B e r n a d e t t e
N o l l
Jak zwolnić, odbudować więzi i doświadczyć większej radości
22.07.2016 12:38
599A_Rodzina slow_inside.indd 1
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 2
20.07.2016 09:25
B e r n a d e t t e
N o l l
Jak zwolnić, odbudować więzi i doświadczyć większej radości
599A_Rodzina slow_inside.indd 3
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 4
20.07.2016 09:25
Kenny – dziękuję, że jesteś.
599A_Rodzina slow_inside.indd 5
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 6
20.07.2016 09:25
Przedmowa
Czego ludzie potrzebują do tego, aby żyć w zdrowiu, poczuciu pełni i więzi z innymi? To pytanie zadaję sobie od wczesnej młodości. Jako osoba dorosła obrałam ścieżkę kariery zawodowej, dzięki której mam szansę pracować z tysiącami rodzin. Będąc trenerem wczesnego etapu wychowania oraz specjalistą z zakresu rozwoju człowieka, stworzyłam swego rodzaju laboratorium, które umożliwia mi pochylenie się nad tą kwestią. Jednak moje poszukiwania zaczęły się na długo, zanim wkroczyłam w dorosłość. Już jako młoda dziewczyna wykazywałam szczególne zainteresowanie niemowlakami i dziećmi. W rezultacie spędzałam mnóstwo czasu z matkami z sąsiedztwa, pomagając im. Godzinami przesiadywałam w ich domach, przyglądając się, jak wychowują swoje dzieci, i rozmawiałam z nimi o życiu i macierzyństwie. Wtedy jeszcze nie zdawałam sobie sprawy z tego, że w ten sposób uczyłam się i zbierałam informacje, które miały mi posłużyć w mojej przyszłej praktyce zawodowej. Rodziny te prowadziły nieśpieszne, oparte na wzajemnej więzi, rado7
599A_Rodzina slow_inside.indd 7
20.07.2016 09:25
sne życie. Wśród nich czułam się dobrze. Czułam, że życie jest bezpieczne i że biegnie naprzód w odpowiednim tempie. To odczucie z pewnością zachowałam w swej podświadomości. Z upływem czasu zafascynowałam się psychologią i holistyczną koncepcją zdrowia. Ciągle jednak powracało do mnie to samo pytanie: Czego ludzie potrzebują do tego, aby żyć w zdrowiu, poczuciu pełni i więzi z innymi? W toku moich poszukiwań zawędrowałam wreszcie w obszary psychologii prenatalnej i okołoporodowej. Dziedzina ta posiłkuje się teoriami i badaniami z zakresu biologii komórkowej, teorii przywiązania, neurobiologii interpersonalnej, epigenetyki1 oraz studiów nad świadomością i bazuje na założeniu, że przychodzimy na świat jako spójne i świadome istoty, choć w bardzo niedojrzałym i bezbronnym ciele. Patrząc z tej perspektywy, rozwój pojmowany jest nie jako proces wtłaczania informacji, ale raczej jako proces odsłaniania naszego najlepszego i najbardziej rozległego „ja”. Wymaga to czasu, troski i wiele miłości. Jak zatem we wszystko to wpasowuje się filozofia slow2? Otóż stanowi ona ważną część procesu rozwoju człowieka. Ponieważ przyswajamy wszystkie napływające do nas informacje, i to dzień w dzień, absolutną koniecznością staje się moment zatrzymania, i to na tyle długi, aby nasz mózg mógł Epigenetyka – dział biologii zajmujący się badaniem dziedziczności pozagenowej – przyp. tłum. 2 Slow – [po polsku: ‘powoli, wolno, zwolnić’] współczesny trend postulujący zwolnienie tempa życia, postawę uważnej obecności, świadomą konsumpcję, integrację lokalną i rozwój osobisty, stosowany w odniesieniu do różnych obszarów życia, takich jak jedzenie [ang. slow food], moda [ang. slow fashion], rodzicielstwo [ang. slow parenting] czy życiowa filozofia [ang. slow living] – przyp. tłum. 1
8
599A_Rodzina slow_inside.indd 8
20.07.2016 09:25
zaabsorbować i zintegrować wszystko, co zobaczyliśmy, usłyszeliśmy i czego nauczyliśmy się w ciągu dnia – bez względu na to, czy dotyczy to obszaru informacji, czy relacji z innymi. Rozwijamy się wtedy, gdy po przyswojeniu danych treści następuje moment zatrzymania, potrzebny, aby je zintegrować. Najpierw działanie, potem refleksja. Działanie, refleksja. Działanie, refleksja. Postępując według tej zasady, zachowujemy siły, zarówno te psychiczne, jak i fizyczne. A silni wewnętrznie stajemy się bardziej obecni, bardziej współczujący, bardziej zdolni do relacji. Kierujemy wówczas swoim życiem w sposób bardziej płynny i zrelaksowany. Jeżeli nie pozwolimy sobie na te nieodzowne dla zdrowego człowieczeństwa chwile zatrzymania, czujemy się przytłoczeni. Jeżeli pozostajemy w nieustannym trybie działania, nadwyrężamy swoje zasoby w sposób, który grozi fizycznym i emocjonalnym wyczerpaniem oraz brakiem kontaktu – ze sobą samym i z ludźmi wokół nas. Sprawdza się to zwłaszcza w przypadku dzieci, które poznając świat, nieustannie przyswajają mnóstwo nowych rzeczy. Jeżeli po jakimś wydarzeniu następuje kolejna aktywność, po zajęciach – inny obowiązek, a po nim – odrabianie lekcji, prace domowe i coś jeszcze, to nie ma już czasu na przetrawienie tego wszystkiego. Wyhamowanie stanowi istotną część procesu przyswajania wszystkich informacji i doświadczeń osobistych zdobytych w ciągu dnia. Zarówno na łonie rodziny, jak i poza domem. Jest to zatem coś więcej niż tylko słuszna idea. Jest to istotny element przeżywania swojego życia w pełni. Zatem co odpowiedzieć człowiekowi na pytanie, czego potrzebuje, aby żyć w zdrowiu, poczuciu pełni i więzi z innymi? Z mojego punktu widzenia odpowiedź jest prosta: 9
599A_Rodzina slow_inside.indd 9
20.07.2016 09:25
ZWOLNIJ. ZBUDUJ WIĘZI. CIESZ SIĘ ŻYCIEM. Zakładam, że czytasz tę książkę, ponieważ pragniesz, aby twoja rodzina nieco zwolniła i żyła w większej zażyłości i radości. Dobrze trafiłeś. W tej książce znajdziesz informacje, narzędzia i inspiracje do tego, aby to wszystko osiągnąć. Bernadette jest wiernym uczniem i nauczycielem takiego stylu życia. Jej rola nie do końca polega na powiedzeniu ci, jak to zrobić. Przekaże ci raczej swoje pomysły oraz sugestie i pokieruje cię tak, abyś mógł odnaleźć tę najbardziej odpowiednią dla siebie drogę. Moim zdaniem lepiej być nie może. Przyjemnej lektury!
KORZYŚCI PŁYNĄCE Z FILOZOFII SLOW • Kiedy tempo życia twojej rodziny zwalnia, zachowujesz swoje wewnętrzne siły. • Kiedy zachowujesz siły, jesteś bardziej obecny. • Kiedy jesteś bardziej obecny, dokładniej wsłuchujesz się w swoje własne potrzeby, a także w potrzeby innych członków rodziny. • Kiedy wsłuchujesz się dokładnie w potrzeby poszczególnych osób, sprawiasz, że wszyscy czują się zauważeni. • Kiedy wszyscy czują się zauważeni, to czują się również bezpieczni. • Kiedy wszyscy czują się bezpieczni, to w domu panuje większa harmonia. 10
599A_Rodzina slow_inside.indd 10
20.07.2016 09:25
• Kiedy panuje harmonia, pojawia się więcej miłości, więcej zażyłości, więcej luzu, więcej zabawy i więcej radości. • Kiedy pojawia się więcej miłości, zażyłości, luzu, zabawy i radości, to wzrasta pragnienie bycia ze sobą razem jako rodzina! • Teraz i zawsze.
dr Carrie Contey
lato 2012
11
599A_Rodzina slow_inside.indd 11
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 12
20.07.2016 09:25
Czym jest rodzina slow?
Podstawowe założenia rodziny slow są proste: zwolnij, zbuduj więzi i ciesz się z życia rodzinnego. Jednakże w obliczu wysyłanych nam przez społeczeństwo postulatów, aby zwiększać obroty, gdzieś się zapisywać, do czegoś przyłączać, i jeszcze się przy tym pospieszyć, osiągnięcie wspomnianego stanu rzeczy może się okazać trudne bez odrobiny wsparcia. Tak narodził się pomysł tej książki. Przesłanie, jakie świeżo upieczeni rodzice słyszą od rodziców starszych dzieci jest jasne: „Cieszcie się, póki możecie, bo dzieciństwo szybko mija. Nawet się nie obejrzycie, jak wasze dziecko pójdzie w świat, a wy będziecie się zastanawiać, jak to możliwe, że stało się to tak szybko”. Młodym rodzicom, zmagającym się z realiami opieki nad małym dzieckiem, trudno jest to pojąć. Jednocześnie społeczeństwo zdaje się wysyłać im wiadomość, że wychowanie małego dziecka jest czymś, co musimy przetrzymać. Kiedy dzieci idą do szkoły, czas biegnie jeszcze szybciej, a społeczne nakazy i oczekiwania mogą wziąć nad nami górę, nie pozostawiając miejsca na celebrowanie więzi i radość płynącą z posiadania rodziny. 13
599A_Rodzina slow_inside.indd 13
20.07.2016 09:25
Właśnie w taką rzeczywistość wkracza idea rodziny slow. Chcemy, aby rodziny poczuły, że mają prawo odejść od obowiązującego schematu, wyjść poza społeczne nakazy i oczekiwania i wsłuchać się w swoje instynktowne pragnienia, aby wszyscy członkowie rodziny mogli doświadczyć życia, które upływa w nieśpiesznej atmosferze radości i pogłębionych relacji – i to nie tylko teraz, ale i w przyszłości, ponieważ w rzeczywistości o wiele dłużej jesteśmy rodzicami dorosłych dzieci niż małych. Chociaż wychowanie to nie tylko zabawa i przyjemne spędzanie czasu, możemy sprawić, że wspólne doświadczanie radości i więzi stanie się punktem odniesienia, do którego będziemy mogli nieustannie powracać. Czasami będzie to wynikało z zastosowania konkretnej metody, a niekiedy po prostu z naszego nastawienia. W tej książce znajdziecie obydwa te podejścia. Życie bez pośpiechu nie polega na tym, że przez cały czas nic nie robisz, choć zdarzają się i takie popołudnia, kiedy jest to dokładnie to, czego ci trzeba i co ostatecznie wybierasz. Podejście slow skupia się raczej na jakości relacji z otoczeniem i na uważnej obecności w tymże procesie. Podejście to odnajdziesz w doświadczanych na przestrzeni dni, miesięcy i lat chwilach przerwy i refleksji nad tym, czego dokładnie oczekujesz od życia rodzinnego i jak chcesz, aby ono wyglądało. Odnajdziesz je również w przekonaniu, że to, co robisz każdego kolejnego dnia, pozwoli ci w przyszłości doświadczać takiego rodzaju więzi międzyludzkich, jakich pragniesz. Większość rodziców poproszonych o to, aby przyjrzeli się swojemu dwudziestoletniemu doświadczeniu rodzicielstwa, wyraża głębokie pragnienie posiadania autentycznej więzi ze swoimi dziećmi. Idea rodziny slow polega na budowaniu tego 14
599A_Rodzina slow_inside.indd 14
20.07.2016 09:25
typu relacji tu i teraz, kiedy dzieci są w domu, kiedy przygotowujemy obiad, kiedy na zmianę odwozimy je do szkoły, kiedy składamy pranie. Rodzina slow zakłada porzucenie intensywnego tempa życia choćby tylko na parę minut, aby odnaleźć siebie nawzajem we wszystkim, co robimy, i mieć siebie nawzajem na przyszłość. Rodzina slow jest wyrazem wiary, że życie rodzinne może być czymś w rodzaju studni, a nie studzienki kanalizacyjnej. Rodzina może być miejscem, do którego przychodzimy się napełnić, kopalnią pomysłów i inspiracji, miejscem, w którym szukamy pocieszenia i swobody, i w którym odnajdujemy swoje najlepsze i najprawdziwsze „ja”. Rodzina slow wyraża pragnienie odkrycia sposobów na to, aby ujrzeć i usłyszeć każdego członka rodziny z osobna przy jednoczesnym spojrzeniu na rodzinę jako całość. Idea slow polega na odnalezieniu w sobie postawy obecności – zarówno wobec siebie, jak i każdego z członków rodziny, a także względem rodziny jako całości – a integralną część tego doświadczenia stanowi radość i poczucie więzi. Realizacja idei rodziny slow zakłada, że znajdujemy czas, aby zapytać siebie, jakie są nasze potrzeby i oczekiwania jako ludzi i jako członków danej rodziny. To w odpowiedzi na to pytanie kryje się przepis na bardziej zrównoważone, oparte na silnych więziach i radosne życie rodzinne, teraz i za dwadzieścia, trzydzieści i czterdzieści lat. Rodzina slow za swój główny cel uznaje pomoc rodzinom w odnalezieniu postawy obecności tu i teraz, w doświadczeniu radości tu i teraz i tworzeniu więzi tu i teraz, aby wszystko to mogło pozostać z nami na zawsze.
15
599A_Rodzina slow_inside.indd 15
20.07.2016 09:25
Jak to się wszystko zaczęło? W styczniu 2007 roku razem z dr Carrie Contey zaczęłyśmy prowadzić zajęcia i warsztaty dla rodzin, które pragnęły pracować nad pogłębieniem relacji rodzinnych. Byli to ludzie zmęczeni przysłowiowym kołowrotem codziennych spraw – bieganiną z miejsca na miejsce i od jednego zajęcia do drugiego w poczuciu, że życie rodzinne schodzi na plan dalszy. Byli również zmęczeni wypieraniem swoich pragnień pod naciskiem społecznych oczekiwań postulujących, aby angażować się w kolejne aktywności, przyłączać do następnych inicjatyw i coraz więcej działać. Po pewnych dogłębnie przeprowadzonych warsztatach dla kilku rodzin, które usilnie poszukiwały odpowiedzi na pytanie: „Czego oczekujemy od naszego życia rodzinnego?”, zdałyśmy sobie sprawę, że potrzeba tu podejścia podobnego do idei slow food, dzięki któremu rodziny będą mogły wejść głębiej w sam proces przeżywania życia rodzinnego. Podejścia, dzięki któremu ów proces zyska należną mu przestrzeń, stanie się świadomy, ale i niepozbawiony elementu zabawy. Tego popołudnia napisałyśmy manifest rodziny slow – choć może to ów manifest sam stanął na naszej drodze; zarysowały się główne idee i tak narodził się nasz ruch. Zaczęłyśmy od prowadzenia zajęć z tej dziedziny. Zbudowałyśmy wspólnotę zainteresowanych tym tematem rodzin, które spotykały się na wspólnych piknikach rodzinnych w parku oraz w trybie online w ramach wirtualnej wspólnoty na platformie slowfamilyliving.com. Przeprowadziłyśmy niezliczoną liczbę warsztatów i spotkań, których celem była pomoc rodzinom w odnalezieniu ich własnej wersji tego, czym jest idea slow. Odpowiadałyśmy na pytania rodzin, zarówno z po16
599A_Rodzina slow_inside.indd 16
20.07.2016 09:25
bliskiego Austin, jak i z Australii, Europy i Azji. Stworzyłyśmy zeszyty ćwiczeń, które miały pomóc rodzinom w odnalezieniu własnego pomysłu na życie według idei slow i w ten sposób idea przekształciła się w styl życia. Sednem idei slow jest zatrzymanie się. Głęboki oddech. Chwila zastanowienia. Dokładne przyjrzenie się. Więź buduje się przez kontakt wzrokowy. Kiedy mijamy się w drodze. Podczas wykonywania domowych obowiązków. W chwilach załamania i szalonej radości. Dzięki świadomemu przeżywaniu każdej chwili. Z kolei radość pojawia się wtedy, gdy decydujemy się uczynić swoje życie fajnym. Gdy umiemy znaleźć przyjemność w drobnostkach, nawet jeśli oznacza to śmianie się z ich absurdalności. Teraz. I przez całe nasze życie. To, co napisałam w tej książce, nie jest dogmatem ani kolejnym trendem, za którym należy podążać. Prezentuję w niej raczej swoje pomysły i sugestie dotyczące tego, co możecie zrobić, aby doświadczyć radości i poczucia więzi, których pragniecie. I mam nadzieję, że tak jak ma to miejsce w przypadku książki kucharskiej, wzbogacicie te idee przyprawami i smakami waszego własnego domu i rodziny. To od was zależy, jak to zrobicie. Moim pragnieniem jest, abyście zbudowali zrównoważone, oparte na głębokich więziach i pełne radości życie rodzinne.
Zanim powstała rodzina slow W przedmowie Carrie opowiedziała wam, w jaki sposób odnalazła swoje miejsce w kręgu rodziny slow i jak zrodziło się 17
599A_Rodzina slow_inside.indd 17
20.07.2016 09:25
w niej pragnienie, aby pomagać rodzinom w odnalezieniu sposobów na zbudowanie bardziej zrównoważonego, zażyłego i radosnego życia rodzinnego. Moja historia jest inna, choć równie przesiąknięta moimi życiowymi doświadczeniami. Dorastałam w New Jersey razem z ósemką mojego rodzeństwa i do dzisiaj zarówno oni, jak i moi rodzice należą do grona moich najukochańszych osób na świecie. To do nich dzwonię, aby się poradzić, czegoś dowiedzieć, znaleźć pocieszenie albo podzielić się czymś śmiesznym, smutnym lub nie do końca przyjemnym. Nasi rodzice podarowali nam radość przebywania ze sobą nawzajem i poczucie więzi z naszym plemieniem, czyli naszą bliższą i dalszą rodziną. Jest to bez wątpienia szczęśliwe i przepełnione miłością życie. Nie chcę przez to powiedzieć, że obyło się bez walki, kłótni, nieporozumień i zranień, ale pomijając to wszystko, wiedzieliśmy, że przebaczenie, zrozumienie i życzliwość są na wyciągnięcie ręki. Kiedy wraz z mężem Kennym sami doczekaliśmy się potomstwa, zapragnęliśmy, aby nasze dzieci doświadczyły równie głębokiej więzi ze sobą nawzajem i z nami. Naszą największą nadzieją i intencją jest to, aby rodzina kojarzyła się im z zażyłością, zabawą, odkrywaniem świata, poczuciem bezpieczeństwa, miłością, zrozumieniem, przebaczeniem i wszystkim, co sprawia, że łatwiej idzie się przez życie. Ktoś kiedyś nazwał mnie ekspertem od rodzicielstwa. Absolutnie się za niego nie uważam. Jestem raczej wiecznym uczniem w szkole rodzicielstwa, partnerstwa, przyjaźni, współczucia i przeżywania swojego życia w jak największej radości i bliskości. 18
599A_Rodzina slow_inside.indd 18
20.07.2016 09:25
Co znajdziecie w tej książce? Na kolejnych kartach tej książki znajdziecie siedemdziesiąt pięć pomysłów na to, w jaki sposób możecie zwolnić tempo życia, stworzyć więzi i odnaleźć radość w każdej z chwil, które składają się na waszą codzienność. Niektóre z prezentowanych tu idei nawiązują do sytuacji z naszego własnego życia, z kolei innym razem opowiadają historie z życia innych rodzin. W niektórych rozdziałach znajdziecie również pytania, które mają was zachęcić do zastanowienia się nad tym, jak chcecie, aby wyglądało wasze życie. Czasami poznacie konkretne metody, a niekiedy – rodzaj nastawienia. Mam nadzieję, że znajdziecie tu kilka rad, które sprawdzą się w waszym życiu i że zainspirują was do spróbowania czegoś nowego. Mam również nadzieję, że korzystając z nich, ulepszycie je, dzięki czemu wasze rodziny doświadczą jeszcze większej radości i bliskości.
19
599A_Rodzina slow_inside.indd 19
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 20
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 226
20.07.2016 09:25
Spis treści
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Czym jest rodzina slow?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Manifest rodziny slow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 75 wskazówek, jak wspólnie zwolnić tempo życia . . . . . . . 1. Czy to jest dla nas dobre?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Zatrzymaj się. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Rozpocznij dzień od czterech głębokich oddechów. . . . . 4. Połącz kropki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Zobacz mnie, poczuj mnie, dotknij mnie. . . . . . . . . . . . . 6. Praktyka życia rodzinnego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Wdzięczność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Wyobraź sobie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Zrzucamy „bomby miłości” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Słuchaj z otwartym sercem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25 27 30 33 36 38 40 42 45 47 49
227
599A_Rodzina slow_inside.indd 227
20.07.2016 09:25
11. Rodzina, która uczy się razem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 12. Sport w stylu slow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 13. Bądź slow tam, gdzie się da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 14. Wieczorny błogostan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 15. „Najlepsza chwila – najgorsza chwila” . . . . . . . . . . . . . . 62 16. „Błyskawiczny atak”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 17. Dzień bez wydawania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 18. Sam na sam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 19. Powiedz sobie „dość” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 20. Czas z rodziną jest jak dobra książka. . . . . . . . . . . . . . . . 76 21. Zsynchronizujcie swoje kalendarze . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 22. „Idź pobawić się na zewnątrz”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 23. Biwak w domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 24. Letni obóz w stylu slow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 25. Rodzina, która służy innym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 26. Magnetyczne przyciąganie : Spacer z misją. . . . . . . . . . . 92 27. „Poprawka”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 28. To twoje święto!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 29. Rozśmiesz ich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 30. Serdeczne pożegnania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 31. Zastanówcie się nad każdym zaproszeniem . . . . . . . . . 102 32. Rodzinna przerwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 33. Rodzinne odrabianie lekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 34. Dziennik rodzinny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 35. Odpowiedni zapas czasu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 36. Dodatkowe dziesięć minut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 37. „Uważam, że…”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 38. Zrezygnujcie na chwilę z zasad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 39. Mówienie na czas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 40. „Czego potrzebujesz?”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
599A_Rodzina slow_inside.indd 228
20.07.2016 09:25
41. Wyspa marzeń. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42. Westchnij. Wybacz. Puść w niepamięć. Żyj dalej.. . . . . . 43. Zróbcie coś razem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44. „Kolacja w kooperacji” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45. Rodzina, która gotuje razem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46. Jak pusta może być wasza spiżarnia? . . . . . . . . . . . . . . 47. Rodzeństwo na całe życie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48. Wieczorna randka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49. Luźny weekend. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50. Wieczór w parku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51. Zachowaj ten obraz w pamięci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52. Z dala od ekranu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53. Pięć minut. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54. Święta w stylu slow. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55. Niech odejdzie stare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56. Jak zwolnić tempo życia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57. Jak to się zaczęło?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58. Partnerstwo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59. Refleksja i projekcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60. Za każdym zachowaniem kryje się jakaś potrzeba. . . . . 61. Rodzinna tablica ogłoszeń. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62. Prawdziwa współpraca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63. Potańcówka z rockową kapelą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64. Spontaniczny wieczór gier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65. Rodzinne stoisko z lemoniadą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66. Kochasz? Wpadnij na chwilę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67. Zwariowany piątek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68. DEAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69. Wszystkiego najlepszego!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70. Leniuchowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
599A_Rodzina slow_inside.indd 229
126 128 130 132 135 138 141 143 146 148 151 154 157 161 164 166 168 170 172 175 178 181 183 186 189 192 195 198 200 203
20.07.2016 09:25
71. Nie zamiataj ryżu, zanim nie wyschnie . . . . . . . . . . . . . 206 72. Znajdźcie swój ideał. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 73. Wycieczka! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 74. Niech krąg pozostanie otwarty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 75. Wielkie zmiany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Uwagi końcowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Podziękowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
599A_Rodzina slow_inside.indd 230
20.07.2016 09:25
599A_Rodzina slow_inside.indd 231
20.07.2016 09:25
Tytuł oryginału: Slow Family Living © 2013 by Bernadette Noll Tłumaczenie: Katarzyna Przybylska Redakcja i korekta: Ewa Stuła Projekt okładki, skład i łamanie: Anna Kawecka Zdjęcie na okładce: © Dickov/fotolia.com Druk i oprawa: Signum Poligrafia – Łódź ISBN 978-83-7797-599-2 © Edycja Świętego Pawła, 2016 ul. Św. Pawła 13/15 • 42-221 Częstochowa tel. 34.362.06.89 • fax 34.362.09.89 www.edycja.com.pl • e-mail: edycja@edycja.com.pl
Dystrybucja: Centrum Logistyczne Edycji Świętego Pawła ul. Hutnicza 46 • 42-263 Wrzosowa k. Częstochowy tel. 34.366.15.50 • fax 34.370.83.74 e-mail: dystrybucja@edycja.com.pl Księgarnia internetowa: www.edycja.pl
599A_Rodzina slow_inside.indd 232
20.07.2016 09:25
Odkryjcie na nowo radość z codziennego życia! Pełen optymizmu, niebanalny poradnik zawiera 75 pomysłów na to, jak odnowić rodzinne więzi. Podpowiada, jak odnaleźć chwilę spokoju nawet wtedy, gdy jesteście najbardziej zabiegani. Pokazuje też, jak doświadczyć bliskości, która pozostanie z wami na lata.
„Rodzina slow zawiera wiele praktycznych porad, dzięki którym w życiu waszej rodziny na nowo zagości radość, a wy sami pozostaniecie przy zdrowych zmysłach… W tym nadpobudliwym, szalonym, rozpędzonym świecie każdej rodzinie przydałby się egzemplarz tej książki”. CARL HONORÉ autor książek Pochwała powolności oraz Pod presją. Dajmy dzieciom święty spokój!
slowfamily.pl
BERNADETTE NOLL – współzałożycielka SlowFamilyLiving.com – ruchu, który powstał, aby pomóc rodzinom odkryć receptę na zwolnienie tempa, stworzenie silnych więzi oraz czerpanie radości z życia rodzinnego. Inspiracje do artykułów, książek oraz pomagania innym rodzinom czerpie ze swoich codziennych doświadczeń bycia żoną i matką czwórki dzieci.
www.edycja.pl
599A_Rodzina slow_cover.indd 1
Bernadette Noll
„Trzeba zwolnić, aby znaleźć czas na harmonijne życie”.