Eyecatcher in hout. Een trap van

De houten bekleding van de trap is door Studio Rap parametrisch ontworpen met behulp van een algoritme.

DE CRUX

HOUTEN TRAP MET COMPLEXE VORMEN

DOORNEKAMP WOODSPECIALS WILDE VOOR DE ENTREE VAN HET HOOFDKANTOOR EEN EYECATCHER IN DE VORM VAN EEN TRAP, DIE ZOU LATEN ZIEN TOT WELKE COMPLEXE HOUTVORMEN DE FABRIKANT IN STAAT IS. STUDIO RAP STOPTE DIE WENS IN DE COMPUTER EN KWAM MET EEN ALGORITMISCH ONTWERP, DAT OPVALT DOOR ZIJN COMPLEXE VORMEN. VOLGENS LUCAS TER HALL, MEDEOPRICHTER VAN STUDIO RAP, WAS HET ONBEGONNEN WERK EEN DERGELIJKE VORM ZONDER ALGORITMES TE MAKEN.

TEKST PETER DE WINTER BEELD STUDIO RAP

De trap in de entree van Doornekamp Woodspecials uit Waddinxveen heeft de kenmerkende elegantie van de trappen uit de tijd van de Art Nouveau, de kunststroming die tussen eind negentiende en begin twintigste eeuw mateloos populair was in

Europa. In die tijd kostte arbeid nog maar weinig en konden houtsnijders en timmerlieden al hun vakmanschap kwijt in tot de verbeelding sprekende ontwerpen. Toch is de trap in Waddinxveen geen vakwerk in die zin van het woord. Hij is gemaakt met de modernste technieken. Lucas ter Hall van Studio RAP geeft tekst en uitleg.

ER IS WERKELIJK NIET EEN TRAPTREDE OF OVERGANG GELIJK

EYECATCHER

Doornekamp Woodspecials maakt zo’n beetje alles wat je bedenken kunt van hout. Hoe complexer hoe beter. “Op een gegeven moment waren ze hun bedrijfspand aan het verbouwen en kwamen ze bij ons met de vraag of we een trap als eyecatcher voor de entree wilden realiseren”, zegt Ter Hall. “Al het vakmanschap van het bedrijf moest in die eyecatcher naar voren komen. Een even interessante als ingewikkelde opdracht. Behalve dat de trap moest opvallen, stond alleen de hoofdvorm ervan vast. Met die twee gegevens zijn we in onze ontwerpstudio aan de slag gegaan om een bijzonder gevormde trap te engineeren en ontwerpen.”

WRONGSTUKKEN

Volgens Ter Hall bestond het moeilijkste deel van de opdracht uit het realiseren van de punten waar de trap van richting verandert (wrongstukken, red.). Studio Rap wilde de overgangen van de traptreden naar de stijlen en van de stijlen naar de handrail zo vloeiend mogelijk maken om de organische vorm van het ontwerp te benadrukken. “Dat kregen we onder meer voor elkaar door de stijlen een bepaalde hiërarchie mee te geven en het begin van de trap te verbijzonderen. Als je de foto’s bekijkt, zie je expressieve, fraai vormgegeven knooppunten die allemaal uniek zijn. Er is werkelijk niet een traptrede of overgang gelijk. Daarmee wilden we de ongekende mogelijkheden van algoritmisch ontwerpen tot uitdrukking brengen.”

STALEN DRAAGCONSTRUCTIE

De trap lijkt gemaakt van massief hout en de slanke treden steken op een raadselachtige manier uit de muur. De werkelijkheid is een stuk nuchterder. Het hart van de trap bestaat uit een stalen draagconstructie die in de muur verankerd is. De houten treden, stijlen en leuningen zijn strak om dat frame heen gelijmd. “Als eerste is het staalwerk van de trap geplaatst. Daar is een pointcloud van gemaakt, waarmee wij de vorm van de houten bekleding hebben ontworpen. Als je de trap oploopt, ervaar je de vloeiende vormen van het ontwerp door de bijzondere handrail en de sublieme afwerking, maar de trap moest vooral ook prettig lopen en dat is goed gelukt.” De trap ziet er best fragiel uit, maar door het robuuste frame – elke traptrede heeft zijn eigen staalplaat en in elke stijl zit een stalen staaf die gelast is aan de treden – voelt hij toch solide genoeg aan.

PARAMETRISCH ONTWORPEN

De houten bekleding van de trap is parametrisch ontworpen met behulp van een algoritme. Ter Hall: “Bij parametrisch ont-

De overgangen van de treden naar de stijl zijn allemaal uniek. Heel subtiel draaien ze een beetje naarmate je verder omhoog gaat. De traptreden zijn door Woodspecials gemaakt uit eikenhouten blokken met een 5-assige CNCmachine.

werpen teken je niet zozeer de letterlijke vorm op de computer. Je ontwerpt de spelregels en de variabelen, die uiteindelijk de vorm genereren. Net als een algoritme. Dat bestaat uit een aantal variabelen die je bepaalde waarden geeft en dan krijg je een uitkomst. Dat kun je ook met vormen doen. Als je er bepaalde waarden instopt, genereert het algoritme het ontwerp. Dat zie je als je goed naar de trap kijkt. De overgangen van treden naar de stijl zijn allemaal uniek. Ze draaien heel subtiel een beetje naarmate je verder omhoog gaat. Bij dergelijke complexe vormen zijn algoritmes voor ons onmisbaar. Ik zou althans niet weten hoe je zo’n trap handmatig zou kunnen maken.”

CNC-FREESMACHINE

De traptreden zijn door Woodspecials gemaakt uit eikenhouten blokken met een 5-assige CNC-machine. “Laag voor laag ontstaan zo de treden en stijlen. Het vernuft zit erin dat de treden en stijlen zo geproduceerd worden dat ze perfect strak om de staalconstructie gelijmd kunnen worden. En ook voor Woodspecials was deze trap een niet-alledaags project, maar dat was ook de bedoeling. Door onze kennis van parametrisch ontwerpen en de manier waarop zij de mogelijkheden met CNC-machines beheersen, laat de trap in de entree zien dat algoritmes, machines en vakmanschap de meest complexe vormen mogelijk maken”, besluit Ter Hall. n