Udaj się do Maryi

Redakcja:

ks. Sławomir Sznurkowski SSP

Korekta: Katarzyna Kruś

Skład i łamanie: Katarzyna Ukuś

Projekt okładki: Estera Makieła

Zdjęcie na okładce: Alamy/Indigo Images

Grafiki: Adobe Stock, Freepik.com

Cytaty biblijne pochodzą z: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem © Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011

Nihil obstat: Za zezwoleniem Kurii Prowincjalnej Towarzystwa Świętego Pawła

ks. Witold Wiśniowski SSP

Częstochowa, 28 lutego 2023 r.

ISBN 978-83-8131-543-2

© Edycja Świętego Pawła, 2023

ul. Św. Pawła 13/15 • 42-221 Częstochowa

tel. 34.362.06.89 • e-mail: edycja@edycja.com.pl www.edycja.com.pl

Dystrybucja:

Centrum Logistyczne Edycji Świętego Pawła

ul. Hutnicza 46 • 42-263 Wrzosowa k. Częstochowy tel. 34.366.15.50 • e-mail: dystrybucja@edycja.com.pl

Księgarnia internetowa: www.edycja.pl

WPROWADZENIE

W naszej ojczyźnie są dwa miesiące, które lud chrześcijański upodobał sobie, aby właśnie wtedy oddawać szczególną cześć Matce Jezusa. Są to maj i październik. Nabożeństwa majowe oraz różańcowe stają się swego rodzaju katechezą o Maryi. Spotkania wiary, jakimi są wspomniane nabożeństwa, to szczególna przestrzeń w życiu Kościoła, gdzie następuje pogłębienie refleksji o miejscu i roli Matki Jezusa w zbawczym planie Boga.

Historia kształtowania się kultu maryjnego i maryjnej pobożności jest echem słów kobiety z Ewangelii według św. Łukasza, która w stronę Jezusa skierowała słowa błogosławieństwa: „Szczęśliwe łono, które Cię nosiło, i piersi, które ssałeś” (Łk 11, 27). Chrześcijanie od zawsze mieli świadomość, że chodzi w tym miejscu o Maryję z Nazaretu, Matkę Jezusa. To właśnie Ją Elżbieta, żona Zachariasza, pozdrawia słowami, które zawarte są w naszej codziennej modlitwie: „Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony owoc Twojego łona!” (Łk 1, 42), oraz

„Szczęśliwa jest Ta, która uwierzyła, że wypełnią się słowa powiedziane Jej przez Pana” (Łk 1, 45). Maryja niejako sama potwierdza, że błogosławić Ją będą wszystkie pokolenia (por. Łk 1, 48). Święty Jan Paweł II uczył, że: „Pochwały wznoszące się ku Maryi w każdym sprawowaniu liturgii eucharystycznej kształtowały wiarę, pobożność i modlitwę wiernych. W ciągu wieków przeniknęły całą ich postawę duchową, ożywiając głębokie nabożeństwo dla Najświętszej Matki Boga”1.

Duszpasterstwo maryjne Kościoła w Polsce wymaga ciągłego czuwania, aby obraz Maryi, jaki jest prezentowany, nie stwarzał wrażenia, że jest Ona oddalona od człowieka i świata, a przez to nienadająca się do naśladowania. Troska o autentyczną pobożność maryjną, o której przypomina nam soborowe i posoborowe nauczanie Kościoła, jest zadaniem i obowiązkiem najpierw pasterzy, a także wiernych świeckich zaangażowanych w różnego rodzaju grupy maryjne. Tylko w ten sposób pobożność maryjna, która do tej pory kształtowała pokolenia Polaków, będzie mogła nadal przyczyniać się do owocnej formacji członków Ludu Bożego w XXI wieku.

Do rąk duszpasterzy i wiernych świeckich trafia tekst rozważań, które zostały przygotowane na podstawie myśli maryjnej św. Bernarda z Clairvaux (1090-1153).

Są one niczym innym jak praktyczną propozycją do wy-

1 Jan Paweł II, Redemptoris Mater, 32.

korzystania podczas nabożeństw majowych lub październikowych, a także osobistej lektury. Sposób, w jaki święty Bernard wyrażał maryjne prawdy, jest zgoła odmienny od tego, który znamy. Dlatego też w pewnym zakresie jego refleksje zostały dostosowane do języka naszych czasów i odniesione do kontekstu współczesnego.

Okazją do ponownego zatrzymania się przy myśli maryjnej św. Opata z Clairvaux stała się przypadająca w tym roku 870. rocznica jego śmierci. Spośród licznych autorów mówiących o Matce Jezusa św. Bernard i jego dzieło zasługują niewątpliwie na ponowne odkrycie.

Życzę, aby każde spotkanie z Matką Pana, szczególnie w miesiącach poświęconych Jej osobie, było inspiracją do wiernego podążania za Chrystusem oraz umiłowaniem Jego słowa w Kościele.

ks. Kamil Zadrożny

1 stycznia 2023 r., Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi

1. Bernard – głosiciel chwały Maryi

Rozpoczynamy miesiąc poświęcony Najświętszej Maryi

Pannie. Zaczynamy go po raz kolejny z nadzieją, że przyniesie w naszym życiu owoce przemiany serca, zbliży nas jeszcze bardziej do Jezusa i pozwoli lepiej poznać oraz pokochać Jego Matkę.

Już na samym początku tegorocznych zamyśleń

warto sobie uświadomić, że wszelkiego rodzaju praktyki związane z naszym życiem religijnym (takie jak nabożeństwa majowe, różańcowe czy też procesje maryjne) pozostają bezowocne, jeśli nie są autentycznym naśladowaniem cnót Matki Bożej, szczególnie Jej wiary, nadziei i miłości. Mają nam one pomagać wzrastać w świętości. Jesteśmy świadomi, że wymaga to od nas duchowego wysiłku i dobrej woli. W związku z tym potrzebujemy kogoś, kto nam pomoże wejść w głębię tajemnic życia Matki Jezusa, abyśmy zainspirowali się Jej życiem. Dlatego też w tym roku przewodnikiem w rozmyślaniach nad życiem Matki Bożej będzie św. Bernard z Clairvaux. Szczególną okazją do tego jest 870. rocznica jego śmierci.

Święty ten żył na przełomie XI i XII wieku. Urodził się w roku 1090, a zmarł w 1153. Był cysterskim mnichem. Historia Kościoła zapamiętała go jako człowieka, który odznaczał się wielkim zmysłem organizacyjnym. Zakładał liczne klasztory. Inspirował wielu młodych ludzi do wstąpienia do stanu duchownego. Słynął nade wszystko ze swoich pełnych entuzjazmu wiary i miłości do Boga kazań. Historia nadała mu przydomek Doktora Miodopłynnego. W jego kazaniach spotkać możemy wiele obrazów pozwalających zrozumieć sens rozważanych prawd wiary. Zwraca w nich też uwagę na zastosowanie głoszonych prawd w życiu codziennym. Z punktu widzenia maryjności można zaliczyć św. Bernarda do największych piewców życia i chwały Matki Bożej. Święty ten odznaczał się gorącym nabożeństwem maryjnym. Historia nadała mu również tytuł Doktora Maryjnego.

Faktem świadczącym, że popularność św. Bernarda i jego związek z Maryją były powszechnie doceniane, jest to, że Dante Alighieri (1265-1321), włoski pisarz, choć krytyczny wobec wielu poczynań ówczesnego Kościoła, w 33 księdze Boskiej komedii w usta tego Świętego wkłada modlitwę, którą poeta kieruje do Boga. Wyraża ona prośbę oglądania Boga w chwale nieba2.

Warto na samym początku naszej maryjnej drogi ze św. Bernardem spojrzeć na jego życie. Było ono boga-

2 Zob. Dante Alighieri, Boska komedia, 33, tł. E. Porębowicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990, s. 486-490.

1. Bernard – głosiciel chwały Maryi 11

te w różnego rodzaju doświadczenia związane z osobą Maryi. Istnieją legendy, które mówią o szczególnie głębokiej zażyłości naszego Świętego z Matką Jezusa.

Jedna z nich przekazuje, że w czasie ciężkiej choroby

Bernarda ukazała mu się Matka Boża w towarzystwie

świętych i ulżyła mu w chorobie. Uczyniła to, aby dalej mógł on głosić Jej chwałę.

W Galerii Królewskiej w Madrycie znajduje się obraz

Bartolomé Estebana pod tytułem Laktacja św. Bernarda.

Scena ukazana na obrazie jest artystycznym wyrazem

krążącej w czasach średniowiecznych i zachowanej po dziś legendy. Opowiada ona o tym, że Maryja ukazała się

Bernardowi siedzącemu pośród różnego rodzaju ksiąg –

zapewne przez niego samego napisanych – i karmiła go mlekiem z własnej piersi. Wymowa tej sceny jest oczywiście symboliczna. Legendy te chciały wskazać na fakt, że Maryja wybrała sobie św. Bernarda i sprawiła, że jeszcze gorliwiej głosił Jej cześć. Podobny do wspomnianego wcześniej obraz znajduje się kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie.

Inne opowiadanie głosi, że często podróżując, pozdrawiał Maryję przedstawianą w napotykanych figurach słowami „Ave, Maria”. Pewnego razu Maryja miała mu odpowiedzieć „Witaj, Bernardzie”. Opowiadanie to podkreśla głęboką i osobistą więź Bernarda z Matką Jezusa.

Święty pozostawił po sobie liczne kazania na święta maryjne, w których starał się wykazać, że Matka Jezusa

jest nade wszystko kobietą, do której można się uciekać w potrzebie. Bernard wskazywał na Maryję jako kobietę umiłowaną przez Boga, który to właśnie w Jej ręce złożył

Zbawiciela świata. Dlatego też Bernard wychwalał Maryję przede wszystkim za to, że zgodziła się stać Matką

Syna Bożego. To jest Jej największa zasługa wobec ludzkości, wobec każdego z nas.

Choć św. Bernard żył i działał ponad 800 lat temu, to jednak w wielu swoich kazaniach i pismach zawarł prawdy i wskazania, które również dla nas są aktualne i potrzebne. Dlatego też w tym miesiącu postaramy się wydobyć z jego bogatej refleksji to, co dla nas współczesnych może stać się okazją do pogłębienia wiary i ufności w macierzyńską obecność Maryi na naszej drodze wiary.

Niech ten maryjny miesiąc stanie się dla nas wszystkich okazją do zatrzymania się przy osobie Maryi, która bezpieczną i pewną drogą prowadzi nas do Jezusa.

2. Modlitwa do Matki Bożej

Nabożeństwo do Matki Bożej, które służy przede wszystkim wzrostowi naszej pobożności, nigdy nie powinno ograniczać się do wypowiadanych formuł, litanii, modlitw, koronek. Jest ono zawsze wejściem do przedziwnej szkoły Niewiasty z Nazaretu, ale pokazuje również, kim my jesteśmy w stosunku do Maryi. Wejście do szkoły Maryi to także wejście do Jej szkoły modlitwy. Ona uczy nas, jak rozmawiać z Bogiem. Niewiasta z Nazaretu zajmuje uprzywilejowane miejsce w naszym świecie modlitwy. Często poszukujemy nowych modlitw, które powstają obficie także w ostatnich latach. Są i tacy, którzy sami układają modlitwy do Maryi i modlą się ich słowami. Zapewne wielu z nas na różne sposoby rozmawia z Bogiem. Katechizm Kościoła Katolickiego uczy, że „modlitwa jest wzniesieniem duszy do Boga lub prośbą skierowaną do niego o stosowne dobra”3. Oprócz modlitw, które dobrze znamy i codziennie odmawiamy podczas pacierza, są i takie, które rzeczywiście pomagają naszej duszy

3 Katechizm Kościoła Katolickiego, 2559.

wznieść się do Boga. Czujemy wtedy, że jesteśmy bliżej Niego, że jakby dotykamy nieba. Trzeba sobie również powiedzieć o tym, że modlitwa skierowana do Boga za wstawiennictwem Matki Bożej jest jedną z naszych najczęstszych praktyk modlitewnych, szczególnie w miesiącach Jej poświęconych. Taka modlitwa jest umocniona modlitwą Matki Jezusa.

Świętemu Bernardowi – przewodnikowi naszych maryjnych rozważań – przypisuje się jedną z najpopularniejszych modlitw, jakie Kościół kieruje do Boga za wstawiennictwem Maryi. Chodzi o modlitwę, którą odmawia się przy wielu okazjach, a zwłaszcza w czasie nabożeństw majowych czy październikowych. Znana jest ona także pod łacińskim tytułem Memorare. Zaczyna się od słów: „Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo, że nigdy nie słyszano, abyś opuściła tego, kto się do Ciebie ucieka, Twej pomocy wzywa, Ciebie o przyczynę prosi (…)”. Już pierwsze słowa maryjnej modlitwy wskazują, że jej autor – św. Bernard – posiadał szczególnego rodzaju więź z Maryją, którą można nazwać synowską. Jest to modlitwa dziecka, które zwraca się do swojej matki o pomoc i pocieszenie. Modlitwa płynie z serca miłującego Boga i Maryję. Bo któż zwraca się do Matki takimi właśnie słowami? Tylko ta osoba, która zna i kocha Maryję, która wierzy w Jej macierzyńskie wstawiennictwo, w Jej troskę o człowieka, świat i Kościół. Tylko dziecko, które jest pewne, że otrzyma pomoc.

Warto zaznaczyć, że modlitwę tę odmawiało wielu świętych i błogosławionych. Jest wśród nich św. Franciszek Salezy, który modlił się nią codziennie. Święta Matka Teresa z Kalkuty wyznała, że jest to modlitwa, którą odmawiała w trudnych, kryzysowych i nadzwyczajnych sytuacjach. Gdy odmawiamy ją przy okazji nabożeństw maryjnych, chcemy stanąć w gronie osób zdążających do królestwa Bożego. Nie jest ona jakimś magicznym zaklęciem, które w jednym momencie wszystko zmienia. Słowa tej modlitwy są przede wszystkim wyznaniem wiary w to, że na drodze naszego życia nie jesteśmy sami. Jest na niej Jezus i Jego Matka. Można powiedzieć, że modlitwa ta jest rozmową z Matką, której się ufa i zawierza jak dziecko szukające schronienia przed niebezpieczeństwem. Zawsze, gdy zwracamy się do Maryi jakąkolwiek modlitwą, nawet tą najprostszą, która płynie z głębi naszego serca, wyznajemy jednocześnie wiarę w Jej macierzyńską miłość do nas. Wyrażamy w ten sposób nasze przywiązanie do Niej i ufność, że ta, która była Matką Syna Bożego, przygarnia do swojego serca także tych, którzy przywołują Jej osobę w chwili trudnej. W modlitwie Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo… człowiek wierzący chce Maryi niejako o sobie przypomnieć. Przywołuje fakt, że Maryja nie opuszcza nikogo, że nikogo nie odpycha, nie odrzuca, że zawsze wysłuchuje i wyprasza potrzebne dary i łaski, jeśli są one zgodne z wolą Bożą. Prawda ta rodzi w nas ufność, która otwiera drogę do Matki i do Je-

zusa. Dlatego modlimy się: „do Ciebie, o Panno nad pannami i Matko, biegnę, do Ciebie przychodzę, przed Tobą jako grzesznik płaczący staję”. Święty Bernard w modlitwie tej zawarł piękną prawdę o wewnętrznej potrzebie człowieka, by pójść do Matki i opowiedzieć Jej o swoim życiu. Przychodzimy do Maryi jako grzesznicy, którzy żałują za popełnione grzechy.

Maryja w modlitwie św. Bernarda jest nazwana Matką Słowa. „O Matko Słowa, racz nie gardzić słowami moimi, ale usłysz je łaskawie i wysłuchaj”. Końcowe wezwanie jest więc przywołaniem postawy zasłuchania Maryi nie tylko w słowo Jezusa, lecz także w nasze słowa płynące z głębi serca.

Kiedy podczas naszych nabożeństw będziemy wypowiadali tę bogatą w treść modlitwę, starajmy się czynić to z uczuciami synowskiej miłości, tak jak czynili to święci oraz nasi przodkowie.