30 Hoe schrijf je sterke werkwoorden in de verleden tijd?
38 Hoe herken je het gezegde?
46 Hoe gebruik je aanwijzende voornaamwoorden?
54 Hoe schrijf je onregelmatige werkwoorden?
62 Hoe weet je of je een tussen-s of tussen-er schrijft?
70 Hoe schrijf je Engelse werkwoorden?
78 Hoe schrijf je lastige woorden?
7 Hoe voer je een gesprek?
15 Hoe vraag je informatie en advies?
23 Hoe geef je je mening in een gesprek?
31 Hoe geef en ontvang je complimenten?
39 Hoe geef en ontvang je feedback?
47 Hoe overleg je in een groepje?
8 Hoe schrijf je een bericht?
16 Hoe gebruik je hoofdletters en leestekens?
24 Hoe beantwoord je vragen en opdrachten op school?
32 Hoe maak je goede zinnen?
40 Hoe schrijf je een formele e-mail?
48 Hoe verbeter je een zelfgeschreven tekst?
55 Hoe voer je een goede discussie?
63 Hoe luister je naar uitleg en stel je vragen?
71 Hoe vertel je over een gebeurtenis of ervaring?
79 Hoe houd je een presentatie?
56 Hoe vul je formulieren in?
64 Hoe maak je aantekeningen?
72 Hoe schrijf je een verslag?
80 Hoe schrijf je een recensie?
Hoe weet je snel waar een tekst over gaat ?
Je leert dat titel, inleiding en tussenkopjes je helpen een tekst te begrijpen.
Wat heb je aan de titel als je een tekst gaat lezen?
Meteen onder de titel staat vaak een stukje tekst in vette letters. Hoe noem je deze tekst?
Waarom is de tekst verdeeld in kleine stukjes met eigen titels?
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk .
Titel, inleiding en tussenkopjes
De titel, inleiding en tussenkopjes helpen je om een tekst sneller te begrijpen. Ze vertellen kort waarover de tekst gaat. ‘Kop’ is een ander woord voor titel. De titels in kranten heten krantenkoppen.
U De titel heeft grote, vette letters en is bedoeld om je aandacht te trekken en je nieuwsgierig te maken.
U Een inleiding is vaak het begin van een tekst en is soms vet of schuin (cursief) gedrukt.
U Tussenkopjes hebben vaak vette letters en zeggen in een paar woorden waarover het deel van de tekst gaat waar ze boven staan.
U Lees altijd eerst de titel van een tekst, dan de inleiding, daarna de tussenkopjes en dan pas de hele tekst.
Inbrekers Brabants bedrijf keren terug met bloemetje
Twee inbrekers die spijt kregen hebben maandagochtend een bloemetje bezorgd bij de gedupeerde eigenaar van een bedrijf in Galder (NoordBrabant). Ook de gestolen tuinmachines kwamen de Tilburgers (27 en 32 jaar) terugbrengen.
Eigenaar Bram Bijl van Bijl Groentechniek vertelde maandag dat hij zondagochtend vroeg werd gewekt door een inbraakalarm. De pui van zijn winkel was vernield en er was voor bijna vierduizend euro aan trimmers, kettingzagen en bladblazers gestolen.
Beelden op Facebook
In een poging om de daders te vinden plaatste hij videobeelden van de inbrekers op Facebook. De beelden werden in korte tijd duizenden keren gedeeld.
Spijt?
Maandagochtend meldden de daders zich met een bloemetje. Of ze bang zijn geworden door de videobeelden, is onduidelijk. Het verhaal gaat dat ze de inbraak onder invloed van alcohol of drugs hebben gepleegd. ‘Het was niet hun bedoeling. Ze waren bij hun positieven gekomen. Ik had niet de indruk dat het gewiekste en ervaren inbrekers waren,’ aldus de winkeleigenaar.
Noteer titel en tussenkopjes van de tekst hierboven.
Lees nu de inleiding, Schrijf in één zin op wat je te weten komt uit de inleiding.
Lees de hele tekst. Past de inleiding goed bij de tekst?
Leg uit waarom.
Brit wil in vier maanden zwemmend
Atlantische Oceaan oversteken
De Britse Ben Hooper wil als eerste mens ooit de Atlantische Oceaan zwemmend oversteken. De 38jarige politieman is zondag gestart in het Senegalese Dakar.
x
De voormalige agent zwemt de komende vier maanden elke dag twaalf uur achter elkaar. Hij krijgt te maken met allerlei gevaren bij zijn oversteek, zoals golven van ruim zes meter hoog en hij moet rekening houden met kwallen en haaien. Om die reden draagt Hooper een speciaal pak dat hem onzichtbaar maakt voor de dieren.
x
Per dag verbruikt Hooper heel veel energie. De avontuurlijke zwemmer wordt begeleid door een team dat met een boot in de buurt blijft. Daarnaast reist er een arts mee, evenals een toezichthouder van het Guinness Book of Records.
x
Hij is overigens niet de eerste mens die probeert de Atlantische Oceaan over te zwemmen. In 1998 probeerde de Fransman Benoit Lecomte al in het Guinness Book of Records te komen. Maar hij viste achter het net nadat hij tijdens zijn tocht werd overmand door vermoeidheid en een week moest uitrusten op de Azoren.
Waarvoor zijn de titel, de tussenkopjes en de inleiding ook alweer bedoeld?
Lees de titel en de inleiding van de tekst hiernaast. Waarover denk je dat de tekst gaat? Schrijf op in één zin.
Lees nu de hele tekst. Bedenk zelf drie tussenkopjes.
Bespreek de zelf bedachte tussenkopjes uit vraag 10 met de klas en kies de beste.
Schrijf de woorden van de les in je schrift. Zet de juiste betekenis erachter. Kies uit: volgens / slachtoffer geworden / voorgevel / snel slimme dingen kunnen bedenken / iemand die oplet of het goed gaat / je kans missen
Schrijf drie titels op van boeken, films of songs die je kent. Vertel de titels aan je klasgenoot. Kan hij of zij zeggen waarover het gaat?
doel bereik
x Ik weet waar de titel, inleiding en tussenkopjes van een tekst voor bedoeld zijn. r
x Ik kan de titel, inleiding en de tussenkopjes in een tekst herkennen. t1
x Ik kan beoordelen of de titel, inleiding en tussenkopjes goed bij een tekst passen. t2
x gedupeerd
x de pui
x aldus
x de toezichthouder woorden les 1
x achter het net vissen
x gewiekst
x Ik kan zelf een goede titel of tussenkopjes bij een tekst bedenken. i
Hoe zoek je de belangrijkste informatie in een tekst?
Je leert wat een alinea is en welke zin in een alinea vaak het belangrijkste is.
Lees alleen de titel, de inleiding en de tussenkopjes van de tekst hiernaast. Waarover gaat de tekst?
Uit hoeveel stukjes bestaat de tekst?
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk .
belangrijk
Alinea en de belangrijkste zin in een alinea
Teksten zijn vaak verdeeld in kleinere stukken.
Zo’n kleiner stuk heet een alinea. Alinea’s maken een tekst makkelijker om te lezen.
U In een alinea staan de zinnen bij elkaar die over hetzelfde gaan.
U De eerste of de laatste zin van een alinea is vaak de belangrijkste zin.
U Zo herken je een alinea:
x Begint soms met een tussenkop.
x Soms staat er een regel wit tussen alinea’s.
x Eerste zin springt soms in.
Lees de tekst hiernaast helemaal. Schrijf uit elke alinea één of twee zinnen op die jij het belangrijkste vindt.
Welke beweringen kloppen? Schrijf de letters op.
a Een alinea is een klein stukje tekst.
b Wat in een alinea staat hoort bij elkaar.
c Boven een alinea staat altijd een tussenkop.
d Een zin in het midden is vaak de belangrijkste zin.
Alligator op de golfbaan
‘Hé, mag ik meespelen?’ Leden van een golfclub in de Amerikaanse staat Florida keken gek op toen ze vorige week vrijdag een balletje wilden slaan. Over het grasveld wandelde een enorme alligator!
In Florida kijken de meeste mensen niet op van een alligator hier of daar. Er zijn er in deze Amerikaanse staat meer dan een miljoen! De alligator die vorige week over de golfbaan liep, is dan ook niet de eerste. Maar de foto van dit grote exemplaar trok wel de aandacht van mensen over de hele wereld.
Grote George Veel mensen denken dat de foto’s op de computer zijn bewerkt. ‘Nee hoor! Ze groeien hier nu eenmaal flink!’, schrijft de golfclub op Facebook. ‘We hadden zelfs een nog grotere rondlopen, die noemden we ‘Grote George’, zegt de baas van de club tegen een Amerikaanse website. ‘Maar die is waarschijnlijk aan ouderdom overleden.’
Rustig blijven
Wat moet je doen als er opeens een alligator voor je neus staat? Vooral rustig blijven, weten de golfers. ‘Ze gaan meestal weg als er mensen in de buurt komen, en we vertellen golfers dat ze de balletjes die in het water terechtkomen, gewoon moeten laten liggen.’ Want het gras mag dan misschien van de golfclub zijn, het water, dat is echt alligatorterrein.
Mats is kubuskampioen
Mats Valk (20) uit Amstelveen heeft minder tijd nodig voor het oplossen van een Rubiks kubus dan jij voor plassen op de wc. Afgelopen weekend vestigde hij een wereldrecord.
4,74 seconden. Zolang was Mats aan het friemelen tijdens een toernooi in Indonesië. Verbluffend snel toverde hij de warboel van kleuren en vakjes om tot een kubus met zes gekleurde kanten.
Nog sneller
Op zijn zeventiende vestigde Mats ook al een wereldrecord. Toen deed hij er 5,55 seconden over. Die tijd werd later verpletterd door een andere ‘speed cuber’. Zelf wist Valk dat-ie het nog sneller kon: ooit heeft hij het kunstje thuis in 3,81 seconden geflikt. Maar ja, toen was er geen officieel figuur met stopwatch in de buurt.
Valk is zó dol op het spelletje dat hij inmiddels zijn eigen kubus heeft ontworpen. De Valk 3 heeft kleine magneetjes waardoor je er lekkerder mee kunt schuiven.
Bekijk de tekst hierboven. De inleiding bestaat uit twee zinnen. Welke is volgens jou de belangrijkste? Leg uit waarom.
Lees nu de hele tekst. Waarop slaat de titel van de derde alinea?
Welk tussenkopje zou boven de laatste alinea passen?
Lees de tweede alinea van de tekst nog eens.
Omschrijf in één zin wat het belangrijkste punt van de tweede alinea is. Gebruik je eigen woorden.
x de kubus x een record vestigen x inmiddels woorden les 2
x de bewering x een balletje slaan x het exemplaar
Schrijf de woorden van de les in je schrift. Zet de juiste betekenis erachter. Kies uit: het beste resultaat verbeteren / waarvan je zegt dat het zo is / tennissen noem je ook wel … / blok waarvan lengte, breedte en hoogte gelijk zijn, zoals een dobbelsteen / ondertussen / één ding waar er meer van zijn
Bespreek met de klas de antwoorden bij 10. Kies met elkaar de beste zin.
Leg uit waarom jullie voor deze zin hebben gekozen.
doel bereik t ?
x Ik weet wat een alinea is en welke zin vaak de belangrijkste is. r
x Ik kan alinea’s en de belangrijkste zinnen erin onderscheiden. t1
x Ik kan beoordelen of een zin weergeeft wat het belangrijkste is in een alinea. t2
x Ik kan zelf een zin bedenken die het belangrijkste punt van een alinea aangeeft. i
Tekst — Alles over youtubers
Je oefent met het snel lezen van een tekst en het herkennen van de belangrijkste informatie.
Noteer de titel en de tussenkopjes van de tekst hiernaast.
Wanneer wordt een vlog populair?
Waarover vloggen youtubers?
Hoe verdienen youtubers geld met vloggen?
Voor wie is de Dutch YouTube Gathering bedoeld?
Er is één alinea zonder tussenkopje.
Bedenk hiervoor zelf een tussenkopje.
Lees nu de hele tekst. Vind je dat de titel goed past bij de tekst? Leg uit waarom.
Welk woord past in de zin?
Gebruik de woorden van de les.
a Kleding is een goede manier om je eigen ……… te laten zien.
b Niet alleen met je looks, maar ook met je gedrag kun je ……… van de rest.
c Lionel Messi is een ……… voor veel jonge voetballers die het beste uit zichzelf willen halen.
d Het dagboek van Anne Frank is zo ……… dat het vele mensen in de wereld heeft geraakt.
e Elke ……… wil zoveel mogelijk opvallen met zijn of haar product.
f Blog versus vlog : het belangrijkste voordeel van een vlog is ……… dat je deze sneller hebt gemaakt.
Bekijk het kopje van de laatste alinea.
Ben jij het hiermee eens? Leg uit waarom.
Vind jij dat vloggers reclame mogen maken?
Leg uit waarom.
x authentiek
x de stijl
x de adverteerder
x voornamelijk
x het rolmodel woorden les 3
x zich onderscheiden
x Ik weet hoe je snel kunt zien waarover een tekst gaat en wat de belangrijkste informatie is. r
x Ik kan de titel, inleiding, tussenkopjes en de belangrijkste informatie in een tekst herkennen. t1
x Ik kan beoordelen of de titel, inleiding en tussenkopjes goed bij een tekst passen. t2
x Ik kan zelf een tussenkopje of een zin bedenken die het belangrijkste punt van een alinea aangeeft. i doel bereik t ?
Alles over youtubers
Youtubers zijn jongeren die bekend zijn met hun eigen YouTubekanaal. Zij verdienen vaak geld met vloggen: bloggen op video. Het idee komt uit Amerika en is inmiddels enorm populair in Nederland. Waarover vloggen ze dan precies? Hoe worden youtubers zo populair dat ze er op jonge leeftijd al geld mee verdienen? Lees meer over youtubers.
Wanneer wordt een vlog populair?
‘Ik wil je graag waarschuwen voor je nieuwe verslaving. Ik.’, zegt Kelvin zelfverzekerd in het introductiefilmpje van zijn YouTube kanaal TheKelvlog. Kelvin heeft meer dan 125.000 volgers die trouw zijn filmpjes kijken. Zijn vlogs hebben eigenlijk niet echt één vast onderwerp, het gaat gewoon over wat een 17-jarige jongen dagelijks bezighoudt. Toch werkt het goed omdat Kelvin gewoon lekker zichzelf is. Youtubers worden vooral populair omdat ze authentiek en echt zijn. Met hun persoonlijkheid en eigen stijl onderscheidden ze zich van andere vloggers.
Waarover vloggen youtubers?
Hoewel een YouTube kanaal niet echt één vast onderwerp nodig heeft, zijn er wel een aantal onderwerpen die populair zijn. Meiden vloggen bijvoorbeeld graag over beauty of fashion. In deze vlogs laten zij zien welke kleding ze hebben gekocht en hoe zij kledingstukken met elkaar combineren. Onder jongens is vloggen over gaming populair. Youtubers doen verslag over alles wat met games te maken heeft. Andere onderwerpen zijn: voedsel, films, sport en gadgets.
Hoe verdienen youtubers geld met vloggen?
Het maken van een vlog levert op zich niets op, maar wel als je er reclame aan toevoegt. Hoe vaker een vlog wordt bekeken, hoe meer geld de maker verdient. Omdat vloggers alleen succesvol worden met hun eigen authentieke persoonlijkheid, zullen zij er meestal voor kiezen om reclame te maken voor iets wat echt bij ze past.
Neem bijvoorbeeld Teske. Teske vlogt over food en beauty. Ze houdt enorm van de smaak van citroen en daarom heeft Spa Citron haar benaderd. Samen met het merk heeft ze een vrolijk zomers filmpje gemaakt over citroenen. Hoeveel Teske hiermee heeft verdiend is onbekend, maar ze houdt er ongetwijfeld iets leuks aan over.
Dutch YouTube Gathering: event rondom youtubers
Jaarlijks wordt er in Nederlands een groot online videoevenement georganiseerd: de Dutch YouTube Gathering. Het evenement is voor iedereen die van online video houdt en draait voornamelijk om de youtubers community Jongeren ontmoeten elkaar en wisselen ervaringen uit. Bekende youtubers doen signeersessies voor hun trouwe fans, als echte rocksterren dus.
Youtuber: de perfecte carrière voor jongeren
Youtubers zijn als BN’ers of filmsterren in de wereld van online video onder jongeren. Ze hebben fans en worden gezien als rolmodel. Het is meer dan een uit de hand gelopen hobby. Hoewel de jongeren het vloggen natuurlijk enorm leuk vinden, pakken ze het meestal erg serieus aan. Veel youtubers verdienen nu al geld met hun kanaal en zien ook mogelijkheden voor de toekomst.
Hoe herken je verschillende soorten boeken?
Je leert welke verschillende soorten leesboeken er zijn.
Kijk naar het overzichtje rechtsonder.
Deze pictogrammen (plaatjes) kun je vinden op boeken in de bibliotheek. Wat heb je aan pictogrammen als je een boek zoekt?
belangrijk
Soorten boeken
Als je een boek gaat lezen kun je kiezen uit spannende, grappige, romantische, griezelige, fantasie- of juist levensechte verhalen. De verschillende soorten verhalen en boeken noemen we genres.
Voorbeelden:
Real life x Over echte situaties, bijvoorbeeld op school, thuis, met vriend(inn)en.
Spanning en avontuur x De hoofdpersoon beleeft allerlei spannende dingen.
Meiden x Over vriendschap, verliefdheid, mode, erbij horen.
Oorlog x Bijvoorbeeld over de Tweede Wereldoorlog, met spanning, verdriet en een beetje geschiedenis.
U Zoek uit welke genres jij leuk vindt.
x het genre x het pictogram
x de biografie x de detective x historisch x science fiction woorden les 4
Schrijf drie soorten boeken op die je wel eens hebt gelezen.
Wat zijn genres?
De pictogrammen hieronder zijn van een bibliotheek. Hoeveel genres zijn er in deze bibliotheek?
Kun je aan de boektitels zien bij welk genre een boek hoort? Probeer het goede genre op te schrijven. Gebruik de genres van de pictogrammen hieronder.
a Het leven van een loser b Twilight: een levensgevaarlijke liefde
c Balbezit d Sneeuwwitje en de zeven dwergen e Gevarenzone
f De brief voor de koning g Cyberboy h Ik overleefde Auschwitz i Razend
Schrijf de woorden van de les in je schrift. Zet de juiste betekenis erachter. Kies uit: een eenvoudig plaatje om iets aan te geven / een boek dat gaat over iemand die echt heeft bestaan / uit de geschiedenis / soort of stijl bij bijvoorbeeld boeken / een boek dat gaat over het oplossen van een misdaad / Engels voor een boek dat zich afspeelt in een verzonnen toekomst
Kun je aan onderstaande omslagen van boeken zien bij welk genre het boek hoort? Schrijf het goede genre in je schrift.
Bekijk nog eens de boekomslagen bij vraag 8. Welke boek past bij meer dan één genre? Leg uit waarom.
Bij welke genre boeken moet je zoeken als je wilt lezen over:
a Een jongen die naar een nieuwe school gaat?
b Kinderen die vluchten voor de oorlog in hun land?
c Draken en elfen die in een andere wereld leven?
d Spannende avonturen van twee zusjes?
e Twee dieven die heel dom en daardoor heel grappig zijn?
f Hoe indianen en cowboys in Amerika leefden?
g Een nieuwe buurman die een vampier blijkt te zijn?
h Een jongen en meisje die verliefd worden, op hetzelfde meisje?
Schrijf de titel op van twee boeken die je hebt gelezen.
Schrijf ook op bij welk genre de boeken horen.
Vertel je klasgenoot over de boeken.
Laat hem of haar vertellen bij welk genre de boeken horen en waarom. Zijn jullie het met elkaar eens?
Draai daarna de rollen om.
doel bereik t ?
x Ik weet dat er verschillende genres leesboeken zijn. r
x Ik kan op een website of in een bibliotheek pictogrammen voor verschillende genres herkennen. t1
x Ik kan op basis van de titel, de voorkant of een korte beschrijving van een boek inschatten bij welk genre het hoort. t2
x Ik kan van een boek dat ik zelf heb gelezen uitleggen bij welk genre het hoort. i
Hoe herken je vormen van werkwoorden?
Je leert hoe je werkwoorden in een zin vindt.
Vul in elke zin de goede vorm van werken in.
a Mohammed wil later graag bij de politie
b ……… jij thuis veel voor school?
c Hij ……… aan de provinciale wegen.
d Jongens, jullie hebben vandaag goed
e Wij ……… gisteren hard aan onze conditie.
f Ajax moet hard ……… voor een zege.
Zoek hierboven een zin op waarin je werk hebt gebruikt. Waarom kun je hier niet werken zetten?
Zoek nu een zin op waarin je werkten hebt gebruikt. Waarom kun je hier niet werken zetten?
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk
Schrijf geheimtaal met citroen
Doe wat citroensap in een kommetje met een beetje water. Schrijf met een dunne kwast een boodschap op het papier. Laat drogen. Je houdt een blanco vel papier over. Zet het strijkijzer aan. Ga met het hete ijzer over het papier. Je boodschap verschijnt in donkere letters op het papier! Wat er gebeurt, is in feite een verbranding van het citroensap. Daar zitten stoffen in die door de hitte worden omgezet in koolstof. Dat is zwart of donkerbruin. Met ander vruchtensap werkt het ook, net als met melk, azijn en zelfs met aardappelsap.
Werkwoorden herkennen
In elke goede zin staat minstens één werkwoord.
U Werkwoorden herken je zo:
Een werkwoord zegt wat er ‘gebeurt’ in de zin, of wat iemand doet.
x Elmadina loopt naar de sportschool.
(Wat doet Elmadina?)
x De iPad-verkoop daalt dit jaar.
(Wat gebeurt er met de iPad-verkoop?)
U Werkwoorden hebben verschillende vormen: ik loop, jij loopt , wij lopen
U De wij-vorm heet het hele werkwoord. belangrijk
Noteer alle werkwoorden uit de tekst Schrijf geheimtaal met citroen. Let op: twee werkwoorden zijn uit elkaar getrokken.
Schrijf nu van alle werkwoordsvormen die je hebt opgeschreven het hele werkwoord op. Als een werkwoord vaker dan één keer voorkomt, hoef je het maar één keer op te schrijven.
x provinciale x in feite
x blanco
x de zege x fors x omzetten woorden les 5
Vul het goede werkwoord in de goede vorm in.
Gebruik elk van de volgende werkwoorden:
hebben / zijn / kopen / hopen / betalen / kosten
a Ik ……… dat vanmiddag het t-shirt wordt bezorgd dat ik heb besteld.
b Het t-shirt ……… een opdruk van mijn favoriete band.
c Ik heb het ……… op een Duitse website.
d In Nederland het niet verkrijgbaar.
e Het ……… 10 euro om het te laten versturen, wel een fors bedrag.
f Maar dat ……… ik er graag voor, want het is een heel bijzonder exemplaar.
Welk woord past in de zin?
Gebruik de woorden van de les.
a In een krant vind je, naast landelijk nieuws, ook berichten uit je eigen provincie..
b Sagan behaalt een verdiende ……… in de eerste touretappe.
c In je lichaam wordt suiker ……… in vet.
d FC Groningen viert feest na een ……… overwinning.
e Paul wist geen enkel antwoord, zijn proefwerkblaadje bleef helemaal ……… .
f Mijn broer zegt dat het zijn skateboard is, maar heb ik hem gekocht.
Is het waar of niet waar?
a In een goede zin staat minstens één werkwoord.
b Een werkwoord zegt iets over wat er gebeurt.
c De ik-vorm heet het hele werkwoord.
Welke van onderstaande woorden zijn werkwoordsvormen? Schrijf deze op.
In welke zinnen is het vetgedrukte woord een werkwoord? Schrijf de letters op.
a Ik begin altijd op tijd aan mijn huiswerk.
b Aan het begin van de wedstrijd ben ik zenuwachtig.
c Ik geloof dat we er bijna zijn.
d Hij mag dit vlees niet eten vanwege zijn geloof
e Het merk van mijn nieuwe sportschoenen is Nike.
f Jij vindt er niks aan, dat merk ik.
Maak zelf twee zinnen: een zin waarin het woord wensen wel een werkwoord is, en een zin waarin het geen werkwoord is.
Lees de twee zinnen aan een klasgenoot voor. Je klasgenoot moet zeggen in welke zin wensen een werkwoord is.
doel bereik t ?
x Ik weet dat elke goede zin één of meer werkwoorden heeft. r
x Ik kan de werkwoorden in een zin herkennen. t1
x Ik kan de juiste vorm van een werkwoord invullen in een zin. t2
x Ik kan van woorden bepalen of ze een werkwoordsvorm zijn of niet. i
Hoe herken je de persoonsvorm en het onderwerp?
doel
Je leert hoe je in een zin de persoonsvorm en het onderwerp kunt vinden.
Noteer alle werkwoorden uit de tekst hieronder.
Inwoners Venlo verzinnen naam
In Venlo trouwde ooit Mien Jeuken met Co Billekes. Vanaf toen heette ze Mien Billekes-Jeuken. Veel mensen in Venlo geloven dit verhaal. Een aantal jaar geleden heeft Dagblad de Limburger de archieven van Venlo doorzocht. Mevrouw Mien Billekes-Jeuken blijkt nooit te hebben bestaan.
Maak van elke zin uit de tekst een ja / nee-vraag.
Welke werkwoorden komen dan vooraan te staan?
Onderstreep deze werkwoorden bij je antwoord van vraag 1.
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk
Hoe vind je de persoonsvorm?
Noteer de persoonsvorm uit de zinnen hieronder.
a Daniel heeft een nieuwe game gekocht.
b Ik heb het gisteren samen met hem gespeeld.
c Het spel zag er heel mooi uit.
d Ik vond het wel erg ingewikkeld.
e Zelf houd ik meer van race-spelletjes.
Hoe vind je het onderwerp?
Noteer het onderwerp uit de zinnen van vraag 5.
belangrijk
Persoonsvorm en onderwerp
In elke zin staat een werkwoord dat de persoonsvorm wordt genoemd.
U De persoonsvorm vind je zo: Maak van een zin een ja /nee-vraag, dan staat de persoonsvorm vooraan: Bruno Mars zingt morgen in Arnhem. — Zingt Bruno Mars morgen in Arnhem?
Bij de persoonsvorm hoort het onderwerp.
U Het onderwerp van de zin vind je zo: Stel de vraag: Wie of wat + persoonsvorm? Wie of wat zingt? — Bruno Mars zingt.
x De persoonsvorm is een werkwoord.
x Het onderwerp is een persoon, dier of ding.
Verjaardagsfeestje Ronaldo kost 250.000 euro
Het verjaardagsfeestje van Cristiano Ronaldo ter ere van zijn dertigste verjaardag blijft de gemoederen bezighouden in Spanje. Dagblad Sport heeft alles uit de kast gehaald om de details van de 250.000 euro kostende fuif bloot te leggen. Ronaldo huurde zaterdag na de 4-0 nederlaag tegen Atletico Madrid het chique restaurant Zalacain af om zo’n 200 gasten welkom te heten.
Lees de tekst hierboven. Noteer van elke zin de persoonsvorm en het onderwerp.
Noteer de goede vorm van de persoonsvorm.
Eerst in de tegenwoordige tijd, dan in de verleden tijd.
Voorbeeld — zijn
Sylvia en Charita zijn / waren mijn beste vriendinnen.
a nemen
Samen met hen ……… / ……… ik de bus naar school.
b lopen
Ik ……… / ……… eerst naar Charita’s huis.
c zien
Sylvia ……… / ……… we dan in de bus.
Noteer weer de goede vorm van de persoonsvorm.
Eerst voor ik (enkelvoud), dan voor wij (meervoud).
Voorbeeld — gaan
Morgen ga ik / gaan we niet met de bus naar school.
a worden
Ik ……… / We ……… met de auto gebracht.
b kunnen
Daarom ik / we morgen later opstaan.
c vinden
Ik / We dat wel heel erg fijn.
Lees de onderstaande woorden. Maak in je schrift twee kolommen. Noteer in de linkerkolom de woorden die als persoonsvorm in een zin kunnen worden gebruikt. Noteer in de rechterkolom de woorden die als onderwerp in een zin kunnen worden gebruikt. Let op: sommige woorden kunnen geen persoonsvorm zijn en ook geen onderwerp.
ik / lacht / fietsen / het zwembad / echt / een wesp / Klas 2A / hoera / springt / nat / de badmeester / een handdoek / drinken / roept / Joost de zwemles / duwen / flauw / de duikplank /
woorden les 6
x ter ere van x de nederlaag
x het detail
x chique
x de gemoederen bezighouden
x alles uit de kast halen
x het archief
Kies drie woorden of uitdrukkingen van de les en maak met elk een zin.
Zoek in elke zin het onderwerp en omcirkel deze.
Bespreek de gemaakte zinnen.
Zijn er zinnen bij waarin het woord van de les het onderwerp is?
Welke woorden van de les kun je als onderwerp gebruiken?
doel bereik t ?
x Ik weet wat de persoonsvorm en het onderwerp zijn. r
x Ik kan de persoonsvorm en het onderwerp in een zin vinden. t1
x Ik kan een passende persoonsvorm invullen in een zin. t2
x Ik kan bepalen of een woord als onderwerp of persoonsvorm kan worden gebruikt. i
Hoe voer je een gesprek?
Je leert hoe je een gesprek kunt voeren met een volwassene die je nog niet kent.
Met wie kan jij goed gesprekken voeren?
Leg uit waarom.
Met wie kun jij minder goed gesprekken voeren?
Leg uit waarom.
Kun je goed gesprekken voeren met onbekende volwassenen? Leg uit waarom.
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk .
Een gesprek voeren
Een gesprek voeren met een onbekende doe je zo:
U Het gesprek beginnen
x Stel jezelf netjes voor.
x Maak een opmerking over de situatie (het weer; het gebouw waar je bent).
U Het gesprek gaande houden
x Luister goed naar wat de ander zegt.
x Stel open vragen (op open vragen kun je niet met ja of nee antwoorden)
x Kijk de ander regelmatig aan en glimlach.
x Is de ander niet geïnteresseerd, sluit het gesprek dan af.
U Het gesprek afronden
x Bedank de ander voor het gesprek.
x Geef een hand en een glimlach.
Wat is een open vraag?
Is het een open of een gesloten vraag?
Noteer in je schrift.
a Waarom gaat u graag vissen in het weekend?
b Bent u de vader van Bilal?
c Wat vindt u van deze school?
d Wie kent u nog meer hier?
e Is het eten in dat restaurant lekker?
f Komt u hier vaker?
Mensen laten op allerlei manieren merken of ze wel of niet met je willen praten. Hieronder staan een aantal signalen. Neem de letters over en zet er een + of – achter.
+ de ander wil graag met je praten – de ander wil liever niet met je praten
a De ander kijkt steeds om zich heen en niet naar jou.
b De ander glimlacht regelmatig naar je.
c De ander stelt vragen aan jou.
d De ander luistert niet naar wat je zegt.
e De ander geeft uitgebreid antwoord op jouw vragen.
f De ander gebruikt zijn of haar smartphone terwijl jullie in gesprek zijn.
x de situatie
x het signaal
x gaande houden x regelmatig woorden les 7
x uitgebreid
Jens gaat naar de verjaardag van zijn beste vriend Patrick. De familie van Patrick is er ook.
Bedenk per situatie het juiste antwoord.
U Situatie 1
Jens zit naast een meneer die familie is van Patrick.
Wat moet hij doen? Kies uit :
A Hij eet zijn taartje op en zegt verder niets.
B Hij stelt zichzelf voor en begint een lang verhaal over de voetbalwedstrijd die hij heeft gewonnen.
C Hij stelt zichzelf voor en vraagt: ‘Bent u familie van Patrick? ’.
U Situatie 2
De meneer is de oom van Patrick. Hij vraagt of Jens bij Patrick in de klas zit. Wat moet Jens zeggen?
Kies uit:
A ‘Ja.’
B ‘Ja, we zitten al vanaf de basisschool bij elkaar in de klas en zijn hele goede vrienden.’
Bedenk zelf een open vraag die Jens aan de oom zou kunnen stellen.
Het was een leuk gesprek, maar Jens wil ook met zijn vrienden praten. Wat kan hij zeggen om het gesprek goed af te ronden?
Gebruik de woorden van de les. Welk woord past in de zin?
a Meryem stelt steeds een nieuwe vraag; zo kan ze het gesprek ……… .
b glimlachen en iemand aankijken tijdens een gesprek, is beter dan naar je schoenen staren.
c In plaats van alleen ja of nee te zeggen, gaf
Ayoub antwoord.
d Knikken is een ……… waarmee je laat merken dat je luistert.
e ‘Wat een storm, hè?’ is een opmerking over waarmee je een gesprek kunt beginnen.
Oefen met een klasgenoot. Kies één van de volgende situaties. Spreek af wie de ‘je’ is en wie de ander. Voer het gesprek. Kies daarna een nieuwe situatie en draai de rollen om.
Tip: Zorg ervoor dat je het gesprek goed begint, gaande houdt en weer afrondt.
Situatie 1 Je komt een juf of meester van de basisschool tegen op straat.
Situatie 2 Je zit in de bus. De vader van een goede vriend / vriendin komt naast je zitten.
Situatie 3 Je bent op de bruiloft van je neef. Er komt een onbekende mevrouw bij je aan tafel zitten.
Bespreek met elkaar hoe het ging. Schrijf op wat jij wel en niet goed deed.
doel bereik t ?
x Ik weet waarop ik moet letten als ik praat met iemand die ik nog niet (goed) ken. r
x Ik kan herkennen of iemand verder wil praten en wat open en gesloten vragen zijn. t1
x Ik kan beoordelen wat iemand anders wel en niet goed doet als hij een gesprek voert. t2
x Ik kan op een goede manier een gesprek beginnen, gaande houden en afronden. i
doel
Je leert hoe schrijven begint met denken aan wat de ander wil weten.
Stel, je bent onderweg naar huis en ziet dat er op een kruising net een scooter door een auto is aangereden. Je belt 112. Wat is het belangrijkste dat je eerst moet zeggen?
Welke vraag zal de telefonist je daarna stellen denk je?
Als je thuiskomt, vertel je aan je broertje dat je een ongeluk hebt gezien. Wat denk je dat hij als eerste aan je vraagt?
Lees nu de uitleg in het vak belangrijk .
belangrijk
Een berichtje schrijven
Als je een mailtje of briefje schrijft, moet je heel precies zeggen wat je bedoelt.
U Een berichtje schrijf je zo:
x Doe alsof de persoon aan wie je schrijft tegenover je zit.
x Bedenk wat het belangrijkste is dat je wilt zeggen.
x Maak er een zin van en spreek die hardop uit. Schrijf hem dan pas op.
x Bedenk wat de ander je nu zou vragen.
x Spreek het antwoord op die vraag eerst weer hardop uit en schrijf het daarna op.
x Herhaal dit vraag-antwoord-spel tot je berichtje klaar is.
Bekijk de volgende beginzinnen. Welke vraag komt bij je op? Schrijf op.
a De wedstrijd van zaterdag is afgelast.
b Ga je mee naar de film?
c Jip gaat niet langer de theoretische leerweg doen. d Ik kom vanavond niet thuis eten.
Bekijk de vragen die je hebt opgeschreven bij 5. Bedenk antwoorden bij de vragen.
Lees de uitleg in het vak belangrijk nog een keer. Waar moet je een berichtje mee beginnen?
Beste meneer Simons,
Het is niet meer gelukt. Mijn kat Belle was ziek en moest steeds overgeven. Dat gaf allemaal troep en die moest ik opruimen. Belle is van mij en mijn broertje, maar die was op voetbal en toen moest ik het weer doen. Zoals meestal. Ook moest ik nog heel veel Engelse woordjes leren voor de toets. Het ging dus echt niet. Ik hoop dat u het niet erg vindt.
Groetjes, Ciske
Lees het berichtje hierboven. Wat vergeet Ciske te zeggen tegen haar docent?
Bedenk een nieuwe eerste zin voor het bericht van Ciske.
Stel, je hebt zaterdag een familiefeest. Je hebt geen zin, maar je moet mee. Daardoor kun je niet met je team meedoen aan een competitiewedstrijd. Bij je club is de regel dat je je bij de coach moet afmelden met een mail waarin je ook de reden geeft. Schrijf die mail.
Hoi Aicha, Ik zit hier nu een cola te drinken. Het is hier hartstikke druk en heel erg warm. Ze weten nog niet wanneer het is afgelopen. Als ik straks aankom, kun je me dan oppikken? Erg hè, dat de treinen nu alweer niet rijden!
Tot straks, Shermila
Wat is het belangrijkste in het bericht hierboven?
Welke twee zinnen zou je ook weg kunnen laten?
Shermila stelt Aicha een vraag.
Wat zou Aicha willen weten als ze die vraag leest?
x het bericht
x de telefonist
x de competitie
x de reden x oppikken x theoretisch woorden les 8
Herschrijf het bericht nu zo, dat het wel duidelijk is.
Welk woord past in de zin?
Gebruik de woorden van de les.
a Elk jaar in januari start mijn voetbalclub in een nieuwe ……… .
b Niemand weet de precieze ……… van haar afwezigheid.
c Sjoerd stuurde me een met een foto van zijn nieuwe fiets.
d Kun je me ……… bij de snackbar om de hoek?
e De professor hield een verhaal over de veranderingen in het klimaat.
f Mijn vader werd tijdens een storing goed geholpen door de van het energiebedrijf.
doel bereik t ?
x Ik weet waar ik op moet letten als ik een bericht schrijf. r
x Ik kan bedenken wat degene voor wie het bericht bedoeld is, wil weten. t1
x Ik kan in een bericht van iemand anders zien wat er wel en niet goed is. t2
