslechtvoordemens? ja/nee

c. Leguithoehetkomtdatdeenepersoonsnellerziekwordtdandeandere.

3.32 Besmetting,infectieenontsteking

Jekomtdagelijksinaanrakingmetmicro-organismen.Jewordterlangnietaltijdziekvan.Alsjeziektekiemen bijjedraagt,maardiehebbenzichnognietvermenigvuldigdofzijnnognietherkenddoorhetafweersysteem, danbenjebesmet.Eenbesmettinghoeftdusnietteleidentoteenziekte.Zijndeziektekiemenbinnengedrongen inhetlichaamenzijnzezichaanhetvermenigvuldigen?Danhebjeeeninfectie.Ookdithoeftnogniettebetekenen datjeziekwordt.

Eenontstekingiseenreactievanhetlichaamoplichaamsvreemdestoffenofdebeschadigingvanweefsel.Bij eenontstekinggaathetlichaamaandeslagomdeziektekiemenopteruimen.Ontstekingenzijnerinsoorten enmaten.Hetkangaanomeenpukkelofeenontstokenwondjevandehuid,maarookomeenblaas-of longontsteking,waardooriemandechtziekwordt.Reumaisookeenvormvaneenontsteking.

Deincubatietijdisdetijdtussendebesmettingenhetdaadwerkelijkziekworden.Somsisditeenpaaruur,soms enkeledagenofmeerdaneenweek.Bijeenbuikgriepisditbijvoorbeeldééntotdriedagen.Deincubatietijdvan hepatitisCkanoplopentot26weken.

Een blaasontsteking kan veel pijn veroorzaken en gevaarlijk zijn als de ontsteking in de nieren komt.

Opdracht53 Besmetting,infectieenontsteking

a. Wordjealtijdziekvaneenbesmettingmetbacteriën?Legjeantwoorduit.

b. Hoehetendemiddelendiejekrijgtomeenbesmettingmetbacteriëntebestrijden?

c. Hoewordteenbesmettingmetschimmelsbestreden?

d. Schrijfindetabelbijiedermicro-organismetweevoorbeeldenvanziektesdieerdoorkunnenontstaan.

Soortbesmetting

Bacterie

Virus

Schimmel

Voorbeeld

Thema3 Anatomieenziekteleer

3.33 Griep(influenza)

Griepofinfluenzaiseenziektediedoorhetinfluenzaviruswordtveroorzaakt.Veelmensenzeggenbijeenjaarlijkse flinkeverkoudheidindewinterdatzijgriephebben.Maarbijeenechtegriepbenjebehoorlijkziek.Kenmerkende symptomenzijn:koorts,hoofdpijn,hoesten,snotteren,keelpijnenspierpijn.Erzijnverschillendesoortengriep. Overhetalgemeengaatgriepvanzelfover.Welkunnenmedicijnenzoalspijnstillers,hoestdrankenneusdruppels helpentegendeverschijnselen.

Griepiseenbesmettelijkeziekte.Wanneeriemanddiebesmetis,praat,hoestofniest,kangriepzichverspreiden. Ditgebeurtvaakinruimteswaarveelmensenbijelkaarzijn,bijvoorbeeldinhetopenbaarvervoer,opschoolof ophetwerk.Goedehygiënekanbesmettingvoorkomen.Goedhandenwassenisbelangrijk!

Mensenmeteenzwakkeregezondheidlopenextragezondheidsrisico’salszegriepkrijgen.Zijkunnenzichlaten vaccinerenmeteengriepprik,waardoorzebeschermdzijntegenhetgriepvirus.Risicogroepenzijn:mensenboven de60jaar,mensendieeenhartinfarcthebbengehad,mensenmetastma,diabetesofinhetalgemeenmeteen verminderdeafweer.Mensendieindezorgenverplegingwerkenkunnenviahunwerkgevervaakeengriepprik krijgen.

Griep of influenza.

Opdracht54 Influenza

a. Watisinfluenza?

b. Isinfluenzahetzelfdealseenflinkeverkoudheid? ja/nee

c. Welkeverschijnselenheefteencliëntmetinfluenza?

d. Wielopenextrarisicoalszegriepkrijgen?

e. Hoekangriepofinfluenzazichverspreiden?

f. Watisbelangrijkvoorjeeigenhygiënealsjewerktmeteencliëntmetinfluenza?

Opdracht55 Hoesthygiëne

Website-Dokterhoe

Meteengoedehoesthygiëneprobeerjezoveelmogelijkbesmettingviahoestentevoorkomen.

a. Bekijkdewebsite.

b. Watvindjedenuttigstetips?

c. Geefzelfnogtweetips.

3.34 Maag-darminfecties

Eenmaag-darminfectieisdeverzamelnaamvoorinfectiesdievoorkomeninhetmaag-darmkanaal.Vaakiser sprakevandiarree,brakenenmaagpijn.Zo’ninfectiekanveroorzaaktwordendoorbacteriën,virussenof parasieten.Ookkaniemandlastkrijgenvanzijnmaagofdarmendoorbestanddelenvanvoedsel.

Eenbekendevormis‘buikloop’of‘buikgriep’.Iemandverliestdandoordiarreeenbrakenveelvochten voedingsstoffeninkortetijd.Buikgriepkanontstaandooreenslechtehygiënebijhetklaarmakenvanvoedsel. Bijvoorbeelddoorbedorvenofnietgoedverwarmdvoedsel.

Uitdroging

Hetgevaarbijeenmaag-darminfectieziterindatiemanduitdroogt.Inkortetijdverliesthijveelvochten voedingsstoffen.Hetiszaakomeencliëntmetdiarreedaaromgoedindegatentehouden.Overhetalgemeen gaatdeinfectievanzelfover.Ookishetbelangrijkdatdepersoonvochtbinnenkrijgt,bijvoorbeeldwater,slappe theeenbouillon.Erzijnmedicijnenomdewerkingvandedarmenteremmen.

Bijernstigeuitdrogingwordtcliëntinhetziekenhuisopgenomenenkrijgthijvochtviaeeninfuustoegediend. Uitdrogingvaneencliëntherkenjeallereerstaandorst.Eenbelangrijkandersymptoomisdatdehuidminder goedterugveert.Alsjeaandehuidvandehandeenbeetjetrektmetjewijsvingerenduim,danhoortdezenormaal

Thema3 Anatomieenziekteleer

directterugteveren.Bijiemandmetuitdrogingziejedatdehuidnietterugveert,maarblijftstaan.Eencliënt voeltzichoverhetalgemeenberoerd,deogenliggenvaakwatdieperenhetbewustzijnisverlaagd(iemandis verwardofversuft).Ziejedezesymptomen,neemdancontactopmetjeleidinggevende.

Iemand met diarree moet goed drinken om uitdroging te voorkomen.

Hygiënebijmaag-darminfecties

Controleer of de huid goed terugveert.

Maag-darminfectieszijnbesmettelijk.Zorgvooreengoedehygiënenadetoiletgang.Nogbeterishet–alser meerderetoilettenzijn–omdeziekepersooneenandertoilettelatengebruikendandeanderemenseninhuis. Ookhieriseengoedehandhygiënebelangrijk.Bijbesmettelijkeziektes,zoalseenmaag-darminfectie,moetje handelenvolgenseenprotocol‘besmetverplegen’.Hierinzijnextramaatregelenopgenomen:cliëntenworden bijvoorbeeldopapartekamersverzorgdenerzijnextrahygiënemaatregelenomverderebesmettingente voorkomen.

Opdracht56 Maag-darminfecties

a. Watiseenmaag-darminfectie?

b. Watzijndeverschijnselenvaneenmaag-darminfectie?

c. Hoeherkenjeuitdrogingbijeencliënt?

d. Noemmaatregelenvoordehygiënewanneerjewerktbijeencliëntmeteenmaag-darminfectie.

3.35 Dementie

Alshelpendekomjeinhetdagelijkswerkvaakinaanrakingmetmensenmetdementie.Somsisdateenbeginnende dementie,alseencliëntinzijneigenomgevingwoont.Hetkanookzijndatjeineenspecialeinstellingmet dementerendenkomttewerken.

Watisdementie?

Dementieiseenverzamelnaamvooraandoeningenvandehersenen.Hetkomtvooralvooroplatereleeftijd.Toch zijnerookvormenvandementiedieoptredenbijjongemensen.Dementieiseenprogressieveziekte.Hetwordt dussteedserger.Dementieisnogniettegenezen.Erwordtveelonderzoekgedaannaardeoorzaken.Welkunnen degevolgenvandeziektegeremdwordenmettherapie,trainingenmedicijnen.

Erzijnverschillendevormenvandementie.DebekendsteisdeziektevanAlzheimer.Bijdezevormwerktde overdrachtvansignalenindehersenennietmeer.Eenanderevormisvasculairedementie.Dezevormontstaat doorschadeaandebloedvatenindehersenen.Ditgebeurtonderanderedoorherseninfarcten(CVA),TIA’sof diabetes.

Kenmerken

Demeestkenmerkendeverschijnselenvandementiezijn:

• geheugenstoornissen

Dezezijnerinvelesoortenenmaten.Eencliëntweetnietmeerwaarhijis,weetdedagvandeweeknietmeer, ofhetseizoen.Bijernstigevormenherkenthijzijnfamilienietmeer.

• desoriëntatie

Decliëntweetnietmeerwaarhijis.

• oordeels-enkritiekstoornissen

Decliëntkaneensituatienietmeergoedinschatten.

• afasie(spraak/taal)

Decliëntkannietmeerhetjuistewoordbijeenvoorwerpnoemen.

• apraxie

Decliëntheeftmoeitemetalledaagsehandelingen.Hijstaatbijvoorbeeldmetdetandenborstelindehand, maarweetnietmeerwathijmoetdoen.

• agnosie

Decliëntkanprikkelsnietmeeromzettenindejuistesignalen.Zoruiktdecliëntweleenetensgeur,maarhij kannietmeerreagerenmetaantafelgaan.Of:eencliëntruiktwelbrand,maarreageerthiernietop.Of:een cliëntvoeltwelongemakinzijnlichaam(bijvoorbeeldeenblaasontsteking),maarverteltditniet.

• gedragsstoornissen

Eencliëntgedraagtzichandersdanvroeger.Eencliëntmetdementietoontbijvoorbeeldveelminderinitiatief.

• stemmingsstoornissen

Eencliëntheeftanderestemmingendannormaal.

Opdracht57 Dementie

Leguitwaaromhetwoorddementieindeparaplustaat.

Opdracht58 Watisdementie?

a. Omschrijfinjeeigenwoordenwatdementieis.

b. Welkevormenvandementiezijner?Noemerdrie.

c. Watisdemeestvoorkomendevormvandementie?

Opdracht59 Dementienaderbekeken

Zoekopinternetantwoordenopdevragen.

a. Isdementietegenezen? ja/nee

b. Opwelkemanierwordtdementienumeestalbehandeld?

c. Watishetdoelvandezebehandeling?

d. Waaromkomenersteedsmeermensenmetdementie?

Opdracht60 Kenmerkenvandementie

Welkkenmerkvandementieherkenjeindevolgendesituatiesinhetgedragvandecliënt?

Hetismiddenindewinter.MeneerDenizgaatnaarbuitenzondereenjasaantedoen.

a. Welkkenmerkvandementieherkenje?

Middeninhetboskomenwandelaarseenouderevrouwtegen.Zezegtdatzealsmaardoorisgelopen,maarhaar huisnietmeerkanvinden.

b. Welkkenmerkvandementieherkenje?

Hetisdrieuur’snachts.MevrouwHuismanstaatopenmaaktontbijtklaar.

c. Welkkenmerkvandementieherkenje?

MevrouwDeBruinheeftdeklerenvoorhaarmanklaargelegd.NahetdouchenstaatmeneerDeBruinbijdekleren dieopdestoelliggen,maarweethijnietwathijmoetdoen.

d. Welkkenmerkvandementieherkenje?

MevrouwAgostinoheeftbijhetkokenmoeiteomdetermenbijalleingrediëntenenhetkeukengereitenoemen.

e. Welkkenmerkvandementieherkenje?

3.36 Fasenvandementie

Als gevolg van dementie herkent de cliënt zijn naasten soms niet meer.

Dementieverlooptinverschillendefasen.

Dementiefase1:hetvoorstadium

Indezefasezijnerproblemenmethetgeheugen.Iemandvergeetietswatnetisgebeurdofweetnietmeer waaroverhijheeftgepraat.Ookzijnmensentragervanbegripenwordthetvoorhenmoeilijkerombeslissingen tenemen.Hetislogischdatditnietzosnelherkendwordt,wantiedereenisweleensvergeetachtig.

Dementiefase2:hetbeginstadium

Indezefasewordtiemandsteedsvakervergeetachtig.Ookveranderthetgedrageenkleinbeetje.Indezefaseis hetlastigomtebepalenofhetomouderdomsklachtengaatofwellichtomdementie.

Dementiefase3:hetmiddenstadium

Inhetmiddenstadiumwordendeproblemenuitdevorigefasenernstiger.Iemandheeftgeenideemeervandag ennacht.Belangrijkegebeurtenissen–ookuithetverleden–wordennietmeeronthouden.Indezefaseontstaan ookproblemenmetdeveiligheid.Hierdoorkaniemandnietlangerzelfstandigwonen.

Dementiefase4:heteindstadium

Ineindstadiumishetspraakvermogenverslechterdenkaniemandnietmeerzelfstandiglopenofzitten.Decliënt ligtheledagenopbedenherkentooknaastefamilievaaknietmeer.Ertredenreflexenopzoalswedievanbaby’s kennen;bijvoorbeeldeengrijp-ofzuigreflex.Decliëntisincontinentenkannietmeervoorzichzelfzorgen.

Dementieheeftuiteindelijkdedoodtotgevolg.

Opdracht61 Fasendementie

a. Maakeenoverzichtvandefasenvandementieendekenmerkendieerbijhoren.

Fase

Symptomen

b. Inwelkefasekaneencliëntmetdementiemeestalnietmeeropzichzelfwonen?Legdituit.

Opdracht62 Dementieenomgeving

Filmpje-Dementiehebjenietalleen

a. Bekijkhetfilmpje.

b. Watbetekentdementievoordecliëntenvoordemensenomhemheen?Beschrijfdesituatie.

3.37 Benaderingswijzendementerenden

Erzijnverschillendemanierenommetmensenmetdementieomtegaan.Bijhetvoor-enbeginstadiumvan dementiebenjeervooralopgerichtommensenzolangmogelijkfitenzelfstandigtehouden.

Met het lezen van de krant breng je de werkelijkheid bij de cliënt.

ROT

ROTstaatvoorrealiteitsoriëntatietraining.Dezeaanpakheeftalsdoelomdedementietevertragen.Uitgangspunt isomdecliëntensteedsterugtebrengennaardewerkelijkheid(realiteit).Ditdoejedoorsteedsdewerkelijkheid tebenoemenendoor‘fouten’vancliëntentecorrigeren.Jekuntbijvoorbeeld:

• naamkaartjes(laten)dragen

• dedagenvandeweeknoemen

• eenkalendereneenklokophangenendaarnaarverwijzen

• dekrantlezenofsamennaarhetnieuwskijkenenhieroverpraten

• samenkoken

• bijhetkokenduidelijkegerechtenmakendiebijhetseizoenhorenofdieaansluitenbijdetijdvanhetjaar (snertalserijsligt)

• steedsbenoemenwatjedoet.

ROTkaninspecialebijeenkomstenuitgevoerdworden,maarkanookdoorlopendaangebodenworden.Hiermee isdanrekeninggehoudenbijdeinrichtingvanderuimtesineeninstelling.

Reminiscentie

Bijdementerendenwerkthetkortetermijngeheugenmindergoed.Hetlangetermijngeheugenfunctioneertvaak nogbehoorlijk,vooralindeeerstefasen.Jekuntdannogsamenmetdecliëntherinneringenophalen.Ditwordt reminiscentiegenoemd.Hierdoorkandecliëntzichbetervoelen.Doorbewustterugtegaannaarvroegerkan ditgoedegevoelbijdecliëntgestimuleerdworden.

Activiteitenvanuitreminiscentiekunnenzijn:

• fotoboekenbekijkenenhieroverpratenmetdecliënt

• liedjesvanvroegerzingen

• een‘ouderwetse’inrichtingmaken

• artikelenvanvroegerbespreken,bijvoorbeeldaandehandvanspullenvanderommelmarkt.

Ookgeurenkunneningezetwordenbijreminiscentie.Denkaanhetbereidenvaneen‘ouderwets’gerecht,een parfumofzeepvanvroeger.Ineenbeleefboxkunjevoorwerpenverzamelendievoordecliëntbelangrijkzijn.

Een beleefbox.

Warmezorg

Isdedementieverdergevorderd,danishetgoedomcliëntentebenaderenmetwarmezorg.Hierbijgajeveel meermeeinhetgevoelvandecliëntenprobeerjeeenprettigeenveiligeomgevingtescheppen.Jekrijgt bijvoorbeeldtemakenmeteencliëntdieklaagtdathijnooitbezoekkrijgt,terwijlhijeenhalfuurgeledende kinderenheeftuitgezwaaid.Vanuitwarmezorggajehierniettegenin.Jeneemtdecliëntserieusinhetgevoel vaneenzaamheidenpraathierkortmethemover.

Warme zorg.

Opdracht63 Benaderingswijzendementie

a. VertelinjeeigenwoordenwatROTis.

b. Inwelkefasevandementieisditeengoedetoepassing?

c. Vertelinjeeigenwoordenwatreminiscentieis.

d. Inwelkefasevandementieisditeengoedetoepassing?

e. Wanneergebruikjewarmezorgbijdementerenden?

Opdracht64 Belevingsgang

Inveelinstellingenvoordementerendeniseenbelevingsgangofeenbelevingskastof-hoekjeingericht.Hierin staanspulletjesvanvroeger,bijvoorbeeldoudeboeken,huishoudelijkeapparaten,kledingofschoolspullen.

a. Kijkopinternetnaarvoorbeelden.Gebruikdezoekwoorden"belevingsgang"en"dementie".

b. Bedenkeenthemavooreenbelevingshoek,-gangof-kast.Maakhiervooreenmoodboard.

StappenplanCollageofmoodboardmaken

c. GebruikhetstappenplanCollageofmoodboardmaken.

Opdracht65 Activiteitendementerenden

Julliewerkenineeninstellingwaarcliëntenmetdementieeenpaarkeerindeweekvoordagbestedingkomen. Verderwonenzijnogthuis.Demeestenvanhenhebbeneenbeginnendevormvandementie.Tijdensde wintermaandenwillenjullieextraaandachtbestedenaanhetthema‘winter’.

a. BedenkvanuitROTdriemanierenofactiviteitenbijditthema.

b. Bedenkvanuitreminiscentiedrieactiviteitenbijditthema.

3.38 Delier

Bijeendelierfunctionerendehersenen(tijdelijk)nietgoed.Hierdoorontstaanverwarring,aandachtstoornissen enconcentratieproblemen.Eendelierkomtvaakvoorbijouderen.Ditkanzichvoordoennaeeninfectie,ongeluk ofoperatie,ofalsgevolgvanhetgebruikvanmedicijnen.Eenouderebreektbijvoorbeeldzijnheupenwordt geopereerd.Daarnaheefthijlastvanenigeverwarring.Wanneerdeoudereweeropknapt,kunnendeverschijnselen vandelierookweerverdwijnen.Blaasontstekingkanookeendeliergeven,zekerbijmensenmet(beginnende) dementie.

Alshelpendeherkenjeeendelieraandevolgendezaken:

• Wanneerjeeenvraagsteltaandecliënt,moetjedevraageenpaarkeerherhalen.

• Eencliëntkaneenvoudigehandelingennietuitvoeren,zoalsaankledenofkoffiedrinken.

• Deverwarringvandecliëntiswisselend:hetenemomentreageerthijgoed,hetanderemomentveelminder.

• Decliëntkandewegnietvindeninzijneigenhuisofishetgevoelvoortijdkwijt.

• Decliëntheeftmoeitemetconcentratieenhetgeheugen.

Hetisbelangrijktewetendatdeverwarringendeandereverschijnselendieoptredenvaaktijdelijkzijn.Wanneer jebijeencliëntkomtdienormaalgoedreageertennuverwardis,dankanersprakezijnvaneendelier.

Opdracht66 Delier

a. Watiseendelier?

b. Hoeherkenjeeendelier?

c. Watkandeoorzaakzijnvaneendelier?

d. Iseendelierblijvend? ja/nee

3.39 Kanker

Bijkankerisereenonbeheerstegroeivanweefselsdoordatcellenzichblijvendelen.Ineengezondesituatie delencellenzichalleenalsditnodigis,bijvoorbeeldvoordevernieuwingvanweefselsofbijeenbotbreuk.Bij kankerleidtdeongewensteceldelingtottumoren.Dezetumorenveroorzakenallerleiproblemeninhetlichaam. Ookkunnenzezichverspreidennaaranderedelenvanhetlichaamenhierproblemenveroorzaken.

Erzijnallerleiverschillendevormenvankanker.Demeestvoorkomendevormenzijn:

• bijmannen:prostaatkanker,longkankerendarmkanker

• bijvrouwen:borstkanker,longkankerendarmkanker

• bijkinderenenjongeren:leukemie(kankervanhetbloed)enhersentumoren.

Debehandelingisgerichtophetgenezenen/ofhetverzachtenvandepijn(alsgenezingnietmeermogelijkis). Behandelingkanbestaanuiteenoperatie(hetweghalenvandetumor),bestraling,chemotherapieenmedicijnen.

Deverzorgingvanmensenmetkankerkanenormverschillen.Inhetzorgplanisaangegevenwatervanjouals helpendeverwachtwordt.Kankeriseenernstigeziekte,waarbijgenezingnietaltijdmogelijkis.Cliëntenleven vaaklangeretijdtussenhoopenvreesoverhetverloopvandeziektebijhen.Ditkanhundagelijkslevenenhun stemmingbeïnvloeden.

Opdracht67 Kanker

a. Leginjeeigenwoordenuitwatkankeris.

b. Noemdemeestvoorkomendevormenvankankerbijmannen,vrouwenenkinderen.

c. Waarhoudjealshelpenderekeningmeeindeverzorgingvaniemandmetkanker?

3.40 Allergischereacties

Eenallergischereactieiseenreactievanhetlichaamopstoffenvanbuitenaf.Hetlichaamreageerteigenlijkop een‘overdreven’manierophetcontactmetdestoffen.Erzijnveelverschillendeallergischereacties.Voorbeelden zijn:

• allergievoorhuidschilfersvandieren

• allergievoorhuisstofmijt

• allergievoorbepaaldesoortenvoeding,bijvoorbeeldpinda’s,schaaldieren,aardbeien,gluten,koemelk

• allergievoormetalen

• allergievooreeninsectenbeet.

COPYRIGHT BOOM BEROEPSONDERWIJS

Dereactiedoordeallergiekanzijn:

• niezenenhoesten,gezwollenogen

• huiduitslag

• piependeademhaling

• beroerdwordenenovergeven

• diarree

• inernstigegevallenontstaateenanafylactischeshock:eenbloeddrukdalingenkortademigheid (levensbedreigend).

Allergische reactie op bepaalde soorten voedsel.

Allergieënzijnerinsoortenenmaten.Sommigemensenhebbeneenbeetjelastvanhooikoortsinhetvoorjaar, terwijlanderemensenvanéénpindaaldoodziekkunnenworden.Krijgjetemakenmeteencliëntmeteenallergie, volgdangoeddeinstructiesuithetzorgplan.

Indekinderopvangkunjeooktemakenkrijgenmetallergischereactiesbijkinderen.Volgdandeinstructiesvan deouders.Bijeenkinddatallergischisvooreenbepaaldsoortvoedingletjeextraopofhetkindhetniettoevallig vaneenanderkindtochietsbinnenkrijgt.

Somsheeftiemandeenlevensbedreigendevormvanallergie.InditgevalzaleenartseenEpiPenvoorschrijven. EenEpiPeniseenautomatischeinjectiespuitvooreenmaliggebruik,gevuldmetadrenaline.DeEpiPenwordt gebruiktbijeenanafylactischeshock.Ditiseenacutelevensbedreigendeallergischereactieopbijvoorbeeld pinda’s,noten,geneesmiddelenofeeninsectensteekof-beet.Hetzettenvaneeninjectiemagalleengedaan wordendoorbevoegdepersonen.Eriseenuitzonderingalsersprakeisvaneennoodsituatie.Bijeenanafylactische shockgaathetaltijdomeennoodsituatieenmoetjealtijdhelpenalsdecliëntinlevensgevaaris.Inzo’nsituatie magookeennietbevoegdepersoontochdeEpiPenzetten.

Injectie met een EpiPen.

Opdracht68 Allergischereacties

a. Watgebeurterbijeenallergischereactie?

b. Noemdrielichamelijkereactiesvanallergieën.

c. Kaneenallergiegevaarlijkzijn?Legjeantwoorduit.

Thema3 Anatomieenziekteleer

Opdracht69 Kortlopendeofdoorlopendezorg

Alshelpendekomjebijsommigecliëntengedurendelangeretijdeenpaarkeerperweekinhuis.Bijanderecliënten komjevooreenkorteperiodeomgerichtezorgofbegeleidingtegeven.

a. Geefdrievoorbeeldenvaneenaandoeningbijeencliëntwaarvoorhijeenkorteperiode(eenpaarweken) zorgenbegeleidingnodigheeft.

b. Geeftweevoorbeeldenvanaandoeningenbijcliënten,waarvoordoorlopendezorgenbegeleidingnodigis.

Opdracht70 Ziekteleer

Doedezeopdrachtmetjemedestudenten.Verdeeldegroepinverschillendegroepjesoftweetallen.

a. Verdeeldeonderwerpenoverziekteleeruitditthemaoverdegroepjes.Iedergroepjegaatopzoeknaarmeer informatieoverheteigenonderwerp.

b. Maakgebruikvanwebsitesen/offoldersoverdeziekteofaandoening.

c. Overwelkeziekte(n)ofaandoening(en)zoekjijinformatie?

d. Watzijndesymptomenvandeziekte?

e. Welkebehandelingenzijnervoordezeziekte?

f. Hoeishetdagelijkslevenmetdezeziekte?Leeseroverinblogsmetpersoonlijkeervaringen.

g. Hoeishetvoorfamilieenmantelzorgersomvooreencliëntmetdezeziektetezorgen?

h. Waarmoetjealshelpendeoplettenbijdezeziekte?

i. Maakeenpresentatieoverjullieonderwerp.Overlegmetjedocenthoejeditdoet,bijvoorbeeldmeteen filmpje,eeninterview,eenmindmapenzovoort.

j. Bedenkoverjullieonderwerpdrievragenenantwoordenvoorjemedestudenten.Geefzeaanjedocent.

Opdracht71 Ziekteleerpresentatie

a. Geefeenpresentatieoverhetonderwerpdatjulliehebbenonderzocht.Gebruikdezestappenplannen:

• Presentatievoorbereidenengeven

• Presentatiemaken(PowerPoint).

Maakookvragenbijjeonderwerp.

StappenplanPresentatievoorbereidenengeven

StappenplanPresentatiemaken(PowerPoint)

b. Jedocentspeelteenspelmetjullieoveralleonderwerpen.Daarvoorgebruikthij/zijdevragenenantwoorden diejullieaanhemofhaarhebbengegeven.

3.41 Psychiatrischeziektes

Behalvemetcliëntenmetlichamelijkeziekteskunjealshelpendeooktemakenkrijgenmetcliëntendieeen psychiatrischeziektehebben.Somshebbenzeeencombinatievaneenlichamelijkeeneenpsychiatrischeziekte. Indepraktijkzuljealtijdinstructiekrijgenoverhoejemoetomgaanmetdecliëntenmetzijnziekte.

Behandelingenbegeleidingbijpsychiatrischeziektes

Iemandmeteenpsychiatrischeziekteheeftlastvanstoornissenbijhetdenken,bijdeemotiesenbijhetgedrag. Netzoalsbijlichamelijkeziekteskunnenpsychiatrischeziekteslichtenmakkelijkbehandelbaarzijn,maarze kunnenookheelernstigzijn.Hetlastigevoorcliëntenmeteenpsychiatrischeziekteisdatjeaandebuitenkant vaaknietsaandepersoonziet.Tochishijofzijziek.Sommigemensenmeteenpsychiatrischeziektewonenen werkengewooninhuneigenomgeving.Zijkrijgeneenmaligofeensindepaarwekeneenbehandelingvaneen therapeuten/ofmetmedicijnen.Anderemensenhebbenmeerbegeleidingenhulpnodigbijhetdagelijks functioneren.Zijkrijgeneenpaarkeerindeweekhulpoftherapie.

Wanneerwekelijksebehandelingennietgenoegzijn,ofwanneeriemandeengevaarisvoorzichzelfofzijneigen omgeving,dankaneenopnameineenggz-instellingvolgen.Hetbetekentnietdatiemanddaarookaltijdmoet blijven.Naeenperiodevanbehandelingkunnenmensenvaakweerterugkerennaarhuis.

Angststoornissen

Eenangststoornisiseenpsychischeaandoening.Iemandheefthierbijeenoverdrevenangstvooreennietwerkelijk bestaandgevaar.Ineengezondesituatiedoetangstzichvoorbijeendreigendgevaar.Jemoetbijvoorbeeld wegspringenvooreenautodiegevaarlijkrijdtoferiseeninbrekerinjehuis.Bijeenangststoornisisereenangst vooreennietwerkelijkgevaar.Jegaatbijvoorbeeldnaareenfeestjewaarjenietveelmensenkent.Normaalvoel jedanwatstressenbenjemisschienwatverlegen.Bijeenangststoornisisditzoergdatjenietnaarhetfeestje toegaat.

Erzijnverschillendeangststoornissen.

• Indesituatievanhetfeestjegaathetomeensocialefobie.

• Bijeenagorafobiedurvenmensennietnaaropenruimtes.

• Bijeenposttraumatischestressstoornisheeftiemandsymptomenalsslechtslapenensnelgeprikkeldzijn. Ditdoetzichvoornaheftigesituatieszoalseenverkeersongevalofeenoorlogssituatie.

• Iemanddieacutepaniekaanvallenheeft,kanmetmedicijnendegevolgenhiervanonderdrukken.Daarnaast krijgtdecliëntdantherapie.

Een acute paniekaanval.

Wanneerjealshelpendeineenggz-instellingwerkt,krijgjeaanwijzingenhoejeommoetgaanmetdeangststoornis vandecliëntbijdeverzorging.

Opdracht72 Angststoornissen

a. Watiseenangststoornis?

b. Geeftweevoorbeeldenvaneenangststoornis.

3.42 Persoonlijkheidsstoornissen

Mensendieeenpersoonlijkheidsstoornishebben,gedragenzichvoorlangeretijdandersdaninhuncultuurvan henverwachtkanworden.

Voorbeeldenvanpersoonlijkheidsstoornissenzijn:

• paranoïdestoornissen

Iemandisextreemwantrouwendnaarzijnomgeving.

• borderline

Iemandkannietomgaanmet(heftige)emotiesenreageertmethevigestemmingswisselingen.

• antisocialepersoonlijkheidsstoornissen

Iemandmetdezestoornisheeftweinigrespectvoordegevoelensenspullenvananderen.Onverantwoordelijk gedrag,oneerlijkheidenoveralproblemenmakenzijnkenmerkenvandezestoornis.

Bij een paranoïde stoornis ben je extreem wantrouwend naar je omgeving.

Veelpersoonlijkheidsstoornissenzijnniettegenezen.Zezittenindeaanlegvaneenpersoon.Welkunnentherapie enmedicatiebijdragenaandebehandelingvandesymptomen.Hebjeindeggzalshelpendetemakenmet cliëntenmeteenpersoonlijkheidsstoornis,dankrijgjeinstructiehoejebijdeverzorgingvandecliëntkuntomgaan metdestoornis.

Opdracht73 Persoonlijkheidsstoornissen

a. Watiseenpersoonlijkheidsstoornis?

b. Geeftweevoorbeeldenvanpersoonlijkheidsstoornissen.

3.43 Psychose

Eenpsychoseiseentijdelijketoestandwaarbijiemandhetnormalecontactmetdeomgevingisverloren.Tijdens eenpsychosekunnenzichverschillendesymptomenvoordoen:

• wanen

Ditzijndenkbeeldendienietovereenkomenmetdewerkelijkheid.Iemanddenktbijvoorbeelddatercamera’s verstoptzijninzijnhuis.

• hallucinaties

Iemandneemtzakenwaardieernietzijn.Hijhoortbijvoorbeeldstemmenofzietbeelden.

• verwardsprekenenschrijven

Iemandkanzijngedachtennietmeersamenhangendonderwoordenbrengen.

Tijdens een psychose kan iemand stemmen of beelden zien die er niet zijn.

Sommigemensenzijngevoeligervoorhetkrijgenvaneenpsychosedanandere.Waarschijnlijkheeftdittemaken metiemandsaanleg.

Debehandelingbestaatmeestaluithetgevenvanmedicatiediedewerkingvandehersenenbeïnvloedt.Wanneer menseneengevaarvoorzichzelfofdeomgevingvormen,kanhetnoodzakelijkzijnomhenoptenemenineen psychiatrischziekenhuis.Alshelpendekrijgjealtijdinstructieoverhoejebijdeverzorgingmoetomgaanmetde cliëntmeteenpsychose.Vermoedjebijeencliënteenpsychose,neemdanaltijdcontactopmetjeleidinggevende.

Opdracht74 Psychose

a. Watiseenpsychose?

b. Hoekunjeeenpsychoseherkennenbijeencliënt?

c. Watdoejealsjeeenpsychosevermoedtbijeencliënt?

3.44 SyndroomvanKorsakov

HetsyndroomvanKorsakoviseenblijvendegeheugenstoornis,meestaleengevolgvaneencombinatievan chronischalcoholmisbruikenslechtevoeding.HierdoorontstaateentekortaanvitamineB1endatleidttotde geheugenstoornis.HetsyndroomvanKorsakovontstaatvaaktussende45en65jaar.

IemandmethetsyndroomvanKorsakovkangeennieuwedingenmeerleren.Daarnaastishijooksteedsminder instaatomdagelijksehandelingenuittevoerenenvoorzichzelftezorgen.Ertredenooklichamelijkeklachten opalsgevolgvanhetalcoholmisbruik.Vaakzijndecliëntenookrokers.Bijkomendprobleemisdatzezelfgeen inzichthebbeninhuneigensituatie.Hetsyndroomleidtaltijdtotproblemenindeomgangmetanderen.

VaakwordtiemanddieaanhetsyndroomvanKorsakovlijdt,opgenomenineenverpleeghuisofeenwoonvorm. Wanneerdebetrokkenestoptmetdrinken,kandealgehelesituatieietsverbeteren.

Opdracht75 SyndroomvanKorsakov

a. WatishetsyndroomvanKorsakov?

b. WaarhebbenmensenmethetsyndroomvanKorsakovlastvan?

c. WatzijndeoorzakenvanhetsyndroomvanKorsakov?

Opdracht76 Psychischestoornis

VandaagwerkikbijmeneerMatondo.Ikhelphemmethethuishouden.Meneerheeftveelspulleninhuis.Eigenlijk magikbijnanietsopruimen.Datisweleenslastig,omdatikhetnetjeswilmaken.Toenikvanochtendnaarhuis wildegaan,lietmeneerMatondomijernietdoor.Hijwildeeerstinmijntaskijkenomtecontrolerenofikgeen spullenvanhembijmehad.

a. WatvoorstoorniskanmeneerMatondohebben?

b. Hetliefstwiljegewoonopruimenenschoonmaken,maardanwordtmeneerMatondoboos.Ookmagjezijn spullennietzomaarverplaatsen.Hoeweetjehoejehetbestmetdezecliëntkuntomgaan?

3.45 Kinderziektes

Wanneerjewerktmetkinderen,zoalsindekinderopvang,dankrijgjetemakenmetkinderziektes Ditzijnziektes dievooralkinderenkrijgen.Zijzijnvatbaardervoordezeziektes,omdatzenogjongzijnenernieteerdermeein aanrakingzijngeweest.Vandaardatdemeestemensendezeziektesopjongeleeftijdkrijgen.Omdatkinderenin dekinderopvangenopschoolveelcontactmetelkaarhebben,kunnenzeelkaaropdezeplekkenmakkelijk besmettenmetkinderziektes.Hoeweldemeestemensendezeziektesdustijdenshunjeugdkrijgen,kunnenze ookvoorkomenbijvolwassenen.Volwassenenzijnerdanvaakergerziekdoordankinderen.

Een ziek kind mag meestal niet naar de kinderopvang.

Omgaanmet(kinder)ziektesindekinderopvang

Binnendekinderopvangzijnerprotocollenvoorhetomgaanmetziekekinderen.Bijdemeeste opvangvoorzieningenmogendekinderennietgebrachtwordenalszeziekzijn.Hierzijnverschillenderedenen voor:

• Hetkindheeftextraaandachtenzorgnodig.Opdekinderopvangisditnietaltijdmogelijk.

• Eenziekkindmoetvaakbinnenblijven,omdathetkoortsheeftofmeerwilslapen.Opdekinderopvangisdit nietaltijdmogelijk.

• Hetkindkaneenbesmettelijkeziektehebben.Omtevoorkomendatkinderen,medewerkersofoudersbesmet worden,kanhetkindevennietkomen.Eenziekkindisvaakookhetliefstthuisbijdeeigenouders.

Deenekinderopvanggaatietsandersmetziekteomdandeandere.Somsiserbesteenmogelijkheidomeen kinddatwathangerigis,optevangen.Indeprotocollenvandekinderopvangisookvastgelegdhoeerwordt omgegaanmethetgevenvanmedicijnenaankinderen.Oudersenkinderopvangleggenineenverklaringvast hoezijwillendathunkindmedicijnenkrijgt.

Opdracht77 Ziekteopdekinderopvang

a. Leguitwaaromeenziekkindnietopdekinderopvangkankomen.Geefdrieargumenten.

b. Zoeknaarprotocollenoverziektediebinnenkinderopvanginstellingenwordengehanteerd.Zoekopinternet opdetrefwoorden"kinderopvangprotocolziekte".

Welkeregelszijnervastgelegd?

3.46 Waterpokken

Eenkindmetwaterpokkenzitonderderodeplekjesenblaasjes.Hetjeuktenorm.Opeengegevenmoment barstendeblaasjesopenenkomenerkorstjesop.Eenkindmetwaterpokkenisvaakwathangerig,maarnieterg ziek.Deziekteduurtongeveereenweek.Ermoetwordenvoorkomendathetkindaandeplekjesgaatkrabben, wantditkanlittekensgeven.Debehandelingbestaatdanookuithetbestrijdenvandejeukenhetverzachten vandepijnaandeplekjes.

Waterpokkenzijnenormbesmettelijk.Debesmettelijkeperiodeligtvóórhetmomentdatdeblaasjeszichtbaar zijn.Ophetmomentdathetkinddusblaasjeskrijgt,ishetnietmeerbesmettelijk.Alshetkindzichverdergoed voelt,kanhetinprincipewelnaarschoolofdekinderopvang.

Wanneeriemanddiezwangeriswaterpokkenkrijgt,zijnerrisico’svoordezwangerschap.

Thema3 Anatomieenziekteleer

Kind met waterpokken.

Opdracht78 Waterpokken

Jewerktopeenkinderopvang.Joahheeftwaterpokken.Hijheeftblaasjesopzijngezicht,maarvoeltzichverder goed.DeoudersvanTamarazienJoahenwordenboos:‘StrakskrijgtTamaraookwaterpokken,datwilikniet!’

Watzegjetegendezeouders?

3.47 Devijfdeziekte

Eenkindmetdevijfdeziekteishangerigenheeftrozewangetjesmetrozerodevlekjes.Deuitslagverspreidtzich laternaarderestvanhetlichaam.Deplekjeskunnenjeukenenhetkindkanookkoortskrijgen.Meestalishet meteendagoftienweerover.Debesmettelijkeperiodeligtvóórdeuitbraakmetdevlekjes.Wanneerdeuitslag eris,ishetkinddusnietmeerbesmettelijk.Devijfdeziektekomtvooralvoorbijkinderenvan4totenmet12jaar.

Debehandelingbestaatmeestaluithetinsmerenvandeplekjesmetmiddelendiekalmerenendejeukbestrijden. Eenkindmetkoortskanietskrijgentegendekoorts.

Wanneereenzwangerevrouwdevijfdeziektekrijgt,zijnerrisico’svoordezwangerschap.

Een wang van een kind met de vijfde ziekte.

Opdracht79 Geslagenwang

Dewangdiejezietbijdevijfdeziektewordtvaak‘geslagenwang’genoemd.Waarom?

3.48 Dezesdeziekte

Bijdezesdeziektekrijgteenkindeerstflinkekoorts.Naeenpaardagenzaktdekoortsenkrijgthetkinduitslag. Deplekjesjeukennietentrekkenbinneneenpaardagenweg.Deziekteisonschuldig.Welkaneenkindlast hebbenvandekoorts.Hierkanheteenmiddeltegenkrijgen.Bijkoortsishetbelangrijkdathetkindextradrinkt. Devlekjeskunjebehandelenmeteencrème.Overhetalgemeengaatdeziektevanzelfweerover.Deziekteis besmettelijkwanneerhetkindkoortskrijgt.Debesmettelijkheidisoverwanneerdeuitslagisverdwenen.

Een kind met de zesde ziekte.

Opdracht80 Devijfdeendezesdeziekte

Watishetbelangrijksteverschiltussendeuitslagbijdevijfdeendezesdeziekte?

3.49 Roodvonk

Bijroodvonkkrijgteenkindeenrodetong,dievaak‘frambozentong’wordtgenoemd Daarnaastkrijgthetkind flinkekoortsenuitslagoverhethelelichaam.Deuitslagbestaatuitallemaalheelkleinerodepuntjes.Naenkele dagendaaltdekoorts.Naeenpaarwekenkandehuidvervellen,vooraldievanhandenenvoeten.

Roodvonkwordtveroorzaaktdooreenbacterie.Dezebacteriewordtdoorhoestenofpratenovergebrachtviade lucht.Nadebesmettingduurthettweetotzevendagenvoordathetkindziekwordt.Deeerstetiendagendathet kindziekis,kanhetanderenbesmetten.Roodvonkgaatmeestalbinneneenweektottiendagenover.

Opdracht81 Roodvonk

Waarziejedeuitslagdiehoortbijroodvonk?Schrijfhetbijdefoto.

3.50 Mazelen

Eenkindkanenormziekwordenvandemazelen.Overhetalgemeenverlooptdeziektezonderernstigeproblemen, maarerkunnencomplicatiesoptreden,zoalseenmiddenoorontsteking,longontstekingofzelfseen hersenbeschadiging.GelukkigkomtdezeziektesteedsmindervoorinNederland,omdatdemeestekinderenzijn ingeënttegendemazelen.

Mazelenlijktinhetbeginopeenverkoudheid.Nadriedagenkomenerwitteplekjesaandebinnenkantvande wang.Opdevierdeenvijfdedagkomenerpaarsrodevlekjesinhetgezichtenachterdeoren.Devlekjesverspreiden zichdaarnaoverhetlichaam.

Mazeleniseenbesmettelijkeziekte.Hetverspreidtzichviadeluchtdoorhoestenofniezenendoorcontactmet slijmvaneenbesmettepersoon.Deincubatietijd(detijdtussenbesmettingenuitbraakvandeziekte)ligttussen deachtenveertiendagen.Behandelingbestaatuithetbestrijdenvandekoortsendepijn.Kinderenkunnen beschermdwordentegenmazelenmeteenvaccinatie.

Een kind met de mazelen.

Opdracht82 Besmettingvoorkomen

Jewerktopeenkinderopvang.Jezietdatvooralpeutersnietnetjesniezenenhoesten.Zehoestenvaakrechtbij elkaarinhetgezicht.

Bedenkeenactiviteitomdepeuterstelerenomnetjestehoestenenteniezen.

3.51 Kinkhoest

Kinkhoestveroorzaaktenormehoestbuien,diezelfsmaandendoorkunnengaan.Daardoorkunnendelongen eenbeschadigingoplopen.Dehoestbuienzijnuitputtend.Kinkhoestlijktinhetbeginopeengewoneverkoudheid. Hetgaatsamenmetkoortsenzwarehoestbuien,vooralindenacht.Doorhetvelehoestenkanbenauwdheid optreden,enookbraken.Voorkleinekinderen,metnamezuigelingen,kankinkhoestlevensgevaarlijkzijn.

Omtevoorkomendateenkindkinkhoestkrijgt,iseeninentingtegendeziektemeestalvoldoende.Deinenting voorkinkhoestzitindedktp-inenting

Opdracht83 Kinderziektes

Doedezeopdrachtineengroepjevanvierstudenten.

a. Iedergroepjekrijgtalsonderwerpeenvandekinderziektes.Julliezoekenmeerinformatieoverdekinderziekte.

b. Zetopeenrijtje:

• Watzijnsymptomenvandeziekte?

• Zoekfoto’sopinternet.

• Hoevindtbesmettingplaats?

• Isdeveroorzakereenvirusofeenbacterie?

• Hoelangisdetijdtussendebesmettingendeuitbraakvandeziekte,deincubatietijd?

• Wanneerisdeziektebesmettelijk?

• Hoekunjehetkindhetbestbehandelen?

• Mageenkindwelofnietnaardekinderopvang?

• Welkecomplicatieskunnenzichvoordoenbijdezekinderziekte?

StappenplanPresentatievoorbereidenengeven

StappenplanCollageofmoodboardmaken

StappenplanMindmapmaken

c. Gebruikdeinformatieuitditthema.Daarnaastzoekjeopinternetnaarinformatie.Maakeenkortepresentatie, mindmapofcollageoverjullieonderwerp.

3.52 Inenten

Meteeninenting(vaccinatie)wordteenkindbeschermdtegenkinderziektesdieveelgevaarkunnenopleveren. Bijinentenofvaccinerenwordtvaakeenbeetjevandeziekteviaeeninjectiegegeven.Hierdoorgaathetlichaam antistoffentegendeziektemaken.Zoishetgevaccineerdekindbeschermdtegendeziekte.Somskrijgteenkind deziekteinbeperktemate.

KinderendieinNederlandgeborenzijn,krijgenvanafdeeerstemaandeninentingenvoorverschillendeziektes. Oudersgaanmethunkinderennaarhetconsultatiebureauvoorregelmatigecontroles.Hiervindenookde inentingenplaats.Inhetrijksvaccinatieprogrammaisvastgelegdwanneereenkindwelkeinentingkrijgt.Niet alleouderslatenhunkindereninenten.Sommigemensendoenditnietuitreligieuzeoverwegingen.Delaatste jarenzijnerookoudersdiekritischstaantegenoverinentingen.Zijvragenzichafofinentingennietjuist gezondheidsproblemenkunnenveroorzaken.InNederlandlaattussende92%en99%vandeoudershunkinderen inenten.

Opeenkinderopvangkunjealshelpendetemakenkrijgenmetkinderendienietzijningeënt.Hetisaande opvanginstellingomtebepalenhoehiermeewordtomgegaan.

Opdracht84 Inenten

a. Watgebeurterinhetlichaamwanneeriemandeeninentingkrijgt?

Website-Rijksvaccinatieprogramma

b. Bekijkdewebsite.

c. Tegenwelkeziekteskrijgenkindereneeninenting?

d. Welkeziekteskenjehiervan?Welkeniet?

e. Opwelkeleeftijdkrijgenkinderendeinentingen?

f. Erzijnoudersdiehunkinderennietlateninenten.Omwelkeredenenisdit?

Opdracht85 Verplichtvaccineren

Doedezeopdrachtmetdehelegroep.

Verplichtevaccinatieopkinderopvang?

Erzijnoudersdiehunkinderennietlateninenten.Vooralvoorjongebaby’skanditgevaarlijkzijn.Moeten kinderdagverblijvendaaromkinderendienietzijngevaccineerd,verbiedenomtekomen?

Nietvaccineren

Veelstrenggelovigeouderslatenhunkinderennietinenten,maarookandereouderslatenhunkindnietinenten. Zedenkendathunkindereenaandoeningvankankrijgen,ofdatdemedicijnfabrikanteninentingengebruiken omveelgeldteverdienen.

Baby’s

Jongebaby’shebbendemeestekansomziekteworden.Zijgaanalvanaf3maandennaarhetkinderdagverblijf, terwijldepriktegenmazelenbijvoorbeeldpasbij14maandenkanwordengegeven.Alsalleouderekinderenop degroephunprikkenhebbengehad,zijndebaby’stochbeschermdtegendemazelen.Maaralsoudersbesluiten omhunkindnietintelatenenten,neemtdekansopbesmettingtoe.In2014ginghetopdezemaniermisen belanddeeenjongetjevan8maandeninhetziekenhuis.Hijwasophetkinderdagverblijfbesmetmetdemazelen dooreenkinddatbewustnietwasingeënt.Hijoverleefdehetmaarnet.

Openheid

Opditmomentmageenkinderdagverblijfkinderenzondervaccinatienietweigeren.Moetenoudersdanverplicht wordenomtemeldendathunkindnietisingeënt?Dekinderopvangkanditdanaandeandereouderslaten weten,zodatdiekunnenbedenkenofzehunkindwelopdiekinderopvangwillenhouden.

Verdeeldegroepintweesubgroepen.Discussieeroverdestelling:‘Kinderdagverblijvenmoetenkinderendieniet zijningeënt,kunnenweigeren’.

Deenehelftvandegroepverzintargumentenvoordestelling.Deanderehelftverzintargumententegende stelling.

Opdracht86 Ziekkindopdeopvang

Jewerktalshelpendeopeenkinderdagverblijf.AlsThijsopeenochtendwordtgebracht,ziejedirectdathijniet lekkeris.Hijheeftrodewangen,kruipttegenzijnmoederaanenzegtgeenwoord.NormaalisThijseenactief ventje.DemoedervanThijsisgestrest.Zezegt:‘Ja,ikkannietthuisblijvenvandaag.Ikzieookweldathijniet lekkeris,maarikhebeenbelangrijkebesprekingopmijnwerk.IkhebThijseenparacetamolgegeven,dekoorts zaktvastsnel.Ikmoetnugaan…’Daarstajedan,metdeziekeThijsopjearm.

a. KanThijsopdeopvangkomenalshijziekis?Waaromwelofniet?

b. Watdoejeindezesituatie?

c. Hoekandekinderopvangdezesituatieindetoekomstvoorkomen?

3.53 Project:Eenspeloverziektebeelden

Doeditprojectineengroepjevanvierstudenten.Inditprojectmakenjullieeenspeloverziektebeelden.

Deopdrachtgever

Jullieopdrachtgeveriseenmanagervaneenzorginstellingofkinderdagverblijf.Zijwildatdemedewerkerseen bijscholingkrijgenoverziektes.Daaromvraagtzijjullieomeenspeltemakenoversignalenophetgebiedvan ziektesenaandoeningendieeenhelpendeindepraktijkkantegenkomen.

Deopdracht

Maakeenspeldatdemedewerkersmetelkaarkunnenuitvoeren.Verwerkdezeonderwerpeninhetspel:

• signalenophetgebiedvanziektesenaandoeningen

• maniervansignaleren

• watjemoetdoennahetsignaleren.

Producteisen

Hetspelmoetvoldoenaandevolgendeeisen:

• Devormvanhetspelisvrij.Hetkaneenkaartspelzijn(kwartet),maarookeenquizofeenspeurtocht.

• Inhetspelmoetentienverschillendesignalenzijnverwerktophetgebiedvanziektesenaandoeningen.

Inditprojectwordenjulliebeoordeeldop:

• deinhoudelijkeinformatieinhetproduct

• despelvormdiejulliebedenken

• desamenwerkinginhetproject

• deplanning.

Opdracht87 Voorbereiden

a. Metwiewerkjesamen?

b. Watispreciesdeopdracht?

c. Waaromheeftdeopdrachtgeverjulliedezeopdrachtgegeven?

d. Watwildeopdrachtgeverprecies?

e. Vooreenprojectmoeterveelgebeuren.Verdeeldetakengoed.Maakeenactielijst.Noteerdeonderdelenin detabel.

Voorbereidende actie

Wathebjenodig? Wie?

Check Wanneerklaar?

f. Zoekindelesstofoverziekteleertiensignalendiejulliewillenverwerkeninjespel.Zetopeenrijtjewatde signalenzijn,maarookwatdeachterliggendeziektesofproblemenkunnenzijn.

g. Bedenk:

• Welkespelvormwerkenjullieuit?Hoespeeljehetspel?Watzijnderegels?

• Welkematerialenzijnernodigbijhetspel?

• Hoeziendevragen/opdrachtenbijhetspeleruit?

• Watwiljevanhetspellatenzienbijdeoplevering?Watwiljevertellenenwelkgedeeltevanhetspellaat jespelendoordebeoordelaars?

Opdracht88 Uitvoeren

a. Maakhetspel.

b. Benjehiermeeklaar,danspeeljehetspelmetjullieeigengroepomtecontrolerenofhetgoedwerkt.Bereid jevooropdeoplevering.

c. Presenteerjulliespelaandegroep.Watwiljelatenzienenwatwiljevertellen?

Opdracht89 Evalueren

a. Evalueerhetprojectaandehandvandevolgendevragen.Zeteenkruisjeindetabel.1isonvoldoendeen5 isgoed.Geefeenkortetoelichting.

Vraag

Hoeverliepdesamenwerking?

Watvindjevanheteindresultaat?

Watvindjevanjeeigenbijdrage?

Hoegoedhebbenjulliejekunnen houdenaandeplanning?

Toelichting 5 4 3 2 1

b. Geefvoordevragenwaarbijjeeen1ofeen2hebtingevuldaanwaardoorditkomtenhoejediteenvolgende keeranderszouaanpakken.

Opdracht90 Beoordelingproject

a. Vuldebeoordelingin.

Beoordelingscriteria

1.

• Inhetspelzijntienverschillendesignalenverwerktophetgebiedvanziekteleer.

• Hetspelisinhoudelijkjuist.

• Hetspelisduidelijkenkangoedgespeeldworden.

• Eriseenduidelijktotaaloverzichtwiewatwanneerheeftuitgevoerdomhetspel temaken.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Samenwerken:Ikvraagomhulpalsikdatnodigheb.

Samenwerken:Ikvraaganderenomhunmeningovermijnwerk.

Samenwerken:Ikdoemeeaanwerkbesprekingen.

Samenwerken:Weluisterennaarelkaar.

Samenwerken:Ikluisternaardemeningvaneenander.

Samenwerken:Ikdeelmijnkennisenideeënmetanderen.

Samenwerken:Ikdraagbijaaneengoedesfeerindegroep.

Samenwerken:Weverdelensamendetaken.

Samenwerken:Ikhoudmeaanmijnafspraken.

Plannen/organiseren:Ikheballespullendieiknodighebbijme.

Plannen/organiseren:Ikkanmijnwerkplannenenorganiseren.

Plannen/organiseren:Ikkanprioriteitenstellen.

Plannen/organiseren:Ikzorgervoordatikoptijdaanwezigben.

Plannen/organiseren:Ikdoededingenopdeafgesprokentijden. 15.

b. Bespreekdebeoordelingvanditprojectmetjedocenten/ofpraktijkbegeleider.Alsjulliehetsameneenszijn, tekenenjulliebeidenvoorakkoord.

Naamdocenten/ofpraktijkopleider:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum: Naamstudent:

Handtekening:

Akkoordofgezien?

Datum:

3.54 Terugkijken

Opdracht91 Leerdoelen

a. Kijknaardeleerdoelenvanditthema.Beschrijfkortofjedeleerdoelenbereikthebt.Alsjenietalleleerdoelen volledigbereikthebt,geefdanaanopwelkemanierjeditalsnogkuntdoen.

b. Vuldebeoordelingin.

Leerdoelen

1.

2.

3.

Jehebtbasiskennisvanhetfunctionerenvanhetmenselijklichaam.

Jehebtbasiskennisvanveelvoorkomendeziektesbijouderecliëntenenbijkinderen.

Jehebtbasiskennisvanhetsignalerenvanveranderingenindegezondheidvan cliënten.

Jekuntsignalenvanveranderingenindegezondheidvandecliëntherkennen. 4.

3.55 Begrippen

Allergischereactie

Extremereactievanhetlichaamopstoffenvanbuitenaf.

Anafylactischeshock

Eenacutelevensbedreigendeallergischereactie.

Angststoornis

Eenpsychischeaandoeningwaarbijiemandeenoverdrevenangstheeftvooreennietwerkelijkbestaandgevaar.

Antibiotica

Bestrijdingsmiddelvoorinfectiesdoorbacteriën.

Anus

Deafvalstoffenvandespijsverteringwordenviadeanusuitgescheiden.

Apneu

Ademhalingsstilstand.

Artrose

Verslechteringvanhetkraakbeenindegewrichten.

Astma

Chronischeontstekingvandeluchtwegen.

Bacteriën

Ziekteverwekker,dieookgoedwerkkandoen.

Beroerte

Anderwoordvoorherseninfarct.

Besmetting

Ziektekiemenkomeninofophetlichaam,maarleiden(nog)niettotziekte.

Bloedsuikerspiegel

Hoeveelheidglucoseinhetbloed.

Botontkalking

Afnamevandesterktevandebotten.

Botweefsel

Weefselwaaruitbottenzijnopgebouwd.

Bronchitis

Ontstekingvandebronchiën(vertakkingenvandeluchtpijp).

COPD

Chronischelongziektemetaanhoudendeblokkade.

CVA

Herseninfarctwaarbijdeverschijnselenlangerdan24uurduren.

Cheyne-stokesademhaling

Onregelmatigeademhaling.

Chronische

Blijvend,voortdurend.

Darmen

Opnamevanvoedselvindtindedarmenplaats.Hierblijvendeafvalstoffenover.

Decubitus

Hetontstaanvanwondenalsgevolgvanvoortdurendedrukopeenweefsel.

Delier

Dehersenenfunctionerentijdelijknietgoed.Erontstaatonderandereverwarring.

Dementie

Verzamelnaamvooraandoeningenvandehersenen.

Diabetesmellitus

Ziektewaarbijdeaanmaakvaninsulineinhetlichaamnietgoedwerkt.

Dktp-inenting

Vaccinatietegendifterie,kinkhoest,tetanusenpolio.

Doorligplek

Anderwoordvoordecubitus.

Eczeem

Aandoeningvandehuidmetjeuk,roodheidenschilfering.

EpiPen

Eenautomatischeinjectiespuitvooreenmaliggebruik,gevuldmetadrenaline.Depenwordtgebruiktbijeen anafylactischereactie.

Epilepsie

Verstoringvandewerkingvandehersenen.Deinformatie-uitwisselingwerktnietgoed.

Epilepsie

Verstoringvandewerkingvandehersenen.Deinformatie-uitwisselingwerktnietgoed.

Geraamte

Anderwoordvoorskelet.

Gewricht

Tweeofmeerbottendiemetelkaarinverbindingstaan,waardooreenbewegingkanwordengemaakt.

Gezondeleefstijl

Eenleefstijlmetgezondevoeding,voldoendebewegingenweinigalcohol.Rokenhoortnietineengezonde leefstijl.

Glucose

Belangrijkebrandstofvoorhetlichaam.

Grandmal

Langdurendeepilepsieaanval.

Griep

Ziekteveroorzaaktdoorhetgriepvirus.Ookwel:influenza.

Grotebloedsomloop

Hethartpomptzuurstofrijkbloednaardeorganen.Bloedmetafvalstoffengaatterugnaarhethart.

Handhygiëne

Maatregelendiejeneemtomschonehanden(zonderziektekiemen)tehebbenbijdeverzorgingvancliënten.

Hartfalen

Hethartheeftmoeitemethetrondpompenvanhetbloed.

Hartinfarct

Hethartkrijgttijdelijkgeenbloedtoevoer.

Herseninfarct

Debloedtoevoerindehersenenisverstoord.

Hyper

Debloedsuikerspiegelistehoog.

Hyperventilatie

Erwordtteveelademgehaald.Decliëntraaktdeafvalstoffennietkwijt.

Hypo

Debloedsuikerspiegelistelaag.

Incubatietijd

Tijdtussenhetbesmetzijnmeteenziekteenhetdaadwerkelijkziekworden.

Inenten

Eenbeschermingtegeneenziektegeven.Ookwelvaccineren.

Infecties

Deziektekiemenzijninhetlichaambinnengedrongen.

Influenza

Ziekteveroorzaaktdoorhetinfluenzavirus.Ookwelgriep.

Insuline

Stofdienodigisbijdeomzettingvanglucoseinhetlichaam.

Kanker

Ongewenstegroeivancellen.

Kinderziektes

Ziektediedemeestemensenopdekinderleeftijdkrijgen.

Kinkhoest

Kinderziektemetveelenhardnekkigehoestbuien.

Kleinebloedsomloop

Hethartpomptbloednaardelongen.Hierkomtzuurstofinhetbloed.

Kooldioxide

Afvalstofdiejeuitademt.

Koorts

Symptoomvanhetlichaambijziekte.Delichaamstemperatuurligtboven38gradenC.

Kraakbeen

Elastischbindweefselaanhetuiteindevanbottenineengewricht.Zokunnendebottengemakkelijkoverelkaar schuiven.

Longemfyseem

Delongblaasjeszijnbeschadigd,derekiseruit.

Longontsteking

Ontstekingvandelongen.

Lymfeklieren

Filtersinhetlichaamdieafvalstoffenuithetlichaamverwijderen.

Maag

Hierwordthetetenverderfijngemalen.

Mazelen

Kinderziektewaarkinderenflinkziekvankunnenzijn.Kanleidentotverschillendecomplicaties.

Micro-organisme

Kleinorganisme,zoalseenbacterie.

Observeren

Goedbekijken.

Obstipatie

Verstoppingvandedarmen.

Onderkoeling

Delichaamstemperatuuristelaag,onder35,5gradenC.

Ontsteking

Eenreactievanhetlichaamopdebeschadigingvanweefsel.

Ontstekingsreuma

Gewrichtenrakenbeschadigddoorontstekingen.

Osteoporose

Anderwoordvoorbotontkalking.

Perifeerzenuwstelsel

Hetdeelvanhetzenuwstelseldatbuitenhetcentralezenuwstelselligt.

Persoonlijkheidsstoornis

Iemandgedraagtzichandersdanindeomgeving(cultuur)vanhemverwachtwordt.Ditduurtlangeretijd.

Petitmal

Kortdurendeepilepsieaanval.

Progressief

Deziektewordtsteedserger.

Psychiatrischeziekte

Stoornissenbijhetdenken,bijdeemotiesenhetgedrag.

Psychose

Tijdelijketoestandwaarbijiemandhetnormalecontactmetdeomgevingisverloren.

ROT

Realiteitsoriëntatietraining:steedsweerconfronterenmetdewerkelijkheid.

Reminiscentie

Teruggaanindetijdenherinneringenophalenmetalsdoelhiereenplezierigebelevingaantehebben.

Reutelendeademhaling

Erblijftslijmhangenindebovensteluchtwegen.Deademhalingloopthierdoorheenenditveroorzaakthet reutelendegeluid.

Roodvonk

Kinderziektemeteenkenmerkenderodetong(frambozentong).

Ruggenmerg

Weefselaandebinnenkantvandewervelsvanderug.Dezenuwbanenlopenhierdoorheen.

Schimmels

Veelvoorkomendorganisme.Sommigeschimmelsleidentotziektesbijmensen.

Signaleren

Waarnemenvangedragingenenhetdoorgevenhiervan.

Skelet

Allebottensamenvormenhetskelet.Hetgeeftstevigheidenbeschermingaanhetlichaam.

Slokdarm

Dewegtussendemondendemaag.

Smetten

Huiduitslagopeenplaatswaardehuidschuurt.

Spijsvertering

Deverteringvanhetvoedselinhetlichaam.

Suikerziekte

Anderwoordvoordiabetesmellitus.

Symptoom

Eenuitingvaneenziekte.

SyndroomvanKorsakov

Vormvandementieveroorzaaktdooreencombinatievanveelalcoholgebruikenslechtevoeding.

TIA

Herseninfarctwaarbijdeverschijnselenbinnen24uuroverzijn.

Uitdroging

Hetlichaamheeftteveelvochtverloren.

Vaccineren

Eenbeschermingtegeneenziektegeven.Ookwel:inenten.

Verhoging

Symptoomvanhetlichaambijeen(lichteofbeginnende)ziekte.Delichaamstemperatuurligttussen37,5en38 °C.

Vijfdeziekte

Kinderziektemetuitbraakvanvlekjes,vooralbij4-tot12-jarigen.

Virus

Ziekteverwekker.

VitamineD

Dezevitamineproduceertdehuidonderinvloedvanzonlicht.

Warmezorg

Meegaanmetdebelevingvandecliënt.

Waterpokken

Kinderziektemetblaasjesenveeljeuk.

Wekedelenreuma

Aandoeningaanspieren,banden,pezenenhetkapselvandegewrichten.

Wheezing

Fluitendgeluidbijdeademhaling.

Zenuwstelsel

Systeemdatinformatienaaralledelenvanhetlichaamstuurt.

Zesdeziekte

Kinderziektemetflinkekoortsenuitslag.

ZiektevanAlzheimer

Bekendstevormvandementie:dehersenenwerkennietgoedmeer.

ZiektevanParkinson

Hersenziektewaarbijdezenuwcellenlangzaamafsterven.

Zintuigen

Hiermeeneemjeprikkelswaaralszien,horen,proeven,ruikenenvoelen.

A

Allergischereactie76

Anafylactischeshock77

Angststoornis81

Antibioticum49

Anus24

Apneu46

Artrose36

Astma47

B

Bacterie59

Beroerte17

Besmetting61

Bloedsuikerspiegel50

Botontkalking10

Botweefsel10

Bronchitis48

C

Cheyne-stokesademhaling46

Chronische36

COPD48

CVA17

D

Darmen28

Decubitus52

Delier74

Dementie66

Diabetesmellitus27

Dktp-inenting90

Doorligplek52

E

Eczeem58

Epilepsie17,40

EpiPen77

G

Geraamte10

Gewricht10

Gezondeleefstijl44

Glucose27

Grandmal40

Griep63

Grotebloedsomloop20

H

Handhygiëne65

Hartfalen21

Hartinfarct21

Herseninfarct38

Hyper50

Hyperventilatie46

Hypo50

I

Incubatietijd61

Inenten91

Infecties30

Influenza63

Insuline27

K

Kanker75

Kinderziekte85

Kinkhoest90

Kleinebloedsomloop20

Kooldioxide23

Koorts33

Kraakbeen13

L

Longemfyseem48

Longontsteking23

Lymfeklieren32

M

Maag24

Mazelen89

Micro-organisme59

O

Observeren51

Obstipatie25

Onderkoeling33

Ontsteking23

Ontstekingsreuma36

Osteoporose10

P

Perifeerzenuwstelsel16

Persoonlijkheidsstoornis82

Petitmal40

Progressief42

Psychiatrischeziekte80

Psychose83

R

Reminiscentie72

Reutelendeademhaling46

Roodvonk89

ROT71

Ruggenmerg16

S

Schimmel60

Signaleren51

Skelet10

Slokdarm24

Smetten55

Spijsvertering24

Suikerziekte44

Symptoom22

SyndroomvanKorsakov84

T

TIA38

U

Uitdroging64

V

Vaccineren91

Verhoging33

Vijfdeziekte87

Virus60

VitamineD30

W

Warmezorg72

Waterpokken86

Wekedelenreuma36

Wheezing46

Z

Zenuwstelsel16

Zesdeziekte88

ZiektevanAlzheimer66

ZiektevanParkinson42

Zintuigen17