De pouf van Maria Antoinette

De pouf van Marie Antoinette

SaRa KeRS - Wie was de vrouw die riep ‘laat ze dan cake eten’ in tijden van honger onder het Franse volk? Iemand die in ieder geval geen benul had van de omstandigheden waar het volk in verkeerde. Marie Antoinette van Oostenrijk (1755-1793) is de charismatische persoon met een behoorlijke reputatie achter de naïeve woorden. Over haar reputatie en persoonlijkheid is veel geschreven en wekt nog altijd interesse op. In haar tijd werd ze veel bekritiseerd en belaagd, maar voor sommigen geldt ze als heilige en wordt ze als martelares gezien. Niet alleen haar persoonlijkheid, maar ook haar haar is een veelbesproken onderwerp wanneer men het over Marie Antoinette heeft.

Op de vele portretten die van Marie Antoinette gemaakt zijn, is het opvallendste wel haar hoog opgestoken grijze haar. De poef, ook wel “toque” (letterlijk een dik kussen), is een kapsel afkomstig uit het achttiende eeuwse Frankrijk. Het kapsel werd populair door Marie Antoinette, toen ze het droeg in juni 1775 bij de kroning van haar echtgenoot koning Lodewijk XVI. Het bracht een golf van jonge Franse edelvrouwen op gang bracht om hun haar op dezelfde manier te dragen.

Léonard Autié, ook wel bekend als Monsieur Léonard, was de favoriete haarstylist van de koningin en het meesterbrein achter deze modetrend. De haarstijl werd ontzettend populair onder edelvrouwen en in de upper class. En de trend ging verder dan alleen het opsteken van het haar. Vrouwen lieten door strategische geplaatste ornamenten in hun haar hun humeur zien. Schelpen en kralen werden erin verwerkt, maar het kon creatiever. Zo liepen er vrouwen rond met opgezette dieren en modelschepen in hun haar.

Het spreekt misschien voor zich, maar de pouf was een zeer ingewikkeld en tijdrovend kapsel. Er werd een driehoekig kussen, denk aan een koksmuts, als ondersteuning gebruikt en een metalen frame om de structuur te vormen. Het frame werd opgevuld met nephaar met pommade (hele vette wax) en het eigen haar werd verweven met het kapsel. Dan kon de styling beginnen en kon men de creativiteit de vrije loop laten. Als decoratieve afsluiting en deel van de trend, werd het haar wit of grijs gemaakt met een poeder.

Ook aan deze trend doet Marie Antoinette al op vroege leeftijd mee. Op haar portretten is zij te zien met opgezet, donkergrijs haar. Dit is echter niet de reden dat er een syndroom dat alles te maken heeft met haarkleur, naar haar is vernoemd. Het marie-antoinette-syndroom is een toestand waarbij het haar plotseling wit kleurt. Het kan zich voordoen op momenten van grote stress; volgens een volksverhaal overkwam dit ook Marie Antoinette, waardoor het syndroom naar haar is vernoemd. Het verhaal gaat namelijk dat het haar van de koningin spierwit werd gedurende haar gevangenschap na de noodlottige vlucht naar Varennes tijdens de Franse Revolutie.

Marie Antoinette is een bijzonder historisch figuur en haar haar speelde daar zelfs een rol in. d