9333 bni intern 2015 1lr

6

interview

‘Sneller en sterker met z’n tweeën’ 10

artikel

Maatwerk van Gispen 36

academie

In de voetsporen van Rietveld 9333_V01_fc.indd 1

25-02-15 15:49

interview

beiden betrokken, zodat de ander het altijd over kan nemen als het nodig is.” Van den Berk: “Soms denken mensen dat het daarom meer tijd kost, maar juist doordat we met z’n tweeën zijn kunnen we sneller schakelen. In je eentje loop je soms vast in je ontwerp. Dan kan de ander er met een frisse blik naar kijken en kun je weer verder. Met z’n tweeën zijn we zelfverzekerder, sterker en sneller. Al hebben we ieder ook nog wel onze eigen projecten.”

Wat voor projecten zijn dat?

Kap: “Mijntje ontwerpt lampen. En ik meubels voor Odesi. Zo heb ik een salontafel, een eettafel en een stoel ontworpen. Het werkproces daarbij is heel anders. Er gaat behoorlijk wat tijd overheen voordat het definitieve product klaar is. Ik moet bijvoorbeeld eerst een aantal prototypes laten maken voordat een stoel de perfecte zit heeft. We doen dit naast onze reguliere opdrachten. Heel leuk om te doen.”

Marjolein Kap BNI-lid van 2005 tot 2012 en sinds 2015 weer

Marjolein Kap (41) groeide op in een tuindersgezin in Honselersdijk, gemeente Westland. Toen ze in het laatste jaar van de lagere school zat, nam haar moeder haar ter oriëntatie een keer mee naar de kunstacademie in Den Haag. Maar echt enthousiast werd ze daar niet van. ‘Veel te vaag allemaal.’ Na het VWO schreef ze zich toch in bij een kunstacademie.

Ze koos voor de opleiding meubelontwerp en kleinschalige architectuur en interieur aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. In 1998 studeerde ze cum laude af. Ze kreeg meteen een baan bij Strand NL van interieurarchitect Jelle Hekstra. Acht jaar maakte ze deel uit van het ontwerpteam. Na de geboorte van haar tweede kind besloot ze voor zichzelf te beginnen.

In 2006 startte ze studio Kap + Ko. Vorig jaar, in maart 2014, werd het studio Kap + Berk.

Jullie bureau bestaat bijna een jaar.

Wat zijn jullie ambities?

Van den Berk: “We willen een klein bureau blijven zonder medewerkers. We vinden het belangrijk om persoonlijk contact te hebben met onze opdrachtgevers. We willen de nadruk leggen op middelgrote tot grote projecten, nieuw- en verbouw. Daarbij hopen we veel totaalconcepten te kunnen maken, dus niet alleen het gebouw, maar ook de tuin, het interieur en de meubels.”

Mijntje van den Berk BNI-lid sinds 2011

Mijntje van den Berk (43) werd geboren in Hernen bij Nijmegen. Ze ging naar de Vrije School en genoot vooral van de kunstvakken en van wis- en natuurkunde. Ze wist niet welke richting ze op wilde tot ze in het laatste jaar van de middelbare school het vak architectuur kreeg. Dat was voor Van den Berk ‘een eureka-moment’. Aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht volgde ze kleinschalige architectuur en stedenbouw. In 1997 rondde ze haar opleiding cum laude af. Ze kreeg een baan aangeboden bij haar laatste stageplek, AAArchitecten in Ede. Ze deed veel architectuur- en interieuropgaven. Woningbouw, utiliteitsbouw, crematoria. Na 15 jaar sloot vanwege de crisis de vestiging in Ede. Begin 2013 besloot Van den Berk voor zichzelf te beginnen onder de naam studio Mijnwerk. Na ruim een jaar ging ze met Marjolein Kap verder.

# 1

9333_V01_fc.indd 9

maart—2015

9

25-02-15 15:50

artikel

Gispen International BV is een van de grootste kantoorinrichters van Nederland. Naast kantoren richt het Culemborgse bedrijf zich op horeca, onderwijs en zorg.

Gispen ontwerpt, produceert en levert zowel meubels als volledige interieurs. Het gaat om meubels die standaard in de collectie zitten, om klantspecifieke meubels ofwel standaardmeubels die aangepast worden aan de eisen van de ruimte, het project of de architect, en om interieurbouw, waarbij de hele ruimte meegenomen wordt in het ontwerp. “Als de klant vraagt om een vergaderopstelling met een ovale in plaats van ronde Dukdalf-tafel kunnen we dat makkelijk leveren omdat de fabriek direct aan het kantoor is gekoppeld”, vertelt Alice Tabak die al vijftien jaar als interieurarchitect bij Gispen werkt. “Dit maakt design-to-order mogelijk: specials die ontstaan vanuit een standaard.”

Bij Gispen wordt gedacht vanuit de klant. Werkprocessen worden uitgebreid geanalyseerd voordat de juiste sfeer en meubels erbij gezocht worden. Tabak: “De behoeftes van de klant moet je niet meteen zelf invullen, elke klant is anders. Dit maakt maatwerk essentieel in ons ontwerpproces. Maatwerk zit in ons DNA.” Hypermoderne buismeubelen Dat maatwerk bestaat in 1916 uit toegepaste vormen van kunstnijverheid zoals houten meubels en gietijzeren hekwerken ontworpen door Willem Hendrik Gispen (1890-1981). In de jaren ’20 maakt hij de omslag naar meer functionalistische ontwerpopvattingen. Hij verruilt het ambacht voor de machine en de ‘decoratieve

kunsten’ voor hypermoderne stalen buismeubelen, Giso-lampen en bakelieten armleggers. De opdracht om de Van Nellefabriek van lampen en (kantoor)meubilair te voorzien (1929) en de verhuizing van de productie van Rotterdam naar Culemborg (1934) betekenen het begin van productie in serie en een internationale doorbraak. Deze periode brengt verschillende klassiekers voort zoals de diagonaalstoel, fauteuil nr. 412 of de achterpootloze nr. 101.

‘Serieproductie vormt in de jaren ’30 en ’40 de financiële basis voor kostbaar unicawerk en kleine series’ Op verzoek van goede klanten of vrienden ontwerpt Gispen regelmatig speciale producten. Hij past bestaand seriewerk aan door bijvoorbeeld hoofdsteunen toe te voegen, verstelbare rugleuningen of andere speciale wensen. In de Van Nellefabriek zijn de dubbele wachtbanken met een radiator ertussen nog altijd

Stoel 201, Provincie Zuid-Holland, Den Haag

# 1

9333_V01_fc.indd 11

maart—2015

11

25-02-15 15:50

beeldverhaal tekst en beeld: Ton Loos

‘Maken is verder ontwerpen’ De mogelijkheden om hout te bewerken zijn terugkijkend in de geschiedenis eindeloos.

De sterkte, kleur, textuur en geur van het eens levende organisme blijven interieurarchitect Ton Loos fascineren.

In deze Intern licht hij de houten meubels die hij maakte toe.

Coulissetafel Het uitgangspunt was een coulissetafel te ontwerpen in massief hout dat, voornamelijk in de breedte, vrij kan uitzetten en krimpen bij wisselende luchtvochtigheid uitgaande van gelijke delen hout van 22x22 mm. Deze delen vormen een blad van 726x2242 mm, twee extra bladen van 726x460 mm, twee V-vormige, getrapte delen met zichtbare tandverbinding als steunen en twee uittrekbare delen met poten voor de extensie. De poten vallen qua zicht weg in de getrapte V-vorm in ingeschoven toestand. Door de V-vorm van de steunen ontstaat beenruimte op de koppen en wordt de tafel stabiel, bovendien zijn de steunen demontabel door een eenvoudige metalen verankering. De extra bladen kunnen opgeborgen worden onder het blad en met wervels worden vastgezet. Er kunnen 6 tot 8 personen plaatsnemen aan de tafel. Met de twee extra bladen is er plaats voor 12 tot 14 personen.

Stoel Een driepoot in massief, ongestoomd, inlands perenhout en een model in 12 mm berken multiplex.

Beide stoelen zijn afgewerkt met harde oliën. Vanuit één punt tussen zitting en rug gaan een aantal lijnen die de driehoekige steunvlakken vormen voor het zitvlak en de rug. De zitting en de poten van de massieve versie zijn met zichtbare driehoekige tandverbinding verlijmd.

Een driehoekige uitsparing als handgreep in de rug completeert het model. Het boeide mij zeer om ook een versie in multiplex te maken om het verschil te kunnen beoordelen met het stoere, massieve hout. Het zitcomfort lijkt misschien op het eerste gezicht discutabel. De rugwervels worden echter precies op de juiste plaatsen gesteund, te weten in de lendenen en een bovendeel van de rug. Tijdens een expositie was het publiek aangenaam verrast over het zitcomfort. bnı.

9333_V01_fc.indd 26

ıntern.

26

25-02-15 15:50

beeldverhaal Wiegen Bijna elke baby wordt rustig van een wiegende beweging. Mijn eerste kleinkind was geen uitzondering.

Haar huilen stopte onmiddellijk toen mijn zoon de wieg bewoog. Een voile zorgt voor beschutting en geborgenheid. De wieg kan stilgezet worden met vier ronde schijven passend in uitsparingen onder de cirkelbogen. De vijf delen van de wieg zijn van 12 mm berken multiplex, demontabel en gefreesd.

Het fenomeen wiegen, met name de beweging, inspireerde me tot het maken van een tweede wieg. Nu schommelt de kribbe in tegenstelling tot het eerste model dat als geheel beweegt. Er zijn twee uitvoeringen, één met gebogen ribben en één met stof en horizontale ribben. Uiteraard geeft ook hier een mooie voile de wieg de nodige intimiteit. Bij beide modellen zijn de frames inklapbaar.

Kinderstoel “Tijdloos, mooi, goed en eenvoudig te produceren. Ondanks zijn leeftijd (gemaakt in 1978) nog niet gedateerd.

Het ontwerp stijgt uit boven alle hedendaagse ontwerpen die werden ingestuurd. Een onbetwiste nummer 1”, aldus het juryrapport van de Noordelijke Ontwerp Prijsvraag 2013. Voor mijn kinderen maakte ik uit stroken van 60x18 mm berken multiplex en stokken rond 18 mm deze kinderstoel. De optelling van de dikte der delen vormde in de breedte een stabiele basis. Een goede verbinding tussen het multiplex en de stokken vormde natuurlijk de crux. De competitie was een goede gelegenheid om deze te bedenken. Inmiddels heb ik een opvouwbaar en simpel te monteren versie ontworpen.

Kruk Balanceren op deze kruk is een ware uitdaging voor de spieren. De kruk blijft uit zichzelf rechtop staan door de relatief zware halve bol. De zitholte wordt verkregen door gebruik te maken van de dikte van het triplex. De kruk is geschikt voor fysiotherapie.

Ton Loos

Ton loos is interieur- en meubelontwerper. Hij studeerde aan de Rietveld Academie in Amsterdam en was in dienst bij diverse architectenbureaus in binnenen buitenland. Hij werkte aan interieurs voor raadhuizen, ziekenhuizen en theaters bij onder meer Marius Duintjer en bij De Jong, Gortemaker, Algra. Na zijn pensioen bracht de liefde voor zijn vak hem naar het Hout- en Meubilerings College te Amsterdam, waar hij nieuwe leermeesters ontmoette tijdens een driejarige opleiding meubelmaken. Door het maken met zijn handen heeft hij ervaren dat er een surplus ontstaat voor het ontwerp, onder het motto: ‘Maken is verder ontwerpen’. Info: tonloos394@gmail.com. # 1

9333_V01_fc.indd 27

maart—2015

27

25-02-15 15:50

voltooid

Honderden zacht groenblauwe houten balkjes langs de wanden en het plafond omarmen de bezoeker in de nieuwe winkel van Zens aan de Oudezijds Voorburgwal. Het effect van de repeterende balkjes draagt bij aan een intieme sfeer, iets wat in Oost-Azië synoniem staat voor de ceremonie rond het nuttigen van thee. De collectie bestaat voornamelijk uit keramiek en glaswerk, zoals schalen, karaffen, mokken, glazen maar ook complete koffie- en theeserviezen. Naast het houten balkenplafond vallen ook de drie ovalen displays op, die worden geflankeerd door eveneens ovale wandkasten.

Westerse ontwerpmethodiek en oosterse accenten legden de basis voor het ontwerp.

Maatwerk Met de grootst mogelijke nauwkeurigheid is een grid uitgezet in de bestaande ruimte van waaruit plafond en kastenwanden zijn opgetrokken. De moeilijkheid zat hem erin dat geen enkele hoek in de ruimte haaks is: de plattegrond is een parallellogram. Tevens moest rekening worden gehouden met de positie van twee bestaande deuren, de grote etalageruit, een moerbalk, leidingverloop en radiatoren. De maatvoering van de producten was leidend voor de benodigde strekkende meters, schapindeling en schaphoogte in de kasten. Om dit maatwerk te kunnen leveren is het grid tijdens de ontwerpfase enkele malen gecorrigeerd aan de hand van nieuwe inzichten die aan het licht kwamen bij het leeghalen van de ruimte. De markante doorhangende curve boven de verkoopbalie en de opwaartse curve boven de voordeur zijn hier een gevolg van.

Goudverf Enkele items in de collectie van het Chinese merk Zens hebben een voor Oost-Azië typische groenblauwe glazuur laag. Kenmerkend is een diafaan oppervlak, dit vormde de inspiratie voor het transparant beitsen van de houten balkjes en het matteren van de glazen bovenbladen van de custom made displays. Dezelfde kleur vinden we terug in de rubbervloer en is dekkend aangebracht op de ombouw van de displays. Als contrast zijn de legplanken en ovale achterwanden van de wandkasten afgewerkt met echte goudverf. Doordat de goudverf richtingloos is aangebracht op de wanden ontstaat er, zelfs in combinatie met led-licht, een levendige lichtspel. De combinatie van de zacht groenblauwe reflectie in de verlichte matglazen bovenbladen van de displays

met de warme gloed van de aangelichte gouden achterwanden en planken van de wandkasten, versterkt de sierlijke vormen en textuur van de producten.

Schilderen met thee Een eye-catcher in de bescheiden maar stijlvolle winkel is de wandschildering met opvallend natuurlijke tinten.

De architecten kwamen op het idee om de achterwand uit te voeren als een ‘behangsel’ en deze te beschilderen met sterk geconcentreerde thee. In vroegere tijden waren veel interieurs van Amsterdamse grachtenpanden verfraaid met deze behangsels, grote beschilderde linnen doeken die op een raamwerk voor de bouwmuur waren gespannen. Het ingetogen kunstwerk van de hand van kunstenaar Roger Cremers is aangebracht op een voorgespannen achterwand van Horizondoek, een vlamwerend naturel katoen. De compositie laat een abstracte weergave van diverse theebladeren zien.

Mot-effect De showroom heeft één grote etalageruit. Het interieur is zo vormgegeven dat deze in z’n geheel het beste kan worden ervaren kijkend vanaf de gracht door deze ruit.

Het op de achterwand geprojecteerde Zens logo zorgt voor het Mot-effect, aantrekking door licht, en samen met de geraffineerd uitgelichte producten brengt het de passant vervolgens in de verleiding naar binnen te gaan. De uitvoering van het project was in handen van een interieurbouwer uit de theaterwereld, een achtergrond die het beoogde theatrale effect ten goede is gekomen.

SchilderScholte architecten

SchilderScholte architecten uit Rotterdam wordt geleid door Gerrit Schilder jr. en Hill Scholte. Met ruime ervaring en een breed scala aan gerealiseerd werk richt het bureau zich voornamelijk op het (ver) bouwen en inrichten van projecten binnen de utiliteit, collectieve en private sector. Een groot deel van de door het bureau gerealiseerde projecten laat de logische coherentie zien tussen de disciplines architectuur, interieurarchitectuur en meubelontwerp.

Welbevinden, oriëntatie, materiaaluitdrukking en kleurgebruik spelen een belangrijke rol in de werkwijze van het bureau. Het ontwerpduo ontwerpt vanuit een menselijke functionele visie. Een doelgerichte dialoog met de opdrachtgever of gebruiker is daarbij onmisbaar. Meer informatie over SchilderScholte architecten is te vinden op www.schilderscholte.com. # 1

9333_V01_fc.indd 29

maart—2015

29

25-02-15 15:51