Haardracht in het oude Egypte

Romy Zoetendal - De oude Egyptenaren geloofden dat het mummificeren van het lichaam na de dood één van de belangrijkste voorwaarde was voor een lang en gelukkig leven in het hiernamaals. Dit geloof bracht archeologen in de moderne tijd een goudmijn aan historische kennis; er is immers veel bewaard gebleven van de lichamen. Hierdoor weten we veel over de mode, make-up en haardracht die duizenden jaren geleden werd gedragen door de Egyptenaren. Hoe droegen zij hun haren? En hoe verzorgden zij die?

In het oude Egypte was er een duidelijk verschil in haardracht tussen de elite en het normale volk. Egyptische mannen hadden meestal glad geschoren gezichten en droegen zowel lange als korte haarstijlen. Volwassen mannen droegen hun haar lang; jongens hadden hun hoofd geschoren, met uitzondering van een enkele haarlok boven hun oor. Vrouwen droegen hun haar in krullen, vlechten of golvend en voegden extensions of sieraden toe aan hun eigen haar. Ze verfden hun haar en knipten het kort. Hierbij was veel ruimte voor eigen creativiteit. We zien veel verschillende haarstijlen voorkomen. Er zijn zelfs mummies gevonden van vrouwen met een hanenkam. Haar werd gekleurd met henna en in verschillende graftombes zijn krulspelden en kammen aangetroffen. De vroegste kammen dateren uit 6000 jaar oude Egyptische graven en zijn gemaakt van visgraten. In de loop der tijd stapte men over op kammen van hout en been. Egyptenaren schoren zichzelf met een scherpe steen en later met messen van koper of brons. Grijs haar werd vrijwel altijd geverfd met henna en op kaalheid werd neergekeken. Gehakte sla en vermalen egelstekels werden op de hoofdhuid aangebracht als remedie tegen kaalheid. Alles werd geprobeerd; van kamelenmest tot berenvet. Ook zijn er mummies aangetroffen met een toupetje van schapenvacht om de kaalheid te verbergen. De Egyptische elite droeg pruiken, in plaats van creatief te zijn met het eigen haar. Pruiken waren populair in het oude Egypte, net als in het oude Mesopotamië, Kreta, Perzië en Griekenland. Egyptische pruiken waren gemaakt van plantaardige vezels zoals linnen, schapenwol, dierenhaar of mensenhaar dat met bijenwas was verstijfd. De vroegst bekende pruiken dateren van rond 3000 voor Christus. Veel oude Egyptische pruiken zijn in relatief goede staat bewaard gebleven en in verschillende musea en universiteiten zijn mooie collecties te bewonderen. Pruiken werden gedragen op grote festivals en evenementen. Leden van de hogere klassen bezaten verschillende soort pruiken, waaronder dubbele pruiken met ingewikkelde vlechten en krullen, krullen die op hun plaats werden gehouden met bijenwas en haarbanden die eindigden in kwastjes. De meeste farao’s hadden kort geknipt haar. De hoofdbedekkingen die je op mummiekisten en gigantische beelden ziet, zijn geen hoofdtooien of natuurlijk haar maar pruiken. Farao’s droegen valse baarden, waarvan de lengte de status aangaf. Valse baarden waren zelfs populair bij sommige Egyptische koninginnen. Tijdens het bewind van Nefertiti, 1370 v.Chr. - 1336 v.Chr., begonnen gewone mensen pruiken te dragen. Een luxe pruik verstevigd met bijenwas was een krachtig seksueel symbool dat de drager in direct verband bracht met Hathor, de godin van de schoonheid. Egyptische pruiken waren meestal helmachtige constructies. Sommigen waren helder groen, blauw of rood van kleur en sommige waren versierd met kostbare metalen en stenen. Andere waren behoorlijk groot. Een pruik die in 900 voor Christus door koningin Isimkheb werd gedragen, was zo zwaar dat ze hulp van haar bedienden nodig had om op te staan. d