Arte BARROKOA
Kronologia eta geografia XVI. mendearen amaieratik 1750 arte. Geografia: Europa osoa+ Amerika. Garaiaren ezaugarriak:
– Konflikto politiko eta erlijiosoak: Frantziak ordezkatuko du Espainia munduko lehen potentzia bezala – Kolonizazio geografikoak – Zientzien garapena – Aurkikuntza astronomiko berriak Eguzkia unibertsoaren erdia. – XVII. Mendeko krisia loraldi kulturalarekin loturik
Arte Barrokoa:Ezaugarri orokorrak 1 Hitzak inperfekzioa esan nahi du Naturalismo berriak aurrerakuntza zientifikoak islatzen ditu. Ekintza dramatikoak eta sentimenduekiko zaletasuna: – Argia eta koloreen kontrasteak – Testura aberatsak – Espazio asimetrikoak – Oinplano diagonalak – Gai berriak: paisaia, generoa, bodegoia.
Arte Barrokoa: Ezaugarri orokorrak 2 Barietatea estilo barruan Artea boterearen zerbitzuan Bi gune nagusiak: – Erroma: Aita Santuaren autoritatea – Frantzia: monarkia absolutoa Kontrarreformaren eragina erlijiosoak Arte aristokratiko eta burgesa ere Balio plastikoekiko kezka jarraitu
Arkitektura: Ezaugarriak Nabe luze eta estuen partez espazio zabalagoak edo forma zirkularrak Argiaren erabilera dramatikoa Ornamentazioen erabilera aberatsa Sabaietako fresko handiak Kanpoko fatxada erdiko proiekzio dramatikoaz Barrualdea maskor bat bezala pintura eta eskultura kokatzeko Efektu ilusionistak eta teatralak Ekialdeko Europan tipula-kupulak
Arkitektura: Italia Berpizkundeko
formetatik bilakatu ziren Egitura handiekiko mugimendua, egitura flotanteak eta forma kurboz Paisaia askotan gehitzen zen Elementu berriak lorategiak, enparantzak, patioak eta iturriak bezala. San Pedroren berrikuntzarako eragina, hirian forma klasikoak integratzea ekarri zuela.
Arkitektura: Italia Maderna
– Vatikanoko fatxada egin zuen – Bere lanak Miguel Angelen diseinua partzialki desegin zuen – Bere lanean kupula konbinatu zuen Aita Santua publikoan agertzeko espazio batekin – Beste lanak: Santa
Maria della Vittoria Palazzo Barberini
Arkitektura: Italia Longhena
– Venezian lan egin zuen nagusiki. – Bere diseinua aukeratua izan zen Santa Maria della Salute eraikitzeko – Hau oinplano zentraleko eraikuntza bat da, kupula handi batekin, Veneziako sinboloa bilakatu zela.
Arkitektura: Italia Bernini – Arkitektura, pintura eta eskulturako fusio bat sortu zuen – Kupula faltsuak eta trompe-l’ oeil-ak erabiltzen zituen harridura sortzeko – Bere jauregiko fatxada eredua bilakatu zen, pilastra handiz oinarri sendo eta zarpailen gainean. – Lanak: Sant
Pedroko enparantza Baldakinoa
Arkitektura: Italia Borromini – Bere lanak konbentzionalitatea eta askatasunaren arteko kontrastetik sortzen dira – Tradizioa oinarri bezala erabiltzen zuen, baina ez legea bezala – Lanak: San
Carlo alle Quattro Fontane San Carlo Borromeo Oratorio degli Fillipenses
Arkitektura: Frantzia Dotorea,
ordenatua, arrazionala eta mugatua
zen Lerro zuzenez dominaturiko estiloa, klasizismotik gertu Louis XIV.aren monarkiaren boterea erakutsi nahi zuen. Lan nagusiak dira: – Louvre: Le Vay eta Perrault – Versailles: Le Brun, Le Vau, Le Notre
Arkitektura: Europa Ertaina Beranduago hasi zen, Hogeita Hamarren gerraren ondorioz Austriak estilo inperiala garatu zuen Fischer von Erlach eta Hildebrandt-ekin. Alemanian, Hegoalde katolikoan jesuiten ereduak jarraitu zituzten, Iparralde protestantean lanak horren garrantzitsuak izan ez ziren bitartean Jauregietako arkitektura oso garrantzitsua izan zen zonalde osoan.
Arkitektura: Ingalaterra eta Errusia ď ľ Ingalaterran
Wren garrantzitsua izan zen ď ľ Barroko estiloa erabilia izan zen herrien plangintza urbanistikoa egiteko ď ľ Errusian
oso dekoratiboa da, adreiluz egindako eliza tradizionalez; beranduago Herbeheretatik inportatu zen eta arte estrabagantea bilakatu zen.
Errusia Britain Handia
Arkitektura: Espainia Hasieran Eskorialeko eredua, Herreriarra, jarraitu zen Dekorazioa fatxadetan kontzentratzeko joera dauka Rokoko garaian Churrigueresco estiloa zabaldu zen, ate inguruan izugarrizko ornamentazioarekin Platereskoa (azken Berpizkundea zilarginen lana imitatuz) eta Churrigueresco Ameriketara esportatu ziren, bereziki Mexikora.
Eskultura Arte
popularrenetariko bat da. Bezeroak eliza eta noblezia dira. Sinesmen erlijioso desberdinen espresioa da. Boterea anuntziatzeko era bat bezala erabiltzen zen. Lanak toki publikoetan kokatzen dira, enparantzetan, patioetan eta iturrietan.
Eskultura: Ezaugarriak 1 Ikuspuntu
desberdinetatik begiratu daitezken irudiak sortzen dira. Egitura irekietarako joera. Lerro konplexuak, diagonalak gehien erabilitakoa izanik. Argiaren efektuarekiko interesa: – Azaleren trataera desberdina – Argia lortzeko batzuetan horma zulatzen dute.
Eskultura: Ezaugarriak 2 Material
desberdinen konbinazioa lan berdintsuan. Keinu ikaragarriak. Irudikaturiko pertsonaien giza trataera. Irudi mitologiko eta erlijiosoak, bihozberatasun eta pasioz beteak. Bolumenen antolamendu perfektua bilaturiko efektua lortu ahal izateko.
Eskultura: Ezaugarriak 3
Tentsioa eta drama: tentsio handieneko momentuak Argia eta itzalen kontraste bortitzak Eskultura motak: – – – – – – – – –
Erliebea Erretratua Zaldi gaineko erretratua Alegoriak Gai mitologikoak Erlijiosoak Aste Santuko eskulturak (Espainian) Iturriak Hilobiak
Desberdintasun erregionalak
Eskultura: Italia Bernini – – – –
Eskulturako estilo berri bat sortu zuen Bere garaikideen pinturetan aurkitu zuen bere inspirazio iturria Dramatismo eta naturalismoko sentsua (Caravaggioari jarraituz) Harrian harrapatzen zuen mugimenduan zeuden giza gorputzen formak, izoztuak bailiren – Lanak: Apolo eta Dafne Santa Teresaren Estasia Lau Ibaietako iturria Tritonaren iturria
Eskultura: Frantzia Girardon
– Nahiko klasikoa – Louis XIV.arentzat egin zuen lan – Iturri (Apolo Ninfak inguraturik), eta hilobien autorea (Richelieu) Puget
– – – –
Lan apasionatua Italian hezia Indar fisiko eta emozioen intentsitatea espresatzen zituen Lana: Krotonako Milon
Eskultura: Espainia
Eskultura erlijiosoa asko garatu zen Aste Santuko prozesioetarako egiten zen. Ezaugarriak: – – – – – –
Humanitatea (pasioak, bereziki sufrimendua) Sufrimenduko sinboloak: odola Banakako edo taldeko irudiak Gehien erabilitako materiala egurra da (koloreztatua) Gehitutako elementuak: benetako jantziak, kristalezko begiak, ilea Irudi arruntak: Mindutako
Birjina (Dolorosa) Ecce Homo (Kristo zutabe bati lotua) Kristo hila Kalbarioak
Eskultura: Espainia Gaztelako
eskola: Gregorio Fernandez
– Bere estiloak bilakaera izan zuen Gorteko manierismo finatik Barrokoko naturalismora. – Giza gorputza irudikatzen maisu bat izan zen, detaile, muskuluetako tentsioa, hezurren indarra eta haragi eta azaleko biguntasuna desberdinduz. – Janzkera pisutsu eta planoa, plegatu zuzenak eta gogorrekin, argia eta itzalen arteko kontrasteak sortuz. – Espresio dramatikoa – Polikromia sinplea (kolore lauak) – Lanak: Birjina Kristo Hilarekin, Kalbariorako bidea, Santa Teresa
Eskultura: Espainia Andaluziako
eskola:
– Tradizio klasiko handiagoa. – Artistek azken Manierismoko formak mantendu zituzten (izaki atletikoak, konposaketa dotorea, edertasun idealizatua). – Naturaltasun efektuak gehitzen dira emozioetan.
– Artistak: Martinez Montañés, Alonso Cano,
Pedro de Mena, Jose de Mora.
Eskultura: Espainia Andaluziako
eskola: – Martinez Montañes: “ Egurraren jainkoa”
Edertasunarekiko maitasuna eta Manierismoko lasaitasuna Barrokoaren naturalismoz konbinatu zituen. Figura dotoreak pose lasaietan Giza emozioak, kontenituak San Juan Evangelista
– Alonso Cano
Barrokoa eta Klasizismoa konbinatzen zituen Formaren purutasuna, espresio delikatua eta kontenitua Anatomia ondo irudikatua eta lerro lirainak Aurpegi obalak, begi malenkoniatsuz eta begirada pentsakorra San Juan Baustista
Eskultura: Espainia Andaluziako
eskola: – Pedro de Mena: Formako
sinplifikazio handiagoa Eduki espirituala Sentimendu puruak edo animoko jarrerak: estasia Alkantarako San Pedro, Ecce Homo
– Jose de Mora: Sinpletasuna
eta espresioa Min errealista Aurpegiak introspekzioko espresioz eta begirada tristez Kontsolamenduko ezintasuna Bakardadeko Birjina
Eskultura: Espainia
Pasos edo prozesioetako eszenak: – Material arin eta galkorrekin eginak hasieran – Egurra lantzea XVII. mendetik popularra zen – Polikromatuak eta gehigarri faltsuz: kristalezko begiak eta malkoak, boliko hortzak, ilea – Ikuspuntuak kontutan hartzen dira – Lan desberdina pertsonaietan: Onak:
metikulosoak, ederrak ikusteko, modarik gabeko janzkeraz Gaiztoak: detaile gutxiago, gehigarririk gabe, itsusi eta desatseginak, janzkera garaikideak
Eskultura: Espainia – Egurrezko plataformatan muntatuak: eszenak benetakoak dirudite mugimenduarekin – Irudi nagusiak desmuntatzen dira aldaretan jartzeko eta gaiztoenak gordetzen dira – Famatuak ziren Valladolid-ekoak Gregorio Fernandez-ek eginak – XVIII. mendeko gainbehera.
Eskultura: Espainia
Azken barrokoan Frantziar eta Italiar eraginak daude
Klasizismo berriaren sorkuntza Murcia-k garrantzia hartu zuen:
Salcillo – – – – –
Napoliko eskolaren eragina (Belenetako tradizioa) Mugimendua, delikatua eta edertasun biguna Formen perfekzioa, dotoretasuna eta errefinamenduaren bila Dinamismo handia Material gehituak eta polikromatuak
Luisa Roldan (“La Roldana”) – Tamaina handiko irudiak eta terrakotaz egindako konposaketa txikiak
Pintura: Ezaugarriak 1
Gaiak: erlijiosoak eta profanoak (mitologikoak, alegorikoak, historikoak edo erretratua)
Konposaketa: konplexuak; talde handiekiko gustua, arreta deitzeko zentro desberdinez. Erretratuetan aldiz bakarrik oinarrizko elementuak
Lerroak: dinamikoak eta konplexuak. Diagonala nahiago dute edota horizontal eta bertikalen konbinaketak
Kolorea: aberatsa, efektu handiz olioaren erabileragatik eta kontrasteak zonaldearen arabera
Elementu arraroak: bigarren mailako planoak, ispiluak
Pintura: Ezaugarriak 2
Irudikapen motak: Erlijiosoak: martirioak, sufrimendua eta odola Mitologikoak: normalean pertsonai garaikideekin garatuak Alegorikoak: bertuteak eta bekatuak pertsonak bezala irudikatuak Erretratuak: erregeenak, burgesiarenak (doelen), behartsuak, elbarrituak Ohiturak: eguneroko bizitza Historikoak: gertakari historikoen testigantza Paisaiak: inoiz ez dira erabat lasaiak Bodegoiak: janaria eta landareak, loreak eta animaliak Vanitas: heriotzaren paper berdintzailea gogoratzen dute
Pintura : Italia Caravaggio
– – – – – –
Oso naturalista Teologikoki ez-zuzena Argiko kontraste izugarriak Konposaketa zailak Tenebrismoaren sortzaile bezala ezagutzen da Lanak: Emaus-eko Afaria, Birjinaren Heriotza, San Mateoren Konbertsioa
Pintura : Italia A. Carracci – Caravaggioren eragina jaso zuen – Naturalismoa – Mundu perfektu eta idealizatua – Bere lanak Caravaggioarenekin konparatuak guztiz desberdinak dira – Lanak: Cerasi Chapel
– P. Della Cortona . Michelangeloren
eragin manierista jaso zuen . Lanak: Barberinien lorialdia
Pintura : Flandes Rubens
– Artista oso bat zen – Antolokuntza eta errealismo eta idealismoko zentzua zuen – Aurkakoen arteko armoniak gustukoak zituen – Erromantikoa baino tradizio klasikoetan oinarritua – Lanak: Hiru Graziak, Amodiozko Lorategia, Medicci-ko Katalinaren erretratua
Pintura : Flandes Van
– – – –
Dyck
Rubens-en ikaslea Bere lanetan izaera malenkoniatsu bat ikusten da Aristokraziako erretratuak Lanak: Karlos I
Jordaens
– – – –
Generoan eta banketetako eszenetan espezializatua Argia eta itzaleko kontraste gogorrak Irudi errealistak Lanak: Erregeak edaten du
Pintura : Herbehereak Rembrant
– – – – – – – –
Argia eta itzaleko erabilera misteriotsua Irudi dramatikoak pinturako azalera betetzen dutela Pintzelada azkarra eta boteretsua Formaren imitazio zehatza ordezkatu zuen honen sugestioarekin: pintura bukatugabea ematen zirudien Paleta mugatua baina koloreak irudikatzeko gaia izanik Kapa konplexuetan egiten zuen lan Kontu handia medioko nolakotasun fisikoekiko Lanak: Errondako Gaua, Saskia bainuan, Judutar Andregaia, Filosofoa
Pintura : Herbehereak
F. Hals – – – – –
Taldeei bizitza eman zien Erretratuak eta karikaturak Bere garairako konbentzionalak ez ziren lanak Irudikapen azkarrak, argiko ukimen batzuekin Lanak: Neska Ijitoa
Vermeer – – – – –
Etxeetako barrualdeak Konposaketako zentzu lasaia eta espazioko ordena Mundano, etxeko ekintzetako errekreazioa Kamara iluna erabiltzen zuen perspektiba esageratzeko Lanak: Perlako Neska, Delft-eko bista, Geografoa, Emakumea eskutitza idazten
Pintura : Frantzia
Poussin – Eskola klasikoaren fundatzailea – Mitoak, oinarrizko irudiak eta sentsualitatea – Lanak: Et in Arcadia Ego
La Tour – Argiaren eraginarekin kezkatua – Klaroskuro efektuak eta argi artifizialaren zabalkuntza – Lanak: Maria Magdalena
Le Nain – Bizitza arrunta, nekazariak eta pobreak – Pertsonai serioak, ez komikoak edo dotoreak, ezta pikaroak edo satirikoak – Lanak: Nekazarien Familia
Pintura Espainian Ribera
(“El Españoleto”)
Valentziar Eskolako pintorerik famatuena. Caravaggioren estilo tenebrista bereganatu zuen erabat Italiara egindako bidaian. Mota guztietako gaiak landu zituen beti perspektiba errealista eta, azkotan, garratza batetatik.
Emakume bizarduna
Pintura : Espainia Zurbarán
– Erretratuen pintorea – Gai nagusiak: erlijiosoak (santuak, orden monastikoen partaideak) – Austeroa, gogorra eta mugarik gabeko irudiak – Bodegoiak – Lanak: Guadalupeko Monasterioko pinturak, Santa Casilda, Limoietako bodegoia
Pintura : Espainia Velázquez
– Mota guztietako gaiak – Gorteko pintorea zen eta Italiara joan zen artelanak erosteko eta horrela maisu klasikoen lana ezagutu zuen – Erretratuak: erret familia eta noblezia, horietako batzuk zaldi gainean, baina baita gorteko jende arrunta edo eskaleak (Olivares, Juan de Pareja, Esopo, Meninak) – Pintura erlijiosoak eguneroko gaiak bezala tratatzen dira, garrantzia emanez eguneroko bizitzako tresneri (Kristo Marta eta Mariaren Etxean)
Pintura : Espainia - Velázquez – Lan mitologikoak bigarren planoan agertzen dira edo jende arruntekin irudikatuak (Hilanderak, Mozkorrak) – Historiako eszenak (Breda-ko errendizioa) – Biluziak (Ispiluko Benusa) – Paisaiak (Villa Medicci) – Generoko eszenak: garrantzi berdina ematen zien tresnei edo jendeari (Atsoa arrautzak frijitzen, Sevilla-ko ur –saltzailea)
Pintura : Espainia - Velázquez – Ezaugarriak: Detaile
handia nahi zuenean Airezko perspektiba Pre-inpresionismoa (materia gutxi eta bukatu gabeko lanaren inpresioa) Espazioaren kontzepzio berezia (ez du banatzen) Oso barrokoak diren elementuen erabilera, ispiluak bezala, espazio ilusionista sortzeko Koloreen aberastasuna
Pintura : Espainia Murillo
– Bere lana ez da gogorra baina bere irudiek konbentzitzen dute – Errealista baina idealismo apur batez – Umeen pintore bezala famatua da eta bere obretan normalean eskaleak eta ume pobreak irudikatzen dira – Sortzez Garbiaren eredu bat sortu zuen, haizeak mugiturik eta putti edo aingerutxo pilo batekin – Lanak: Umeak fruta jaten, Bi emakume leiho batean, Txoriaren Familia Sakratua, Sortzez Garbia
Pintura Espainian Valdés
Leal
Andaluziako eskolako pintore teatral eta trukulentoena. Gehien bat gai erligiosoak landuko zituen helburu moralizantearekin
Errokokoa Frantziar
estiloa barruko dekoraziorako 1720. amaieratik garatu zen Beste herrietan Frantziar Estilo bezala ezagutzen da Ezaugarriak: – Galantea: luxuzko gauzak – Kontrasteak: asimetriak – Portzelana: elementu exotikoak Txinako artea imitatuz
Rokoko: Arkitektura Jendearen gustua erakarri zuen Eraikuntza txikiak eta bereziak Pergola dotoreak, kabineteak eta boudoireak Hormak, sabaiak, altzariak eta metaleko lana apaintzeko Forma fantastiko eta eskultorikoen bildumak Lerro horizontala ia erabat desagertzen da Maskorren formako bihurguneak Hormak igeltxoz estaliak Kolore zuria eta distiratsuak.
Rokoko: Eskultura 1 Ez du apurtzen aurreko estiloarekin Norma gorteetan finkatu zen eta apaingarria da Eskailerak eta zutabeak atlanteekin normalak bihurtu ziren Lorategiak eta parkeak lehen baino gehiago apaindu ziren eskulturak erabiliz. Hauek, banaka edo taldeak osatuz, iturrietan kokatzen ziren Eskulturako gizarte papera zabaldu zen dinastietako eta nobleziako boterea erakusteko, bereziki hiriak zabaldu zirenean.
Rokoko: Eskultura 2 Birtuosismo teknikoekiko gustua, forma distiratsuekin Alegoriak askotan agertzen ziren sinboloen sistema konplexu bat dutelako Erlijioa zertxobait gutxiago erabiltzen zen Ilustrazioa bitartean Erretratuek errealitateari garrantzia ematen diote, psikologiako elementuz Emakumeen erretratuak ez ziren oso serioak Gizon handien kultua Zaldi gaineko eskulturen ugaritasuna Hilobi monumentalak.
Rokoko: Eskultura
Bouchardon: – Forma garbiak, erritmo lasaia eta armoniotsua – Neoklasizismoaren aurreralaria – Lanak: Louis XIV
Houdon: – Irudi maitagarriak, anbiguo xamarrak – Lanak: Voltaire, La Frileuse
Pigalle: Paul Beltza, Marshal Saxonyren hilobia Falconet: Pedro Handiaren zaldi gaineko eskultura
Rokoko: Pintura Garaiko depresio garaia irudikatu beharrean, goi klaseak eta jai galanteak nahiago dituzte Sentsualitate ederra oso ondo irudikatzen da kolorearen laguntzaz Solasaldiak, herriko bizitza idealizatua, Italiar eta Frantziar Artearen Komediako pertsonaiak irudikatzen dira, arte honetako espiritua erakutsiz Irudi argalak, pose finkoekin, herriko eszenatokietan eta kolore finez margoturik.
Rokoko: Pintura Frantzia
– Wateau Humanidadea irudikatu
zuen elementu nagusi bezala: haien arteko
afinidadeak erakutsiz Pertsonai dotoreak, kolore biziz Lanak: Citera-rako itsasoratzea, Gilles
– Fragonard Pintore azkarra eta
espontaneoa Pertsonen eromena irudikatu zuen Lanak: Kolunpioa
– Chardin Bodegoien maisua Pinturak kolore marroietan, lainoarekin, baina errealitateari leialak
izaten
Rokoko: Pintura Ingalaterra
– Hogart Karikaturak
bere lan moraletan Pintzelada azkarra eta indartsua Lanak: Arrain saltzailea
– Gainsborough Paisaia
eta erretratuaren artista Pertsonai guztiak era jatorrean ikusteko trebetasuna Lanak: Paisaia Ijitoekin, Egunsentia
Rokoko: Pintura Italia
– Tiepolo Pintura
dekoratiboko maisua Freskoak egiten zituen Lanak: Wurzburg Jauregia, Espainiako Monarkiaren alegoria
– Canaletto Hirietako
bisten pintorea (vedute) Itxuraz, naturan margotzen zuen zuzenean Kamara iluna erabili zuen Lanak: Kapritxo arkitektonikoa, Bucintoro portura itzultzen Igokundearen egunean.