VHG Magazine 2018-6

VHG | magazine Nieuwsmagazine voor ondernemers in het groen

Jaargang 12 | Nummer 6 | December 2018

Regiobijeenkomsten | Hoveniers partner in klimaatadaptatie Biodiversiteit op groene daken | Pius Floris wint Boomproject van het Jaar

KIES EEN TRACTOR, EN PERSONALISEER De geselecteerde actiemodellen van onze nieuwe reeks machines onder de 130 pk zijn nu verkrijgbaar tegen een speciale prijs. Neem contact op met uw dealer voor meer informatie of bezoek www.deere.nl.

3038E

4 0 49M

1026R

38 pk, 1.5 l motor, 3 cilinder, Open bestuurdersplatform, Hydrostaat, Gazon banden, mechanisch geveerde stoel

49 pk, 1.9 l motor, 4 cilinder, Open bestuurdersplatform, Hydrostaat, Gazon banden, Mechanisch geveerde stoel

25 pk, 1.1 l motor, 3 cilinder, Open bestuurdersplatform, Hydrostaat, Gazon banden, Mechanisch geveerde stoel

SPECIALE PRIJS

SPECIALE PRIJS

19.9 9 9

NU MET

GR AT IS

(excl. BTW)

(excl. BTW)

12 0 R VO O R L A D E R

Financiering 0% voor 5 jaar**

Financiering 0% voor 5 jaar**

Financiering 0,99% voor 3 jaar**

13.9 9 9

* Getoonde afbeelding kan afwijken van de werkelijke uitvoering. Prijzen zijn exclusief BTW en KLAARMAAKKOSTEN "CTIE GELDIG TOT OKTOBER %E ΂NANCIERINGSACTIE IS GELDIG T M JANUARI 7RAAG UW DEALER NAAR ALLE VOORWAARDEN EN CONDITIES 'OUTEN AANVULLINGEN MODI΂CATIE EN herroeping voorbehouden.Alle aanbiedingen zijn onder voorbehoud van acceptatie door John Deere Financial, ‘s-Hertogenbosch. John Deere Financial is een handelsnaam van BNP Paribas Leasing Solutions N.V

Inhoud VHG magazine • Jaargang 12 • Nummer 6 • December 2018 5 6 9 10 12

Column – Stevige basis Berichten uit het groen Frank Crucq: “Je krijgt een bredere kijk op de wereld” Natuurvisie Overijssel: ‘Natuur voor elkaar’, maar vooral ook mét elkaar!

De partners achter het Manifest De Levende Tuin

15 16 18 20 22

Groene Helden Challenge brengt kinderen in aanraking met groene sector Financiële meevaller voor VHG-leden Boomproject van het Jaar 2018 naar Pius Floris Boomverzorging Groene daken: iedere vierkante meter telt!

Hans Oosters (UvW): “Prikkel uw opdrachtgevers om groene keuzes te maken”

24 26 29 30 33

René van der Velde (TU Delft): ‘Steden van de toekomst vragen om Urban Forestry 2.0’ VHG én VHG-hoveniers partner in klimaatadaptatie Regio Oost doet inspiratie op in Duitsland Regiobijeenkomsten: “De Levende Tuin is economisch aantrekkelijk” Berichten uit het groen

34 36 38 42 44 46

Duurzame inzetbaarheid en de toekomst Groene Poort legt verbinding naar blauw De Omgevingswet: meer eenvoud en overzicht in regelgeving EuroSkills: Tot de laatste seconde rennen om alles af te krijgen Mijn bedrijf: Stadhouders Hoveniers Nieuwe leden

Colofon VHG Magazine Is een uitgave van VHG in samenwerking met Elma Media B.V. Kopij kunt u sturen naar: VHG Verenigingsbureau De Molen 30, 3994 DB Houten Postbus 1010, 3990 CA Houten T (030) 659 55 50 F (030) 659 56 55 www.vhg.org De bepalingen rondom het lidmaatschap van Branchevereniging VHG zijn opgenomen in de statuten van de vereniging.

U vindt deze op de website www.vhg.org

Redactieraad Egbert Roozen en Daniëlle den Bleker Tekst Afdeling Communicatie – Annemieke Bos tekst & concept, Gouda – Caroline van Amerongen communicatie & begeleiding, Haastrecht – Ed Zeelt tekst & communicatie, Voorschoten.

De inhoud van de "Marktvisie" pagina's vallen niet onder de verantwoordelijkheid van VHG. Fotografie Studio Pothoff, Veenendaal – Henk Snaterse, Ter Aar – Annemieke Bos tekst & concept, Gouda – Branchevereniging VHG Vormgeving – druk – verspreiding Elma Media B.V., Broek op Langedijk – Martijn van der Wielen – Lucy Buijs Basisconcept – Boerma Reclame, Gouda Advertentie-exploitatie Elma Media B.V., Broek op Langedijk – Silvèr Snoek (Salesmanager) T 0226-331600 – s.snoek@elma.nl – www.elma.nl

3

The GREEN Solutions Provider

BEWAAR WATER

VOOR TOEKOMSTIGE GENERATIES WATER INFILTRATIE

WATERBUFFER, PUUR NATUUR

BERA Gravel FixÂŽ Pro

BERA UrbanscapeÂŽ, de natuurlijke waterbuffer

9 'LUHFWH UHJHQZDWHU LQĂ€OWUDWLH 9 6WDELHO HQ VWHUN YRRU DOOH YHUNHHU 9 &UDGOH WR &UDGOH JHFHUWLĂ€FHHUG

9 1DWXXUOLMNH ZDWHUEXIIHULQJ YRRU DOOH YHJHWDWLH 9 *HHQ FKHPLVFKH WRHYRHJLQJHQ 9 %HVSDDU WRW ZDWHU 9 %HYRUGHUW JURHL HQ EORHL Vegetation Fertile layer Urbanscape Green Roll Base ground

BERA Gravel FixÂŽ

BERA UrbanscapeÂŽ

BERA Gravel FixÂŽ Pro is een geavanceerd volledig recyclebaar stabilisatie systeem voor grind. Sinds 2009 wordt het reeds duurzaam geproduceerd en vanaf 2015 zelfs voorzien van het ‘&UDGOH WR &UDGOH &HUWLĂ€HG™ Silver DFSUJmDBBU IUUQ XXX D DDFSUJmFE PSH

Urbanscape Green Rolls, Cubes en Flocks zijn gemaakt van 100% natuurlijk materiaal zonder chemische toevoegingen, namelijk gesteente waarvan men lange vezels vervaardigt. Deze vezels zorgen voor een uitstekende wateropslag, afgifte van water naar behoefte en reduceert het verdampen van water bij hoge temperaturen. Het systeem verbetert ook de wortelgroei, hetgeen resulteert in een beter groeiende en sterker ontwikkelde plant. Al deze voordelen en meer, maken Urbanscape veelzijdig en onmisbaar voor het creĂŤren van de ideale groeiomstandigheden voor uw planten, bomen of gazon in de meest uitlopende klimatologische omstandigheden.

Met haar perfecte honingraat celstructuur gemaakt van hoogwaardige polypropyleen wordt een waterdoorlatende, maar ook een stabiele en sterke basis verkregen voor de professionele toepassing van grind op paden, opritten, parkeerplaatsen en daktuinen. Geplaatst door vakkundige hoveniers en aannemers vormt het een perfect poreuze halfverharding rondom woningen en in openbare ruimten. ÂŽ

Kenmerken en voordelen BERA Gravel Fix Pro: 9 Snelle en eenvoudige methode voor een stabiel en waterdoorlatend grindoppervlak 9 Twee formaten, ‘Pro’ standaard (ca. 1,2 x 0,8 m) en ‘Pro XXL’ (ca 2,3 x 1,2 m) 9 Stabiliteit voor zowel voetgangers als auto’s, zelfs voor vrachtwagens 9 Uitstekende mobiliteit voor een ieder, zelfs diegene met IPHF IBLLFO PG HFCSVJLFST WBO mFUT NPUPS PG SPMTUPFM 9 Terrasmeubelen en ladders staan stevig, ze zakken niet meer in het grind 9 Volledig waterdoorlatend, dus een droog oppervlak ook na veel regen. Regenwater wordt direct teruggevoerd naar het grondwater 9 DuPont™ TyparÂŽ anti-worteldoek voor extra stabiliteit, maximale waterdoorlatendheid en beperking van onkruid

Kenmerken en voordelen BERA UrbanscapeÂŽ: 9 Aanzienlijke wateropslag Tot 17 liter per m2 wateropslag 9 Regenwatermanagement Zorgt voor vertraagd afvoer van overtollig water 9 Minder gebruik van voedingsstoffen Voedingsstoffen blijven dicht bij de wortels 9 Verbeterde wortelgroei Voldoende water en voeding, betere wortelgroei 9 Sterkere beplanting Planten slaan sneller aan en beter bestand tegen droogte 9 Duurzaamheid Puur natuurlijk materiaal, geen chemische stoffen!

Contact: BERA B.V. | T: +31 33 257 0302 | E: info@bera-bv.com | www.bera-bv.com

Column Stevige basis En zo zitten we alweer in de laatste maand van 2018. Er is veel gebeurd.

Terugkijkend maken we met het VHG-bestuur de balans op: hebben we genoeg gedaan en hebben we het goed gedaan? We stellen ons open voor uw antwoorden, dus laat vooral van u horen.

Ik schrijf deze column op 16 november, de Dag van de Ondernemer.

Een dag waarop de ruim 1,5 miljoen ondernemers in het Nederland in het zonnetje worden gezet en bedankt, op initiatief van MKB Nederland.

Ook Branchevereniging VHG dankt haar leden voor hun inzet en doorzettingsvermogen. En terecht, als ondernemers in het groen zorgen wij er dagelijks voor dat onze leefomgeving nog mooier, gezonder en toekomstbestendiger wordt. Daar mogen we best trots op zijn. Laten we dat vooral ook meer uitstralen. Zonder ons groenspecialisten zou de leefomgeving van veel mensen er echt anders uitzien.

De toegevoegde waarde van het mkb is enorm. Uit een onderzoek dat Kantar Public uitvoerde in opdracht van MKB Nederland blijkt dat Nederlanders veel vertrouwen hebben in mkb-ondernemers. Na medisch personeel en politiemensen volgen rechters en mkb-ondernemers op de ranglijst van beroepen waarin men veel vertrouwen heeft. Men associeert de mkb-ondernemer met ‘hard werken’ en heeft ook veel bewondering voor het feit dat deze ondernemers risico’s durven te nemen en gedreven zijn. Driekwart van de Nederlanders vindt het mkb (zeer) belangrijk voor de welvaart in een regio. Daarnaast vindt men dat mkb-ondernemingen een positieve bijdrage leveren aan de werkgelegenheid en een belangrijke stimulans zijn voor de economie.

Rien van der Spek Voorzitter Branchevereniging VHG

Een aantal wensen die hoog op de agenda van het mkb staan, worden nu gedoseerd gehonoreerd. Zo blijft de subsidie voor praktijkleren BBL behouden. De ww-premie voor flexkrachten zal omhoog gaan en vanaf 2020 is het mogelijk om drie keer achter elkaar een jaarcontract af te sluiten. Er wordt hard gewerkt aan een zorgverzekering voor het mkb, waarbij de werkgever na een halfjaar weet of de medewerker terugkeert of niet en van de sores af is. We hebben er veel energie in gestoken om deze punten onder de aandacht te brengen.

Dat zijn positieve berichten, net als het feit dat het belang van groen in de maatschappij steeds beter wordt gewaardeerd. Overheden, bedrijven, organisaties en particulieren erkennen het als oplossing voor maatschappelijke vraagstukken die de klimaatverandering met zich meebrengt.

Dat biedt onze sector geweldige kansen.

De nieuwe structuur van onze vereniging heeft dit jaar haar vorm gekregen. In 2019 willen we de basis verder verstevigen. Dat gaan we doen door de leden te boeien en te binden en nieuwe leden te verwelkomen.

Ook bouwen we verder aan het profiel van de groene sector en aan het neerzetten van een krachtige boodschap namens u, die grote groep van groenprofessionals.

Ik wens u fijne feestdagen en zie u graag weer in het nieuwe jaar.

5

Eerste Groene Hotspot een feit In Houten is begin oktober de eerste Groene Hotspot van Nederland Vɉ JPLLS NLVWLUK >LSSHU[JVSSLNL LU )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. ]VYTLU OPLY LLU VUSPUL LU LLU M`ZPLRL JVTT\UP[` ^HHYPU PUP[PH[PL]LU WYVQLJ[LU LU ]YHHNZ[\RRLU YVUK KL NYVLUL SLLMVTNL]PUN ZHTLURVTLU 6VR PZ OL[ LLU WSLR ^HHY ]YHHN LU HHUIVK YVUK ^LYR Z[HNL VWSLPKPUNLU LU J\YZ\ZZLU IPQ LSRHHY ^VYKLU NLIYHJO[ +L RVTLUKL QHYLU ^VYKLU PU OL[ OLSL SHUK TttY .YVLUL /V[ZWV[Z NLVWLUK

Tekst: Annemieke Bos, foto: Henk Snaterse

De Groene Hotspot is een ontmoetingsplek waar informatie en kennis gedeeld kunnen worden door studenten van de groene opleidingen, alumni, groene leerbedrijven, innovatieve groenbedrijven, groene hbo’s, lectoren, overheden, leveranciers en adviesbureaus enzovoorts.

Annemarie Moons, bestuursvoorzitter Wellantcollege, is erg blij met de samenwerking: “Het doel is om bedrijfsleven, onderwijs en overheid te verbinden en

zo het onderwijs verder te verbeteren en af te stemmen op de praktijk. Wat zou het geweldig zijn als studenten met trots kunnen zeggen ‘ik kom van het Wellant’!

van de AOC’s. “Ook de politiek ziet nu in dat de scholen met de bedrijven moeten praten. Met de Groene Hotspots kunnen we daar perfect invulling aan geven.”

Politiek VHG-directeur Egbert Roozen benadrukte dat een goede koppeling tussen onderwijs en bedrijfsleven meer dan ooit noodzakelijk is, gezien de krapte op de arbeidsmarkt en de onzekere toekomst

Activiteiten Wellantcollege en VHG gaan hard aan de slag binnen de Groene Hotspot.

Zo komen er voor studenten, alumni en andere vakgenoten interessante studiebijeenkomsten en masterclasses.

De jaarlijkse VHG Docentendag vond dit jaar al in Houten plaats.

Ook is er een nieuwe website (www. groenehotspothouten.nl): een platform met verschillende thema’s en een matchingplek voor stages en vacatures.

Verder worden toeleveranciers bij de Groene Hotspot betrokken.

Brainstormen Wethouder Hilde de Groot van de gemeente Houten juicht het initiatief van harte toe en wil de Groene Hotspot betrekken bij de ontwikkeling van het actieplan Biodiversiteit en Groen van de gemeente. “We willen graag brainstormen met de studenten, zij kunnen een bijdrage leveren aan het gemeentelijk beleid.”

Initiatiefnemers

Met een druk op de knop is de eerste Groene Hotspot van Nederland officieel geopend in Houten.

Van links naar rechts: VHG-directeur Egbert Roozen, bestuursvoorzitter Wellantcollege Annemarie Moons en wethouder Hilde de Groot van de gemeente Houten.

6

De initiatiefnemers van deze Groene Hotspot zijn: GroenPact, Wellantcollege mbo Houten, Branchevereniging VHG, SSB-sectorkamer Voedsel, Groen en Gastvrijheid, AOC Raad en de MBO Raad.

BERICHTEN UIT HET GROEN

Oud-bestuurders en hun partners ontmoeten elkaar nog jaarlijks in Zuid-Holland.

Met een fluisterboot over de Biesbosch.

Oud-bestuursleden ontmoeten elkaar >PL HJ[PLM PZ IPUULU KL IYHUJOL]LYLUPNPUN KVL[ KHHYIPQ ]HHR SL\RL JVU[HJ[LU VW :VTZ VU[Z[HHU KHHY\P[ VVR TVVPL ]YPLUKZJOHWWLU 0U A\PK /VSSHUK IPQ]VVYILLSK RVTLU V\K ILZ[\\YKLYZ ]HU KL YLNPVUHSL OV]LUPLYZ]LYLUPNPUN UVN QHHYSPQRZ TL[ O\U WHY[ULYZ IPQ LSRHHY ]VVY LLU YL UPL +L QVUNZ[L KLLSULTLY PZ QHHY KL V\KZ[L QHHY LU aL ]PUKLU OL[ UVN Z[LLKZ SL\R VT LSRHHY HSZ ]YPLUKLU [L VU[TVL[LU Tekst: Piet van der Eijk/Annemieke Bos, foto’s: Piet van der Eijk

Gastheer Jan Batenburg uit Oud-Beijerland had begin september met zijn vrouw Mari-janne een dag georganiseerd voor de oud-bestuursleden. Vaak heeft zo’n programma een ‘educatief’ onderdeel, zoals een bezoek aan een bijzondere tuin, park of museum. Dit keer was de insteek persoonlijk: Jan Batenburg gaf samen met zijn zoon Leonard en kleinzoon Jan een presentatie in hun tuincentrum Tuinwereld in Dordrecht over het online verkopen van producten en hoe je daar in de markt van vandaag mee omgaat. Ook vertelden ze over de transitie in Oud-Beijerland van tuincentrum naar bouwlocatie.

Al met al een leerzaam en boeiend verhaal.

Bijpraten ’s Middags werd er een tocht gemaakt over de Biesbosch in een fluisterboot.

Voor de liefhebbers was er de keuze uit

een wandeling, museumbezoek of een drankje op het terras. Een gezamenlijk diner maakte de zonnige dag compleet.

Er werd gezellig bijgepraat over het vak, de gezondheid, de kleinkinderen en nog veel meer. Waar bestuurswerk al niet toe kan leiden!

Jan Batenburg (midden) met zijn zoon Leonard en kleinzoon Jan.

De regionale hoveniersvereniging De oud-bestuurders zijn actief geweest binnen de Zuid-Hollandse hoveniersvereniging (ZHVHG), een onderdeel van de Kring Tuin & Landschap (KTL). De actieve regionale vereniging werd opgericht in 1976 en heeft tot 2006 uitstekend gefunctioneerd onder de vleugels van VHG. De regionale vereniging organiseerde studieclubs, nam deel aan tentoonstellingen en keek met de leden kritisch naar wat er landelijk gebeurde met het onderwijs, de lonen en andere beleidstaken. Het bestuur kwam gemiddeld acht keer per jaar bijeen, steeds in andere huiskamers van de betrokken bestuurders.

7

Groene Sector Vakbeurs Hardenberg =HU [V[ LU TL[ QHU\HYP RVT[ KL NYVLUIYHUJOL ^LLY IPQLLU VW KL QHHYSPQRZL .YVLUL :LJ[VY =HRIL\YZ PU /HYKLUILYN ,LU \P[NLSLaLU RHUZ VT LSRHHY [L VU[TVL[LU LU PUMVYTH[PL VW [L KVLU V]LY WYVK\J[LU LU KPLUZ[LU KPL ]VVY \ HSZ NYVLUWYVMLZZPVUHS PU[LYLZZHU[ aPQU )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. PZ aVHSZ NLIY\PRLSPQR VVR ^LLY HHU^LaPN VT ILZ[HHUKL tU UPL\^L SLKLU [L VU[TVL[LU Tekst: Annemieke Bos

Voorafgaand aan de opening van de beurs op dinsdag 15 januari organiseert VHG de traditionele Nieuwjaarslunch met een aantal interessante sprekers. U ontvangt hiervoor een aparte uitnodiging.

Ledenwerfactie Zowel VHG-leden als belangstellenden die overwegen om lid te worden, zijn van harte welkom. VHG zal dit jaar bovendien weer een ledenwerfactie organiseren. Kent u een groenbedrijf dat nog geen lid is, attendeer dit bedrijf dan op deze actie tijdens de vakbeurs.

8

Vernieuwde VHG-stand Branchevereniging VHG presenteert zich op deze jubileumeditie van de Groene Sector Vakbeurs met een nieuwe stand die geheel in het teken staat van De Levende Tuin. Hier kunt u terecht met uw vragen over dit concept, maar ook om informatie in te winnen over Groene Schoolpleinen, de Economische Barometer, onderwijs, de lobby en de ondernemersondersteuning van VHG. Net als voorgaande jaren zullen partners van VHG ook in de stand aanwezig zijn.

U kunt zich uitgebreid laten informeren over de volgende onderwerpen: • Reputatie en garantie: o.a. informatie over Klantenvertellen, het online reviewsysteem waarmee u eenvoudig klantbeoordelingen verzamelt en publiceert.

• Verzekeringen: is uw verzekeringspakket nog up-to-date? Heeft u zich ook voldoende ingedekt tegen inbraak en diefstal? Onze partner Havelaar & Van Stolk voert kosteloos en vrijblijvend een scan uit.

• Verzuimpreventie en RI&E: worstelt u met (ziekte)verzuim? Wilt u werk maken van duurzame inzetbaarheid?

De deskundigen van Stigas helpen u verder.

• Personeel en verzuim: de adviseurs van Sazas bieden u informatie over gezond, veilig en duurzaam werken.

Naast de stand, met nummer 417, vinden de voorrondes plaats van de Nationale Wedstrijd Tuinaanleg.

In 2020 is het 100 jaar geleden dat de eerste landelijke vereniging van hoveniers werd opgericht. Een gelegenheid die we natuurlijk niet ongemerkt voorbij laten gaan. Na 100 jaar is de vereniging nog altijd springlevend. Een echte vereniging van én voor branchegenoten die zich vaak langdurig en op vrijwillige basis inzetten. In de aanloop naar het jubileumjaar blikken we met een aantal van hen terug. En ook vooruit, want wie weet komen er nog wel 100 jaren bij.

100

Frank Crucq: “Je krijgt een bredere kijk op de wereld” -YHUR *Y\JX ^HZ QHYLUSHUN PU ]LYZJOPSSLUKL ILZ[\\YZM\UJ[PLZ HJ[PLM PU KL NYVLUL ZLJ[VY /PQ OPLSK aPJO ILaPN TL[ WLUZPVL ULU ]LYaLRLYPUNLU LU ZSVV[ KP]LYZL RLYLU LLU UPL\^L JHV HM UHTLUZ =/.

Tekst: Annemieke Bos Foto: Studio Pofhoff /Lars Smook

Crucq kijkt met voldoening terug op zijn bestuurswerk. “Het was een drukke, interessant tijd. Ik had de sociaal-economische zaken in mijn portefeuille, daar is veel voldoening uit te halen. Mijn insteek was altijd: fair blijven, proberen de belangen van de andere partij te zien en er een compromis uit te halen. Ik heb spannende trajecten meegemaakt, met zelfs een staking.”

Jaarurenmodel Zo’n bestuursfunctie vraagt tijd en energie, maar levert ook wat op. “Je leert veel, krijgt een bredere blik op de wereld. Daardoor kon ik beter functioneren als directeur bij BTL.” Crucq stond ook aan de wieg van de invoering van het jaarurenmodel. “Het heeft wel even geduurd, want de bonden schoven het tot twee keer toe door. Als het goed wordt toegepast, is het jaarurenmodel een fantastisch instrument.”

Nieuwe rol De fusie van de twee belangenorganisaties KTL en NHG in 1994 tot ‘Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG)’ herinnert hij zich nog goed. “Dat was echt een stap voorwaarts, want de

Wie is Frank Crucq?

Frank Crucq was tot 2014 directeur van BTL Nederland. Hij was lange tijd actief binnen onder andere de regionale afdeling Limburg en het bestuur van de Stichting Onderwijs Groenvoorzieningen (SOG). In 1998 werd hij gekozen tot lid van het Algemeen Bestuur van VHG. Hij was onder meer voorzitter van de VHG-Stuurgroep Arbeidsvoorwaarden & cao, voorzitter van de cao-onderhandelingsdelegatie namens de werkgevers, voorzitter van SAZAS en bestuurslid van het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL). Bij zijn afscheid in 2014 werd hij unaniem benoemd tot erelid van de vereniging.

Mijn wens voor VHG: “Ik hoop dat VHG zich blijft manifesteren als dé branchevereniging in het groen.” partijen staken elkaar regelmatig de loef af. Als ik naar brancheverenigingen van tegenwoordig kijk, zie ik dat ze het niet gemakkelijk hebben. Hun rol verandert.

Waar ze voorheen vooral informatie verstrekten aan hun leden, richten ze zich nu meer op het ontwikkelen van maatschappelijk draagvlak, lobbyen en bekendheid geven aan de branche.

VHG pakt dat goed op, vind ik. Voor een aantal leden is die rol iets verder van het bed. Een antwoord op je vraag is heel concreet, lobbyen in Den Haag daar zie je niet direct concreet resultaat van. Toch is die rol belangrijk, zeker voor de lange termijn. Ik hoop dat de leden dat erkennen en hun vereniging blijven steunen.”

9

Overijssel zet stappen naar meer groen in dorpen en steden

‘Natuur voor elkaar’, maar vooral ook mét elkaar! º5H[\\Y ]VVY LSRHHY» KH[ PZ KL [P[LS ]HU KL UPL\^L UH[\\Y]PZPL KPL KL WYV]PUJPL 6]LYPQZZLS OLLM[ VU[^PRRLSK )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. ^HZ LYIPQ IL[YVRRLU LU OLLM[ VW KP]LYZL [OLTH»Z PUW\[ NLSL]LYK 4L[ TLLY NYVLU PU KL 6]LYPQZZLSZL Z[LKLU LU KVYWLU ^PS KL WYV]PUJPL KL NL]VSNLU ]HU KL RSPTHH[]LYHUKLYPUN VW]HUNLU tU KL UH[\\Y ]LYZ[LYRLU aVKH[ KL IPVKP]LYZP[LP[ [VLULLT[

Tekst en foto: Annemieke Bos

De manier waarop de provincie Overijssel de nieuwe natuurvisie ontwikkelde, mag je uniek noemen: vertegenwoordigers van de provincie, diverse gemeenten, natuur- en milieuorganisaties, het bedrijfsleven en de landbouw dachten en schreven mee. “Natuur raakt ons allemaal, iedereen kan bijdragen aan vergroening. Daarom hebben we de visie samen geschreven en voeren we hem gezamenlijk uit”, licht Hester Maij toe. Zij is gedeputeerde voor landbouw, natuur en cultuur van de provincie Overijssel.

We hebben eind 2017 ook een prijsvraag voor het groenste schoolplein uitgeschreven. De respons uit de hele provincie was overweldigend. Uit elke gemeente deed een school mee en tien kwamen er in de finale. OBS de Rythmeen uit Bathmen won in april de hoofdprijs van € 35.000,- en gaat het ontwerp uitvoeren dat door de scholieren zelf is gemaakt. In de realisatie van die projecten kunnen de VHG-lidbedrijven een belangrijke rol spelen. Ik heb begrepen dat er in onze provincie 80 groenbedrijven lid zijn, dus dat gaat vast lukken!”

600 schoolpleinen Maij is blij met de inbreng die alle partijen leverden, waaronder VHG. “VHG heeft constructief meegedacht en -gewerkt, bijvoorbeeld over wat wel en niet werkt als je de bebouwde omgeving gaat vergroenen. Ook de expertise van de groenbranche op het gebied van groene schoolpleinen kunnen we goed gebruiken. We hebben in Overijssel 600 schoolpleinen die we willen vergroenen.

Er zijn er al een paar heel goed gelukt.

10

Groen en klimaat ‘Samen doen’ is tekenend voor de aanpak van de provincie. Dat blijkt ook tijdens het symposium ‘Groene en klimaatadaptieve steden en dorpen’ dat eind september plaatsvond in Deventer.

Alle partijen die een rol spelen bij meer groen en natuur in steden en dorpen kwamen daar bij elkaar om mogelijkheden, ervaringen en knelpunten uit te wisselen. “We hebben bewust de com-

Hester Maij (links) neemt de Handleiding De Levende Tuin in ontvangst tijdens het symposium dat de provincie Overijssel organiseerde.

binatie gemaakt tussen groen/natuur en klimaat’, vertelt de gedeputeerde. “Die hebben immers direct met elkaar te maken. Ook in onze natuurvisie maken we die koppeling. We kunnen in onze provincie heel veel doen om de klimaatverandering het hoofd te bieden. En met meer groen maken we onze steden en dorpen aantrekkelijker om in te leven én we versterken er de natuur mee.”

Nieuwe ideeën en contacten Zo’n symposium is een belangrijk evenement voor de provincie, vooral omdat het mensen bij elkaar brengt die elkaar normaal niet zo snel tegenkomen. “Als provinciale overheid gaan we over de netwerken. Niet alleen over de fysieke infrastructuur, maar ook over de verbindingen tussen overheden, organisaties en individuen. We kregen veel enthousiaste reacties van deelnemers die geïnspireerd waren en nieuwe ideeën en contacten hadden opgedaan. We kunnen nu flink aan de slag om nieuwe stappen te zetten voor meer groen in onze steden en dorpen.”

Groene daken

Praktische uitvoering

Een belangrijke stap zette de provincie direct al tijdens het symposium: zij sloot zich aan bij het platform van de Green Deal Groene Daken. “Op daken is nog veel te winnen”, aldus Maij. “We zijn geneigd vooral te kijken naar het landschap, maar er zijn nog vele vierkante meters onbenut op daken. Ik ben dan ook een groot voorstander van onze aansluiting bij dit platform. Het past ook goed in onze natuurvisie, waarin natuurinclusief bouwen één van de speerpunten is.”

Tot slot nam de gedeputeerde ook nog de vernieuwde handleiding De Levende Tuin in ontvangst. “De prettige samenwerking met Branchevereniging VHG zetten we graag voort bij de praktische uitvoering van onze natuurvisie de komende jaren. We hebben allemaal hetzelfde doel: vergroenen in het belang van de natuur, ons welzijn en om de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken.”

ɓ>L OLIILU PU 6]LYPQZZLS ZJOVVSWSLPULU KPL ^L ^PSSLU ]LYNYVLULUɔ

11

De partners achter het Manifest De Levende Tuin Deze keer met de NBV en de Vogelbescherming :PUKZ KL PU[YVK\J[PL ]HU OL[ =/. JVUJLW[ +L 3L]LUKL Tuin is er veel gebeurd: steeds TLLY TLUZLU aPQU LY]HU V]LY[\PNK KH[ TLLY NYVLU LU UH[\\YSPQRL TH[LYPHSLU PU KL I\P[LUY\PT[L ]LLS ]VVYKLSLU OLIILU +H[ PZ VUKLY HUKLYL [L KHURLU HHU KL PUaL[ ]HU KL WHY[ULYZ KPL OL[ 4HUPMLZ[ +L 3L]LUKL ;\PU VUKLY[LRLUKLU >PL aPQU KPL WHY[ULYZ LPNLUSPQR LU ^H[ KVLU aL TL[ +L 3L]LUKL ;\PU& 0U KLaL ZLYPL SH[LU ^L aL HHU OL[ ^VVYK Tekst: Annemieke Bos, beeld: NBV en Vogelbescherming

12

12

“Binnen onze vereniging én daarbuiten zien we een groeiende bewustwording van de zorg voor moeder aarde. Die aarde willen we goed overdragen aan de volgende generatie. Eén van de dingen die we kunnen doen is zorgen dat de biodiversiteit weer toeneemt. Daar hebben ook onze imkers belang bij, want daarmee krijgen de bijen en andere bestuivers meer en beter voedsel.

Net als Branchevereniging VHG is NBV partner van Nederland Zoemt in het kader van de Nationale Bijenstrategie. In deze campagne werken we aan bijvriendelijke gemeenten. Eigenlijk willen we met alle partijen samenwerken die interessant zijn als het gaat om het bevorderen van de biodiversiteit. Zoals de Vlinderstichting bijvoorbeeld.

We zien onder hoveniers dat ze er meer mee bezig zijn. Ze weten ons steeds meer te vinden voor advies en samenwerking bij projecten. Ik hoop dat we die ontwikkeling kunnen doorzetten. En dat we samen met de andere manifestpart-

ners elkaar kunnen versterken. Ik denk dat mensen nog niet goed genoeg weten wat De Levende Tuin voorstelt. Is het wel voldoende herkenbaar? De tijd is rijp om richting overheden een vuist te maken. We moeten er bij de lokale, provinciale en rijksoverheid op aandringen dat kale stukken grond en bermen langs wegen worden ingezaaid met bloemrijke beplanting!”

Bert Berghoef, voorzitter Nederlandse Bijenhoudersvereniging

Over de Nederlandse Bijenhoudersvereniging De Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) ondersteunt de bijenhouders in Nederland, zowel de hobbyimker als de beroepsmatige imker. Doelstelling van NBV is het in stand houden en bevorderen van een gezonde bijenstand, onder andere door de omgeving zo te beïnvloeden dat bijen een optimaal leefklimaat hebben.

“Deelname aan het Manifest De Levende Tuin past in onze doelstelling. Een levende tuin is namelijk ook een vogelvriendelijke tuin, waarin voldaan wordt aan de drie V's: voedsel, voorplanting en veiligheid. Met de campagne Mijn Vogeltuin vestigen we hierop de aandacht. Via de website mijnvogeltuin.nl kunnen particulieren nagaan welke vogels er in hun buurt leven en wat ze voor hen kunnen doen. Daarnaast richten we ons ook op overheden en bedrijven. Zo hebben we een checklist ontwikkeld voor bouwondernemingen met tips voor vogelvriendelijk bouwen. We werken samen met andere manifestpartners, zoals de Vlinderstichting, de Bomenstichting en Operatie Steenbreek om ‘groene corridors’ te maken in de steden.

We zouden ook graag samen met de hoveniers de kansen verkennen om mensen meer bewust te maken van de impact van hun keuzes en hen helpen om tuinen zo natuurlijk mogelijk in de richten. De hoveniers hebben een grote kennis van het assortiment, kennis die wij niet hebben. We kunnen samen met

de partners van het manifest optrekken en een verdiepingsslag maken om nog meer kennis over vogelvriendelijke plantensoorten te verzamelen en verspreiden. Door kennis te delen, bijvoorbeeld tijdens kennisdagen en trainingen, kunnen we elkaar versterken. Die lijn zouden we door kunnen trekken naar kwekers, leveranciers en tuincentra zodat we ketenbreed vogelvriendelijk en natuurinclusief te werk gaan.”

Fred Wouters, directeur-bestuurder Vogelbescherming Nederland

Over de Vogelbescherming De vogelbescherming is de oudste natuurbeschermingsvereniging van Nederland. Sinds 1899 richt deze organisatie zich op de bescherming van inheemse vogels en hun leefgebieden in Nederland en daarbuiten. Om de leefgebieden te behouden en te verbinden worden verschillende projecten en acties geïnitieerd. Daarvoor kan de vereniging rekenen op de steun van 150.000 leden en ruim 450 enthousiaste vrijwilligers.

De Manifestpartners Deze organisaties ondertekenden het Manifest De Levende Tuin. Daarmee bevestigen zij dat zij zich zullen inzetten om consumenten, bedrijven en overheden te overtuigen om duurzame keuzes te maken voor tuinen en andere buitenruimten.

• • • • • • • • • • • •

Tuinbranche Nederland NL Greenlabel Vereniging Stadswerk Nederland Nederlandse Vereniging van Tuinen Landschapsarchitectuur Netwerk Groene Bureaus De Vlinderstichting Bomenstichting Vogelbescherming De Nederlandse Bijenhoudersvereniging Groei & Bloei Operatie Steenbreek Branchevereniging VHG

13

ONKRUIDKOKEN

Stand 630

EINDEJAARSACTIE* Koop nu een MCE heetwaterunit voor onkruidbestrijding en hogedrukreiniging voor €4950 (in plaats van €5695) én met 10% korting op alle tools!

Kleine krachtpatser voor bijvoorbeeld tuinen Elektrisch (230V) Makkelijk aan te sluiten op iedere kraan 9 liter per minuut op 102 °C voor onkruidbestrijding 110 bar voor hogedrukreiniging

MEER INFORMATIE EN BESTELLEN WWW.EMPAS.NL/NL/EINDEJAARSACTIE *Wegens succes verlengd tot 31 januari 2019

ENORM KRACHTIG! ZONDER PROBLEEM DOOR HOUTBLOKKEN EN STAMMEN.

DE EGO POWER+ KETTINGZAAG IS GEMAAKT VOOR DE ZWAARSTE KLUSSEN. HIJ IS VOORZIEN VAN EEN UITERST EFFICIËNTE, BORSTELLOZE MOTOR EN IS IN MEERDERE OPZICHTEN UITGERUST MET BAANBREKENDE TECHNOLOGIE. DE UNIEKE 56V ARC LITHIUMACCU HEEFT EEN INDRUKWEKKENDE GEBRUIKSDUUR, EEN TOONAANGEVENDE LAADTIJD EN LEVERT VERGELIJKBARE OF BETERE PRESTATIES DAN EEN BRANDSTOF AANGEDREVEN KETTINGZAAG. ZONDER GEDOE, LAWAAI EN STANK! PROBEER MAAR EENS EEN KLUS TE VINDEN DIE ER TE GROOT VOOR IS.

Voor meer informatie: www.egopowerplus.nl of bel 0575 59 9999 (tijdens kantooruren)

14

#POWERREIMAGINED

Groene Helden Challenge brengt kinderen in aanraking met groene sector +L NYVLUL ZLJ[VY OLLM[ Uit onderzoek blijkt dat jongeren geen KYPUNLUK QVUN [HSLU[ UVKPN VT duidelijk beeld hebben van de groene sector. Woorden als vooruitstrevend en KL NYV[L TVUKPHSL LU YLNPVUHSL technologisch komen niet meteen bij hen op. Andere vooroordelen: ik vind ]YHHNZ[\RRLU VW OL[ NLIPLK geen baan en de sector draagt niet bij ]HU ]VLKPUN K\\YaHHTOLPK LU aan duurzame oplossingen. Uit dit onderzoek blijkt gelukkig ook dat meer SLLMIHHYOLPK OL[ OVVMK [L dan de helft van de deelnemers wél IPLKLU 6T RPUKLYLU PU KL interesse heeft in groen. De Groene Helden Challenge laat zien hoe mooi, uitdaSLLM[PQK ]HU [V[ QHHY PU gend en bijzonder groen is.

HHUYHRPUN TL[ VUaL ZLJ[VY [L Tour brengen is er de ‘Groene In november trok de Groene Helden /LSKLU *OHSSLUNL» +LaL Tour door Nederland. Kinderen konden tijdens deze tour diverse uitdagingen JHTWHNUL PZ TLKL TVNLSPQR aangaan: van het oogsten van bloemNLTHHR[ KVVY .YVLU7HJ[ bollen tot het spotten van insecten en het herkennen van ingrediënten. ^HHY )YHUJOL]LYLUPNPUN =/.

De scores werden bijgehouden in een VVR PU KLLSULLT[ persoonlijk Groene Helden-paspoort.

Tekst: Annemieke Bos, foto: GroenPact/Groene Helden

De jonge helden maken kans op de hoofdprijs: een verblijf in een boomhut in Safari Resort Beekse Bergen. Ook ontmoetten de deelnemende kinderen deze dag een Groene Held: de bekende Youtube-influencer Beau Potman.

Resultaten De Groene Helden Tour heeft 11 plekken in Nederland bezocht. Ruim 600 kinderen deden enthousiast mee aan de challenges, ze vonden ze leuk en uitdagend. Totaal zijn met deze actie bijna 2.200 kinderen bereikt. Projectleider Inge Homan van GroenPact blikt terug: “Jonge kinderen vinden de uitdaging in het spel, wat oudere kinderen gaan nadenken over alternatieve oplossingen.

Zelfs ouders vinden het leuk om een challenge uit te voeren. We hebben gemerkt dat zij geïnteresseerd zijn in herkomst en afzender van de Groene Helden challenge. Ze waarderen de positieve en relevante insteek.”

Vervolg Het is de bedoeling dit een jaarlijks terugkerend initiatief te laten zijn, dat in de loop van de tijd wordt uitgebouwd naar andere leeftijdsgroepen en van regionale naar landelijke battles.

15

Financiële meevaller voor VHG-leden 5PLTHUK ^PS [L ]LLS IL[HSLU HHU KL )LSHZ[PUNKPLUZ[ ;VJO KYHNLU KL TLLZ[L ^LYRNL]LYZ VUNLTLYR[ TLLY WYLTPL HM KHU UVKPN )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. IPLK[ OHHY SLKLU KL KPLUZ[]LYSLUPUN HHU ]HU (+?WLY[ +L ZWLJPHSPZ[LU ]HU KP[ HYILPKZR\UKPN L_WLY[PZLJLU[Y\T HUHS`ZLYLU WLYZVULLSZKVZZPLYZ VW IHZPZ ]HU UV J\YL UV WH` +P[ KVLU aL L_JS\ZPLM ]VVY =/. SLKLU ,LU WPSV[ VUKLY [PLU =/. SPKILKYPQ]LU SL]LYKL LLU ÄUHUJPLLS ]VVYKLLS VW ]HU NLTPKKLSK Á (+?WLY[ ]LY[LS[ TLLY V]LY KL ZJHU KPL aPQ \P[]VLYLU

Tekst en beeld: ADXpert

16

Waarom betalen werkgevers te veel premie aan de Belastingdienst?

“Dat heeft te maken met de complexe, gedetailleerde en snel veranderende regelgeving op het gebied van sociale verzekeringen en loonheffingen. De meeste werkgevers gunnen zichzelf de tijd niet om zich goed te verdiepen in alle mogelijke financiële voordelen die voor bepaalde werknemers gelden.”

Is er nog een andere oorzaak?

“Jazeker. Er zijn werknemers die bij hun indiensttreding niet alles vertellen over hun uitkeringsverleden of mogelijke arbeidsbeperking. Ze zijn bang dat dat een reden is om hen niet aan te nemen.

Doordat de werkgever niet volledig op de hoogte is van het arbeidsverleden, mist hij mogelijk financiële voordelen.”

Kun je enkele praktijkvoorbeelden noemen waaruit blijkt voor welke werknemers werkgevers financieel voordeel kunnen krijgen?

“Recent hadden wij een klant, die drie jaar geleden een jongere werknemer had aangenomen. Hij wist niet dat de werknemer voor zijn dienstverband een uitkering had. Wij hebben dit uitgezocht en alle benodigde bewijzen verzameld.

De klant heeft vervolgens een correctie ingediend op zijn loonaangiften en kreeg ruim € 8.000,-- terug voor slechts één werknemer.

Een ander voorbeeld is een scan bij een klant, die in 2014 personeel uit een faillissement had overgenomen en diverse stagiaires had. Hij kon voor hen een totaalbedrag van € 52.000,-- terugvorderen bij de Belastingdienst.

Het laatste voorbeeld is een klant, die twee werknemers had aangenomen. De werkgever begreep uit de sollicitatiegesprekken dat de werknemers een afstand tot de arbeidsmarkt hadden, maar had daar verder niet op doorge-

vraagd en zich niet verdiept in de eventuele financiële voordelen. We kwamen erachter dat de ene werknemer in het verleden een WIA-uitkering had en de andere werknemer moeite heeft gehad met het volgen van onderwijs. Omdat deze werknemers een afstand hebben tot de arbeidsmarkt, kon de werkgever € 35.000,-- terugvorderen.”

Hoe gaat zo’n scan in zijn werk?

“Na het tekenen van de opdrachtbevestiging vragen wij diverse personeelsgegevens op bij de werkgever en er wordt een afspraak bij het bedrijf ingepland.

Daar bekijken we alle personeelsdossiers op zoek naar aanknopingspunten en bewijzen voor het claimen van financieel voordeel. Vanuit ons kantoor analyseren wij deze gegevens en verzamelen we de ontbrekende bewijzen. Vervolgens ontvangt de werkgever een overzichtelijke rapportage inclusief bewijsmateriaal. De rapportage dient hij in de salarisadministratie te (laten) corrigeren. ADXpert biedt begeleiding in dit proces. Na de correctie ontvangt de werkgever binnen acht weken een teruggaaf van de Belastingdienst.”

Hoe waarborgt ADXpert de privacy van de betrokken personen?

Hoeveel tijd kost deze scan?

“Dat hangt af van de omvang van het personeelsbestand en de reactiesnelheid van (oud)werknemers en diverse instanties. Gemiddeld genomen duurt een scan zes maanden, waarin de werkgever gemiddeld een uur met de voorbereiding en twee uur met de verwerking bezig is. Onze ervaring leert dat het zeker deze tijdsinvestering waard is.”

Hoe zorg je er nu voor dat financiële voordelen na jullie scan gewaarborgd blijven?

“Het is belangrijk dat de werkgever bij het aannemen van personeel ook alert is op situaties die mogelijk financieel voordeel opleveren. Hij moet namelijk sinds 1 januari 2018 binnen drie maanden na de indiensttreding de bewijzen voor het claimen van financieel voordeel rond hebben. Wij kunnen hem hierbij volledig ontzorgen met onze module Support, ook op basis van no cure, no pay. Bij deze module vragen wij bij de werkgever iedere maand een lijst op met gegevens van nieuwe werknemers.

Wij analyseren de gegevens en regelen indien van toepassing het bewijs voor het claimen van financieel voordeel.”

Meer informatie “De door ons ontvangen gegevens gebruiken wij alleen voor de afgenomen dienst. De gegevens zijn beveiligd met een dubbele verificatie en worden twee weken na afronding van de scan vernietigd. Verder hebben we een Privacybeleid, waarin gedetailleerd is vastgelegd hoe wij omgaan met gegevens.”

Wilt u ook weten of u geld kunt terugvorderen? Of wilt u meer weten naar aanleiding van dit interview of een review opvragen bij een van de tien VHG-leden die mee hebben gedaan met de pilot? Meld u dan aan via de VHGwebsite. Klik onder Ondernemershelpdesk op Sociaal Fiscaal Onderzoek (SFA).

Wat zijn de kosten van jullie scan?

“De scan is op basis van no cure, no pay. De werkgever heeft dus of een financiële meevaller of krijgt een kosteloze bevestiging dat hij alles op orde heeft. De fee wordt berekend over het uiteindelijke bedrag dat de klant terugkrijgt van de Belastingdienst.”

17

Boomproject van het Jaar 2018 naar Pius Floris Boomverzorging ¸:\WLY SL\R VT KP[ TLL [L THRLU š ]LY[LS[ LLU LU[OV\ZPHZ[L )LY[ ]HU 7VSLU (SZ WYVQLJ[SLPKLY ]HU 7P\Z -SVYPZ )VVT]LYaVYNPUN VU[]PUN OPQ KL WYPQZ )VVTWYVQLJ[ ]HU OL[ 1HHY )]O1 ]VVY KL ]LYWSHH[ZPUN ]HU KL TVU\TLU[HSL SPUKL VW OL[ [LYYLPU ]HU ;YHKL 7VY[ 5VVYK PU =LUSV ,LU OPZ[VYPZJOL NYLUZIVVT HSZ Z`TIVVS ]VVY K\\YaHTL NLIPLKZVU[^PRRLSPUN

Tekst: Caroline van Amerongen, foto’s: Fred Roest

De prijsuitreiking vond plaats in Almere, op 6 november tijdens de kennisbijeenkomst van VHG Platform Boomspecialisten. De vier genomineerde inzendingen werden uitgebreid toegelicht. Adviseur, boomtechnicus en projectleider Bert van Polen is heel trots dat het project van Pius Floris Boomverzorging de prijs wint. “Het feit dat je daar met z’n vieren als genomineerden op dat podium staat is al fantastisch. We waren allemaal trots. Ik had niet verwacht dat we zouden winnen, want het waren stuk voor stuk hele mooie projecten.�

malige Floriadeterrein nabij Venlo en in de groenstructuur van Trade Port Noord. Het is een in 10 tot 15 jaar tijd compleet omgevormd landschap. Een gebied waar bedrijventerreinen letterlijk in de 450 hectare nieuwe natuur worden gerealiseerd, omdat meerdere betrokken gemeentes hebben samengewerkt aan een intergemeentelijke structuurvisie. En met succes, want dassen,

bevers, kamsalamanders, levendbarende hagedissen en grootoorvleermuizen bewonen nog steeds het herbestemde plangebied.

Erkenning vakmanschap Van Polen is een echte bomenman. Als adviseur en projectleider was hij vanaf de calculatie tot en met de verplanting bij dit project betrokken: “Deze prijs is

Samenwerking Van Polen gaat de oorkonde binnenkort overhandigen aan de opdrachtgever: “We hebben bij Trade Port Noord een enorm enthousiaste opdrachtgever, met wie we heel prettig hebben samengewerkt. Dus de winst gaan we ook samen vieren.� Genomineerde Ada Wille vindt de nominatie op zich al prachtig en herkent de kracht van de samenwerking ook in haar ingezonden project, de Begraafplaats Hoflaan Zoetermeer: “Architect, opdrachtgever, beheerder, aannemer, boomkweker en ontwerper.

Je maakt het met elkaar!�

Duurzame gebiedsontwikkeling Het winnende project gaat over duurzame cradle-to-cradle-gebiedsontwikkeling in een Natura 2000-gebied. De lindeboom staat in de buurt van het voor-

18

De genomineerden van links naar rechts: Dirk Doornenbal (Nationale Bomenbank), Ada Wille (Wille Landschaps- en Begraafplaatsarchitectuur), Bert van Polen (Pius Floris Boomverzorging), Harrie Vaessen en Ralf Vaessen (Herman Vaessen Tuin Boom Groen).

De jury bestaat uit: Jos van de Vondervoort (assetmanager bomen gemeente Rotterdam) Henk Schuitemaker (VLUGP – Stedebouw & Landschapsarchitectuur, NVTL) Annemiek van Loon (De Bomenconsulent, boomspecialist en beleidsadviseur)

Eindoordeel vakjury echt een erkenning voor het vakmanschap dat Pius Floris Boomverzorging al zo’n dertig jaar inzet voor bomen en het behoud van monumentale bomen in het bijzonder. Met deze wedstrijd laten we zien dat de boomverzorging een serieuze bijdrage levert aan een duurzame, bio-diverse en klimaatbestendige leefomgeving.”

Nieuwe collega’s Genomineerde Ralf Vaessen vindt de publiciteit rond het Boomproject van het Jaar van groot belang om zichtbaar te worden op de arbeidsmarkt: “Door deze prijs en de nominaties worden ook potentiële medewerkers getriggerd, waardoor ook op een gespannen arbeidsmarkt de kans groter is om gemotiveerde nieuwe collega’s aan te trekken.”

Kijk voor meer info op de VHG-website onder Domeinen > Openbaar Groen > Boomproject van het jaar 2018.

In het eindoordeel over het winnende project stelt de jury dat de historische linde natuur, kunst en bedrijvigheid verbindt. Dit project gaat over de imposante en vakkundige verplaatsing van één monumentale, circa 200 jaar oude lindeboom, die in het landelijke register van de Bomenstichting staat en op de gemeentelijke lijst van monumentale bomen. ‘Maar’, stelt de jury in het juryrapport, ‘er gaat veel meer achter deze boom schuil. De linde staat symbool voor de totale duurzame gebiedsontwikkeling, waar de natuur leidend is: bedrijventerreinen worden zorgvuldig in de bestaande en nieuwe natuur ingepast, in plaats van andersom.

De markante linde, die vroeger als grensboom van het boerenterrein dienst deed, moest worden verplaatst om een railterminal te kunnen ontsluiten. Er is een duurzame keuze gemaakt in het logistieke geweld van dit gebied: verplaatsen, niet kappen. Een boomverplanting is inmiddels geen bijzonderheid meer. Pius Floris Boomverzorging laat in dit project echter zien dat specialistenwerk altijd maatwerk is. Het gedetailleerde plan van aanpak oogst bewondering bij de jury. De boomspecialist heeft hier de vaktechnische eisen en omgevingsrisico’s goed in beeld gebracht en is de dialoog aangegaan. Een intensieve samenwerking met deskundige partijen uit andere expertisevelden heeft bomen in het algemeen en deze grensboom in het bijzonder stevig op de kaart gezet. Dat leidt tot een ‘grensverleggend’ project, dat de rest van het land kan inspireren.’

19

Green Deal Groene Daken - Werkspoor Biodiversiteit

Groene daken: iedere vierkante meter telt!

6T NYVLUL KHRLU PU 5LKLYSHUK VW KL RHHY[ [L aL[[LU LU KL VU[^PRRLSPUN [L ]LYZULSSLU Z[HY[[L PU KL .YLLU +LHS .YVLUL +HRLU! LLU ZHTLU^LYRPUNZ]LYIHUK ]HU ]LLS WHY[PQLU KPL aPJO PUaL[[LU VT TLLY NYVLUL KHRLU PU 5LKLYSHUK [L YLHSPZLYLU +L .YLLU +LHS .YVLUL +HRLU RLU[ LLU HHU[HS ^LYRNYVLWLU º^LYRZWVYLU» ^HHYVUKLY ttU ]VVY IPVKP]LYZP[LP[ >PSJV ]HU /LLYL^HHYKLU PZ KL º[YLRRLY» ]HU KP[ ^LYRZWVVY

Tekst: Ed Zeelt, foto's: Leven op Daken en NIOO

20

Werkspoor Biodiversiteit In het werkspoor Biodiversiteit zijn organisaties actief als de Wageningen Universiteit, het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO), de gemeente Amsterdam, BTL Advies B.V., Zinco Benelux, de Vlinderstichting en de Vogelbescherming. Wilco van Heerewaarden is vestigingsmanager bij BTL Advies B.V. Dit is een advies- en ingenieursbureau met als specialisme groen, waaronder groen in de stad en groene daken en gevels.

Doel van het werkspoor Biodiversiteit is om het Nederlandse daklandschap te benutten voor meer robuuste stedelijke natuur. Daarbij is het uiteindelijke doel om de biodiversiteit op daken te volgen op basis van de aanwezige ecologische waarden. Het werkspoor bestudeert diverse onderzoeken over de biodiversiteitswaarde van groene daken en maakt deze toepasbaar.

Inspireren en stimuleren Binnen het werkspoor Biodiversiteit ontstond de gedachte om een handreiking te maken. Idee was om hierin richtlijnen en normen op te nemen. Er bleken echter nog te weinig harde feiten bekend over de ecologische waarde van een groen dak. Dat wordt mede veroorzaakt doordat er nog relatief weinig natuurdaken worden gerealiseerd. En ook grootschalig en meerjarig onderzoek naar de ecologie op daken is schaars. Daarom heeft het werkspoor ervoor gekozen om met hulp van studenten en ecologen een laagdrempelige handreiking te maken, bestemd voor een brede doelgroep. Doel is om bouwers, opdrachtgevers en gemeenten te inspireren en stimuleren om, als ze een groen dak gaan realiseren, dit zo ecologisch mogelijk te doen.

Praktische tips De Handreiking Natuurdaken omvat de hoofdstukken ‘Wat is een natuurdak?’, ‘Waarom realiseren?’ en, uitgebreid, ‘Hoe leg ik een natuurdak aan?’. In de handreiking staan veel praktische tips.

Waar moet je op letten? De relatie naar de bouwer. Welke functies kan een natuurdak hebben, bijvoorbeeld in relatie tot zonnepanelen en mensen op het dakterras? Is dat mogelijk met behoud van ecologische waarden en wat zijn dan de aandachtspunten? De handreiking wordt via de website van Green

Deal Groene Daken digitaal verspreid en is naar verwachting voorjaar 2019 als pdf beschikbaar om te downloaden.

Kennis delen Wilco van Heerewaarden vindt dat het voor iedereen belangrijk is om kennis te nemen van deze handreiking. “Natuurlijk hebben VHG-leden veel kennis van groen. Maar ecologie is een vak apart.

We hebben geprobeerd om een stukje ecologische kennis te delen met de lezers. Zo kan iedereen het verhaal over natuurdaken beter overbrengen aan mogelijke opdrachtgevers en andere betrokkenen. Ruwweg zijn er twee soorten natuurdaken. Een dak kan onderdeel zijn van een bestaande grotere groenstructuur, denk aan gebouwen tussen bomen, bosschages en (natuurlijke) wateren. Het kan ook een in de omgeving geïsoleerd dak zijn. Dan creeer je een extra of wellicht zelfs nieuw leefgebied. Voor vogels en insecten kan een natuurdak een belangrijke ‘stapsteen’ zijn tussen twee natuurgebieden.”

Eerder instappen De gemeenschappelijke missie van VHG en de groenprofessionals is om eerder in de bouwketen te kunnen stappen.

Het is zaak tijdig met de ontwikkelaar en bouwer in het proces mee te denken.

Als de groene (dak)ruimte direct in het bouwproces wordt geïntegreerd, leidt dat tot minder kosten en kan een hoge groene kwaliteit worden gerealiseerd.

Daarbij gaat het overigens niet alleen om het dak, maar ook om de buitenruimte op maaiveld. De Handreiking Natuurdaken is daarvoor een geweldig hulpmiddel.

Groot potentieel Het werkspoor Biodiversiteit werkt aan verdere initiatieven. Er zijn nog vele vragen, vertelt Wilco van Heerewaarden.

“Denk aan de samenstelling van de bodem van natuurdaken, de invloed van de hoogte en de bezonning en de invloed van de omgeving op de ecologische waarde. We hebben binnen ons werkspoor nog veel ideeën om natuurdaken in Nederland op de kaart te zetten. Het potentieel is enorm. Grote steden praten over duizenden vierkante meters groene daken. En we mogen de lat best wat hoger leggen. Sedumdaken, ook met wat kruidenmengsels erin, hebben een geringe ecologische waarde. Echte natuurdaken gaan veel verder.

Denk aan bomen, struiken en water, meer gelaagdheid. Variatie is het sleutelwoord. Als het om groene daken gaat, telt iedere vierkante meter.”

Ecologische feiten over natuurdaken • Natuurbeleving: 40 seconden kijken verbetert de concentratie • Tot 2 kg groenten en fruit per m2 • Meer biodiversiteit onder zonnepanelen • Voeding en verblijf voor vlinders, bijen en vogels • Leefgebied als compensatie voor bouwprojecten • Bijdrage aan regionaal ecologisch netwerk Zie www.greendealgroenedaken.nl/ facts-values/

21

Hans Oosters (Unie van Waterschappen):

“Prikkel uw opdrachtgevers om groene keuzes te maken” +L Z[\KPLJS\I .YVLU]VVYaPLULYZ VYNHUPZLLYKL LPUK UV]LTILY LLU IPQLLURVTZ[ TL[ HSZ [OLTH º2SPTHH[ PU KL Z[HK» .HZ[ZWYLRLY ^HZ /HUZ 6VZ[LYZ ]VVYaP[[LY ]HU KL <UPL ]HU >H[LYZJOHWWLU LU KPQRNYHHM ]HU OL[ /VVNOLLTYHHKZJOHW ]HU :JOPLSHUK LU KL 2YPTWLULY^HHYK

Tekst en foto's: Annemieke Bos

De bijeenkomst vond plaats in Nieuwerkerk aan den IJssel, volgens Oosters op korte afstand van het laagste punt van Nederland: 7 meter onder NAP. Hij legde uit hoe de bodemdaling in dit gebied door afwatering is ontstaan en hoe het hoogheemraadschap hier haar taken uitvoert.

22

Droge voeten “Goed waterbeheer is de veranderende omstandigheden steeds een stap voor blijven”, aldus Oosters. “Lange tijd geleden lukte het met molens om het water uit de polder op de rivier te zetten. Met de komst van de gemalen is dat verder verbeterd. Nu zijn er nieuwe zorgen: hoe houden we droge voeten als de zeespiegel stijgt? Zijn onze dijken wel berekend op de verhoogde hoeveelheden water die de rivieren af moeten voeren?

En hoe gaan we om met de hevige regenval in korte tijd als gevolg van de klimaatverandering?”

Schade De veranderende omstandigheden steeds een stap voor blijven is voor de waterschappen een grote uitdaging.

“Het klimaat verandert sneller dan we dachten. Het weer dat is voorspeld voor het jaar 2050, hebben we nu al.

We hebben dus al 30 jaar achterstand.

“Elke investering die we nu doen om de schade te beperken, is winst.”

Perioden van hevige regenval, droogte en hitte gaan vaker voorkomen. Met alle schade van dien. Als we niets doen, kan de schade in de steden oplopen tot zo’n 70 miljard euro in de periode tot 2050. “Elke investering die we nu doen om dat bedrag te beperken is dus winst!”

Deltaplan Nederland werkt al enige tijd aan ruimtelijke aanpassingen aan klimaatverandering, maar er moet meer vaart worden gemaakt. Daarom is er binnen Deltaprogramma besloten om een Deltaplan Ruimtelijke adaptatie te maken. Dat plan bevat zeven belangrijke stappen, Oosters licht deze toe: Stap 1. Stresstests: gemeenten maken een stresstekst om te achterhalen waar het mis gaat bij extreem weer.

Stap 2. Risicodialoog: gemeenten overleggen met waterschappen, bedrijven, belangenorganisaties, bewoners en andere betrokkenen welke maatregelen zinvol zijn. Hier is volgens Oosters een rol weggelegd voor de groenspecialisten: “Er is behoefte aan inbreng van deskundigen zoals u. Aan professionals die innovaties bieden en goed regulier onderhoud.”

Hans Oosters geeft een toelichting op het Deltaplan Klimaatadaptatie.

Stap 3. Uitvoeringsprogramma: gemeenten maken plannen voor concrete maatregelen. Daarbij moeten ze rekening houden met het klimaat van morgen.

Stap 4. Meekoppelkansen benutten: naast het vermijden en beperken van schade door extreem weer kan water- en klimaatrobuust inrichten ook baten opleveren. Er zijn mogelijkheden om kosten te besparen, geld te verdienen en kansen om de leefomgeving te verbeteren.

Stap 5. Participatie: klimaatadaptatie is niet alleen een zaak van de overheid.

Doel is om iedereen die bij kan dragen, te stimuleren en te faciliteren.

Stap 6. Reguleren en borgen: adaptatiedoelen en –strategieën worden vastgelegd in beleid, regelgeving, contracten of convenanten.

Stap 7. Crisisbeheersing: bij calamiteiten moet er alert worden gehandeld.

Groen helpt “Dit klinkt als een somber verhaal”, besloot Oosters zijn lezing, “maar er is ook goed nieuws: de effecten van de klimaatverandering zijn te beperken.

Meer groen in de steden helpt en er

zijn tal van mogelijkheden voor wateropvang op daken, pleinen en in tuinen.

U als groenprofessional kunt helpen de buitenruimte klimaatbestendig te maken. Prikkel uw opdrachtgevers om groene keuzes te maken en probeer daarbij meerdere doelen in één keer te dienen. Daar zijn enorm veel kansen voor.”

600 miljoen euro beschikbaar De kansen voor een effectieve aanpak worden nog eens vergroot door de financiële ruimte die er ontstaat met het sluiten van een Bestuursakkoord. Alle lagen van de Nederlandse overheid gaan namelijk fors investeren in klimaatadaptatie. Dinsdag 20 november tekende minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) hiervoor samen met gemeenten, waterschappen en provincies het Bestuursakkoord Klimaatadaptatie. Hiermee wordt de komende jaren € 600 miljoen vrijgemaakt voor investeringen in klimaatadaptatie. VHG-directeur Egbert Roozen was aanwezig bij de ondertekening en is zeer enthousiast over de wijze waarop groen en blauw in de klimaatadaptatie samenwerken. “Dat maakt grote projecten mogelijk”, aldus Oosters. “Praat er eens over met uw opdrachtgevers.”

23

René van der Velde (TU Delft):

‘Steden van de toekomst vragen om Urban Forestry 2.0’ )VTLU LU IVZZLU ZWLSLU LLU ILSHUNYPQRL YVS PU KL Z[LKLU ALRLY U\ KL Z[LKLU ]VVY NYV[L \P[KHNPUNLU Z[HHU HSZ OL[ NHH[ VT SLLMIHHYOLPK S\JO[R^HSP[LP[ LU ^H[LYVWNH]LU =/. 7SH[MVYT )VVTZWLJPHSPZ[LU ^PS KL HHUKHJO[ ]VVY OL[ ]HRNLIPLK <YIHU -VYLZ[Y` UHHY LLU OVNLY WSHU IYLUNLU 6W OHHY PUP[PH[PLM PZ LY KHHYVT HHU KL ;< +LSM[ LLU 9LZLHYJO -LSSV^ <YIHU -VYLZ[Y` PUNLZ[LSK <UP]LYZP[HPY OVVMKKVJLU[ SHUKZJOHWZ HYJOP[LJ[\\Y 9LUt ]HU KLY =LSKL NHH[ KLaL KL RVTLUKL KYPL QHHY ]VYTNL]LU Tekst: Annemieke Bos, foto’s: TU Delft & Henk Snaterse

Met de fellowship wil VHG meer aandacht vragen voor bomen in de stad.

René van der Velde begrijpt goed waarom: "Nederland kent een rijke en sterke traditie met bomen in steden. Met de toenemende verdichting en uitbreiding van de steden komen er nieuwe opgaven op het gebied van woningbouw, infrastructuur en water en dergelijke.

Dat vraagt om Urban Forestry 2.0 die tools en modellen verschaft voor bomen in stedelijke situaties: hoe kunnen we op een goede manier behouden wat we hebben? Welke soort boom levert op een bepaalde plek de juiste baten? En hoe creëren we goede groeiplaatsen

voor bomen in de dichtbebouwde steden rekening houdend met water, infrastructuur en woningbouw? Daar willen we met de fellowship aan bijdragen.

Tegelijkertijd spelen er nog andere ontwikkelingen die van invloed zijn. Neem bijvoorbeeld de mobiliteitstransitie die zich in rap tempo voltrekt. In de steden zul je straks minder auto’s vinden. Dat betekent dat we openbare ruimte anders gaan inrichten, met meer ruimte voor bomen en groen. Daarnaast is er het grote vraagstuk van de klimaatadaptatie met gevolgen voor de inrichting van steden. Ook daarin speelt groen de hoofdrol.”

Wat gaat er gebeuren binnen de fellowship?

“Een eerste verkenning heeft een aantal thema’s opgeleverd die passen bij mijn expertise (en die van de sectie Landschapsarchitectuur aan de TU Delft).

Een eerste thema is meer kennis over de huidige stand van bomen in steden in Nederland vanuit het perspectief van het ‘stadslandschap’. Ik heb hier een zogeheten 'syntax-onderzoek' voor ogen, waarbij we vanuit de landschapsarchitectuur en de stedenbouw kijken naar de bomentaal in steden. Dat gaat van de soorten en hun specifieke toepassing in straten, pleinen en parken

Zo kan het ideale straatprofiel eruit zien (onderzoek Bieke van Hees en LAMA).

24

Van links naar rechts: dr. René van der Velde, decaan Bert Geerkens en VHG-directeur Egbert Roozen ‘planten’ boompjes in het model van de proefbosopstelling die de TU Delft de komende jaren voor haar pand zal opzetten voor onderzoek.

(de ‘vocabulaire’), tot de stedenbouwkundige regels en principes op het niveau van buurt, wijk en stad ( de ‘grammatica’). Daarbij komen allerlei aspecten aan bod: sociaal ruimtelijke, klimatologische, stedenbouwkundige en historische. We zullen vooral bestaande kennis inventariseren en bundelen. Waar we hiaten tegenkomen, kunnen we nader onderzoek doen. Van daaruit bouwen we aan een doorkijk naar de toekomst van deze ‘bomensteden’.”

Het tweede thema omvat onderzoek naar technische vraagstukken zoals toepassingen van bomen in moeilijk (stedelijke) situaties. Bomen in relatie tot bebouwing zoals op daken en binnenplaatsen etc. Ook willen we kijken hoe verschillende bomen en bomenopstellingen presteren in de stad onder verschillende omstandigheden in relatie tot bijvoorbeeld klimaatveranderingen. Daar weten we wel iets van, maar dat kan nog veel verder worden verfijnd. In de buurt van het faculteitsgebouw hebben we plannen voor een ‘mobiel arboretum’ waar we dat soort onderzoek kunnen doen. We zoeken ook samenwerking met steden, om bijvoorbeeld spiegelopstellingen op te zetten, zodat we kunnen meten en vergelijken.

Het derde projectthema van de fellowship richt zich op stedelijke ecologie.

Binnen dat thema ligt de focus op hoe bomen en bossen in steden bijdragen aan de natuur in de stad.”

Hoe is de groenbranche betrokken?

“Een klankbordgroep met vertegenwoordigers uit het veld levert input voor een brede agenda voor onderzoek en valorisatie. Daarnaast zal de klankbordgroep ons onderzoekers scherp houden op de aspecten uit de agenda waarop wij gaan focussen. Ook levert de groep belangrijke kennis en input voor het syntax-onderzoek.”

Op wat voor manier komt de kennis uit het onderzoek beschikbaar?

“Jaarlijks willen we een kennisconferentie of manifestatie organiseren waar we verslag uitbrengen en waar vakgenoten kennis kunnen uitwisselen. Uiteraard zullen we de bevindingen publiceren in wetenschappelijke en vaktechnische artikelen. Ook kun je denken aan een verzameld werk van alle kennis over bomen in de stad. Boomspecialisten kennen ongetwijfeld het boek 'Stadsbomen, van Acer tot Zelkova'. Het zou mooi zijn als we een boek 'Bomensteden, van Alkmaar tot Zutphen' kunnen

maken. In het verlengde daarvan kun je dan ook nog denken aan een handboek en een atlas Urban Forestry. Zo’n uitgave zou ook in het buitenland gretig aftrek vinden. Nederland kan met haar groene steden internationaal een belangrijke rol spelen.”

VHG hoopt hiermee ook te bereiken dat groen meer vooraan in de ontwikkelketen komt, hoe zie jij dat?

“Ik ben daar wel positief over. Ik heb vertrouwen in de slagkracht en langetermijnvisie van steden. Toch zullen we flink op de tamtam moeten slaan om door de verschillende bestuurslagen te dringen. Ideaal zou zijn dat we over drie jaar een convenant laten ondertekenen door verschillende overheden met concrete voornemens voor bomen en groen in de stad. Een van de actiepunten daarin kan zijn dat nadenken over stadsbomen en groen meer vooraan in de keten terecht komt.

Het zou toch geweldig zijn als lokale, provinciale en rijksoverheden zich daaraan committeren?”

Heeft u vragen of suggesties voor René van der Velde?

Mail ze naar Marc Custers van VHG via m.custers@vhg.org.

25

VHG én VHG-hoveniers partner in klimaatadaptatie :[LLKZ TLLY NLTLLU[LU LU ^H[LYZJOHWWLU ZWHUULU aPJO PU VT IL^VULYZ LU ILKYPQ]LU IL^\Z[ [L THRLU ]HU KL NL]VSNLU ]HU KL RSPTHH[]LYHUKLYPUN ,U ]VVYHS ^LSRL Z[HWWLU TLU aLSM RHU aL[[LU VT V]LYSHZ[ [L ]VVYRVTLU :[LLKZ ]HRLY ^VYK[ )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. \P[NLUVKPNK OPLYV]LY TLL [L KLURLU LU [L WYH[LU 6VR ^VYK[ KL =/. OV]LUPLY NL]YHHNK VT HK]PLZ LU O\SW IPQ OL[ [YLɈ LU ]HU THH[YLNLSLU +L ]LYUPL\^KL /HUKSLPKPUN +L 3L]LUKL ;\PU ]VYT[ KHHYIPQ LLU ^HHYKL]VS PUZ[Y\TLU[ VT TLUZLU [L PUZWPYLYLU 0U KP[ HY[PRLS LLU TVVP ]VVYILLSK \P[ A\PK /VSSHUK Tekst en foto’s: Annemieke Bos

De gemeente Lansingerland ziet de hoveniers als een belangrijke partner bij het bewust maken van het belang van een klimaatbestendige tuin. Samen met het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard en het Hoogheemraadschap Delfland zocht het de samenwerking met VHG en dat leidde tot een inspiratiesessie op de Melanchton Business School/MBO Oostland in Bleiswijk.

26

Dit inspiratiecafé werd bezocht door enkele tientallen hoveniers, waaronder ook niet-leden van VHG. Zij maakten op een interactieve manier kennis met de mogelijkheden van het concept De Levende Tuin.

Win-winsituaties Kim van der Leest, die voor VHG de Handleiding De Levende Tuin 2 ontwik-

kelde, liet samen met Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel zien wat er allemaal mogelijk is en welke kansen hoveniers kunnen pakken om de consument te ‘raken’ met groene oplossingen. De kunst is om daarbij vooral zaken te combineren, want groen kent vele baten. “Door en/en te denken, creëer je win-winsituaties”, aldus Van der Leest. Een levende tuin biedt

Lobbyen helpt!

Branchevereniging VHG heeft de afgelopen jaren veelvuldig contact gezocht met gemeenten en waterschappen om hen te overtuigen van het nut van het verstrekken van subsidies voor wie zijn tuin klimaatbestendig wil maken. Inmiddels kunnen bewoners in tal van gemeenten een beroep doen op een subsidieregeling van de gemeente en/of het waterschap.

zowel voedsel als mogelijkheden voor waterberging, geluiddemping en ontmoeten. En zo zijn er maar liefst 18 thema’s.” In een korte workshop gingen de deelnemers zelf aan de slag met het – op papier – vergroenen van een versteende tuin.

Ambassadeur VHG-directeur Egbert Roozen kijkt terug op een geslaagde bijeenkomst. “Het is fantastisch dat de gemeente en de hoogheemraadschappen dit initiëren en ondersteunen. Ongeveer 70% van de buitenruimte bestaat uit particuliere tuinen, de hulp van bewoners is daarom hard nodig. De hovenier heeft zeker in

de particuliere tuinen een belangrijke rol als ambassadeur van het groen. Er kan heel veel, het lukt vooral als we het samen doen.”

Subsidieregelingen in kaart Branchevereniging VHG werkt aan een actueel overzicht van alle subsidieregelingen die gemeenten en waterschappen bieden voor het nemen van maatregelen om tuinen klimaatbestendig te maken. Dit overzicht komt begin 2019 beschikbaar op de VHG-website. In het februarinummer belichten we een paar aansprekende voorbeelden van regelingen waarmee wel 50 tot 75% van de kosten worden vergoed!.

Ook in Lansingerland is dat het geval. Hovenier Ed van der Haar uit Pijnacker nam deel aan het inspiratiecafé en merkt dat er beweging in de ‘subsidiezaak’ is gekomen. “Steeds meer gemeenten in mijn regio zijn ermee bezig. Het Hoogheemraadschap Delfland heeft een mooie subsidieregeling waar meerdere klanten gebruik van hebben gemaakt. Zo’n financiële prikkel helpt om mensen over de streep te trekken. Ik heb op verzoek van de gemeente Pijnacker-Nootdorp ook al een aantal keren advies gegeven aan bewoners tijdens voorlichtingsavonden. Dat is leuk om te doen en er komen weer nieuwe klanten uit. Klimaatadaptatie is geen trend, het is de weg die we in moeten slaan. Als het maar even kan breng ik de subsidies bij klanten onder de aandacht. Ik help ze bovendien op weg bij het aanvragen. Ik kan het iedere hovenier aanraden, je creëert er echt kansen mee.”

27

Krachtig en multi-inzetbaar Knikmops knik- en telescoopladers

+31 (0)73 599 17 50

www.deschansbv.nl

Al meer dan 40 jaar innovatief met waterretentie op daken

Met de instelbare Run-off control biedt ZinCo de meest eenvoudige oplossing om een overbelasting van het rioolstelsel tijdens extreme regenval te voorkomen.

Wij adviseren u graag over de mogelijkheden.

ZinCo Benelux b.v.

28

•

Postbus 9092, NL

•

1006 AB Amsterdam

•

Tel. (020) 667 48 52

•

daktuin@zinco.nl

•

www.zinco.nl

Regio Oost doet inspiratie op in Duitsland ,LU NYVLW ]HU ]LLY[PN =/. SLKLU \P[ YLNPV 6VZ[ ]VVYOLLU HMKLSPUN 6]LYPQZZLS (JO[LYOVLR THHR[L PU ZLW[LTILY LLU [\PULUYLPZ UHHY +\P[ZSHUK ¸/L[ ^HZ LLU PUZWPYLYLUKL LU SLLYaHTL YLPZš aV ]LY[LS[ 1HU )LU[ ]HU /V]LUPLYZ LU .YVLUJLU[Y\T >LUUPUROVM PU >PU[LYZ^PQR 4LKKV Tekst: Annemieke Bos, fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Jan Bent

Op de eerste dag van de reis bracht het gezelschap een bezoek aan de Herrenhauser Garten in Hannover. Deze bestaat uit vier aangrenzende maar toch afzonderlijk tuinen: de GroĂ&#x;e Garten (grote tuin), de Berggarten, de Georgengarten en de Welfengarten. De GroĂ&#x;e Garten is een van de belangrijkste baroktuinen in Europa. Deze vormt het historisch centrum van het tuincomplex: een grote, ongeveer rechthoekige en door een gracht omgeven tuin. De Berggarten evolueerde van een groentetuin naar een botanische tuin met serres. De Georgengarten en de Welfengarten zijn in Engelse stijl aangelegd.

Gartenakademie De tweede dag stond in het teken van Berlijn, waar de deelnemers een rondleiding kregen bij de KĂśnigliche Gartenakademie. â&#x20AC;&#x153;Dit is een kwekerij, tuincentrum, cursusinstituut en ontwerpstudio in ĂŠĂŠnâ&#x20AC;?, vertelt Bent. â&#x20AC;&#x153;Op tal van manieren tracht men de particulier te verleiden De deelnemers bij Garten Picker in Weseke.

om met de tuin aan de slag te gaan. Zo bieden de ontwerpers een inzichtelijk plan voor een tuin, inclusief kostenraming. In het tuincentrum zijn fraaie vasteplanten borders aangelegd met daar tegenover de gebruikte soorten. Wat me opviel is dat alle medewerkers, tot de kassières aan toe, beschikken over plantenkennis. Ze steken hier bewust in op informeren en adviseren.â&#x20AC;? Hierna stond de Botanischer Garten van Berlijn op het programma en een bezoek aan de binnenstad van Berlijn.

De Botanische tuin in Berlijn.

Bloeiende planten De laatste dag trok de groep naar de historische stad Hameln, bekend van het sprookje de Rattenvanger van Hameln. Vervolgens werden ze rondgeleid door de tuinen van de familie Picker in Borken-Weseke, net over de grens bij Winterswijk. â&#x20AC;&#x153;Deze tuin van 3000 vierkante meter is door de familie zelf aangelegd. De tuin met wel 2300 verschillende bloeiende vaste planten is indruk-

Een voorbeeldborder op het tuincentrum van de Gartenakademie in Berlijn

wekkend. En bijzonder, omdat men in Duitsland veelal kiest voor groenblijvende en onderhoudsarme beplanting. We zien dat men de levende Hollandse tuin ook steeds meer gaat waarderen. Dat biedt ons hoveniers die over de grens werken, kansen.â&#x20AC;?

Genoten Bent kijkt met voldoening terug op de reis: â&#x20AC;&#x153;Het was een bijzonder fijne reis met hele leuke contacten tussen de leden onderling. Je trekt een paar dagen wat intensiever met collegaâ&#x20AC;&#x2122;s op, dat geeft toch een wat andere band. Er was veel lof over deze reis, waarbij iedereen genoten en veel gezien heeft. Daar kunnen we als Regio Oost dan ook heel mooi op terugkijken. Het is fijn dat we dit hebben kunnen doen in het overgangsjaar van de vereniging.â&#x20AC;?

29

VHG Regiobijeenkomsten rond De Levende Tuin

â&#x20AC;&#x153;De Levende Tuin is economisch aantrekkelijkâ&#x20AC;? )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. VYNHUPZLLYKL KP[ UHQHHY KP]LYZL YLNPVIPQLLURVTZ[LU YVUK HJ[\LSL [OLTH Z >H[ R\U QL IPQ]VVYILLSK TL[ +L 3L]LUKL ;\PU VW LLU ZJOVVSWSLPU& ,U OVL VUKLYZJOLPK QL QL LYTLL HSZ ^LYRNL]LY& 6W ]LYZJOPSSLUKL WSHH[ZLU PU SHUK RYLNLU KL SLKLU HU[^VVYKLU VW KLaL LU HUKLYL ]YHNLU <P[LYHHYK ^HZ LY VVR HSSL NLSLNLUOLPK VT JVSSLNH VUKLYULTLYZ [L VU[TVL[LU

Tekst: Annemieke Bos

De Levende Tuin speelde een centrale rol in de diverse bijeenkomsten.

VHG wil het concept een boost geven onder haar leden, zodat zij zich er nog beter mee kunnen profileren, zowel richting klanten als naar potentiĂŤle nieuwe medewerkers.

30

Groene Schoolpleinen

Krachtig instrument

Kim van der Leest en Jolanda Maas verzorgden in oktober twee bijeenkomsten over Groene Schoolpleinen, waarbij het VHG-concept De Levende Tuin als uitgangspunt geldt. Zowel in Deventer als in Akersloot was de zaal goed gevuld met geĂŻnteresseerde leden.

Jolanda Maas â&#x20AC;&#x201C; werkzaam aan de VU Amsterdam â&#x20AC;&#x201C; doet al zoâ&#x20AC;&#x2122;n 13 jaar onderzoek naar de relatie tussen groen en gezondheid. Sinds 2012 richt ze zich ook op de effecten van groene schoolpleinen op kinderen. Verschillende onderzoeken tonen aan dat groen een

beste ambassadeurs. “De hoveniersbranche heeft zo’n 21.000 ambassadeurs, als medewerkers trots zijn”, aldus de trainer. “Zet een jonge medewerker of stagiair in om de jongere doelgroep te bereiken, bijvoorbeeld via YouTube of Instagram.”

Verrassen

positieve invloed heeft op het bewegen van kinderen, hun concentratievermogen, het verminderen van stress enzovoorts. “Groen is een krachtig instrument”, aldus Maas. Veel kinderen in de stedelijke gebieden hebben een ‘natuurtekort’. Daarom is het volgens haar goed om groen dichter bij de kinderen te brengen, onder andere door meer groene schoolpleinen aan te leggen.

Realisatie Hoe ziet zo’n groen schoolplein er dan uit? Op deze vraag kon bioloog en belevingsdeskundige Kim van der Leest antwoorden bieden. Dat deed zij aan de hand van de VHG-handleiding Groene Schoolpleinen en de vernieuwde handleiding De Levende Tuin die zij voor VHG ontwikkelde. Beide handleidingen bevatten praktisch toepasbare tips en voorbeelden voor groenprofessionals en hun opdrachtgevers.

Na de presentaties gingen de deelnemers in groepen aan de slag met het – op papier – vergroenen van een schoolplein.

Personeel & Imago De trainers van Bex* Communicatie verzorgden drie boeiende avonden over Personeel & Imago. Peter van den Besselaar van Bex* Communicatie en zijn collega’s gaven waardevolle adviezen en handreikingen waarmee de leden hun imago en aantrekkingskracht op

nieuwe klanten en medewerkers kunnen versterken. Ook hierbij is De Levende Tuin de sleutel.

Snoepwinkel Van den Besselaar drukte de ondernemers op het hart dat zij met De Levende Tuin kunnen aantonen dat ze een bijdrage leveren aan de leefomgeving, gezondheid en biodiversiteit. “Dat is goed voor de omgeving, maar ook voor uw bedrijf. Kortom: De Levende Tuin is bedrijfseconomisch aantrekkelijk! De handleiding bijvoorbeeld, levert wel 1000 aanknopingspunten voor een gesprek, een mailing of een bericht in uw nieuwsbrief. Ook op de website van VHG vindt u handige hulpmiddelen en fantastisch beeldmateriaal. Het is een snoepwinkel voor communicatie, maak er gebruik van!”

Waar het vooral om gaat, is goed werk te leveren en dat door te (laten) vertellen, zo blijkt uit de presentatie. Dat klinkt voor de hand liggend, maar de ondernemers zijn te bescheiden, hebben geen tijd of zien de momenten niet.

Groen krijgt een goed imago door een duidelijke belofte, het herhalen van de boodschap en de verrassing. “Met De Levende Tuin kunt u verrassen, het hele jaar door. Raadpleeg de handleiding voor de verschillende thema’s en gebruik eens andere argumenten in een gesprek met een potentiële klant. Woorden zijn belangrijk!”

Van den Besselaar sloot af met drie tips voor een beter imago en aantrekkingskracht in de personeelswerving: Presenteer met lef, presenteer met trots én presenteer op social media.

Out-of-the-box Op initiatief van leden in de regio Zuidwest Nederland was er eind oktober een bijzondere bijeenkomst in De Lier.

Daar waren de deelnemers te gast bij BVB Substrates, expert als het gaat om het produceren en leveren van substraten voor alles wat groeit. ’s Avonds gingen de deelnemers aan de slag met een oefening ‘out-of-the-box-denken’: Hoe presenteer je je bedrijf in 2025? Welke ontwikkelingen zijn dan relevant en hoe speel je daar als groenprofessional op in? En presenteer dat nu eens op een andere manier dan je gewend bent: als een talkshow of een pitch.

Fietsexcursies In tweetallen bogen de deelnemers zich over vragen, zoals: ‘Hoe creëren we het juiste positieve beeld van ons vak?’.

Ideeën genoeg, zo was men het er over eens dat vooral de veelzijdigheid van het werk getoond moet worden. “Laat veel verschillende tuinen zien, in verschillende fases van het werk.” Eén van de hoveniers verzorgt tien keer per jaar fietsexcursies voor scholieren langs gerealiseerde tuinen. “Dat werkt geweldig!” Vloggen en tv-uitzendingen over het vak kunnen ook helpen. En niet te vergeten: de eigen medewerkers zijn de

Nieuwe plant Na een korte brainstorm volgden presentaties in groepen waarbij de meest innovatieve ideeën de revue passeerden: van drijvende tuinen, de inzet van sensoren, drones en hologrammen tot nieuwe plantensoorten zoals de ‘Kamelia VeHaGensis’, een plant die – net als een kameel – water kan opslaan en wekenlang leven blijft zonder te drinken.

Volgend jaar organiseert Branchevereniging VHG weer een serie regiobijeenkomsten. Houd hiervoor de digitale nieuwsbrief in de gaten.

31

Bedrijfsovername Nederland Bemiddeling bedrijfsovername

Waardebepaling bedrijven ondernemingen

Taxaties onroerend goed

Bedrijfsopvolging doe je maar ĂŠĂŠn keer.

Wilt u uw bedrijf verkopen of weten wat het waard is, dan zijn wij u graag van dienst.

We hebben 20 jaar ervaring in bedrijfsopvolging.

Velen gingen u al voor, zie onze referentielijst op onze website. sĂŚ"EMIDDELINGĂŚAAN VERKOOP sĂŚ4AXATIESĂŚENĂŚWAARDEBEPALINGĂŚBEDRIJVEN sĂŚ7ERKTĂŚOOKĂŚVOORĂŚDEĂŚ6('

Register Adviseur Bedrijfsopvolging (RAB) T 0344-653078 E info@bedrijfsovernamenederland.nl W www.bedrijfsovernamenederland.nl

11 redenen om voor de Doosan DX10Z te kiezen.

Aanwezig op

De Groene Sector Vakbeurs Hardenberg 15-17 jan. 2019 | standnr. 113

Sterkste minigraver in zijn klasse

Planetair tandwielstelsel in prochetwiel, levert maximale kracht

Alle vetnippels zijn beschermd

Hefcilinders op de bovenzijde voor maximale bescherming

Breedste in zijn klasse 1100 mm

Tankdop van buitenaf bereikbaar

Smalste in zijn klasse 710 mm

Uit voorraad leverbaar

In breedte verstelbare gepatenteerde armleuning

Servo bediening

Financieren tegen 0%

Vast maandbedrag!

â&#x201A;Ź 49,50

Bezoek ons op de Groene Sector Vakbeurs

Simpel en doeltreffend EasyVision bied je precies wat je nodig hebt: groene software waarmee je eenvoudig kunt calculeren, offreren en factureren.

Niet meer en niet minder. Overal en altijd.

Meer informatie: T +31 (0)172 23 54 44 www.easy-vision.nl info@infogroen.com

32

15 - 17 januari Stand 241

BERICHTEN UIT HET GROEN

Snoek Puur Groen rijdt fossielvrij /V]LUPLYZILKYPQM :UVLR 7\\Y .YVLU PZ TL[ OL[ ]VSSLKPNL ^HNLUWHYR V]LYNLNHHU VW TPSPL\]YPLUKLSPQRL MVZZPLS]YPQL KPLZLS +HHYTLL PZ OL[ OL[ HSSLYLLYZ[L OV]LUPLYZILKYPQM PU 5LKLYSHUK KPL KLaL Z[HW THHR[

Tekst: Snoek Puur Groen

Fossielvrije Diesel (B100) wordt volledig gemaakt uit hernieuwbare en duurzame grondstoffen. Deze diesel is de duurzaamste diesel van dit moment. Directeur Douwe Snoek vertelt: “Samen met de dealer en importeur is gekeken naar de mogelijkheden om ons wagenpark te verduurzamen. Het mooie is dat we zonder aanpassingen aan de motor op deze diesel kunnen rijden. Dit maakte de keuze des te makkelijker om deze overstap te maken. Daarnaast is het ook nog eens CO2-neutraal en biologisch afbreekbaar. Als duurzaam

hoveniersbedrijf vinden wij het belangrijk om innovatief te zijn. Daarnaast past dit volledig in onze bedrijfsfilosofie, omdat we begaan zijn met de natuur en onze milieuvoetprint zo klein mogelijk willen maken.”

Handgereedschap Al eerder ging het bedrijf volledig over op accu-aangedreven handgereedschap. Sindsdien werd ruim 2225 kg CO2 gereduceerd. Dit is te vergelijken met het jaarlijkse gasgebruik van een gemiddeld huishouden in Nederland.

Elfwegentocht Met de overgang naar fossielvrije diesel steunt Snoek Puur Groen het initiatief van De Elfwegentocht, een campagne om de samenleving te stimuleren fossielvrij te rijden. “De Elfwegentocht heeft ons aangezet om het proces naar fossielvrij rijden te versnellen. Hiermee willen we andere bedrijven graag inspireren. Komende periode gaan we daar dan ook actief de boer mee op”, aldus Douwe Snoek.

33

Medewerkers van Binder Groenprojecten in dialoog met de gebiedsmanager van een woningbouwvereniging.

Duurzame inzetbaarheid en de toekomst >PL KLLSUHT HHU KL ZSV[IPQLLURVTZ[ ]HU OL[ WYVQLJ[ +\\YaHTL 0UaL[IHHYOLPK +0 OLYPUULY[ aPJO ^LSSPJO[ OL[ ILNYPW Â&#x2018;^LUKIHHYOLPKÂ&#x2018; 1\PZ[ VTKH[ ^L UPL[ HS[PQK VM WYLJPLZ ^L[LU ^H[ KL [VLRVTZ[ VUZ IYLUN[ HHU ]YHHNZ[\RRLU PZ OL[ ]HU ILSHUN KH[ TLKL^LYRLYZ R\UULU ºTLLIL^LNLU» 0U ]LLS IYHUJOLZ UVLT[ TLU KP[ Â&#x2018;(NPSL ^LYRLUÂ&#x2018;! ]SV[ ^HRRLY LU HSLY[ HHU KL ZSHN PZ OL[ KL]PLZ +\\YaHTL PUaL[IHHYOLPK PZ K\Z ]VVYHS! WLYZVULLS PU Z[HH[ Z[LSSLU TL[ ^LSRL ]LYHUKLYPUN KHU VVR TLL [L IL^LNLU

Tekst: Natasja van Voorst (projectleider, adviseur en trainer), beeld: Xtensys

34

Hoe? Door medewerkers te laten ervaren dat veranderingen normaal zijn, vooruitgang brengen én positief zijn. Bijvoorbeeld door de samenstelling van teams regelmatig te (laten) wisselen of ze te betrekken bij de bedrijfsvoering.

Twee deelnemers aan het project vertellen hoe zij dat in hun bedrijf doen.

Meer informatie Dit was het laatste artikel in een serie van vier inspirerende artikelen over Duurzame Inzetbaarheid. Het dashboard DI op www.inzetbaarheidhoveniers.nl geeft achtergrondinformatie, tips en tools. Maatwerk is essentieel. Wat past bij u en uw medewerkers?

Blijven binden Sjerp Bouma, directeur bij Outlook Groenprojecten: “Het is niet meer zo dat je ervan uit kunt gaan dat iemand bij je blijft werken. Een werknemer moet echt voor je kiezen en dat blijven doen. Aan ons de opdracht aantrekkelijk genoeg te zijn om te blijven binden. Ik zie dit beslist niet als vanzelfsprekend. Gelukkig ben ik altijd al positief geweest en gericht op maakbaarheid: niet sturen op wat níet gaat, maar onderzoeken wat zich kan ontwikkelen. Ik geef dat altijd een kans. In wat we bieden aan onze mensen sluiten we aan bij levensfasen.

Zo vragen we aan jongere nieuwkomers direct waar ze zichzelf over vijf jaar zien.

We leggen dit contractueel vast, inclusief de salarisontwikkeling die daarbij past. We spreken continu over de voortgang naar dit doel (anders dan een traditioneel moment te kiezen voor functioneringsgesprekken). We merken dat dit enorm motiverend en verhelderend werkt. We spreken over competenties.

Zelfkennis en samen-op-gaan zijn voor mij leidend. Via training, coaching en onderlinge uitwisseling ervaren we dagelijks hoeveel er te leren valt, ook ván elkaar. In mijn bedrijfsvoering leg ik openlijk de situaties voor waarin we tegen grenzen aanlopen of voor verrassingen staan. Ik daag iedereen uit mee te denken en vergroot de betrokkenheid en samenwerking. Iedereen groeit in zo´n proces.”

Vragen?

Stuur een e-mail naar beleidsmedewerker Ingrid Sangers: i.sangers@vhg.org.

Lezen over MVO? Kijk op https://mvonederland.nl/wat-mvo

label ´doelgroep´ aan, we zien iedereen in zijn kwaliteiten en benutten deze optimaal, met de focus op die pijlers. Het vraagt heel eigen, nieuwe kwaliteiten van het team om deze diversiteit tot eenheid te maken. Maar het lukt en het werkt!”

MVO-thema’s Binder Groenprojecten werkt aan het vinden van de passende balans in het combineren van werk en privé (zorg voor ouders, iets betekenen voor de sport, verenigingen of verbanden in en om het gezin). Luyk: “We halen de thema´s van MVO bewust de Binderorganisatie in. Zo nodigen we opdrachtgevers en specialisten uit die vertellen over hun waarden en belangen, zoals (sociale) veiligheid in het werkveld. Op de buitenruimteprojecten zijn die waarden en belangen heel bepalend. De medewerkers moeten die kunnen vóe-

len. Zoiets verrijkt en vergroot de eigenwaarde en het toekomstig vakmanschap. We geven hier actief, met elkaar, invulling aan. Voor de juiste stappen spreken we met onze operationele medewerkers. De focus is een doorlopende werk- en leerlijn voor alle medewerkers: een gedeelde verantwoordelijkheid van het management en de medewerkers.”

Start klein Voor de toekomst gelooft Luyk er in dat als je met open blik naar buiten blijft kijken en dit vertaalt naar wat dat van jouw organisatie vraagt, je flexibel en ´duurzaam fit´ blijft. “Start klein, bouw uit en blijf bouwstenen toevoegen. Duurzame Inzetbaarheid is voor Binder een drager in het organiseren, een doorgaand proces. Wij (h)erkennen die uitdagingen vroeg en werken er met alle belanghebbenden aan!”

Inclusieve organisatie Rob Luyk, adjunct directeur van Binder Groenprojecten: “Wij sturen op drie pijlers: Vakmanschap, Vertrouwen en Verbinding. Daarnaast werken we met elkaar aan een inclusieve organisatie.

Dat betekent dat we wat búiten de organisatie speelt, naar bínnen halen. Zoals de effecten en betekenis van de participatiesamenleving: we geven een plek aan mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Al hangt er ´buiten´ het

35

Groene Poort legt verbinding naar blauw +L .YVLUL 7VVY[ KPL PU UV]LTILY WSHH[Z]VUK Z[VUK PU OL[ [LRLU ]HU KL ]LYIPUKPUN [\ZZLU NYVLU LU ISH\^ 0USLPKLY ,NILY[ 9VVaLU KPYLJ[L\Y ]HU )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. ILUHKY\R[L KL ILSHUNYPQRL ^HHYKLU ]HU NYVLU LU ^H[LY PU KL Y\PT[LSPQRL VU[^PRRLSPUN PU 5LKLYSHUK /PQ ]LY^LSRVTKL KL <UPL ]HU >H[LYZJOHWWLU HSZ TLKL PUP[PH[PLMULTLY ]HU KL .YVLUL 7VVY[ KPL ]HUHM U\ KL .YVLU )SH\^L 7VVY[ aHS OL[LU

Tekst: Egbert Roozen/Frances van Gool, fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Henk Snaterse

36

werken samen bij het op de maatschappelijke en politieke agenda zetten van klimaatoplossingen met groen en blauw en de urgentie van deze oplossingen te blijven benadrukken. Roozen stipt ook een aantal voorbeelden aan, waarin particulieren worden aangespoord om hun tuinen te vergroenen. Zoals in de gemeente Lansingerland, waar hoveniers de rol van groene ambassadeur op zich nemen. Deze gemeente en de waterschappen in dit gebied bieden hiervoor speciale subsidieregelingen.

“Hier ligt een kans voor de hoveniers”, zegt André Hoek van Hoek Hoveniers.

“De tijd van ‘schaamgroen’ is voorbij en groen wordt vaker een nieuw verdienmodel.”

VHG-directeur Egbert Roozen schetste de ontwikkeling, die hij de afgelopen jaren in het groen heeft gezien. “Toen ik bij VHG startte, stonden we aan het begin van de economische crisis. Ik zag dat groen vooral gezien werd als decoratie. In die tijd ging het vooral over efficiënt beheer tegen zo laag mogelijk kosten. Er is enorm op de aanleg en het onderhoud van groen bezuinigd. Gelukkig kwam er ook een kentering in denken. De Europese Commissie nam in 2013 namelijk het initiatief voor het nieuwe programma ‘Nature Based Solutions in Renaturing the Cities’ binnen Horizon 2020, waarin de natuur en oplossingen gebaseerd op de natuur bij het leefbaar houden van de gebouwde omgeving centraal staan. Ik heb in een kleine expertgroep het programma mee mogen uitdenken en mee richting mogen geven aan waar we ons op willen focussen. Ik ben ontzettend blij, dat de inzet van dit programma nu ook binnen bijvoorbeeld onze green- en citydeals tot enthousiasme en concrete acties leidt. We werken nu samen in coalities, die we tot een paar jaar geleden helemaal niet verwachtten. Met Rijk, provincies, waterschappen, gemeenten, kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties.

Er is een nieuwe samenwerking ontstaan, die ervoor zorgt dat groen niet

langer aan het eind van de keten staat maar aan het begin. En als ik groen zeg, dan zeg ik ook direct blauw. Want groen en blauw zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden.”

Urgentie Volgens Roozen hebben groen en blauw de tijd nu mee. “Maar”, zegt hij, “we zijn er nog niet. Het is belangrijk om de urgentie vast te houden. Het gaat over leefbaarheid en de kwaliteit van leven nu en in de toekomst. De effecten van de klimaatverandering zijn intussen onmiskenbaar. De schade ook.

Oplossingen zullen niet alleen techniekgestuurd zijn. Ik roep op om nu de grote slag met groen en blauw te gaan maken en om samen naar nieuwe coalities te blijven zoeken, die deze ontwikkeling kracht bij kunnen zetten. Daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor onderzoek, onderwijs en innovatie om de baten van groen en blauw voor onze leefomgeving, de biodiversiteit en onze gezondheid verder te ontwikkelen. Ik ben erg blij met de groene en blauwe verbinding, die we in deze Poort zijn gestart.”

Schaamgroen De Unie van Waterschappen, de Vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL) en Branchevereniging VHG

Waterberging essentieel Hoogheemraad Marcel Houtzager van het Hoogheemraadschap Delfland benadrukt het belang van waterberging.

Niet alleen om droge voeten te houden, maar ook gezien de huidige droogte.

“We moeten de cirkel sluiten en de overvloed aan regenwater bergen, in plaats van door het riool te duwen. Zo kunnen we het water gebruiken als het droog wordt.” Ook vindt hij dat een mindshift nodig is, bij iedereen. Hij ziet de groene sector dan ook graag het belang van waterberging benadrukken bij opdrachtgevers.

Blauw en groen: sterke keten Jelle Bennema van de NVTL herhaalt de constatering van Roozen: de nieuwe samenwerkingsketen is niet langer verticaal, maar gekanteld. “Als tuinarchitect ben je, naast ontwerper, steeds vaker coördinator.” De blauw-groene coalitie leidt tot een sterke horizontale keten, waarin visie, ontwerp en uitvoering even belangrijk zijn. En alleen als groen en blauw gezamenlijk aan tafel zitten bij grote maatschappelijke uitdagingen als klimaatadaptatie, wordt een krachtige ‘green infrastructure’ ontwikkeld; worden er natuur-inclusieve woonwijken gebouwd en ontstaat de Future Green City.

37

De Omgevingswet: meer eenvoud en overzicht in regelgeving +L 6TNL]PUNZ^L[! \ OLLM[ LY ]HZ[ HS V]LY NLOVVYK 0U [YLLK[ KLaL ^L[ PU ^LYRPUN +L IPQILOVYLUKL HTIP[PL º,LU]V\KPN )L[LY» ILSVVM[ ]LLS NVLKZ >H[ NHH[ KLaL ^L[ ]VVY \ IL[LRLULU& ,U OVL R\U[ \ aPJO OL[ ILZ[L ]VVYILYLPKLU& Tekst: Annemieke Bos

Het ministerie van Binnenlandse Zaken werkt met diverse andere ministeries, decentrale overheden en stakeholders aan de nieuwe Omgevingswet. Dat doet ze bij de programmadirectie die de naam ‘Eenvoudig Beter’ heeft gekregen.

Nicole Fikke is projectleider van het Besluit activiteiten leefomgeving en het Invoeringsbesluit (zie kader).

zijn afgestemd, met oog voor gebruiksgemak. Het tweede is ‘meer lokale afwegingsruimte’, het derde doel is ‘meer samenhang in de benadering van de fysieke leefomgeving’ en het vierde is ‘het verbeteren en versnellen van de besluitvorming rond projecten in de leefomgeving’.”

Minder regels Vier keer beter “De ambitie ‘Eenvoudig Beter’ duidt op de vier verbeterdoelen die we met de Omgevingswet willen bereiken”, vertelt Nicole Fikke. “Het eerste doel is: betere en inzichtelijke regels die goed op elkaar

Als het gaat om het eerste doel: betere en inzichtelijke regels, dan helpt het bundelen van allerlei wetten en besluiten enorm. Denk aan de Wabo, Wro, Waterwet, Wet milieubeheer. “Ondernemers die bijvoorbeeld plannen hebben

voor bedrijfsuitbreiding, hebben nu te maken met verschillende wetten en regels die vaak niet op elkaar zijn afgestemd”, aldus Fikke. “Al die regels zijn straks gebundeld in één wet en vier amvb’s. Die bundeling is er ook op lokaal niveau. Per gemeente komt er één omgevingsplan voor de gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving. Daarmee krijgen ondernemers sneller en duidelijker inzicht in wat er mag en waar ze precies aan moeten voldoen.”

Makkelijk vindbaar In de vier algemene maatregelen van bestuur staan alle Rijksregels. Ze zijn ingedeeld naar doelgroep. Zo zullen de groenondernemers vooral te maken hebben met de milieuregels in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en als ze bouwen met het Besluit bouwwerken leefomgeving. “Een bedrijf kan snel zien of er Rijksregels zijn en welke dat dat zijn”, vertelt Nicole Fikke. “Nu heeft men te maken met de milieuregels in het Activiteitenbesluit, dat men hele-

De Omgevingswet treedt op 1 januari 2021 in werking. Deze wet bundelt een groot aantal wetten en regels op het gebied van milieu, natuur, water, wonen, infrastructuur, ruimte en cultuurhistorie.

Momenteel zijn er zo’n 60 algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s), zoals het Activiteitenbesluit en het Bouwbesluit.

Die worden (deels) vervangen door 4 AMvB’s: – het Omgevingsbesluit – het Besluit kwaliteit leefomgeving – het Besluit activiteiten leefomgeving – het Besluit bouwwerken leefomgeving.

Deze vier AMvB's zijn in augustus 2018 gepubliceerd in het Staatsblad. Nu wordt gewerkt aan de ministeriële regeling, de Invoeringswet, het Invoeringsbesluit en de aanvullingswetten en onderliggende regelgeving.

38

Nicole Fikke (ministerie van Binnenlandse Zaken): “Ondernemers krijgen straks sneller en duidelijker inzicht in wat er mag en waar ze precies aan moeten voldoen.”

De regelgeving voor compostering op het eigen terrein is versimpeld.

maal moet doornemen om te achterhalen wat er precies van toepassing is. Dat is straks verleden tijd."

Eenvoudiger De milieuregels voor bedrijven zijn inmiddels veel overzichtelijker opgesteld en scherper omschreven. “Er geldt voor groenbedrijven een redelijk beperkte set aan regels”, stelt Fikke. “Vanzelfsprekende voorschriften hebben we geschrapt. Die vallen voortaan onder de specifieke zorgplicht van het Bal. Een voorbeeld: bedrijven die werken met olie en daarmee morsen, moeten dat opruimen. Voor bedrijven die op een verantwoorde manier bezig zijn is dat al een vanzelfsprekendheid. Ook de regelgeving voor compostering op het eigen terrein van het groenbedrijf is versimpeld. Wie groenafval op zijn bedrijfsterrein verzamelt, hoeft daar geen plaat meer onder te leggen. Uit onderzoek blijkt dat dat niet nodig is. Afdekken moet nog wel. Dit is terug te vinden in het Bal.”

Van Rijk naar gemeente Over een aantal onderwerpen wordt straks niet meer op Rijksniveau regels

opgesteld, maar op gemeentelijk niveau. Denk aan geluidsregels en regels voor het vervoer naar en van een bedrijf of milieuregels voor horeca, kantoren, of dagrecreatie. Dat is logischer, vindt Fikke. “De locatie bepaalt wat passend is. In een woonwijk wil je minder geluidbelasting toestaan dan in het hartje van de bruisende binnenstad.

Die afweging kan de gemeente het beste maken, na participatie met de burgers en ondernemers. Als de regels veranderen moeten gemeenten er wel naar kijken dat bedrijven niet in de knel komen.”

Ondernemingsruimte Ook van de tweede doelstelling ‘meer lokale afwegingsruimte’, kunnen ondernemers profijt hebben. Het is de bedoeling dat het initiatief centraal staat en dat er gekeken wordt vanuit “ja, mits” in plaats van “nee, tenzij”. De Omgevingswet gaat uit van decentraal tenzij, dus het is verstandig als ondernemers goed betrokken blijven bij de plannen van hun gemeente. Dat begint al bij de omgevingsvisie die gemeenten vaststellen na overleg met betrokkenen en belangheb-

benden. In de omgevingsvisie staan de ambities voor de leefomgeving op strategisch niveau. Vooral het omgevingsplan is belangrijk voor de ondernemers.

Hier staan namelijk de juridisch bindende gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving. Bijvoorbeeld over geluidhinder. Nicole Fikke adviseert ondernemers om daar goed kennis van te nemen en vooral bij de voorbereiding ervan waar nodig hun stem te laten horen. Dat kan trouwens nu al: veel gemeenten zijn al bezig met het ontwikkelen van hun visies. En er zijn gemeenten die gebruik maken van het instrument ‘bestemmingsplan verbrede reikwijdte’, een soort voorloper van het omgevingsplan.

Soepele overgang De Invoeringswet en het Invoeringsbesluit moeten ervoor zorgen dat de overgang naar de nieuwe Omgevingswet zorgvuldig verloopt. Fikke stelt dat ondernemers zich daar niet ongerust over hoeven te maken: “Wie zich nu aan de regels houdt, heeft bij inwerkingtreding van de Omgevingswet niet ineens met strengere eisen te maken.”

➜ 39

DE PERFECTE OPLOSSING OM TUINEN EN LANDSCHAPPEN TE ONTWERPEN, DOCUMENTEREN EN PRESENTEREN OP DE MANIER DIE JIJ WILT.

GRATIS WORKSHOP VECTORWORKS VOOR TUINONTWERPERS 23 of 24 januari te Gouda Schrijf snel in via tuin.vectorworks.nl

ONTDEK VECTORWORKS 2019 OP STAND 223 VAN DE GROENE SECTOR VAKBEURS

vectorworks.nl

commercial@designexpress.eu

0182 756 660

Meer weten?

Informatie over de Omgevingswet is te vinden op omgevingswetportaal.nl (de site over de Omgevingswet van Eenvoudig Beter met de wetsteksten

en het laatste nieuws) en op aandeslagmetdeomgevingswet.nl.

U kunt ook contact opnemen met het landelijke Informatiepunt Omgevingswet 088 â&#x20AC;&#x201C; 7970790.

Heeft u branchegerichte vragen?

Stel ze aan VHG Ondernemershelpdesk via (030) 659 56 50 of ledencontact@vhg.org.

41

Brons voor jonge hoveniers op EuroSkills

Tot de laatste seconde rennen om alles af te krijgen 1VJOLT 4VSLUHHY LU >PSSLT :[V\NPL ILPKLU QHHY KLKLU UHTLUZ )YHUJOL]LYLUPNPUN =/. LU >LSSHU[JVSSLNL /V\[LU TLL HHU OL[ ,\YVWLLZ RHTWPVLUZJOHW ]VVY ILYVLWLU ;PQKLUZ ,\YV:RPSSZ PU )VLKHWLZ[ ILOHHSKLU aL LPUK ZLW[LTILY LLU MYHHPL KLYKL WSHH[Z TL[ IYVUaLU TLKHPSSLZ HSZ YLZ\S[HH[

Tekst en foto: Ed Zeelt en Henk Snaterse

Bas van Swigchem, internationaal expert namens Nederland, was opgetogen over de opdracht. “Het was een hele mooie wedstrijd, er zat van alles in.

De jongens konden echt laten zien waar ze goed in zijn. Ze moesten een daktuin aanleggen. Een actueel thema, want water opslaan en draineren is voor iedere tuin belangrijk. De tuin moest op een natuurlijke manier worden ingericht.

Onderdelen waren onder meer een terras, een schanskorf met houten zitting, een wadi, een bruggetje en veel mooie beplanting die gedeeltelijk naar eigen inzicht mocht worden geplaatst. Het moest een echte showtuin worden. En dat alles in drie dagen.”

Pittig De eerste wedstrijddag moest er direct al veel gebeuren. Zoveel zelfs, dat het einde van de dag leek op wat anders op de laatste wedstrijddag gebeurt. Tot de laatste seconde rennen om alles af te krijgen. “Als je een plant niet plaatst,

De deelname van Jochem en Willem aan EuroSkills 2018 was op televisie.

Terugkijken kan op www.nieuws.tv/vakking2018.

42

wordt de beplanting niet beoordeeld en dan mis je punten”, weet Willem. “In de laatste minuut hebben we nog vijf heesters geplant. Gelukkig werden we daarbij flink aangemoedigd door onze vele supporters. Dat helpt echt”. “Een pittige klus was de schanskorf”, vertelt Jochem. “Die moest worden gevuld met stapelstenen, platte stukken mergelsteen, in verstek en met mooie horizontale lijnen zonder al te grote kieren. Dat kennen we niet in Nederland. Een precies werkje dat toch snel af moest zijn.”

Goed teamwork “De jongens hebben super gewerkt, veel vakmanschap laten zien en goed teamwerk geleverd”, complimenteert Bas van Swigchem hen. “We hadden de taken goed verdeeld”, vertelt Jochem. “Ik houd van hard werken, tempo erin houden en snel omschakelen. Willem is een meer precieze werker.

Hij is goed in speciale dingen als houtwerk. We waren goed op elkaar ingespeeld. Ik zorgde voor snelheid en Willem maakte het af.”

Willem Stougie (links) en Jochem Molenaar zijn terecht trots op hun prachtige daktuin.

Perfect bankje “In zo’n wedstrijd blijft het de kunst om snelheid en nauwkeurigheid op een goede manier te combineren”, vertelt Bas van Swigchem. “Heel veel onderdelen hebben ze mooi uitgevoerd. Het houtwerk van het bankje op de schanskorf, in de vorm van een waaier, kostte veel tijd maar was perfect en het straatwerk was prachtig. Het bruggetje hadden ze net even anders gemaakt.” Aan het einde van de laatste dag hadden Jochem en Willem een uurtje over om alles mooi af te werken.

eindelijk was het verschil met nummer twee maar 0,2 punt. Het verschil zat hier en daar in de maatvoering.” Trainer Mark van Noppen van het Wellantcollege was dik tevreden. “Ze waren goed voorbereid en zijn deze dagen boven zichzelf uitgestegen.”

Ambassadeurs Met hun plaats in de top 3 van Europa zijn Jochem en Willem de perfecte ambassadeurs voor het hoveniersvak.

Jong, energiek en vol ambities. Beiden hebben ze het vakmanschap in de vingers en bezitten ze een eigen bedrijf.

Jochem werkt alleen en wil zijn bedrijf bewust klein houden. Willem doet de niveau 4 bol-opleiding en gaat verder leren voor werkvoorbereider en calculator. Allebei kijken ze met veel plezier terug op de wedstrijd. “Het was super.

Die ervaring pakt niemand ons meer af.

We weten nu wat werken onder stress is. Daar hebben we in ons werk nog veel voordeel van”, vertelt Jochem.

Stress Bas van Swigchem weet dat stress in zo’n wedstrijd altijd een rol speelt. “Je werkt onder druk en het moet allemaal in hoog tempo. Dan loop je het risico dat je op sommige meetpunten iets onnauwkeuriger wordt. Enkele millimeters verschil kosten al punten. Tussen de nummers één (Noorwegen), twee (Denemarken) en Nederland zag je op het oog geen verschil. Allemaal mooie tuinen, maar we zochten de beste. Uit-

Naar het WK 2019 Binnenkort start de nieuwe editie van de wedstrijden. Zestien teams met mbo-leerlingen nemen in januari deel aan vier voorronden.

Een finale met vier teams tijdens Tuinidee 2019 (21 t/m 24 februari Brabanthallen ’s-Hertogenbosch) levert twee nieuwe Nederlandse kampioenen Tuinaanleg op. Die nemen van 22 t/m 27 augustus deel aan WorldSkills 2019 in Kazan (Rusland).

43

Mijn bedrijf:

Stadhouders Hoveniers

Bijna veertig jaar geleden begon Jan-Hein Stadhouders zijn hoveniersbedrijf in het Brabantse Geffen, waar hij geboren is. In de loop der jaren verzamelde hij een team vakspecialisten om zich heen waarmee hij dagelijks tuinaanleg en -onderhoud verzorgt, voor zowel particulieren, als bedrijven en instellingen.

Zijn liefde voor het vak heeft hij ook overgebracht op zijn twee zoons.

Tekst: Annemieke Bos, foto’s: Anita Walraven

44

Bedrijfsgegevens • Opgericht in 1979 in Geffen • 8 medewerkers • Activiteiten: aanleg en onderhoud van tuinen voor particulieren, bedrijven, instellingen en overheden.

• Naast het hoveniersbedrijf heeft Stadhouders nog een handelsonderneming: Firmus Products. Dit bedrijf distribueert producten voor hoveniers zoals schanskorven, Sedumdakcassettes en kant en klare grastegels.

“Ik had geen vooropgezet plan toen ik voor mezelf begon. Wel wist ik dat ik graag in en met de natuur wilde werken.

Na mijn opleiding aan de tuinbouwschool in Nijmegen, ben ik vrijwel direct als zelfstandige aan de gang gegaan. In 40 jaar tijd heb ik het bedrijf uitgebouwd tot wat het nu is.”

Bomen Dagelijks rijdt Stadhouders door Geffen, waar hij vele bomen en lanen heeft aangeplant. “Eigenlijk heb ik nog nooit een tuin aangelegd zonder boom, want hoe klein een tuin ook is, in elke tuin past er wel één. Bomen zijn mijn passie. Zowel tuinen als bomen zie ik graag ‘erwachsen’ zoals dat in het Duits zo mooi heet: tot volle bloei komen. Hoe ouder een boom wordt, hoe mooier en indrukwekkender. Bomen vertellen ook vaak iets over een bepaald moment of persoon, dat fascineert me.”

Arboretum Met die gedachte nam Stadhouders samen met een goede vriend het initiatief om een arboretum aan te leggen in Geffen. Een bomenpark waar bewoners van Geffen een boom kunnen laten planten, bijvoorbeeld ter herinnering aan een dierbare, of bij een bijzondere gelegenheid. “De gesprekken die ik met de mensen voer om tot een keuze te komen voor een bepaalde boom zijn altijd bijzonder. Net als elke boomplanting weer een bijzonder moment oplevert. Soms zijn dat aangrijpende, emotionele gebeurtenissen, een andere keer is het weer heel feestelijk en uitbundig.”

Vrijwilligers

Bedrijfsoverdracht

De inwoners in Geffen hebben het initiatief inmiddels volledig omarmd. Het arboretum kan rekenen op een groep van zo’n 35 vrijwilligers die graag een handje meehelpen. “Elke boomplanter voelt zich ambassadeur, het is echt een park van het dorp. De één komt hier om heerlijk te wandelen of te ravotten met de kinderen, de ander om te herdenken.

Ook worden er regelmatig (kleine) evenementen gevierd. Daarnaast hebben we een paar educatieve wandelroutes voor kinderen uitgezet, waarvan er één ook over het arboretum loopt. De leidsters van een kinderdagverblijf dat hier vlakbij is gehuisvest, en waarvoor we een klimboom hebben geplaatst, komen hier vrijwel dagelijks met groepjes kinderen spelen in de natuur. Natuurbeleving pur sang.”

Binnen nu en ongeveer vijf jaar zal Stadhouders het bedrijf overdragen aan zijn zoons. Eén van de jongens werkt al volledig in het bedrijf, de andere volgt nog een hbo-studie, werkt zijdelings mee en zal over enkele jaren instromen. Ter voorbereiding op de overdracht sprak Stadhouders met VHG bedrijfsadviseurs en volgde hij de VHG workshop Bedrijfsopvolging. “Daar moet je de tijd voor nemen, het is nuttiger dan je denkt.

Je leert ook weer van anderen tijdens zo’n bijeenkomst.” Hij neemt zich voor om zich niet heel veel meer met de bedrijfsvoering te bemoeien na de overdracht. “Als ze me nodig hebben, hoor ik het graag. Verder blijf ik fijn bomen planten.”

Groene Long langs A59 Met het arboretum hoopt Stadhouders zijn liefde voor de natuur op zijn plaatsgenoten over te brengen. Jong en oud wil hij laten beleven hoe fijn het is om in de natuur te zijn. Binnenkort hoopt hij toestemming te krijgen voor uitbreiding van het terrein, waardoor fase 2 van de plannen mag worden uitgevoerd. Daar is dan ook plaats voor onder andere fruiten notenbomen, of wijnranken en een plukveld. “We hebben nog heel veel ideeën. Het liefst zou ik het gebied nog verder uitbreiden. Daarmee verbinden we bovendien verschillende natuurgebieden in deze regio met elkaar.

We willen een grote Groene Long langs de A59 creëren.”

45

Nieuwe leden Onderstaande bedrijven zijn de afgelopen periode lid van VHG geworden: Regio Brabant/Limburg Bok Hoveniers Uterweg 117 6414 SN Heerlen www.groencentrumbok.nl

Regio Zuidwest-Nederland Kunstgrasprof De Smalle Zijde 76 3903 LR Veenendaal www.kunstgrasprof.nl Hans van Drunen tuinontwerp Solkuillaan 48 3903 DA Veenendaal www.hansvandrunen.nl

Oorkondes Wilt u een oorkonde voor een jubilerende medewerker bestellen?

Doe de aanvraag via de website na inloggen met gebruikersnaam en wachtwoord. http://www.vhg.org/ondernemershelpdesk/publicaties-en-oorkondes-bestellen/oorkonde-bestellen

Rectificatie In het vorige nummer van VHG Magazine stond een artikel over de excursie van VHG Platform Meewerkende Partners. Roos Rispens maakte de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s. Zij werkt echter niet bij Groene Technieken BV, maar bij Branchevereniging VHG. Groene Technieken BV is het bedrijf van Joost van Dijk, die de workshop verzorgde.

46

Bezoek onze stand 542

Omdat uw gezondheid onvervangbaar is.

ASPEN D Een schone dieselbrandstof, ontwikkeld voor u en uw machine.

• Minder schadelijk voor uw gezondheid • Gegarandeerd een betrouwbare werking van uw machine • 50-80% minder broeikasgassen* * vergeleken met fossiele diesel

Verkrijgbaar bij uw verkooppunt www.aspendiesel.com

90%

HERNIEUWBAAR

TUINAANLEG ONDERHOUD MET DEZELFDE ACCU

Ivo van Berkel, Ivo van Berkel Tuinen

EN

MAAIEN

BOREN

ZAGEN

SCHROEVEN

KNIPPEN

SLIJPEN

Dagelijks werk je met meerdere machines. Hoe gemakkelijk is het als je alles met dezelfde accu kunt bedienen? De professionele 18V LXT accu past op ruim 130 machines. Hierdoor werk je mobieler, gemakkelijker en voordeliger. De Makita accu. Daar krijg je energie van.

Makita Nederland B.V., Park Forum 1101, 5657 HK Eindhoven, Tel. 040 - 206 40 40, info@makita.nl

BLAZEN