Centerfold

Verregaande Verering Tot nu toe hebben we voornamelijk naar zelfverheerlijking gekeken. De besproken personen wijdden graag hun hele leven aan zichzelf. Ze hebben geen religie nodig, want zij zijn hun eigen god. Posters van popidolen zul je niet zo gauw aantreffen in hun spreekwoordelijke tienerkamers: zij zijn immers hun eigen idool. Maar waarom zou je jezelf verheerlijken als ook anderen dat voor je kunnen doen? Zo zijn er mensen wiens levens geheel in het teken van een andere persoon staan. Denk aan Dante, die van jongs af aan leefde voor zijn muze. Of Vasari die geobsedeerd was met Michelangelo. Het zijn deze zeldzame gevallen waar ‘‘It’s not a phase, mom!’’ werkelijkheid wordt. suZanne nellestiJn - Als het gaat om verheerlijking of aanbidding zijn goden en godinnen misschien wel ’s mens grootste klant. Zo ook de vruchtbaarheidsgodin Cybele, wiens cultus vanuit Anatolië (in het huidige Turkije) naar het Romeinse Rijk kwam rond 200 v. Chr. Priesters in deze cultus werden galli genoemd. Op een jaarlijkse feestdag rond de lente-equinox (21 maart) was het aan de potentiële galli om zichzelf te castreren en als gekken door de straten te rennen terwijl zij zichzelf tot bloedens toe zweepslagen gaven. Als kers op de taart gooiden zij als zegening hun edele delen bij willekeurige huizen naar binnen. Dit ritueel was een inwijding tot een leven als priester. De galli kleedden zich vaak als vrouwen en trokken rond met volgers. Onderweg boden ze tegen betalingen diensten als waarzegger. De toewijding van de galli zorgde voor zowel fascinatie als afschuw bij hun Romeinse medemens.

Cybele en haar Galli

Dante’s mysterieuze muze

lauRen heRmans - Hoewel Dante pas negen jaar oud was toen hij Beatrice Portinari voor het eerst zag, was het voor hem duidelijk dat zij de liefde van zijn leven was. Hij maakte haar personages in twee van zijn bekendste werken: La Vita Nuova en De Goddelijke Komedie. Dit laatste is een episch gedicht gewijd aan Dante’s overweldigende liefde voor Beatrice. Zij wordt hierin beschreven als Dante’s leidraad naar het paradijs. Toen Beatrice stierf was Dante dan ook buiten zichzelf. Hij scheidde zich af van de buitenwereld en schreef tientallen gedichten gewijd aan haar nagedachtenis. En dit alles voor een vrouw die hij, na hun eerste ontmoeting als kinderen, nog maar één andere keer zag. Veel geleerden komen er zelfs niet uit of Beatrice wel werkelijk bestaan heeft. Echt of niet, deze vrouw was voor Dante in ieder geval écht belangrijk en heeft het bestaan van zijn meesterwerken mede mogelijk gemaakt.

Verregaande Verering Tot nu toe hebben we voornamelijk naar zelfverheerlijking gekeken. De besproken personen wijdden graag hun hele leven aan zichzelf. Ze hebben geen religie nodig, want zij zijn hun eigen god. Posters van popidolen zul je niet zo gauw aantreffen in hun spreekwoordelijke tienerkamers: zij zijn immers hun eigen idool. Maar waarom zou je jezelf verheerlijken als ook anderen dat voor je kunnen doen? Zo zijn er mensen wiens levens geheel in het teken van een andere persoon staan. Denk aan Dante, die van jongs af aan leefde voor zijn muze. Of Vasari die geobsedeerd was met Michelangelo. Het zijn deze zeldzame gevallen waar ‘‘It’s not a phase, mom!’’ werkelijkheid wordt.

Il Divino

iRis JockeR - Giorgio Vasari was groot fan van Michelangelo Buonarroti en daar liet hij geen gras over groeien. In zijn boek Le Vite, het bekendste biografische werk uit de zestiende eeuw, beschreef Vasari de levens van verschillende schilders, beeldhouwers en architecten. Deze rangschikte hij in drie zogenoemde tijdperken: geboorte (veertiende eeuw), jeugd (vijftiende eeuw) en volwassenheid (zestiende eeuw). De schilder, beeldhouwer én architect Michelangelo zat volgens hem in het beste tijdperk: de volwassenheid. In de biografie van Michelangelo verheerlijkte Vasari zijn idool letterlijk de hemel in. Hij noemde Michelangelo ‘Il Divino’, oftewel de goddelijke, en hij schreef: ‘Toen God zag hoe vruchteloos de inspanningen van veel kunstenaars waren, besloot hij een geest naar de aarde te zenden die de volmaaktheid in de tekenkunsten zou tonen.’ Die ‘geest’ kon natuurlijk niemand anders dan Michelangelo, il Divino, zijn.

Gala Dalí

saRa keRs - De Spaanse kunstenaar vereeuwigde zijn Russchische en minstens tien jaar oudere vrouw, Gala, keer op keer. Gala, geboren als Elena Ivánova Diákonova en Dali werden opslag verliefd op elkaar sinds zij elkaar leerde kennen in 1929. De bedoeling van het bezoek samen met haar man aan de jonge surrealistische kunstenaar Dalí was om een werk van hem te kopen. Het duurde echter niet lang voor zij haar man en dochter verliet om bij Dalí in te trekken. Hoewel het huwelijk niet erg seksueel was - Dalí staat naast zijn iconische snor ook bekend om zijn fobie voor de vrouwelijke genitaliën - was hij geobsedeerd met haar. Hij ondertekende zijn werk met de handtekening ‘Gala-Dalí’, omdat zijn werk niet zonder haar kon bestaan. Ze is zijn bloed, zijn zuurstof en zijn engel van evenwicht. Echter bleek Gala niet alleen voor Dalí een muze te zijn. Ze had veelvuldige affaires met jonge mannen en is ook te herkennen op schilderijen van collega-kunstenaar Max Ernst. Dalí’s obsessie met zijn muze Gala bleek helaas meer een kwelling dan een zuivere liefde, maar het zorgde wel voor spectaculaire schilderijen.