NR 5 (15) CZERWIEC 2013 CENA: 9,90 ZŁ (W TYM 5% VAT)
29649X
ROZMOWA Z WALDEMAREM PAWLAKIEM
Integracja branży DAJE SIŁĘ OZE
Rewolucja śmieciowa
OSTATNIE GODZINY PRZED CHAOSEM
Program Prosument NFOŚIGW: 600 MLN ZŁ DLA MAŁYCH PRODUCENTÓW ENERGII
www.ekorynek.com
nowe Volvo V40 Cross Country Poza zasi giem miasta Chcesz uciec od miejskiego zgie³ku? W Volvo V40 Cross Country ka¿dy cel podró¿y jest w Twoim zasiêgu. Usi¹d³ w wygodnym, podgrzewanym fotelu, chwyæ kierownicê i ruszaj w drogê. Podwy¿szone, doskonale zestrojone zawieszenie pozwoli Ci czuæ siê pewnie nawet na gorszych nawierzchniach krêtych, górskich dróg. Z pakietem funkcji wspomagaj¹cych kierowcê najd³u¿sza trasa staje siê czyst¹ przyjemno¸ci¹, a aktywne systemy bezpieczeñstwa sprawi¹, ¿e sprawnie dotrzesz do celu. Oczywi¸cie jest to najbezpieczniejszy model w swojej klasie.
W CENIE JU° OD
98 420 Z± BRUTTO* TERAZ W LEASINGU JU° OD
999 Z± BRUTTO**
volvocars.pl * Volvo V40 Cross Country D2/1,6/115 KM ** Rata miesiêczna brutto w ofercie Volvo Car Financial Services. Okres wynajmu: 60 miesiêcy, udzia³ w³asny: 40%. W zale¿no¸ci od wersji silnika zu¿ycie paliwa w cyklu mieszanym wynosi od 3,8 do 8,3 l/100 km, emisja CO2 od 99 do 194 g/km.
Spis treści
Spis treści
CS R
PRZ E
24
Odpowiedzialność TO PRZEDE WSZYSTKIM KURS NA INNOWACJE
ZIELONE
M
YSŁ
48
Dobry klimat DLA INNOWACJI W GOSPODARCE
PR
T
I
28
WYDARZENIA
8 Integracja branży daje siłę OZE. Rozmowa z Waldemarem Pawlakiem, b. premierem, ministrem gospodarki, a od niedawna Prezesem Fundacji Polski Kongres Gospodarczy 11 Odkrywki pod lupą Unii Europejskiej 14 Rewolucja śmieciowa: godziny przed chaosem 16 Szykuje się przyśpieszenie na budowie ekspresówek 20 W dialogu poszukujemy nadrzędnych wartości. Rozmowa z Dominiką Kulczyk-Lubomirską, założycielką i wiceprezes Green Cross Poland
CSR
22 Odpowiedzialny biznes w Puławach 24 Odpowiedzialność to przede wszystkim kurs na innowacje 27 Cały koncern odpowiada na wyzwania środowiskowe
ZIELONE IT
MYSŁ E Z
28 Menedżerowie IT podjęli ekologiczne wyzwanie
FINANSE I PRAWO
33 Nowa ustawa to labirynt z mnóstwem pułapek 36 Dwa miliony na innowacje 39 Energopożyczka: doping do inwestycji
OZE
54
44-47 Prosument dostanie pieniądze na własne źródło energii
PRZEMYSŁ
48 Dobry klimat dla innowacji w gospodarce 50 Ubywa chętnych na węgiel 54 Polski atom co z odpadami
SAMORZĄD
Menedżerowie IT
Polski atom:
PR
AWO
39
Energopożyczka: DOPING DO INWESTYCJI
ŚRODOWISKO
CO Z ODPADAMI
EKOMOT
FINANSE I
PODJĘLI EKOLOGICZNE WYZWANIE
56 Kolej na kolejki
Ekologiczne pojazdy
O
59 Ostoja orła czeka na plan 64 Lipy umierają od spalin. Rozmowa z prof. Stanisławem Gawrońskim ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie 67 Ekologiczny przysmak z uli na dachu 68 Zielone podejście do lądowania 70 Polski fioł ekologiczny zza oceanu
EKOMOTO
73 Ekologiczne pojazdy z Polski podbijają Europę
EDUKACJA
76 Fachowca do atomu zatrudnię
TARGI I KONFERENCJE
73
78 Jak państwo sprawdza się w realizacji strategii energetycznej
Z POLSKI PODBIJAJĄ EUROPĘ 4
www.ekorynek.com
5 (15) | 2013
5 (15) | 2013
www.ekorynek.com
5
Od Redakcji
N
ie wiemy jeszcze co prawda, jak dokładnie zostaną rozdysponowane unijne pieniądze przyznane Polsce na lata 2014 – 2020, ale znamy już ogólną filozofię ich wydatkowania w kolejnej perspektywie. Koncentruje się ona na trzech celach rozwojowych kraju: zwiększaniu konkurencyjności gospodarki, poprawie spójności społecznej i terytorialnej oraz podnoszeniu sprawności i efektywności państwa. A konkretniej, lwia część środków, bo prawie 100 miliardów złotych, będzie przeznaczonych na infrastrukturę i środowisko. Dodając do tego prawie 30 miliardów na inteligentny rozwój, i kolejne 10 mld na wiedzę, edukację, rozwój – zobaczymy gigantyczną skalę finansowania wydatków, które posłużą zmodernizowaniu Polski w duchu zrównoważonego rozwoju. Pewne jest też, że realizowane w nowej perspektywie projekty, jak nigdy w historii naszego kraju, przysłużą się ochronie środowiska, w tym regeneracji jego zdewastowanych zasobów. Zresztą polityka ekologiczna idzie w parze z innowacyjnością, bo da się ją zrealizować – zachowując naturalne procesy wzrostu gospodarczego – tylko poprzez zastosowanie najnowocześniejszych technologii i zdobyczy nauki. W przeciwnym razie wydatki na ekologię, aczkolwiek niezbędne z punktu widzenia wyzwań cywilizacyjnych, byłyby dla biznesu głównie balastem, obniżającym rentowność.
W NASTĘPNYM NUMERZE: PROSUMENT WKRACZA NA SCENĘ W czerwcu NFOŚiGW zadeklarował, że oferuje 600 mln zł na niskooprocentowane pożyczki, przeznaczone na budowę mikroinstalacji OZE dla prosumentów, o czym zresztą szczegółowo piszemy w tym numerze EiR. Sprawa jest tak ważna, że postaramy się śledzić i omawiać na bieżąco wszystkie nowe okoliczności w tym zakresie. Dowiemy się, które banki zdecydują się na przystąpienie do programu pożyczkowego. Napiszemy też o technologiach, które najlepiej sprawdzają się w mikroinstalacjach OZE o charakterze prosumenckim. REWOLUCJA ŚMIECIOWA STAŁA SIĘ FAKTEM Pierwsze dni lipca pokażą, czy zapanuje nowy ład śmieciowy, czy raczej chaos i dezorganizacja. Choć chcemy z optymizmem patrzeć w przyszłość, bo przecież zmiana systemu, w tym przede wszystkim oddanie gospodarki odpadami w ręce jednego gospodarza, musi przynieść korzyści, to jednak będziemy śledzili, czy gminy na pewno działają sprawnie i w interesie swoich mieszkańców.
ADRES REDAKCJI Ekologia i Rynek ul. Łotewska 9 a 03-918 Warszawa ADRES INTERNETOWY www.ekorynek.com BIURO Tel.: 22 429 41 17 biuro@ekorynek.com REDAKTOR NACZELNY Zbigniew Biskupski tel.: 536 897 536 z.biskupski@ekorynek.com SEKRETARZ REDAKCJI Małgorzata Byrska Tel.: (22) 429 41 28 m.byrska@ekorynek.com ZESPÓŁ REDAKCYJNY Tomasz Cudowski, Stanisław Koczot, Joanna Kosmalska,
6
www.ekorynek.com
A w ogóle to nie przypadek, że UE w nowej perspektywie finansowej alokuje środki na przedsięwzięcia badawczo-rozwojowe, ponieważ opóźnienia w innowacyjności to bolączka całej Europy. Tym większe jednak mamy szanse, by zostać liderem także pod względem innowacyjności. Nasze atuty, jak pokazuje historia gospodarcza Polski ostatnich lat, to firmy małe i średnie. One potrafią działać na rynku najbardziej agresywnie – w skutecznym aspekcie tego pojęcia. I błyskawicznie dostosowywać się do zmiennego otoczenia rynkowego. Jest więc ogromna szansa, że to właśnie średnie i małe firmy mogą najlepiej wykorzystać nowe fundusze, w tym na tworzenie nowych i rewolucyjnych technologii służących zrównoważonemu rozwojowi. W czerwcu mamy też nareszcie konkret w niekończących się dyskusjach o udziale prosumentów w produkcji energii z rozproszonych źródeł – 600 mln zł ze środków NFOŚiGW na symbolicznie oprocentowane pożyczki na to przedsięwzięcie. Oczywiście, nie zmienia to faktu, że dalej nie ma ustawy o odnawialnych źródłach energii, która określi m.in. warunki dofinansowania do energii produkowanej z odnawialnych źródeł, a w przypadku prosumentów – także reguły przyłączenia do sieci oraz odbioru nadwyżek energii. Brak regulacji prawnych to jednak poważna przeszkoda tylko dla tych prosumentów, którzy poprzez budowę mikroinstalacji chcą nie tylko zaspokoić własne potrzeby energetyczne, lecz także nadwyżki prądu sprzedawać. Jeśli jednak ktoś myśli wyłącznie o własnym energetycznym podwórku, a kwestie biznesowe są mu obojętne lub co najwyżej drugoplanowe, to ma wszelkie dane ku temu, by ocenić, na ile udzielana na 10 lat pożyczka o symbolicznym oprocentowaniu jest opłacalnym źródłem sfinansowania mikroinstalacji. Takiej, która nie tylko ogrzeje wodę – jak to było w przypadku solarów – ale dostarczy także prąd i zaspokoi wszelkie potrzeby energetyczne gospodarstwa domowego.
Miesięcznik Ekologia i Rynek jest
Zbigniew Biskupski
Małgorzata Pietkiewicz, Krzysztof Polak, Urszula Stokowska, Joanna Wiśniewska
PROJEKT I SKŁAD Łukasz Pawlak requiem@requiem.serpent.pl
WSPÓŁPRACOWNICY Paweł Barnik, Małgorzata Biernacka, Robert Krzemiński, Iwona Jackowska, Stanisław Dojs, Jacek Dymowski, Julian Kamiński, Jerzy Kwiatkowski, Michał Moroz, Agnieszka Pabiańska, Antoni Wesołowski, Elżbieta Zocłońska
WYDAWCA New Business Look Sp. z o.o. ul. Łotewska 9 a 03-918 Warszawa NIP 113-286-16-91
REKLAMA Kluczowi klienci Tomasz Kargul Tel.: 536 884 534 t.kargul@ekorynek.com Projekty specjalne Piotr Ługowski Tel.: 536 884 532 p.lugowski@ekorynek.com Rozwój i Innowacje Tomasz Śpiewak Tel.: 536 884 537 t.spiewak@ekorynek.com
ZARZĄD SPÓŁKI Prezes: Jacek Szczęsny Wiceprezes: Marcin Hołubiec Członek zarządu: Zbigniew Biskupski
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo skracania artykułów, a także zmiany ich tytułów. Przedruk artykułów lub ich fragmentów wymaga zgody wydawcy. Artykuły nie zawsze odzwierciedlają poglądy redakcji. Treść ogłoszenia jest zamieszczana na odpowiedzialność zamawiających. Redakcja zastrzega sobie możliwość odmówienia zamieszczenia ogłoszenia niezgodnego z interesem wydawcy. Nakład: 10 000 egz.
DYREKTOR DS. SPRZEDAŻY Robert Gołaszewski
w rankingu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wśród nowoczesnych pism gospodarczo-ekologicznych! Mamy największy zasięg: 10 000 egz. wydanie papierowe 30 000 wysyłanych e-wydań. Jesteśmy dostępni w sprzedaży detalicznej na terenie całej Polski, w najlepszych sieciach dystrybucyjnych: Ruch, Kolporter, Garmond oraz w salonikach prasowych sieci Empik.
DRUK Zakłady Graficzne MOMAG Ul. Farbiarska 28/32 97-200 Tomaszów Mazowiecki
Więcej informacji: www.ekorynek.com 5 (15) | 2013
Wydarzenia
Wydarzenia
Integracja branży DAJE SIŁĘ OZE
ŹRÓDŁO: ARCHIWUM
Rozmowa z Waldemarem Pawlakiem, b. premierem, ministrem gospodarki, a od niedawna Prezesem Fundacji Polski Kongres Gospodarczy
Panie premierze, w ostatnim czasie sporo się wokół Pana dzieje, szefuje Pan Ochotniczym Strażom Pożarnym, założył Pan własną firmą oraz stanął na czele powołanej przez Pracodawców RP Fundacji Polski Kongres Gospodarczy. Na czym skupia się Pan teraz najbardziej? – Na pewno nadal najwięcej czasu poświęcam Ochotniczym Strażom Pożarnym, ale rozwijam też nowe przedsięwzięcia związane między innymi z Fundacją. Ostatnio na Stadionie Narodowym współorganizowaliśmy Polski Kongres Gospodarczy, który w tym roku w całości poświęcony był problemom polskiej energetyki. Zadaniem Kongresu było wypracowanie wytycznych biznesu dla rządzących, kierunków realizacji strategii energetycznej na najbliższe lata, a analitycy z Fundacji tworzą raport energetyczny, który będzie opracowaniem na podstawie ustalonych wytycznych. I chyba nadal bardzo interesuje się Pan sprawami energii odnawialnej. W kwietniu uczestniczył Pan w konferencji poświęconej rozwojowi fotowoltaiki w Polsce. – Tak myślę, że to całe zamieszanie związane z odwlekaniem wejścia w życie dobrych rozwiązań nie tylko dla fotowoltaiki, ale również dla całej energetyki odnawialnej, w najbliższej przyszłości może spowodować, że za rok lub dwa będziemy rozmawiać na poważnie o zagrożonym bezpieczeństwie energetycznym kraju. Dziś są gotowe rozwiązania technologiczne do wdrożenia na rynku, ale brakuje zachęty ze strony rządu do podjęcia konkretnych działań przez branżę.
8
www.ekorynek.com
5 (15) | 2013
Co najbardziej, w chwili obecnej wstrzymuje branżę przed inwestowaniem w Polsce w odnawialne źródła energii – brak regulacji? – Regulacje są, każdy kto chce może dziś w Polsce wybudować farmę wiatrową, fotowoltaiczną, czy biogazownię. Niestety branża, a zwłaszcza branża fotowoltaiczna wstrzymuje się, ponieważ czeka na wsparcie państwa w postaci „zielonych certyfikatów”, bez których inwestowanie w te źródła jest nieopłacalne, szczególnie dla dużych instalacji powyżej 1 MW. Dziś powinniśmy się raczej zacząć zastanawiać nad modelowaniem branży tak, aby poradziła sobie bez większego wsparcia państwa. Dużo mówi się również o tzw. erze prosumenta w sektorze energetyki odnawialnej. Co Pan o tym sądzi, co trzeba przygotować? – Uważam, że powinniśmy tworzyć takie prawo, które będzie dotyczyło jak największego gremium społeczeństwa. Dlatego powinniśmy dotować przede wszystkim małe i mikroinstalacje. Tak, aby każdy kto ma kawałek dachu lub balkonu mógł zainstalować sobie panel fotowoltaiczny, połączony np. z małym wiatrakiem, aby móc produkować prąd na własne potrzeby, bez konieczności oddawania prądu do sieci. Myślę, że przy tej dynamice rozwoju branży będziemy mogli doprowadzić do momentu, kiedy każdy będzie mógł pójść, np. do Ikei i kupić panel fotowoltaiczny gotowy do samodzielnego montażu, pod który będzie można podpiąć np. wentylator lub klimatyzator. Dzięki temu latem, kiedy mamy największe nasłonecznienie, będziemy mogli za darmo chłodzić dom czy mieszkanie. Podobne rozwiązania można stosować również w większych obiektach, np. fabrykach, biurowcach czy budynkach administracji publicznej. Mówi się także o rozwiązaniach, które spowodują nie tylko oszczędzanie na energii, ale również możliwość zarabiania…
5 (15) | 2013
– Tak, już dzisiaj zakłady energetyczne montują w domach Polaków, tzw. inteligentne liczniki, które będą mogły, mówiąc potocznie, kręcić się w przeciwną stronę. W momencie, kiedy właściciel licznika będzie produkował prąd i oddawał go do sieci, licznik będzie się cofał. Natomiast w momencie, kiedy będziemy zużywali prąd, licznik będzie kręcił się do przodu. Zakład energetyczny będzie rozliczał to w ramach kompensaty. Uważam, że taka inwestycja może dać pewniejszy dodatek do emerytury niż lokaty w spekulacyjne rynki kapitałowe. Która z poszczególnych dziedzin OZE – fotowoltaika, energia wiatrowa, wodna, biomasa, biogaz jest najbardziej przyszłościowa, a która Pana zdaniem jest najchętniej stosowana? – Ja osobiście jestem zwolennikiem energii pozyskiwanej dzięki panelom fotowoltaicznym. Przede wszystkim uważam, że przydomowe mikroinstalacje to rewelacyjna alternatywa dla powszechnych form inwestowania pieniędzy. Nie dość, że możemy np. ogrzewać dom za darmo, to jeszcze taka instalacja może okazać się lepszym gwarantem emerytury niż fundusze. W Polsce mamy ogromny potencjał dla rozwoju tej dziedziny. Wbrew powszechnej opinii, nie liczy się u nas tylko wiatr. Fotowoltaika jest jak najbardziej przyszłościowa. Obserwując rynek można zauważyć brak integracji poszczególnych dziedzin OZE, czy ludzi działających w tych branżach… Analitycy wskazują ten fakt, jako jedną z przyczyn zbyt wolnego rozwoju odnawialnych źródeł energii. Co Pan o tym sądzi? – Integracja środowiska skupionego wokół OZE jest bardzo ważna, głównie ze względu na wspólny cel. Wszyscy chcemy, aby Polska była krajem nowoczesnym, rozwojowym i atrakcyjnym dla inwestorów. Sami musimy pokazać, że umiemy sprostać wymaganiom stawianym nam
przez Unię. Co jest jednak najważniejsze to fakt, że w jedności siła. Razem możemy zdziałać o wiele więcej niż funkcjonując na rynku w pojedynkę. W najbliższym czasie rusza kolejna inicjatywa, przygotowywana między innymi przez Pana Fundację oraz spółkę Zielona Strona Mocy, mianowicie Polski Kongres Energii Odnawialnej, którego inauguracja 29 sierpnia odbędzie się we Wrocławiu. Czy jednym z głównych celów Kongresu jest integracja środowisk związanych z energią odnawialną? – Tak jak powiedziałem, ta integracja jest potrzebna z kilku względów. Przede wszystkim, dzisiaj branża OZE powinna zacząć wspólnie się zastanawiać nad wypracowaniem modeli, które pozwolą utrzymać się na rynku bez większego wsparcia państwa, ponieważ tylko wtedy branża będzie wystarczająco silna, a korzyści dla społeczeństwa największe. Musimy razem się też zastanowić nad rekomendacjami dla rządu, co do ostatecznego kształtu zmian w ustawie o OZE, tak aby stworzyć dobre regulacje dla całej branży. Zarówno mikroinstalacji, jak również dużych inwestycji. Wszyscy czekają na wejście w życie ustawy o odnawialnych źródłach energii, z dobrymi regulacjami dla branży. Dlaczego się to tak opóźnia? – Myślę, że rządzący nie czują tej innowacji, nie patrzą do przodu. Podczas kwietniowej konferencji na temat fotowoltaiki posłużyłem się tytułem znanego filmu o Jamesie Bondzie –„Jutro nie umiera nigdy”, dlatego musimy inwestować w energię jutra, bo jutro nie umiera nigdy. A tak zupełnie serio, to dzisiaj tylko Polska i Cypr nie mają uregulowanych wewnątrz kraju kwestii związanych z odnawialnymi źródłami energii. Ciąży na nas widmo kary za opóźnienia we wdrażaniu tych regulacji, ale nie możemy uchwalić
www.ekorynek.com
9
Wydarzenia ustawy po to tylko, żeby Komisja Europejska nie miała się do czego „przyczepić”. Musimy to zrobić tak, aby branża mogła się rozwijać. Gotowe modele mamy już u swoich sąsiadów i na świecie. Z których warto brać przykład? Czy są duże rozbieżności? – W zakresie inwestycji w OZE, w 2011 roku 5 państw miało największy udział, w tym tylko dwa europejskie: Niemcy, Włochy; pozostałe to Chiny, USA i Indie. Moim zdaniem powinniśmy brać przykład przede wszystkim z naszych sąsiadów. Niemcy bardzo szybko swoją politykę w zakresie OZE dostosowały do unijnych standardów. Trudno jest sztywno porównywać naszą sytuację do ich sytuacji. Musielibyśmy zacząć od porównania poziomu rozwoju gospodarczego, sytuacji ekonomicznej obu państw. Wbrew obawom, Polska nie radzi sobie najgorzej, jeśli chodzi o implementację unijnych dyrektyw. Osiągnęliśmy już dużo w tej dziedzinie. U naszych zachodnich sąsiadów czynnikami napędzającymi rozwój OZE są: bezpieczeństwo energetyczne, zrównoważony wzrost i ochrona klimatu. Te aspekty są ważne dla każdego kraju, również dla nas. Czy przedsiębiorstwa oraz jednostki samorządowe chętnie wdrażają nowoczesne rozwiązania, które mają pozytywne oddziaływanie na środowisko? – Wydaje mi się, że coraz częściej i na większą skalę prywatne firmy, jak i samorządy odczuwają potrzebę inwestowania w nowe technologie, które mają pozytywny wpływ na środowisko. Dodatkowo, Unia Europejska oferuje nam duży zakres możliwości, jeśli chodzi o dofinansowania tego typu projektów. Myślę, że z każdym rokiem jest coraz lepiej i dzisiejszej świadomości społeczeństwa w zakresie proekologicznych rozwiązań nie można w żaden sposób porównać do tej sprzed kilku lat.
10
www.ekorynek.com
Jakie są to rozwiązania, jak Pan ocenia ich zaangażowanie? – Przede wszystkim samorządy korzystają z dofinansowań oraz regionalnych programów operacyjnych w zakresie ochrony środowiska i wdrażania nowych, bezpiecznych dla środowiska technologii. Niewątpliwie, implementacja prawa europejskiego bardzo nam w tym pomaga. Powoli zbliżamy się do innych państw Europy, które są już mocno zaangażowane w różne nowoczesne i bezpieczne dla środowiska naturalnego rozwiązania.
Ekologia i postawy proekologiczne – czy kieruje się Pan nimi w życiu codziennym, a jeśli tak, to w czym się to przejawia? – Jak najbardziej. Zostałem wychowany w poszanowaniu dla środowiska. Interesuję się inteligentnymi systemami zarządzania energią. Moją pasją są samochody o napędzie elektrycznym, sam posiadam auto o napędzie hybrydowym.
Rozmawiała Małgorzata Pietkiewicz
Czy Polacy mają dużo do nadrobienia w zakresie świadomości i wiedzy o OZE? – Nie możemy do tego podchodzić w tych kategoriach. Odnawialne źródła energii to nowa branża na polskim rynku, która zaczęła się bardzo prężnie rozwijać. Na pewno stan naszej wiedzy na ten temat nie jest tak duży, jak np. w aspekcie rolnictwa, którym zajmujemy się od pradziejów. Z całą pewnością potrzebne są szkolenia, kursy, konferencje na temat odnawialnych źródeł energii, aby ciągle uaktualniać informacje, które docierają do Polski i do społeczeństwa, żeby nie wprowadzać szumu informacyjnego. Czy różnica pokoleń ma znaczenia dla świadomości odnawialnych źródeł energii? – Młodzi ludzie zawsze będą bardziej otwarci na nowinki technologiczne i lepiej asymilują zmiany. Bardziej powszechny dostęp do informacji w Internecie, czy np. konferencje na uczelniach wyższych na temat odnawialnych źródeł energii na pewno działają na korzyść młodzieży. Moim zdaniem jednak, jeżeli ktoś zasłyszy gdzieś o możliwościach jakie dają odnawialne źródła energii, na pewno temat go zainteresuje i postara się dowiedzieć czegoś więcej.
5 (15) | 2013