8.- 10. bekkur by Elín G. Jóhannsdóttir

Læsi 8. - 10. bekkur

F R Á S K I M U N M E Ð LT L T IL L O G O S Unnið með styrk frá Verkefna– og námsstyrkjasjóðs FG og SÍ

Íslenska 8.—10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Frá skimun með LtL til LOGOS

Íslenska 8.—10. bekkur Grunnþættirnir 6 1. Talað mál, hlustun og áhorf.............................................. Leið þín um lífið, lífsleikni Leið þín um lífið, valdir kaflar fyrir hvern árgang Nám um velferð, lífsleikni, Að sitja fíl og Mp3 spilari Orð eru til alls fyrst, tjáskipti fyrir unglinga Stefnan sett í 10. bekk, lífsleikni 2. Lestur og bókmenntir....................................................... Vefur með lesskilningi Unnið með greiningu á sögu, Sverðberinn, 40 vikur, Leikur á borði eftir Ragnheiði Þemavinna, hópvinna úr verðlaunabókum Ragnheiðar Miðbjörg, greining á sögum Gegnum holt og hæðir með hljóðbók Með fjaðrabliki til á hljóðbók Léttlestrarbækur og Mályrkjubækurnar 3 með hljóðbók Bækur með hljóðbókum og vinnubókum Skrifa um kjörbók, sjá málbjörg Að skrifa örsögu Lestu nú og með verkefnum 3. Ritun................................................................................ Málbjörg ritun og stafsetning, gagnvirkar æfingar á vef á nams.is Tölvutækniöld Gátlistar fyrir mat á ritun Verum virk að læra félagsfærni, Hugsi heimspekisögur 4. Málfræði........................................................................... Mályrkja 1,2 og 3 bækur með hljóðbók 5. Lestur heima fræðsla til foreldra....................................... Góðar bækur til að lesa heima í lífsleikni Einkenni lesblindu Fjölbreyttar leiðir við lestur Námstækni á vef Vallaskólaleiðin Að efla sjálfstraust nemenda Að koma í veg fyrir sjálfsvíg og sjálfsvígstilraunir meðal unglinga

Grunnþættir og lykilhæfni

Bls. 5

34 37

6. Námsmat..................................................................

Samræmd próf Frammistöðumat Lykilhæfni í 8, 9 og 10 bekk 7. Einstaklingsnámskrá í lestri......................................

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Frá skimun með LtL til LOGOS

Íslenska 8.—10. bekkur

Grunnþættir og lykilhæfni

1) Íslenskukennsla það fag sem kennir beinlínis læsi en læsi snýst þó um annað og meira en það að verða læs. Læsi í íslensku snýst einnig um að öðlast orðaforða, hæfni í málnotkun, ritun, læsi og skilning á bókmenntum svo eitthvað sé nefnt. 2) Sköpun er einnig nátengd íslenskukennslu því tungumálið er skapandi í eðli sínu.

Læsi og sköpun eru þeir grunnþættir

menntunar sem eru gegnumgangandi þættir í allri íslenskukennslu. Bent er á að hvetja skuli börn og ungmenni til leiks og ýta undir skapandi aðferðir í námi og að virkja ímyndunarafl nemenda í tengslum við úrlausn viðfangsefna í skólanum. Með því að hlúa að hinum skapandi þætti er stuðlað að persónulegu námi sem frumkvæði nemenda og skyldi tengjast inn í allt skólastarf. 3) Heilbrigði og velferð er í aðalnámskrá skilgreint sem alhliða heilbrigði og vellíðan, bæði líkamleg, andleg og félagsleg. Skólinn skyldi því stuðla að líkamlegu heilbrigði með því að sjá til þess að nemendur fái nauðsynlega hreyfingu og heilsusamlegt fæði. Einnig er það hlutverk skólans að huga að andlegu og félagslegu heilbrigði og velferð með því að skapa nemendum öruggt, jákvætt og uppbyggjandi umhverfi í skólum. Stuðla þarf að því að byggja upp jákvæða og heilbrigða sjálfsmynd nemenda og skal þeim gefinn kostur á að þroska hæfileika sína á einstaklingsmiðaðan hátt. 4) Jafnréttismenntun miðar að því að nemendur beri virðingu fyrir því sem aðskilur okkur og að kenna nemendum að þennan rétt þurfi að standa vörð um til að hægt sé að skapa samfélag sem raunverulega virðir jafnan rétt allra. 5) Lýðræði og mannréttindi í víðum skilningi fjallar hér ekki einungis um lýðræðissamfélag, lýðræðislega stjórnskipan eða mannréttindamál heldur einnig um lýðræðisleg vinnubrögð og virðingu fyrir mannréttindum í samskiptum á milli fólks, hvort sem er inni á heimilum, í skólanum eða í samfélaginu. 6)

Í félagslegu tilliti snýst sjálfbærnimenntun um að jafna bilið

milli fólks og miðar að því að allir eigi jafnan rétt til afkomu og góðra lífsskilyrða.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8.– 10.bekk

1.Talað mál, hlustun og áhorf Við lok 10. bekkjar flutt mál sitt skýrt og á heyrilega og hefur tileinkað sér viðeigandi talhraða og fas.

gert sér grein fyrir eðli góðrar framsagnar og framburðar og nýtt leiðbeiningar um framsögn, svo sem um áherslu, tónfall, hrynjandi og fas og lagað það að viðtakanda og samskiptamiðli á fjölbreyttan hátt, m.a. með leikrænni tjáningu. nýtt aðferðir sem hann hefur lært til að taka virkan þátt í samvinnu, samræðum og rökræðum, tjáð skoðanir sínar með ýmsum hætti, rökstutt þær og valið þeim miðil sem hentar.

hlustað, tekið eftir og nýtt sér upplýsingar í töluðu máli til fróðleiks og skemmtunar, einnig notið myndefnis, upplestrar, leikins efnis og tónlistar og gert grein fyrir skoðun sinni á viðkomandi efni. nýtt sér fjölmiðla, svo sem útvarp, sjónvarp, kvikmyndir og rafrænt efni, og tekið afstöðu til þess sem þar er birt. átt góð samskipti þar sem gætt er að máli, hlustun, tillitssemi, virðingu og kurteisi og gert sér grein fyrir hvað er óviðeigandi við mismunandi aðstæður.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

1.Talað mál, hlustun og áhorf Lífsleikni Bókinni er ætlað að skapa grundvöll að umræðu nemenda um heimspekileg og siðfræðileg málefni. Henni er ekki ætlað að kenna tiltekinn fróðleik heldur er markmið hennar að fá nemendur til að ígrunda, spyrja spurninga, rökræða, draga ályktanir og gagnrýna. Í bókinni er mörgum áleitnum spurningum beint til nemenda. Við þeim er ekki eitt rétt svar heldur reyna þær á ályktunarhæfni, rökhugsun og siðvit. Bókin Leið þín um lífið skiptist í átta kafla sem hægt er að lesa í hvað röð sem er. Mismörg verkefnablöð fylgja hverjum kafla. Á sumum blaðanna eru verkefni sem tekin eru beint úr bókinni. Blöðin eru merkt númeri kafla og raðnúmeri auk þess sem tilgreint er hvaða blaðsíðu í bókinni verkefnið tengist. Búið er að velja kafla fyrir hvern árgang 8.—10. bekkjar og vinnuverkefni. Hér koma nokkur atriði sem gott er að fara yfir almennt. Bls. 8

1. Vitund ( að veita athygli) Í mörgum tilfellum þarf að sýna nem-

endum og kenna þeim að taka eftir sínum líkama. Eftirtekt kemur með rósend og þolinmæði. 2. Inngrip ( aðhafast/gera) inngrip eða athafnir frá nemendum til að þeir blómstri. 3. Mat (ígrunda) er ekki vangaveltur, það er að hugsa í þaula. Ígrundun leiðir til hugsunarvitundar, það er að hugsa um hugsun. Ýmsar framfarir í lífi einstaklinga eiga rætur í þannig hugsun. (hana vantar eða er lítið að hjá ADHD).

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Sjálfstal byggir á 1.Taka eftir: Ég veit þegar eitthvað gerir gagn/ógagn í lífi mínu. Ég veit það vegna þess…… 2.Gera: Þegar x gerist í lífi mínu veit ég að ég þarf að gera Y…. 3.Ígrunda: Ég veit hversu árangursríkt Y er vegna þess….. Gott er að hvetja nemendur til að nota dagbækur, að skrifa kemur skipan á hugmyndir okkar og gott er að skrifa niður atvik og ráða fram úr þeim í dagbókinni. Vitundin er að stíga út úr okkur sjálfum til að skoða fortíðina og taka ákvörðun um framtíðina. Hæfni mannsins birtist meðal annars í samúð, gæsku, hugvitssemi, sköpun, hugrekki og þrautseigju. 1.Nám á sér stað í samskiptum en ekki í kvíða. 2.Menntun snýst um að styrkja færni okkar. 3.Við erum í essinu okkar þegar við gerum eitthvað sem við erum niðursokkin í að nýta styrkleika okkar. Styrkleikar okkar eru ekki bara meðfæddir heldur þjálfaðir upp. Bls. 51. Innri verkstjórinn er talinn vera staðsettur í ennisblöðunum (framheila). Hæfni okkar til að hafa stjórn á hegðun okkar geðhrifum, hugsunum, líðan og óskum við allar aðstæður, ræðst að innri verkstjórn. Ef börnum er kennt um innri verkstjórann gengur þeim betur að takast á við lífið og búa yfir meiri seiglu. Það er gott fyrir persónulegan þroska, velferð, árangur á vinnustað og námsárangur. Innri verkstjórn lærist af reynslunni. Grunnurinn er lagður í barnæsku. Hún byggist á jákvæðri sjálfsmynd, sterku sjálfsáliti og mikilli félagslegri og tilfinningalegri færni. Börnin læra innri verkstjórn í raunverulegum aðstæðum, hvernig þau eiga að bregðast við. Talið er að listgreinastofur séu fyrirmyndarumhverfi til að þroska færni í innri verkstjórn. Bls. 79 Tilfinningar. Huga þarf að tilfinningavitund sem er að vita hvað tilfinningar eru og hvernig þær starfa. Styrkja þarf nemanda í tilfinningavitund og færni. Samkvæmt flokkunarkerfi eru megintilfinningarnar 8. 1.Reiði -Ótti -Hryggð -Ánægja -Ást -Andstyggð -Skömm -Undrun

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Geðhrif og tilfinningar þróuðust til að gegna 2 meginhlutverkum. Þær draga okkur að hlutum, fólki, atburðum, sem tryggja að við lifum af og beina okkur frá hinu. Geðhrifin eru eins og viðvörunarkerfi, stór hluti þess starfar í undirmeðvitundinni til að halda okkur á réttri stefnu í átt að blómstrandi tilveru. Dagbók: nemendur kanna hvað þeir sjá bæði hjá sér og öðrum margar tilfinningar og hvað ákveðin tilfinning varaði lengi. Skrifa athugun í dagbókina. Stjórn á tilfinningum. Við getum lært á þegar neikvæðar tilfinningar nálgast. Það er mjög mikilvægt að þroska með sér færni til að taka eftir tilfinningum okkar. Nefnd eru fjögur tilfinningaleg svæði bls. 90—92 Jákvæðar aðgerðir þegar neikvæðni nálgast er 1.Ánægja: lesa, hlusta á tónlist, gera eitthvað skemmtilegt 2.Líkamlegt: út að hlaupa eða ganga 3.Fullgera: ljúka einhverju verki, taka til 4.Flæði: gera eitthvað sem fær mann til að gleyma stund og stað (t.d. Mála ) 5.Kyrrð: hugleiðsla. 6.Góðmennska: hjálpa einhverjum Vinsælt barn er almennt talið: 1.Hjálpsamt 2.Vingjarnlegt 3.Tillitsamt 4.Hlýlegt 5.Næmt á félagslegar vísbendingar og geta fylgt samþykktum reglum í spilum og leik Óvinsælt: árásargjarnt og lítur tengsl eða fórnarlömb forðast tengsl Bls. 100 að komast inn í hóp. Efnisþættir í heilladrjúgum tengslum 1.Samhygð: geta til að skynja tilfinningaástand annarrar manneskju (bls. 156) 2.Góðmennska, ósérplægni (bls. 158) 3.Traust (bls. 163) 4.Fyrirgefning 5.Geta til að leysa úr ágreiningi (bls. 167) 6.Sameiginlegur málstaður og gildi (bls. 170) 7.Áhugahvöt (bls. 173) Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Talað mál, hlustun og áhorf Valdir kaflar úr Leið þín um lífið eftir Aldri og þyngd efnis. 8. 9. og 10. bekkur 8. bekkur 1. kafli. Æskan—unglingar eða gelgjur bls. 16 –29 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Hver er ég ? Að hugleiða sjálfan sig. Óskir og draumar. Hvernig er ég? Deilur meðal unglinga. Árekstrar við fullorðna. Hvernig vil á annars vera?

2. Kafli. Hverju skipta ástvinir og félagar og vinir i lífi mínu? Reynsla af vináttu bls. 37—43 1. Spakmæli 2. Vinátta í mörgum myndum. 3. Virðing og vinátta 4. Nánd og fálæti. 7. kafli. Hvernig tek ég ákvarðanir? Upphafsspurningar bls. 169—175 1. Hvers vegna þarf ég að taka ákvarðanir? 2. “ Flúið af vettvangi” 3. Hvað er ábyrgð 4. Á hverju ber ég ábyrgð? 5.Sögur til umhugsunar. 6. Sögur til umhugsunar.

9. bekkur 2. kafli. Frá vináttu að ást bls. 43 –51 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Vonbrigði Að tala um ást Af hverju elskar fólkið? Er ástin list? Ástin í bréfum og ljóðum Um ástina

4.kafli. Hvernig haga ég lífi mínu? Tímaskipulag bls. 100—118 Vinnutími fyrr og nú. Á mánudögum hefst vinnuvikan bls. 103 1.Málshættir 2.Ummæli skálda og hugsuða 3.Harmsaga Jóns Jónssonar Skólinn bls. 110 1. Fyrr og nú 2. Að hugsa öðruvísi 3. Hvers eru skólar megnugir, til hvers eru þeir? Frítími bls. 114 1. Frítími á mismunandi tímum

þýðing Stefán Jónsson. (2002) Góð verkefni eru í bókinni, til lesturs, umræðu og samvinnuverkefni. http://www.nams.is/lifsleikni/ l_t_u_lifid_v.blod.pdf Verkefni úr bólinni á þessari vefslóð

Bókin er til í hljóðbók

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

10. bekkur 1. kafli. Hvernig líður ævi mín? bls. 29—36 1.Ellin 2.Aldraðir eða hrukkudýr 3.Að hugleiða dauðann 4.Dauðinn í mörgum myndum Lífið sem fljót bls. 36 2. kafli Hverju skipta ástvinir og félagar og vinir í lífi mínu? Sambúð bls. 59—64 1. Jafnrétti karla og kvenna 2. Karlmannlegt, kvenlegt, dæmigert? 3. Hlutverk breytast 4. Hjónaband, fjölskylda, á fallanda fæti?

4. kafli Hvernig haga ég lífi mínu?bls. 106-109 Starfsval Starfslýsing Hvernig viltu læra? Til hvers er unnið? 8. kafli Af hvaða viðmiðum og gildum ræðst lífið? Bls. 206—224 1. að skýra gildi 2. að átta sig á ólíkum gildum. 3. þegar gildi rekast á. 4. tilefni og ástæður. 5. mynduð gildishugtök. 6. gildi og hegðun. 7. gildi og menning. 8. grunngildi 9. gildi—hugsjónir og veruleiki. 10 grunngildin og réttarfarið.

Frekari fróðleikur um lestur fyrir börn, foreldra og kennara á þessum vef: http://lesvefurinn.hi.is/

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Ítarefni í Lífsleikni Dæmi úr bókinni: Sjálfshuggun, færni til að draga úr áhrifum af vondu skapi eða neikvæðum tilfinningum 1.

dreifa huganum: hugsa um eitthvað annað gera eitthvað sem kreifir þeim ss. Fara í göngutúr, skokka leika, horfa á fyndna mynd, lesa bók.

Snerting: bjóða faðminn, hugga, róa .

Grípa á lofti og skrifa niður til að endurmeta hugsanirnar.

Málsvari engils: spyrja sig Hver er orsökin. Því fyrr því betra , ekki leyfa neikvæðninni að setjast að

Endurskoða: fá nýtt sjónarhorn á atvikið

Beina í réttan farveg: breyta neikvæðninni í jákvæðan farveg.

Dagbók: sjálfshuggun. Koma í veg fyrir að neikvæðnar tilfinningar.

Vinsælt barn er almennt talið 1.

Hjálpsamt

Vingjarnlegt

Tillitsamt

Hlýlegt

Næmt á félagslegar vísbendingar, geta fylgt samþykktum reglum í spilum og leik. Hópvera.

Óvinsæ: árásargjörn: slítur tengsl og fórnarlömb: forðast tengsl. Í vinnu þarf frumkvæði, samhygð (geta til að skynja tilfinningarástand annarrar manneskju), að aðlögunarhæfni og samfæringarkraft. Í heilladrjúgum tenglum þarf að vera Samhygð, góðmennska, ósérplægni,traust, fyrirgefning, geta til að leysa úr ágreiningi, sameiginlegur málstaður, gildi. 

Að sitja Fíl, Nám í skóla um hamingju og velferð, Ian Morris 2009, Erla Kristjánsdóttir þýddi. Námsgagnastofnun 2012

MP3-spilari MP3 eða samskonar tæki er orðið nauðsynlegt í námi, heima eða í skólanum. Það má nota það við að: 1.

Hlusta á sögur og fylgjast með í bókinni.

Ræða við félaga um sögurnar.

Endursegja sögur sem hlustað er á.

Teikna myndir úr sögunni á meðan hlustað er á söguna.

Á nams.is eru hljóðbækur sem auðvelt er að hlaða niður og geta nemendur hlustað á bækurnar heima, bæði til skemmtunar og námsbækur. Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Orð eru til alls fyrst,  námsefni í tjáskiptum, eftir Stein-

unni Hrafnsdóttur, félagsráðgjafa. 2000

Stefnan sett! Námsgagnastofnun 2011 efni í lífsleikni í 10. bekk

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku 8. - 10.bekk

2. Lestur og bókmenntir Við lok 10. bekkjar lesið almenna texta af öryggi og með góðum skilningi. skilið mikilvægi þess að geta lesið og eflt eigið læsi, og m.a.valið og beitt mismunandi aðferðum við lestur. greint og skilið aðalatriði og aukaatriði í margs konar texta og glöggvað sig á tengslum efnisatriða. gert sér grein fyrir eðli og einkennum margvíslegra textategunda og gert öðrum grein fyrir því. lesið, túlkað, metið og fjallað um fjölbreyttar íslenskar og erlendar bókmenntir og gerir sér grein fyrir gildi bókmennta. beitt nokkrum grunnhugtökum í bókmenntafræði, svo sem minni, fléttu, sjónarhorni og sögusviði og kannast við myndmál, algengustu tákn og stílbrögð. notað algeng hugtök í bragfræði í umfjölum um bundið mál og óbundið, lesið og túlkað ljóð af ýmsum toga og frá ýmsum tímum. leitað og aflað sér heimilda úr ýmsum gagnabrunnum og lagt mat á gildi og trúverðugleika ritaðs máls, svo sem,

fjölmiðlaog margmiðlunarefnis, og tekið gagnrýna afstöðu hlustað, tekið eftir og nýtt sér upplýsingar í töluðu máli til fróðleiks og skemmtunar, einnig notið myndefnis, leikins efnis og tónlistar og gert grein fyrir skoðun sinni á viðkomandi efni. til þess.

nýtt sér fjölmiðla, svo sem útvarp, sjónvarp, kvikmyndir og rafrænt efni, og tekið afstöðu til þess sem þar er bir

unnið úr tölulegum og myndrænum upplýsingum, túlkað

átt tengt góð samskipti sem gættsett er aðer máli, hlustun, tillitssemi, og kurteisi og gert sér grein fyrir hvað þær, samanþar efni sem fram á ólíkan hátt virðingu og andi við mismunandi aðstæður.

nýtt sér.

valið sér lesefni til gagns og ánægju og komið fram sem

http://vefir.nams.is/ma lbjorg/bokmenntir.html

sjálfstæður lesandi sem gerir sér grein fyrir gildi þess að lesa.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

http://egskil.is/ Þetta er síða með mörgum aðferðum í lesskilningi. Góður vefur með mörgum verkefnum, leiðbeiningum um hverja aðferð fyrir sig. Gagnvirkur lestur Kann, vil vita, hef lært Ályktun út frá bakgrunnsþekkingu Lesa - skrifa - spjalla Að greina aðalatriði í texta Að spyrja höfundinn Náms- og kennsluefni í lesskilningi Nemendur, sem hafa náð góðum tökum á lestri þróa yfirleitt með sér góðar lesskilningsaðferðir. Þeir sem eru með slaka umskráningu þróa síður með sér lesskilningsaðferðir og virðast hafa þá afstöðu til lestrar að lesa orð fremur en að reyna að skilja textann sem heild. Hægt er að efla námsvitund nemenda með því að útskýra lesskilningsaðferðir og sýna nemendum hvernig eigi að nota þær við lestur. Mælt er með því að nemendur vinni saman í litlum hópum þegar þeir eru að reyna að ná tökum á ákveðinni lesskilningsaðferð. Kostirnir eru þeir helstir að allir eru virkir þátttakendur, þeir taka meiri þátt í lengri tíma, þróa betur með sér aðferðirnar, ná betri skilningi en ella og fá auk þess tækifæri til þess að æfa félagsfærni.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Verðlaunabókmenntir, unnið er með greiningu á sögum. BÓKMENNTAVERKEFNI: Sögubyrjun Umræður: Í upphafi hverrar sögu þarf að koma til skila ákveðnum upplýsingum, kynna aðalpersónur og nánasta umhverfi þeirra, gefa lesandanum til kynna hvar og hvenær sagan gerist og svo framvegis. Ævintýrin byrja oftast á setningunni einu sinni var... og í ritsmíðum barna er þeirri formúlu oft beitt. Upphaf sögunnar má skoða með tilliti til þess hvernig nauðsynlegum upplýsingum er komið á framfæri við lesandann. Hvenær vitum við hvað stelpan er gömul? Hvenær fáum við að vita hvað hún heitir? Hvernig vitum við hvernig henni líður? Hvað fáum við að vita um umhverfi hennar? Ritunarverkefni: Skrifaðu byrjun á sögu, að minnsta kosti nokkrar setningar. Reyndu að koma upplýsingum til skila án þess að telja upp staðreyndir, láttu hlutina koma í ljós án þess að segja þá beinum orðum. Dæmi: Í stað þess að segja: Einu sinni var strákur sem hét Palli má til dæmis byrja eitthvað á þessa leið: Þegar Palli vaknaði um morguninn ... Sjónarhorn Umræður: Þegar talað er um sjónarhorn í bókmenntum er átt við að höfundur velji annaðhvort að vera alvitur og sjá inn í hug allra persónanna, eða að sjá atburðina með augum ákveðinnar persónu og lýsa hugsunum hennar og tilfinningum. Hann getur líka valið að sjá ekki inn í huga neinnar persónu og lýsa aðeins því sem heyrist og sést. Hvaða sjónarhorn er notað í bókinni? Yrði sagan öðru vísi ef annað sjónarhorn væri valið? Ritunarverkefni: Veldu einhvern atburð úr bókinni og segðu frá honum í nokkrum setningum frá sjónarhorni einhvers annars en Sóleyjar. Þú getur líka valið að lýsa atburði á hlutlægan hátt, t.d. eins og fréttamaður myndi gera eða eins og gert væri í skýrslu. Lýsingar Umræður: Til hvers eru lýsingar í bókum? Hvað segja lýsingar á útliti og umhverfi um persónurnar? Geta lýsingar verið of nákvæmar? Geta þær verið of yfirborðskenndar? Útliti Sóleyjar er ekki mikið lýst í bókinni. Hvers vegna haldið þið að það sé? Lýsingar á umhverfi og veðri endurspegla stundum líðan persóna í bókum. Þið hafið eflaust oft tekið eftir því hvernig óveður er notað í kvikmyndum til að skapa óhugnað og spennu. Getið þið fundið dæmi um að

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Verðlaunabókmenntir, unnið er með greiningu á sögum. umhverfislýsingar í bókinni segi eitthvað um líðan persónanna? Með því að lýsa draumum er oft hægt að segja mikið um líðan persónanna. Skoðaðu drauma Sóleyjar á bls. 42 og 103. Hvað segja þeir okkur um hvernig henni líður? Ritunarverkefni: Skoðaðu hvað sagt er um útlit Sóleyjar á bls. 9 og á bls 31. Hvernig heldur þú að aðrar persónur í bókinni (t.d. Linda Björk, mamma Sóleyjar, Margrét kennari eða Bára bekkjarsystir hennar) myndu lýsa henni? Skrifaðu stutta lýsingu. Skoðaðu lýsinguna á Lindu Björk á bls. 16-17. Hvað gefur þessi lýsing til kynna um persónuleika Lindu Bjarkar? Hvernig kemur hún heim og saman við þá Lindu Björk sem við kynnumst síðar í bókinni? Skrifaðu álit þitt í stuttu máli. Aðalpersónur og aukapersónur Umræður: Oftast nær er auðvelt að sjá hver er aðalpersóna í sögu, en aukapersónur skipta mismiklu máli. Hvaða aukapersónur skipta mestu máli í þessari sögu? Væri hægt að kippa einhverjum þeirra út úr sögunni án þess að breyta söguþræðinum? Eru einhverjar aukapersónur í bókinni sem hægt væri að skrifa um aðra sögu? Ritunarverkefni: Veldu þér einhverja af aukapersónunum í bókinni og skrifaðu nokkrar setningar um hana. Bættu einhverju við sem alls ekki kemur fram í sögunni. Veldu eitthvert af dæmunum hér að neðan eða finndu aðrar persónur til að skrifa um. Dæmi: - Af hverju er Báru svona illa við Sóleyju? Lýstu degi í lífi Báru. - Hvernig verður pabba Sóleyjar og Guðrúnu við þegar hún hleypur frá þeim? Skrifaðu stutt samtal. - Margir af bekkjarfélögum Sóleyjar standa hjá þegar henni er strítt. Lýstu árásinni á Sóleyju á skólalóðinni út frá sjónarhorni einhvers þeirra. - Hvað heldur þú að foreldrar Lindu Bjarkar hafi sagt hvort við annað þegar Sóley var búin að tala við þau? Skrifaðu stutt samtal.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Verðlaunabókmenntir, unnið er með greiningu á sögum. Leikur á borði var valin besta sagan í samkeppninni um íslensku barnabókaverðlaunin árið 2000. Hún hefur verið þýdd á sænsku, tælensku og færeysku. Leikur á borði er skáldsaga ætluð börnum frá um það bil 10 ára aldri. Aðalsöguhetjan, Sóley, er 11 ára stelpa sem býr hjá mömmu sinni. Heima fyrir er Sóley sterk og ábyrg og samband hennar við foreldra sína er ástríkt og gott. Sóleyju líður líka vel í návist afa síns og ömmu og finnst gott að heimsækja þau. En í skólanum er Sóley í hlutverki fórnarlambsins. Hún er dugleg að læra, en hún fellur ekki inn í hóp jafnaldra sinna og kann ekki að bíta frá sér þegar henni er strítt. Leikur á borði fjallar um einelti, en er þó fyrst og fremst saga um mátt vináttunnar. Ný stelpa, Linda, kemur í bekkinn og hún hefur þor og dug til að rjúfa samskiptamynstrið og vingast við Sóleyju. Bókin gefur tilefni til umræðna og verkefnavinnslu bæði á sviði bókmennta og lífsleikni. Hér á eftir fara hugmyndir að umræðuefnum og verkefnum sem vinna má í hópum eða með bekknum í heild. Ritunarverkefnin eru að mínu mati við hæfi barna frá um það bil 11-12 ára en umræðuefnin geta jafnframt hentað yngri börnum. LÍFSLEIKNIVERKEFNI: Einelti og stríðni Hver er munurinn á stríðni og einelti? Hvort er það sem Sóley verður fyrir? Hvernig upplifa gerendur, þolendur og áhorfendur sama atburðinn? Skoðið atvikið í upphafi bókarinnar þegar húfan er rifin af Sóleyju. Upplifir hún það á sama hátt og bekkjarfélagar hennar? Af hverju segir Sóley ekki mömmu sinni hvernig henni líður í skólanum? Af hverju kvartar hún ekki við kennarann sinn? Ábyrgð skólasystkina, kennara og foreldra Hver ber ábyrgð á því að einelti byrjar eða viðgengst? Hverjir taka á sig ábyrgðina í bókinni og á hvaða hátt gera þeir það? Skoðið viðbrögð kennarans, skólastjórans, mömmu Sóleyjar, Lindu Bjarkar og hinna bekkjarfélaganna. Hvað er árangursríkast? Vinátta Hvað er vinátta? Hvers vegna vingast maður við einn fremur en annan? Geta allir verið vinir? Þurfa allir að vera vinir? Hvað felst í því að vera vinur einhvers? Hvernig sannast að Linda er raunverulegur vinur Sóleyjar? Hvernig sýnir Sóley að hún er vinur Lindu? Haldið þið að Sóley eigi eftir að eignast fleiri vini í bekknum? Hvað þyrfti að breytast til að það gæti gerst? að öll bókin hefur verið lesin. Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Verðlaunabókmenntir, unnið er með greiningu á sögum. Unglingasagan 40 vikur kom út árið 2001 og fékk verðlaun Fræðsluráðs Reykjavíkur sem besta íslenska barna og unglingabók ársins.40 vikur er saga Sunnu, 16 ára stelpu sem verður barnshafandi eftir Bigga, sætasta strákinn í bekknum, þetta eina kvöld sem hann virðir hana viðlits. Sunna afneitar því í lengstu lög að hún geti verið ófrísk, en það kemur óhjákvæmilega að því að hún verður að horfast í augu við sannleikann. Atburðarásin spannar 40 vikur, allt frá getnaði fram yfir fæðingu Sólrúnar litlu. Sunna segir söguna sjálf og dregur lesandann inn í hugarheim sextán ára unglings sem þarf að kljást við blendnar tilfinningar og taka á sig nýtt og erfitt hlutverk. Bókin er vinsælt lesefni stelpna allt frá 12 ára, en verkefnin hér að neðan miðast við unglinga frá 14 ára aldri eða svo. Ef til vill er erfiðara að kveikja áhuga stráka á sögunni, en vel að merkja kemur saga um ótímabæra þungun þeim ekki síður við en stelpunum! Bókin gefur tilefni til umræðna og verkefnavinnslu bæði á sviði bókmennta og lífsleikni. Hér á eftir fara hugmyndir að umræðuefnum og verkefnum sem vinna má í hópum eða með bekknum í heild. Sum þeirra má vinna eftir að hlutar bókarinnar hafa verið lesnir upphátt fyrir bekkinn eða nemendur hafa lesið þá sjálfir, önnur henta betur til umfjöllunar eftir að öll bókin hefur verið Lesin LÍFSLEIKNIVERKEFNI: Eldfimar kringumstæður Þegar krakkarnir eru reið yfir óréttlæti skapast andrúmsloft þar sem hlutirnir geta auðveldlega farið úr böndum. Hver ber ábyrgð? Var rétt af skólastjórnendum að hætta við ferðalagið? Var það þeim að kenna að krakkarnir ákváðu að sletta ærlega úr klaufunum? Eru það krakkarnir, skólinn eða foreldrarnir sem bera ábyrgðina þegar skemmtanir unglinga fara úr böndunum? Tilfinningar eða skynsemi Er alltaf hægt að láta skynsemina ráða? Hvað er það sem veldur því að Sunna sleppir fram af sér beislinu? Hverjar eru tilfinningar hennar gagnvart Bigga? Er hún ástfangin af honum eða er hún upp með sér yfir að hann skuli taka eftir henni? Hvers vegna leyfir hún honum að ganga svona langt? Þetta getur ekki hafa gerst Það er erfitt að játa fyrir sjálfum sér og öðrum að maður hafi gert mistök og ótrúlegt hve auðvelt er að afneita erfiðum staðreyndum, að neita að horfast í augu við það sem maður vill ekki að sé satt. Hvað er til bjargar við slíkar aðstæður? Hefði verið rétt af Sunnu að tala við einhvern fyrr um grunsemdir sínar? Við hvern mynduð þið tala? 16 ára og ólétt Hvað þýðir það? Hvaða kosti á Sunna um að velja? Haldið þið að hún hefði kosið að eiga barnið ef hún hefði átt um það val? Skoðið samtal Sunnu og Brynju á bls. 104-106. Haldið þið að Sunna hefði orðið söm og áður ef hún hefði ákveðið að eiga ekki barnið? Er hún söm og áður eftir að hafa eignast barn? Að segja frá einhverju erfiðu Viðbrögð fjölskyldu, viðbrögð vina. Eru þau alltaf eins og maður gerir sér í Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Verðlaunabókmenntir, unnið er með greiningu á sögum. hugarlund fyrirfram? Bregðast foreldrar Sunnu við fréttinni eins og hún hafði búist við? Hver eru viðbrögð ömmu hennar? Hvað um Bigga? Að taka á sig ábyrgð eða afneita henni Sunnu reynist erfitt að hafa samband við Bigga og eiginlega finnst henni lengi vel að barnið komi honum lítið við. En hvað finnst Bigga sjálfum? Skoðið viðbrögð hans þegar Sunna hefur samband við hann, þegar hún verður veik og þegar barnið fæðist. Pabbi og mamma Lesið samtal Sunnu og ömmu hennar á bls. 152. Eiga börn alltaf rétt á að kynnast báðum foreldrum sínum? Eiga allir feður rétt á að fá að kynnast börnum sínum? Samhjálp Skoðið hvernig vinir Sunnu bregðast við þegar hún veikist. Hvað gera þau til að gera henni lífið léttara? Í sögunni eru líka dæmi um að ókunnugt fólk komi til hjálpar og láti sig varða líðan Sunnu. Ber þeim skylda til að aðstoða hana? Meðganga og fæðing Hvað vitið þið mikið um meðgöngu og barnsfæðingar? Stundum vill bera við að um slíkt sé fjallað sem feimnismál. Hvað finnst ykkur um það? Haldið þið að fræðsla auki eða minnki hræðslu við fæðingar? Hvernig leið Bigga meðan barnið hans var að fæðast? Hefði hann átt að fá að vera viðstaddur fæðinguna? Umönnun barns ungra foreldra Hver á barnið hennar Sunnu? Haldið þið að henni muni reynast erfitt að fá að ráða sjálf uppeldi Sólrúnar litlu? Eiga mamma hennar og pabbi ef til vill rétt á að ráða einhverju? Hvað haldið þið um hlut Bigga í uppeldinu? Framtíðin Berið saman framtíðarmöguleika Sunnu og ömmu hennar til að mennta sig og sjá fyrir sér og barninu sínu. Hvað hefur áunnist síðan amma var ung? Standa allar ungar mæður jafn vel að vígi og Sunna?

http://vefir.nams.is/malyrkja/ Sverðberinn er skáldsaga ætluð unglingum sem kom út árið 2004. Hún var valin besta barna- og unglingabók ársins af Menntaráði Reykjavíkur og fékk einnig viðurkenningu IBBY á Íslandi. Sumarið 2005 fékk Ragnheiður Norrænu barnabókaverðlaunin fyrir höfundarverk sitt með sérstakri áherslu á Sverðberann. Sverðberinn hefur komið út í danskri og norskri þýðingu og er væntanleg á færeysku. Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hópvinna

Þemavinna

Um er að ræða að lesa 1 bók. Valið stendur milli þriggja verðlaunabóka eftir Ragnheiði. Hópurinn vinnur saman, les saman eða hlustar saman á bókina. Skiptir með sér verkum. Segir okkur síðan frá bókinni í lokin. Verkefnið áætlað í 1 mánuð.

Í hópnum eru________________________________________________ Verkefnið heitir______________________________________________ Verkaskipting í hópnum______________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ __________________________________________________________ Hvernig langar ykkur að skila verkefninu? 1.

Ritgerð.2. munnleg frásögn.3. Í ljóði.4. Myndasýningu.5. vídeó 6. tónlist.7. plakat.8. hugar kort 9. búa til bók. 10. Myndasaga.11. leikrit 12. semja útvarpsþátt.13. leika látbragðsleik.14. útbúa skuggaleikhús.15. búa til fréttablað. 16.Sauma og föndra.

Metið verður Kennari:

Nemandi:

Framsetningu/ Uppbyggingu

Ég hlusta vel á aðra.

Koma innihaldi/boðskap sögunnar til skila.

Ég er kurteis.

Unnu nemendur vel saman?

Ég er ánægð(ur) með vinnu mína í hópnum.

Var lokaverkefnið áhugavert?

Ég reyni að leggja eitthvað til málanna, kem með hugmyndir.

Höfðu allir gaman að verkefninu?

Samkomulagið í hópnum var mjög gott.

Hver skipulagði vinnuna?

Tekur vel gagnrýni á eigin verkum.

Eru þrautseig og gefast ekki upp. Klára verkefnið.

Kemur vinnunni yfir á aðra.

Sýna skapandi vinnubrögð.

Fer ég í fýlu ef mér mislíkar?

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

21 Um bókmenntir

Um bókmenntir

Tími

Umhverfi og sögusvið

Tími er einn af grundvallarþáttum frásagna.

Umhverfi: Allar ytri aðstæður, náttúrulegar, félagslegar og menningarlegar.

– Ytri tími: Hvenær þeir atburðir gerast sem greint er frá samkvæmt almanakstíma.

Sögusvið: Vettvangur sem saga gerist á, umhverfi sem persónurnar hrærast í. Sögusvið er t.d.:

– Innri tími (sögutími): Sá tími sem líður innan takmarka verksins frá upphafi þess til enda.



Lýsingar á landslagi, hýbýlum og öðrum ytri aðstæðum.

– Lestrartími: Sá tími sem lestur verksins tekur.



Tímabundnar aðstæður, s.s. sögulegur tími viðburða, árstíðir, veðurfar o.s.frv.

– Frásagnartími: Hvenær höfundur hugsar sér að verkið verði til og fjarlægð þess sem söguna segir frá atburðum.



Lifnaðarhættir og störf persóna.



Félagslegt umhverfi, s.s. pólitískt, fjárhagslegt, trúarlegt eða siðferðilegt.

– Skrásetningartími: Hvenær höfundur færir verkið í letur.

Málbjörg / SKS

Um bókmenntir

Hlutlægni og huglægni

Persónusköpun og mannlýsingar

Í frásögn er um tvær leiðir að velja; hlutlæga og huglæga.

Persónusköpun er meginatriði í skáldskap. Tvær helstu leiðir við persónusköpun eru:

Hlutlæg lýsing eða frásögn leggur áherslu á staðreyndir. • Markmið hlutlægrar frásagnar er að fræða og veita upplýsingar. Miklu máli skiptir að segja einungis frá staðreyndum. Huglæg lýsing eða frásögn felur í sér tilfinningaleg viðhorf og dóma. Dæmi: Mér finnst . . .

•

Bein lýsing

•

Óbein lýsing

Meginmunur á beinum og óbeinum lýsingum:

• Markmið huglægrar frásagnar er að tjá afstöðu mælanda og höfundar og hafa um leið áhrif á viðmælanda

Málbjörg / SKS

•

Beinum lýsingum er tekið sem staðreyndum.

•

Af óbeinum lýsingum eru dregnar ályktanir og sköpuð heildarmynd af persónunni.

Málbjörg / SKS

Um bókmenntir

Bein og óbein lýsing persóna Bein lýsing – Höfundur eða sögumaður lýsir persónum beint; ytra útliti, atgervi, hátterni og jafnvel innræti. Dæmi: Gunnvör var alltaf í skærum fötum, hló mikið og var yfirleitt í góðu skapi. Hún var skemmtileg og góð manneskja.

Óbein lýsing – Framkoma persóna og hegðun, orð þeirra og athafnir, misræmi eða samræmi milli þess sem þær segja og gera. – Viðhorf og umsagnir annarra. – Hvernig ytri atburðir eða hughrif orka á persónuna, t.d. í einræðum og hugsuðu tali

Málbjörg / SKS

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku 8. - 10.bekk

2. Lestur og bókmenntir Gegnum holt og hæðir Með vinnubók á netinu og hljóðbók

Gegnum holt og hæðir, þjóðsögur fyrir mið– og unglingastig, útgáfa 2011 Þjóðsögur eru frásagnir sem hafa lifað í munnmælum mann fram af manni. Það þýðir að ekki er vitað um uppruna þeirra, höfunda eða hver sagði þær fyrstur. Sögurnar eru misgamlar, sumar þeirra hafa varðveist öldum saman. Við vitum að sögurnar eru ekki alltaf byggðar á sönnum eða raunverulegum atburðum. Sumar þjóðsögur eru þó þannig að það mætti hugsa sér að þær væru sannar. Þær segja okkur líka ýmislegt um það hvernig fólk hugsaði fyrr á öldum, hverju það trúði og hvað það aðhafðist. Fáar þjóðir eiga jafnstórt safn af þjóðsögum og Íslendingar. Um sögurnar Í þessari bók er að finna fjölbreytt safn af sögum. Hér eru tröllasögur, útilegumannasögur, sögur af álfum og huldufólki, sögur af körlum í koti sínu, kóngum í höllum sínum, karlsonum og prinsessum, helgisögur, galdrasögur, ýkjusögur, sögur af sæbúum og draugasögur. Sumar sögurnar eru heldur óhugnanlegar og voru kannski notaðar til að hræða eða skelfa börn. Aðrar eru fyndnar. Margar hafa í sér einhvern boðskap, eitthvað sem við getum lært af. Með því að lesa þjóðsögur og ævintýri kynnast nemendur bókmenntagrein sem á sér hefð meðal flestra þjóða. Þeir efla orðaforða sinn og málvitund og svo hafa sögurnar auðvitað líka skemmtigildi. Þjóðsögur hafa ákveðin einkenni sem stundum er kallað þjóðsagnastíll. Til dæmis má nefna: Sögurnar eru yfirleitt frekar stuttar. Sagt er frá í réttri tímaröð. Málfar er kjarnmikið. Yfirleitt eru persónur í sögunum fáar. Margar þjóðsögur innihalda vísur eða stef. Draumar koma oft við sögu. Andstæður eru áberandi í persónusköpun; ríkur – fátækur, vondur –góður, lítill – stór, vitur – heimskur. Endurtekningar eru algengar. Þrítala er mikið notuð. Tölurnar þrír, fimm og sjö og margfeldi þeirra eru mjög mikið notaðar.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku 8. - 10.bekk

,,Með fjaðrabliki....’’ Bókmenntir fyrir efri bekki grunnskóla

2. Lestur og bókmenntir Með fjaðrabliki

námsbók og kennsluleiðbeiningar

Við val á efni í bókina var leitast við að finna eitthvað sem höfðar til viðtakenda um leið og kynntar eru helstu greinar frásagnarlistar. Að öðru leyti var tekið mið af þeim markmiðum í bókmennta-kennslu og lestri sem fram komu í Aðalnámskrá frá 2007 þar sem ný námskrá var enn í vinnslu. Nú þegar drög að nýrri námskrá hafa verið birt á vef menntamálaráðuneytisins kemur í ljós að efnisvalið fellur vel að því sem þar kemur fram um bókmenntir og lestur. Við leggjum til að fremur en að lesa bókina kafla fyrir kafla velji kennarar saman t.d. ljóð og smá-sögu, skáldsögubrot og kvikmynd, teiknimyndasögu og örsögu og beri saman frásagnarmáta bókmenntagreinanna. Einnig er hægt að kynna allar greinarnar í lotu með því að velja eitt verk úr hverjum kafla sem lesið er með nemendum og frásagnaraðferðir m.a. bornar saman. Höfuð-áherslan þarf þó alltaf að vera á því að nemendur lesi, ræði, túlki og meti efni bókmenntatextanna. Anna Steinunn Valdimarsdóttir og Ingibjörg Sigtryggsdóttir Í

Kennsluleiðbeiningum eru svörin úr bókinni

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Mályrkjubækurnar og verkefni á vefnum til í hljóðbók.

Mályrkjubækurnar og verkefni á vefnum til í hljóðbók. Bækur með hljóðbókum og vinnubókum, léttar, litlar og spennandi. Gengur fyrir miðstigið og börn sem eru að læra íslensku.

Á vef náms.is

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Bækur með hljóðbókum og vinnubókum, léttar, litlar og spennandi. Gengur fyrir miðstigið líka

http://vefir.nams.is/klb/bragfraedi_klb.pdf

Á vef náms.is

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Velja kjörbók og skrifa ritgerð

Farið inná málbjörg

Skrifað um kjörbók •

Nafn bókar og höfundur – Ein lína.

•

Bókaforlag, útgáfuár, blaðsíðufjöldi – Ein lína.

•

Söguþráður bókarinnar – Fimm til tíu línur.

•

Viðfangsefni bókarinnar, vandamál sem tekin eru til umfjöllunar o.fl. – Fimm til tíu línur.

•

Aðalpersónur sögunnar – Fimm til tíu línur.

•

Umhverfi sögunnar og tími; bær, borg, úthverfi, smábær, sveit, árstíð, veður, fjárhagur fólks, menntun, viðhorf o.fl. – Fimm til tíu línur.

•

Hvort hentar þessi bók frekar stelpum en strákum? – Þrjár línur.

•

Hver gæti boðskapur sögunnar verið? – Þrjár til fimm línur.

•

Hver er helsti kostur bókarinnar? – Þrjár til fimm línur.

•

Hver er helsti galli bókarinnar? – Þrjár til fimm línur.

Málbjörg / SKS

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Lestu nú—leskaflar og vinnubók: Fjölnir og Guðni Efni ætlað grunnskólum. Vinnubókin hefur að geyma eyðublöð til ljósritunar svonefnd Framfaraspor hraði númer 1-4 og skilningur, fréttakaflar, leskaflar. Í vinnubókinni er endurtekinn lestur– hraðaæfingar þar sem tekinn er tíminn. Efnisspurningar, orðaleit, setja inn rétt orð, ljúka við setningu og fleira. Alltaf er unnið með tímann og lestur. Lestur og minni er þjálfað ásamt því að auka leshraðann sem er aðal þjálfunin.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8. - 10.bekk 3. Ritun Við lok 10. bekkjar skrifað skýrt og greinilega og öðlast persónulega rithönd.

beitt skipulegum vinnubrögðum við ritun, skipað efnisatriðum í röklegt samhengi og mótað málsgreinar og efnisgreinar. tjáð hugmyndir sínar og skoðanir og fært rök fyrir þeim í rituðu máli. valið og skrifað mismunandi textagerðir sem hæfa viðkomandi verki og beitt mismunandi orðaforða og málsniði við hæfi. beitt reglum um réttritun og hefur náð góðu valdi á stafsetningu. Gerir sér grein fyrir að góð stafsetning er virðing við mál, texta og lesanda. valið viðeigandi heimildir, vísað til þeirra og sett í heimildaskrá, svo sem reglur kveða á um. Skrifað rafrænan texta og tengt texta, mynd og hljóð eftir því sem við á.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8. - 10.bekk 3. Ritun http://vefir.nams.is/malbjorg/ritun.html Málbjörg vefur um kennsluleiðbeiningar og hugmyndir Í ritun er fjallað um

Glærusafn



Bókmenntaritgerðir



Að skrifa úrdrátt



Dagbókarskrif



Dæmi um ritdóm



Mannlýsingar



Ritun-leiðbeiningar



Tímarit og hönnun



Þýðingar



Ferilsritun—gátlisti



Hugleiðing



Einfalt matsblað



Ítarlegt matsblað



Prófarkarlestur



Tíu góð ráð



Sjálfsmat í ritun

Gagnvirkar æfingar í stafsetningu http://www.nams.is/Namsefni/Valid-namsefni/?productid=52f9275d3b30-4127-a89e-afce5772cbcf

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8. - 10.bekk 3. Ritun Tölvutækniöld Nota má Dropbox til að geyma verkefni og hafa kennarar og nemendur þá aðgang að sama geymsluhólfinu, Dropbox. Foxit Reader er gott forrit sem er frítt og er notað þegar nemendur vinna verkefni í skannaðar verkefnabækur, beint á tölvuna. Hugkort er hægt að finna frítt og hjálpar mörgum að skipuleggja ritgerðir. Goanimate. Com er heimasíða þar sem nemendur geta búið sér til sín eigin myndbönd. Teiknimyndasögu hönnun er hjá—lego Lego Comic Builder er leikur þar sem nemendur útbúa sín eigin teiknimyndasíðu. Photostory er forrit frá Windows, þar sem hægt er að raða saman myndum og setja inn texta og hljóð.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Gátlisti          

 

Eru upphafsorðin í lagi og líkleg til að vekja áhuga? Eru lokaorðin skýr og áhugaverð? Er textinn líklegur til að vekja áhuga lesandans? Er byggingin í lagi þ.e. upphaf – miðja – endir? Er orðalag og stafsetning í lagi? Eru greinaskil í textanum? Eru sömu orð notuð aftur og aftur? Er of mikið af samtölum í frásögninni? Er textinn eins og upptalningarfrásögn? (og svo, síðan, þá . . . ) Er eðlilegt samhengi í textanum, þ.e. leiðir eitt af öðru?

Er textinn lipur og þægilegur aflestrar? Er fyrirsögnin áhugaverð?



Er tilgangurinn með skrifunum skýr? Eru punktar og kommur á réttum stöðum?



Mætti sleppa einhverju? Er einhverju ofaukið?



Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8. - 10.bekk

3. Ritun Bókin Hugsi, á að efla málfærni, ritleikni og rökvísi nemenda. Beitt er kennsluaðferð sem kölluð hefur verið heimspekileg samræða en tilgangur hennar er að þjálfa gagnrýna hugsun ungmenna og auðvelda þeim að skilja hugtök og viðhorf dýpri skilningi en áður. Bókinni er skipt í ellefu sjálfstæða kafla þar sem fengist er við fjölmörg siðræn vandamál, en stuðst er við blaðagreinar, ljóð, smásögur, og heimspekitexta sem krefjast bæði ígrundunar og skapandi hugsunar. Er sérstaklega góð fyrir nemendur að skilja og læra spakmæli, málshætti og fleira t.d. Hvað er hroki, reiði, vit og skynsemi, hégómleiki, um grimmd og einelti, hamingja, maðurinn, lög og siðir, sannleikur, dygðir og lestir. Góð bók.

Verum virk Bókin VERUM VIRK fjallar um Félagsmá, Lýðræði, mannréttindi og félagsmál, Samskipti, Sjálfsmynd og sjálfsvirðing, tjáning og framsögn, fundarsköp, nefndarstörf, rökræður, ágreiningsmál og málamiðlanir. Hulda Sólrún Guðmundsdóttir, námsgagnastofnun Mjög góð bók Efnisyfirlit 1.

Félagsmál

Lýðræði, mannréttindi og félagsmál

Samskipti Þetta er sérstaklega góður kafli.

Sjálfsmynd og sjálfsvirðing Þetta er sérstaklega góður kafli.

Tjáning og framsögn

Fundarsköp

Nefndarstörf

Rökræður

Ágreiningsmál og málamiðlanir

Gott er að taka þessa bold kafla með íslenskunni.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hæfniviðmið fyrir íslensku í 8. - 10.bekk 4. Málfræði Við lok 10. bekkjar beitt helstu málfræðihugtökum í umræðu um notkun málsins og þróun þess. beitt allauðugum orðaforða og gert sér grein fyrir mikilvægi þess að rækta hann og geti nýtt reglur um orðmyndun og einingar orða við ritun. flett upp í handbókum, orðasöfnum og rafrænum orðabönkum og getur nýtt sér málfræðilegar upplýsingar sem þar er að finna. áttað sig á beygingarlegum og merkingarlegum einkennum orðflokka og gert sér grein fyrir hlutverki þeirra í eigin texta og annarra. notað fleyg orð, algeng orðtök, málshætti og föst orðasambönd til að auðga mál sitt og gerir sér grein fyrir þýðingu lestrar, ekki síst bókmennta í þessu skyni. gert sér grein fyrir mismunandi málnotkun og málsniði eftir efni og tilefni. Áttað sig á staðbundnum, starfstengdum og aldurstengdum tilbrigðum í orðaforða og málnotkun og þekki til helstu framburðarmállýskna. áttað sig á skyldleika íslensku við önnur mál og að tungumál, þar á meðal íslenska, breytast sífellt. gert sér grein fyrir mikilvægi góðrar færni í máli, ábyrgð sinni við að bæta mál sitt og þekkir leiðir til þess. áttað sig á og beitt sköpunarmætti tungumálsins og nýtt það m.a. við ritun, tal, við nýyrðasmíð, í orðaleikjum og skáldskap. nýtt þekkingu sína á málfræðilegum eigindum við nám í erlendum tungumálum.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Mályrkja I og vinnubækur. Hljóðbók

Fyrsta kennslubókin í flokki Mályrkjubókanna. Efnið er flokkað í fjögur þemu sem nefnast: Skilaboð, Strákur - Stelpa, Hópurinn og Fyrirmyndir. Textar bókarinnar eru sóttir í bókmenntir og blöð og tengdir með margvíslegum fróðleiksgreinum um málfræði, stílfræði, orðaforða o.fl. Aftast í bókinni eru upplýsingar um höfunda bókmenntaefnisins og atriðisorðaskrá.

Mályrkja II og bækur með henni þ.m. hljóðbók

Önnur bókin í flokki Mályrkjubókanna. Efnið er flokkað í þrjú þemu sem nefnast: Umhverfið, Tískan og Lífsgleðin. Í bókinni eru fjölbreyttir bókmenntatextar, ljóð, fræðandi greinar og hugleiðingar, svo og kennsla um málfræði, stílfræði, orðaforða o.fl. Heimildaskrá er í bókinni.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Mályrkja III með hljóðbók og verkefnabók

Þriðja og síðasta bókin í flokknum Mályrkja sem er námsefni til heildrænnar móðurmálskennslu á unglingastigi grunnskólans. Silja Aðalsteinsdóttir bókmenntafræðingur og ritstjóri og Höskuldur Þráinsson prófessor eru höfundar þessarar bókar. Í Mályrkju III hefur Silja tekið saman kynningu á 40 skáldum og rithöfundum frá síðustu tveim öldum, allt frá Bjarna Thorarensen til Diddu, auk þess að velja lestrarefni. Höskuldur skrifar yfirlit yfir íslenska málfræði í víðasta skilningi. Beitir hann nýjustu og nútímalegustu rannsóknaraðferðum og styður greiningu sína á málinu mjög traustum vísunum til textanna í bókinni. Fjölmörg verkefni er að finna í Mályrkju III, bæði til umræðna og hópvinnu og til einstaklingsbundinnar úrvinnslu í stílabók. Finnur III er einnota verkefnabók í málfræði og stafsetningu, einkum ætluð í 10. bekk. Hún tengist bókunum Málfinni og Skriffinni svo og bókmenntahluta Mályrkju III

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Frá skimun með LtL til LOGOS

Grunnþættir og

Íslenska 8.—10. bekkur

5. kafli Lestur heima, fræðsla til foreldra. 

Lífsleikni heima



Einkenni lesblindu



 

Fjölbreyttar leiðir við lestur og lestrarkennslu Námstækni Vallaskólaleiðin, lotukerfi í heilstæðri íslenskukennslu Að efla sjálfstraust nemenda Að koma í veg fyrir sjálfsvíg og sjálfsvígstilraunir meðal unglinga

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Hvað get ég gert - við of mikla NEIKVÆÐNI ? Bókin leiðir börn og foreldra þeirra gegnum aðferðir hugrænnar atferlismeðferðar sem notaðar eru til að breyta neikvæðri hugsun. Með ”skref-fyrir-skref” leiðbeiningum er börnunum beint í átt til jákvæðara og hamingjusamara lífs. Þessi gagnvirka sjálfshjálparbók er því heilsteypt úrræði til að fræða, hvetja og styrkja börn í að bæta líf sitt og líðan.

Hvað get ég gert - v ið of miklar ÁHYGG JUR? Bókin hjálpar börnum og foreldrum við að beita aðferðum hugrænnar atferlismeðferðar, sem oftast er notuð við meðhöndlun á kvíða. "Skref fyrir skref" aðferðir og verkefni í formi teikninga og orða hjálpa barninu að öðlast nýja færni til að draga úr kvíða. Þessi gagnvirka sjálfshjálparbók er heilsteypt úrræði til að fræða, hvetja og styrkja börn í því að vinna bug á ofvöxnum áhyggjum. Bókin er 80 blaðsíður.

Hvað get ég gert - við of mikla NEIKVÆÐNI ? "Skref fyrir skref" lýsingar kenna börnum aðferðir í reiðistjórnun sem miða að því að kæla reiðar hugsanir og stýra reiðitengdri hegðun, sem leiðir til þess að börnin verða rólegri og afkastameiri. Þessi gagnvirka sjálfshjálparbók er heilsteypt úrræði til að fræða, hvetja og styrkja börn í því að vinna að breytingum. Bókin er 96 blaðsíður, efni hennar er sett fram með einföldum og skiljanlegum hætti.

http://www.hvadgeteggert.is/index.html Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einkenni lesblindu

37 algeng einkenni lesblindu (Hljóðbókasafnið)

Um það bil 10 af eftirfarandi einkennum má sjá í fari flestra lesblindra. Einkennin geta verið breytileg frá degi til dags og mínútu til mínútu. Traustasta einkenni lesblindra er óstöðugleikinn. Almennt Virðist skýr, mjög greindur og vel máli farinn en slakari í lestri, skrift og stafsetningu en jafnaldrar almennt. Stimplaður latur, vitlaus, kærulaus, óþroskaður, barnalegur, leggur ekki nógu hart að sér eða með hegðunarvandamál. Er ekki „nógu langt á eftir“ eða „nógu slakur“ til að fá aðstoð í skóla. Er með háa greindarvísitölu en útkoma á bóklegum prófum er léleg. Útkoma á munnlegum prófum er betri en á skriflegum prófum. Telur sig heimskan og hefur lítið sjálfsálit. Felur eða hylmir yfir veikleika sína með snjöllum aðferðum; kemst auðveldlega í tilfinningalegt ójafnvægi út af lestri eða prófi í skólanum. Býr yfir miklum hæfileikum í listum, leiklist, tónlist, íþróttum, meðferð véla, frásagnarlist, sölumennsku, viðskiptum, hönnun, byggingarlist og verkfræði. Virðist detta út eða gleyma sér oft í dagdraumum; týnist auðveldlega eða missir tímaskyn. Á erfitt með að halda athyglinni; virðist of- eða vanvirkur (dagdreyminn). Lærir best með því að framkvæma, sjá, gera tilraunir, athuga, skoða og með sjónrænum áreitum. Virðist eiga við sjónræn vandamál að stríða þó svo að augnlæknir finni ekkert að augunum og sjóninni. Mjög athugull eða vantar dýptarog jaðarskyn. Les og endurles með litlum árangri varðandi lesskilning. Stafsetur samkvæmt hljóðaaðferð. Stafsetning mjög misjöfn. Heyrn og mál Hefur mjög góða (of mikla) heyrn; heyrir hluti sem ekki hafa verið sagðir eða sem aðrir hafa ekki heyrt; öll hljóð trufla viðkomandi. Á erfitt með að koma hugsunum sínum í orð; talar í ókláruðum setningum; hikar; stamar undir álagi; mismælir sig þegar notuð eru löng orð eða víxlar setningarhlutum, orðum og atkvæðum þegar hann er að tala.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einkenni lesblindu

37 algeng einkenni lesblindu

Heyrn og mál Hefur mjög góða (of mikla) heyrn; heyrir hluti sem ekki hafa verið sagðir eða sem aðrir hafa ekki heyrt; öll hljóð trufla viðkomandi. Á erfitt með að koma hugsunum sínum í orð; talar í ókláruðum setningum; hikar; stamar undir álagi; mismælir sig þegar notuð eru löng orð eða víxlar setningarhlutum, orðum og atkvæðum þegar hann er að tala. Ritun og hreyfifærni Á í erfiðleikum með ritun eða að skrifa eftir upplestri; blýantsgrip óvenjulegt, rithönd misjöfn eða ólæsileg. Klunnalegur, léleg samhæfing, lélegur í bolta- eða hópíþróttum; á í erfiðleikum með fín- og/eða grófhreyfingar; bíl-, sjó- eða flugveikur. Getur verið jafnhentur og ruglast oft á hægri/vinstri, yfir/undir. Stærðfræði og tímastjórnun Á erfitt með að segja til um tímasetningu, stjórna tímanum, læra hluti sem þurfa að vera í ákveðinni röð (vikudagana, mánuði, margföldunartöfluna o.fl.), eða að vera stundvís. Notar puttana eða önnur brögð við útreikninga í stærðfræði; veit svörin við dæmunum en getur ekki sýnt útreikning á blaði. Kann að telja en á erfitt með að telja hluti og eiga við peninga. Getur reiknað talnadæmi en á erfitt með orðadæmi; á í erfiðleikum með algebru og flóknari stærðfræði. Minni og hugsun Man mjög vel það sem hann hefur upplifað (langtímaminni), staði og andlit. Man illa atburðaröð, staðreyndir og atriði/upplýsingar sem viðkomandi hefur ekki upplifað. Hugsar aðallega í myndum og tilfinningum, ekki með hljóðum eða orðum (lítið innra tal). Hegðun, heilsa, þroski og persónuleiki 

Sérstaklega óskipulagður eða áráttukennt skipulag.



Getur verið trúðurinn í bekknum, vandræðagemsi eða of hljóður.



Óvenju bráð- eða seinþroska (tala, skríða, ganga, reima skó).



Fær oft eyrnabólgu; viðkvæmur fyrir mat (mataróþol), aukefnum og efnavörum.



Sefur mjög fast eða mjög laust; vætir rúmið lengur en eðlilegt telst.



Sterk réttlætistilfinning; tilfinninganæmur; með fullkomnunaráráttu.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einkenni lesblindu

37 algeng einkenni lesblindu

Hegðun, heilsa, þroski og persónuleiki Sérstaklega óskipulagður eða áráttukennt skipulag. Getur verið trúðurinn í bekknum, vandræðagemsi eða of hljóður. Óvenju bráð- eða seinþroska (tala, skríða, ganga, reima skó). Fær oft eyrnabólgu; viðkvæmur fyrir mat (mataróþol), aukefnum og efnavörum. Sefur mjög fast eða mjög laust; vætir rúmið lengur en eðlilegt telst. Sterk réttlætistilfinning; tilfinninganæmur; með fullkomnunaráráttu. Mistök og einkennin aukast verulega ef viðkomandi kemst í uppnám, í tímaþröng, við tilfinningalegt álag eða veikindi. Textinn er fenginn af vef lesblind.is (©1992, Ronald D. Davis)

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Fjölbreyttar leiðir við lestur og lestrarkennslu. Helstu aðferðir hljóðlesturs eru: Nákvæmnislestur: Nákvæmnilestur byggir á því að lesa hvert orð. Hraðinn er mismunandi eftir því hvað er lesið. Þar sem lestur er virkt ferli er mikilvægt að lesandinn velti alltaf fyrir sér hver sé tilgangurinn með lestrinum. Hvernig hann ætlar að nota hann, skoða textauppbyggingu og leita að lykilorðum sem geta auðveldað honum skilning. Nákvæmnislestur krefst greinandi hugsunar við túlkun og mat á efninu og því er leshraðinn minni en þegar lesið er hratt í hljóði.

Leitarlestur: Leitarlestur er notaður til að finna ákveðnar upplýsingar í texta t.d. í orðabók, verðlista og símaskrá. Lesandinn rennir augunum yfir textann þar til hann finnur það sem hann leitar að og les þá vandlega yfir til að vera viss um að hafa réttu upplýsingarnar. Lesa allt að 1500 orð á mín.

Yfirlitslestur: Yfirlitslestur er notaður við t.d. lestur tímarita og dagblaða og er þá oftast lesið hratt. Þegar textinn er þungur er algengt að lesa þurfi textann aftur. Lesa 250—350 orð á mínútu.

Með hljóðlestri: • auka börn leshraða sinn • gefst börnum tækifæri til að lesa á sínum hraða • þjálfast börn í að einbeita sér og úthald við lesturinn eykst • styrkist og eykst málskilningur og orðaforði • verða framfarir í lesskilningi • læra börn að njóta og lifa sig inn í efnið og setja sig í spor annarra

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

http://vefir.nams.is/namstaekni/ Rætt er um á vefnum: 1.

Að skipuleggja tíma sinn

Lífsvenjur sem hafa áhrif á árangur í námi

Minni, gleymsku og einbeitingu

Árangursríkar lestraraðferðir

Glósur

Að skrifa ritgerð

Prófundirbúning og próftöku

Að vinna gegn prófkvíða

Jákvætt hugarfar og líðan

10. Að setja sér raunhæf markmið 11. Sjálfstæð vinnubrögð og ábyrgð á eigin námi Margir þættir hafa áhrif á það hvernig okkur gengur að læra, s.s. 

lífsvenjur,



heimilisaðstæður,



líðan í skóla,



kennslan sem við fáum,



áhugi og einbeitingar-hæfileikar.

Markmiðið er að þú finnir út hvernig þú getur unnið vel og skipulega að þínu námi. Þú getur lært, hafðu trú á þér. Það er mjög einstaklingsbundið hvaða vinnuaðferðir skila árangri hjá hverjum og einum nemenda.Þess vegna þurfa allir að skoða vinnuaðferðir sínar út frá eigin forsendum og í ljósi þess hversu sáttur einstaklingurinn er við þann árangur sem hann nær.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Vallaskólaleiðin. Lotukerfi í heildstæðri íslenskukennslu. með fjölbreyttum

kynna fyrir framan

kennsluaðferðum. Ein-

bekkinn. Í ákveðnum

námsefni í íslensku á

staklingsmiðað nám

tímum er ætlast til að

unglingastigi. Þetta

felur í sér að miða eigi

nemendur vinni saman

námsefni var gert af

við skipulag kennslu

og hjálpist að. Nem-

þremur kennurum á

og nám nemenda út

endur fara misdjúpt í

Selfossi og er einstakl-

frá hverjum og einum

verkefnin. Viðmiðunar-

ingsmiðað. Þetta nám

en ekki heildinni.

einkunnin sem notuð

er Hlítarnám sem

Barnið setur sér við-

er til að setja nem-

grundvallast á sjónar-

mið í samvinnu við

endum mark á að

miðum atferlisfræð-

kennarann. Hann setur

endurspegla getu

innar. Það er skilgreint

sér markmið og

þeirra. Það ríkir á-

þannig samkvæmt at-

einkunn sem hann þarf kveðið frelsi þ.e. Nem-

Vallaskólaleiðin,

ferliskenningunni: Námið er sett fram á skipulegan hátt. Viðfangsefnin kennd í

endur ráða hvaða Hver nemandi vinnur á sínum hraða, sýnir sjálfstæði og samvinnu, setur sér markmið, sem hann keppist við að nám í hverri íslensku-lotu.

réttri röð og innihaldið

verkefni þeir vinna í tíma og hvað heima. Þessi leið hentar mjög vel mismunandi getu

er ákveðið af námskrá.

að ná í hverri lotu.

nemenda í íslensku-

Náminu er skipt í

Einkunnin sjálf verður

kennslu á unglinga-

smáar námseiningar

ekki aðalatriðið heldur

stigi.

eða lotur. Námsefnið

að nemandinn hafi

er afmarkað í 8—10

getað náð sínu mark-

lotur á vetri. Nemandi

miði í lotunni. Sam-

hefur góða yfirsýn á

keppni milli nemenda

efninu, vinnur sjálf-

minkar, nemandi

stætt á sínum hraða,

keppir við sjálfan sig

eftir innlögn kennara.

og sitt markmið. Nem-

Einstaklingsmiðað nám

endur læra að skipu-

gerir nemendum kleift

leggja nám sitt, koma

að vinna út frá áhuga-

með tillögu að verk-

sviði þeirra og þroska

efnum vinna það og

ma ritgerð Guðbjargar Grímsdóttur, um Vallaskólaleiðina.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Að efla sjálfstraust nemendanna Áfram tekið úr: Upplýsingariti Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar ætlað kennurum og öðru starfsfólki í skólum. http://www.landlaeknir.is/ servlet/file/store93/ item2752/2761.pdf

Gott sjálfstraust verndar börn og unglinga gegn andlegri kreppu og depurð og gerir þeim kleift að kljást við erfiðar og streituvaldandi kringumstæður. Hægt er að beita margs konar aðferðum til þess að efla sjálfstraust hjá börnum og unglingum. Hér verða taldar upp nokkrar leiðir að þessu marki sem mælt er með: • Draga skal fram í dagsljósið ánægjulega viðburði í lífinu sem munu stuðla að því að móta jákvæða sjálfsmynd barna og unglinga. Ánægjulegar minningar auka sjálfsöryggi ungs

fólks. • Ekki skal beita börn og ungmenni stöðugum þrýstingi til að gera meira og standa sig betur. • Það nægir ekki að fullorðnir segi að þeim þyki vænt umbarnið sitt. Barnið verður að finna fyrir kærleika og ást. • Það á bæði að taka börnunum eins og þau eru og hrósa þeim fyrir það. Þeim verður að finnast þau sjálf einstök bara af því að þau eru til. Meðaumkun grefur undan sjálfstrausti en samhygð eflir það þar sem í henni felst enginn dómur. Sjálfstæði og færni í daglegu lífi eru grundvöllur þess að sjálfstraust þróist frá frumbernsku. Skilyrði þess að börn og unglingar fái eðlilegt sjálfstraust er að þeim takist að þroska með sér líkamlega, félags-

lega og starfstengda kunnáttu og færni. Til þess að öðlast eðlilegt sjálfstraust þurfa unglingar að skapa sér eðlilegt sjálfstæði frá fjölskyldu sinni og jafnöldrum, ná tengilum við hitt kynið, búa sig undir starf til að geta framfleytt sér og móta með sér jákvæða lífssýn sem nýtist þeim og gefur lífinu tilgang. Árangursrík leið í þessu skyni er að koma á þjálfun í lífsleikni. Slíkt nám ætti að miðla þekkingu til jafnaldra um það hvernig er hægt að veita stuðning og

að leita aðstoðar fullorðinna. Skólakerfið ætti enn fremur að ýta undir það að sjálfsmynd sérhvers nemenda fái að þroskast og eflast. Annað mikilvægt markmið er að stuðla að stöðugleika og samfellu í skólagöngu nemenda.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

SAMANTEKT TILMÆLA

Að koma í veg fyrir sjálfsvíg og sjálfsvígstilraunir meðal unglinga Tekið úr: Upplýsingariti Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarin nar ætlað kennurum og öðru starfsfólki í skólum http://www.landlaeknir.is/servlet/ file/store93/item2752/2761.pdf



bjóða þeim sálfræðilega aðstoð 



nægjanleg aðvörunarmerki

hegðun, 

hjálpa illa stöddum nemendum með námið



gefa gaum að skrópi úr skóla



skotvopnum og öðrum vopnum o.s.frv.

vakandi fyrir þessum einskiptir sköpum að:

takmarka aðgengi nemenda að leiðum til sjálfsvíga – hættulegum og banvænum lyfjum, eiturefnum,

menn skólanna að vera kennum og í því efni

vísa nemendum í meðferð við geðröskunum og áfengis-og vímuefnavanda

vígs forvörnum þurfa kennarar og aðrir starfs-

fjalla um geðsjúkdóma án fordóma og leitast við að útrýma misnotkun áfengis og vímuefna

og svigrúm til þess að grípa í taumana. Í sjálfs-

gefa gaum að og þjálfað sig í að þekkja einkenni þau eru tjáð með orðum eða koma fram í breyttri

eins og þruma úr heiðskíru

fólki sem þeir umgangast

draga úr vanlíðan vegna sálrænnar kreppu um sjálfsvígshugleiðingar á frumstigi, hvort sem

Sjálfsvíg kemur ekki

vígshugleiðingum gefa

skapa nánari tengsl við ungmenni með því að tala við þau og reyna að skilja þau og aðstoða



lofti: nemendur í sjálfs-

þekkja úr nemendur með persónuleikaraskanir og



veita kennurum og öðru starfsfólki skóla tafarlausan aðgang að úrræðum til þess að draga úr streitu í starfi.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Frá skimun með LtL til LOGOS

Grunnþættir og

Íslenska 8.—10. bekkur

6.Námsmat

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Framkvæmd samræmdu prófa 2013 Í 10. bekk er boðið upp á samræmd lokapróf í sex greinum, íslensku,

haldin einni til tveimur vikum eftir aðalpróf Tilgangur samræmdra

stærðfræði, ensku,

lokaprófa er að:

dönsku, samfélagsfræði

veita nemendum og

athuga eftir því sem kostur er hvort námsmarkmiðum aðalnámskrár í viðkomandi námsgrein hafi verið náð.

og náttúrufræði. Prófin

forsjáraðila þeirra upplýs-

veita upplýsingar um

eru haldin í maí ár hvert.

ingar um námsárangur og

hvernig skólar standa í

Nemendum sem eru veikir

námsstöðu.

þeim námsgreinum sem

á prófdegi er boðið upp á sjúkrapróf. Sjúkrapróf eru

vera viðmið fyrir inn-

prófað er úr

töku í framhaldsskóla.

Dagsetningar samræmdra könnunarprófa haustið 2013: Íslenska Enska Stærðfræði

mánudagur þriðjudagur miðvikudagur

23. sept. 24. sept. 25. sept.

kl. 09:00 - 12:00 kl. 09:00 - 12:00 kl. 09:00 - 12:00

Huga þarf að umsókn um stuðningsúrræði í ágúst.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Almenn stuðningsúrræða eru

Sértæk úrræði

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Panta þarf geisladiska og taka það sérstaklega fram í stuðningsúrræðinu

Einkunn á Samræmdu prófi:

Uppbygging íslenskuprófsins

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Uppbygging íslenskuprófsins

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Frammistöðumat Frammistöðumat fer fram tvísvar á ári fyrir foreldradag. Þá skrifa bæði nemendur og kennarar í mentor hvernig hefur gengið og nemendur setja sér markmið og telja upp veikleika sína og styrkleika. Þeir merkja einnig við hvernig þeim líður í skólanum. Þessi vinna fer fram með foreldrum og skapast góð vinna um stöðu náms og líðan í skólanum. Mentor sér um uppsetningu sem kennarar og nemendur fylla inn í þar til gerða reyti. Hvernig stend ég mig í skólanum í samanburði við mat kennarans? Þetta á við í öllum námsgreinum skólans. Það er líka fjallað um annað eins og: Veikleikar– skráðu það sem þú telur helstu veikleika þína í námi: Dæmi. Sá sem skrifar: mér finnst íþróttir erfiðastar Styrkleikar—Skráðu það sem þú telur helstu styrkleika í námi: Sá sem skrifar: Ég er góð í myndmennt og textíl og mér finnst það gaman. Markmið—Skráðu þau markmið sem þú ætlar að vinna að fram að næsta stöðumati. Sá sem skrifar: Ég ætla að reyna að mæta alltaf á réttum tíma í skólann og vinna vel í tímum. Líðan Mér líður vel í kennslustundum

nemandi v

Mér líður vel í íþróttum

nemandi v

Skipulag Ég nýti tímann í skólanum vel

nemandi O

Hegðun Ég er kurteis við starfsfólk skólans nemandi V Heimanám Ég lýk öllu heimanáminu á tilsettum tíma

nemandi V

V merkir ávallt O merkir oftast / merkir stundum X merkir sjaldan. Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Lykilhæfni í 8. bekk

Tjáning og miðlun



Tjáð hugsanir sínar, hugmyndir, upplýsingar og tilfinningar með ýmsum miðlum



Myndað sér skoðun og tjáð sig um hinar ýmsu upplýsingar og hugmyndir í skoðanaskiptum



Notað hugtök sem tengjast umfjöllun og tjáð sig í skýru máli.



Talað fyrir framan hóp um málefni, útskýrt og sagt frá



Notað fjölbreyttar aðferðir í kynningum og sýnt vandvirkni við að miðla þekkingu sinni



Spurt spurninga og notað mismunandi leiðir við efnistök og úrvinnslu verkefna.



Sett sér viðmið með leiðsögn sem eru raunhæf til árangurs.



Notað skapandi leiðir við lausn verkefna og að mistök geta leitt til nýrra lausna.



Gagnrýnt gefnar upplýsingar með rökum.



Fjallað af gagnrýni um afmörkuð viðfangsefni og kynnt öðrum.



Skilið mikilvægi sjálfstæðra vinnubragða og frumkvæðis í námi.



Gert sér grein fyrir sterkum hliðum sínum og beitt þeim í námi og starfi samhliða því að rækta jákvæða sjálfsmynd.



Unnið í hóp og tekið þátt í jákvæðum samskiptum við aðra í námi og félagsstarfi



Verið virkur og fengið aðra til samstarfs.



Tekið gagnrýni og gefið uppbyggjandi gagnrýni.



Skilið hvað felist í að vera virkur og ábyrgur borgari í lýðræðissamfélagi.

Nýting miðla og upplýsinga



Tamið sér gagnrýni á mismunandi upplýsingar sem nýttar eru í námi



Gert sér grein fyrir hvaða miðill hentar við nýsöpun, þróun og framsetningu upplýsinga og hugmynda í námi sínu.



Skilið hvað felist í siðferðislegri ábyrgð í notkun miðla og nefnt dæmi um slíkt.

Ábyrgð og mat á eigin námi



Gert sér grein fyrir sterkum hliðum sínum og hvernig þær hafa áhrif á sjálfsmynd manns.



Skilið tilgang markmiða og lagt fram vinnuferli til að fylgja þeim eftir



Fylgt eftir hæfnisviðmiði frá upphafi til enda með

Skapandi og gagnrýnin hugsun

Sjálfstæði og samvinna

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður leiðsögn

Læsi 8. - 10. bekkur

Lykilhæfni í 9. bekk Grunnur að lífsleikni

Tjáning og miðlun



  

Skapandi og gagnrýnin hugsun

Tjáð hugsanir sínar, hugmyndir, upplýsingar og tilfinningar af nokkru öryggi með fjölbreyttum leiðum. Myndað sér skoðun og tjáð sig um hugmyndir og upplýsingar sem upp koma, tekið þátt í skoðanaskiptum um viðfangsefni og rökstutt mál sitt. Fjallað um ólík viðfangsefni af öruggi og þeim orðaforða og hugtökum sem hæfir efnisvali. Talað af öryggi fyrir framan hóp um málefni og á viðeigandi hátt. Notað fjölbreyttar aðferðir í kynningum og sýnt öryggi og vandvirkni við að miðla þekkingu sinni.



Spurt spurninga og farið fjölbreyttar leiðir við efnistök og úrvinnslu verkefna



Sett sér skilgreind viðmið um árangur.



Beitt gagnrýni og skapandi hugsun við úrlausn verkefna á uppbyggilegan hátt.



Gagnrýnt gefnar upplýsingar með rökum og dregið ályktanir.



Fjallað af gagnrýni um mismunandi viðfangsefni út frá ólíkum sjónarhornum.



Sýnt frumkvæði í námi sínu og sjálfstæði í vinnubrögðum.



Nýtt sér aðferðir til að efla sterkar hliðar sínar og byggja upp jákvæða sjálfsmynd.



Unnið í hóp og tekið þátt í jákvæðum samskiptum í námi og félagsstarfi.



Verið virkur og skilið ábyrgðina við að vera þátttakandi í samfélagi.



Tekið leiðsögn og gagnrýni á uppbyggilegan hátt og sett eigin gagnrýni fram á sanngjarnan máta.



Útfært og tekið þátt í samfélagsverkefni með öðrum á lýðræðislegan hátt.l

Nýting miðla og upplýsinga



Tamið sér gagnrýni á mismunandi upplýsingar og skilji hvað felst í ábyrgri notkun upplýsinga við eigið nám.



Notað fjölbreytta miðla við skipulag, nýsköpun, þróun og framsetningu upplýsinga og hugmynda.



Notað heimildir og upplýsingar á siðferðislega verjandi hátt í námi, í eigin lífi og á rafrænum samskiptamiðlum.

Ábyrgð og mat á eigin námi



Nýtt sér sterkar hliðar sínar til að styrkja sjálfsmynd sína með einföldum aðferðum.



Útfært markmið, fylgt þeim eftir og lagt mat á það í lokin hvernig til tókst.

Sjálfstæði og samvinna

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður



Lagt mat á árangur sinn í námi og endurskoðað markmið sín með hliðsjón af viðmiðum

Læsi 8. - 10. bekkur

Lykilhæfni í 10.bekk grunnur að lífsleikni

Tjáning og miðlun

Skapandi og gagnrýnin hugsun

Sjálfstæði og samvinna



Tjáð hugsanir sínar, hugmyndir, upplýsingar og tilfinningar á skipulegan og viðeigandi hátt.



Brugðist með rökum við upplýsingum og hugmyndum sem eru á margvíslegu formi, tekið þátt í rökræðum um viðfangsefni og rökstutt mál sitt af yfirvegun og tekið tillit til ólíkra sjónarmiða.



Rætt á viðeigandi og skýran hátt um málefni þannig að áhugi viðmælenda sé vakinn.



Notað orðaforða á fjölbreyttan hátt og viðeigandi hugtök sem tengjast margs konar umfjöllunarefni.



Nýtt fjölbreyttar aðferðir við að miðla þekkingu sinni og leikni, skoðunum, hugsunum og tilfinningum á skipulegan og skýran hátt sem við á hverju sinni.



Spurt rannsakandi spurninga, skipulagt eigin áætlun og endurskoðað ferli við efnistök og úrvinnslu verkefna.



Skilgreint og rökstutt viðmið um árangur.



Verið óhræddur að nýta sér mistök og óvæntar niðurstöður á gagnrýninn og skapandi hátt og séð í þeim nýja möguleika.



Tekið upplýsta afstöðu til gagna og upplýsinga, dregið ályktanir og skapað eigin merkingu.



Beitt mismunandi sjónarhornum, gagnrýninni hugsun við mótun og miðlun viðfangsefna á skapandi hátt.



Tekið frumkvæði í námi sínu og verið sjálfstæður og ábyrgur í vinnubrögðum.



Gert sér grein fyrir hvernig hann nýtist styrkleika sína og hefur skýra sjálfsmynd.



Unnið með öðrum og tekið á jákvæðan hátt þátt í samskiptum og lagt sitt að mörkum í uppbyggingu samstarfi sem tengist námi og félagsstarfi innan skóla.



Verið leiðanandi í samstarfi og borið ábyrgð á útfærslu leiða að sameiginlegum markmiðum.



Tekið leiðsögn og gagnrýni á uppbyggilega fram.



Nýtt hæfni sína til að vera virkur og ábyrgur borgari í lýðræðislegu samfélagi.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Nýting miðla og upplýsinga

Ábyrgð og mat á eigin námi



Notað fjölbreytta miðla og hjálpartæki á ábyrgan hátt við að leita upplýsinga í tenglum og til stuðnings við nám sitt.



Notað sjálfstætt og í samvinnu við aðra fjölbreytta miðla við skipulag, nýsköpun og þróun og framsetningu og upplýsinga og hugmynda.



Sýnt ábyrgð í meðferð upplýsinga og heimilda og verið meðvitaður um siðferðislegt gildi ábyrgrar netnotkunar og tekur ábyrgð á eigin samskiptum á neti og netmiðlum.



Gert sér grein fyrir hvernig hann getur hagnýtt sterkar hliðar sínar á skapandi hátt í námi og haft skýra sjálfsmynd.



Sett sér raunhæf marmið um frammistöðu og framvindu náms, unnið eftir þeim og lagt mat á hvernig til hefur tekist.



Skipulagt og borið ábyrgð á eigin námi með hliðsjón af hæfnisviðmiðum aðalnámskrár, skipulagt og endurskoðað með tilliti til mats á árangri.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einstaklingsnámskrá í lestri

Íslenska 8.—10. bekkur

Grunnþættir og lykilhæfni

Bakgrunnsupplýsingar Hvað eyðir nemandi löngum tíma í heimanám. Hvað finnst nemanda erfiðast í skólanum Hvað finnst nemanda skemmtilegast í skólanum Eru lestrarerfiðleikar í fjölskyldunni hjá foreldrum eða systkinum Hefur nemandi einhverjar greiningar frá sálfræðingi Félagsleg staða nemanda

Greining á stöðu nemenda

Einkunnir

Niðurstaða úr LOGOS Framsagnar lestur Hraðlestur Taka D1eða C2 í LtL Lesskilningur í Orðarún Ritun Stafsetning

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einstaklingsnámskrá í lestri Markmið

Markmiðið mitt er að: Ég geri það með því að: 1. 2. 3. Hvað gæti truflað mig eða haft áhrif á að ég nái markmiði mínu: 1. 2. 3. Þetta get ég gert til að passa upp á það að ekkert trufli mig: 1. 2.

Eftirfylgni: Skoða hvað gekk vel.

Hvað á að kenna

t.d. Hraðlestur

Hvað þarf að bæta.

Hvernig, hvar Námsgögn og/eða hjálpargögn

Í hvað langan tíma

Lestu betur, Lesið í hljóði Tímataka, stopp- námsbók og vinnubók klukka

Námskeið einu sinni á dag í þrjár vikur

Í sérkennslustofu.

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Einstaklingsnámskrá í lestri

Námsmat Símat

Leshlustunar- Stafsetnfimi/frams skilningur ing ögn

ritun

lykilhæfni frammistöðumat

Sept. Okt. Nóv. Des. Jan. Feb. mars apríl maí júní

Lykilhæfni í hverju er nemandi sterkur, bls.árgangs 55—57

Tjáning og miðlun Skapandi og gagnrýnin hugsun Sjálfstæði og samvinna Nýting og miðla, upplýsinga Ábyrgð og mat á eigin námi. Þeir sem komu að þessari einstaklingsnámskrá: Nemandi___________________________________________________________________________________________________ Umsjónarkennari___________________________________________________________________________________________ Deildarstjóri sérkennslu____________________________________________________________________________________ Nafn forráðamanns________________________________________________________________________________________

Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður

Læsi 8. - 10. bekkur

Í aðalnámskrá grunnskóla 2013 stendur: . Leita þarf allra leiða til þess að bæta stöðu þeirra nemenda sem af einhverjum ástæðum gengur illa að læra að lesa. Þar þarf að grípa inn í sem allra fyrst. . Í bókmenntum finna ungir lesendur fyrirmyndir og geta sett sig í spor persóna. Þannig getur bókmenntakennsla í skólum stuðlað að sterkari sjálfsmynd nemenda, kennt þeim umburðarlyndi í garð ólíkra menningarsamfélaga og minnihlutahópa.

Nám til framtíðar-Kynningarvefur mennta– og menningarmálaráðuneytis

http://www.namtilframtidar.is/#!/

Hæfni og Gagnrýn hugsun Hæfni er ekki einn af grunnþáttunum en er aftur á móti það markmið sem menntun í grunnþáttunum stuðlar að. Hér er átt við að sé lögð áhersla á að flétta grunnþættina sex inn í skólastarfið fái börn og ungmenni aukna og mikilvæga hæfni í að taka þátt í samfélaginu sem heilbrigðir og sterkir einstaklingar.

Í inngangskafla að grunnþáttum menntunar í aðalnámskrá kemur eftirfarandi fram í stuttri málsgrein sem fjallar um sköpun: „Allir grunnþættirnir eiga sér rætur í gagnrýninni hugsun, ígrundun, vísindalegum viðhorfum og lýðræðislegu gildismati.“

Gagnrýnin hugsun leggur grunninn að áherslubreytingum í skólastarfi sem og öðru starfi. Til að hægt sé að innleiða grunnþættina sex inn í skólastarfið þarf starfsfólk skóla að horfa á starfið, gildin sem unnið er eftir, kennsluaðferðir og námsefni á gagnrýninn hátt og með opnum og skapandi huga. Auk þess sem það að virkja gagnrýna hugsun nemenda ætti að vera hluti af lýðræðismenntun þeirra. Elín G. Jóhannsdóttir, greinandi LtL og LOGOS, sérkennari og myndlistarmaður