Profielvak Economie en Ondernemen
Werken op de administratie
Serienummer:
Licentie:
Voor het activeren van de licentie kijk op pagina 5 van dit werkboek. Te activeren tot:
COLOFON Uitgeverij:
Edu’Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl
Auteur(s): Inhoudelijke redactie: Illustraties: Foto’s:
Marijke Hoftijzer Liesbeth van Schalkwijk en Edu’Actief Verbaal Visuele Communicatie BV Omslag: Erik Karst Fotografie
Titel: ISBN:
Werken op de administratie 978 90 3722 451 1
Eerste druk/eerste oplage © Edu’Actief b.v. 2015 (Marijke Hoftijzer 2015-2015) Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoud WERKEN MET EDU4ALL ............................................................................................................................ 5 Deel A Crediteurenadministratie .......................................................................................................... 7 Oriënteren ................................................................................................................................................ 7 Taak 1 Kennismaken met de crediteurenadministratie ......................................................................... 7 Taak 2 De leerdoelen bij deel A ................................................................................................................ 9 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 10 Aan de slag ............................................................................................................................................. 10 Taak 4 Bedrijfsprocessen en inkoop ...................................................................................................... 11 Taak 5 Gunstig inkopen .......................................................................................................................... 15 Taak 6 Inkopen van voorraad verwerken in Excel ............................................................................... 20 Taak 7 Kosten verwerken in Excel ......................................................................................................... 32 Taak 8 Meer facturen verwerken ........................................................................................................... 42 Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 49 Taak 9 Terugkijken en verder kijken ..................................................................................................... 49 Taak 10 Voorbereiden op de toets ......................................................................................................... 52 Deel B Debiteurenadministratie ......................................................................................................... 54 Oriënteren ............................................................................................................................................. 54 Taak 1 Kennismaken met de debiteurenadministratie ........................................................................ 54 Taak 2 De leerdoelen bij deel B .............................................................................................................. 55 Taak 3 Taken plannen ............................................................................................................................ 56 Aan de slag ............................................................................................................................................. 57 Taak 4 Het verkoopproces ..................................................................................................................... 57 Taak 5 Verkopen in de winkel ................................................................................................................ 65 Taak 6 Verkopen op rekening ................................................................................................................ 78 Taak 7 Verwerking van de betaling van facturen .................................................................................. 89 Taak 8 De verkopen van april ................................................................................................................. 93 Evalueren & Reflecteren ...................................................................................................................... 97 Taak 9 Terugkijken en verder kijken ...................................................................................................... 97 Taak 10 Voorbereiden op de toets ......................................................................................................... 99 Deel C Bijzondere boekingen verwerken ........................................................................................ 100 Oriënteren ........................................................................................................................................... 100 Taak 1 Kennismaken met financieel administratief werk .................................................................. 100 Taak 2 De leerdoelen bij deel C ............................................................................................................ 101 Taak 3 Taken plannen .......................................................................................................................... 102
Werken op de administratie
3
Aan de slag ........................................................................................................................................... 102 Taak 4 Aankopen van duurzame productiemiddelen ........................................................................ 103 Taak 5 Afschrijvingskosten ................................................................................................................... 110 Taak 6 Geldstorting van kas naar bank ............................................................................................... 113 Taak 7 Geldopname van bank naar kas .............................................................................................. 117 Taak 8 De laatste boekingen voor de maand mei ............................................................................... 120 Evalueren & Reflecteren .................................................................................................................... 123 Taak 9 Terugkijken en verder kijken ................................................................................................... 123 Taak 10 Voorbereiden op de toets ....................................................................................................... 125 Deel D Winst of verlies ....................................................................................................................... 129 OriĂŤnteren ........................................................................................................................................... 129 Taak 1 Kennismaken met het werk van een assistent accountant .................................................... 129 Taak 2 De leerdoelen bij deel D ............................................................................................................ 130 Taak 3 Taken plannen .......................................................................................................................... 131 Aan de slag ........................................................................................................................................... 132 Taak 4 Btw afdragen ............................................................................................................................. 133 Taak 5 PrivĂŠboekingen ......................................................................................................................... 136 Taak 6 Winst berekenen ....................................................................................................................... 140 Taak 7 Winst maken ............................................................................................................................. 144 Taak 8 De balans ................................................................................................................................... 147 Taak 9 De winst van juni ....................................................................................................................... 161 Evalueren & Reflecteren .................................................................................................................... 163 Taak 10 Terugkijken en verder kijken .................................................................................................. 163 Taak 11 Voorbereiden op de toets ....................................................................................................... 166
4
Werken op de administratie
Werken met Edu4all REGISTREREN, AANMELDEN EN LICENTIE ACTIVEREN Je gaat aan de slag met Edu4all. Volg volgend schema om te kijken wat je moet doen. Ja
Is dit het eerste werkboek van Edu4all waar je mee werkt?
Ga naar bronnen.edu4all.nl/bronnen/ handleiding en bekijk de film Licentie activeren.
Nee
Zoek in een werkboek dat je eerder hebt gedaan je gebruikersnaam en wachtwoord op. Schrijf je gegevens op in de vakken onderaan deze pagina.
Ga naar licentie.edu-actief.nl. Klik op Aanmelden. Ja
Is dit het eerste werkboek voor dit profielvak of keuzevak?
Nee
Kies voor Aanmelden via Edu’Actief.
Kies voor Een nieuwe gebruikersnaam aanmaken.
Je kunt direct aan de slag. Ga naar www.edu4all.nl en log in met je gebruikersnaam en wachtwoord.
Maak een gebruikersnaam en wachtwoord aan. Gebruikersnaam = je schoole-mailadres* Wachtwoord = naam van je school *Heb je geen schoole-mailadres? Vraag dan je docent om een gebruikersnaam.
Schrijf je gebruikersnaam en wachtwoord op in de vakken onderaan deze pagina.
Ga naar licentie.edu-actief.nl.
Vul op de website de licentie in die op de eerste pagina van dit werkboek staat. Klik op Activeren.
Je hebt nu toegang tot de bronnen. Log in op www.edu4all.nl met je gebruikersnaam en wachtwoord. Gebruikersnaam:
Wachtwoord:
Werken op de administratie
5
BRONNEN In dit werkboek staan opdrachten. Om deze opdrachten te maken, heb je soms bronnen nodig, zoals tekstbronnen, films, websites en de Theek-iT. Wanneer je een bron gaat gebruiken, staat er een pictogram in je werkboek: BRON Achter het pictogram staat in paarse, dikgedrukte tekst welke bron je nodig hebt. Bijvoorbeeld: BRON Lees Tekstbron 1.2 Persoonlijke verzorging. Maak daarna opdracht 13 tot en met 16. BRON Bekijk de Film Werken in de thuiszorg bij ouderen. Maak daarna opdracht 1.
Bij het eerste voorbeeld ga je een tekstbron lezen. Bij het tweede voorbeeld ga je een film bekijken. Deze bronnen vind je op www.edu4all.nl. Op bronnen.edu4all.nl/bronnen/handleiding wordt uitgelegd hoe je werkt met de bronnen op de website. OVERLEG MET JE DOCENT Soms is het nodig om te overleggen met je docent. Je ziet dan dit pictogram in je werkboek: Achter het pictogram staat waarover je met je docent gaat overleggen. Bijvoorbeeld: 61. In Taak 3 heb je een planning ingevuld. Bekijk deze. a. Kijk in kolom 5. Taak 12 tot en met 14 ga je nog maken. Zijn alle andere taken af? Zo nee, overleg met je docent welke taken je nog moet doen. OPDRACHTEN VOOR KB EN GL Doe jij de kaderberoepsgerichte of gemengde leerweg? Dan zitten er speciale opdrachten voor jou in het werkboek. Je herkent deze opdrachten aan de volgende pictogrammen: KB
opdracht voor leerlingen van de kaderberoepsgerichte leerweg
GL
opdracht voor leerlingen van de gemengde leerweg. We wensen je veel succes en plezier met het maken van de opdrachten! Team Edu4all
6
Werken op de administratie
Deel A Crediteurenadministratie
OriĂŤnteren Taak 1 Kennismaken met de crediteurenadministratie BRON Bekijk de Film Administratief medewerker. Maak daarna opdracht 1.
1. De film gaat over een administratief medewerker. a. Wat voor werkzaamheden doet Andreia op een dag? Geef er drie. 1. 2. 3. b. Wat vindt Andreia het leukste aan haar werk?
c. Ze moet ook wel eens mensen bellen. Wie belt ze en waarvoor?
d. Welke drie eigenschappen zijn belangrijk voor een administratief medewerker volgens Andreia? 1. 2. 3. Nu weet je wat een administratief medewerker doet. EĂŠn van de taken van een administratief medewerker is de boekhouding bijhouden. Een onderdeel van de boekhouding is de crediteurenadministratie. De crediteurenadministratie krijgt facturen binnen, verwerkt deze in de administratie en betaalt ze. Grote bedrijven hebben vaak een medewerker of zelfs een afdeling die zich volledig met de crediteurenadministratie bezighoudt. 2. Zoek op internet een vacature voor een medewerker crediteurenadministratie. a. Print de vacature. In de vacature staan misschien woorden die je niet kent. Onderstreep deze woorden en zoek op wat ze betekenen. Vul deze woorden met hun betekenis hier in.
b. Geef drie werkzaamheden die een medewerker crediteurenadministratie doet. 1. 2. 3.
Werken op de administratie
7
Deel A Crediteurenadministratie c. Geef drie persoonlijke kenmerken van een medewerker crediteurenadministratie. Tip! Functie-eisen worden soms ook wel competenties genoemd. 1. 2. 3. 3. Ben jij geschikt voor het werken op de crediteurenadministratie? Bekijk de tabel. a. Zet in kolom 2 een X bij de eigenschappen en vaardigheden die een medewerker crediteurenadministratie volgens jou moet hebben. b. Zet in kolom 3 een X bij de eigenschappen en vaardigheden van een medewerker crediteurenadministratie die jij hebt. c. Zet in kolom 4 een X bij de eigenschappen en vaardigheden van een medewerker crediteurenadministratie waar jij nog aan moet werken. 1. Professionele eigenschappen en vaardigheden
2. Vind ik belangrijk 3. Kan ik / heb ik
4. Moet ik aan werken
Aanpassingsvermogen Precies werken Creatief Gedisciplineerd Leiding geven Zelfstandig werken
4. Vraag aan twee medeleerlingen of ze jou geschikt vinden als medewerker crediteurenadministratie. Vraag vooral waarom ze je wel of niet geschikt vinden.
5. Bekijk je antwoorden in de tabel en de antwoorden van je twee medeleerlingen in de vorige opdrachten. Ben jij geschikt om medewerker crediteurenadministratie te worden? Geef aan waarom.
6. Heb je alle opdrachten van Taak 1 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.
8
Werken op de administratie
Deel A Crediteurenadministratie
Taak 2 De leerdoelen bij deel A Als je op de crediteurenadministratie werkt, moet je volgens de regels van het bedrijf: 1. kunnen uitleggen welke bedrijfsprocessen er binnen een bedrijf zijn 2. kunnen uitleggen welke inkoopformulieren er gebruikt worden en waarvoor ze gebruikt worden 3. de inkoop van voorraad per kas in Excel kunnen verwerken 4. de inkoop van voorraad op rekening in Excel kunnen verwerken 5. de kosten in Excel kunnen verwerken. Je laat als medewerker crediteurenadministratie zien dat je: • precies kunt werken • geconcentreerd kunt werken • ICT-vaardig bent. 7. Hiervoor heb je gelezen wat je moet kunnen om op de crediteurenadministratie van een bedrijf te kunnen werken. a. Welk leerdoel lijkt je het leukst om aan te werken? En waarom?
b. Welk leerdoel lijkt je het minst leuk om aan te werken? En waarom?
8. Op de crediteurenadministratie staan precies en geconcentreerd werken centraal. Daarnaast is het belangrijk dat je ICT-programma’s goed kunt gebruiken. a. Geef een voorbeeld waaruit blijkt dat je precies en geconcentreerd kunt werken.
b. Geef een voorbeeld waarin je laat zien dat je ICT-vaardig bent.
9. Heb je alle opdrachten van Taak 2 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken.
Werken op de administratie
9
Deel A Crediteurenadministratie
Taak 3 Taken plannen 10. Bekijk Taak 4 tot en met 10. En bekijk het schema hierna. a. Maak een planning voor de taken die je gaat doen. Zet de datum en het lesuur in kolom 4. b. Zoek in de taken naar de opdrachten met . Bij welke opdrachten is overleg met je docent of controle door je docent nodig?
c. Overleg met je docent: • op welke momenten jij de antwoorden van de gemaakte opdrachten gaat nakijken • op welke momenten je docent jouw werk zal beoordelen. d. Heb je een taak af? Zet een ✓ in kolom 5. Zet een − als je een taak niet kon doen. Als je Taak 1, 2 en 3 gedaan hebt, kun je deze nu afvinken. 1. Taak 2. Onderwerp
3. Richttijd in 4. Datum en lesuur minuten
1
Kennismaken met de crediteurenadministratie
25
2
De leerdoelen bij deel A
10
3
Taken plannen
15
4
Bedrijfsprocessen en inkoop
80
5
Gunstig inkopen
50
6
Inkopen van voorraad verwerken in Excel
150
7
Kosten verwerken in Excel
120
8
Meer facturen verwerken
100
9
Terugkijken en verder kijken
20
10
Voorbereiden op de toets
30
5. Af 6. Paraaf docent
Aan de slag De afdeling boekhouding is een belangrijke afdeling binnen Am4rA. Deze afdeling verzamelt alle financiële gegevens en verwerkt ze. Door deze cijfers te analyseren weet de directie of Am4rA winst of verlies maakt. De Giftshop is een klein bedrijf dat relatiegeschenken verkoopt. Fien is de eigenaresse van de winkel. Verder werken er nog vier mensen. Het gaat al een tijdje niet zo goed met de winkel. Daarom wil Fien de winkel graag verkopen. Am4rA denkt erover na om de winkel over te nemen. Jij gaat helpen bij de Giftshop. Je werkt nauw samen met Mo. Mo werkt op de financiële administratie van de Giftshop.
10
Werken op de administratie
Deel A Crediteurenadministratie
Taak 4 Bedrijfsprocessen en inkoop Am4rA wil graag weten hoe de Giftshop werkt en hoe het bedrijf er financieel voor staat. Jij gaat de bedrijfsprocessen van de Giftshop onderzoeken. Je begint bij het inkoopproces. VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 4.1 Bedrijfsprocessen. Maak daarna opdracht 11 tot en met 13.
11. Hierna lees je een aantal zinnen. Geef steeds aan of een zin waar of niet waar is. a. De afdeling boekhouding hoort bij het primair proces. Waar / Niet waar b. De afdeling inkoop houdt zich bezig met het primair proces. Waar / Niet waar c. Er zijn drie verschillende bedrijfsprocessen: primair proces, ondersteunend proces en besturend proces. Je hebt er minstens twee nodig om als bedrijf goed te kunnen functioneren. Waar / Niet waar d. Een bedrijfsleider zorgt ervoor dat iedereen weet wat hij moet doen. Waar / Niet waar 12. Maak de zinnen af. Gebruik hiervoor de woorden primair, ondersteunend en besturend. a. Het management van een bedrijf zorgt ervoor dat alle afdelingen weten wat ze moeten doen. Dit noem je het
proces.
b. Alles wat binnen een bedrijf gebeurt om een product te maken en/of te verkopen, noem je het proces. c. Alles wat binnen een bedrijf gebeurt aan ondersteuning om een product te maken en/of te verkopen noem je het
proces.
13. Bekijk het schema. Zet de personen op de juiste plek in het schema. Kies uit: directeur - inkoper - secretaresse - systeembeheerder - magazijnmedewerker - manager inkoopafdeling.
Werken op de administratie
11
Deel A Crediteurenadministratie BRON Lees Tekstbron 4.2 Inkoopformulieren. Maak daarna opdracht 14 tot en met 18.
14. Waarom worden bij het inkopen veel formulieren gebruikt?
15. Zet een X voor de zinnen die juist zijn. Wanneer een bedrijf een nieuw product wil opnemen in het assortiment zal de inkoper eerst offertes aanvragen bij verschillende leveranciers. Een artikelnummer is het totaalbedrag van de inkooporder. De klant stuurt een orderbevestiging naar de leverancier. Een pakbon zit bij de artikelen die bezorgd worden. Een factuur is de rekening die betaald moet worden. 16. Zet de woorden in de juiste volgorde in het schema. Kies uit: factuur - vrachtbrief - orderbevestiging - inkooporder - pakbon - offerte
17. Vul steeds het formulier in waarover de zin gaat.
12
a. Je gebruikt de
om de beste leverancier te kiezen.
b. Je gebruikt de
om de inkooporder te controleren.
c. Je gebruikt de
om te weten hoeveel je moet betalen.
Werken op de administratie
Deel A Crediteurenadministratie 18. Bekijk de foto. Wat is de medewerker aan het doen?
Zij vraagt een offerte aan. Zij controleert de inkooporder met de orderbevestiging. Zij controleert de binnengekomen vracht met de vrachtbrief. Zij betaalt de factuur. UITVOEREN 19. Bij de Giftshop doet Mo de boekhouding. Hij houdt zich dus ook bezig met de crediteurenadministratie. a. Bij welk bedrijfsproces hoort de functie van medewerker crediteurenadministratie?
b. Leg uit waarom deze functie bij dit proces hoort.
20. Bij de Giftshop werken er in totaal vijf mensen. In het schema zie je wie dat zijn en wat voor werk zij doen.
Vul de namen van de medewerkers in op de juiste plek. Primair proces: Ondersteunend proces: Besturend proces:
Werken op de administratie
13
Deel A Crediteurenadministratie Fien is verantwoordelijk voor de inkoop bij de Giftshop. Zojuist is er een orderbevestiging binnengekomen. Fien moet deze controleren met de inkooporder. Ze vraagt jou of jij dit wilt doen. 21. Bekijk de formulieren goed.
a. Er zit een fout in de orderbevestiging. Welke fout is er gemaakt?
b. Wat ga jij doen met deze fout?
c. Geef op een korte, zakelijke manier aan wat jouw boodschap voor de leverancier is.
14
Werken op de administratie
Deel A Crediteurenadministratie TERUGKIJKEN 22. Wat denk jij dat er met een bedrijf gebeurt als de crediteurenadministratie zijn werk niet goed doet?
23. Vind jij dat de crediteurenadministratie belangrijk werk doet? Leg je antwoord uit. Ja / Nee, want
24. Vul de tabel in. Zet een X in de juiste kolom. Ja
Nee
Ik kan de drie bedrijfsprocessen opnoemen en uitleggen. Ik kan aangeven welke formulieren bij het inkopen van artikelen gebruikt worden. Ik kan uitleggen waarvoor elk formulier in het inkoopproces gebruikt wordt. Ik kan aangeven in welke volgorde de inkoopformulieren gebruikt worden.
25. Heb je alle opdrachten van Taak 4 gemaakt? Kijk je antwoorden na als je dat met je docent hebt afgesproken. Vergeet niet deze taak af te vinken in je planning in Taak 3.
Taak 5 Gunstig inkopen Een bedrijf moet winst maken, anders gaat het failliet. Een manier om winst te maken is door goedkoop in te kopen. Aan jou de taak om te bekijken of de Giftshop gunstig inkoopt. VOORBEREIDEN BRON Lees Tekstbron 4.3 Het inkoopproces. Maak daarna opdracht 26 tot en met 28.
26. Het inkopen kun je verdelen in twee verschillende processen. Welke twee processen zijn dit? 1. 2. 27. Op een bestelformulier moet je veel gegevens invullen. Leg uit wat de volgende begrippen betekenen. a. bestelnummer: b. eenheidsprijs: c. subtotaal:
Werken op de administratie
15